Skip to main content

Full text of "Hessisches Urkundenbuch ..."

See other formats


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scannod  by  Google  as  pari  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  Copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 

to  Copyright  or  whose  legal  Copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  the 

publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  Steps  to 
prcvcnt  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  lechnical  restrictions  on  automated  querying. 
We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrain  fivm  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  System:  If  you  are  conducting  research  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encouragc  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark"  you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  this  projcct  and  hclping  them  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  Copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can'l  offer  guidance  on  whether  any  speciflc  use  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  mcans  it  can  bc  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

Äbout  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organizc  the  world's  Information  and  to  make  it  univcrsally  accessible  and  uscful.   Google  Book  Search  hclps  rcadcrs 
discover  the  world's  books  while  hclping  authors  and  publishers  rcach  ncw  audicnccs.  You  can  search  through  the  füll  icxi  of  ihis  book  on  the  web 

at|http: //books.  google  .com/l 


Google 


IJber  dieses  Buch 

Dies  ist  ein  digitales  Exemplar  eines  Buches,  das  seit  Generationen  in  den  Realen  der  Bibliotheken  aufbewahrt  wurde,  bevor  es  von  Google  im 
Rahmen  eines  Projekts,  mit  dem  die  Bücher  dieser  Welt  online  verfugbar  gemacht  werden  sollen,  sorgfältig  gescannt  wurde. 
Das  Buch  hat  das  Uiheberrecht  überdauert  und  kann  nun  öffentlich  zugänglich  gemacht  werden.  Ein  öffentlich  zugängliches  Buch  ist  ein  Buch, 
das  niemals  Urheberrechten  unterlag  oder  bei  dem  die  Schutzfrist  des  Urheberrechts  abgelaufen  ist.  Ob  ein  Buch  öffentlich  zugänglich  ist,  kann 
von  Land  zu  Land  unterschiedlich  sein.  Öffentlich  zugängliche  Bücher  sind  unser  Tor  zur  Vergangenheit  und  stellen  ein  geschichtliches,  kulturelles 
und  wissenschaftliches  Vermögen  dar,  das  häufig  nur  schwierig  zu  entdecken  ist. 

Gebrauchsspuren,  Anmerkungen  und  andere  Randbemerkungen,  die  im  Originalband  enthalten  sind,  finden  sich  auch  in  dieser  Datei  -  eine  Erin- 
nerung an  die  lange  Reise,  die  das  Buch  vom  Verleger  zu  einer  Bibliothek  und  weiter  zu  Ihnen  hinter  sich  gebracht  hat. 

Nu  tzungsrichtlinien 

Google  ist  stolz,  mit  Bibliotheken  in  Partnerschaft  lieber  Zusammenarbeit  öffentlich  zugängliches  Material  zu  digitalisieren  und  einer  breiten  Masse 
zugänglich  zu  machen.     Öffentlich  zugängliche  Bücher  gehören  der  Öffentlichkeit,  und  wir  sind  nur  ihre  Hüter.     Nie htsdesto trotz  ist  diese 
Arbeit  kostspielig.  Um  diese  Ressource  weiterhin  zur  Verfügung  stellen  zu  können,  haben  wir  Schritte  unternommen,  um  den  Missbrauch  durch 
kommerzielle  Parteien  zu  veihindem.  Dazu  gehören  technische  Einschränkungen  für  automatisierte  Abfragen. 
Wir  bitten  Sie  um  Einhaltung  folgender  Richtlinien: 

+  Nutzung  der  Dateien  zu  nichtkommerziellen  Zwecken  Wir  haben  Google  Buchsuche  Tür  Endanwender  konzipiert  und  möchten,  dass  Sie  diese 
Dateien  nur  für  persönliche,  nichtkommerzielle  Zwecke  verwenden. 

+  Keine  automatisierten  Abfragen  Senden  Sie  keine  automatisierten  Abfragen  irgendwelcher  Art  an  das  Google-System.  Wenn  Sie  Recherchen 
über  maschinelle  Übersetzung,  optische  Zeichenerkennung  oder  andere  Bereiche  durchführen,  in  denen  der  Zugang  zu  Text  in  großen  Mengen 
nützlich  ist,  wenden  Sie  sich  bitte  an  uns.  Wir  fördern  die  Nutzung  des  öffentlich  zugänglichen  Materials  fürdieseZwecke  und  können  Ihnen 
unter  Umständen  helfen. 

+  Beibehaltung  von  Google-MarkenelementenDas  "Wasserzeichen"  von  Google,  das  Sie  in  jeder  Datei  finden,  ist  wichtig  zur  Information  über 
dieses  Projekt  und  hilft  den  Anwendern  weiteres  Material  über  Google  Buchsuche  zu  finden.  Bitte  entfernen  Sie  das  Wasserzeichen  nicht. 

+  Bewegen  Sie  sich  innerhalb  der  Legalität  Unabhängig  von  Ihrem  Verwendungszweck  müssen  Sie  sich  Ihrer  Verantwortung  bewusst  sein, 
sicherzustellen,  dass  Ihre  Nutzung  legal  ist.  Gehen  Sie  nicht  davon  aus,  dass  ein  Buch,  das  nach  unserem  Dafürhalten  für  Nutzer  in  den  USA 
öffentlich  zugänglich  ist,  auch  für  Nutzer  in  anderen  Ländern  öffentlich  zugänglich  ist.  Ob  ein  Buch  noch  dem  Urheberrecht  unterliegt,  ist 
von  Land  zu  Land  verschieden.  Wir  können  keine  Beratung  leisten,  ob  eine  bestimmte  Nutzung  eines  bestimmten  Buches  gesetzlich  zulässig 
ist.  Gehen  Sie  nicht  davon  aus,  dass  das  Erscheinen  eines  Buchs  in  Google  Buchsuche  bedeutet,  dass  es  in  jeder  Form  und  überall  auf  der 
Welt  verwendet  werden  kann.  Eine  Urheberrechtsverletzung  kann  schwerwiegende  Folgen  haben. 

Über  Google  Buchsuche 

Das  Ziel  von  Google  besteht  darin,  die  weltweiten  Informationen  zu  organisieren  und  allgemein  nutzbar  und  zugänglich  zu  machen.  Google 
Buchsuche  hilft  Lesern  dabei,  die  Bücher  dieser  Welt  zu  entdecken,  und  unterstützt  Autoren  und  Verleger  dabei,  neue  Zielgruppcn  zu  erreichen. 
Den  gesamten  Buchtext  können  Sie  im  Internet  unter|http:  //books  .  google  .coiril  durchsuchen. 


PÜBLICATIONEN 


K.  PREÜSSISCHEN  STAATSARCfflVEN. 


DRITTER  BAND. 


VERANLASST  ^^ ,    ,  _püECH  DIE 

UND  UNTERSTÜTZT  K.  ARCHIV-VERWALTUNG. 


LEIPZIG 

VERLAG  VOS  8.  HIKZEL 
1879. 


HESSISCHES 
ÜRKÜNDENBÜCH. 

ERSTE  ABTHBtt.UN6. 
ÜRKÜSDEmUCH  DEE  DEUTSCHORDiUS-BALLH  HESSEN 

ARTHUR   WYSS. 


ERSTER  BAND. 

VON   1207   BIS   129 


MIT  EINSB  TAFEL  IN  LICHTDRUCK. 


VERANLASST  DÜECH  DIE 

UND  UNTERSTÜTZT  K.  ARCHIV-VERWALTUNG. 


LEIPZIG 

VERLAG   VON    8.    HIEZEL 
1879. 


-^cvyz\o^.\^ 


^ 


Vi 


Votwott 


<\U  bie  Verausgabe  eines  ^effifd^en  Urlunbenbud^eS  aus  ben  ^efpfi^t« 
in  SRatburg  bereinigten  Ärc|it)en  beS  frül)eren  ÄurffirftentI)umS  Reffen  ht^    ^uV" 
fd^Ioflen  würbe,  fal)  man  bat)on  ab,  ben  Urfunbenbeftanb  biefeS  ®ebieteS  ju 
einem  d^ronotogif^  georbneten  ®an)en  ju  t)erbinben ,  entfd^ieb  ft^  t^ietmel^r 
bafür,  bie  fetbftftonbigen  ®nH)pen,  aus  benen  baS  SWarburger  ©taatSard^it) 
jufammengefe^t  ift,  ats  fol^e  in  gefonberten  3)iplontatarien  )u  bel^anbeln. 

Son  ben  junad^ft  in  SSetrad^t  gezogenen  9(bt^eitungen  fiel  mir  bie  uitunbtn. 
®  eutfc^orbenSballei  Reffen  ju.  Das  berfelben  gewibmete  Urfunben*  »iat" 
bu^  jofl  brei  SBänbe  umfaffcn,  bereu  erfter  I)ier  öortiegt.  ^^^^^' 

9lad^bem  ber  2)eutfd^e  Drben  feit  1207  burd^  bie  ®unft  ber  ©rufen  t)on  QnMdt* 
3iegenl)ain  in  Reffen  %xi^  gefaxt  I)atte,  getaugte  er  rafd^  ju  großer  Sebeutung  ^auti 
babutd^ ,  bag  baS  t)on  ber  I|eiligen  @Iif abetli  Saubgräfin  t)on  Xpringen  ju 
3Rarburg  erbaute  grauciScu8l)ofpitaI  nad^  i^rem  Xobe  if)m  überwiefen  »urbe. 
Die  ]^ot)e  SJerelirung  ber  ©laubigen  für  biefe  ^eilige  äußerte  fid^  in  reid^en 
©^)enben  an  ben  Drben,  ben  $üter  i^reS  ®rabeS,  ben  a9efi|er  i^rer  ©ebeine, 
ju  benen  Xaufeube  öoti  Äran!en,  Rettung  I)offenb ,  oft  auS  weiter  %mit  pil* 
gerten ,  unb  baS  l^errtid^e  ©otteSl^auS ,  beffen  SDtauem  ftd^  ba(b  an  ber  burd^ 
baS  barmtierjige  SBirlen  unb  ben  feiigen  Xob  (glifabet^S  geweil^ten  ©tätte 
eri^oben,  war  ein  ftummer  unb  bod^  bcrebter  SWaI)ncr,  bie  Dpferfreubig!eit 
nid^t  erfalten  ju  laffen.  9[lS  bie  Sommenbe  äRarburg  Don  biefem  Sentrum 
an^  einen  glänjenben  ^uffd^toung  genommen  Iiatte,  würben  il|r  anbere,  ftei^ 
ncre  ©ommenben  unterftettt,  unb  fo  erwuchs  bieSBattei  Reffen.  Die  ©ommenbe 
©riefftebt  fam  jwif^en  1283  unb  1290,  bie  ju  SBe|Iar,  weld^er  1287  bie 


YI  33ortt)ort. 

t)orf)er  jum  3)cutfd^en  $aufe  in  ©obicnj  gcfiörtgc  ?ßfarrei  ^crbo-rn  über* 
tüicfcn  tüorbcn  war,  1293,  bie  ju  Dbcrflöt^ficim  t)or  1300  unter  SUlat* 
butg;  baju  trat  1323  ate  weitere  (Sommenbe  baS  aufgel^obene  Sluguftiner* 
©l^orl^errenftift  ©c^iffenberg.  Daneben  bef a§  bie  SaQei  Heinere  Sttieber* 
taffungen,  beren  SJorftel^er  bisweilen  Somtf)urc,  gewöl^nli^  nur  Pfleger  (pro- 
visores)  genannt  Werben ;  fo  ju  SRei^enbad^,  Dberfnbnrid^,  (Srfurt. 
3m  öierjel^nten  3a]^rl)unbert  qwoppxxtt  fi^  ber  ®üterbeft|  ber  SSaßei  au^er 
um  bie  genannten  namentlich  nod^  um  bie  Drte  ämöncburg,  geUberg, 
griebberg,  g^ifel^i^'  ®elnl)aufen,  Äird^l^ain,  ©eetl^eim  unb 
©eibeUborf.  3ln  ben  meiften  berfetben  beftanben  in  fpäterer  3^it  ftaft=* 
nereien. 

ötiitebte  3ti  bem  Dortiegenben  Sanbe  wor  iä)  bemül^t,  boS  urfunbü^e  SWaterial 

«oagänbte.  ^^^  ©efd^ic^te  ber  »attei  big  1299  in  mbgtic^fter  »oDftänbigfeit  iu  fammeln. 
^tAiSe*  3^  biefem  ^xotdt  l^abe  id^  auger  bem  SKarburger,  bie  ^auptmaffc  beS  ©toffe« 
entl^attenbcn  ©taatSard^iöe  nod^  benufet  bie  ©taatSard^itJc  ju  Sobteuj,  5)arm* 
ftabt,  3bftein  unb  SBeimor,  baS  ©eutfd^orbenS^Sentralard^it)  ju  SBien,  bie 
©tabtar^iöe  ju  SKarburg  unb  3Be|tar,  baS  SRegierungS*  unb  bag  5)omard^it) 
ju  ®rfurt  unb  bie  ^abcI^Sonrab^'fd^e  ©ammlung  gu  SKiltenberg.  3ln  allen 
biefen  Orten  fanb,  wie  id^  f)iermit  banfbar  anerfenne,  mein  Unternefimen 
freunblic^e  unb  bereitwillige  Unterftüfeung.  äuiJgefd^ieben  l)abe  id^  eine  An* 
jol)I  meift  im  Original  in  SKarburg  befinbtic^er  p{4)ftli^er  5ßriüilegien,  wet^e 
bereite  bei  ©trel^Ife  Tabulae  ordinis  Theutonici  gebrudtt  finb  unb  ouf  ben 
Drben  im  ungemeinen,  nid^t  auf  bie  85attei  fid^  bejiel^en.  Änbrerfeitä  nol^m 
id^  t)on  ben  auf  ^erbom  bejüglid^en  ©tücfcn  auc^  bie  ätteren  ou8  ber  Qnt 
auf,  ba  ^erbom  nod^  jur  SBaHei  Eoblenj  gel^örte.  SSon  ben  Urfunben  ber 
Sommenbe  SWarburg  werben  nur  wenige  fel^Ien.  SBebeutenbere  SSerlufte  fd^et* 
neu  bie  bei  Äufl^ebung  beS  Drbenä  grögtentl^eite  bem  SaHeiard^iöe  entnom«« 
menen  Slrd^iüalien  ber  (Sommenben  DberflörSl^eim  unb  ©riefftebt  erlitten  ju 
J^oben.  SRad^  ben  öermifeten  ®riefftebter  Originalen  l^abe  id^  mid^  bei  ben 
©taotSord^iöen  ju  5)regbcn,  äRagbeburg  unb  ©tuttgart  erlunbigt;  nod^ 
freunblid^  ertl^eilter  ÄuSlunft  bcfinben  pe  ft^  in  feinem  biefcr  Ärd^iüe.  S)a8 
aSBcnige,  wa§  baS  Srd^iö  be§  ©riefftcbter  ©tiftunggfonb«  für  bie  ältere  Qät 
bcftfet,  finbet  man  bei  Slnberfon  unb  t>.  $agfc  benult^). 


1)  ^nberfon,  ®efd^td^teb.S)dtt{d^enOrben«-Q[ommettbe®rief{lebt.(Srfuttl867.  )).$agfe, 
Urfunblid^e  ^^a^rt^ten  Ü6er  bie  @töbte,  2)5rfer  unb  ©üter  be«  ^eife«  SBetgenfee.  Seigenfee 
1867.  @.  281—301. 


3)ie  ilBmoicgcnbe  SWcIitjal^I  ber  öoriicgenben  ©tütfe  lonntc  au«  ben    ««*  «>« 
Originalen  mitgetl^eitt  werben ;  93  lieferte  baö  grofee  SWarburger  (So^)ialbuci^     ^^  ^^^^' 
}u  aaSien,   1  baS  Sopiar  C  ju  aRarbnrg,  25  tourben  na^  einjetnen,  metft 
alteren  JCbfd^riften  gegeben,  3  aui^  3)rucfen  übemommen. 


S)a8em)äl^nte9Karburger  Sopiatbud^  jU  SDBien  geprtc urfprüng*  ^^^'^^^' 
üd^  bem  äßarburger  SBaöetard^iöe  an ,  würbe  1 723  bei  SSifitation  ber  SSattei 
t)Ott  ben  3Sifitation«commiffaren  mit  nad^  äßergcntl^eint  genommen  unb  befanb 
fid^  in  neuerer  3cit  im  3)eutf^orben«arci^iüe  ju  ©ad^fenl)aufen,  öon  wo  c3  in 
ba«  S)etttfd^orbenS*Eentratar(^it)  ju  SBien  öerbrad^t  würbe.  ®«  ift  ein  SBanb  in 
gro^folio  auf  5ßergament,  in  jwei  Solumnen  t)on  einer  §anb  fel^r  f^ön 
in  »uc^fc^rift  be«  XIV.  3a^rt)unbertg  gefc^rieben.  S3ig  ffliatt  CCLXXXVH 
reicht  alte  goüirung  tjon  ber  §anb  beS  ©^reiberS ,  bann  folgen  jwei  teere 
Slfttter,  l^ierauf  bie  »littere  pietanciarnm«  mit  ^oliirung  t>on  ^nb  be« 
vorigen  3at)r^unbert«  big  gol.  CCCXXXII.  3)ie  Urfunben  finb  wn  neuerer 
§anb  mit  SSIeiftift  numcrirt ,  aber  nid^t  lorreft ,  fonbcm  balb  überfpringenb, 
balb  boppelt  jäl^Ienb,  bod^  im  ©d^lu^refultat  —  961  ©tüd  —  mit  meiner  in 
ber  nac^l^er  gu  erwfil^nenben  üRarburger  Slbf^rift  burc^gefül^rten  3ä^l^W8 
übereinftimmenb.  S)abei  feilten  jjebod^  in  bief er  Äbf c^rift  bie  SBiener  Stummem 
907 — 911,  unter  wetd^en  Urlunben  öon  1370  unb  1460  tjon  gteid^jeitigen 
Rauben  eingetragen  flnb.  3d^  citire  nad^  ben  SBiener  SRummem  unb  füge  bie 
SWarburger,  foweit  fte  abweid^en,  in  Ätammem  bei.  Da«  S3ud^  beginnt  mit 
fotgenbem  SSorWort:  »Nota,  quod  anno  domini  m.ccc.lxii  sub  religiosis 
viris  fratre  Johanne  de  Heyn  commendatore  et  fratre  Ootfrido  de  Mide- 
bach  priore  et  collectuB  est  über  iste  et  conBcriptus  per  manus  fratris 
Gonradi  dicti  Bersich  de  Wiszense.  In  quo  quasi  omnes  littere  domus  in 
Marpurg  et  aliarum  domorum  ad  eandem  domnm  in  Marpurg  pertinen- 
dum,  exceptis  dumtaxat  litteris  et  privilegiis  sedis  apostolice^  date  et 
obtente  usque  ad  predictum  Ixii.  annum  per  copiam  sunt  digeste,  sicut 
patet  in  processu.  Et  noli  mirari  super  eo,  quod  ordinacio  j)arcium  sese 
eoncomitancium  aliqualiter  est  diffusa,  quia  ex  multis  particularibus,  in 
quibus  non  multani  attenditur  ordo  prioris  vel  posterioris,  difßcile  est 

unum  sub  ordine  debito  coli ^),  ac  eciam  propter  hoC;  quia  director 

manus  scribentis  de  cognicione  situacionis  locorum  vel  villarum,  de  qui- 


1)  S)ttT^  einen  g(ed!en  unte^bor;  ivol^l  collocare. 


büs  ipse  littere  dicuntür,  Don  fuit  safficienter  instructas  vel  expertus. 
Qnapropter  in  presenti  tabala  sie  proceditnr,  qaod  primo  in  ea  qneritur 
tytulnB  cvJuBcunque  littere  cum  numero  conscripto  et  postea  qaeritur  lit- 
tera  tota  cum  suo  tenore  cum  eodem  numero  suo  loco ;  et  cifra  conjuncta 
numero  ost^ndit  quotitatem  cujuslibet  littere  in  qualibet  apertura  folio- 
rum.  Et  cuicunque  presentis  libri  summa  non  placuerit,  habeat  largam 
facultatem  alium  melioris  ordinis  conscribendi.a  hierauf  folgt  ein 9legifter, 
bie  Ucbcrfd^riften  ber  coptrtcn  Urfunben  unb  in  rotier  ©d^rift  bic  Qo!f)Un  ber 
aSIättcr,  auf  ttjcld^cn  fte  ju  finbcn  ftnb,  cntl^aftenb.  ®»  bri^t  glcid^  ber  alten 
goKitung  mit  »tatt  CCLXXXVH  ab.  S)ie  Urfunbencopicn  be»  »ud^c»  finb 
nid^t  immer  fet)lerfrei.  Sine  fel^r  mangetl^afte  Äbfd^rift  beffelbcn  au8  bem  An«* 
fang  bc«  vorigen  3a^r]^unbert8  —  mit  A  bqeid^net  S^lio,  1145  befd^ricbene 
©eiten  —  befinbet  [xd)  im  SKarburger  ©taat8ard^it)e. 

93on  anberen  in  SDtarburg  Dorl^anbenen  Sopialbäc^em  finb  namenttid^ 
bie  beiben  folgenben  ju  nennen : 

1)  Duart,  auf  Pergament,  mit  C  Bejeid^net,  24  Slätter  mit  58  Urfunben. 
SBIatt  1—20,  fel^r  fd^bn  öon  §anb  beS  au^gel^enben  XIV.  Sal^rl^unbert»  ge^ 
fd^riebcn,  entl^ält  53  Urfunben  auö  ben  3al)ren  1257—1371.  darauf,  t)on 
einer  ^anb  be^  XVI.  3a!^rf)unbertg  eingetragen ,  5  Urfunben  au8  ben  gal^ren 
1304—1418.  <E)er  Sn^aft  biefeS  ©opiorS  b^ietft  fi(^  auf  bag  SKarburger 
®tifabetl^en]^oft)itaI. 

2)  ®ro§fotio,  ouf  ^ergoment,  mit  D  bejeid^net.  ©d^rift  unb  ganje  Sin* 
ric^tung  ftimmen  genau  mit  bem  großen,  in  SBien  befinblid^en  Sopiar  überein. 
3)ie  Urfunben  finb  ijon  ber  §anb  be§  ©d^reiber«  tl)eitoeife  numerirt.  5)ie 
goliirung  gef)ört  bem  XVI.  3af)rf)ttnbert  an.  fieibcr  ift  biefeS  Sopiar  nid^t 
mefir  öottftänbig.  S8orf)anben  finb  nur  nod^  »latt  9—16,  ent^attenb  SRr.  26 
©d^lu§  m  53;  Statt  18—23,  entf)altenb  9h;.  54  ©c^Iu§  bis  66  ?[nfang; 
»latt  25—36,  ent^attenb  SRr.  68  ©d^tu§  big  96,  5)a8  lefete  »latt  ift  leer 
unb  nid^t  foliirt.  ©pfitere  SSlätter  finb  auSgefd^nitten.  Da»  ®onje  beftel^t 
au»  lofen  Sagen  unb  ift  of)ne  Sinbanb. 

3)nide.  5Rur  ein  geringer  95ruc^tl)eil  be»  3nf)alte»  be»  öorliegenben  95anbe»  ift 

bereit»  gebrudEt,  unb  jwar  faft  burd^weg  au»  fecunbären,  meift  fel^r  mangel* 
lauften  Duellen.  S»  finb  f)ier  ju  nennen  bie  burd^  bie  ©treitigfeiten  jtt)ifd^en 
ber  SBaöei  unb  ben  Sanbgrafcn  t)on  Reffen  f|ert)orgerufenen  umfangreid^en 


unb  mit  t)icten  Scilagen  auÄgcftattcten  Dcbuftioncn  *) ,  barunter  namcntKd^ 
bic  folgcnbcn : 

^iftorifd^i«3)ipIomatifd^er  Unterrid^t  unb  ©rünblic^e  ^ebuction  Don  bed 
^ol^en  Icutfc^cn  9Ktter*Drbcn8  unb  tnSbcf onbere  bcr  ÄöBltd^cn  SaUc^  Reffen 
....  l^crgebrad^ten  ....  3nimcbict&t ,  ffifemtion  unb  ©ered^tf amen  .... 
0.  D.  1751.  fol. 

^iftorifd^c  unb  9ted^t8^bcgränbete  9laä)xxijt  tjon  bem  Urfprung ,  SBad^8* 
t^um  unb  Äanb^'Stanbfc^afft  ®e8  Xeutfc^en  ^aufe»  unb  2anb*Sommenbe 

SRarburg Saffel  1751.  fol.  SQSieberabgebrudt  in  ©ammlung  bcr  ncueften 

unb  loid^tigften 3)cbuctionen  in  Xcutf d^en  ©taatg*  unb  8ted^t8*@ad^en.  ^h^andf . 

U.  ßci^Jj.  1752  ff.  4.  5,1—336. 

S3eurtunbete  9lad^ri(^t  93on  beut  Xentfc^^Orben^^^^aud  unb  Sontmenbe 
©c^iffcnberg ®iefen  1752.  fol.    SBieberabgebmcft  in  ©ammlung  :c. 

5,337—6,344. 

SBeurtunbete  Slad^rid^t  SSon  bem  Stofter^^^au^  unb  (Sommenbe  ©d^iffen« 
Berg Ruberer  XI)eil.  ®ieffen  1755.  fol. 

@ntbedter  Ungrunb  berienigen  Sinn^enbungen ,  ttield^e  in  jn^e^en  ))on 

©eitcn ^effen^Saffel  unb  $effcn*S)armftabt  neuerlid^  anS  Sid^t  getrcttenen 

9(m|jreffi8  gegen  be«  §o^en  Xeutfd^en  8Kttcr*Drben«  fiöbl.  SBaöo^  Reffen 

Smmcbietät,  Sjemtionunb  Oerec^tfamenfürgebrad^t  toorben grandf.  a.  SW. 

1753,  fol.   aBiebcrabgebrudft  in  Sammlung  jc.  7,124—8,240. 

tJemcr  finben  fid^  Urfunben  ber  SSoöei  gebrudft  bei  ©ubettuiJ  Codex 
diplomaticus,  namentlid^  im  Herten  SBanbc,  unb  bei  ^enne«  Codex  diplo- 
matieus  ordinis  S.  Mariae  Theutonicomm.  kleinere  ßi^f^i^ntenftenungen 
unb  Dereinjelte  Drudte  übergetfe  id^  l)ier ;  mon  finbet  fic  unter  ben  betreffenben 
©tfiden  angcfülirt. 

3c^  lommc  nun  jur  i)arlcgung  ber  bei  ber  ^erauggabe  befolgten  (Srunb*  einnt^tung 
fä|e.  ®ro§e  Änfangöbud^ftaben  würben  nur  bei  Drtg*  unb  5ßerfonen«  «auggabe. 
namen  unb  bei  ben  batjon  abgeleiteten  ?lbjeftit)en,  fotoie  na^  jebem  ?ßunft 
gefegt  unb  bieS  aud^  auf  bie  ben  Xejrten  beigegebenen  3utf)aten  beö  ^eraug«' 
geberS  au8gebel)nt.  Die  Snterpunftion  ift  bie  je|t  üblid^e;  nur  in  ber 
Änwenbung  beiJ  Somma  tjerful^r  id^  ettoag  fparfamcr.  5)ie  S3ud^ftaben 
u  unb  1  finb  nur  tjof alifd^ ,  v  unb  j  nur  !onf onantif d^  gebrandet ,  au|er 
bei  ben  ©igennamen,  in  weld^en  bie  ©d^reibtoeife  ber  93orlage  unöeränbert 


1)  (Sine  gute  3ufammenfle1Iitng  biefer  @treitfd^riften  bei  SBalt^er,  SiterSrif(!^e«  ^anbbu^ 
f.  Öef<^.  tt.  8atibe«I.  ^.  <>cf|en  9lr.  898—921. 


^  Sottoort. 

blieb.  SWatt  l^ätte  j  aud^  butd^tocg  burd^  i  erfcfecn  f5nncn.  JBcrfcl^cn  unb 
©d^rcibfcl&lcr  ber  SSortagc  tourbcn  je  naä)  il^rcr  SScfc^affcnticit  enttoebcr 
hn  Xeft  bcritä^gt  unb  unter  bemfetbcn  angegeben  ober  im  Xe^t  belaffen 
unb  unter  bemfetten  befprod^en.  Oft  fc^ien  eg  gu  genügen,  fte  burd^  ein 
beigefefete»  (!)  atö  SKd^t^^Drudffel^Ier  ju  fcnngeid^ncn.  Shtr  »enige,  gang 
bebeutung^Iofe  Strtl^ümer  »urben  ftittfc^weigenb  berid^tigt.  Äürjungen  tiabe 
id^  an  ben  Xejten  nid^t  tjorgenommen ,  au^er  bei  einigen  Ablaßbriefen ,  toaö 
bann  burc^  ?ßunfte  angebeutet  ift,  fotoie  bei  .einer  Änjal^I  nid^t  bireft  auf  ben 
Drben  begüglid^er  ©tüdte.  ^ierl^cr  gel)ören  einmal  bie  Urlunben  über  bie 
SBunber  unb  bie  ^eiligfpre^ung  ber  Sanbgräfin  Slifabetl^.  Sei  ber  großen 
Sebeutung  ©Kfabetl^g  für  bie  (SntnjidEelung  ber  SBaUei  glaubte  ic^  fie  nic^t 
fibergel^en  ju  f oQen.  SBo  id^  jebod^  nid^t»  9leue8  ju  bieten  tjermo^te ,  fd^ien 
ein  futje«  ?Regeft  mit  SSerwcifung  auf  bie  Drudfe  ju  genügen,  dagegen  nal^m 
id^  anbere  ©tüdEe,  fo  namentlich  bie  »id^tigen  unb  intereffanten  Stummem  28 
unb  34 ,  tjottftdnbig  auf ,  toeil  id^  fie  in  »efentlic^  berichtigter  2rorm  geben 
fonnte.  Sine  jmeite  3fleit|e  nid^t  tjottftänbig  mitgetl^eilter  Urfunben  bilben 
bicjenigen,  ttJeld^e  ber  Drben  bei  ©üterettoerbungcn  afö  SBeftfetitel  mit  überfam. 
Sie  gang  ttjeggulaffen,  toiberrictl^  il)r  SBertl^  unb  ber  Umftanb,  baß  fie  in  leiner 
anberen  äbtl^eilung  be8  .^effifd^en  Urfunbenbud^e^  paffenb  unterjubringfn 
»aren.  Aufgenommen  l^iertjon  tourbe  ba«  1323  an  bie  Sattei  gelangte  ärd^it» 
be«  filofter«  ©c^iffenberg ,  ttjeil  e§  für  fid^  ein  gef^loffeneö  ®ange«  bittet, 
SBa8  bie  Sel^anblung  ber  nid^t  üottftänbig  ttjicbergugebenben  ©tücfe  anbetrifft, 
fo  fanb  ic^  bie  befte,  ben  tjottftänbigcn  ÄbbrudC  am  meiften  erfefeenbc  Slrt 
»eniger  in  ber  ^Bearbeitung  in  JRegeftenf orm ,  ofö  im  ä  u  3  g  u  g ,  ber  bie  Ur* 
funbe  fetbft  mit  il^ren  eigenen  SBorten ,  bo^  mit  SBcglaffung  aßeS  %ovmd' 
liaften,  alf o  gettjiffermaßen  il^r  ®erippe,  gibt.  Die  Sluölaffungen  burc^  ?ßunfte 
gu  begeic^nen  f c^ien  l^ierbei  unnötl^ig ;  t^  ftört  beim  Sef en ,  unb  bag  Qf^l^len 
be8  ben  üoQftänbigen  Xejrten  Dorangel^enben  3flegeft«  geigt  fc^on,  baß  man 
einen  Äu^gug  tjor  fic^  l^at.  Der  eingige  Slac^tl^eil  biefer  Sel^anblung,  eingelne 
nic^t  gu  tjermeibenbe  Sängen,  loirb  burd^  bie  Sortl^eile  »eit  aufgctoogen.  %ixx 
Slebenurfunben  t)on  geringer  Sebeutung  tonnte  (Srtoöl^nung  am  ©c^luffe  ber 
betrtffenben  ^aupturtunbe  genügen. 

Ueber  ben  eingelnen  Urlunben  fielet  bie  laufenbe  Stummer,  ein  furgeS 
aiegeft  unb  ba8  rebucirtc  Datum.  DaiS  SRegeft  gibt  DrtS*'  unb  ?ßcrfonen* 
namen  möglic^ft  in  l^eutiger  ©c^rcibtocife.  Die  SRa^ttJeifung  ber  Orte  gefc^al^, 
um  ga^lreic^e  äBieberl^olungen  gu  t)ermeiben ,  mit  toenigen  Slui^nal^men  ni^t 
unter  bem  lejt ,  f onbem  im  SRegifter.   85ei  ber  Datenrebuftion  »ar  auf  bie 


SottDOtt.  XI 

Scrfd^tcbcnl^eit  beö  Sal^reiSanfangc*  JBebad^t  ju  ticl^men.  3n  bcn  jicmlid^  jafft* 
m6)  öertretencn  ©tücfcn  auS  bcm  rc^tÄrJ^einifc^en  ©ebicte  be«  ©rjbi^tl^um« 
Xricr  »or  bct  Iricrif^c  3al^rc8anfang  (25.  SRäi^)  üorauiSgufcfecn  *) .  3Barcn 
bcrcrtiflc  Urtunben  otinc  XageSangabc  au8  bcm  SRätj  batirt,  alfo  tl^re  Saläre«* 
angcl^örigfcit  itttbcfttmint,  fo  toutben  fic  unter  bem  im  left  genannten  3a^c 
etttgerci^t  unb  ba«  folgcnbe  ^a^x  ber  Ueber^c^rift  in  Älammem  beigefügt. 
An  ben  Äbbrucf  ber  SSorlage  fd^Iie^en  jtd^  KacJ^rid^ten  über  beren  Art  unb 
attfbett)al^rung«ort ,  furje  SBcfc^reibung  ber  ©iegel ,  »obei  bie  Sejeid^nungen 
^rcd^t^"  unb  „linfö''  in  l^eralbifd^em  ©inne  gebrandet  »erben,  unb  bei  ben 
bereit«  gcbrucften  ©tüden  Slngabe  ber  Drude  unter  JBerüdfi^tigung  il^re« 
Serl^ttniffeS  }U  einanber. 

99ei  ^Bearbeitung  be8  aUegifterö  folgte  id^  ber  mufterl^aften  Darlegung  Oc«.  unb 
i^icfer'g  in  ber  SSortebe  ju  Sbl^mer*«  Acta  imperii  selecta  @.  XXXVI— LIII.  tetjti^mg, 
SSiel®eIcl)rung  t)erbanfc  ic^  auc^  ben  3flegiftem  jum  SBirtembergifc^en,  ju  3öt)n'8 
©teiermärfifd^em  unb  jum  SKeflenburgifc^en  Urfunbenbud^e.  Die  SSorjügc* 
beS  atpl^abetif^en  JRegifterS  tjor  bem  f^ftematifd^en  l^at  arider  in  über* 
jcugenber  SEBeife  bargetl^an.  Slamentßd^  toenn  man  pd^  nid^t  auf  bie  bebeuten* 
beren  ^erfonenüaffcn  bef d^ränft,  fonbem,  wie  bieg  in  bem  tjorliegcnben  SBanbe 
gefc^al) ,  iebc  Dorlommenbe  ?ßerf on  aufnimmt ,  verliert  baö  f^ftematifc^e  Sie* 
gifter  bei  ber  baburc^  bebingten  großen  Änjal^l  t)on  Äbtl^ettungen  unb  Unter* 
abtl^etlungen  aöe  Ueberfic^tlid^feit.  Drtö*  unb  ^erfoncnnamen  mürben  ali 
ftd^  gegenfeitig  ergänjenb  nid^t  getrennt.  Ätö  ^auptfd^Iagmörter  mal)lte  id^  bie 
mobernen  Slamenöformen,  bei  noc^  beftctienben  Drten möglid^ft  in  amtlid^er 
unb  bei  SBüftungen  in  b  er  ©d^reibung,  unter  meld^er  fie  in  ber  Sofalgefc^id^te 
bcfannt  finb.  2)ie  abmei^enben  urfunblid^en  gormen  finb  in  d^rono* 
logif^er  ^rolge  in  Älammem  beigefügt ;  aud^  finb  fie  unter  Sermeifung  auf 
baS  ^auptfd^lagmort  in  bie  alpl^abetifd^e  Sfleil^e  aufgenommen.  SRur  bei 
einjelnen  jmeifell^aften  Orten  fd^ien  e«  umgefel^rt  angemeffener,  bie  t)erfuc^te 
Deutung  ber  urfunbßd^en  Ueberlieferung  unterguorbnen.  3^^  SRad^meifung 
ber  Soge  mürbe  bie  näd^fte  befanntere  ©tabt  bcnufet  unter  Beifügung  ber 
^immeteri^tung  tjon  berfelben.  Sti  SSerbinbung  mit  ber  SSoranftettifng  ber 
^eutgutage  üblichen  Flamen  fielet  bie  Anlegung  beS  ganjen  Sflegifter«  in 
beutfd^er  ©prac^e,  moburd^  bie  bei  einer  ©ammlung  beutfd^er  unb  totei* 
nifc^er  Urfunben  fonft  entftetienbe  leibige  SRifd^fpra^e  unb  ßtt'ri^cit  ^^  ^^' 


1)  2)irett  na(^toet«bar  ijl  er  in  9h:.  386. 


XXI  SSortoort. 

jcid^nungcn  ücrmicbcn  xoxxh.  (Siitjetne  ntd^t  fc^arf  iDtcbci;jtt9ebcnbc  SluSbrüdEe 
foitntcn  i)tSf)atb  boc^  unfibcrfcfet  bleiben.  K,  T  unb  V  im  aBottanfange  finb 
unter  C,  D  unb  F  eingcrcil^t,  roa^ ,  um  nic^t  vergebliche«  Siod^fc^Iagen  ju 
t)erantaffen ,  au6)  bei  ben  Unterabtl^eilungen  innerl^alb  ber  eingcinen  Slrtifel 
gefc^el^en  ift.  Diefe  Su^ftaben  aud^  innerl^atb  be?  SBorte«  juf ammenjutoerfen, 
wie  bieg  3^^^^  im  ©teiermärlij[d^en  Urfunbenbud^  getl^an  l^at,  fc^eint  mir 
nic^t  ratl^fam,  ba  e«  für  ben  nid^t  baran  ©ewöl^nten  befc^ioerüc^  ift  unb  leinen 
SBortlieil  bietet,  al8  ©rfparung  einer  Änjal^I  Sßemjeifungen.  9lur  y  ttjurbe 
burd^au«  unter  i  geftettt,  im  übrigen  aber  bie  rein  atpl^abetifc^e  golge  ftreng 
beibel^alten ;  f o  tourbe  aud^  ü  unter  ue  unb  u  unter  uo  eingereil^t.  95o!alif c^e«  v 
ift  ate  u,  lonfonantifc^e«  u  afö  v  betianbett.  3c^  ^atte  juerft  baran  gebadet, 
C  im  SBortanfange  nac^  feinem  ßauttoertl^e  unter  K  unb  Z  ju  tjertl^eilen,  bin 
aber  fpäter  baüon  jurücfgetommen. 

^a6f>  gjielc  ?Berfonen  waren  im  SRegifter  jttjei*  ober  mebrmalö  aufjufül^ren : 

toeifung 

bet  ©teflen.  unter  it|rem  Flamen  unb  unter  il^rem  Slmtg*  ober  SBo^norte.  3)ie  Siad^toei* 
fungen  itire«  Sorlommen«  aber  fonnten  ol^ne  9iaumt)erfd^toenbung  nur  on 
einer  ©teile  gegeben  werben.  Sei  ber  SBal^t  berfelben  war  fidlere«  unb 
rafc^e«  %xnbm  tt)unlid^ft  ju  förbem.  S)ie8  gefc^iel^t,  wenn  baS  angewanbte 
Softem  möglid^ft  einfad^  unb  ftreng  burc^fül^rbar  ift.  3d^  gebe  burc^weg  bie 
Slad^weifungen  unter  ben  ®efc^Icc^t8*  unb,  wo  biefer  fel^It,  unter  ben  Xauf* 
namcn.  Sluf  le^tere  alle  9lac^weifungen  jurüc^ufül^ren,  empfiel^It  fid^  weniger^ 
2)en  Slufeen  tjon  gi^f^nimenftettungen  ber  ^erfonen  nac^  ben  Xaufnamen 
fc^Iage  ic^  beSl^alb  nic^t  geringer  an.  @ie  crmbglid^en  e«  nid^t  feiten,  bie 
gamilienangel^öriglrit  ober  bie  amtüd^e  ©tettung  einer  nur  bem  SSomamen 
nad^  belannten  ^erf on  ju  ermitteln ;  fie  l^etfen  bei  bem  SBieberfel^ren  ber  glei* 
c^en  SJomamen  in  üerwanbten  ©efc^Ie^tem  genealogifd^e  Sejte^ungen  ouf* 
bedEen;  fie  jeigen  bie  Verbreitung  einjelnerXaufnamen  in  beftimmten  ©egenben 
unb  negatit)  bereu  ©eltenl^eit  ober  gänjlid^cS  gellten.  3c^  ^^be  bal^er  nid^t 
unterlaffen,  nac^  bem  SRufter  beS  SBirtembergifd^en  Ur!unbenbuc^e8  folc^e 
Ueberfic^ten  ber  Xaufnamen  ju  geben.  S)ie  Xräger  berfelben  finb  nac^  ben 
©efc^Ud^tSnamen  unb,  wo  biefe  fel^Ien  —  atöbann  aud^  unter  Seifügung  ber 
Slad^weifungen  —  nac^  ben  Amt«*  unb  SBol^norten  georbnet. 

Smeifei^afte        ^reilid^  fauu  man,  namentlich  bei  ^erfonen  geringeren  ©tanbeS,  oft 

nennttnien.  ^^^*  ^^^  ©id^erl^eit  fageu ,  ob  ber  S^if^fe  t>ei  itiren  SSomamen  gamilienname 

ift  ober  nic^t.    3ft  er  brtlid^er  Slatur,  fo  bejeid^net  er  üietteid^t  nur  ben 


SBo^nort  bed  gerabe  nic^t  bafelbft  Slnloefenben  ober  ben  frül^eren  Sßo^nott 
beffetbctt.  (Kit  SBc^tarcr  Sütger  j.SS.,  bcr  in  8Bc|Icr  nur  gol^ann  l^eifet, 
»irb  bei  einem  Aufenthalte  in  SWarburg  ober  nad^bem  er  fid^  bafelbft  nieber* 
gelaffen  l^at,  in  äJlarburger  Urfunben  üieUeid^t  afö  3ol^annt)onäBe|Iar 
erfi^einen.  Sd^  mu^te  mic^  l^ier  an  ben  SBortlaut  ber  Urlunben  l^alten.  ßur 
Unterfc^eibung  üon  fllci^nantigen  Äbetegefc^Ied^tem  {^t>.  91/)  l^abc  i^  in  ben 
fac^nc^enUnterabtl^eilungen färberartige $erfonen  ben  allgemeineren Studbrucf 
„^Benannte"  gebraucht.  (Sbenfo  i^  e8  oft  f d^toierig  ju  entfc^eiben ,  ob  eine  ben 
®eruf  bejeic^Ttenbe  ^Benennung  blofe  biefen  meint  ober  ob  fie  jum  gamüien* 
9lamen  geworben  ift.  3ebenf aß«  lomrnt  fie  bei  SSerufen  ober  Äemtem ,  bie  in 
ber  gamilie  forterben,  bem  SBert^e  beS  Familiennamen«  fel^r  nal^e.  ©al^cr 
glaubte  id^  $.93.  bie  iB^eid^nung  äRünjer  (Monetarias)  aü  t^amilien« 
92amen  bel^anbeln  ju  foQen.  Suf  aUe  %liUt  tovcb  burc^  ba«  nod^matige  SSor^ 
fommen  folc^cr  ?ßerfonen  unter  il^ren  Xaufnamen  baö  Äuffinben  geftd^ert. 

Snnerl^alb  ber  einzelnen  Srtitel  gefd^al^  bie  ©m^pirung  nac^  alpl^abetifd^  untetatt^ei' 
georbneten  fac^Iic^en  ©d^Iagtoörtem.    ?lud^  für  bie  Sorfül^rung  ber  ©lieber    **"**"' 
einer  tÜ^amitie  tourbe  alpl^abetif^e,  nic^t  d^ronologifc^e  ober  genealogifc^e  ^n« 
otbnung  geto&l^It. 

SWand^en  Slufeen  geloäl^rt  ein  ©ac^regifter.   ©affelbe,  »enn  aud^  in  Sai^*  unb 
madiger  iBegrenpng ,  in  bad  9lament)erjeic^nig  au^une^men ,  empfiel^It  fic^  sRceifkti. 
nid^t.  93ei  mel^rbänbigen  Urtunbenbäc^em  ift  eS  ber  t)equemeren  93enugung 
unb  ber  9laumerfpamiB  wegen  am  angemeff enften ,  wenn  ein  ©ad^regifter 
über  bad  gonje  äßert  aufgearbeitet,  unb  bem  ©c^Iu^anbe  beigegeben  wirb. 
3)affelbe  gilt  wn  ber  Anlegung  eine«  SBortr  egifter«. 

3)ie  bem  Sud^e  beigefügte  Xafel  in  Sic^tbrudE  entl^ält  bie  Äbbilbungen   ©ttgei. 
f  olgenber  ©iegel : 

1)  ßomt^ur  JU  aRarburg,  alterer  ©tempel,  an  9lr.  226. 
•  2)  3ol^annitermeifter  Äonrab  t)on  ^eimbad^,  an  iRr.  27. 

3j  Somtl^ur  ju  äJlarburg,  jüngerer  ©tempel,  nac^  bem  t)on  ^errn 
Ärd^iüaffiftenten  Dr.  ^I^iti<)pi  ju  SWünfter  mir  freunblic^ft  mitgetl^eilten,  im 
99eft|e  feine«  95ater8  befinblid^en  Driginolfiegelftodt  (©ilberplatte  mit  ^olj^ 
griff) .  3)iefer  ©tempel  erfd^eint  juerft  an  9lr.  609,  üielleic^t  aud^  fc^on  an 
ber  im  S8e|Iarer  ©tabtarc^it)  aufbewal^rten  Urfunbe  ißr.  604,  wad  ic^  wäl^*^ 
renb  meine«  Aufenthalte«  in  S33e|lor  nid^t  feftftellen  f onntc. 


4)  aRainjer  9lotat  ^onrab,  an  3bc,  200. 

5)  ©tabt  äRarbittg,  ältcftcx  (Stempel,  on  SRr.  103.  SBon  ben  brei  tw 
breijd^ttten  gal^rl^mtbert  twriommenbcn  Btmpdn  (t)fll.  9h:.  183  u.  461)  l^at 
ftc^  boÄ  Original  bc8  britten  im  SKatburger  ©tabtarc^itje  erl^atten  *) . 

6)  ^nriij^  öon  Utf,  an  Ste.  388. 

7)  ^ermann  ^c^meifter  beS  S)eutf(i^  Drben«,  an  9ir.  14. 

8)  2)eutf(d^orbenS]§ocl^metfter,  an  9h;.  381  9lote. 

9)  ftonrab  üon  äXarburg^  an  9h?.  27. 

1 0)  93rttber  fionrab  wn  X^ütingen,  an  9h:.  27  9lote.  9Ran  tuirb  f anm 
irren,  n^enn  man  biefe^  @iege(  bem  in  ben  S)entf<d^en  Orben  getretenen  Sanb« 
grafen  ^onrab  t)on  Xl^üringen  beilegt. 

U)  Sanbgraf  ^einrid^  I.  wu  Reffen,  an  9ir.  221. 

9»arbnrg,b.  18.  9Kai  1879, 


1)  @ine  IT^bifbintg  beffelbeti  in  Sid^tbrnct  finbct  fiöf  auf  bem  2:tte(blatt  ber  @((rift :  3)a« 
alte  iffiarbnrg.  ^ier  9t^robncttQn^n.  twiL  äliecen  ^tiäfta,  bcc  ^nera(»9)ecfammlung  bed 
®efammn)ereind  2)eutf<!^er  ®efd)ic(t9r  unb  ^(tert^umdbereine  }u  99{ar6urg  1878  gett>tbtnet  bon 
bem  Serem  f.  ^eff.  ®ef((.  u.  Sanbcdt.  9Ravburg  1878.  4.  SBa«  bafelbfl  über  ba0  %(ter  biefe« 
®Umptl9  bemerft  toirb,  tfl  intg. 


URKUNDENBUCH 


D£B 


DEUT8CH0RDEN8-BALLEI 


HESSEN. 


L 


1 .  Die  grafen  Friedrich  und  Ludwig  von  Ziegenhain  und  Burhmrd 
von  Valkensiein^  Albert  von  Hackebom  und  graf  Heinrich  von  Wegebach 
schenken  dem  deutschen  orden  die  kirche  zu  Reichenbach.  Würzburg 

und  Nordhausen  1207. 

5         In  nomine  sancte  et  individu^  trinitatis.  Ego  Fridhericus  comes  de  12<>7. 
Gegenhagen  et  Luchardis  uxor  ejus,  Lodhewicus  eomes  de  Cegehagen, 
Barchardus  eomes  de  Yalkensten  et  Conegundis  uxor  ejus,  Albertus  de 
Hakebume  et  Gertrudis  uxor  ejus,  eomes  Heinricus  de  Webach.   Quia 
inter  mundanas  varietates  in  multis  cottidie  offendimus,  multis  expiatio- 

lonibus  indigemus,  ut  tandem  creator  noster  nobis  su^  propiciationis  abun- 
dantiam  multiplicatis  intereessoribus  largiatur.  Proinde  notum  fadmus 
Omnibus  presentibus  et  futuris.  quod  nos  pro  remedio  (animarum  nostra- 
rum  et  progenitorum  nostrorum  desiderium  habentes  beate  virgini  Marie 
aliquem  parvitatis  nostr^  impendere  famulatum,  contulimus  hospitali  fra- 

15  trum  Theutonicorum  in  partibus  transmarinis,  quod  in  honore  beat^  vir- 
ginis  dedicatum  consistit,  eeelesiam  in  Richenbach]  cum  omnibus  attinen- 
tüs  ejus  tam  cultis  quam  incultis  et  cum  omni  prorsus  utilitate,  que  vel  ibi 
provenit  in  presenti  vel  pro  venire  potuerit  in  futuro.  Et  hanc  donationem 
sicut  rite  fecimus  assensu  legitimo  et  communi,  ita  eommuni  consilio 

20  ratam  et  firmam  esse  perpetuo  cupientes  presentis  SQripti  patrocinio  com- 
munimus. 

Uujus  rei  testes  sunt:  Albertus  Magdeburgensis  archiepiscopus,  Otto 
Wirceburgensis  electus,  Eggehardus  prepositus  de  Goslaria,  Hermannus 
lantgravius  Turingie,  Fridericus  eomes  de  Lininge,  Gozmarus  eomes  de 

25  Kircberch,  Gono  de  Mincenbereh,  Heinricus  Segewin,  Hermannus  frater 
ejus,  He.'nricus  Albus,  Lodhewicus  de  Wangehem,  Heinricus  marscalkus 
de  Euersberch,  Guntherus  dapifer  de  Slatheim,  et  alii  multi.  . 

Actum  est  Wirceburg  et  Northusen,  coram  gloriosissimo  Romanorum  / 

rege  Phylippo  et  multis  imperii  principibus,  anno  dominic^  incamationis 

30  m?  cc?  vii? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Die  eingeklammerte  stelle  ist  fast  völlig 

erloschen.   Folgende  vier,  mit  ausnähme  des  zweiten  stark  verletzte  Siegel  hängen 

an:    1)  oval;   stem  in   schildförmigem,   oben  abgerundetem  felde  mit  umschr. : 

ALBERT*- DE -HAKEBVRN..  2)  oval;  adler  mit  rechtsum  gewandtem  ziegenkopfe; 

35  umschr.:  LVWICVS  •  COMES  •  DE  •  CINTHANC  •  3)  rund;  reiter  nach  rechts  mit 

Hess.  Urkandenbncta.    I.  1 


S  1211  febr.  25.  ^  1211  febr.  26. 

umschr. :  SL.LL'M •CO....S  •  PRIDE...I  •  D IN.  4)  oval ;  vogel  mit  drei  aufge- 

ricliteten  gabelförmigen  zacken  auf  der  brüst  und  linksum  blickendem  ziegenkopfe ; 

umschr.: RICI*D...GINH...  (identisch  mit  dem  vierten  Siegel  von  nr.  9) . 

Gedr.:  Gudenus  Codex  diplom.  3,1075.    Histor.  diplom.  Unterricht  nr.  41;  daraus 
Hennes  Codex  diplom.  ord.  Theut.  1,8.  Vgl.  Böhmer  Regest.  König  Philipps  24,102.    5 

2.  Erzbischof  Siegfried  von  Mainz  bestätigt  dem  deutschen  orden  die 
.  Schenkung  der  hirche  zu  Reichenbach.    Worms  1  Sl  1  febr.  25. 

■ 

1211  Si^düS  dei  gratis  sancte  MagaDtine,  sedis  archiepiscopas  dilectis  in 

domino  fratribne  hospitalis  sanete  Marie  in  Jhenisalem,  quod  Teutoniesm 
appellatur,  salutem  in  auctore  salntia.  JoBtis  petentium  desideriis  con-  lo 
Bensum  nos  decet  benivolum  inpertiri,  Studium  quod  possumus  adhibendo, 
ut  ea  debitum  sortiantur  effectum.  Eapropter,  dilecti  in  domino,  petitioni 
yestre  grato  concurrentes  assensu,  donationem,  si  qua  vobis  in  ecciesia 
de  Richembach  et  bonis  ei  pertinentibus  rationabiliter  dinoscitur  esse  facta, 
gratam  habentes  et  ratam  auetoritatis  nostre  munimine  confirmamus,  sub  15 
pena  anathematis  districtius  inhibentes,  ne  qnis  hanc  nostre  confirmationis 
paginam  infringere  vel  ei  temere  contraire  presumat.  Qnod  si  quis  attemp- 
taverit,  indignationem  dei  omnipotentis  et  excommunicationis  nostre  sen- 
tentiam  se  noyerit  incursurum. 

Datam  Wormatie,  v.  kalendas  marcii,  incamationis  dominice  anno  20 
m?  ec?  undeeimo. 

Aus  orig.'perg.  in  Marburg  (deutscho.K  Das  an  roth  und  gelben  seidenfaden 
angehängt  gewesene  Siegel  ist  abgefallen. 

3.  Erzbischof  Siegfried  von  Mainz  überlässt  dem  deutschen  orden  die 
kirche  zu  Reichenbach^  während  er  die  von  den  grafen  von  Ziegenhain  25 
ausgegangene  Schenkung  dieser  kirche  an  den  orden  für  unberechtigt 

erklärt.    Worms  1 21 1  febr.  26. 

1211^  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Sifridus  dei  gratia  Mogimtine 

sedis  archiepiscopus.  Utilis  est  scriptomm  memoria,  qu^  rerum  tractatibus 
tarn  contra  oblivionis  caliginem  quam  contra  hominum  pravorum  versutias  30 
cantelam  adhibet  ac  mummen.  Koverint  igitur  universi  tarn  presentes 
quam  posteri,  quod  cum  in  proprietate  fidelium  nostrorum  comitnm  de 
Cygenhagen  ^celesia  in  Richenbach  olim  constructa  fuisset  et  postmodum 
devotione  quorundam  fidelium  procurante  et  accedente  consensu  comitnm 
eorundem  in  ^cclesiam  conventualem  promota,  ita  ut  sanctimoniales  in  ea  35 
sub  habitn  religionis  domino  deservirent,  proeessu  temporis  idem  conven- 
tas  per  aeris  tempestates,  gnerrarum  insnitns  et  alios  sinistros  erentus 
coactus  est  dilabi  penitus  et  dispergi,  adeo  ut  idem  locus  multis  diebus 
divinis  esset  officiis  destitutus.   Unde  dilecti  fratres  in  domino  hospitalis 


febr.  26. 


1211  febr.  28.  —  1214-1220.  3 

sancte  Marie  Jerosolimitani  a  prefatis  eomitibus  petivenmt  locum  ipsum 
et  bonaipsi  attinentia  sibi  conferri,  ignorantes,  quodjus  donationis,  ex  eo 
quod  ecclesia  conventualis  exstiterat,  dndnm  ad  auctoritatem  transierat 
^cclesi^  Moguntine.  Dicti  ergo  comites  de  facto,  cum  de  jure  nequiverint, 

5  et  sine  nostra  coniventia  eisdem  fratribus  locum  ipsum  cum  bouis  attinen- 
tibus  contulerunt.  Cujus  donationis  cum  a  nobis  confirmatio  peteretnr, 
nos  habito  consilio  prelatorum  ^cclesi^  Moguntine  et  aliornm  prudentum 
virorum,  auctoritate  et  jure  nostro  freti,  donationem  premissam,  eo  quod 
nuUa  esset  penitus  ipso  jure,  omnimodis  irritantes,  antedicta  bona,  prout 

10  ad  nos  de  jure  spectabant,  fratribus  contulimus  antedictis,  et  ^)  que  ipsis 
et  alia,  si  qua  potenmt  deo  propitio  justis  modis  in  posterum  adipisci, 
auctoritate  presentium  confirmamus ;  sub  interminatione  anathematis  inhi- 
bentes,  ne  quis  eos  indebite  gravare  presumat.  Quod  si  quis  attemptare 
presumpserit,  indignationem  omnipotentis  dei  et  beati  Martini  se  noverit 

I5incursurum. 

Testes:  Cunradus  prepositus  majoris  ecclesie  Moguntine,  Gerbodo 
sancti  Petri  in  Moguntia  et  sancti  Pauli  in  Wormatia  prepositus,  Gode- 
fridus  custos  majoris  ecclesie  Moguntine,  Heinricus  de  Stahelke  (! ) ,  Opertus, 
Dietmarus  canonici  ejusdem  ecclesie,  Willeheimus decanus  sancti  Victoris, 

20  Rifridus  sancti  Petri,  Bemardus  sancti  Victoris  scolastici ;  laici :  Gote- 
fridus  de  Eppenstein,  Gerlacus  de  Butingin,  Wemherus  et  Philippus  de 
Bonlanden,  Embricho  Wlpes  et  Gisilbertus  de  Rudensheim ,  et  alii  quam 
plures. 

Acta  sunt  hec  anno  dominice  incarnationis  m.  cc.  xi.,  indictione  xiii. 

25  Data  Wormatie,  iiii?  kalendas  marcii :  imperante  domino  Ottone  iiii. 
Romanorum  imperatore  augusto,  imperii  ejus  anno  secundo. 

Aus  dem  in  doppelter,  gleichlautender  ausfertigung  (A.  B)  vorhandenen  orig.- 
perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Das  Siegel  ist  von  A  und  von  B,  welche  von  der  glei- 
chen hand  geschrieben  sind,  abgefallen.    Indictio  xiii  ist  irrig  statt  xiiii.    Gedr. : 
30GudenuB  Codex  3,1077;  daraus  Hennes  1,10.    Entdeckter  Ungrund  nr.  7;  daraus 
Sammlung  von  Deductionen  7,45*2. 

i.  Berthold  und  Thietmar  von  Büren  schenken  dem  deutschen  orden 
acht  hüben  landes  zu  Sundern,  [um  1214 — 1220]^). 
Notum  sit  fidelibus  Cristi .  quod  nos  B.  et  T.  de  Buren  et  nostri  he-  ^v.lH^ — 

'  ^  1220. 

35redes  viii  mansos  in  Sundere  argento  nostro  conpilavimus  (!) ,  quos  Thu- 


1)  Im  on'g.  B  fehlt  et. 

2)  Berthold  und  Tbietraar  gebrader  von  Buren  erseheinen  1185 — 1220.  Seibertz  Urkb. 
d.  Herzogth.  Westfalen  1,  121.  151.  207.  208.  Wilmans  Westfal.  ürkb.  3,  nr.  115. 
4,  nr.  84—86.  Der  in  der  urk.  genannte  bischof  B(ernhardIII.)  von  Paderborn  regierte  1203 — 

40  1223.  Graf  H.  von  Ziegenhain  (Reichenbach)  ist  entweder  Heinrich  III.  (1186—1231)  oder 
dessen  söhn  Heinrich  IV.  (1214 — 1229).  Archiv  f.  hess.  Gesch.  u.  Alterthumsk.  14,402. 
Beide  grafen  traten  1220  In  den  deutschen  orden,  wie  aus  nr.  9  ersichtlich.  Vgl.  auch  nr.  64. 

1* 


4  1214-1220.  —  1219. 

desgen  h'e  (!)  ad  Bubsidinm  sancte  terre  et  ad  honorem  Gristi  et  sancte 
Marie  eontulimus.  Et  ne  quis  hoc  in  irritum  revocet,  feeimus  conscribi  et 
inpressione  sigilli  nostri  roborari.  Testes  antem  sunt :  episcopuß  (!)  Colo- 
niensis,  episcopus  Path  (erburnensis)  B. ,  Johan  de  Santen,  Pilegrimns ; 
laici  autem :  villicus  de  Sosat,  H.  comes  de  Cigenhagen ;  frater  Hernie,  5 
Adam  Bump,  Elias,  Henrie,  Bemhart,  Geriae  sacerdos ;  Kabodo,  Henne 
dapifer ;  servi  autem :  Antonius,  Bernhaii;,  Bertolt.  Hec  predicta  Sundere 
quinque  mareas  ad  annum  solvet. 

Aus  dem  anscheineDd  von  einer  des  BchreibenB  wenig  kundigen  hand  geschrie- 
benen orig.-perg.  in  Marburg  [deutscho.).    Auf  dem  schildförmigen ,  oben  abgerun- 10 
deten  Siegel  zwei  nach  beiden  selten  gezackte  streifen ,  welche  einen  mit  der  spitze 
nach  oben  gerichteten  winkel  bilden  (jedenfalls  der  Bttrensche  halbkranz  spitziger 
rauten) ;  umschr. :  SIGILL'  •  B'TOLDI  •  , .  ETMARI  •  DE  •  BVRE  • 


5.    Gumperl  propsl  zu  Fritzlar  beurkundet^  dass  der  dasige  bürger 
Rudolf  Huberich  den  deuischordensbrüdern  Heinrich  und  Eckard  zu  15 
Reichenbach  für  eine  schuld  ein  ham  zu  Fritzlar  verpfändet  habe^  mit 
dem  vorbehält,  dasselbe  bis  zu  den  fasten  wieder  einlösen  zu  dürfen. 

[um  1219]  ^). 

c.  1219.  Gumpertus  dei  graeia  Fritslariensis  ecelesie  prepositus  universis 

Gristi  fidelibus  bane  paginam  inspecturis  in  domino  salutem.  Tenore  pre'20 
sentium  volumus  deelarari ,   quod  Rudolfus  eivis  Fritslariensis  Hubericus 
eognomine  una  eum  uxore  suadomum  suam  sitam  in  atrio  contra  orientem 
cum  Camera  et  omnibus  pertinenciis  suis  Heinrico  et  Ekebardo  fratribus 
Teutonice  domus  inRichenbach  pro  quadam  summa  pecunie,  qua  eis  tene- 
batur,  videlicet  v  solidis  minus  quam  vii  talentis  et  iii  solidis  minus  quam  25 
marca  et  dimidia  argenti,  contradidit;  hac  apposita  condicione,   quod 
si  factus  locupletior  usque  ad  proximum  camiprivium  eisdem  fratribus 
prefatam  pecuniam  possit  restituere,  proprietas  ipsius  domus  libere  re- 
vertatur  ad  ipsum.   Sin  autem,  ipsi  fratres  abinde  disponendi  de  (!)  quod 
voluerint  de  domo  liberam  habeant  potestatem.  Presentes  erant:  cantor,  30 
Gunradus  de  Rusteberc,  Emehardus,  Alhelmus,  magister  Bruno,  custos 
Volpertus,  *  canonici  Fritslarienses ;  Hugo  de  Vthershusen,  Heinricus  de 
Mezhee,  Guno  de  Holceim,  Gerlacus  filius  advocati,  Ripertus,  et  alii 
quam  plures. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutecho.).   Siegel  abgefallen. 


13  Wegen  des  datums  vgl.  die  folgende  urk.  35 


1219  jan.  11.  —  1219  Jan.  10.  5 

6.  Gumpert  propst  zu  Fritzlar  beurkundet,  dass  der  dasige  bürger 
Rudolf  den  deutschordensbrüdem  Heinrich  Sigeum  und  Eckard  zu 
Reicheilbach  gegen  eine  summe  geldes  zwei  häuser  zu  Fritzlar  ver- 
pfändet habe,  welche,  wenn  sie  bis  zum  7.  april  nicht  eingelöst  werden, 

5  dem  orden  verfallen  sein  sollen,  Fritzlar  1219  jan.  1 1 . 

■^  Gumpertus  dei  gracia  Fritslariensis  ecclesie  prepositus  unirersis  .1219 
Cristi  fidelibus  hanc  paginam  inspectnris  in  domino  salutem.  Notum  esse 
volumus ,  quod  Rudolfus  civis  Fritslariensis  Heinrico  Sigewino  et  Eke- 
hardo  conrersis  de  Riehenbach  pro  certa  summa  pecunie,  videlicet  vi 

10  solidis  minus  quam  vii  talentis  et  iii  solidis  minus  quam  marca  et  dimidia, 
duas  domos  in  atrio  sitas  versus  oecidentem  pignori  obligavit  et  incole 
earundem  domorum  ipsas  de  manibus  prefatorum  conversorum  pro  certa 
pensione  annuatim  persolvenda  reeeperunt;  hae  per  prefatum  Kudolfum 
apposita  condidone.  quod,  si  ipse  duas  domos  memoratas  usque  ad  pascha 

i.5proximo  futurum  non  redimeret,  ipse  domus  abinde  proprie  essent  Teu- 
toniee  domus  et  conversorum.  Testes:  Hartradus  de  Merenberc,  Wide- 
kindus  de  Nuenbvrc,  Wilhelmus  de  Gudebvrc,  Heinricus  de  Mezzehe, 
Hugo  et  Wemherus  fratres  de  Vthershusen,  Ripertus  villicus,  Heinricus 
Malus  Vermis,  Bruno.  Ekehardus  de  Nezzehe,  Ludewicus  miles  Reni, 

20  Richolfus  in  Ualle,  Cunradus,  Petrus,  Wichardus,  Heinricus  Mergardis, 
Ekehardus  de  Holcheim,  Wederoldus,  Thitmarus  incisor,  et  alii  quam 
plures. 

Actum  apud  ecclesiam  beati  Johannis  in  atrio.  anno  dominice  incar- 
nacionis  m?  cc?  xix?,  iii?  idus  januarii. 

25  Aus  dem  theilweise  sehr  verblassten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel 
des  ausBtellerB  zerbrochen. 

7.  Gumpert  propst  zu  Fritzlar  beurkundet,  dass  graf  Gottfried  von 
Reichenbach  mit  seinen  söhnen  Heinrich,  Wigger  und  Gottfried  dem 
Schüler  beim  eintritt  in  den  deutschen  orden  der  niederlassung  desselben 

30  zu  Reich£nbach  seine  guter  zu  Vortriden,  Poppenhagen,  Reldrichsfeld, 
Hezzelshagen,  Wezzelsrode  und  Kamphis  ^)  geschenkt  habe,    Fritzlar 

1219  jww.  10. 

•fff  Gumpertus  dei  gracia  Fritslariensis  ecclesie  prepositus  universis    1219 

Cristi  fidelibus  hanc  paginam  inspecturis  in  domino  salutem.  Tenore  pre- 

35sentium  volumus  declarari,  quod  comes  Heinricus  de  Riehenbach  pro- 

fessionem  et  habitum  eorum,  qui  in  cismarinis  partibus  in  Teutonica  domo 

deo  omnipotenti  et  gloriose  virgini  Marie  deserviunt,  assumens,  una  cum 

1)  Alle  diese  orte   sind   früh   ausgegangen;    sie   lagen   im  amt   Lichtenau   (früher 
Reichenhach). 


6  1219jun.  10. —  1220-1240. 

• 

filiis  snis  comitibas  Heinrico,  Wichero  et  Godefirido  scolare  cuidam  loco, 
quiKichenbachdicitur,  Teutonice  domnipertineiiti  bona  sua  inVortriden, 
Poppenhagen,  Beldrichesfelt,  Hezzelsha^e,  Wezzelsroith,  Eamphis  cum 
locis  campestribus,  uBuagiis,  piscariis  et  universis  pertinentiis  contulit 
devote,  hoc  adiciens  et  fide  in  manus  nostras  cum  filiis  suis  memoratis  5 
data  constanter  repromittens,  quod,  si  episcopusHerpipolensis,  a  quo  ha- 
bet in  feodo  bona  in  Yortriden,  donationem  eorundem  bonorum  ratam 
noUet  habere,  ipse  et  filii  sui  predicti  et  quidam  honesti  milites,  quos  in 
testium  recitacione  subjungemus,  eadem  bona  cum  bonis  et  proprietatibus 
suis  Teutonice  domui  recompensabunt.  Testes  hujus  rei  sunt:  Cunradus  io 
de  Rusteberc  canonicus  Fritslariensis,  Hugo  et  Wernherus  frater  suus 
de  Vthershusen,  Volcardus  et  Hartmannus  fratres  de  Hoinberc,  Tidericus 
deMazheim,  Wederoldus  de  Reing(ozhusen,  Helfricus  et)Bertoldus  (fratres 
de  Rorinwort,]  Hermannus  Meisenbuch  et  Hermannus  Cuzhanus. 

(Actum)  aput  Fritslariam,  anno  (incamacionis  dominice  m.  cc.  xix.^  i& 
iiii.j  idusjunii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel  fehlt.  Die  eingeklammerten,  im 
orig.  erloschenen  stellen  sind  aus  nr.  671  (683j  des  Marburger  copialbuches  in  Wien 
ergänzt.  Gedr.:  Histor.  dipl.  Unterricht  nr.  42;  daraus:  Gudenus  Codex  4,866; 
Hennes  1,40  nr.  37.  20 


8.  Ritter  Hermann  der  ältere  von  Uslar  schenkt  dem  deutschen  orden 
seine  guter  nebst  der  kirche  zu  Dransfeld^  welche  er  vom  reiche  zu 

lehn  trug,  [um  1220—1240]  ^ 

1220--  Universis  Cristi  fidelibus  presentis  scripti  seriem  inspecturis  H.  miles 

senior  in  Vslaria  prompti  obsequii  exhibicionem.  Quia  ea,  que  geruntur2& 
tempore,  successione  temporis  oblivioni  traduntur,  ideo  universitati  fide- 
lium  notum  esse  desidero,  quod  ego  Hermannus* miles  senior  in  Vslaria 
omnia  bona  in  Dransuelt  et  alia  bona  adherencia  necnon  homines  ipsis 
pertinentes  cum  parroehia  beati  Johannis  baptiste  ejusdem  rille,  que 
singula  longo  retro  acto  tempore  quieta  possessione  ab  inperio  tenui,  30 
ipso  inperio  annuente  ob  remedium  anime  mee  et  meorum  beate  Marie  et 
fratribus  deTeutonica  domo  in  sanctis  transmarinis  partibus  sub  ejusdem 
patrocinio  militantibus  conferre  decrevi,  ita  dumtaxat,  ut  proventus 
eorundem  bonorum  tempore  vite  mee  et  uxoris  mee  Hadewigis  nostre 
deserviant  utilitati.    Geterum  ne  hec  donacio  per  me  facta  ab  aliquibus  35- 


Ij  Einen  Hermann  v.  Uslar  finde  ich  1222,  1230,  1232  (junior),  1233,  1234,  1241, 
1243  (seniorX  Scheldt  Nachrichten  vom  Adel  295.  403.  ürkb.  d.  Vereins  f.  Niedersachs. 
2,130.  141.   Meklenb.  Urkb.  1,407.    Schmincke  Monimenta  Hass.  2,402  und  ungedr.  urk. 


1220JUII.  17.  7 

posteris  meispoBsitinfinnftri,  caracterem  presentifl  scripti  sigillimei  appen- 
sione  statai  roborare. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Von  dem  dreieckigen  ßiegel  hängt 
nur  noch  ein  Stückchen  an,  auf  welchem  Ton  dem  doppelt  gezinnten  Uslarischen 
5  querbalken  noch  die  beiden  nach  unten  gerichteten  zinnen  und  darunter  6  klee- 
hlätter  (?)  in  der  Stellung  3,  2,  1  erkennbar  sind. 


9.  Das  capitel  zu  Fritzlar  beurkundet  auf  bitten  des  grafen  Heinrich 
von  Reichenbach  und  seines  sohnes  Heinrich^  welche  in  den  deutschen 
erden  getreten  sind^  dass  dieselben  dem  arden  ersterer  die  orte  Hezzels- 
10  hagen^BeldrichsfeldjDorrenbach^Fischbach^  Wezzelsrode  undKamphis^ 
letzterer  aber  die  orte  Vortriden  und  Poppenhagen  geschenkt  haben. 

Fritzlar  1220  jwn.  17. 

C-  7J7  Gumpertus  dei  gracia  prepositus,  Aloldus  decanus,  Heinricus     1220 
scolasticuß,  Heinricus  cantor  totuiöque  Fritslariensis  ecclesie  capitulum 

15  Omnibus,  ad  quos  presens  pagina  pervenerit,  in  domino  salutem.  Quo- 
niam  ea,  que  fiunt  in  tempore,  simul  labuntur  cum  tempore,  nisi  vel  scripti 
vel  testium  munimine  deelarentur,  adnoticiamposterorumpresenti  scripto 
deferimus,  quod  nos  ad  petidonem  nobilium  virorum  conutis  Heinrici  de 
Bichenbach  et  Heinrici  filii  ejus  subtemotayimtts  bona,  que  ipsi  contule- 

20  runt  beate  Marie  ad  Teutonicam  domum,  cum  ad  ejus  religionem  trans- 
irent,  expresso  ad  hoe  eonsensu  onmium  heredum  suorum,  yidelicet 
uxoris  comitis  ejusdem  Berthe  nomine  et  reliquorum  filiorum  eorundem 
Wichen  et  Godefridi,  et  omnium,  quorum  intererat  eorum  donacionem 
coUaudare.  Memoratus  itaque  eomes  divino  tractus  amore,  cum  ad  eandem 

25  se  transferret  religionem,  contulit  predicte  Teutonice  domni  ad  honorem 
beate  et  gloriose  semperque  virginis  dei  genitrids  Marie  constructe 
Hezzelßhagen,  Beldrichesfelt,  Dorrenbach,  Viscbach,  Wezzelsroth, 
Kamphis  cum  usuagiis  et  universis  pertinentiis  eorundem.  Filius  vero 
ejusdem  comitis,  sdlicet  predidius  H.,  ad  eandem  se  transferens  religio- 

30  nem  contulit  eidem  domui  Vortriden  et  Poppenhagen  cum  universis  per- 
tinentiis eorundem.  Presentes  erant  huic  donacioni  plerique  ceteri  cano- 
nici Fritslarienses :  Gunradus  de  Rusteberc,  Gunradus  custos,  Alhelmus, 
Roricus,  Meinricus,  Volpertus ;  laid  vero :  Heinricus  et  Eberhardus  fratres 
de  Vthershusen,  Wemherus  deVthershusen,  Amoldus  Lupus,  Volchardus 

35  et  Hartmannus  de  Hoinberc,  Albertus  et  Warmundus  de  Wemeswich, 
Albertus  Liber,  Heinricus  et  Gunradus  fratres  de  Vrpha,  Wederoldus  de 
Keingozhusen,  Gunradus  de  Mezzehe,  Gumpertus  de  Zuscenen,  Tidericus 
de  Hoinberc,  Helfricus  et  Bertoldus  de  Rorinvort,  Hermannus  Guzanus, 
Hartradus  Bertoldus  et  Ludewicus  fratres  de  Leinbach,  Hermannus  Mein- 


8  1220JU11. 17.  —  1221. 

senbuch,  Hartradns  et  Sifridus  filii  Sigewini,  Cunradus  Lugelinus,  Wern- 
heras  de  Eokinhusen,  Wemherus  de  Warenrode,  Heinricus  et  Cunradus 
filii  Heinrici  Albi,  Widekindus  de  Holceim,  Ekehardus  de  Elbrichestorp. 
Herwicus  de  Connevelt,  et  alii  quam  plures. 

Actum  publice  Fritslarie,   anno  dominice  incarnacionis  millesimo  5 
cc?  XX?,  mense  junio,  xv?  kalendas  julii  feliciter  amen,  presidente  in 
ecclesia  Moguntina  archiepiscopo  Sifrido,  pontificatus  ejus  anno  xix? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Angehängt  sind  folgende  vier  Sie- 
gel: 1)  oval;  geistlicher  mit  buch  und  zweig;  GVMFTVS-  DEI-  GRA-  FRIS- 
LARIENSIS  •  PPOSITVS  •  2)  ein  zerbrochenes  geistliches  Siegel.  3)  dreieckig;  vier  10 
aufgerichtete  zacken  in  gestalt  einer  vierzinkigen  gabel ;  SIG'  COMITIS  •  WI..ERI* 
DE  •  RICHENBAG«  4)  oval ;  vogel  mit  drei  aufgerichteten  zacken  auf  der  brüst 
und linksum blickendem  ziegenkopf ;  SIGILL •' COMITIS •  HENRICI -DE ... . .IN.A. . 
(identisch  mit  dem  vierten  Siegel  von  nr.  1).  Gredr. :  Entdeckter  Ungrund  nr.  176; 
daraus  Samml.  v.  Deduct.  8,156.  15 

10.  Abt  Ludwig  von  Hersfeld  überläset  auf  bitten  des  grafen  Ludwig 
von  Ziegenhain  als  des  bisherigen  lehmträgers  dem  deutschen  orden 
eine  hübe  zu  Casdorf^  wogegen  der  graf  dem  abte  zwei  mühlen  zu 

Gleimenhagen^)  zu  lehn  aufträgt.    1221. 

1221.  Ego  Ludewicus  dei  gracia  Hersveldensis  ecclesie  abbas  omnibus  hanc  2o 
paginam  inspecturis  salutem  in  eo,  qui  est  vera  Salus.  Yenientis  ad  nos 
comitis  Lvdewici  de  Cygenhain  preces  devote  nobis  porrectas  dignum 
duximus  exaudire.  Fuit  autem  petitio  comitis  jamdicti,  quatinus  mansum 
in  Gasdorf  situm,  quem  de  manu  nostra  jure  feodi  tenuerat,  fratribus  beate 
Marie  virginis  in  ultramarinis  partibus  dignaremur  appropriare.  Nos  vero,  25 
cum  nullam  ecclesiam  cum  alterius  jactura  locupletari  dignum  sit,  in 
restaurum  mansi  predicti  de  proprietate  comitis  antedicti  duo  molendina 
Sita  in  Gliminhain  ab  ipso  comite  recepimus,  quem  eciam  de  ipsis  infeo- 
davimus.  Ut  autem  hec  ordinatio  rata  et  inconvulsa  permaneat,  hanc 
paginam  sigilli  nostri  fecimus  auctoritate  roborari.  Testes  adhibiti  sunt :  ao 
frater  Heinricus  quondam  comes  de  Bichenbahc,  fratres  duo  de  Vrankin- 
steint)  scilicet  Albertus  et  Siboto,  Hartmannus  de Bergowe,  Albertus  puer 
de  Hakebum,  Heinricus  de  Meze,  Ditmarus  Opold,  Ludewicus,  Cunradus 
de  Yvra,  Erkinbertus,  Kudolfus  Cruk,  Bruno  de  Aldindorf,  Bruno  dapifer. 
Actum  anno  domini  m?  cc?  xxi?,  institutionis  nostre  iii?  35 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).     Siegel  an  grün  und  rothen  seiden- 
schnüren zerbrochen. 


1)  Wüstung  hei  Borken  im  amtHomberg,  in  welchem  auch  Gasdorf  liegt;  nicht  Gleimen- 
hain  im  kreise  Alsfeld. 

2)  Orig.  Yrakinstein.  40 


1221  apr.  10.  9 

1 1 .  Kaiser  Friedrich  II.  nimml  den  detUschen  orden  in  seinen  schütz. 

bestätigt  die  privilegien  desselben^  erlaubt  ihm  die  erwerbung  reichs- 

lehnbarer  guter  und  befreit  ihn  von  allen  abgaben. 

Tarent  1221  apr.  10. 

5         In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.    Fridericus  Becundus  divina     1221 
favente  ^)  demeneia  Romanornm  Imperator  Bemper  augustus  et  rex  Sycilie.    ^^  ' 
Etsi  cadaca  sint  omnia  et  temporis  diutumitate  labantur,  Bunt  tarnen  ex 
Omnibus  aliqua  ^)  perpetue  stabilitati  connexa,  illa  videlicet^  que  divinis 
addita  cultibus  hereditatis  dei  funiculum  inter  homines  ampliant^  tunc 

10  precipue,  cum  loca  venerabilia,  in  quibus  placere  domino  milieia  militat^ 
muniuntur  munimine  imperatorie  majestatis  et  eis  munimenta,  que  tem- 
porom  yetustas  non  diluit,  consideracione  provida  largiuntnr.  Eapropter 
notum  faeimuB  universis  imperii  nostri  fidelibus  presentibus  et  futnris, 
quod  nos  meditacione  piissima  attendentes.  qualiter  sacra  domus  hospi- 

istalis  sancte  Marie  Theotonicorum  in  Jerusalem  a  divis  quondam  augustis 
predecessoribus  nostris  pietatis  intuitu  propagata  in  multiplices  fructus 
prodüt  laude  dignos  et  a  domino  quondam  imperatore  Henrico  recolende 
memorie  patre  nostro  rebus  ac  libertatibus  premnnita-et  incrementum 
suscepit  spiritnaliter  ac  temporaliter  domino  famulando  et  erga  nostram 

20  magnificenciam  fratrum  ibidem  militancium  Jhesu  Cristo  cum  fide  devocio 
semper  creyit;  considerantes  eciam  celebrem  yitam  et  honeste  religionis 
cultnm,  quibus  dilectus  nobis  in  domino  frater  Hermannus  magister  hospi- 
talis  ejusdem  et  fratres  ipsius  clarere  noscuntur,  labores  quoque  ac  sudo- 
res  assiduos,  quos  pro  fide  Cristianorum  et  gloria  suslinent  incessanter, 

25  eteme  retribucionisobtentu  et  pro  remedio  animarum  progenitorum  nostro- 
rum  recordacionis  inclite  necnon  pro  salutis  nostre  ac  Tictorie  incremento 
ipsorum  favori  ac  profectui  intendentes  eandem  sacram  domum  et  ab 
ipsa  quaslibet  derivatas,  fratres  et  confratres  ipsarum  cum  omnibus  bonis 
stabilibus  et  mobilibus,  que  per  totum  Imperium  nostrum  racionabiliter 

30  possident  in  presenti  et  que  inantea  justis  modis  poterunt  adipisci,  necnon 
subditos  eorum  ejusdem  domus  legacionem  atque  servicia  exercentes  sub 
speciali  protectione  et  defensione  imperiali  recepimus,  et  eidem  domui 
perpetuo  confirmavimus  omnia  privilegia  et  scripta  quelibet  tam  a  paren- 
tibus  nostris  quam  a  nobis  sibi  pia  liberalitate  concessa  necnon  casalia, 

35  homines  et  possessiones,  que  donacione  regum  et  principum  et  oblacione 
fidelium  sive  quolibet  alio  justo  titulo  per  totum  nostrum  Imperium  est 
adepta  et  que  in  futurum  poterit  adipisci.  Goncedimus  eciam  et  confir- 
mamuB  eidem  sacre  domui  in  perpetuum,  ut  quicunque  aliquid  de  bonis 
imperii  nomine  feudi  tenet  et  possidet,  licenter  ac  libere  quantum  voluerit, 

40  ex  eis  tamquam  proprium  memorato  conferre  valeat  hospitali,  quod  pro 


1  0  1221  api.  10. 

nobis  et  successoribus  nostris  in  perpetuum  ratum  habentes  firmum  et 
inrevocabile  volumus  permanere .  De  habundanciori  quoque  gracia  nostra 
damuS;  concedimus  et  perpetuo  confirmamus  eidem  sacre  domui  plenam 
et  perpetnamlibertatempertotum  imperium  nostrum,  statuentes,  utfratres 
ejusdem  et  eorum  subditi  per  totum  imperium  habitantes  et  ipsius  lega-  5 
cionem  atque  negocia  exercentes  nullam  datam,  collectam  vel  exactionem 
aut  theloneum  vel  ripaticum  seu  plateaticnm,  vel  quocunque  vocabnlo 
nominetar,  tarn  in  man  quam  in  terra,  in  fluminibus  et  in  aquis,  eundo 
et  redeundo  dare  alicui  teneantur,  et  nt  ab  omni  angaria  seu  perangaria 
et  ab  omni  onere  cujuslibet  publice  funeionis  existant  perpetuo  liberi  et  lo 
inmunes.  Concedimus  denique  et  perpetuo  confirmamus  eidem  sacre 
domui,  ut  quicquid  per  totum  imperium  nostrum  juste  tenet  et  possidet  et 
inantea  justo  titulo  poterit  adipisci,  libere  teneat  et  pacifice  ac  quiete  sine 
contradictione  et  molestia  alicujus.  Statuimus  igitur  imperiali  sancientes 
edieto  ac  sab  pena  gracie  districte  precipimus,  ne  uUi  omnino  persone  15 
alte  vel  humili,  ecclesiastiee  vel  seculari^  licitum  sit  hanc  divalem  con- 
cessionis  et  confirmacionis  nostre  paginam  infringere  vel  ei  aliquo  tem- 
pore uUo  temeritatis  ausu  obviare.  Quod  qui  attemptare  presampserit, 
iram  nostri  culminis  se  noverit  graviter  incurrisse  et  pro  sue  temeritatis 
vindicta  quingentas  libras  auri  puri  componat,  medietatem  fisco  imperiali  20 
et  reliquam  medietatem  passis  injuriam  soluturus.  Ut  autem  hec  onmia 
robur  obtineant  perpetue  firmitatis,  presens  inde  Privilegium  scribi  et 
buUa  aureatypario  majestatis  nostre  ^jimpressa  jnssimusconununiri.  Hujus 
rei  testes  sunt:  Vlricus  Pattauiensis ^j  episoopus,  Albertus  Tridentinus 
electus,  Lodewicus  dux  Bawarie  comes  palatinus  Reni,  HermanniiS25 
marchio  de  Badin,  Diopuldus  marchiodeFaburc^),  Reynaldus  dux  Spoleti, 
Euerhardus  comes  de  Elphenstein,  comes  Emestus,  Ildebrandinus  comes 
Tuscie,  Anseimus  de  Justingen  imperialis  aule  marschalcus,  et  alii  quam 
plures; 

Signum  domini  Friderici  secundi  dei  gracia  invictissimi  Romanomm  ;jo 
imperatoris  semper  augusti  et  regis  Sicilie. 

Acta  sunt  hec  anno  dominice  incamacionis  m?  cc?  vicesimo  primo, 
mense  aprilis,  indictionis  none,  imperante  domino  nostroFriderico  secundo 
dei  gracia  invictissimo  Romanorum  imperatore  semper  augusto  et  rege 
Sycilie,  anno  Romaniimperii  ejus  primo,  regniveroSyciliexxiii?  feliciter,  35 
amen. 

Datum  Tarenti,  iiii?  idus  aprilis^  indictionis  none. 

Aus  eiüem  von  der  stadt  Wetzlar  1331  ausgeBtellten  vidimus  auf  perg.  (A)  in 
Marburg  (deutacho.;.   Daselbst  noch  ein  zweites  vidimus  (B)  vom  selben  jähre,  aus- 
gestellt von  der  Stadt  Marburg.   Beide  sind  gefertigt  nach  dem  orig.  mit  goldbulle.  40 
Abweichungen  des  B  von  A:     1)  effluente.   2)  aliqua  ex  omn.    3)  nostre  majest. 
4;  Patauiensis.   5)  Foburc. 


1221  nov.  30.  —  1225.  1 1 

12.   Graf  Friedrich  von  Leiningen  erlässt  dem  deutschen  orden  abga- 
ben und  dienste  von  den  gütern  zu  Bosenheim, 
Leiningen  1221  nov,  30. 

Fridericus  conies  de  Liningin  omnibus  Cristi  fidelibus  in  perpetuum.     1221 

5  Vere  digna  est  virgo  sacratissima,  ut  que  ad  ejus  honorem  conmodumve 
ministrornm  ejusdem  statanntur,  omni  quo  possunt  munimine  roborentnr. 
Eapropter  presentis  scripti  indicio  scire  faeimus  et  posteros  et  modernos, 
qnod  nos  nomine  nostro  et  axoris  nostre  Agnetis  necnon  et  liberorum 
nostrornm  fratres  domus  Theutonice  transmarine  beate  virgini  militantes 

10  ab  aministracione  t  solidorum  et  triam  maldrorum  siliginis,  in  quibus  nobis 
exbonis  suis  in  Basinsheim  ammatim  tenebantur,  et  omni  modo  serviendi^ 
qao  nobis  servire  debebant  ex  eisdem,  liberos  dimisimus  penitas  et  abso- 
lutos.  Verum  si  deinceps  fratres  eosdem  aliqua  bona  ibidem  contigerit 
adipisei,  que  nobis  servire  teneantur,  seeundum  quod  debent  nobis  volu- 

ismus  ex  eis  servicium  debitum  exhiberi.  Ut  autem  hec  nostra  donacio 
perpetueroburobtineatfirmitatis,  scriptum  nostrum  sigillo  nostro  signatum 
cum  testimonio  illorum,  quorum  nomina  subsequntur,  eisdem  fratribus 
duximus  exhibendum.  Sunt  autem  teßtes:  fratres  nostri  dominus  Henri- 
cus  Wormaciensis  episcopus,   Symon  comes  Sarepontensis,  Euerardus 

2ocome8  de  Ebirstein,  Godebertus  et  Helfricus  filius  ejus,  Bertoldus  Me- 
tensis  et  frater  ejus  Godelmannus,  Conradus  dapifer  de  Munnisheim, 
Albertus  de  Lütirsheim,  Vlricus  de  Grindestat,  Vlricus  de  Knoringin, 
Hugo  de  Mertinisheim,  et  alii  quam  plures. 

Datum  Liningen,  anno  domini  m.  cc.  xxi.,  festo  Andree  apostoli, 

25  tempore  magistri  Everhardi  de  Isenbureh. 

AuB  nr.  536  (545)  des  Marbarger  copialbuohes  in  Wien.  Gredr. :    Hennes  1,64 
nr.  59. 

1^3.   Landgraf  Ludwig  von  Thüringen  verzichtet  auf  alle  seine  rechte 
über  die  besitzungen  des  deutschen  ordens  in  seinen  landen  und  befreit 
30  denselben  von  zollen  und  abgaben.    Weissensee  1225. 

In  nomine  sanete  et  individue  trinitatis,  amen*).  Lvdeuuicus  divina  1225, 
favente  dementia  lantgraviusTuringie  etcomespalatinusSaxonie  omnibus 
in  perpetuum.  Cum  sacra  teste  scriptura  omnis  potestas  a  deo  sit,  universis 
cristiane  fidei  veritate  illustiatis  liquido  constat,  quia  qui  potestate  sibi 
35  concessa  male  utitur,  ab  eo,  a  quo  omnis  potestas  procedit,  gravius  judi- 
cabitur.  Quapropter  nobis,  qui  diyina  dispositione  potestatem  in  ceteros 
in  hoc  seculo  accepimus,  valde  necessarium  esse'  credimus,  ut,  cum  in 
hüs,  que  credita  sunt  nobis,  totiens  offendimus,  ad  asilum  amicorum  dei 
confagiamus,  de  nostra  habundantia  necessitatem  illorum  sublevantes,  ut 


12  1225. 

in  tempore  summe  necessitatis  aput  eum,  qui  se  in  suis  etiam  minimis 
fatetur  honorari,  ipsos  habere  mereamur  intercessores.  Proinde  universi- 
tatem  vestram  nosse  cupimus,  quod  dilectos  nobis  in  domino  fratres  domus 
hospitalis  Teutonicorum  sancte  Marie  in  Jherusalem,  quos  divina  gratia 
ad  salutem  nostram  et  nostrorum  in  terris,  in  quibus  jus  et  potestatem  5 
habemus,  habitare  concessit,  pietatis  ac  dilectionis  non  piarve  oeulis  re- 
speximus,  deum  et  immaculatam  ejus  genitricem  in  ipsis  honorare  cupi- 
entes,  ut  servitii,  quod  die  noctuque  ipsis  exhibetur  ab  eisdem,  participes 
fieri  mereamur.  Habito  itaque  consensu  fratrum  nostrorum  Heinrici  et 
Cvnradi,  omne  jus,  quod  in  omnibus  possessionibus  eorum,  quas  habent  lo 
et  habituri  sunt  in  terris  nostris,  habere  dinoseimur,  coadunatis  manibus 
et  pari  consensu  fratribus  ejusdem  domus  donavimus  in  perpetuum,  ab 
omni  teloneo  et  exactione  per  omnes  ten^as  et  fora  ditioni  nostre  subdita 
liberos  eos^)  perpetuo  fatientes.  Hec  autem  liberalitatis  nostre  donatio  ut 
firma  permaneat  in  perpetuum,  presentem  paginam  sepe  dicte  domus  fra- 15 
tribus  donavimus  sigilli  nostri  appensione  roboratam. 

Hujus  itaque  donationis  nostre  testes  sunt :  dominus  Wrezlaus  filius 
regis  Boemie,  comes  Fridericus  de  Bichelingen,  comes  Albertus  de  Ke- 
vemberc,  comes  Burchardus  de  Lvterberch,  comes Heinricus  de  Stalberch, 
Lvdewicus  comes  de  Warperch,  Meinardus  comes  de  Mvleburch,  Theo- 20 
dericus  comes  de  Berka,  Gheuehardus  de  Amsstein,  Lvdolfus  de  Berl- 
stete,  Hartmannus  de  Heiderungen  et  Heinricus  filius  ejusdem,  Rvdolfus 
pincema,  Hermannus  dapifer  et  Cvnemundus  et  Berthogus  fratres  ejus, 
Heinricus  de  Ebersperch  marscalcus,  Heinricus  de  Vanre  camerarius, 
Fridericus  de  Ratoluerot,  Waltherus  de  Tennenstete,  Waltherus  de  Var-25 
gela,  Hertwicus  de  Hursegowe,  Heinricus  de  Chomre,  Herman  deRodol- 
vestat,  Teodericus  et  Albero  deVichbeche,  Vlricus  de  TuUestete,  Ecche- 
hardus  et  Hugo  de  Svmeringen,  Thedericus  ^l  et  Teodericus  de  Roeldehusen, 
Everher  de  Salza  et  Rvdolfus  de  Bulcigesleibe,  Dietherus  de  Loucha 
notarius.  30 

Acta  sunt  hec  in  Wicense,  anno  gratie  m?  cc?  vicesimo.  v? 

Aus  orig.-perg.  (A)  in  Marburg  (deutscho.).  Auf  dem  runden,  an  rothen  seiden- 
stningen  hängenden  Siegel  ein  reiter,  einen  schild  mit  einem  rechtsum  au^erichteten  Ij^- 
wen  tragend;  umschr. :  LVDEWIC VS-  DI-  GRA  •  LANTG  •  THVR  •  PAL  •  COM  •  SAX- 
Ein  zweites  orig.  (B)  mit  beschädigtem  Siegel  zeigt  folgende  bemerk enswerthe  ab-  35 
weichungen:  1)  amen  fehlt.  2)  tam  ipsos  quam  hoq^ines  eorum  liberos.  3)  Theo- 
dericua.  —  Gedr.:  (nach  A:)  Kurtze  Species  Facti...  derer  von  ...  Hessen- 
Darmst.  üb.  die  in  Dero  Fürstenthum  ..  befindl.  dem  Teutschen  Orden  zugehö- 
rige Güther  ...  hergebrachten  Superiorität.  Giess.  1726  fol.  108  nr.  61  (ohne 
Zeugen);  daraus  Retter  Hess.  Nachrichten  2,204.  Histor.  diplom.  Unterricht 40 
nr,  43;  daraus  Estor  Origines  juris  publ.  Hass.  ed.  III.  91.  (nach  B:)  Rudolphi 
Gotha  diplomatica  5,195  (in  deutscher  Übersetzung) ;  daraus  Lünig  Beichsarchiv  19 
(Spicil.  eccl.  Cont.  1),  361.    Histor.  u.  rechtsbegr.  Nachricht  21  nr.  27;    daraus 


1225.  13 

Samml.  v.  Deduct.  5,202.  Beurk.  Nachricht  1,9  nr.  10;  daraus  Samml.  v.  Deduct. 
6,139.  GadenuB  Codex  4,867;  daraus  Hennes  1,73. 

14.    Hermann  hochmeister  des  deutschen  ordens  überlässl  dem  siiß 

Hersfeld  gegen  dessen  Besitzungen  zu  Altengoltern  guter  des  ordern  zu 

bLauchstedt^  Trebra^  Wigendorf^  Reissen^  KindeWruck^  nEsgheleibei^^ 

TotUeben  und  Heilingen,  welchen  Rudolf  schenk  von  Vargula  noch 

vier  hüben  zu  Herbsleben  beifügt.    1 225. 

♦  

C-  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis,  amen.  Frater  Hermannus  1225, 
domus  hospitalis  Teutonicortun  sancte  Marie  in  Iherusalem  humilis  mi- 

lonister  omnibus  in  perpetuum.  Labilis  est  humane  fragilitatis  memoria 
necessario  scriptnrarum  deposcens  aminicula,  ut  quotienB  aliqua  fiunt,  que 
sunt  memoria  digna,  scripto  eommendentnr,  ne  protractu  temporis  obli- 
vionis  aut  ignorantie  vitio  indebite  retractentur.  Proinde  notum  esse 
cupimus  universitati  fidelium,   ad  quorum  notitiam  presens  pagina  per- 

15  venerit,  quod  dilectns  nobis  in  Cristo  venerabilis  dominus  abbas  Hersvel- 
densis  ecclesie  cum  nostra  domo  quandam  commutationem  fecit  quorum- 
dam  prediorum,  que  quia  prudentum  ac  religiosorum  virorum  consilio 
pro  commodo  utriusque  partis,  ecclesie  videlicet  jam  dicte  necnon  domus 
nostre,  facta  esse  dinoscitur^  necessarium  esse  credimus  eandem  commu- 

20  tationem  scriptis  ita  firmari,  quod  a  nullo  hominum  casu  aliquo  valeat 
iniirmari.  Sciant  itaque  universi,  quod  dominus  abbas  predictus  fratrum 
suorum  consilio  habito  et  consensu  adhibito  omne  predium,  quod  ecciesia 
sua  habuit  in  villa  que  appellatur  Antiquum  Gvteren,  domui  nostre  con- 
tulit  cum  omnibus  attinentiis  et  pleno  jure  proprietatis  jure  perpetuo 

25  possidendum ;  pro  cujns  restauro  nos  cum  consensu  nostre  fratemitatis 
hanc  nostram  ipsi  proprietatem  dedimus  eodem  jure  possidendam:  in 
villa  Louchstete  quatuor  mansos,  in  Dreueren  unum,  in  Wighendorf  tres, 
in  Bisen  quatuordecim,  in  Khindelbrucche  sex,  in  Esgheleibe  ^)  Septem 
etdimidinm,  in  Toteleiben  et  in  Heilinghen  duos  et  dimidium;  horum 

30  summa  est  triginta  et  octo  mansi.  Quibus,  licet  proprietas  supradicta 
a  domino  abbate  nobis  collata  sufifitienter  et  superhabundanter  sit  restau- 
rata,  tamen  dominus  Rvdolfus  pincema  deVargela,  cujus  consilio  et  pro- 
motione  sepedicta  prediorum  commutatio  facta  est,  cupiens  dominum 
suum,  cui  fidelitate  astrictus  est  ratione  hominii,  in  eadem  commutatione 

35  proficuumpotius  habere  quam  dampnum,  ecclesie  suededit  quatuor  mansos 
sne  proprietatis  in  TillaHeruersleiue.  Igitur  ut  hec  commutatio  firma  per- 
maneat  in  perpetuum,  haue  paginam  domino  abbati  et  ecclesie  sue  sepius 
nominate  dedimus  sigilli  nostri  appensione  roboratam,  scripta  ipsius  cum 

1)  Scheint  weder  £ss]eben,  noch  Etzleben,  noch  Eischleben  zu  sein,  denn  diese  orte 
40  finden  sich  in  uik.  des  XIII.  jahrh.  nur  in  den  formen  Usleiben/Etisleiben,  Eisleiben. 


1  4  1225.  —  1226. 

sigilli  Büi  appensione  ab  ipBo  recipientes  continentiatestimomum  ejusdem 
commutationis.  Hujus  itaque  facti  testes  sunt  fratres  nostri  hiis  vocabnlis 
nuncupati :  Hermannus  dictus  Otter  preceptor  domus  nostre  per  univer- 
sam  Alemanniam,  Bertoldus  de  Tannenrode,  Heinricus  preceptor  de  Al- 
denbürch,  Cvnradus  preceptor  de  Borsendorf,  Philippus  preceptor  domus  5 
nostre  inHallis,  Gheldolfhs  preceptor  inMagdebnrch,  Cvnradus  preceptor 
in  Neghelstete,  Heinricus  preceptor  in  Bichenbach,  item  Heinricus  pre- 
ceptor in  Frankenuurt,  Absalon  sacerdos  et  prorisor  domus  nostre  in 
Langhel,  Theodericus  de  Sulinghen  preceptor  in  Elmesburch,  Heinricus 
preceptor  in  Merghentheim,  Vlricus  de  Dume,  Andreas  de  Hohenloch,  lo 
Heinricus  de  Mogvntia. 

Facta  sunt  hec  anno  incamationis  domini  m?  cc?  xx?  quinto. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (Hersfeld,  Guteren).  Auf  der  rückseite  steht  von 
einer  hand  des  XV .  jahrh :  Littera  super  xxxviil  mansis  sitls  in  yillis  Louchstete, 
Treuere,  Wickendorff,  Rysen,  Kyndelbrucke,  Elx8lebin(!),  Toteleybin,  Heylingen.  15 
Das  kleine,  runde,  an  roth  und  gelben  seidenfäden  hängende  Siegel  in  hellrothem 
wachse  zeigt  Maria  im  brustbilde,  im  linken  arme  das  Jesuskind,  in  der  rechten 
hand  eine  lilie;  umschr.:  S'MAGIST.HHOSPITA..  SM. 

1 5.  Abi  Ludwig  von  Hersfeld  überlässt  auf  billen  des  grafen  Alber l 
von  WaUenslein  3V2  hüben  zu  Helmshau^en,  welche  Heinrich  von  20 
Hesserode  von  dem  grafe7i^  und  dieser  von  dem  abte  zu  lehn  hatle^ 
dem  bruder  Heinrich  Sigewin  von  Reichenbach  für  den  deutschen 
orden  gegen  4  hüben  zu  Meckwinsberg  und  Reddingshausen,  welche 
Heinrich  von  Hesserode  der  Hersfelder  kirche  überwiesen  hat    1226. 

1226.  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  LudeTncus  dei  gratia  Hers- 25 

feldensis  abbas  omnibus  tam  presentis  quam  futuri  temporis  hominibus 
Yolumus  ut  innotescat,  quod  ad  maximam  fidelis  nostri  comitis  Alberti  de 
Waldensteyn  et  aliorum  honestorum  virorum  instantiam  tres  mansos  et 
dimidium  cum  omnibus  suis  pertinentiis  sitos  in  Helmungeshusen,  quos 
Heinricus  de  Hesilrode  a  predicto  comite  Alberto  in  feodo  habuerat  et  30 
ipse  comes  a  nobis^  fratri  Heinrico  Sygewino  de  Bichenbah  nomine 
Theutunice  domus  ultra  mare  conferimus  et  cum  omni  integritate  in  per- 
petuum  possidendos  liberaliter  appropriamus.  In  quorum  restaurum  reci- 
pimus  quatuor  mansos  cum  onmibus  suis  pertinentiis  sitos  in  Mekewinis- 
berge  et  in  Betwinishusen,  quos  jam  dictus  Heinricus  de  Hesylrode  nobiS35 
et  ecclesie  nostre  donavit  et  appropriavit.  Testes  aderant  hiis  donationi- 
bus :  comes  Albertus  de  Waldensteyn,  Heinricus  burgravius,  Ludewicus 
de  Ywa,  Ludewicus  de  Leynbah,  Heinricus  de  Hemboldishusen. 

Actum  est  dominice  incamationis  anno  m?  cc?  xxvi?,   institutionis 
vero  nostre  anno  nono.  Ut  igitur  hujusmodi  donatio  nostra  rata  et  sta-40 


1227  apr.  16.  -  1229.  45 

bilis  semper  permaneat^  fecimus  eam  annotari  et  appensioue  sigilli  nostri 
roborari. 

Aus  dem  stellenweise  verblassten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutschoO-  .Das  an 
grüner  seidenschnur  angehängt  gewesene  Siegel  ist  abgefallen.    Gredr. :  Gudemis 
5  Codex  4,871. 

1 6.  Erzbischof  Siegfried  von  Mainz  bestätigt  die  von  dem  abt  Wie- 
gand  von  Haina,  dem  propst  Gerhard  von  st,  Stephan  zu  Mainz  und 
dem  prediger  Konrad  von  Marburg  vorgenommene  trennung  der  kirche 
zu  Marburg  von  der  pfarrkirche  zu  Obenveimar  gegen  gewisse  von 

10  ersterer  an  letztere  jährlich  zu  zahlende  abgaben.  Mainz  1 227  apr,  1 6. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis,  amen.   Sifridus  dei  gratia     1227 
sancte  Magnntine  Sjödis  archiepiscopus.    Quia  dilecti  nostri  Wigandus  *p^*  ^^' 
abbas  de  Hegenehee  ordinis  Cisterciensis,  Gerhardus  prepositus  sancti 
Stephani  Maguntini  et  Cunradus  de  Mareboch  (!)  predicator  verbi  dei 

i5nostra  vice  freti  ecclesiam  in  Mareborch  a  sabjectione  ecclesie  parrochi- 
alis  in  Wimere,  cujus  filia  esse  dicebatur,  exemerunt,  eo  proviso,  ut  dicta 
ecclesia  in  Mareborch  pfefate  ecclesie  parrochiali  ad  usum  sacerdotis 
inibi  servientis  x  solides  et  ad  luminaria  ecclesie  v  et  ad  sartatecta 
ipsius  y  de  certis  et  justis  reditibus  annuatim  in  feste  sancti  Martini, 

2osalvo  per  omnia  jure  dyocesiani  (!)  et  archidiaconi  loci,  qui  pro  tempore 
fuerit,  solvere  teneatur ;  hinc  est.  quod  nos  exemptionem  ab  eis  nostra 
auctoritate  provide  factam  ratam  et  gratam  habemus.  In  cujus  rei  evi- 
dentiam  hanc  confirmationis  nostre  paginam  sigilli  nostri  impressione 
duximus  roborandam. 

25         Actum  Moguntie,   anno  incamationis  dominice  m?  cc?  xxvii?,  xvi? 

kalendas  maji,  pontificatus  nostri  anno  xxvi? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.;.    Auf  dem  an  rothen  seidenfäden  an- 
hängenden rundovalen  Siegel  ein  sitzender  bischof  mit  buch  und  stab;   umschr. : 
SIFRIDVS  •  m-  GRA.  SCE  •  MAGÜNTINE  •  SEDIS  •  ARCHIEPS-  Gedr. :  Ester 
30  Origines  juris  pnbl.  Mass.  ed.  III.  224. 

1 7.  Pfalzgraf  Otto  herzog  von  Baiem  genehmigt  als  lehnsherr,  dass 
Eckberi  schenk  von  Elmstein  dem  deutschen  orden  den  zins  von  dem 

hofe  zu  Bosenheim  erlassen  hat,   Alzey  1 229. 

0.  dei  gracia  palatinus  comes  Rheni  dux  Baiuvarie  omnibns  hoc   1229. 

35breve  visuris  salutem  in  domino.  Que  mens  humana  non  valet  servare, 
decet  ea  scriptis  enucleadus  innodare.  Sciant  tarn  presentes  quam  posteri, 
quod  Ekhebertus  pincema  de  Elbinstein  motus  zelo  pietatis  unanimi 
eonsensu  conjugis  ac  pignorum  snorum  nostra  bona  voluntate  seu  per- 
missione  census  de  curia  domus  Theutonice  sita  in  villa  Businsheim 

40  mediantibus  viris  ydoneis,  scilicet  comite  Agresto^  comite  Irsuto,  Godde- 


16  1229.  —  1229  apr.  19. 

frido  de  Bikhinbach,  Conrado  de  Lichdinstein,  et  aliis  quam  pluribns, 
quos  census  ,a  nobis  feodali  jure  possederat,  absolute  et  integre  sancte 
Marie  ibidem  serviencium  reliquit  usui.  Ad  cujus  rei  certitudinem  haue 
paginam  sigilli  nostri  munimine  fecimus  roborari. 

Datum  in  Alzeia,  anno  domini  m.  ec.  xx.  ix.  5 

Aus  nr.    544  (553)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.    Gedr. :   Gudenus 
Codex  4,872.  Henne8l,86. 

18.  Papst  Gregor  IX.  verheissl  ablass  allen^  welche  das  von  der  ver- 
witlweten   landgräfin   Elisabeth  von  Thünngen   zur    aufnähme  von 
kratiken  und   armen  gestiftete  hospital  {zu  Marburg)  am  feste  desto 
h.  Franciscus  [oct.  4.),  dem  zu  ehren  es  errichtet  isl^  und  an  den 
folgenden  tagen  besuchen.    Perugia  1229  apr.  19. 

1 229  Gregorius  episcopus  servus  servorum  dei  universis  Cristi  fidelibus 

*^'*     ■  per  Theutoniam  constitutis  salutem  et  apostolicam  benedietionem.   Quo- 
niam,  ut  ait  apostolus,  omnes  stabimus  ante  tribunal  Cristi,  recepturii5 
prout  in  corpore  gessimus,  sive  bonum  fuerit  sive  malum,  oportet  nos 
diem  messionis  extreme  misericordie  operibus  prevenire  et  etemorum 
intuitu  Seminare  in  terris,  quod  reddente  domino  cum  multiplicato  fructn 
recoUigere  debeamus  in  eelis,  firmam  spem  fiduciamque  tenentes,  quon- 
iam  qui  parce  seminat,  parce  et  metet,  etqui  seminatinbenedictionibus,  20 
de  benedictionibus  et  metet  vitam  etemam.  Hec  igitur  considerans  dilecta 
in  Cristo  filiaE.  relicta  clare  memorie  langravii.Turingie,  ac  diligenter, 
sicut  decet  ipsius  devotionem,  attendens,  quod  sanctorum  suffragiasint  ad 
promerendam  divinam  gratiam  plurimum  oportuna,  et  quod  beati  Fran- ' 
cisci  confessoris  patrocinium  multum  valeat  apud  deum,  pro  ejus  honore25 
ac  caritatis  obtentu  quoddam  construxit  ad  receptionem  infirmorum  et 
pauperum,  sicut  nobis  exposuit,  hospitale.  Ut  autem  vos  hospitale  ipsum 
pro  ejusdem  sancti  reverentia  honorantes  illum  propitium  habere  possitis, 
universitatem  vestram  monemus  et  hortamur  in  domino  in  remissionem 
vobis  peccaminum  injungentes,   quatinus  in  sollempnitate  confessoris  30 
ipsius  hospitale  predictum  cum  devotione  debita  visitetis,  implorantes 
ejus  patrocinium  et  vestrorum  veniam  peccatorum,   ut  per  hec  et  alia 
bona,  que  domino  inspirante  feceritis,  ad  eteme  possitis  felicitatis  gaudia 
pervenire.    Nos    enim    de  omnipotentis  dei  misericordia  et  beatorum 
Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  auctoritate  confisi  omnibus  ad  idem35 
hospitale  accedentibus  quadraginta  dies  in  sollempnitate  predicta  et 
ex  tunc  usque  ad   diem  octavum  viginti  de  injuncta   sibi  penitentia 
relaxamus. 

Datum  Perusii,  xiii.  kalendas  maji,  pontificatus  nostri  anno  tertio. 


35  1)  Die  nrk.  wird  beim  eintritt  Roberts  in  den  deutschen  orden  gegeben  sein ;  Robert 
gehörte  dem  orden  bereits  im  febr.  1231,  doch  anscheinend  noch  nicht  lange,  an.  Vgl. 
die  nrk.  in  den  Annalen  für  Nassau.  Aiterthomsk.  3,l»Bö. 

2}  Steinflschbach  oder  das  benachbarte  ausgegangene  Niederflschbach  im  amt  Idstein. 
3}  Hieranf  folgt  ein  leergelassener  Zwischenraum  in  der  breite  von  drei  Zeilen. 

Hess,  ürknndenbnch.    I.  2 


1231. 


1230  —  1231.  17 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Auf  der  rückseite  steht  y.  Die  blei- 
bulle hängt  an  roth  und  gelben  seidenf äden.  Gedr. :  Retter  HeBsische  Nach- 
richten 2,41;  daraus:  Histor.  u.  rechtsbegr.  Nachricht  22  nr.  2S;  Samml.  v. 
Deduct.  5,204;  Hennes  2,38.  Beurk.  Nachricht  1,10  nr.  11;  daraus  Samml.  v. 
5Dedttct.  6,141.  Heusinger  Gesch.  d.  Hospitals  s.  Elisabeth  60  nr.  30  [unvollst. 
aas  Better  u.  Beurk.  Nachr.).   Vgl.  Potthast  Beg.  Pont.  1,720  nr.  8377. 


19.  Graf  Heinrich  von  Nassau  üherlässl  wegen  seines  in  den  deut- 
selben  orden  getretenen  bruders  Robert  dem  orden  die  dörfer  Frick- 
hofen^  Mühlbach,  Thalheim,  Hambach,  Finslemlhal,  Ober-  und 
10  Nieder-Auroff,  Dotzheim,  Breitscheid,  Erdbach,  Wörsdorf,  Fischbach, 
Walsdorf  und  die  mühle  Arde  nebst  leibeigenen  zu  Neuhof  und  Thal- 
heim,  wogegen  Robert  auf  alle  übrigen  dörfer  und  leuie  der  graf- 

Schaft  verzichtet,  [um  1230— 1231]^. 

H.  dei  gracia  comes  Nassowensis  univerBis  Cristifidelibus  salutem    1230— 

15  m  omnium  salute.  Vestra  noverit  universitas,  qaod  nos  ad  honorem  dei 
omnipotentis  et  sae  gloriose  genitricis  villas  quasdam  liberas  libere  eon- 
cessimuB  pro  parte  fratris  nostri  fratris  Roberti  cum  omni  jure  et  servieiis 
suis  universis  attinendas  in  perpetnnm  hospitali  beate  Virginia  Marie 
domus  Teutonicorum  Jherosolimitane,  scilicet  Vredenhouin,  Molinbach, 

2oDaleheim  et  Hanbach,  solventes  in  censum  annuatim  undecim  marcas 
et  dimidiam  et  oeto  denarios  monete  Coloniensis,  ad  omne  jus;  item 
Vinstrindale,  tres  marcas  et  dimidiam  ejusdem  monete,  ad  omne  jus ; 
item  snperior  Vrefe  et  Vrefe  inferior,  Totsheim,  Bredinscheit  et  Erdine- 
bach,    solventes  tres  marcas  ipsins  monete,  ad^omne  jus;  item  Wers- 

25  dorph,  Vischebach^)  et  Walsdorph,  solventes  sex  marchas  dicte  monte, 
ad  omne  jus ') . 

Preterea  a  quolibet  dominio,  quibus  [attinebant  curiales  Nove  Curtis 
Henricus  cum  prole  sua,  Cunradus  frater  ipsius  cum  prole  sua  et  Cun- 
radusdeErdinebagcum  uxore  et  prole  sua;  sic(?)  et  homines  inDaleheim, 

30  scilicet  Gumpertus  cum  uxore  et  prole  sua,  Bopertus,  Adileidis  et  filia 
ejus  cum  prole  sua,  Herwicus,  Amoldus,  Wemerus  et  Henricus  frater 
ejus,  Lucatdis,  6oda  cum  pueris  suis,  Adileidis,  Gertrudis,  Adileidis  et 
LncardiB,  Henricus,  Rupertus,  Lodewicus,  Hartlif  et  Henricus,  Hilde- 
gnndiB  et  Isintrudis,    laboribus    nostris   emancipavimus    et    expensis 


18  1230-1231.  — 1231. 

eosdem,  tradentes  eos  apropriatos  domui  hospitalis  memorati.  Versa 
vero  vice  fi*ater  noster  frater  Robertu8  renunciatis  ceteris  tarn  hominibus 
quam  et  villis  tocius  nostre  comide,  conteiitus  benigne  super  notatis. 
Sane  ut  singula  dei  eonpleantur  in  laude,  nos  et  uxor  nostra  Mehtildis 
pari  assensu  ac  humili  devocione  manu  collecta  renunciavirnus  molen-  5 
dino  Arde  domui  hospitalis  sepedicti  cum  quolibet  usufructu  suo  in  per- 
petuum  annuente  domino  libere  deserviendum. 

Aus  dem  16  cm.  breiten  und  44  cm.  langen  orig.-perg.  in  Idstein  (Dilleub. 
archiv).    Zwischen  der  letzten  zeile  und  dem  umgelegten  unteren  rande  ein  freier 
Zwischenraum  von  10  cm.    Auf  der  rücksei te  steht  von  wenig  späterer  hand :  10 
De  libertate  quarundam  villarum  et  curiarum  in  comicia  Nassauye.    Auf  dem 
anhängenden  dreieckigen  Siegel  ein  rechtsum  aufgerichteter  lüwe,  umgeben  von 

sechs  kleinen  rechtecken  (schindeln);  umschr.:  SIGILLVM- HE TIS •  DE- 

....OWE«  Gedr.:  Annalen  für  Nassau.  AI  terthumskunde  3,1,59  (mangelhaft). 


20.    Graf  Heinrich   von  Nassau  schenkt  dem  deutschen  orden  das  15 

patronatsrecht  zu  Herborn.     1231. 

1231.  Heinricus  dei  gratia  comes  de  Nassau  wen  universis  Cristi  fidelibus 

salutem  in  omnium  salutari.  Notnm  esse  volumus  et  apertum,  quod 
ecciesiam  Herberen,  cujus  jus  patronatus  habuimus  rationabiliter  a  Thu- 
ringensi  lantgravio,  quam  et  idem  lantgravius  cum  jure  . .  patronatus  20 
a  domino  Heinrico  illustri  Eomanorum  rege  habuisse  dinoscitnr  in  feodo, 
ipsi  lantgi'avio  ea  resignavimus  eonditione,  ut  ipsa  ecclesia  dicto  domino 
regi  ab  eodem  lantgravio  resignata  domui  Theutonice  hospitalis  gloriose 
virginis  Marie  Jerosolimitani  a  domino  rege  in  elemosinam  libere  con- 
ferretur.  Quia  igitur  ad  honorem  dei  omnipotentis  et  sue  genitricis25 
gloriose  tam  per  dominum  regem  quam  per  lantgravium  omnia,  sicut 
prelibata  sunt,  pia  liberalitate  sunt  completa  per  ordinem,  glorificando 
viventem  in  secula  processus  nostri  factis  in  hac  parte  cartule  presentis 
inscriptione  et  sigilli  nostri  impressione  testimonium  perhibemus. 

Datum  anno  ineamationis  dominice  m.  ce.  xxxi.  30 

Aus  Gudenus  Codex  3,1098  nr.  644.  Das  orig.  scheint  verloren.   Gedr.:  Gu- 
denus  a.  a.  o. ;  daraus:  Eremer  Origines  Nassoicae  2,270;  Hennes  1,92  nr.  84. 


21 .  Graf  Heinrich  von  Nassau  und  seitie  gemahlin  Mechtild  schenken 
dem  deutschen  orden  die  kirchen  zu  Bieseberg  und  Zeuzlieim.  1231. 

1231.  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis,  amen.    Henricus  dei  gratia  35 

comes  et  Metildis  ejus  uxor  comitissa  Nassowenses  presentem  inspecturis 
paginam  imperpetuum.   Quoniam  crebra  momentorum  ac  teinporum  evo- 


1231.  —  1231  man  11.  19 

• 

Intio  reram  omate  gestarum  antecessornm  successionem  immemorem 
facit  frequenter  ant  insciam,  cantam  perpendimüs  ac  meritnm,  üt  quod 
gratia  memorie  perheimis  farore  benigno  congessimns,  titalo  memorabili 
commendemus.  Noverint  igitur  presentes  ac  posteri,  qnod  nos  juxta  jura 

5  ciyilia  coUecta  manu,  pari  assensu  et  jure  libero  rero  functi  patronatu 
ecclesias  Blesebereh  et  Zupzhem  Treverensis  diocesis  cum  omnibus  suis 
appendiciis  in  nostrarum  ac  parentum  nostrorum  animarum  remedium 
oontulimus  domui  hospitalis  sancte  Marie  Teotunicorum  Jerosolimitani  in 
perpetuum.    Beceperunt  itaque  a  nobis  earundem  ecclesiarum  donum 

lofiratres  domus  antediete  Henricus  in  Frankenvort,  Ludowicus  in  Con- 
fluentia  et  Henricus  in  Bisen  preceptores  vices  domus  memorate  autten- 
tice  in  hac  parte  gereutes.  Ne  igitur  pie  gestorum  commendabilis  quo- 
modolibet  evanescat  recordatio  aut  versuti  cujuslibet  rersatili  subnervetur 
astutia,  ad  industrem  dictorum  fratrum  instantiam  ecclesias  prelibatas  ac 

15  earundem  donationes  a  nobis  legitime  celebratas  et  rite  antediete  domus 
hospitali  confirmamus  animo  coUibenti;  in  singnum  firmitatis  perpetue 
presentem  paginam  nostri  tituli  singnaculo  munientes.  Hujus  rei  testes 
sunt :  Sifiidus  congnomine  Stail,  Petrus  de  Wileburch,  Conradus  Rvue- 
same,  milites ;  Giselbertus  scolasticus  de  Wileburch. 

20  Acta  sunt  hec  anno  dominice  incamationis  &.  L  &.  üi.  i. 

Aus  orig.-perg.  in  Idstein.  Siegel  an  grünen  seidensträngen  wie  an  nr.  19; 
umschr.:  SIGI..VM.  HENRI.... MITIS-  DE-  N...OWE-  Gedr.:  Gudenus  Codex 
3,1098  nr.  645;  daraus:  Eremer  Origines  Nassoieae  2,272;  Hennes  1,93  nr.  S6. 


22.  Papsl  Gregor  IX.  bestätigt  auf  bitten  der  verwittweten  landgräfin 
25  {Elisabeth)  von  Thüringen  den  brüdem  des  Franciscushospilals  zu 
Marburg  das  dem  hospitale  von  den  landgrafen  Heinrich  und  Konrad 
geschenkte  patronatsrecht  in  den  kirchen  zu  Marburg. 

Lateran  1231  märz  11. 

Gregorius  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  fratribus  hos-     1231 

30  pitalis  sancti  Francisci  de  Marburc  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 

Cum  a  nobis  petitur,  quod  justum  est  et  honestum,  tam  vigor  equitatis 

quam  ordo  exigit  rationis,  ut  id  per  sollicitudinem  officii  nostri  ad  debi- 

tum  ßerducatur  eflfectum.   Eapropter,  dilecti  in  domino  filii,  annuentes 

precibus  dilecte  in  Cristo  filie  nobilis  mulieris  relicte  clare  memorie . . 

35lancrayii  Turingie,  quam  nobis  reddunt  laudabilis  vite  sue  merita  plu- 

rimum  commendatam,  jus  patronatus,   quod  in  ecclesiis  de  Marburch 

H.  lancravius  et  C.  frater  ejus  hospitali  vestro,  prout  spectabat  ad  ipsos, 

.  de  diocesani  episcopi  et  capituli  sui  consensu  pietatis  intuitu  contulerunt, 

2* 


20  1231  Jon.  3. 

'gicut  illud  dictum  hospitale  jnste  obtinet  et  qniete,  vobis  et  per  vos 
hospitali  eidem  aaetoritate  apostolica  eonfirmamus  et  presentis  scripti 
patrocinio  eommunimus.  Nullt  ergo  ornnino  hominum  liceat  haue  pagir 
nam  nostre  confirmationis  infniig>ere  vel  ei  au8u  temerario  contraire. 
Si  quid  autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignatioiiem  omnipotentis  & 
dei  et  beatorom  Petri  et  Pauli  apostolomm  ejus  se  noverit  ineunsurum. 
Datum  Laterani,  y.  idus  martii,  pontificatus  noBtri  anno  quarto. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Auf  der  rUckseite  steht:   Lancravia. 
Die  bleibttlle  hängt  an  roth  und  gelben  seidenfUden.  Gedr. :  Gudenus  Codex  3,1097; 
daraus:  Beorkund.  Nachricht  1,10  nr.  11;  Samml.  v.  Deduct.  6,142.   Entdeckt.  10 
Ungrund  nr.  21;  daraus:  Samml.  v.  Deduct  7,469;  Hennes  2,44  nr.  40.  Vgl.  Pott- 
hast Reg.  Pont.  1,745  nr.  8678. 

23.  Der  römische  könig  Heinrich  (VII.)  überweist  die  kirche  zu 
Herborn^  welche  von  ihm  landgraf  Heinrich  von  Thüringen  und  von 
diesem  graf  Heinrich  von  Nassau  zu  lehn  trug^  dem  deutschen  orden.  15 

Gelnhausen  1231  jun,  3. 

1231  H.  dei  gracia  Romanorum  rex  et  semper  augustuB  universiB  imperü 

^^^'  '  fidelibus,  quibus  presens  littera  fuerit  ostensa,  graciam  suam  et  omne 
bonum.  Significandum  duximus  universitati  vestre,  quod  ecciesiam  Her- 
beren dilectus  consanguineus  noster  H.  lantgravius  Turingie  a  nobi8  20 
habebat  in  feodo  cum  jure  patronatus  et  ab  ipso  lantgravio  jus  patro- 
natus  habuit  H.  comes  de  Nassw,  et  idem  comes  ipsum  jus  patronatus 
resignavit  premisso  lantgravio  ea  condicione,  ut  ipse  lantgravius  eam 
nobis  resignaret  et  nos  ipsam  omni  jure  conferremus  domui  Teuthonice 
in  subsidium  terre  sancte.  Cognita  itaque  devocione  premisse  domus  2& 
memoratam  ecciesiam  ipsi  conferimus  tenendam  et  possidendam  pleno 
jure  et  eandem  donacionem  ipsi  duximus  confirmandam,  volentes,  ut 
ipsam  teneat  ad  usus  suos,  cum  resignacio  facta  sit  legitime  a  persona 
in  personam  sine  exceptione.*  Ad  hujus  igitur  donacionis  nostre  memoriam 
presentem  litteram  sigillo  nostro  communitam  prefate  domui  fecimus30 
assignari.  Testes  sunt  hii:  Hermannus  marchio  de  Badin,  C.  burcgra- 
vius  de  Nvrinberc,  marchio  de  Burgw,  Luipoldus  et  £.  fratres  de  Grin- 
delach,  C.  de  Stoffin,  et  alii  quamplures. 

Actum  apud  Geilinhusen,   anno  dominice  incamacionis  millesimo 
ducentesimo  tricesimo  primo,  üi.  nonas  junii,  indictione  iiii.  3S 

Aus  orig.-perg.  in  Idstein  (Diilenb.  archiv).    Das  beschädigte  runde  Siegel  an 
rothen  seidenschnttren  zeigt  den  künig  mit  scepter  und  reichsapfel  auf  dem  throne 

sitzend;  umschr.:    CVS- DI- G MANORVMREX VSTVS-    Gedr.: 

Kremer  Origines  Nass.  2,271;  daraus  Hennes  1,92  nr.  85.  Vgl.  Böhmer  Reg. 
239  nr.  242.  40 


1231  üov.  1.  21 

24.    Landgraf  Heinrich  von  Thüringen  und  sein  bruder  Konrad 
schenken  dem  deutschen  orden  guter  zu  MSllrich.    1 231  nov.  1 . 

In  nomine  sancte  et  individne  trinitatis.  Heinricus  dei  gratia  Thu-  ^^^^ 
riogie  lantgravins  et  Saxonie  comes  palatinuB  et  G.  frater  suub  omnibos 
5  hanc  paginam  inspeetaris  salutem  in  eo,  qui  est  saluB  omnium.  Quo- 
niam  hec,  que  aguntar,  a  labili  hominum  memoria  facile  solent  evapo- 
rare  et  fragilis  etas  humana  tenni  herens  filo  minns  in  dies  consuevit 
esse  durabilis  et  annosa,  inde  est,  quod  ea,  que  pie  geruntur,  scriptorum 
cautione  expedit  communiri  et  suo  loco  in  postemm,  si  necesse  fuerit, 

10  animis  fidelium  inculcari.  His  igitur  consideratis  ad  noticiam  tarn  pre- 
sentis  quam  futuri  eri  decrevimus  pervenire,  quod  nos  apostolici  non 
immemores  documenti,  quo  nos  non  manentem  habere  hie  civitatem 
perdoeemur,  hospitali  dei  genitricis  Marie ,  quod  ex  longa  retroacti  tem- 
poris  vetustate  quodam  speciali  dilectionis  amplectimur  privilegio,  que- 

15  dam  bona  nostra  in  spe  remunerationis  eteme  contradidimus,  que  suis 
nominibus  et  quibus  in  locis  sita  sint  evidenter  jussimus  subnotari.  Sane 
proprietatem  in  Meldricb  cum  universis  suis  pertinentiis ,  scilicet  in 
agris,  paseuis,  silvis,  piscationibus,  jam  dicto  hospitali  irrefragabiliter 
assignavimus.    Ut  itaque  que  prelibata  sunt  in  omnes  futurorum  tempo- 

20  rum  devolutiones  rata  et  indivulsa  persistant,  presentem  paginam  feei- 
mus  eonscribi  et  eandem  sigilli  nostri  inpressione  insigniri.  Huic  facto 
interfuerunt :  comes  Heinricus  de  Swarzburc,  comes  Theodericus  de 
Berca,  Cunradus  de  Tannenrode,  Fridericus  de  Tannenrode,  Vlricus  de 
Tullestete,    Rudolfus  pincema  de  Uargela,    Fridericus  de  Driuurte, 

25  camerarius  de  Uanre  et  frater  suus,  Eckehardus  de  Sumeringen,  et  alii 
quam  plures. 

Acta  sunt  hec  anno  dominice  incamationis  m?  cc?  xxx?  i?,  indictione 
Ti.,  kalendas  norembris. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Die  aiegei  der  aussteller  an  Bchwarz- 
30  roth-gelben  seidenfäden  zerbrochen.    Auf  dem  runden  ersten  ein  reiter,  in  dessen 

Bchild  ein  rechtsum  aufgerichteter  lOwe  steht;  umschr.:  HENBICVS- 1)1.  GKA... 

Das  dreieckige  zweite  zeigt  einen  rechtsum  aufgerichteten  löwen ;  umschr. : 
SIGILLV-.CVNEADI.  FR...IS-  THVR Die  indiction  weist  auf  1232.  wo- 
bei ich  indictio  Bedana  voraussetze,  welche  in  Urkunden  landgraf  Heinrichs  vor- 
35 kommt;  denn  nr.  44,  45,  46  y.  13.  oct.  u.  6.  nov.  1234  haben  indict.  VIII.,  während 
eine  urk.  Heinrichs  yom  selben  jähre  (ohne  tag)  im  Urkb.  des  histor.  Vereins  f. 
Niedersachsen  heft  2,143  nr.  193  ind.  VII.  hat.  Gedr.:  Gudenus  Codex  3,1103. 
Beurk.  Nachricht  2,59  nr.  21 1^.  —  Eine  völlig  gleichlautende  urk.  stellte  landgraf 
Heinrich  unter  dem  selben  datum  für  sich  allein  aus.  Orig.-perg.  mit  zerbrochenem 
40  Siegel  wie  vorher.  Gedr. :  Histor.  diplom.  Unterricht  nr.  44 ;  daraus  Estor  Origines 
juris  publ.  Hass.  ed.  III.  93. 


22  1232. 

25.  Die  landgrafen  Heinrich  und  Konrad  von  Thüringen  schreiben 
dem  papst  Gregor  IX.,  dass  sie  das  von  ihrer  verstorbenen  Schwägerin 
Elisabeth  gestiftete  Franciscushospital  {zu  Marburg)^  welclies  dieselbe 
unberechtigter  weise  dem  Johanniterorden  übergeben  habe^  mit  gutem 
ausgestattet^  und  bitten  um  bes tätigung  und  förderung.    [1232.]        5 

1232.  Sanctissimo  patri  acdomino  6.^)  sacraesanctae^)  Somanae  ecclesiae 

summo  pontifici  H.  et  C.*)  Thuringiae  lantgravii  cum  obsequio  devotam 
in  Omnibus  obedientiam.   Vestrae  significamus  patemitati,  quod  hospi- 
tale  beati  Francisci,  quod  felicissimae  memoriae  E.^]  relicta  fratris  nostri 
fundayerat,  in  haereditate  nostra  situm  est,  in  qua  ne^)  unum  agrumio 
habet  vel  habuit,   quae  ^]  ad  nos  cum  area,  in  qua  ipsum  aedificatum 
est,  ex  parte  fratris ')  nostri  non  devenisset.  Cum  vero  tam  ex  sua  sim- 
plicitate  quam  forte   ex  quodam^)  stulto  consilio  praefatum  hospitale 
assignaret  fratribus  hospitalis  Hyerosolimitani,  nos  facto  ejus  omnibus 
modis  ^]  contradiximus  pro  eo,  quod  nihil  juris  tam  in  area  quam  in  aliis,  15 
quae  supradicto  hospitali  beati  Francisci  assignaverat,  nisi  quamdiu 
viveret,  ipsi  a  nobis  fiiit  assignatum.    Ipsa  vero  mortua  ad  instantiam 
magistri  C.i^)  de  Marburg  predicatoris,  quiaomnia**),  quae  facta  fuerant 
circa  jam  saepe  dictum  ^^  hospitale,  videbantur  inania  et  nullius  valoris, 
secundum  facultates  nostras  dotavimus  et  ab  omni  jure,  quod  in  ipso  20 
habuimus  velposteri  nostri  essenthabituri,liberavimus*^),  dimisimus,  sicut 
in  litera  nostra  super  hoc  concepta  potest  videri.   Unde  vestrae  suppli- 
camus  sanctitati,  pater  reverende,  quod  ob  dilectionem,  quam  habuistis 
ad  supradictamf  ratris  nostri  relictam,  factum  ipsius'^)  confirmantes  hospi- 
tale supradictum  in  omnibus,  quibus  scitis  et  potestis,  dignemini  pro- 25 
movere. 

Aus  abschr.  des  XVI.  jabrh.  auf  pap.  (A)  in  Marburg  (deutscho.) .  Darunter  steht 
von  anderer  band :  Auscultata  et  coUationata  est  pr^sens  copia  per  me  Goarum 
Dickhaut  sacris  apostolica  et  imperiali  auctoritatibus  notarium  publicum  cum  origi- 
nale (!),  et  concordat  eidem  ad  verbum,  quod  attestor  ego  manu  mea  propria.  30 
Ohne  notariatszeichen  und  siege!.  Gredr. -.  Retter  Hess.  Nachrichten  2,43  nach 
abschr.  (Bj;  daraus:  Histor.  u.  rechtsbegr.  Nachricht  23  nr.  31 ;  Samml.  v.  Deduct. 
5,205;  Hennes  2,44  nr.  41.  Beurk.  Nachricht  1,11  nr.  12  nach  abschr.  (C);  daraus: 
Samml.  y.  Deduct.  6,142;  Heusinger  Gesch.  des  Hosp.  s.  Elisabeth  62  nr.  6.  Ab- 
weichungen von  A :  1)  Gregorio  BC.  2)  sanctissimae  B.  3)  Henricus  et  Conradus  35 
BC  4)  Elisabeth  BC.  5)  in  qua  ne]  ita  quod  nee  BC.  6)  qui  BC.  7)  patris  B.  8)  quo- 
rundamBC.  9)  mod.  omnib.  B.  10)  Conradi  B.  11)  quia  omnia  fehlt  B.  12)  jam  dictum 
B.  13)  liberum  BC.  14)  nostrum  BC.  —  Das  besiegelte  orig.  nahm  landgraf  Philipp 
der  GroBsmüthige  von  Hessen  1 544  nebst  andern  Urkunden  des  deutschen  hauses 
zu  Marburg  mit  auf  den  reichstag  zu  Speyer,  um  es  gegen  den  Marburger  com- 40 
thur  zu  gebrauchen,  und  erbot  sich,  es  dem  kaiser  vorzulegen.  Vgl.  Hortleder 
Handlungen  von  den  Vrsachen  des  Teutschen  Kriegs  buch  5  cap.  20. 


1232  Jnl.  27.*- 1232  ang.  2.  23 


jul.  2 


07 


26.  Erzbischof  Siegfried  von  Mainz  erklärt,   dass  er  niemals  den 
Johannitern  zum  besitze  des  von  der  landgräfin  Elisabeth  bei  Mar- 
burg gegründeten  hospitals  habe  verhelfen  wollen. 

Mainz  1232jw/.  27. 

5         S.  dei  gratia  sancte  Magnntine  Bedis  archiepiscopus  nniversis  Cristi   _\2^^2. 
fidelibus  hanc  paginam  inspectnris  salutem  in  domino.   Tenore  presen- 
tium  Yobis  volumas  fieri  manifestum,   quod  nnnquam  fuit  requisitum 
a  nobis,  immo  et  si  requisitam  fuisset,  Toluntatem  nunquam  habuimns 
indulgendi,   quod  fratres  hospitalis  saneti  Johannis  in  Jerusalem  illud 

lohospitale  optinerent,  quod  felicis  recordationis  Elizabeth  relicta  bone 
memoria  Lodowici  quondam  lantgravii  Thuringie  prope  oppidum  Mar- 
purch  noscitur  construxisse.  Sed  nee  de  parroehiis  illi  hospitali  eollatis 
feeimus  quicquam  tale  nee  fecisse  cognovimus  aut  in  tale  aliquid  con- 
sensisse  capitnlum  majoris  ecclesie  Maguntine.    Ad  majorem  autem  evi- 

15  dentiam  hujus  rei  dedimus  scriptum  presens  sigilli  nostri  munimine  robo- 
ratum. 

Datum  Maguntie,  anno  domini  m?  ce?  xxxii?  vi?  kalendas  augusti, 
pontificatus  nostri  anno  seeundo. 

Aus  orig.-perg.    in  Marburg  (deutscho).     Auf  dem  nmdovalen  Siegel  ein 

20 sitzender  bischof  mit  buch  und  Stab;  umschr.:  SIFRIDUS*  DI*  QRA-  SCE.  ... 

UNTINE •  SEDIS-  ARCHIEPS-  Gedr.:  Retter  Hess.  Nachr.  2,46;  daraus:  Hist.  u. 

rechtsbegr.  Nachricht  23  nr.  30;  Samml.  v.  Deduct.  5,205;  Hennes  2,45;  Heusinger 

Gesch.  d.  Hosp.  s.  Elisab.  61  nr.  4  (unvollst ). 

27.  Die  vom  päpstlichen  stuhle  ernannten  Schiedsrichter  bestätigen 
2b  den  eingerückten  ausspruch  magister  Konrads  von  Marburg  vom  2. 

august  1232,  worin  dieser  die  ansprüche  des  Johanniterordens  auf 
das  Franciscushospital  zu  Marburg  für  unbegründet  erklärt. 

C.  major  prepositus,  E.  saneti  Germani  decanus  Spirenses  judices     1232 
a  sede  apostolica  delegati  et  magister  Michael  eanonicus  saneti  Gvidonis 

30  a  decano  majoris  ecclesie  subdelegatus.  Constitutis  coram  nobis  magistro 
C.  de  Heimbach  fratre  hospitalis  saneti  Johannis  Jerosolimitani  tunc  pre- 
eeptore  in  Alemannia  ex  una  parte  et  Hermanne  et  Alberto  de  Marpurc 
magistris  hospitalis  saneti  Franschiscy  ex  altera  pro  jure,  quod  se  fratres 
hospitalis  saneti  Johannis  in  hospitali  saneti  Franciscy  in  Marpurg  dice- 

35bant  habere,  presentibus  plerisque  viris  ydoneis  et  discretis  de  nostro 
consensu  neenon  et  auctoritate  taliter  est  questio  definita :  Magister  C .  de 
Heimbach  consultis  fratribus  suis  neenon  et  discretorum  habito  consilio 
omnino  se  submisit  voluntati  et  arbitrio  magistri  C.  de  Marpurg,  verbo 


aug.  2. 


24  1232  aug.  2. 

et  opere  omni  renuncians  actioni,  si  quam  habebat  vel  habere  videbatur 
adversus  predictos  magistroB  H.  et  A.  et  locnm  hospitalis  saneti  Franciscj 
in  Marpurg.  Verum  magister  G.  de  Marpurg  tamqnam  vir  proyidus  et 
discretus  visis  et  perlectis  privilegiis  et  instrumentis  hospitalis  predicti^ 
habito  jurisperitorum  et  prudentum  virorum  consilio  taliter  duxit  pro-  5 
nuntiandum: 

In  nomine  patris  et  filii  et  Spiritus  saneti,  amen.  Ego  ma- 
gister G.  de  Marpurg  verbi  dei  predicator  et  monasteriorum  in 
Alemannia  visitator  visis  et  perspectis  instrumentis  donationis 
langravii,  confirmationis  domini  arehiepisoopi  Maguntini  necnon  lo 
et  domini  Gregorii  summi  pontificis  hospitale  saneti  Franciscj 
ab  instancia  fratrum  hospitalis  saneti  Johannis  Jerosolimitani 
per  diffinitivam  sententiam  justieia  exigente  absolvo  perpetuum 
eis  Silentium  super  premissis  indicendo. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?  cc?  xxx?  ii?,   die  secundois 
intrante  augusto. 

Nos  vero  judices  dicti  magistri  sententiam  ratam  et  gratam  habentes 
auctoritate  sedis  apostolice  nobis  injuncta  confirmamus.  In  cujus  rei 
eyidentiam  presens  scriptum  scribi  fecimus  et  sigillis  nostris,  majoris 
ecclesie,  saneti  Germani,  saneti  Gvidonis,  sancte  Trinitatis  Spirensibus,  20 
magistri  G.  de  Marpurg  sententiam  pronnnciantis,  fratrum  quoque  hospi- 
talis saneti  Johannis  fecimus  communiri.  Testes :  H.  prepositus  saneti  Ger- 
mani,  G.  de  Hoenhart  canonicus  majoris  ecclesie;  de  sancto  Germano: 
Bemous,  Vrtlibus,  Conradus,  Diterus ;  de  sancto  Gvidone :  W.  decanus, 
Wolframns,  Conradus ;  de  sancta  Trinitate :  magister  Stephanus,  Dithe-  25 
rus,  Heinricus,  Marquardus,  Hugo,  et  alii  quam  plures. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deatBcho.)*  Folgende  9  Siegel  hängen  an:  1)  oval 
geistlicher  mit  buch  undoelzweig;  CVNRADVS.  MAIORIS  •  ECL'IE  •  IN-  SPIHA 
PREPOSIT..  2)  oval;  geistlicher  mit  kelch   am  altar;    EKEHARDj  DECAN' 
S  -GERMANI-  SPIR...    3)  oval;  arabeske  mit  zwei  pfauen;   SECRET- MAGRI- 30 
MICHAL-'  SPIRES'-    4)  rund,  zerbrochen;  Maria  mit  dem  kinde;  SIGILLVM 
FRATRVM-  MAIORIS.  ECCL'E-  IN-  SPIRA-  5)   oval;  bischof  mit  stab,   die 
rechte  zum  segen  erhoben;   CAPITVLVM.  ECCL'E-  SANCTI-  GERMANI-  IN 
SPIRA*    6)  oval;   heiliger  jait  buch  und  stab,  links  drei  lilien  über  einander 
SIGILLVM-  CAPITVLI-  SCI-  WIDONIS-  SPIREN-  7)  rund;  kirchliches gebäude;  35 
SIGILLVM-  S-    TRINIT....    SPiRA-    8)   oval;   mönch  mit  buch  und  kirchen- 
fahne;   S'-  MAGRI-  CVNRADI-  PREDIG  ATOMS- VERBI-  DEI-  9)  rund;  haupt 
Johannes  destäufers;  CVRAD-'  MAGIST-'  DE-  HEIENBA-  —  Dabei  liegt  eine 
gleichz.  abschr.  auf  perg.  Auf  dem  daran  hängenden  runden  Siegel  eine  kniende 
gestalt  und  hinter  derselben  eine  aus  wölken  ragende  hand,  von  welcher  strahlen  40 
auf   die   gestalt   ausgehen.    Dabei  steht:    SAVLE-  QVID-  ME-  FSEQ'RIS-; 
umschr.:   S.' FRIS-  CVNRADI-  DE-  THVRINGLÄ.-    Gedr.:  Retter  Hess.  Nach- 
richten 2,44;   daraus:  Histor.  u.  rechtsbegründ.  Nachricht  24  nr.  32;  Samml.  v. 


1232  aug.  11.  25 

Dedaot.  5,206;  Hennes  2,46.  Histor.  diplom.  Unterricht  nr.  187;  daraus  Heusinger 
Gesch.  d.  Hosp.  s.  Elisab.  61  Br.  5. 

28.    Erzbischof  Siegfried  von  Mainz^  die  äbte  von  Amsburg^  Bild- 

hausen^  Rommersdorf  Arnstein  und  Cappelj  die  pröpste  von  Bingefi 

5  und  Wirberg^  der  decan  von  Momberg  und  die  prediger  Konrad  von 

Marburg  und  Angel  berichten  dem  papst  Gregor  IX.  über  die  wunder 

am  grabe  der  landgräfin  Elisabeth  von  Thüringen, 

[Marburg  1232  aug.  11]  ^). 

Sanctissimo  patri  ac  domino  G.  sacrosancte  Romane  ecclesie  summo     ^232 

10  pontifici  S.  miseratione  divina  archiepiscopus  Maguntinus  et  de  Amis- 
burg, de  Biledeus  2)  Cysterciensis  ordinis,  de  Rumerstorf,  de  Arenstein 
et  de  Capella  Premonstratensis  ordinis  abbates,  sancti  Stephani  de 
Pinguia  et  de  Werberg  prepositi,  de  Munberg  decanus,  magister  C.  de 
Marpurg  et  frater  Angelas  de  Minorum  fratrum  ordine  predicatores  reve- 

isrentie  filialis  et  obedientie  debite  paratissimam  exhibitionem  cum  pedum 
osculo  beatorum.  In  partibus  Alamannie,  ubi  fides  orthodoxa  vigere 
consueveratj  pullulare  ceperat  virulentum  semen  beretice  pravitatis  et 
perieulosißsime  dilatari.  Sed  Cristus,  qui  temptari  suos  non  patitur 
supra  vires,  pro  hereticorum  pertinatia  convincenda  tormentorum  et  mortis 

20  yaria  suscitavit  genera  contra  eos,  quos  nunc  etiam  modo  mirabili  con- 
primit  et  confutat,  nostre  fidei  veritatem  ostendens  per  miracula  plurima 
et  virtutes,  que  ad  suam  gloriam  et  honorem  felicis  recordationis  domine 
Elysabeth  olim  lantgravie  Thuringye  multipliciter  et  magnifice  operatur, 
quorum  quedam,  de  quibus  nobis  facta  est  plena  fides  per  juramenta  tam 

25testium  quam  juratorum,  patemitati  vestre  duximus  transscribenda: 

(I.)  Sophye  de  Veltpach  filius  xi  annis  claudus  et  totius  corporis 
viribus  destitutus,  manibus  et  pedibus  gradiens  ad  modum  bruti  quadru- 
pedis  ad  tumbam  predicte  nobilis  restitutus  est  sanitati ;  testes :  Crafto, 
Cunradus  et  Adolfus  de  Burgpach  sacerdotes.    (11.)  Item  puella  quedam 

30  de  Eichene  x  annorum  pedum  et  manuum  usu  carens,  gibbosa  insuper 
et  lingue  nimium  impedite  ab  hiis  omnibus  est  sanata ;  testes :  sacer- 
dos  ville  ejusdem,  Hedewigis  mulier  maritata  et  Elysabeth  religiosa. 
(ÜI.)  Item  Gerardus  de  Borbach  et  Adolfus  sacerdos  ville  ejusdem  in 
cena  domini  quendam  pueioim  presentabant  contractum,  ita  quod  ventri  apr.  8. 

35genua  concreverant  et  conputruerat  caro  ventris,  qui  ibi  restitutus  est 
sanitati;   testis:   Johannes  sacerdos.     (IV.)  Item  Petrissa  de  Wetflaria 


1}  Dieses  datom  ergiebt  sich  ans  dem  Inhalt  der  nik.  und  namentlich  aas  nr.  34. 
2)  Kann  nur  Bildhausen  bei  Münnerstadt  (dioecese  Würzburg)  sein,  welches  in  der  form 
Büedehusen  vorkommt.    Vgl.  Janauschek  Orlg.  Clsterc.  1,140. 


26  1232aiig.  11. 

dixit.  quod  puer  buus  oculo  uno  cecus  visum  recepit;  testis:  Methildis. 
(Y.)  Item  de  Wetflaria  Meingotus  et  Methildis  dixerunt,  quod  ipsa  mulier 
visumi  recepit  oculo  uno  ceca.  (VI.)  Item  de  Fronehusin  quidam  mutus 
et  rabidus  omnimodam  sanitatem  recepit;  testes:  magister  Cunradus  de 
Marpurg  et  sacerdos  ville  Ludewicus.  (VIL)  Item  de  Giezen  Heiden-  5 
ricus  juratus  dixit,  quod  quasi  toto  corpore  fistulosa  fuit  filia  sua,  quam 
yidimus  ad  invocationem  ejus  sanatam.  (VIII.)  Item  Rudolfus  de  Dil- 
lesberg dixit,  quod  ad  invocationem  ejus  unius  oculi  visum  recepit. 
(IX.)  Item  Henricus  de  Cleberg  dixit,  quod  ipsius  meritis  gravissimam 
ventris  infirmitatem  evasit.  (X.)  Item  de  Colonia  quedam  puella  con-io 
tracta,  gipposa  (Ij  et  ceca  ad  ejus  tumulum  plene  fuit  curata,  similiter 
et  a  Struma;  testes:  rectores  hospitalis,  magister  G.  de  Marpurg  et  multi 
alii.  (XI.)  Item  puer  quidam  cecus  a  nativitate  ad  tumulum  ejus  curatus 
est ;  testes :  qui  prius.  (XII.)  Item  quidam  de  Bobardia  oculo  uno  cecus 
ad  tumulum  ejus  curatus  est;  testes:  rectores  hospitalis.  (Xm.)  Item  15 
quidam  de  Limpurg  dorso  fracto  quasi  gipposus  ad  tumulum  ejus  erectus 
est  et  curatus ;  testes :  rectores  hospitalis.  (XIV.)  Item  quidam  vir  de 
Crufdorf,  cujus  faciem  vermes  corroserant,  adhibita  vulneribus  terra 
tumbe  sororis  E.  curatus  est.  (XV.)  Item  de  Tvisten  puer  quinquennis 
contractus  curatus  est  ad  ejus  tumbam ;  testes :  provisores  hospitalis.  20 
(XVI.)  Item  Ysendrudis,  que  pedum  et  manuüm  usu  caruit  quinque  annis, 

jui.  15.  in  divisione  apostolorum  ad  tumulum  ejus  curata  est;   testes:  magister 
G.  de  Marpurg  et  magister  Theobaldus  predicatores,   Grafdo  sacerdos 
et  presbiter  ville,   in  qua  hec  mansit.     (XVII.)  Ditherus  Palbumensis 
dyocesis  claudus  pedibus  et  vadens  in  ferulis  ad  tumulum  ejus  curatus  25 
est;  testes:  Bemhardus  de  Holzhusin,   sacerdos  de  Werde,   Crafto  et 
Ermenricus  sacerdotes.    (XVIII.)  Bertradis  de  Battenburg  habuit  filiam, 
cui  albugo  de  oculis  excreverat;  ad  tumulum  ejus  curata  est.  (XIX.)  De 
Buteler  puella  quedam  contracta  per  biennium,  cum  mater  ejus  ad  tu- 
mulum dicte  sororis  votum  pro  ea  solveret;  est  curata ;  testes :  plebanus  30 
de  Vacha,  plebanus  de  Buteler,  Kucheriis  miles  de  Mannesbach,  Hen- 
ricus de  Vfhusen.  (XX.)  Item  puella  quedam  de  Battennelt  vii  annorum 
ceca  XX  ebdomadibus  ad  tumulum  ejus  curata  est;    testes:   Heinricus 
clericus ,   Henricus  pater  puelle ,   Cunradus  de  Eppehe ,  et  multi  alii. 
(XXI.)  Item  de  Budeke  quedam  monialis  ab  ydropisi  curata  est  ad  in-  35 
vocationem  ejus;   testes:   sacerdos  \ille  ejus  et  provisores  hospitalis. 

jai.  15.   (XXH.)  Item  in  divisione  apostolorum  apud  castrum  Ässenheim  Scolaris 
XV  annorum  revixit  submersus ;  testes :  Henricus  miles,  item  Henricus  et 
Wemerus  milites  et  Elizabeth  conjugata  ejus.    (XXIQ.)  Item  Sophia 
de  Bilen  octo  annis  auditu  per  intervalla  temporum  privata  ad  invo-40 
cationem  ejus  est  curata;     testes:   prior  de  Aldenberg   et  Petrissa. 


1232aug.  II.  27 

(XXIV.)  Item  Hedewigis  de  Warmanshnsin  yalitudinaria  ad  sepulchrum 
ejus  carata  est;  testis:  Canradus  frater  ejus.  (XXY.)  Item  Henricus  de 
Wilrizhnsin,  snper  cajns  visum  caruncule  quedam  excreverant,  ita  quod 
cecns  erat,  ad  sepulchrum  ejus  euratns  est.  (XXYI.j  Item  Wigandus  de 

sGnmeberg  contractus  curatus  est.  (XXVII.)  Item  Irmentrudis  de  Mar- 
purg  ceca  ad  tumulum  ejus  eurata  est.  (XXVIII.)  Item  Eunegundis 
de  Suntraha  amlsso  usu  brachii  ad  invoeationem  ejus  eurata  est. 
(XXIX.)  Item  Bertradis  de  Nuukirchen  clauda  ad  invocatiouem  ejus 
eurata  est.    (XXX.)  Item  Berta  de  Nordeke  ceca  per  biennium  ad  invo- 

10  cationem  felicis  E.  visum  recepit.  (XXXI.)  Item  Mettildis  de  Marpurg 
mulier  religiosa  surda  ad  tumbam  ejus  eurata  est,  et  boe  est  notum. 
:XXXII.)  Item  6uda  de  Gapella  rabidasimiliter  eurata  est.  (XXXin.)  Item 
apud  Wertbe  quedam  puella,  eui  caruncule  aspectu  borribiles  de  oculis 
excreverant,  ita  quod  pre  tumore  videre  non  poterat,  ad  invoeationem 

15 ejus  eurata  est;  testest  plebanus  ibidem  et  tota  villa,  magister  C.  de 
Marpurg,  junior  lantgravius  et  multi  plures,  qui  presentialiter  viderunt. 
(XXXIV.)  Item  pastor  gregum  de  Gruse  invocato  nomine  ejus  curatus 
est  de  rabie  et  insania  vehementi;  testes:  monachus  et  con versus  de 
Hegenehe.    (XXXV.)   Item  puero  cuidam  de  Sechenstede  in  flumine 

20  merso  et  defuncto  feria  secunda  post  dominicam  domine  in  tua  restituta  Jan.  7. 
estvita  dicteE.  nomine  invocato;  testes:  lantgravius  et  multi  milites. 
(XXXVI.)  Item  Degenhardus  captus  apud  Densborg  media  die  solutus 
a  vinculis  ad  invoeationem  ejus  in  dextrario  cujusdam  militis  per  medium 
hominum  recedens  evasit ;  dextrarins  autem,  quam  cito  ad  silvam  per- 

25 venerat,  procedere  non  potuit,  sed  subito  suo  domino  fuit  restitntus. 

(XXXVn.)  Item  in  feste  Johannis  vir  quidam  de  Wisentbach  claudus  in  Jan.  24. 
nno  crure  curatus  est;  testis:  tota  villa  sua.  [XXXVIII.)  Quedam  puella 
de  Bicholues  loquendi  pariter  et  videndi  usu  privata  ad  invoeationem 
ejus  restituta  est  sanitati  et  post  epilensiam  non  sensit.   (XXXIX.)  Eodem 

30  die  puella  quedam  de  Budingin  contracta  et  gipposa  utriusque  curam-ac- 

eepit.  (XL.)  Eodem  die  vir  quidam  de  Steinaha  cecus  per  biennium  visum 

recepit.    (XLI.)  In  octavis  Johannis  quidam  puer  de  Midebach  mersus  in  Ju^- 1- 

puteo  ad  invoeationem  sororis  £.  revixit,  et  hoc  probatum  est  per  testes. 

XLn.)  Quidam  claudus  de  Wormatia  curatus  est,  quod  similiter  pro- 

35batum  est.  (XLin.)  Femina  quedam  de  Udorf  clauda  pedibus  et  mani- 
bus  sanata  est;  testes:  magister  C.  de  Marpurg  et  magister  Theobaldus 
et  alii  multi  sacerdotes.  (XLIV.)  Item  puer  quidam  quinque  ännos 
habens,  claudus  pedibus  et  una  manu,  ad  tambam  ipsius  E.  t^nratus  est; 
testes :  provisores  hospitalis.  (XLV.)  Item  puer  quidam  de  Dudenh(usen) 

40oppressus  a  matre  sua  ad  invoeationem  ejus  vivificatus  est  in  divisione 
apostolorum;    testes:    provisores    hospitalis    et  homines    ville    illius.  Jai.  15. 


S8  1232aag.  11. 

(XL VI.)  WalteruB  faber  de  Gnmenberg  et  uxor  sua  juravernnt,  quod 
pner  suus  paraliticas  totus  ex  uno  latere  fere  tribuB  anniB  duotas  ad 
tumalam  curatus  est.  (XLVII.)  Hedewigis  jurata  dixit,  quod  filins  ejuB 
plus  quam  xx  annorum  senex  (!)  oeto  diebuB  egrotavit,  octavi  diei  nocte 
mortnus  est  de  primo  gallicantu,  ad  Becundum  gallicantnm  ad  invo-  5 
cationem  auxilii  famule  dei  revixit  coram  moltis  in  YolprahtiBhasm. 
(XLYIII.)  Heuricas  de  Rode  XTÜi  annorum  habens  jnratns  dixit,  quod  ^) 
sex  annis  uno  crure  claudus  et  toto  corpore  infistulatus  ad  invocationem 
sancte  dei  famule  curatus  est  in  via.  (XLDL.)  Agnes  de  Frankenfort 
amens  et  insana  anno  et  dimidio  jurata  dixit,  quod  ad  tumulum  ejus  lo 
curata  est.  (L.)  Henricus  Mancho  de  Marpurg  juratus  dixit,  quod  tribus 
annis  cecus  fuerit^  voto  facto  sit  curatus  in  oculis  et  clare  videt. 
(LI.)  Henricus  et  uxor  sua  in  Burbach  jurati  dixerunt,  quod  filia  sua 
quindecim  annorum  clauda  duobus  annis  et  dimidio  ad  tumulum  ejus 
curata  est.  (LH.)  DitericuB  et  uxor  sua  de  Geilvnhusen  jurati  dixerunt,  15 
quod  filia  sua  ceca  duobus  annis  et  uno  oculo  et  infistulata  pluribus 
locis  corporis  et  stillantibus  auribus  adducta  ad  tumulum  curata  est. 
(Lni.)  Elysabeth  de  Zekenvelt  jarata  dixit,  quod  puella  sua  submersa 
diu  sub  aqua  jacens  ad  invocationem  sororis  £.  revixit ;  testes :  jurati 
duo.  (LIV.)  VflFemia  de  Beinroth  vi  annis  uno  crure  clauda  ad  invo-20 
cationem  nominis  ejus  curata  est;  testis:  maritus  ejus  juratus.  (LY.)  Dit- 
marus  de  Geismar  juratus  dixit ,  quod  sororius  ejus  caducum  morbum 
habuit  octo  annis;  ad  tumulum  ejus  curatus  est.  (LVI.)  Irmengardis  de 
Aldenkirchen  jurata  dixit  cum  altero  teste,  quod  puella  ejus  clauda  ad 
invocationem  nominis  ejus  curata  est.  (LYII.)  EberharduB  de  Marpur25 
juratus  dixit,  quod  filia  ejus  infistulata  fuit  in  auribus  suis;  ad  invo- 
cationem nominis  ejus  curata  est.  (LVIII.)  Aba  de  Gnmenberg  jurata 
dixit,  quod  filius  ejus  curvus  uno  pede  dimidio  anno  adductus  ad  tumu- 

aug.  11.  lum  ejus  curatus  est.  (LIX.)  Sequenti  die  post  festum  Laurentii  viden- 
tibus  nobis  et  multis  milibus  hominum  ad  predicationem  magistri  G.  de  30 
Marpur  coUectis  puer  quidam  vii  annis  cecus  uno  oculo  curatus  est. 
(LX.)   Eodem  die  paulo  post  puer  claudus  et  contractus  a  nativitate 
positus  juxta  tumulum  ejus  nobis  videntibus  est  curatus. 

Preter  bec  multa  et  magna,  que  operatus  est  dominus  per  prefatam 
dominam,  pretermisimus,  quoniam  de  quibusdam  plena  fides  nobis  fieri  35 
ibidem  non  potuit,  licet  tamen  nota  sint  et  manifesta  etiam  ultra  terminos 
Alamannie.     Testes  autem  miraculorum  ideo  paucos  subscribi  fecimus, 

«ag.  10.  quia  in  die  beati  Laurentii  domino  archiepiscopo  in  basilica  dicte  sororis 
E.  duo  altaria  consecrante,  ubi  tum  ad  dedicionem  tum  ad  predicationem 


1)  quod  fehlt.  40 


1232  rag.  11.— 1232  oct.  J2.  29 

magistri  C.  de  Marpur  tanta  multitudo  hominnm  convenerat,  licet  haberi 
poterant,  propter  pressuram  populi  mnlti  coram  nobis  non  potaenmt 
produci.  Paternitati  aatem  vestre  sapplicamus  quantam  possumuB  et 
andemuB,  q«atinns  hÜB  inspectis  in  gubsidiam  aniYersaliB  ecclesie  et 
5  hereticonun  eonfutandam  pravitatem  Banctoram  eam  cathalogo  dignemini 
ascribere,  qaoniam  boc  glorie  dei  et  saluti  ecclesie,  si  vestra  decreverit 
magnificentia,  credimus  expedire. 

Aus  dem  Rommersdorfer  ballarium  sec.  XIII.  bl.  72  nr.  69  in  Coblenz.  Gedr. : 
Henke  Konrad  von  Marburg  53  (nach  einer  sehr  mangelhaften  handschrift  sec. 
10  XVIII.  der  Casseler  landesbibliothek) . 


29.  Papst  Gregor  IX.  getvährl  vierzig  tage  ablass  allen^  welche  das 

von  der  verstorbenen  landgräfin  Elisabeth  zur  pflege  der  armen  erbaute 

hospital  zu  Marburg  besuchen.   Anagni  1232  oct.  12. 

GregoriuB  episoopus  seryns  servonun  dei  nmyersiB  Cristi  fidelibus     1232 
I5per  Tentoniam  constitutiB  Balntem  et  apoBtolicam  benedictioiiem.   Quo»   ^^' 
niam,  nt  ait  —  vitam  etemamM-    Cum  igitar  hoBpitale  inMarburch  a 
quondam  E.  domina  lancravia  ^)  ait  constractum,  in  qno  pamperibuB  cari-* 
tatiB  Bnbsidia  erogantor,  universitatem  veatram  rogamnB,  monemus  et 
hortamnr  attente  in  remissionem  vobis  peccaminom  iijangenteB,  quatinuB, 
20  enm  pia  loca  debeant  a  Gristi  fidelibus  honorari  in  ipso,  qui  est  bonoram 
omninm  retribntor,  hospitale  predictam  devote  ac  humiliter  visitetis,  ut 
per  hec  et  alia  bona,  que  domino  inspirante  feceritis,  ad  eteme  possitis 
felicitatis  gaudia  pervenire.    Nos  igitar  de  omnipotentis  dei  misericordia 
et  beatoram  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  anctoritate  confisi  omnibns, 
25  qni  ad  hospitale  prefatam  causa  devotionis  accesBerint,  qaadraginta  dies 
de  injuncta  sibi  penitentia  miserieorditer  relaxamus. 

Datum  Anagnie,  üii.  idus  octobris,  pontificatus  nostri  anno  sexto. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Auf  dem  umgelegten  unteren  rande 
steht  links  F.,  auf  der  rückseite:  R.  scripsit  und  fl.  Die  bleibulle  hängt  an  roth 
30  und  gelben  seidenfliden.  Gedr. :  Better  Hessische  Nachrichten  2,42  (mit  weglassung 
des  anfanges) ;  daraus :  Histor.  u.  rechtsbegr.  Nachricht  22  nr.  29 ;  Samml.  v. 
Dedttct.  5,204.  Sbaralea  BuUar.  Franciscan.  1,84  nr.  77.  Böhmer  Acta  Imperii 
Selecta  667  nr.  960  (mit  einer  aus  nr.  30  genommenen  erweiterung  am  schluss). 
Vgl.  Potthast  Reg.  Pont.  1,773  nr.  9012. 


35  1)  Wie  in  nr.  18. 

2)  Orig.  lancravie. 


30  1232  oct.  12.  — 1232oct.  13. 

30.  Papst  Gregor  IX.  verheUst  ein  jähr  ablass  allen,  welche  die 
kirche  des  hospitales  zu  Marburg  am  tage  ihrer  einweihung  sowie  am 

vorhergehenden  und  am  folgendeti  tage  besuchen. 

Anagni  1232  oct,  12. 

1232  Gregorius  episcopus  servus  ßervorum  dei  universis  Cristi  fidelibus,  5 

ad  quos  littere  iste  pervenerint,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
Quoniam,  ut  ait  —  vitam  etemam^).  Hinc  est,  quod  universitatem 
yestram  rogamus,  monemus  et  hortamar  attente  in  remissionem  vobis 
peccaminum  injungentes,  qaatinus,  cum  ecelesias  dei  in  earum  dedi- 
cationibus  debeant  visitare  fideles,  mt  idem,  in  cujus  memoria  sunt  con-  lo 
fltructe,  ipsorum  memor  existat,  ad  ecciesiam  hospitalis  in  Marburch  in 
anniversario  dedicationis  ipsius  petituri  misericordie  divine  suffragium 
accedatis,  ut  per  hec  et  alia  bona,  que  domino  inspirante  feceritis.  ad 
eteme  possitis  felici  tatis  gaudia  peryenire.  Nos  igitur  de  omnipotentis 
dei  miserieordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  auctoritate  15 
confisi  Omnibus,  qui  ad  prefatam  ecciesiam  in  vigilia,  anniversario  et 
die  sequenti  dedicationis  ipsius  causa  devotionis  accesserint,  unum  annum 
de  injuncta  sibi  penitentia  misericorditer  relaxamus. 

Datum  Anagnie  iiii.  idus  octobris,  pontificatus  nostri  anno  sexto. 

Aus  dem  durch  feuchtigkeit  sehr  stark  beschädigten  orig.-perg.  in  Marburg  20 
{deutscho.).  Ein  theil  des  umgelegten  unteren  randes  nebst  der  angehängt  gewe- 
senen bleibulle  ist  abgerissen.    In  der  linken  ecke  dieses  randes  steht  F.;   auf 
der  rückseite  in  der  mitte  des  oberen  randes :   R.  scripsit,  links  davon  K  und  am 
unteren  rande  in  gleichz.  sehr  verblasster  schrift:    Indulgentia  dedicationis  (?; 
chori  sancte  Eljz.  in  sabb..  d......    que  est  dies  dedicationis,  et  die  sequenti,  25 

ann.   de   injuncta  penitentia  domini  Gregorii   pape....   Gedr. :   Sbaralea  Bullar. 

Franciscan.  1,85  nr.  78.   Vgl.  Potthast  Reg.  Pont.  1,773  nr.  9013. 

31.  Papst  Gn^egor  IX.  beauftragt  den  erzbischof  von  Mainz,  den  abt 
von  Eberbach  und  den  prediger  Konrad  von  Marburg,  über  die 
wunder  der  verstorbenen  landgräfin  Elisabeth  von  Thüringen  nachzo 

beigegebener  anweisung  zeugen  zu  verhören.  Anagni  1232  oct.  13. 

„Ut  ceci  yiam.'^  Gleichz.  abschr.  im  Rommersdorfer  buUarium  bl.  59  nr.  61 
u.  bl.  58  nr.  49  in  Coblenz.  Gedr.:  Ripoll  Bullar.  ord.  Praedic.  1,40  nr.  55  mit 
weglasdung  des  erzbischofes  und  des  abtes  im  eingang).  Sbaralea  Bullar.  Frau> 
ciscan.  1,85  nr.  79  (nur  an  den  erzbischof  und  Konrad  von  Marburg  gerichtet. .  35 
WUrdtwein  Nova  Subsidia  C,26.  Böhmer  Acta  Imp.  Sei.  668  nr.  961.  Vgl.  Potthast 
Reg.  Pont.  1,773  nr.  9014.  Die  anweisung  zum  verhör:  Ripoll  1,40  nr.  56.  Sba> 
ralea  1,86.  WUrdtwein  6,27.  Raynaldus  Annal.  eccl.  a.  1232  §  10.  Fejt^r  Codex 
diplom.  Hungar.  3,2,294.    Vgl.  Potthast  nr.  9015. 

1)  Wieinnr.  18.  4) 


1232  oct.  14.  ^  1232  qoy.  16.  31 

32.  Papst  Gregor  IX.  beauftragt  den  ei^zbischof  von  Mainz^  den  abt 
von  Eberbach  und  den  prediger  Konrad  von  Marburg ,  das  leben  der 
verstorbenen  landgräfin  Elisabeth  von  Thüringen  und  die  an  ihrem 
grabe  geschehenden  wunder  zu  untersuchen  und  ihm  darüber  zu  be- 

5  richten.  Anagni  1232  oct.  1.4. 

^Yisibiliam  et  inviBibilium."  Gleichz.  abschr.  im  Bommersdorfer  bullarium 
bl.  58  nr.  49  in  Coblenz.  Gedr. :  Manriqne  Annales  Gisterc.  4,437.  Ripoll  Ballar. 
ord.  Praedic.  l  ,40  nr.  57  (mit  weglassung  des  erzbischofes  und  des  abtes  im  ein- 
gang).  Sbaralea  Ballar.  Franciscan.  1,86  nr.  80.  WUrdtwein  Nova  Subs.  6,24. 
lOBaynaldas  Annales  eccl.  a.  1232  §  9.  10  (bruchstUck).  Fej^r  Codex  dipl.  Hungar. 
3,2,292  u.  7,1,232.    Vgl.  Potthast  Reg.  Pont.  1,773  nr.  9016. 

33.  Papst  Gregor  IX.  beauftragt  magister  Konrad  von  Marburg^  das 

hospital  in  Marburg  zu  schützen,    Anagni  1232  oct.  14. 

Gregorius  episcopus  serTus  Beryorum  dei  dilecto  filio  magistro  C .  de  i  ^32 
15  Marbruch  (! )  yisitatori  in  Alemannia  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
Hospitale  in  Marburg  favore  benivolo  quantnm  cum  deo  possumus  pro- 
sequentes  ac  ad  defensionem  ipsius  intendentes  soUicite,  ut  yaleat  a 
malefactorum  opressionibus  respirare,  diseretioni  tue,  de  qua  plenam  in 
domino  fidnciam  optinemus,  per  apostolica  scripta  mandamns,  quatinus 
2oho8pitale  ipsum  manuteneaS)  protegas  et  defendas,  non  permittens^) 
illud  et  degentes  in  ipso  ab  aliquibos  indebite  molestari,  molestantes 
hujusmodi  per  censuram  ecclesiasticam  appellatione  postposita  conpes- 
cendo. 

Datam  Anagnie,  ii.  idus  octobris,  pontificatns  nostri  anno  sexto. 

25  Ans  dem  Bommersdorfer  bullarium  sec.  XIII.  bl.  58  nr.  48  in  Coblenz.  Gedr. : 
Wadding  Annales  Minorum  ed.  Fonseca  2,606.  Sbaralea  BuUar.  Franciscan.  1,88 
nr.  81.  Vgl.  Potthast  Reg.  Pont.  1,773  nr.  9017.  Bei  Wadding  und  Sbaralea  heisst 
es  im  eingang  statt  yisitatori:  praedicatori  verbi  dei.  —  Die  gleichlautende  bulle 
d.  d.  Anagnie  ii.  idus  decembris  pont.  a.  sexto,  welche  Ripoll  Bullar.  ord. 

30  Praedic.  1,4  2nr.  60  aus  einem  copialbuch  seines  ordens  mitgetheilt  hat,  ist  gewiss 
identisch  mit  der  obigen;  decembris  statt  oct o bris  beruht  auf  irrthum  und 
die  ab  weichung  im  eingang  (fratri  Conrado  praedicatori  salutem]  auf  willkürlicher 
abänderung,  wie  solche  bei  Ripoll  sich  mehrfach  finden. 

34.  Magister  Konrad  von  Marburg  schreibt  dem  papst  Gregor  IX. 
35  über  das  fromme  leben  und  den  seligen  tod  der  landgräfin  Elisabeth 

von  Thüringen.    1 232  nov.  1 6. 

Vestre  innotescat  sanctitati,  pater  re verende,  quod  aliquotiens  frater     1232 
B.  vester  penitentiarius  michi  scripsit,  quod  de  miraculis,  que  operatus  "°^* 


1)  Vorlage  permittas. 


! 


32  1232  noT.  16. 

est  dominus  per  dominam  E.  quondam  Thuringie  lantgraviam ,  quam 
vestra  patemitas  michi  conmiserat  procurandam,  yos  certificarem.  Unde 
aug.  10.  nuper  in  die  beati  Laurentii,  dum  dominus  archiepiscopus  Maguntinus 
tum  propter  meam  petitionem,  tum  quia  hoc  evidenter  acceperat  in  reve- 
latione,  duo  altaria  in  basilica,  ubi  corpus  prefate  domine  est  sepultnm,  5 
dedicaret  et  ego  illuc  magnam  multitadinem  populorum  tam  ad  predica- 
tionem  quam  ad  dedicationem  convocassem,  infra  cursum  sennonis  sine 
omni  consilio  utique  ante  prehabito  vestre  sanctitatis  in  mente  concipiens 
satisfacere  desiderio  super  certificatione  prefatorum  miraculorum,  Omni- 
bus precepi  ibidem,  presentibus,  qui  aliquam  curationem  propter  merita  lo 
lantgrayie  susceperant,  domino  Maguntino  et  aliis  prelatis,  qui  ad  dedi- 
cationem convenerant,  circa  horam  primam  sequentis  diei  quilibet  cum 
testibus,  quos  posset  habere,  se  presentaret,  fideliter  conprobaturi,  quam 
gratiam  ad  invocationem  ipsius  recepissent.  Unde  cum  non  modica  turba 
convenisset,  qui  omnes  asserebant  aliquas  per  ipsam  recepisse  curationes,  i& 
dominus  Maguntinus,  quia  ad  alia  festinabat  quedam  ardua  negocia, 
magis  evidentia  fecit  conscribi  et  tam  sigillo  suo  quam  aliorum  prelatorum 
röborari ,  plurium  prelatorum  et  magnorum  virorum ,  qui  ibi  aderant, 
testimonüs  obmissis,  quia  ibi  sua  sigilla  non  habebant.  Ut  autem  non 
solum  de  miraculis,  sed  de  conversatione  ejus  plenius  instruamini,  20 
summam  vite  ejus  vobis  ti*ansscribo. 

Duobus  annis  antequam  michi  conmendaretur,  adhuc  vivente  marito 
suo,  confessor  ejus  extiti,  ipsam  querelosam  reperiens,  quod  aliquando 
fiierit  conjugio  copulata  et  quod  in  virginali  flore  non  poterat  presente^l 
yitam  terminare.   Eodem  tempore  marito  suo  in  Apuleam  ad  imperatorem  2& 
proficiscente  per  universam  Alemanniam  caristia  gravis  est  suborta,  ita 
ut  multi  fame  morerentur.    Jamjam  soror  E.  pollere  cepit  virtutibus; 
quoniam,  sicut  in  omni  vita  sua  pauperum  fuit  consolatrix,  ita  tunc  plene 
cepit  esse  famelicorum  reparatrix,  predpiens  sibi  juxta  quoddam  castrum 
suum  hospitale  fieri,  in  quo  plurimos  infirmos  et  debiles  recoUegit,  omni-  30 
bus  etiam  elemosinam  ibi  requirentibus  caritatis  beneficium  large  distri- 
buit,  et  non  solum  ibi,  sed  in  omnibus  finibus  et  terminis  sui  viri  juris- 
ditionis,  omnes  suos  proventus  taliter  evacuans  de  quatuor  viri  sui  prin- 
cipatibus,  ut  tandem  omnem  cultum  et  omnes  vestes  preciosas  in  usus 
pauperum  faceret  venundari,  hoc  habens  in  consuetudine,  quod  bis  in  35 
die  mane  et  in  vespere  omnes  infirmos  suos  personaliter  visitavit,  ita 
quod  illorum,  qui  erant  inter  alios  magis  abhominabiles,  curam  perso- 
naliter gerens,  quosdam  pavit,  quibusdam  stravit,  quosdam  in  humeris 
suis  sustulit  et  multa  alia  officia  humanitatis  impendit,  et  in  hüs  omnibus 
viri  sui  felicis  memorie  voluntas  non  ingrata  fuit  inventa.    Tandem  ipsa  40 
marito  suo  defuncto,  dum  vestra  patemitas  michi  eam  duxisset  conmit- 


1232  nov.  16.  33 

tendam,  ipsa  ad  summam  tendens  perfectionem,  utrum  in  reclusorio  vel 
in  clanstro  vel  in  quo  alio  statu  magis  posset  mereri  me  consultans,  hoc 
tandem  in  animo  sno  resedit^  qnod  cum  multis  lacrimis  a  me  poposcit,  ut 
eam  permitterem  hostiatim  mendicare.  Quod  cum  proterve  ei  negarem, 
5  respondit :  Hoc  faciam ,  quod  me  non  potestis  prohibere.  Et  in  ipso 
parasceue,  cum  nudata  essent  altaria,  positis  manibus  super  altare  in  qua* 
dam  capella  sui  opidi,  ubi  Minores  fratreslocaverat,  presentibus  quibusdam 
fratribus,  parentibus  et  pueris  et  proprie  voluntati  et  omnibus  pompis 
mundi  et  hiis,  que  salvator  in  ewangelio  consulit  relinquenda,  renuntiavit. 

10  Et  cum  poBsessionibus  renuntiare  vellet,  ipsam  retraxi  tum  propter 
reddenda  debita  mariti  sui,  tum  propter  egenos,  quibus  volui  de  hiis, 
que  pertinebant  ad  eam  ratione  dotis,  subveniri.  Quo  facto  ipsa  videns 
se  a  tnmultu  seculi  et  gloria  mundana  illius  terre,  in  qua  vivente  marito 
suo  gloriose  vixerat,  posse  absorberi,  me  licet  invitum  secuta  est  Marpurc, 

15  quod  fiüt  in  ultimis  terminis  viri  sui.  Ibi  in  opido  construxit  quoddam 
hospitale,  infirmos  et  debiles  recolligens.  Miserabiliores  et  magis  despeo- 
toB  mense  sue  apposuit,  super  quo  dum  eam  reprebenderem,  respondit, 
se  ab  eis  singularem  recipere  gratiam  et  humilitatem,  et  quasi  mulier 
indubitanter  prudentissima  vitam  suam  ante  actam  michi  recolligens 

2odixit,  sibi  necesse  esse  taliter  contraria  contrariis  curare.  Ego  autem 
yidens  eam  velle' proficere ,  omnem  ei  superfluam  amputans  familiam 
tribus  personis  jussi  eam  esse  contentam,  quodam  conversO;  qui  negocia 
sua  peregit,  virgine  religiosa  yalde  despectabili  et  quadam  nobili  vidua 
surda  et  valde  austera,  ut  per  ancillam  humilitas  ei  augmentaretur  et 

25  per  viduam  austeram  ad  patientiam  exercitaretur.  Dum  enim  ancilla  olus 
paravit,  domina  scutellas  lavit  et  e  converso.  Inter  cetera  collegit  sibi 
puerum  paraliticum  patre  et  matre  orbatum  continuo  fluxu  sanguinis 
laborantem  et  illum  noctibus  stratu  suo  ad  majorem  exercitationem  appo- 
nens  multas  per  cum  sustinuit  afflictiones,  quoniam  aliquando  vi  vicibus, 

30  quando  et  pluribus  ad  opus  nature  propriis  brachiis  noctibus  eum  depor- 
tabat ;  pannos  suos  sordidatos,  sicut  de  talibus  solet  fieri,  propriis  mani- 
bus abluebat.  Quo  mortuo  virginem  sibi  leprosam  me  nesciente  assumpsit 
procurandam  et  in  domo  sua  abscondit,  omne  bumanitatis  officium  sibi 
impendens,  ita  quod  non'  solum  ad  cibandam  et  ei  stemendum,  lavan- 

35  dam,  sed  etiam  ad  discaiciandam  se  humiliavit,  specialiter  sue  supplicans 
familie,  ne  super  hiis  o£fenderetur.  Quo  percepto,  parcat  michi  dominus! 
quia  yerebar  eam  infici  inde,  gravissime  castigavi.  Tandem  leprosa  per 
me  rejecta  et  me  ad  laborem  predicationis  ad  remotas  partes  recedente 
puerum  pauperculum  omnino  scabiosum,   ita  quod  ne  unum  pilum  in 

40  capite  habuit,  a  scabie  curandum  assumpsit  et  tam  in  lavando  quam  in 
medicando,  a  quo  didicerit  nescio,  ejus  curam  egit,  et  iste  puer  ea  mo- 

Hess.  Urknndeobnch.  I.  3 


34  1232nov.  16. 

riente  stratu  suo  assedit.    Preter  hec  opera  activa  coram  deo  dico,  quod 
raro  ndi  mulierem  magis  contemplatiyam,  quia  quedam  et  quidam  reli- 
giosi  ipsa  a  secreto  orationis  veniente  freqaentias  videront  faciem  ejus 
mirabiliter  fulgentem  et  quasi  solis  radios  ex  oculis  ejus  procedentes. . 
Si  vero,  quod  sepe  factum  est,   per  ialiquot  horas  in  excessum  mentis  ^ 
raperetur,   de  nullo.  vel  de  modico  cibo  postea  dintissime  refieiebatur. 
Tandem  cum  tempus  mortis  ejus  immineret  et  tamen  adhuc  Sana  esset 
et  ego  satis  gravi  quadam  infirmitate  torquerer,  quesivi  quomodo  de  statu 
suo  me  mortuo  Teilet  ordinäre.    Tunc  occasione  hujus  questionis  ipsa 
indubitanter  mortem  suam  michi  predixit.     Quarta  vero  die  post  hancio 
collationem  ipsa  incidit  in  egritudinem,  in  qua  dum  laborasset  plus  quam 
duodecim  diebus,  tertia  die  ante  ejus  obitum  fecit  a  se  excludi  omnes 
seculares  personas,  nee  etiam  nobiles,  qui  tum  frequenter  venerant  eam 
visitare,  intromitti  permisit.    Ulis  querentibus,  quare  sie  excluderentur, 
Stratum  suum  circumsedentibus  dixit,  quod  Teilet  meditari  de  extreme  15 
et  districti  judicii  examine  etjudice  suo  omnipotente.   Postea  dominiea, 
noY.  16.   que  fuit'proxima  ante  octaTam  Martini,  confessionem  ejus  post  cantatas 
matutinas  audiTi,  sed  ipsa  nichil  omnino  recogitaTit,  quod  pluries  michi 
confessa  non  esset.    Et  dum  quererem,  quid  de  sua  substantia  et  sup- 
pellectile  esset  ordinandum,  respondit,  quod  omnia,  que  jam  dudum20 
Tidebatur  possidere,  erant  pauperum,  et  rogaTit  me,  quod  omnia  ipsis 
distribuerem  preter  TÜem  tunicam,  qua  ipsa  induta  fuit,  in  qua  ipsa  Teilet 
sepeliri.    His  peractis  circa  horam  primam  accepit  corpus  domini  et 
postea  usque  ad  horam  Tespertinam  frequenter  loquebatur  de  optimis^ 
que  audierat  in  predicatione,  et  maxime  de  suscitatione  Lazari  et  quo-  25 
modo  dominus  flcTit  super  ejus  suscitatione.  Et  dum  propter  hec  Terba 
quidam  religiosi  et  religiöse  ad  fletum  excitarentur,  dixit:  Filie  Jheru- 
salem,  nolite  fiere  super  me,  sed  super  tos  flete.    Hoc  dicto  subticuit, 
et  Toces  suaTissime  sine  omni  motu  labiorum  in  ejus  gutture  audiebantur. 
Et  dum  circumsedentes  ab  ea  quererent,  quid  hoc  esset,  quesiTit  ab  eis,  30 
sine  audiTissent  cum  ea  aliquos  cantantes.    Post  hec  a  crepusculo  jacuit 
quasi  exultans  et  signa  eximie  dcTotionis  ostendens  usque  ad  primum 
gallicantum  et  tunc  dixit:    Ecce  instat  hora,  qua  Tirgo  peperit.    Deinde 
sibi  omnes  assidentes  deTotissime  deo  conmendans  quasi  suaTiter  obdor- 
miendo  expiraTit  ^) .    Monachi  Tcro  Cisterciensis  ordinis  et  alii  multi  reli-  35 
giosi  obitum  ejus  percipientes  de  omni  confinio  ad  hospitale,  in  quo 
sepelienda  erat,  couTeniebant.    Unde  poscente  populi  dcTOtione  usque 


1)  Also  in  der  frühe  des  17.  nov.;    der  19.  nov.,    welchen   die  kaDonisationsboUe 
(nr.  54)  als  todestag  angiebt,  Ist  nach  unserer  nrk.  der  begräbnisstag  (iiii.  feria  sequens). 
Ein   innerer  beweis  für  den  17.   nov.  als  todestag  liegt  auch  im  datam   dieses  brlefes :  40 
Konrad  schrieb  ihn  bei  der  Wiederkehr  des  letzten  lebeustages  der  helligen  Elisabeth. 


1232  üov.  16.  —  1233oct.  21.  35 

ad  iiii.  feriam  gequentem  intnmulata  permansit,  nullam  indubitanter 
habens  mortifi  Signum  nisi  quod  pallebat,  quia  corpus  ejus  adeo  molle 
extitit  quasi  viveret  et  valde  bene  redolebat.  Proxima  vero  die  posfc 
ejus  sepulturam  statim  dominus  ineepit  operari  per  suam  ancülam.  Nam 
squidam  mouachus  ordiuis  Cisterciensis  ad  ejus  sepulchrum  a  quodam 
morbo  meutali,  quem  plus  quam  xl  annis  habuerat^  curatus  est,  et  hoc 
juravit  me  presente  et  plebanp  de  Marpurg. 

Datum  xyi?  kalendas  decembris,  anno  etatis  sue  xxV  ^) . 

Ans  dem  Bommendorfer  bnllariam  bog.  XIIL  bl.  73  nr.  69 Vs  in  Coblenz. 
10 Gedr.:  AUatiuB  Sjmmikta  ed.  B.  Nihusio  (Colon.  1653  kl.  ^)  1,270  (mangelhaft 
nnd  ohne  datnm);  daraus:  Scriptores  rer.  Byzant.  (Venet.  1733  fol.)  23,  60;  Kuchen- 
becker Analecta  Haas.  9,108. 

35.    Erzbischof  Siegfried  van  Mainz^   abt  Raimund  von  Eberbach 

und  der  prediger  magister  Konrad  von  Marburg  senden  dem  papst 

tb  Gregor  IX.  den  vorstehenden  bericht  Konrads  über  die  verstorbene 

landgräßn  Elisabeth  von  Thüringen  nebst  einem  protokoll  über  Sit  an 

ihrem  grabe  geschehene  wunder. 
[1232  zwischen  nov.  19  und  dec.  25.] 

€redr. :    AUatius  Symmikta  1,269;    daraus:  Scriptores  rer.  Byzant.  2 3, HO; 

20  Kuchenbecker  Analecta  Hass.  9,107  (incorrectU  Der  (undatirte)  bericht  fällt  noch 
in  das  jähr  1232,  denn  am  30.  juli  1233  wurde  Konrad  von  Marburg  ermordet  und 
das  zweite  der  aufgeführten  wunder  geschah  „circa  festum  Galli  (oct.  16)  anni  pre- 
sentis'';  AUatius  276;  vgl.  277.  291.  Das  datum  des  26.  wunders  ^ circa  nativitatem 
domini  (dec.  25}  1232''  (AUatius  290)  bezieht  sich  wegen  des  Mainzischen  Jahres- 

25an{ange8  auf  1231.  Das  späteste  datum  ist  .,in  anniversario  domnae  Elizabeth" 
(nov.  19;  AUatius  288).  Von  den  34  aufgeführten  wundem  entsprechen  die  fälle 
1.  3.  4.  5.  6.  10.  15.  20.  21  den  fällen  11.  39.  19.  46.  22.  41,  1.  56.  50  des  oben  (nr. 
28)  mitgetheilten  ersten  berichtes;  die  fälle  2. 12. 16.  22.  23.  28.  30.  32.  34  sind  nach 
den  beigefügten  daten  erst  nach  abfassung  des  ersten  berichtes  geschehen. 

30  36.  Papst  Gregor  IX.  beauftragt  den  bischof  Konrad  von  Hildesheim^ 
das  Franciscushospital  zu  Marburg  und  dessen  besucher  zu  schützen. 

Anagni  1233  oct.  21. 

Gregorius  episcopus  servus  servorum  dei  venerabili  fratri  . .  epi-     ^^^^ 

seopo  Ildesemensi  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Beati  Francisci 

35gIorio8a  merita  persuadent,  ut  hospitale  de  Marbuch  (!) ,  quod  in  ejus  est 

honore  construetum,  habentes  pro  ipsius  reverentia  commendatum  de 

firatribus  et  aliis  ibidem  ad  divini  laudem  nominis  constitutis  illam  solli- 


1)  Eine  band  des  XVI.  jahrh.  hat  vor  xxv®  1  gesetzt  (also  Ixxv),  jedenfalls,  weil  der  be- 
treffende inthümlicb  die  altersaugabe  statt  anf  Elisabetb  auf  Konrad  von  Marbnig  bezog. 

3» 


36  1233  oct.  21.  — 1233  oct.  26. 

citudinem  habeamus,  ut  sint  nostra  protectione  liberi  et  ad  virtutum  opera 
solito  promptius  expediti.   Cum  itaque  nos  olim,  sicut  ex  relatn  fratnim 
accepimus  eorondem,   hospitale  predictum  a  calumpniis  hominam  et 
ineursibus  impiorum  eripere  cupientes  pie  memorie  magistrnm  Conradum 
de  Marburch  conservatorem  dedissemus  eidemi)   et  nunc  illo  gladiis  5 
occumbente  sit  absque  presidio  defensoris,  nos  ad  supplicationem  fratrum    • 
ipsorum  te,  quem  libertatis  eeclesiastice  novimus  amatorem,  defensioni 
ejusdem  providimus  deputandum.    Quocirca  fraternitati  tue  per  aposto- 
lica  scripta  mandamus,   quatinus  tarn  ipsum  hospitale  cum  personis  et 
Omnibus  bonis  suis  quam  etiam  peregrinos  ad  illud  pro  consequendaio 
venia  peccatorum  devote  ac  himiiliter  accedentes  auctoritate  nostra  pro- 
tegas  et  defendas,   molestatores  eorum  indebitos  per  censuram  eccle- 
siasticam  appellatione  postposita  compescendo. 

Datum  Anagnie,  xii.  kalendas  novembris,  pontificatus  nostri  anno 
septimo.  tb 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  In  der  rechten  ecke  des  umgelegten 
unteren  randes  steht:  de  od.  und  auf  der  rttckseite:  a.  v.  Die  bleibulle  hangt  an 
einer  hanfschnur.  Gedr. :  Entdeckter  Ungrund  nr.  66 ;  daraus  Samml.  v.  Deduct. 
7,517;  fehlt  bei  Potthast  Reg.  Pont. 

37.  Abt  und  convent  zu  Fulda  verkaufen  dem  Franciscushospilale  20 
zu  Marburg  ihre  höfe  zu  Rossdorf  und  Mardorf 

Fulda  1233  od.  26. 

1233  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Cunradus  dei  gratia  abbas, 

Hertwicus  decanus  totusque  conventus  Wldensis  ecclesie  universis  Cristi 
fidelibus  presentem  paginam  inspecturis    salutem  in  salutis  auctore.  2» 
Factis  dignis  memoria  sepe  processu  temporis  novercari  solet  oblivio, 
nisi  scripture  testimonio  et  notificentur  presentibus  et  ad  ventnram  pro- 
paginem  provehantur,    Hujus  igitur  oblivionis  injuriis  obviare  volentes 
tam  futuris  quam  presentibus  declaramus ,   quod  curias  in  Rosdorf  et 
Martdorf,  que  villicationi  nostre  in  Seieheim  attinebant,  liberas  a  solu-  30 
tione  decime,  ab  omni  advocatia  et  jurisdicione  qualibet  cum  censu,  areis, 
agris,  pratis  et  silvis  necnon  et  universis  attinentiis  hospitali  sancti 
Francisci  apud  Martburc  constructo  a  felicis  memorie  Elyzabeth  lant- 
gravia  communicato  consilio  libere  et  absolute  contulimus  pro  c  et  1 
marcis  ponderati  argenti.     Et  ne  quis  super  hoc  rationabili  contractu  as 
prefato  hospitali  aliquam  possit  vel  presumat  inferre  calumpniam,  eidem 
presentem  paginam  in  robur  testimonii  conscribi  fecimus  et  sigillorum 
nostrorum  appensionibus  communiri.     Testes  hujus  rei  sunt:   Grerlacus 

1)  Nr.  33.  40 


oct.  26. 


1233  oct.  26.  —  1234.  31 

prepositüs  sancte  Marie  camerarius  abbatis,  Bertoldns  prepositns  sancti 
Petri,  GerlacuB  prepositüs  in  Holzkirchen,  Albertus  prepositüs  sancti 
Johannis,  Gerlacus  prepositüs  sancti  Michaelis,  Warmundus  hospitalarius, 
Gotefridus  infirmarius,  Uolcnandns  cellerarius,  Lüdewicus  camerarius, 

5  Rudolfns  scriptor,  Dietericus  parrochianus  in  Wlda,  et  alii  clerici  quam 
plores :  Albertus  de  Vrankenstein,  Lüdewicus  de  Wangeheim,  Gerlacus 
de  Haselstein,'  Heinricus  dapifer,  Tragebodo  advocatus,  Reinhardus^) 
de  Salzungen,  Gotefridus  de  Erlebach,  et  alii  laici  quam  plures. 

Acta  sunt  hec  anno  dominice  incamationis  m?  cc?  xxxiii?,  vii? 

lokalendas  novembris,  indictione  v.*,  in  Wlda  in  armario.  Presentibus 
Hermanno  parrochiano  de  Martburc  rectore  prefati  hospitalis,  Eckehardo 
decano  et  parrochiano  in  Ameneburc,  Wigando  plebano  de  Scrickede, 
Heinrico  plebano  de  Seieheim,  Johanne  plebano  de  Ailesuelt,  qui  pre- 
sentem  conscripsit  paginam,  Heinrico  Lutzelkolben  et  Sibotone  de  Mein- 

I5barteshusen  militibus,  Hermanno  procuratore  ejusdem  sepedicti  hospi- 
talis^), Osperto  et  Ludewico  de  Ailesuelt  scabinis  in  Martburc.  Regnan- 
tibus gloriosissimo  imperatore  Friderico  et  nobilissimo  filio  suo  fege 
Heinrico. 

Aus  orig.-perg.  (A)  in  Marburg  (dentscho.)*    Die  indiction  weist  auf  1232. 

20  Von  den  beiden  siegeln  ist  das  zweite  abgefallen.  Das  erste,  zerbrochen»  zeigt 
einen  sitzenden  abt,  in  der  rechten  den  stab,  in  der  linken  ein  aufgeschlagenes 
buch;  umschr.:  CVNBAD-'  DEI-  GRACIA-  FVLDENSIS-  ECCL'IE.  ABBAS- 
Eine  zweite  orig.-ausfertigung  mit  beschädigten  siegeln  (B)  stimmt  mit  A  ausser 
an  den  beiden  folgenden  stellen  Uberein*) :  Gedr. :  Gudenus  Codex  4,874  (nach  A). 

25Hi8t.  11.  rechtsbegr.  Nachricht  25  nr.  33;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  5,207.  Beurk. 
Nachricht  1,11  nr.  13;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  6,143  (nach  B). 

38.    Das  nonnetikloster  Ahneberg  übergiebt  seine  guter  zu  Obermöll^ 
rieh  dem  deutschen  hause  daselbst  in  erbpachl.    1234. 

Ego  prepositüs  totusque  conyentns  dominarum  in  Anenberich  omnibus  1234. 

30I10C  scriptum  inspecturis  feliciter  gaudere  in  Gristo.  Notum  sit  omnibus 
tam  presentibus  quam  futuris  presentem  litteram  inspecturis,  quod  nos 
bona  ecclesie  nostre  in  superiori  Melderike  locayimus  fratribus  ejusdem 
domus  Teutonicorum  sancte  Marie  jure  hereditario,  quod  vulgo  dicitur 
erberecht,  possidenda  ad  censum  xx  solidorum  et  in  ostensione  unum  sin- 

35  gulis  annis  in  die  sancti  Michahelis  archangeli  persolyendo,  promittentes 
eis  onmem  warandiam  predictorum  bonorum,  ne  nos  vel  posteri  nostri 

.  prememorata  bona  a  predictis  fratribus  repetamus.  Et  ut  in  posterum 
hoc  factum  racionabile  firmum  permaneat  vel  infractum,  ecclesie  nostre 


40         *)  1)  HeiniicQS  B.  2)  Hermanno  lalco  proc.  seped«  hosp.  B. 


38  1234  mal  19.  — 1234  joli  1. 

sigillo  fedmus  roborari.  Hujns  rei  testes  sunt :  L.  preposittts  in  Eilt- 
wordeshusen ,  A.  prepositus  in  Anenberc,  T.  fmter  in  Eppenberc,  et 
cetera  (!). 

Acta  »ont  hec  anno  ineamatioBis  domini  m.  cc.  trigesimo.  iiii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*  Siegel  abgefallen.  5 

39.  Papst  Gregor  IX.  beauftragt  den  erzbischof  Heinrich  von  Cöln^ 
einige  brüder  des  deutschen  ordern,  welche  vor  ihrem  eintritt  in  denr- 
selben  wegen  gewaltthätigkeit,  brand  und  raub  excommunidrt  worden, 
loszusprechen  oder  zu  diesem  zwecke  dem  päpstlichen  stuhle  zuzu- 
senden.   Rieti  1234  mai  19  i).  'o 

1234  Gregorins  episcopus  servus  servorum  dei  yenerabili  fratri  . .  archi- 

episcopo  Coloniensi  saintem  et  apostolicam  benedictionem.    Dilecti  filii 
. .  preceptor  et  fratres  domus  sancte  Marie  Teutonieorum  in  Alamannia . 
nobis  humiliter  snpplicamnt,  nt  cum  quidam  de  fratribus  ipsis  in  tna 
diocesi  commorantes  pro  injectione  manuum  violenta,  incendiis  et  rapinis,  i^ 
ante  qnam  habitum  religionis  assumerent,  vinculum  excommunicationis 
incurrerint,  super  hoc  eorum  providere  galuti  misericorditer  dignaremur. 
De  tua  igitur  circumspectione  in  domino  fiduciam  optinentes  fratemitati 
tue  presentium  auctoritate  committimus,  ut  eisdem  excommunicatiB  juxta 
formam  ecclesie  beneficium  absolutionis  impendas  et  injungens  ipsis,  20 
quod  de  jure  fuerit  injnngendum,  eos,  qnorum  fiierit  gravis  et  enormis 
excessuS;  mittas  ad  sedem  apostolicam  absolvendos,  proviso,  quod  passis 
dampna  et  injurias  congrue  satisfiat. 

Datum  Reate,  xiiii.  kalendas  junii,  pontificatus  nostri  anno  octavo. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).    Auf  dem  umgelegten  unteren  rande2& 
steht  links  R.  V.  und  auf  der  rUckseite :   sancta  f  Maria.    Die  bleibulle  hängt  an 
einer  hanfschnur. 

40.  Papst  Gregor  IX.  überweist  auf  bitten  der  landgrafen  Heinrich 
und  Konrad  von  Thüringen  das  Franciscushospital  zu  Marburg  nebst 
dem  patronatsrechte  über   die  pfarrkirche  daselbst  dem  deiUschen^o 

orden.    Rieti  1 234  juL  1 . 

1234  Gregorins  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  . .  magistro 

et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Teutonieorum  Jerosolimitani  salutein 
et  apostolicam  benedictionem.    Sedes  apostolica  mater  universorum  fide- 


1)  Dieses  datnm  passt  nicht  In  das  itinerar,  da  Gregor  noch  am  20.  mai  im  Lateran  35 
nrkondet  (Potthast  Reg.  Pont.  1,808  nr.  9464);  vermuthlich  ist  xiiii.  kal.  jul.  (jiin.  18) 
zu  lesen. 


J234jul.  l.       •  39 

lium  et  magistra  nuUi  facere  videtur  mjariam^  Bi  ntens  interdnm  pleni- 
tndine  postestatis  majori  caritate  ferventes  potior!  gratia  prosequatur. 
Nos  qnoque  dum,  sicntdecet,  attendimns,  quod  pie  mentis  intentio  favorem 
nostram  non  indigne  meretnr,  quasi  necessario  inducimur,  ut  vota,  qne 
5  aspirando  dominus  prevenit,  consueta  benivolentia  complectamur.  Sane 
dilecti  filii  nobiles  viri  H.  et  C.  fratres  langravii  Thuringie  amplectentes 
tamquam  devotionis  alumpni  opera  pietatis,  eonsiderato  prudenter,  quod 
domusYestraveluddextere  divine  plantatiogeneralem  eeclesiam  religionis 
odore  delectat  et  fruetu  reficit  caritatis,  cujus  ibi  circa  pauperes  et  infir- 

10  mos  officiose  officium  exercetur,  ardenti  jam  dudum  desiderio  affectarunt, 
hospitale  sancti  Francisci  de  Marburch,  quod  in  proprio  solo  fundatum 
de  bonorum  suorum  ubertate  dotarunt  remittentes  Uli  liberaliter  propter 
deum  quicquid  juris  habebant  in  ipso  et  eidem  insuper  concedentes  jus 
patronatus,  quod  in  parrochiali  ecclesia  de  Marburch  competebat  eisdem, 

15  Tobis  ab  apostolica  sede  conferri.  Unde  prefatus  C.  a  nobis  multa  precum 
instantia  postulavit,  ut  ipsius  et  predicti  fratris  sui  desideriis  annuentes 
hospitale  ipsum  predicte  domui  vestre  confeiTe  misericorditer  dignaremur. 
Cum  igitur  succensi  zelo  divino,  quo  pro  Cristo  animas  vestras  ponere 
decrevistis,  mereamini  habundantiori  benedictione  sedis  apostolice  con- 

20  foveri  et  nobilium  eorumdem  affectui  plenioris  favoris  exhibitio  debeatur, 
nos  pro  firmo  tenentes,  quod  ex  eodem  hospitali  multa  possit  teiTe  sancte, 
cujus  vos  totaliter  devovistis  obsequio,  utilitas  provenire  et  in  eo  plenius 
hospitalitas,  ad  quam  ex  institutione  apostolice  sedis  tenemini,  observari, 
hospitale  ipsum  cum  jure  patronatus  predicte  ecclesie  de  Marburch  et 

25  aliis  juribus  et  pertinentiis  hospitalis  ejusdem  vobis  et  domui  vestre  de 
potestatis  plenitudine  ac  gratia  speciali  duximus  conferendum,  illud  pro 
reverentia  beate  memorie  Helisabeth  langravie  Thuringie,  cujus  corpus 
requiescit  ibidem,  ut  sicut  est  celebre  veneratione  fidelium,  sie  prero- 
gativa  gaudeat  libertatis,  venerabili  fratri  nostro  . .  Maguntino  archiepi- 

30  scopo  loci  diocesano  episcopali  jure  in  parrochia  memorate  ecclesie  de 
Marburch  in  omnibus  semper  salvo  et  a  vobis  pro  eodem  hospitali  annuo 
censu  duarum  marcarum  argenti  sibi  et  suis  successoribus  annis  singulis 
persolvendo,  in  ceteris  esse  liberum  statuentes ;  non  obstante,  quod  de  pre- 
ficiendo  magistro  ipsi  hospitali  quondam  noscitur  institutum.   Nulli  ergo 

35omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  concessionis  et  constitu- 
tionis  infringere  vel  ei  ausu  temerario  contraire.  Si  quis  autem  hoc 
attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis  dei  et  beatomm 
Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit  incursurum. 

Datum  Reate,  kalendis  julii,  pontificatus  nostri  anno  octavo. 

40  Aus  dem  an  einigeo  stellen  verblassten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Auf 
der  rückseite  steht:  K.  scripsit.    Die  bleibulle  hängt  an  roth  und  gelben  seiden- 


40  •     1234jal.  1. 

fäden.  Gedr.:  Better  Hess.  Nachrichten  2,48.  Histor.  diplom.  Unterricht  nr.  46; 
daraus  Heusinger  Gesch.  d.  Hospitals  s.  Elis.  63  nr.  7.  Hist.  u.  rechtsbegründ. 
Nachricht  25  nr.  34;  daraus:  Beurkundete  Nachricht  1,14  nr.  16;  Samml.  v. Deduet. 
5,20Su.  6,148.  Sbaralea  Bullar.  Franciscan.  1,128  nr.  132.  Vgl.  Potthast  Reg.  Pont. 
1,809  nr.  9483.  5 

41.  Pajist  Gregor  IX.  benachrichtigt  die  brüder  des  Franciscus- 
hospitals  zu  Marburg^  dass  er  das  hospital  nebst  dem  patronalsrechte 
über  die  pfarrkirche  zu  Marburg  auf  bitten  der  landgrafen  Heinrich 
und  Konrad  von  Thüringen  dem  deutschen  orden  überwiesen  habe^ 
und  fordert  sie  auf^  diesem  künftig  zu  gehorchen.    Rieti  1 234  juL  1 .  lo 

1234  Gregorius  episcopus  seirus  servorum  dei  dilectis  filÜB  .  .  ma- 

gistro  et  fratribus  hospitalis  sancti  Francisci  de  Marburch  et  aliis 
ibidem  ad  obsequium  domini  deputatis*)  salutem  et  apoBtolicam  bene- 
dictionem.  Sedes  apostolica  —  complectamur.  *)  Sane  dilecti  filii  nobiles 
viri  H.  et  C.  fratres  langravii  Thoringie  amplectentes  tanquam  devotionis  15 
alumpni  opera  pietatis  considerato  prudenter,  quod  domus  hospitalis 
sanete  Marie  Teutonicorum  Jerosolimitani  velut  dextere  divine  plan- 
tatio  generalem  ecclesiam  religionis  odore  delectat  et  fructu  reficit  cari- 
tatis,  cujus  ibi  circa  pauperes  et  infirmos  officiose  officium  exercetur, 
ardenti  jam  dudum  desiderio  aflFectarunt,  hospitale  sancti  Francisci  de  20 
Marburch ,  quod  in  proprio  solo  fundatum  de  bonorum  suorum  ubertate 
dotarunt  remittentes  illi  liberaliter  propter  deum  quicquid  juris  habebant 
in  ipso  et  eidem  insuper  concedentes  jus  patronatus,  quod  in  parrochiali 
ecclesia  de  Marburch  competebat  eisdem ,  dilectis  filiis  . .  magistro  et 
fratribus  predicte  domus  ab  apostolica  sede  conferri.  ünde  prefatus  C .  25 
a  nobis  multa  precum  instantia  postulavit,  ut  ipsius  et  predicti  fratris  sui 
desideriis  annuentes  hospitale  ipsum  dicte  domui  sanete  Marie  Teutoni- 
corum conferre  misericorditer  dignaremur.  Cum  igitur  iidem  magister  et 
fratres  succensi  zelo  divino,  quo  pro  Cristo  animas  suas  ponere  decreve- 
runt.  mereantur  habundantiori  benedictione  sedis  apostolice  confoveri  et  30 
nobilium  eorumdem  aflfectui  plenioris  favoris  exhibitio  debeatur,  nos  pro 
firmo  tenentes,  quod  ex  eodem  hospitali  multa  possit  terre  sanete,  cujus 
prefati  magister  et  fratres  se  totaliter  devoverunt  obsequio,  utilitas  pro- 
venire  et  in  eo  plenius  hospitalitas ,  ad  quam  tenentur  ex  institutione 
sedis  apostolice ,  observari,  hospitale  ipsum  cum  jure  patronatus  eeclesie  35 
predicte  2)  de  Marburch  et  aliis  juribus  et  pertinentiis  hospitalis  ejusdem 
predictis  magistro  et  fratribus  ac  eorum  domui  de  potestatis  plenitudine 
ac  gratia  speciali  duximus  conferendum,  illud  pro  reverentia  beate  me- 


*)  Wie  in  nr.  40.  40 


1234  jol.  1.  — I234J1Ü.  41 

morie  Helisabeth  langravie  Thoringie,  cujus  corpus  requiescit  ibidem, 

nt  sicut  est  celebre  veneratioue  fidelium,  sie  prerogativa  gaudeat  liber- 

tatis,  venerabili  fratri  nostro  . .  Maguntino  archiepiscopo  loci  diocesano 

episcopalijurein  parrochia  memorate  ecclesie  deMarburch  in  omnibus 

5S6mper  salvo  et  ab  eisdem  magistro  et  fratribus  pro  eodem  hospitali 

annno  eensu  duarum  marcarum  argenti  predicto  archiepiscopo  et  succes- 

soribus  suis  annis  singulis  persolvendo,  in  ceteris  esse  liberum  statuentes. 

Quocirca  universitati  vestre  per  apostolica  scripta  mandamus,  quatinus 

dictis  magistro  et  fratribus  domus  ipsius  obediatis  de  cetero  et  humiliter 

lointendatis,  ita  quod  eorum  possitis  favorem  et  gratiam  obtinere. 

Datum  Reate,  kalendis  julU,  pontificatus  nostri  anno  octavo. 

AüB  dem  in  zwei  ausfertigungen  (A.  B)  vorhandenen  orig.-perg.  in  Marburg 
(deutscho.)»  In  der  linken  ecke  des  umgelegten  unteren  randes,  an  welchem  an 
hanfschnüren  die  bleibullen  hängen,  steht  bei  A  .P.,  bei  B  .j.,  und  auf  der  rück- 
15  Seite  von  A:  R.  scripsit.  Abweichungen  des  B  von  (dem  oben  benutzten)  A: 
^  Zusatz :  Hagantine  diocesis,  ^]  predicte  ecclesie.  Gedr. :  Retter  Hess.  Nachrichten 
2,46;  daraus:  Beurkundete  Nachricht  1,12  nr.  14;  Sanunl.  v.  Deduct.  6, 144; 
Hennes  2,49.  Sbaralea  Bullar.  Franciscan.  1,129  nr.  133.  Vgl.  Potthast  Reg.  Pont. 
1,809  nr.  94S4. 

20  42.  Kaiser  Friedrich  IL  bestätigt  auf  bitten  des  landgrafen  Konrad 
den  besitzstand  des  Franciscushospitals  in  Marburg^  darunter  nament- 
lich den  platz^  auf  welchem  das  hospital  steht^  und  den  ertrag  der 
ländereien  zwischen  dem  wege  von  Marburg  nach  Ockershausen  und 

der  bergspitze  Cassenburg,    Rieti  1234  julL 

25         Fridericus  dei  gratia  Romanorum  imperator  semper  augustus,  Jeru-  1234  jni. 
salem  et  Sicilie  rex.  Per  presens  scriptum  notum  facimus  universis  im- 
perii  fidelibus  tam  presentibus  quam  futuris,  quod  dilectus  princeps  et 
consanguineus  noster  Conradus  junior  langravius  frater  Henrici  Turingie 
langravii,  Saxonie^comitis  palatini  constitutus  in  presentia  nostra  pro  parte 

30  sna  et  ejusdem  fratris  sui  celsitudini  nostre  supplicavit  humiliter  et  de- 
vote, ut  hospitale  sancti  Francisci  in  Marpurg,  quod  pro  Cristi  reyerentia 
sancte  recordationis  nobilis  mulier  Elisabet  soror  eorum  construxit ,  et 
ipsi  fratres  idem  hospitale  de  bonis  suis  pie  dotare  curarunt,  sub  protec- 
tione  ac  defensione  nostri  culminis  recipere  ac  confirmare  sibi  omnia, 

ssque  nunc  juste  tenet  et  possidet  et  que  in  antea  justo  titulo  adipisci 
poterit,  dignaremur;  spetialiter  autem  aream,  in  qua  idem  situm  est 
hospitale,  cum  decimis  et  universis  proventibus  no Valium  sitorum  inter 
viam,  que  de  Marpurg  tendit  Okerhusin,  et  acumen  montis,  que  dicitur 
Cassenburg  ^] ;  que  omnia  dictum  hospitale  possidet  ex  dono  ipsorum  fra- 

40  1)  Wegen   der  läge  der  Cassenburg  vgl.  Zeitsohr.  d.  Vereins  für  bess.  Oesch.    u. 

Landesk.     Neue  Folge  6,3  u.  24  n.  Mittbeilungen  des  gen.  Vereins  1876.   3,23. 


42  1234  jQl.  -  1234  oot.  11. 

trnm,  sicut  in  eorundem  privilegio  diffusius  et  plenius  contmetar.  Nos 
aütem  dicti  Conradi  et  Henrici  fratrum  dilectornm  principum  consan- 
gameornm  nostrorum  predbus  grato  concurrentes  assensu  dictum  hospi- 
tale  eum  omnibns  jastitiis,  rationibus  et  possesBionibus  suis,  que  in  pre- 
Bentiarom  jnste  tenet  et  possidet  ac  in  antea  pia  fidelium  largitione  jnsto  5 
acquisitionis  titalo  potent  adipisci,  cum  prefata  area,  in  qua  idem  gitnm 
est  hospitale,  et  omnibns  superius  predistinetis  recipientes  sab  protectione 
ac  defensione  nostri  calminis  Bpetiali,  confirmamns  ea  omnia  faospitali 
jam  dicto  et  presentis  divalis  pagine  patrocinio  commnnimafl ,  nni~ 
versis  et  Bingolis  imperii  fidelibus  sub  pena  gratie  nostre  et  centnm  lo 
marcanun  argenti  firmiter  injugentes,  quatinuB  nulIuB  Bit,  qni  dictum 
hospitale,  magistnun  et  fratres  ibidem  domino  famnlantes  contra  presen- 
tem  protectionem ,  defensionem  ac  confinnationem  nöstram  super  pre- 
missis  Omnibus  impedire  seu  ausu  temerario  perturbare  presumat.  Quod 
qui  presumpserit,  preter  indignationem  nostram  pretaxatam  centum  mar- 15 
carum  penam  se  noverit  incursurum,  medietatem  camere  nostre,  reliqnas 
passis  injuriam  persolvendam.  Ad  cujus  rei  memoriam  et  stabilem  firmi- 
tatem  presens  scriptum  fieri  et  sigillo  celsitudinis  nostre  jussimus  com- 
muniri  anno,  mense  et  indictione  subscriptis. 

Datum  Keate,   anno  dominice  incamationis  millesimo  ducentesimo  20 
tricesimo  quarto,  mense  julii,  septime  indictionis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  ;deut8cho.).  Das  an  rother  geflochtener  seiden- 
schnür  angehängt  gewesene  Siegel  ist  abgefallen.  Gedr. :  Hist.  dipl.  Unterricht 
nr.  7;  daraus:  Huillard-Br^holles  Hist.  dipl.  Friderici  4,477;  Heusinger  Gresch.  d. 
Hosp.  s.  Elisab.  64  nr.  8.   Vgl.  Böhmer  Keg.  158  nr.  772.  25 

43.  Papst  Gregor  IX.  beauftragt  den  bischof  von  Hildesheim  und  die 
übte  von  Georgenthal  und.  Hersfeld  (?)  *) ,  ihm  binnen  fünf  monaten  die 
Protokolle  der  vom  erzbischof  von  Mainz  und  Konrad  von  Marburg 
vorgenommenen  Untersuchung  über  die  wunder  der  landgräfin  Elisa- 
beth von  Thüringen  zu  übersenden  oder  in  deren  ermangelung  eine^o 
neue  Untersuchung  anzustellen.    Perugia  1234  oct.  H.  ^) 

„Ne  possimus  argui".  Gedr. :  Manrique  Annales  Cisterc.  4,476.  Wadding  Annales 
Minor,  ed.  Fonseca  2,364.    Sbaralea  Bullar.  Franciscan.  1,138  nr.  145.    Würdtwein 


1)  Wadding    u.    Sbaralea   Hervordcnsi,    Würdtwein    Herwedensi,    Manrique 
Ebernacensi  abbat!  Cisterc.  ord.     Nach   dem  LibeUas  de  dictis  qnatuor  ancillaram  8.35 
Elis.  bei  Mencken  Scriptores  2,2007  worden   vom  papst  mit   Untersuchung   der  wunder 
beauftragt:    C.  Hildensemensls  eplscopus  et  Hirsveidensis  et  R.  Eberbacensis  abbates.    Es 
mag  also  Hersveldensis  hinter  der  unverständlichen  Überlieferung  stecken. 

2)  In  folge  dieses  auftrages  wurden  die  vier  dienerinnen  der  h.  Elisabeth  vernommen, 
deren  aussagen,  jedoch  nicht  in  der  ursprunglichen  form,   sondern  in  einer  erzählenden 40 
Verarbeitung,  in  dem  erwähnten  Llbellus  vorliegen. 


1234  oet.  13.  iS 

Nova  Subs.  6,45.    Fej^r  Codex  dipl.  Hungar.  7,1,237.  Vgl.  Potthast  Reg.  Pont. 
1,828  nr.  9721. 

44.    Landgraf  Heinrich  von  Thüringen  verspricht  beim  einiriii  seines 
bruders  Konrad  in  den  deutschen  orden  diesem  eine  rente  von  300, 
b  seinem  bruder  aber  eine  solche  von  400  mark  silbers  auf  guter  anzu- 
weisen^ letztere  bis  zur  deckung  der  schulden  Konrads  im  betrage  von 

3000  mark.    Nordhausen  1234  ocL  13. 

HenricuB  dei  gracia  lantgravius  Thnrmgie  et  Saxonie  comes  pala-   1234 
tiniis  Omnibus  presentem  Utteram  inspecturis  in  perpetuum.    Quoniam  '''^'  ^^- 

10  labilis  est  humana  memoria ,  eongrunm  est  et  expediens  racionabiliter 
gesta  fideli  scriptnrarum  testimonio  recommendare.  Noverint  igitnr  nni- 
versi,  qnod  cum  dilectos  frater  noBter  Conradns  divino  acoeneus  zelo 
legeqme  privata  sancti  Spiritus  ductus  et  inspiratus  se  ordini  fratrum  do- 
mus  Theutonicorum  deyovisset,  nos  in  manus  venerabilis  domini  G. 

15  Hildenseemensis  episcopi,  ejusdem  C.  fratris  nostri  necnon  B.  abbatis 
in  Blich  et  D.  prepositi  in  Frankenhusen  [fide  data  promisimus  domoi 
Theutomce  in  remissionem  peecatorum  nostrorum  dare  et  assignare,  ubi 
jam  dictus  frater  noster  in  bonis  nostris  elegerit^  reditus  cec  marearam 
argenti  libere  ae  sine  omni  honere,  nuUo  prorsus  advocacie  aut  quoHbet 

20aliojure  nobis  in  eisdem  reservato,  sed  omni  pleno  etintegro  proprie- 
tatis  et  possessionis  jure  possessionum  earundem  in  domum  Theutonicam 
jam  predictamtransferendo.  Insuper  in  manus  eorundem  nos  obligavimus 
bona  fide  omni  dolo  atque  capcione  cessantibus  eadem  bona  stabilire, 
firmare,  roborare  ac  warandare,  ubicumque  domui  fuerit  oportnnum  ex- 

25  pedire.  Preter  hee  autem  sub  eadem  astrictione  nostre  fidei  in  manus 
yiromm  prenominatorum  promisimus  assignare  prefato  fratri  nostro  aut 
quibus  ipse  volet  suo  nomine  in  bonis  nostris  vacantibus  reditus  quadrin- 
gentarum  marcarum  usque  ad  recepeionem  trium  milium  marcarum  ex 
eisdem  in  solucionem  debitorum  ipsius,  omni  prorsus  a  nobis  vel  nostris 

30  medio  tempore  in  eisdem  bonis  impedimento  eessante,  sed  eorum  posses- 
sione  libere  apud  eos,  quibus  ipse  assignaverit,  remanente.  Ad  perpe- 
tuam  itaque  hi\}us  rei  geste  memoriam,  ne  uUa  super  premissis  ambi- 
guitas  oriatur  vel  questio  moveatur,  presentem  paginam  super  predictis 
conscriptam  domini  nostri  prememorati  episeopi,  nostro,  abbatis  et  pre- 

35  positi  prefatorum  munimine  sigillorum  feeimus  roborari. 

Actum  Northusen,  anno  domini  m.  cc.  xxxiiii.,  indictione  octaya, 
iii.  idus  octobris. 

Aus  nr.  687  (699)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  Gedr. :  Gudenus  Codex 
4,876;  daraus  Heusinger  Gesch.  d.Hosp.  s.Elisab.  65  nr.  9  (unvollst.).  Hennea  1,101. 


44  1234  nov.  6. 


45.    Die  landgrafen  Heinrich  und  Hermann  von  Thüringen  schenken 

dem  deutschen  orden  guter  zu  Rieth^  Griefstedt^  Willstedt^  Fischsiedi, 

Günstedt^  Mardorf^  Werflo  und  Marburg.   Homberg  1234  nov,  6. 

1234  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis,  amen.    Henricus  et  Her- 

mannuB  dei  gracia  Thuringie  lantgravii,  Saxonie  comites  palatini  omni-   5 
bus  presentem  litteram  inspecturis  imperpetuum.    Ea,  que  genintur  in 
tempore,  ne  simul  elabantur  cum  tempore,  poni  solent  in  Unguis  testium 
et  fideli  memorie  litterarum  eonmendari.    Notum  igitur  esse  volumus 
universis  tam  presentibus  quam  futuris,  quod  nos  unanimi  yoluntate  et 
consensu  de  fidelium  nostrorum  et  ministerialium  consilio  donavimusio 
atque  contnlimus  hospitali  sancte  Marie  Teutonicorum  Jerosolimitano  in 
manus  fratris  Heinrici  de  Honlo  preceptoris  ejusdem  domus  per  Aleman- 
niam  omnia  bona  nostra  in  villis,  que  dicuntur  Bieth,  videlicet  viginti  tres 
mansos  et  dimidium.  allodium  in  Grifstete  cum  molendino  ibidem,  in 
Willestete  vii  mansos,  in  Viscbstete  xxx  mansos,  officium  in  Gunnestete  15 
cum  X  mansis  et  dimidio  et  omnibus  bonis  ibi  sitis ;  item  omnia  bona 
nostra  in  Marcdorf  et  Werflo  et  molendinum  juxta  hospitale  in  Martburc 
cum  Omnibus  allodiis  nostris  circa  Marburc  adjacentibus ;  omnia  hec  pre- 
dicta  libera  et  sine  omni  onere  cum  omnibus  suis  pertinenciis,  terris  cultis 
et  incultis,  pratis,  pascuis,  silvis^  nemoribus,  saltibus,  salictis,  paludibus,  20 
stagnis,  piscariis,  aquis  aquarumque  decursibus,  vinetis,  cum  omni  utili- 
tate,   questu  et  proventu,   qui  nunc  est  aut  in  futuro  fuerit,  qui  nunc 
apparet  vel  in  posterum  apparebit,  sub  eisdem  terminis  in  longum  et  in 
latum,  sub  quibus  eadem  tenuimus,  cum  omni  jurisdictione  ac  distrietu, 
quo  nos  eadem  possedimus,  nee  advocatia  nee  uUo  prorsus  jure,  ob8equio25 
aut  jurisdictione,  quocunque  nomine  censeantur,  nobis  in  eisdem  reser- 
vatis,  omne,  plenum  et  integrum  jus  proprietatis  et  possessionis  prefato- 
nun  bonorum  in  prenominatam  domum  Teutonicorum  cum  vero  rerum 
dominio  transferentes  usque  ad  summam  trecentarum  marcarum  legalis 
argenti  justi  census  et  legitimi  emolumenti ;  ita  duntaxat,  quod  siquid  30 
defuerit  in  prenominatis  bonis  de  summa  memorata  trecentarum  videlicet 
marcarum  annuatim  percipiendarum,  nos  alias  de  libera  nostra  proprie- 
tate  suppleamus«  Si  vero  de  hiis  ultra  summam  pretaxatam  aliquid  super- 
fuerit,  ad  nos  revertatur.    Presentibus  quoque  litteris  recognoscimus  et 
protestamur,  nos  fide  data  promisisse  domum  Teutonicorum  et  fratres  de  35 
oianibus  bonis  supradictis  warandare,  firmare  et  stabilire,  ubicunque 
domui  expediens  fuerit  et  oportunum,  et  si  a  quocunque  in  eisdem  fuerint 
pulsati  aut  impetiti,  nostris  expensis  negocia  et  causas  expedire  atque 
bona,  si  qua  evicta  fuerint,   de  alia  nostra  libera  proprietate  legaliter 


1234  nov.  6.  45 

resarcire  et  reconpensare.  Preterea  nos  HeinricuB  in  manag  fratris  nostri 
Cunradi  et  ego  Hermannns  in  manns  ejusdem  patrai  mei  data  fide  nos 
obligayimus,  omnia  predieta  quolibet  dolo  et  captione  cessante  bona  fide 
imperpetnum  rata,  firma  et  inconvulsa  observare.    Fideles  quoque  nostri 

5  infra  scripti  fide  datapromisemnt,  bone  fidei  diligentiam  et  eooperationem 
predictorum  obseryationi  se  adhibituroB.  Ad  perpetuam  itaque  hujus  rei 
memoriam.  ne  nlla  super  premissis  ambigaitas  oriatur  vel  questio  mo- 
veatur ,  presentem  pa^nam  super  eisdem  conscriptam  nos  Heinricus 
sigilli  nostri  munimine  feeimus  roborari.   Ego  vero  Hermannns,  quoniam 

lOadhuc  proprium  sigillum  non  habeo,  sigillum  patrui  mei  H.  vice  sigilli 
proprii  duxi  appendendum. 

Testes  autem  hujus  rei  sunt :  comes  Heinricus  de  Stalbere,  Rudol- 
fns  pincema  de  Yargila,  Berthous  dapifer  de  Slatheim,  Fridericus  de 
Drifurte,  Tuto  de  Lapide,  Eckehardus  de  Sebeche,  Albertus  de  Sebeche, 

loKunemundus  de  Slatheim,  Johannes  de  Herbersleiben,  Hermannus  de 
Rumrode,  Albertus  de  Ebeleiben,  magister  Johannes  de  Durlo,  Heinricus 
scriptor  de  Wizense,  et  alii  quam  plures  de  nostra  familia ;  religiosi  vero : 
frater  Heinricus  de  Honlo  preceptor  domusTeutonicorum  per  Alemanniam, 
frater  Vhricus  de  Dumen ,  frater  Guntherus  de  Wilrichesleiben ,  frater 

20  Heinricus  de  Nurenberc. 

Actum  in  opido  nostro  Honburc,  anno  gracie  m?  cc?  xxxiiii?,  viii? 
idus  novembris,  indictione  viii. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Von  den  beiden  an  roth  und  gelben 
seidenfäden  angehängten  siegeln  haben  sich  nur  bruchstücke  des  ersten,  eines  run- 

25  den  reitersiegels ,   erhalten.    Oedr. :  Better  Hess.   Nachrichten  2,51.    Histor.  u. 
rechtsbegr.  Nachricht  27  nr.  35;  daraus:  Beurk.  Nachricht  1,13;  Samml.  v. Deduct. 
5,2t0  u.  6,146.  —  Eine  gleichlautende  urk.  stellten  unter  demselben  datum  die- 
landgrafen  Heinrich,  Conrad  und  Hermann  aus.     Nr.  686  (69S)  des  Marburger 
copialbuches  in  Wien.    Gedr.:   Hist.  dipl.  Unterricht  nr.  45;   daraus  Heusinger 

30  Gesch.  d.  Hosp.  s.  Elis.  65  nr.  10.  Gudenus  Codex  4,877;  daraus  Hennes  1,102. 
Hennes  2,50. 

46.   Die  landgrafen  Heinrich  und  Hermann  von  Thüringen  gestalten 

dem  deutschen  orden  gegen  ein  darlehn  von  300  mark  silbers  den 

fischfang  im  oberen  und  unteren  see  zu  Weissensee,  1234  nov,  6. 

35         Henricus  et  Hermannus  dei  gratia  Turingie  lantgravü  et  Saxonie    1234 
comites  palatini  omnibus  presentem  litteram  inspecturis  in  perpetuum. 
Noverint  universi,  quod  nos  pro  ccc  marcis  argenti  legalis,  quas  recepi- 
mus  mutuo  a  fratre  Henrico  de  Hoenlo  preceptore  fratrum  domus  Teu- 
thonicorum  per  Alemanniam  et  ejusdem  domus  fratribus,   obligavirnus 

40  titulo  pingnoris  superiorem  et  inferiorem  lacus  nostros  in  Wizense  fratribus 
et  domui  predicte  sub  hac  forma,  quod  iidem  fratres  de  captura  et  ven- 


nov.  6. 


46  1234  noY.  6.  — 1234  dec.  23. 

ditioBe  piseium  jamdictam  Bummam  cce  marcarom  recipiant  nee  olli  om- 
nino  nostro  vel  cigaslibet  alterius  nomine  preter  ipsorum  eonsensum  et 
expressam  yoluntatem  medio  tempore  lieeat  exercere  piscationem.  Sane 
si  quid  ex  parte  nostra  sive  nostrorum  fratribus  memoratis  super  hiig 
exequendis  prestitum  fuerit  impedimentum  aut  aliquid  contra  formam  5 
prescriptam  usurpatum  a  quoquam  fuerit  aut  attemptatum,  fideles  nostri 
eomes  Henricus  de  Staleberc,  Budolfus  pinoeiTia  de  Varila,  Bertous  da- 
pifer  de  Slathem,  Fridericus  de  Drivorden  data  fide  promiserunt,  qood 
denuntiatione  a  fratribus  super  hoc  recepta  a  tempore  denuntiationis  infra 
TÜi  dies  Ysenache  intrabunt,  inde  preter  licentiam  antedieti  preceptoris  lo 
non  recessuri,  nisi  infra  yiii  dies  ammonitioniB  premisse  ipsis  fratribus 
sufßcienter  fuerit  satisfaetnm.  Ad  hujus  itaque  facti  notieiam,  ne  cui- 
quam  revocetur  in  dubium,  presentem  paginam  super  hiis  conscriptam 
nos  Henricus  nostro,  ego  vero  Hermannus,  quia  proprium  adhuc  sigillum 
non  habeo,  sigillo  patrui  mei  H.  jussimus  roborari.  i^ 

Acta  sunt  hec  annogratie  m?  cc?  xxxiiii?,  viii.  idus  novembris,  indie- 
tione  viii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Von  den  beiden  siegeln  hängt  nur  noch 
ein  stück  des  ersten,  eines  runden  reitersiegels,  ^n  grün,  roth  und  gelben  seiden- 
schnüren;  umschr.:  HENRICVS-  SAX-  20 


47.    Graf  WiUekind  von  Naumburg  schenkt   dem  deutschen  orden 
guter  zu  Altendorf^  Wildungen  und  Amönau,   Marburg  1234  dec,  23. 

1234  Ego  Witekindus  comes  de  Nuwenburch.    Quicquid  juris  habuimns 

'  in  bonis  in  Aldendorf,  nos  una  cum  uxore  nostra  Osanna  et  filio  nostro 
Volcwino  ad  peticionem  et  instanciam  dilecti  fratris  nostri  Ludewici  tota-  25 
liter  abrenunciayimus  hospitali  sancte  Marie  domus  Teuthunicorum  Jero- 
solimitane  libere  donando.  Similiter  et  bona  nostra  in  villa,  que  dicitur 
Wildungen,  sub  proprietate  dicte  domui  dedimus ;  in  duabus  villis,  que 
Amenowe  nuncupantur,  bona  nostra  totaliter .  Hec,  ut  prediximus,  communi- 
cato  consilio  et  consensu  uxoris  nostre  et  filii  nostri  una  cum  fratre  nostro  30 
jam  sepe  dicte  domui  dedimus,  presenti  sciipto  sigillo  nostro  sigillato 
hec  confirmantes,  et  hec  apud  Martburc,  anno  gracie  m?  cc?  xxx?  iiii?, 
X?  kalendas  januarii. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen.    Gedr.:  Gudenus 
Codex  4,879.  Hennes  1,103.  35 


1235-1255. —  1235.  47 

48.   Graf  Ludolf  von  Hallermund  schenkt  dem  deutschen  hause  in 
Marburg  guter  zu  Ostinghausen,   [1 235-1 255]  ^) . 

Lrdolfus  comes  de  Halremunt  omnibus  presens  scriptum  intnentibaB  1235— 
salutem  in  vero  salutari.  Notum  esse  enpimns  presentibas  et  futuris 
5  Cristi  fidelibus,  quod  nos  ad  peticionem  fratris  Thiderici  de  Ekessen  et 
Conradi  Frambalc  viginti  octo  agros  nostre  proprietatis  adjnnctos  curie 
in  Ostinehnsen  fratribus  de  domo  Theutonica  in  Marcbnrc  pro  salute 
nostra  libere  contulimas,  dantes  eisdem  presentem  litteram  in  testimo- 
nium  sigillo  nostro  firmiter  roboratam. 

10         Aas  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  abgefallen. 

49.   [1235]  2). 

Ego  Hezzechinus  plebanus  in  Molenbaeh^]  presente  domino  meo  1235. 
felicis  memorie  Hennanno  langrayio  necnon  de  benivolo  ipsios  consensu 
omnia  mea  tarn  mobilia  qnam  inmobilia  eclesie  beatissime  dei  genitricis 

15  ac  yirginis  Marie  in  Herswindehusin  in  remedium  domini  mei  predicti 
langrayii  etmeam^)  libere  contuli  et  in  Marbnrch  potestati  predicti  cenobii 
presentaviy  non  solum  ea,  que  tunc  temporis  habui,  sed  que  tempore  vite 
mee  possem  conparare.  De  ipsis  eciam  bonis  annuatim  censpm  michi 
injunctum  cum  aliis  cultoribus  bonorum  illorum  ad  prefatum  cenobium 

20  fideliter  aportavi.  Ne  igitur  processu  temporis  hoc  factum  alicujus  possit 
protervitas  infirmare,  confirmari  feci  litteris  et  sigillo  capituli  mei  in 
Amnebureh,  testibus  apositis,  qui  huic  ordinacioni  interfuerunt,  quoinim 
nomina  sunt  hec:  Rudegerus  decanus,  Wideroldus  plebanus  de  Mar- 
burch,  Heinricus  parrochianus  de  Ufleiden,  Ekehardus  plebanus  de  6ru- 

25  nenberc ;  Gundramus,  Mengodus  qui  dicitur  Cnibe ,  Embricho  de  Herben- 
husin,  Cunradus  Wisegukel,  milites;  preterea  cives  de  Mulenbach^  ubi 
sod'o  (I)  abbati  sepius  dicti  claustri  presentavi. 

Aus  orig.-perg.  mit  siegelbruchstttck  in  Marburg  (deutscho.)- 


1)  Graf  Ludolf  sUrb   1255   nach  jul.   6.  n.  vor  nov.  15.     Vgl.  Vaterl.    Archiv   f. 
30  Hanuov.-Braanschw.  Gesch.  herausg.  durch  ▼.  Spilcker  u.  Broennenberg  1838,  194.  Zeit- 

sehr.  d.  bist.  Vereins  für  Niedersachs.  1863,  135  ff. 

2)  Nachträgliche  benrknndung  des  vor  1217  (todesjahr  landgraf  Hermanns)  fallenden 
acte«,  welche  wahrscheinlich  wegen  des  Verkaufes  der  geschenkten  guter  (vgl.  die  folgende 
ark.)  und  gleichzeitig  mit  diesem  erfolgte.    Die  zengen  sind  auf  den  früheren  act,  nicht 

35  ani  die  spätere  beurknndnng  zu  beziehen,  denn  statt  des  darunter  genannten  Rndeger 
erscheint  bereits  1229  und  123 1  der  auch  1236  (nr.  56)  vorkommende  Eckard  als  decan  zu 
AmSnebarg.  Wenck  Hess.  Landesgesch.  Urkb.  2,148.  Zeitschrift  f.  hess.  Gesch.  n.  Lan- 
deek.  3,88. 

3)  Die  Wüstung  Mollenbach  südl.  von  Allendorf  a.  d.  Lumda.    Wagner  Wüstungen  d. 
40  Prov.  Oberhessen  197. 

4)  Es  sollte  heissen :   in  rem.  anlme  d.  m.  1>.  1.  et  mee. 


48  1235. —  1235  jan.  16. 


50.  Prior  und  convenl  des  klosters  Hardehamen  bestätigen  den  durch 

ihren  abt  geschehenen  verkauf  der  ihnen  von  dem  pfarrer  Escekin  zu 

Mulenbach  vermachten  guter  an  das  deutsche  haus  in  Marburg. 

1235. 

1235.  Honorandis  in  domino  militibus  Cristi  de  domo  Tevtonica  in  Marburg  5 

constitutis  frater  C.  prior  totumqne  colleginm  in  Hersvithehusen  orationes 
cnm  sincera  dilectione.  Sicut  ante  non  longnm  tempus  dominus  Gozwi- 
nus  abbas  noster  apud  tos  absentia  presens  bonis,  que  plebanus  Esce- 
kinus  de  Mulenbach  nobis  post  mortem  suam  legaverat  et  scripto  quo- 
rundam  fidelium  nobis  fuerant  confirmata,  viva  voce  renunciavit ,  itaetio 
nos  presentia  absentes  emptionem  eorundem  bonorum  a  vobis  factam 
ratam  habentes  juri  nostro  presenti  scripto  absolute  renunciamus.  Quia 
vero  sigillum  propriam  nee  faabemus  nee  habere  debemus  sigillo  abbatis 
nostri  content!  sumus. 

Actum  anno  gratie  m?  cc?  xxx?  v?  15 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Auf  dem  kleinen  ovalen  Siegel  eine 
hand,  welche  einen  abtsstab  hält ;  umschr. :  SIGILL'  ABBATiS? . .  HERSEDEHVSE  - 


5 1 .  Abt  und  convent  zu  Fulda  überlassen  gegen  rückgabe  der  bisher 
von  Sibodo  von  Frankenstein  zu  lehn  getragenen  bürg  Lengsfeld  dem 
deutschen  orden  Seelheim  mit  .dem  officium.  [Yacha)  i  23^  jan.  16.  20 

1235  Cunradus  dei  gratia  abbas  Wldensis  ecclesie,  Hertwicus  decanus 

jan.  16.  totusque  ejusdem  ecclesie  conventus  universis  hoc  scriptum  intuentibus 
salutem  in  salutis  auctore.  Factis  dignis  memoria  ex  annorum  consur- 
gens  numero^  novercari  solet  oblivio,  cum  scripture  testimonio  non  com- 
mendantur.  Volentes  igitur  oblivionis  malicie  consueti  itineris  meatus2& 
precluderC;  facta  nostra  rationis  conducta  regimine  per  presentis  carte 
apices  ad  noticiam  deveximus  posterorum.  Noverit  itaque  tam  presens 
propago  quam  postera,  quod  dominus  Sibodo  de  Vrankenstein  castmm 
Lengesuelt,  quod  a  WIdense  ecclesia  in  feodo  habuit,  cum  suis  pertinen- 
ciis  resignavit  nobis  et  Wldensi  ecclesie  absolute  dimittendo  et  nos  com- 30 
municato  ministerialium  nostrorum  consilio  in  recompensacionem  predic- 
torum  bonorum  ^)  Seieheim  et  officium  ibidem  cum  villis,  agris,  aquis, 
silvis  et  pascuiS;  rebus  et  possessionibus,  cum  hominibus  in  bonis  residen- 
tibus,  cum  universis,  que  in  idem  officium,  pertinent  velpertinere  dinos- 
cuntur  et  dinoscentur,  cnm  omni  jure  et  tam  juris  quam  rerum  exsecutione  3^ 


1235  j&n.  16.  49 

hofipitali  beate  virginis  Maiie  in  Jherusalem  domus  Teutonicorum  ^]  con- 
talimns  possidendum,  quemadmodum  ipsum  Wldensis  ecclesia  possedit. 
Bona  etiam,  que  ex  eodem  officio  infeodata  detinentar^  que  predictum 
hospitale  acquirere  potest,  sive  propter  deum  ipsi  delegentur,  sive  emat, 

5  sive  etiam  quacomque  causa  sibi  vendicet,  eidem  hospitali  contulimus  in 
Proprietäten!  jure  predictorum  bonorum  perpetuo  possidenda.  Nos  vero 
ßiye  no8tri  successores  sive  a  bonis  ipsis  infeodati  eadem  bona  non  possu- 
mns  eoncedere  vel  vendere  vel  aliquo  modo  alienare  vel  in  aliquem  alium 
statum  mutare  sine  manu  sepedicti  hospitalis.   Si  autem  aliquos  ab  eisdem 

10  bonis  3]  infeodatos  sine  berede  mori  contigerit,  bona  ipsa  ad  nos  et 
Wldensem  ecclesiam  sine  contradictione  revertentur.  Hujus  rei  testes 
sunt:  fratres  ordinis  ejusdem  hospitalis  Yolpertus  de  Ottera,  Beinhardus 
de  Haselstein,  quorum  manibus  assignavimus  bona  pretaxata ;  Gerlacus 
nomine  Quente  prepositus  beate  Marie  in  Wlda,  Heinricus  de  Honburc 

15  cappellanus,  Budolfus  scriptor^),  Cunradus  parrochianusdeLengesuelt,^] 
clerid ;  Ludewicus  de  Vrankenstein,  Gerlacus  de  Haselstein,  Symon  de 
Slitese,  Heinricus  de  Moresberc,  Symon  de  Tanne  et  Symon  filius  suus, 
Bertoldns  de  Willebrahterode,  Ludewicus  de  Hattenbach,  Eberhardus  de 
Yolchrichesh^sen  et  Heinricus  filius  suus,  Albertus  de  Bastfaeim,  Bucherus 

20  de  Mannesbach ,  milites ,  et  alii  quam  plures ,  quos  propter  tedium  a 
presenti  pagina  sequestramus.  Ut  autem  hoc  factum  nostrum  ratum  et 
inconvulsnm  permaneat,  presentem  paginam  conscribi  fecimus  et  sigillo- 
mm  nostrorum  appendentium  munimine  roborari. 

Acta  sunt  hec  ^)  anno  ab  incamatione  domini  m?  cc?  xxxv? ,  xvii? 
25  kalendas  februarii,  indictione  yiiii^ 

Aus  dem  in  vier  exemplaren  (A.  B.  C.  D)  vorhandenen  orig.-perg.  in  Marburg 
(deutscho.).  Bemerkenswerthe  abweichungen  von  A :  1)  in  —  bonorum  fehlt  C  D. 
2)  dorn.  Teut. fehlt  C  D.  3)  ab  —  bonis  fehlt  B.  4)  abbatis  Zusatz  B CD.  5)  Johannes 
plebanus  de  Ailesuelt  zusatz  B.     6]  in  Yache  zusatz  C.    Bei  B  ist  die  zahl  der 

30  indiction  von  anderer  band  eingetragen  und  bei  C  und  D  ist  diese  zahl  mit  schwär- 
zerer tinte  geschrieben  als  der  übrige  text.  Auf  der  rückseite  von  A  steht  von  der 
hand  bruder  Konrads  (Schreibers  des  Marburger  copialbuches  sec.  XIY .  in  Wien) : 
Collatio  et  confirmatio  ...  super  jurisdictione  villarum  Seiheim.  Auf  beiden  ovalen 
siegeln  ein  sitzender  abt  bezw.  bischof ;  in  der  rechten  den  stab  und  in  der  linken 

•35  ein  buch  haltend  ^umschr. :  S'CONRADI-  DI-  GRA-  FVLDEN-  ECCL'IE.  ABBA- 
TIS-und  SIGILLV-  S.'BONIFACII-  ARCHIEPI-  ET-  MABTIBIS-  XPL  I-  FVLDA- 
Die  indiction  weist  wie  bei  der  folgenden  urk.  auf  1236.  Gedr. :  Eist.  dipl.  Unter- 
richt nr.  48  (nach  A) . 


HesB.  ürknndenbncb.  I. 


50  1235  Jan.  17.  —  1235  mal  30. 

52.  Abt  Konrad  von  Fulda  beurkundet  den  verzieht  Sibodos  von 
Frankenstein  auf  die  vom  siift  Fulda  zu  lehn  getragene  bürg  Lengs- 
feld  gegen  guter  zu  Zellingen^  welche  jedoch  nach  dem  tode  Sibodos 
oder  bei  seinem  eintritt  in  einen  orden  an  das  stift  Fulda  zurückfallen 

sollen.    Vacha  1235  jan.  17.  5 

.  1235  Cunradus  dei  gratia  Wldensis  ecclesie  abbas  iiiiiverBiB  hoc  scriptum 

^^  '  '  intaentibus  salntem  in  salntis  auctore.  Facta  digna  memorie  scripti  sive 
testium  debent  testimomo  conmuniri.  Noverint  itaque  tarn  presentes  quam 
posteri,  quod  dominnd  Sibodo  de  Vrankenfitein  castram  Lengesnelt,  quod 
a  nobis  in  feodo  habuit  et  a  nostra  ecelesia,  cum  suiB  pertinenciis  in  lo 
manus  nostras  resignavit  et  nos  cum  consensa  tocias  conrentüs  nostre 
ecclesie  et  ministerialium  nostrorum  eidem  domino  Sibodoni  contalimns 
bona  in  Gellingen  cam  omni  jure  ipsi  possidenda ;  ita  tarnen,  quod  post 
mortem  suam  vel  si  habitum  sumpserit,  ad  nos  et  nostram  ecclesiam  rerer- 
tantur.    Hujus  rei  testes  sunt:   frater  Volpertns  de  Ottera  et  frater  Rein- 15 

hardns  de  Haselstein,  Gerlacus  prepositus  beate  Marie in  Wlda, 

Heinrictts  de  Honburc  cappellanus,  Rudolfus  scriptor,  Cunradus  par- 
rochianus  de  Lengesuelt ;  Ludewicus  de  Frankenstein ,  Gerlacus  de 
Haselstein,  Symon  de  Slitese,  Heinricus  de  Morsberc,  Symon  de  Tanne 
etfilius  suus  Symon,  Bertoldus  de  Willebrahterode,  Ludewicus.de  Hat- 20 
tenbach,  Eberhardus  de  Yolcricheshusen  et  Heinricus  fiHus  suus,  Alber- 
tus de  Bastheim,  Kuckerus  de  Mannesbach,  et  alii  quam  plures,  quos 
propter  tedium  a  presenti  pagina  sequestramus.  Ut  autem  hoc  factum 
nostrum  ratum  et  inconvulsum  permaneat,  presentem  paginam  conscribi 
fecimus  et  sigilli  nostri  et  ecclesie  nostre  munimine  roborari.  25 

Acta  sunt  hec  in  Yache,  anno  ab  incamatione  domini  m?  cc?  xxxv?, 
xvi?  kalendas  februarii,  indictione  viiii? 

Aus  dem  an  einigen  stellen  durch  feuchtigkeit  beschSdigten  orig.-perg.  in 
Marburg  (deutscho.).  Von  beiden  siegeln  hängt  nur  noch  das  des  ahtes  an.  Die 
indiction  weist  auf  1 236.  30 

53.  Papst  Gregor  IX.  macht  bekannt^  dass  der  deutsche  orden  begon-   ' 
nen  habe,  zu  ehren  der  heiligen  Elisabeth  bei  Marburg,  wo  ihr  grab 
durch  mannigfaltige  wunder  glänze,  eine  kirche  zu  bauen,  und  ver- 
spricht allen,  welche  dazu  beisteuern,  vierzig  tage  ablass. 

Perugia  1235  mai  30.  35 

1235  Gregorius  episcopus  servus  servorum  dei  universis  Gristi  fidelibus, 

ad  quos  littere  iste  pervenerint,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 


1235  mal  30.  --  1235  Jon.  1.  54 

Qaoniam,  ut  ait  —  Titam  etemam  "*) .  Cum  ig;itar,  dicut  ex  parte  dilec- 
toram  filiorum  . .  preceptoriB  et  fratrum  hospitaliB  fsancte  Marie  in  Ale- 
mannia fnit  proposünm  coram  nobis,  ipsi  in  honorem  sancte  Elysabeth 

^  apud  Marbureh,   ubi  sepnltara  ejns  miraculorum  diversitate  refulget, 

sqnandam  ecclesiam  edifieare  ceperint  opere  sumptuoso,  nniversitatem 
vestram  rogamus,  monemus  et  hortamur  in  domino  in  remissionem  vobis 
peccaminnm  injongentes,  qoatinns  pias  elemosinas  et  grata  caritatis  fiub- 
Bidia  eomm  nnntio,  eam  propter  hoc  ad  vos  accesserit,  erogetis,  ut  per 
unbyentionem  vestrani  opns  tarn  {Hum  valeat  feliciter  oonsnmari  et  vos 

10  per  hee  et  alia  bona,  que  domino  inspirante  feeeritis,  posBitis  ad  eteme 
felicitatiB  gandia  pervenire.  Nos  enim  de  omnipotentiB  dei  misericordia 
et  beatomm  Petri  et  Pauli  apOBtolomm  cguB  aaetoritate  oonfiBi  omnibuB, 
qni  ad  eonBumationem  ipBins  operiB  manum  porrexerint  acyutricem,  qua- 
draginta  died  de  iiguneta  sibi  penitentia  miBerieorditer  relaxamus. 

15        Datum  Perusiiy  m*  kalendaB  junii,  pontificatuB  noBtri  anno  nono. 

AuB  orig.'perg.  in*  Harburg  (deutscho.)-  lu  der  linken  ecke  des  umgelegten 
unteren  randes,  an  welchem  an  roth  und  gelben  aeidenfKden  die  bleibuUo  b&ogt, 
steht  .P.  und  auf  der  rttckseite :  sancta  f  Maria. 

54.  Papst  Gregor  IX.  nimmt  die  landgräfin  Elisabeth  von  Thüringen 
20  wegen  ihres  gottseligen  lebens  und  der  an  ihrem  grabe  geschehenen 
wunder  in  die  zahl  der  heiligen  auf,  gebietet  ihren  todestag  {nov.  1 9) 
zu  feiern  und  verheisst  allen,  welche  an  diesem  und  den  sieben  folgen- 
den tagen  jährlich  ihr  grab  besuchen,  ein  jähr  und  vierzig  tage  ablass. 

Perugia  1235  jwn.  1. 

25         GregoriuB  episcopus  servuB  servorum  dei  venerabilibus  fatribuB  archi-    ^1235 
eptBCopifl  et  episeopis ,  et  dileetis  filiis  abbatibus ,  prioribus ,  decaniB  ^) , 
arcUdiaeonis ,   archipresbiteris  et  alÜB  ecclesiarum  prelatiB,   ad  quos 
littere  iste  perrenerint,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Gloriosus 
in  majeBtate  sua  patriB  etemi  filius  redemptor  noster  dominus  JhesuB 

aoCristuB  de  eelorum  summitate  prospidens  eonditionis  humane  gloriam 
multo  concursu  miserie,  cui  primi  parentis  culpa  dedit  initium,  deforma- 
tam,  ineffabili  dispositione  proridit,  ut  et  virtutem  suam  Bedentibus  in 
umbra  mortis  exponeret  et  in  exilio  poBitoB  ad  libertatis  patriam  revo- 
caret.   Igitur  quia  nulli  potiuB  quam  sibi  Bue  facture  redemptio  compe- 

35  tebat,  eo  quod  artifici  Bit  et  decens  et  debitum,  ut  quocunque  casu  depe- 
reat  quod  pulehriuB  finxisse  dinoscitur,  in  statum  pristinum  Bue  rirtutis 
studio  restauretur,  in  exile  vasculum,  si  tamen  sit  exiguum,  quod  reeepit 


Jan.  1 


*)  Wie  in  nr,  18. 


32  ]235jim.  1. 

hospitem  super  omnia  spatiosnm,  scilicet  in  anlam  yirginis  refertam  omni 
plenitndine  sanctitatis^)  de  regali  throno  se  conferens,  opus  inde  ennctis 
visibile  protulit,  per  quod  propulso  tenebrarum  principe  de  Bui  redemp- 
tione  plasmatis  triumphavit,  certa  relinquens  instituta  fidelibus,  per  qae 
ipsis  ad  patriam  redderetur  transitus  expeditas.   Hujusmodi  quidem  pie-  5 
tatis  seriem  beata  Elisabeth  ex  regali  orta  progenie  etThuringie  lanchra- 
via  gratiosa  soUerti  meditatione  considerans  et  jamdieta  eligens  instituta 
eontinuis  observare  studiis,  ut  dignam  perceptione  se  redderet  perpetue 
claritatis,  quasi  ab  ortn  vite  usque  ad  oecasum  virtutum  vacando  cultui 
nunquam  desiit  in  caritatis  amplexibus  delectari.    Nam  in  confessione  10 
vere  fidei  menteque  dedita  sa^ctitati  celestis  regine  diligendo  filium,  per 
quem  dulcedinem  consequi  posset  celestium  nuptiarum,  ita  dilexit  et 
proximum,  quod  amenum  sibi  constituens  illorum  familiärem  habere  pre- 
sentiam,  quam  eorum  inimica  eorruptio  cunctis  suggerit  ef&ci  peregrinam. 
se  in  multis  sibi  reddidit  inopem  sollicitam  fore  pauperibus  multipliciter  1 5 
affluentem ;  quorum  ab  etate  tenera  tutrix  esse  desiderans  et  amatrix,  eo 
quod  sciret  perempnis  vite  premium  dilectorum  deo  acquiri  meritis  ege- 
norum,  adeo  eonditionem  ipsorum  gratam  sibi  constituit,  quam  natura- 
liter  secularis  elatio  vilipendit,   quod  etiam  licitis  sibi  deliciis,   quas 
offerebat  Status  excellentia  conjugalis,  deductis  pluries  in  contemptum20 
corpus  delicatum  et  tenerum  reddebat  assidue  parsimonie  studio  macera- 
tum,  tanto  sibi  meriti  quantitate  proficiens,  quanto  quod  sponte  geritur 
majoris  gratie  premio  muneratur.   Quid  ultra?  Queque  jura  sanguinis  in 
snpeme  desiderium  transferens  voluptatis  et  imperfectum  quid  extimans, 
si  jam  viri  destituta  presidio  sie  residuum  yite  decurreret,  quod  se  ad  25 
jugum  obedientie,  cujus  sub  lege  posita  maritali  absque  ipsius  prejudicio 
amplexatrix  extiterat ,  non  artaret ,  religionis  habitum  induit ,  sub  quo 
dominice  passionis  in  se  celebrare  misterium  usque  in  diem  ultimum  non 
omisit.   0  felix  mulier,  0  matrona  mirabilis,  0  dulcis  Elisabeth  dicta  dei 
saturitas,  que  pro  refectione  pauperum  panem  meruit  angeloruml   0  in-3o 
clita  vidua  virtutum  fecunda  sobole,   que  studens  ex  gratia  consequi, 
quod  a  natura  non  poterat  indulgeri,  diris  ahime  hostibus  per  scutum 
fidei,  loricam  justitie,  gladium  Spiritus,  salutis  galeam  et  astam  perseve- 
rantie  debellatis  sie  amabilem  immortali  sponso  se  prebuit,  sie  regine 
yirginum  se  dilectione  continua  coUigavit  suum  deprimendo  dominium  35 
in  ancille  humilis  famulatum,  sie  sanctis  ^)  Elisabeth  antique  processibus 
conformem  se  reddidit,  dum  in  mandatis  et  justificationibus  domini  sine 
querela  simpliciter  ambulavit,  dei  gratiam  secreto  mentis  per  affectum 
concipiens  et  eandem  per  effectum  pariens  ac  nutriens  assidue  per  pro- 
fectum,  quod  salus  omnium  in  se  sperantium  et  exaltatio  quorumlibet  in4o 
humilitatis  et  innocentie  vallibus  positorum  in  promisse  suis  premia  retri- 


1236  Jon.  1.  53 

bntionis  exnrgens,  ipsam  mortis  nezibnfl  expedltam  provexit  ad  solinm 
Ince  inaccesfiibili  InminosTim,  de  cujus  stnpenda  et  inexplicabili  claritate 
procedit,  quod  illius  Spiritus  et  in  supemi  fulgoris  abysso  rutilat  et  in 
hnjus  profunde  caliginis  multis  coruscat  miraculis  gloriosis^  quorum  vir- 
5  tute  eatholicis  fidei ,  spei  et  caritatis  augmenta  proveniunt ,  perfidis  via 
yeritatis  exponitur  et  hereticis  confusionis  multe  materia  eumulatur,  dum 
Btnporis  turbine  obvoluti,  quod  dicte  sancte  meritis,  que,  dum  camis 
clausa  carcere  teneretur,  pauper  spiritu,  mitis  mente,  propria  vel  potius 
aliena  peccata  deplorans,  justitiam  sitiens,  misericordie  dedita,  mnnda 

locorde,  vere  pacifica,  attrita  persecutionibus  et  opprobrüs  extitit  lacessita, 
vitamortuis,  lumen  cecis^  auditus  surdis^),  verbum  mutis  etgressus  clau- 
dis  celesti  dextera  conferuntur,  partes  Theotonie  spatiosas,  quas  mortis 
dogmate  gestiebant  inficere,  in  doctrine  celestis  amplexibus  cemunt 
multipliciter  exultare.    De  hujusmodi  quidem  et  aliis  ejusdem  sancte 

15  miraculis,  que  mentis  inspecta  oculis  uberiorem  letitiam  proferunt,  quam 
si  diffusis  distincta  litteris  vidcrentur,  facta  nobis  per  testes  idoneos  tanta 
plenitudine  fidei,  sicut  debetur  et  competit  colende  per  omnia  veritati, 
nos,  quorum  deposcit  officium  hiis  continue  desudare  studiis,  per  que 
augeatur  gloria  redemptoris,   dictam  sanctam,  quam  sibi  ad  intuitum 

20  placuit  sue  majestatis  assumere,  de  fratrum  nostrorum  consilio  et  assensu 
ac  venerabilium  fratrum  nostrorum  patriarcharum,  archiepiscoporum  et^) 
prelatorum  omnium,  qui  tunc  apud  sedem  apostolicam  existebant,  sano- 
torum  cathalago  (I)  duximus  ascribendam,  universitati  vestre  per  aposto- 
lica  scripta  districte  precipiendo  mandantes,   quatinus  xüi.   kalendas 

25decembris,  die  videlicet,  quo  eadem  mortis  absoluta  vinculis  victura 
perempniter  ad  fontem  supeme  prodiit  voluptatis,  festum  ejusdem,  prout 
miranda  ipsius  meritorum  magnitudo  *)  exigit,  celebretis  et  facialis  sol- 
lempniter  celebrari,  ut  id  vobis  de  thesauris  celestibus  ejus  pia  inter- 
cessione  proveniat,  quod  ipsa  prestante  Gristo  percepisse  dinoscitur  et 

30  possidere  perpetuo  gloriatur.  Geterum  ut  universitati  fidelium  invisibilis 
aule  consequendi  delicias  ex  concessa  nobis  potestate  desuper  propitiante 
domino  sit  facultas,  quin  immo  et  ut  nomen  exaltetur  altissimi,  si  sponse 
sue  venerabilem  sepulturam  fidelium  procuremus  accessibus  honorari, 
Omnibus  vere  penitentibus  et  confessis,  qui  se  illuc  annis  singulis  devo- 

35tionis  aromata  et  sinceritatis  insignia  deferentes  in  memorato  feste  et 
usque  ad  octavas  ipsius  contulerint,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et 
beatorum  Fetri  et  Pauli  apostolorum  ejus  auctoritate  confisi  unum  annum 
et  quadraginta  dies  de  injuncta  sibi  penitentia  misericorditer  relaxamus. 

Datum  Perusii,  kalendis  junii,  pontificatus  nostri  anno  nono. 

40  Ans  dem  in  drei  gleichlautenden,  stellenweise  stark  yerblassten  und  beschä- 
digten exemplaren  (A.  B.  0)  vorhandenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Da- 


54  1235  juB.  4. 

selbst  audi  swei  andere  glelehlanteade  orig.-perg.  (D.  E),  d.  d.  Pernsii,  ii.  nooas 
janii,  pontificatas  noBtri  anno  aono  (1235  jun.  4.]»    Ein  weiteres  gleichlaatendes 
orig.-perg.  (F),  wovon  beglaubigte  abschrift  (F»)  in  Marburg,  im  deutschordenscen- 
tralarchive  in  Wien.  Im  datum  von  F  hat  eine  hand  des  XVIII.  jahrh.  vor  kl.  jun. 
gesetzt:  vli.  Abweichungen:  1)  decanis  steht  nach  archipresb.  D  F*.  2)  felicitatis  5 
F».  3)  felicis  F>.  4)  anditns  surdis  vor  lomen  ceois  F».  5)  ac  F».  6)  ipsins  miranda 
magnitudo  meritorum  F».  Bei  A  steht  unten  rechts  B,  bei  0  unten  links  P  und  auf 
der  rttckseite :  sancta  f  Maria,  bei  E  unten  rechts :  b.  M.,  bei  F  auf  der  rttckseite : 
Helisabet  und  darunter  M.   Die  bleibullen  hängen  an  roth  und  gelben  seidenfäden. 
Gedr. :  Gregor,  pap.  IX.  gesta  studio  G.  Vossii  e^ta  (1586)  99.    Oherubinus  Bnllar.  10 
1,69.    Manrique  Annales  Cisterc.  4,495.    Lambecius  Conunentarii  de  bibliotk. 
Vindobon.  2,6S0;  daraus  Fontaninns  Codex  Canonizationum  73  nr.  45.  Baynaldus 
Annales  eccl.  1235  §  22.  23  (unvollst.).    Wadding  Annales  Minorum  ed.  Fonseca 
2,387.    Cocquelines  BuUar.  Born.  pont.  ampl.  Collectio  3,286.    Sbaralea  BuUarium 
Franciscan.  1,162  nr.  170.    KoUar  Analecta  Monum.  Yindob.  1,888.    Pray  Dissert.  15 
de  B.  Elisab.  13.   Katona  Hiat.  crit.  reg.  Hungar.  5,723.   Fejör  Cod.  dipl.  Hungar. 
3,2,444  (au0  Cocquelines).   Bullarium  Boman.  ed.  Taurin.  3,489  nr.  45.   Vgl.  Pottr 
hast  Beg.  Pont.  1,844  nr.  9929. 

55.    Papst  Gregor  IX.  bestätigt  dem  deutschen  orden  die  schenkufig 
der  landgrafen  Heinrich  und  Hermann  von  Thüringen  über  genannte  20 
guter  %u  Bieth,  Griefstedt^   Willstedt^  Ftschstedt^  Günstedl^  Mardorf\ 

Werflo  und  Marburg.    Perugia  4S33  jun.  4. 

1235  Gregorius  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  . .  ma^tro 

^^'   '  et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Teutonicorum  Jerosolimitani  salntem 
et  apostolicam  benedictionem.    Cum  a  nobis  petitnr,  quodjustnm  est  et  25 
honestum,  tarn  vlgor  equitatis  quam  ordo  exigit  rationis,  ut  id  per  BoUici- 
tudinem  officii  nostri  ad  debitum  perdacatur  effectum.  Eapropter,  dilecti 
in  domino  filii,  vestriB  jnstis  postnlationibus  grato  concurrentes  assensn, 
viginti  tres  mansos  et  dimidinm  in  villis  Bieth,  allodium  et  molendinnm 
in  Grifstete,   sex  mansos  in  Willestete,  triginta  mansos  in  Wischstete,  30 
officium  in  Gnnnestete  cnm  decem  mansis  et  dimidio  et  bonis  omnibns 
ibi  sitis,   onmia  bona  in  Marcdorf  et  Werflo,  molendinnm  situm  juxta 
hospitale  in  Marburch  et  omnia  allodia  circa  Marburch  adjacentia  cum 
Omnibus  pertinentiis  eorundem,  qne  nobiles  viri  Henricns  et  Hermannns 
Thnringie  lantgravii,  Saxonie  comites  ad  eos  spectantia  hospitali  vestro  35 
pia  liberalitate  donarunt,  sicut  ea  omnia  juste  ac  pacifice  possidetis  et  in 
eorundem  litteris  confectis  super  hoc  plenins  continetur,  vobis  et  per  vos 
eidem  hospitiali  sancte  Marie  Theotonicomm  Jerosolimitano  anctoritate 
apostolica  confirmamuB  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus.   Ad 
majorem  antem  facti  evidentiam  tenorem  litteramm  ipsarum  dnximu8  40 
presentibns  ihserendnm,   qui  talis  est :  ^)  Nnlli  ergo  omnino  bominnm 


1)  Folgt  nr.  45. 


febr.  6. 


1236  febr.  6.  65 

liceat  hanc  paginam  nostre  oonfirmationiB  infriogere  yel  ei  ausa  temerario 
eontraire.    Si  qms  autem  hoc  attemptare  presumpserit ,  indignationem 
omnipotentis  dei  et  beatomm  Petri  et  Pauli  apostolonun  ejus  se  noverit 
ineursurum. 
5        Datum  Perusii,  ii.  nonas  junii^  pontificatus  nostri  anno  nono. 

Ans  dem  Btellenweise  etwas  yerblassten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.). 
Auf  dem  umgelegten  unteren  rande,  an  welchem  an  roth  und  gelben  seidenfiiden 
die  bleibulle  hängt,  steht  in  der  linken  ecke  P.  und  in  der  rechten  ein  nicht  mehr 
erkennbarer  buchstabe.  Am  oberen  rande  der  rückseite  steht :  sancta  f  Maria  und 
10  unten :'  Confirmacio  donorum  lancravii.  Gedr. :  Better  Hessische  Nachrichten  2,50. 
Histor.  diplom.  Unterricht  nr.  47.  Histor.  u.  rechtsbegr.  Nachricht  27  nr.  35;  daraus 
Samml.  v.  Deduct.  5,210.  Beurk.  Nachricht  1,12  nr.  15;  daraus  Samml.  v.  Deduct. 
6,145.  Heusinger  Gesch.  des  Hosp.  s.  Elisab.  67  nr.  11  (contaminirt  aus  einigen  der 
drucke).  Vgl.  Potthast  Reg.  Pont.  1,844  nr.9930. 

15  56.  Eckard  decan  zu  Amöneburg  beurkundet,  dass  ritter  Kraft  von 
Schweimberg  ein  viertel  und  ritter  Heinrich  von  Mölln  und  seine 
Schwägerin  Mechtild  gleichfalls  ein  viertel  der  vogtei  zu  Seelheim  dem 
deutschen  hause  in  Marburg  verkauft  haben.   Seelheim  1236  febr.  6. 

Eckehardns  dei  gracia  decanus  in  Amenebnioh.    Cum  labentis    1236 

20teinporifl  momentiB  sibi  BuceedentibuB  nonnunquam  üaotiB  in  tempore 
senescentis  memorie  Bubrepat  oblivio,  non  erit  inutile,  quod  obliviosa 
antiquitas  per  Bcripture  sufiragium  renoyatam  memoriam  suecesBioni  de- 
ferat  poBteroram.  Inde  est,  quod  tarn  presentiB  quam  future  propaginie 
hujuB  pagine  inspectoribus  simul  et  auditoribus  universis  liquere  yoIu- 

2S  muB ,  quod  Crafto  miles  dictuB  de  Sweinsberch  filiuB  Guntrami  militis 
de  Martbure  communicata  manu  uxoriB  Bue  Berte  filie  Eckehardi  militis 
de  Hapesuelt  vendidit  quartam  partem,  quam  habnit  in  advocatia  in 
Seieheim,  Aratribus  hospitalis  beate  Elyzabeth  in  Martburch  domus  Ten- 
tonice  pro  xl  marcis  cum  omni  jure  et  proyentibus  in  terra  et  extra  terram, 

30  conquisitis  et  non  conquisitis,  quod  yulgo  dicitur  gesüht  et  ungesuht, 
simul  cum  jure,  quod  babuit  in  presentacione  ecclesie  ibidem, et  cen- 
sualibus  ejusdem.  Similiter  Heinricus  de  Mulen  miles  communicata 
manu  uxoris  sue  et  filiorum  suorum  et  Meytheldis  relicta  Hartmanni 
de  Mulen  bone  memorie  fratris  dicti  Heinrici  de  Mulen  communicata 

35niaBu  Hartmanni  filii  sui  et  aliorum  fiüorum  ejus  vendiderunt  eciam 
uiiam  quartam  partem,  quam  babuerunt  in  eadem  advocatia,  eisdem 
fratribus  pro  xxxv  noarcis  modo  prenotato  una  cum  jure,  quod  ba- 
buerunt in  presentacione  dicte  ecclesie  et  censualibus  ejusdem.  Igitur 
prefati  fratres,  ne  super  hoc  emptionis  contractu  aiiquam  ab  aliqui- 

4obu8  paterentur  in  posterum  inquietudinem ,  ab  ipsis  venditoribus  fide- 
jussores  acceperunt  in  hunc  modum:    Crafto  miles  pro  se  fidejussit 


56  1236  febT.  6.  —  1237. 

et  Eckehardnm  militem  de  Hapeenelt  patrem  nxoris  ejnB  seenndariaiii 
fidejussorem  statntt,  qiiod  vulgo  nachbnrge  dicitur,  qaod,  ei  predietos 
fratres  aliquam  in  prelibatis  bonis  ab  ipso  C.  emptis  contingat  sustinere 
calumpniam,  Martbnrc  ambo  intrabnnt,  inde  non  exituri  nisi  nniverso 
inpedimento  expedito  et  dampno,  si  qnod  illatam  fnerit,  integre  et  ad  5 
volontatem  fratrum  restitnto.  Item  Heinricns  de  Mnlen  eodem  modo  fide- 
jnssit  pro  se,  sepedicto  Craftone  et  Wemhero  de  Eisbach  socero  sno 
secundarÜB  fidejussoribns  constitutis.  Similiter  Hartmannus  filius  dicte 
Meytheldis  pro  se  et  matre  sna  fidejnssit,  Friderico  in  Curia  et  Eeke- 
hardo  de  Martdorf  militibus  secnndariis  fidejnsBoribns  constitntis  deio 
intrando  et  dampno  restitnendo.  Testes  hnjus  rei  sunt :  Wigandus  de 
Scrickede  et  Gozwinus  de  Seieheim  sacerdotes ;  Winricus  commendator, 
Giselbertus  de  Brunshom,  Gunradus  de  Buetingen,  Heinricus  Flascmunt, 
Reinhardus  de  Haselstein,  Volpertus  de  Ottera,  Hartpertus  cellerariuS; 
fratres  domus  Teutonice ;  Sibodo  de  Meinharteshusen,  Andreas  Brundel,  15 
Heinricus  Lutzelkolbe,  Heinricus  de  Kosfe,  Giso  Pauper,  Andreas  de 
Anzenvar,  Hermannus  de  Martdorf,  milites;  Hermannus  Thelonearius 
scabinus  in  Martburc,  Heinricus  de  Martburch,  Helwicus  de  Seiheim, 
Gunterus  de  Seiheim  et  Gerhardns  et  Ludewicus  fratres  sui  et  omnes 
prescripti  fidejussores  et  cum  ipsis  yenditoribus  omnes  bonis  attinentes,  20 
qui  Yulgo  husgenoze  nuncupantur,  et  alii  quam  plures.  Ut  igitnr  hoc 
factum  ratum  et  inconvulsum  in  successiones  temporum  perseyeret,  pre- 
sentes  apices  in  robur  et  testimonium  sigilli  nostri  appensione  duximus 
muniendos. 

Acta  sunt  hec  anno  gracie  m?  cc?  xxxyi?,  yüi?  idus  februarii,  in  Sele-  25 
heim  in  curia  attinente  hospitali  prefato  domus  Teutonice. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegelbruchstück  in  Marburg  (deutscho.)-  Gedr. :  Entdeck- 
ter Ungrund  nr.  46;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  7,491. 

57.    Bischof  und  domcapitel  zu  Strassburg  beurkunden  den  verkauf 
von  gutbm  bei  Flörsheim  seitens  des  slifles  Ilugshoven  an  den  deut-  30 

sehen  or den.    1237. 

1237.  In  nomine  sancte  et  indiyidue  trinitatis.    Bertoldus  dei  gracia  epi- 

scopus  Argentinensis,  R.  prepositus,  B.  decanus,  V.  cantor  totumque 
majoris  ecclesie  capitulum.  Ne  rerum  gestarum  yeritas  cadat  in  obli- 
vionem,  litterarum  debet  memoria  perhennari.  Noverint  igitur  universi  35 
presens  scriptum  inspecturi,  quod  J.  abbas  et  capitulum  Hugonis  Curie 
de  conmuni  consilio  et  consensu  pro  majori  utilitate  monasterii  sui  uni- 
versa  bona  sua  apnt  Flersheim  sita  cum  attinenciis  et  omni  jure,  quo 
predecessores  sui  et  ipsi  hactenus  ea  possederunt,  fratribus  sancte  Marie 


_.■■    WJ 


1237.  57 

domus  Thentonicornm  vendidernnt  pro  dccd  marciB  argenti  libere  et 
proprie  possidenda,  se  et  snecessores  saos  veros  gwarandos  ejnsdem 
vendieioms  omni  tempore  et  in  omni  loeo,  proat  jastam  faerit,  constitn- 
entes  et  omni  juri  suo,  qnod  in  predictis  bonis  habuemnt,  penitas  abre- 

5  nmidanteSy  consensa  et  licencia  nostra  pleniuB  accedente.  In  hujns  rei 
testimoninm  presens  pagina  descripta  est  et  sigillis  nostro,  eapitnli  ma- 
joris  ecclesie  Argentinensis,  predicti  abbatis  et  capituli  Hngonis  Curie 
soUenmiter  conmnnita. 

Acta  sunt  hec  publice,  anno  verbi  incamati  m.  cc.  xxxvii. 

10  Presentibns  hüs  testibns:  Reinhardo  preposito,  Bertoldo  decano, 
Vinco  cantore  et  scolastico,  Hermanno  de  Erenberc  portario,  Friderico 
de  Hagenowe  cellerario,  Reinharde  deTengen,  Eberhardo  de  Entringen, 
Alberto  de  Talmezzingen,  canonicis  majori»  ecclesie  Argentinensis ;  Con- 
rado  custode  Honaugiensi,  Walthero  de  Glate  plebano  in  Biscoffesheim, 

löReimboldo,  Loselino,  Panlino,  clericis;  Rudolfe  Scolzenbolz  milite,  Bil- 
lungo  cive  de  Hagenowe,  Conrado  ad  Barbam  et  filio  suo  Mendewino 
civibus  Argentinensibus ,  Hessone  notario  burgensium,  et  aliis  quam 
pluribus.  • 

Aus  nr.  565  (574)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.    Gedr. :  Bist.  dipl. 
20 Unterricht  nr.  52  (auszag).    Gudenus  Codex  4,880';  daraus  Hennes  1,108  nr.  98. 

58.   Graf  Eberhard  von  Eberstein  verkauft  dem  denischen  orden  die 

vogtei  zu  Flörsheim.    1237. 

A.  ^)  comes  de  Ebirstein  et  A.  consors  sua  dicta  comitissa  de  Span-  1237. 
heim  omnibus  hoc  scriptum  inspecturis  salutem  ab  eo  ferre,  qui  est  prin- 

25ceps  regam  terre.  Quoniam  labilis  est  hominum  memoria,  necessarium 
videtur,  ut  qne  firma  et  inconvulsa  volumus  permanere,  litteramm  fulci- 
mento  studeamus  corroborare.  Noverint  igitur  universi,  nos  advocaciam 
et  proprietatem,  quam  in  Flörsheim  habere  dinoscimur,  unanimi  volun- 
täte  vendidisse  fratribus  Theutonice  domus  pro  septuaginta  marcis,  quas 

^0  Alberto  de  Erlecheim  militi  in  proximo  feste  nativitatis  beate  virginis 
assignaverunt.   Hanc  itaque  vendicionem  ratam  habere  volentes,  presen- 
tem  cartulam  sigillorum  nostrorum  munimine  fecimus  roborari. 
Actum  anno  dominice  incamadonis  m.  cc.  xxx.  vii. 

Aus  nr.  566  (575)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.    Gedr. :  Eist.  dipl.  Un- 
•}5terriclit  nr.  53.   CrolliuB  Orig.  Bipont.  2, 1, 60.    Hennes  1,108  nr.  99. 


1)  Irrtlium  im  copialbnch,  wol  beim  späteren  mechanigcben  ausmalen  des  wie  alle 
initialen  im  eoplar  mit  rother  färbe  gezeichneten  A.  durch  das  gleich  folgende  A.  Tenn' 
lasst.  Der  ausstellet  Ist  sicher  Graf  Eberhard  lY.  von  Eberstefa,  denn  dieser  war  mit 
Adelheid  Ton  Sayn,  Terwittweter  gräfln  -von  Sponheim  vermählt.  Eberhards  bruder  Albert, 
40  an  welchen  man  ohne  die  erwähnung  Adelheids  denken  konnte,  starb  wahrscheinlich  schon 
vor  1219.    Ygl.  Krieg  ▼.  Hochfelden  Qesch.  d.  Grafen  ▼.  Eberstein  in  Schwaben  22.  33. 


58  1238  apr.  24.  —  1238  dec.  12. 

59.  Erzbischof  Siegfried  von  Mainz  verspricht  aUen,  welche  am  tage 
der  heiligen  Elisabeth  deren  kirche  in  Marburg  besuchen^  vierzig  tage 

ablass.    Mainz  1238  apr.  24. 

1238  Sifridus  dei  gracia  sancte  Magantine  sedis  archiepiscopns,  sacri  im- 

*^'*     '  perii  per  Germaniam  archicancellariuß ,   universis  Cristi  fidelibns  per  5 
Magantinam  provinciam  constitutis  salntem  in  domino.    Qnoniam,  nt  ait 
—  yitam  etemam  ^} .    Gmu  itaqne  ad  promerendam  peccatorum  veniam 
sanctorum  patrocinia  oportuna  existere  videantur,  monemus  et  hortamnr 
nniversitatem  vestram  ac  in  remissionem  vobis  injungimns  peccatorum, 
qnatinns  in  festo  beate  Elyzabeth,  cujus  reliquie  recondite  sunt  in  ecclesia  fo 
8ua  Martburg,  cum  devotione  debita  illuc  ipsius  propiciationis  graclam 
petituii  humiliter  accedatis.  Nqs  enim  omnibus  vere  penitentibus  et  con- 
fessis,  qui  in  festo  predicto  pro  reverencia  et  honore  ipsius  illuc  accesse- 
rint  reverenter,   auctoritate  dei  omnipotentis,  beatorum  Petri  et  Pauli 
apostolorum  ejus  et  beati  Martini  meritis  et  intercessione  confisi  quadra- 15 
ginta  dies  de  injunctis  sibi  penitenciis  misericorditer  relaxamus. 

Datum  Magnntie,  anno  gra^ie  millesimo  cc.  zxxvüi.  vül.  kalendas 
maji,  pontificatus  nostri  anno  octavo. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  wol  erhalten. 

60.  Papst  Gregor  IX.  verheisst  allen^  welche  die  kirche  der  heiligen  2o 
Elisabeth  zu  Marburg^  in  der  diese  heilige  begraben  liegt^  am  Jahres- 
tage der  Übertragung  ihrer  geheine  besuchen ,  vierzig  tage  ablass. 

Lateran  1238  dec.  12. 

1238  Gregorius  episcopus  seryns  servorum  dei  universiB  Cristi  fidelibns 

'  presentes  litteras  inspecturis  salutem  et  apostolicam  benedictionem.   Qui  2  5 
Bumus  a  conditore  omnium  constituti  patres  fidelium  popnloram,  libenter 
facienda  suggerimus,  que  perempnis  vite  fructum  ipsis  producere  oogitsr 
mus.    Cum  igitur  ad  promerenda  supema  gaudia  sanctcmim  su£fragia 
sint  plurimum  oportuna,  nniversitatem  vestram  rogamus  et  hortamur  in 
domino  in  remissionem  robis  peccaminum  injungentes,  quatinos  ad  eccie-  30 
siam  beate  Elysabeth  de  Marborch  Maguntine  diocesis ,  in  qua  eorpus 
requiescit  ejusdem  miraculorum  diversitate  refulgens,  imploraturi  a  do- 
mino veniam  delictorum  in  humilitate  Spiritus  accedatis,  ut  per  hec  et 
alia  bona,  que  domino  inspirante  feceritis,  ad  eteme  possitis  felicitatis 
gaudia  pervenire.    Nos  enim  de  omnipotentis  dei  miserioordia  et  beato-  35 
mm  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  ac  ea,  quam  nobis  concessit,  aucto- 


1]  Wie  in  nr.  18. 


\ 


mal  4. 


1238  deo.  13.  — 1239  md  4.  Ö9 

ritate  confisi  omnibuB  vere  penitentibiis  et  confessis,  qni  ad  eandem  eccle- 
eiani  in  anmvenario  translationis  ejnsdem  sancte  derote  ac  reverenter 
aoeeBserint,  quadragmta  diee  de  iiyaneta  sibi  penitentia  misericorditer 
relaxamnB. 
5  Datam  Laterani,  ii.  idus  decembris,  pontificatns  nostri  anno  dno- 
decimo. 

Auii  dem  durch  feuchtigkeit  sehr  .beschSdigten  orig.-perg.  in  Marburg 
(dentscho.)*  In  der  Unken  ecke  des  umgelegten  unteren  mndee  steht:  pa  und  auf 
der  rttekseite:  saneta  f  Maria.  Die  bleiboUe  ist  abgerissen. 

10  61 .  Ritter  Otto  von  Oppenheim  und  seine  ehe  fr  au  Pauline  überlassen 
unter  genannten  bedingungen  dem  deiUschen  orden  guter  zu  Oppen- 
heim.  Oppenheim  1239  mai  4. 

Notam  8it  nniyerBis  Cristi  fidelibns  tarn  preaentibaB  quam  fatnrlB    1239 
preBendnm  tenorem  advertentibus ,  qnod  vir  honestoB  Ottho  miles  de 

15  Oppinbeim  et  nxor  ejus  Paulina  honesta  matrona  novissima  memorantes 
pro  Buamm  remedio  animamm  conmunicata  manu  contolenmt.  gloriose 
virgini  Marie  domus  Theutonicoram  Jherosolimitane  ad  sabyencionem 
terre  sancte  sexaginta  jngera  campestria  Bapra  montem  prope  Oppinbeim 
Sita  et  domnm  cum  curia,  quam  inbabitant,  titolo  proprietatis  possidenda 

20  snb  hac  forma :  quam  diu  qnod^)  prefati  0.  et  F.  päriter  in  vita  constiterint 
sine  prole  vel  alter  eorum,  prefatorum  nsufmctu  bonorum  gaudebunt, 
in  recognicionem  proprietatis  et  possessionis  singulis  annis  duo  maldra 
Biliginis  domui  persolventes  memorate ;  yemm  si  prolem  pariter  produxe- 
rint,  XX  marcas  iterate  domui  proles  ipsa,   si  voluerit,  dabit  et  ipsis 

25  bonis  extunc  pacifice  perfmetur.  Si  yero  altero  eorum  defuncto  superstes 
matrimonialiter  contraxerit,  memorata  bona  toto  jure  penes  domum 
Theutonicam  et  absolute  residebunt  extunc  qualibet  cessante  contradic- 
tione.  In  hujns  igitnr  donacionis  robur  et  memoriam  domini  L.  yenera- 
bilis  Wormaciensis  episcopi,  fratris  H.  de  Hoenloch  et  civitatis  de  Oppin- 

30  heim  sigillis  presens  littera  est  signata.  Testes  sunt :  Albertus  plebanus, 
GerlacuB  de  Biblinheim,  Balderamus^,  Anseimus,  Beinenis,  Petrus 
Paryulus,  Hermannus  de  Thille,  Eberhardus  ^]  Sume,  Herbordus  Dulcis, 
Meingotus  de  Yeteri  Ciyitate,  Conradus  de  Muminheim,  milites ;  Conradus 
adyocatus,  Base,  Luthwin,  Tb.  ad  Rufam  Clavam,  Hildebrant,  Yolcnant, 

350hB8e,  P.*)  de  Torto  Circulo*),  Hellewich,  et  alii  quam  plnres  cives  Op- 
pinheimenses. 

Actum  Oppinheim,  anno  incamacionis  dominice  m.  cc.  xxxix,  vigilia 
afioensioniB. 

Aus  nr.  569  (578)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  lAbschr.  Bodnuums  in 
40  Mfltenbei^  sach  dem  Terlorenen  orig.  zeigt  lolgeade  abweichangen:  1)  quidem  statt 
qnod;    2)  Baldemarus.    3)  zusatz:  dictus.    4)  E.    5)  Oculo.   Gedr.:  flennes  2,56. 


I 


60  1289  dec.  8.  ^  o.  1340. 


62.  Abt  Konrad  von  Fulda  erklärt^  dass  das  deutsche  haus  in  Mar- 
burg auf  den  palronal  der  kirche  in  Seelheim  die  gleichen  rechte  habe^ 

wie  bisher  das  siift  Fulda.    Fulda  1239  dec.  8. 

1239  Gunradns  dei  gracia  FnldeBsis  ecclesie  abbas  omnibns,  ad  qnos  pre- 

sentes  littere  pervenerint,  in  eo,  qni  salas  omninm  est,  salntem.  Ad  no-  5 
ticiam  universorum  presencium  tenore  capimns  pervenire,  qnod  fratreB 
hospitalis  sancte  Marie  Teutomcomm  in  Marpnre  patronatnm  ecclesie  in 
Selehem  omni  jure,  quo  possedit  hactenns  Fnldensis  ecciesia,  debent 
omni  sublato  obstacnlo  legitime  possidere  et  nos  patronatas  et  presenta- 
cionis  ejnsdem  ecclesie  facimas  fratribns  debitam  warandiam  eisdem.  ig 
Ut  igitnr  hoc  debito  robore  roboretnr  et  nt  ab  omnibus  dubietas  auferatur, 
presens  scriptum  exinde  confectnm  sigillo  nostro  duximns  confirmandnm. 
Datum  aput  Fnldam,  vi.  idus  decembriis,  anno  grade  m?  cc? 
XXX?  ix? 

AuB  orig.^>erg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  wo!  erhalten.  15 

63.  Das  hloster  Wirberg  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Marburg 

eine  hübe  zu  Herbrachtshausen.   [um  1240.] 

c.  1240.  Quoniam  memoria  hominum  labilis  est  et  caduca,  necesse  est,  ut  que 

geruntur  ab  hominibus,  litterarum  notulis  roborentur.  Notum  facimus  tarn 
presentibus  quam  futuris,  quod  conventus  in  Wereberc  vendidit  bona  in  20 
Herebratheshusen,  scilicet  mansum  unum  valentem  iüi  solidos,  pro  v  soli- 
dorum  minus  quam  iii  talenta  domo  Tevtonice  in  Mareburc  in  perpe- 
tnum  possidenda.  Quod  ut  ratum  permaneat,  sigillo  ecclesie  nostre 
fecimus  roborari. 

Aus  orig-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Das  runde  Siegel  zeigt  Maria  mit  dem  25 
kinde  auf  einem  throne  sitzend,  in  der  rechten  eine  lilie  haltend ;  umschr. :  SANGT£- 
MARIE.  VIRGINIS-  IN-  WEREBERC- 

61.  Berthold  von  Büren  bestätigt  die  von  seinem  valer  dem  deutschen 

« 

orden  gemachte  Schenkung  von  acht  hüben  landes  zu  Sundern. 

[um  1240]^).  30 

c  1 240.  B.  de  Burin  universis  hanc  Utteram  inspecturis  in  perpetnum.    Lit- 

teras  patris  mei  sigillo  suo  signatas  perspexi  sub  hac  forma :  ^)  Ego  igitur 


1)  Ygl.  nr.  4.  Es  ist  nicht  ersichtlich,  ob  der  aussteUer  Berthold  II.  (söhn  Thietmars) 
oder  Berthold  III.  (söhn  Bertholds  I.)  ist.     Beide  erscheinen  zusammen  1234  and  1248.  35 
WUmans  WestfU.  Urkb.  4,163.    Seibertz  Urkb.  des  Herzogth.  Westfalen  1,318. 

2)  Folgt  nr.  4  mit  folgenden  abweiehungen :  35  oonparavirnns,  qnos  In  domnm  Theu- 
touicam.    3  archiepisoopns  Col. 


1240.  —  1240-1260.  61 

nolens  infringere,  qnod  per  antecessores  meos  factum  esse  dinoscitur, 
etiamsi  ab  eis  minus  soUempniter  aliquid  per  negligentiam  esset  actum, 
donationem  in  jam  dicto  privilegio  factam  renovo  et  ratam  habeo ,  ad 
eyidentiam  renovationis  et  donationis  hanc  litteram  nostri  sigilli  muni- 
5  mine  roborando. 

Aas  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Das  dreieckige  sieget  hat  dasselbe 
Wappen  wie  das  unter  nr.  4  beschriebene;  umschr. :  ....LLVH*  BEB.. .DL  DQ- 
MINI-  DE.  BVEEN. 


65.    Graf  Wiüekind  von  Dilstein  beurkundet,  dass  bruder  Hermann 

10  von  Bodenstein  vor  seinem  eintritt  in  den  deutschen  orden  diesem 

IV2  hüben  zu  Obemgeis  geschenkt  habe,  und  verspricht,  den  orden 

gegen  etwaige  amprüche  des  bisherigen  lehnsträgers  Berthold  Rekkebuch 

zu  schützen,   [wm  1240— 1260]*). 

In  nomine  domini,  amen.    Ego  Witkindus  comes  de  Bilstein  omni-  c.  1240- 

I5bu8,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  salutem  in  eo,  qui  estvera 
Salus.  Quoniam  ea,  que  frequenter  ab  hominibus  geruntur,  per  processum 
temporis  a  memoria  hominum  elabuntur,  hinc  est,  quod  presentem  pa- 
ginam  eonscribi  fecimus,  ut  ea,  que  rationabiliter  acta  sunt,  si  in  obli- 
vionem  presentibus  sive  posteris  in  dubium  devenerint,  scripturarum 

20no8trarum  munimine  detegantur.  Quapropter  omnibus  tarn  presentibus 
quam  futuris  dignum  duximus  intimandum,  quod  f rater  Hermannus  de 
Botenstein,  cum  adhuc  esset  in  seculari  habitu,  de  consensu  fratris  sui 
quedam  bona,  mansum  videlicet  et  dimldium  in  superiori  Gese  sita,  que 
Bertoldus  Rekkebuch  et  ejus  Üben  ab  eo  jure  feodali  possidebant,  ad  ho- 

25  norem  dei  sancteque  genitricis  dei  Marie  et  in  salutem  anime  sue  domui 
contnlit  Teuthonice,  ita  quod  jam  dictus  Bertoldus  cum  consensu  uxoris 
etliberorum  suorum  omnejus,  quod  in  jam  dictis  bonis  habuit,  renun- 
ciavit.  Insuper  ego  et  filii  mei  Erfo,  Witkindus  et  Burcardus  promitti- 
mus,  quod,  si  aliqua  questio  a  sepedicto  Bertoldo  et  ejus  liberis  sui(!] 

30  successoribus  super  prefatis  bonis  orta  fuerit,  indempnes  fratres  domus 
Teuthonice  per  omnia  faciemus. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen. 


1260. 


1]  Ygl.  wegen  der  zeitbestimmiuig  die  nachrichten  über  die  grafen  von  Bilstein  bei 
Landau  Heaeiscbe  Ritterbargen  1,1  ff.  und  Scbmincke  Urkb.  d.  Klost.  Oennerode  In  der 
35  Zeitsehr.  f.  bess.  Gesch.  n.  Landesk.    Neue  Folge  Suppl.  I.  nr.  3.  6.  11.  13.  14.    Her- 
mann Ton  Bodenstein  gehorte  bereits  1238  dem  deutschen  orden  an.  Oudenus  SyUoge  311. 


I 


6S  IMOJan.  31* 


66.  Die  richtet  des  Mainzer  Stuhles  beurkunden,  dass  das  deutsche 
ham  zu  Marburg  die  enifemun^  des  von  ritler  Siegfried  Hobe- 
herr für  die  kirche  in  Seelheim  präsentirten  geistlichen  Giselberl  und 
die  einsetzung  des  vom  orden  präsentirten  verlangt  habe  und  dass 
beiden  theilen  zur  nachweisung  ihrer  rechte  termin  auf  den  25.  märz  5 

angesetzt  worden  sei.     [1240  jan.  31]^). 

^^^Pi  Jndices  sancte  Magnntine  sedis.  In  secnnda  feria  post  epiphaniam^j 

JÄH«  wi» 

oblatns  fuit  libellns  in  hnno  modnm : 

Ego  frater  Volpertus  procarator  domns  Thentonice  peto  a 
vobie ,  domini  judices  sedis  Magunline ,  nomine  ipsins  domus,  lo 
cum  jus  patronatns  ecclesie  in  Seiheim  ad  ipsam  dbmnm  jure 
proprietatis  pertineat,  Giselbertnm  clericum  presentatam  a  Si- 
frido  milite  qui  dicitur  ex  Curia  amoveri  et  presentatum  a  nobis 
investiri.    Hec  peto  salvo  jure  addendi,  minuendi  etc. 

Et  respondebitur  ei  feria  secnnda  ante  purificacionem  beate  is 
virginis'). 

Post  multas  allegationes  hinc  inde  habitas  in  tercia  feria  sequenti  respon- 
dit  Giselbertus  clericus  ad  libellum,  dicens,  quod  ab  eo  fuit  presentatus 
ad  ecclesiam  Seieheim,  qui  fuit  et  est  vel  credebatur  esse  in  possessione 
juris  patronatns  vel  quasi  possessor  ejusdem  ecclesie,  et  hoc  assumpsit20 
probandum.  Frocürator  domus  assumpsit  probationem,  quod  tempore 
vacantis  ecclesie  in  Seiheim  ex.  morte  H.  sacerdotis  nuper  defuncti  jus 
patronatns  ad  ipsam  domum  pertinuerit  et  adhuc  pertineat,  et  ad  hoc 
probandum  petit.  Super  hiis  probationibus  partes  sponte  consenserunt 
usque  letare  Jhemsalem^)  consummandis.  Medio  autem  tempore  recipie-25 
mus  testes  utriusque  partis,  quando  eos  du^erint  producendos.  Sed  de- 
canus  sancti  Victoris  constitutus  est  procurator  a  fratre  Volperto  ad  vi- 
denda  juramenta  testium  Giselberti. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Vom  siege!  der  Mainzer  richter  hängt 
nur  noch  ein  Stückchen  an.  30 


1)  Das  Jahr  1240,  anf  welches  die  ledndrten  daten  sich  beziehen ,  ergiebt  sieh  aus 
nr.  68. 

2)  Jan.  9. 

3)  Jan.  30. 

4)  Märt  25.  35 


1240  apr.  —  1240  ang.  1 1 .  63 


67.  Gumpert  und  Siegfried  Bürger  zu  Amöneburg  verkaufen  alle 

ihre  rechte  zu  Seelheim  dem  deutschen  orden. 
Odendorfund  Marburg  1240  apr. 

Universifl  Cristi  fidelibns  Gnmpertns  et  Sifridus  cives  de  Amenebnrch     ^^^^ 

ftpr. 

5  in  perpetnam.  Cum  gestarum  rerum  memoria  scriptararam  inditiis  cer- 
tins  habeatnr,  ob  id  siqnidem  ad  umyersitatis  vestre  noticiam  presentiam 
tenore  cupimns  pervenire,  nos  omne  jus  patronatas  in  ecelesia,  hominibus, 
boniB,  adrocatia,  judicio  seculari^  qnod  in  villa  que  didtur  Seieheim 
habnimos,  fratribns  hospitalis  sancte  Marie  domns  Thentonieomm  Jero- 

losolimitane  pro  viginti  dnabus  marcis  argenti  libere  et  integre  yendidisse. 
Cujtts  rei  testes  sunt :  dominus  Ekehardus  yenerabiHd  decanns  de  Amene- 
bnrch; Winricns  commendator  Marbnrch,  YoIpertnB  de  Ottra,  fratres 
domns  Thentonieomm ;  Ekehardus  de  Hanesfelt,  Sibido  de  Meinhardes- 
husen,  milites;  Hermannns  St)edel,  Ezelinus  et  Helewicns  de  Seieheim, 

15  et  alü  qnamplures.  Ad  majorem  yero  certitudinem  et  cautelam,  ne  nlla 
super  hac  yenditione  nostra  yaleat  in  posterum  dubietas  suboriri,  presen- 
tes  dedimus  litteras  sigillo  predicfi  decani  de  Amenebnrch,  quia  proprium 
sigillum  non  habuimus,  communitas. 

Acta  sunt  hec  Odendorf,  anno  dominice  incamationis  millesimo  du- 

20cente8imo  quadragesimo ,  mense  aprili,  terciedecime  indictionis;  data 
Marburch,  anno,  mense,  indictione  predictis. 

Ans  orig. -perg.  in  Marburg  (deutsche.)*  Auf  dem  wol  erhaltenen  ovalen  Siegel 
das  brustbild  eines  geistlichen  mit  buch  und  ^Izweig  und  darüber  ein  nach  rechts 
blickender  pfau;   umschr.:  ECKEHARD-'  PBR-  SPC •  PIETATI8  •   Gedr.:  Ent- 
25  deckt.  Ungmnd  nr.  47;  daraus  Samml.  v.  Deduet  7,493. 

68.  Die  richter  des  Mainzer  stuhks  beauftragen  in  der  Streitsache 
*  ziüischen  dem  deutschen   orden  und  dem   geisüichen  Giselbert  über 

das  patronatsrecht  der  kirche  zu  Seelheim  die  pfarrer  zu  Homberg 
und  Schröck^  beim  abt  von  Fulda  erkundigung  einzuziehen^  ob  die- 
30   ses  patronatsrecht  ein  lehn  für  sich  sei  oder  zur  vogiei  gehöre. 

Mainz  1240  aug.  11. 

Judices  sancte  Maguntine  sedis  yiris  discretis  . .  de  Honberg  et  de    1240 
Scrikede  plebanis  Maguntine  diocesis  salutem  in  domino.  Cum  inter  fra-  *^*'     * 
tres  de  domo  Theotonica  ex  parte  una  et  Giselbertum  clericum  super  ec-' 
35clesiam  in  Seiheim  causa  coram  nobis  yerteretur  ex  altera,  testibus 
receptis  et  dictis  eorundem  pnblicatis  dubitatio  nobis  super  quodam  arti- 
Gulo  est  suborta,  yidelicet  an  jus  presentandi  ad  illam  eeelesiam  feodum 


64  1240  nach  «ug.  11. 

esset  per  se,  an  advocatie  attineret ;  quare  distulimus  sententiam  profe- 
rendam  ^).  Ideoque  discretioni  vestre  mandamus  qua  fungimur  auetoritate 
sab  pena  excommunicationis  districte  precipientes ,  quatenus  infra  octo 
dies  a  reeeptione  presentium  ad  dominum  abbatem  Fuldensem  persona- 
liter accedatis  et  ab  ipso  jurato  et  in  libris  feodalibus  veritatem  diligen-  5 
tius  inquiratis,  utrum  jus  presentandi  ad  ecclesiam  in  Seiheim  sit  per  se 
feodum ,  an  advocatie  debeat  attinere ,  et  a  vicinia  idem  stndiosius  per- 
quiratis,  quidquid  inveneritis  nobis  transmissuri  in  litteris  vestris  claosis. 
Datum  Maguntie,  anno  domini  m.cc.xL,  in  crastino  Laurentii. 

Aus  Entdeckt.  Ungrund  nr.  42.  Orig.  verloren.  Gedr.:  a.  a.  o.;  daraus  Samml.  10 
V.  Deduct.  7,488. 

69.   Die  Pfarrer  von  Homberg  und  Schröck  erstatten  den  richtem 
des  Mainzer  Stuhles  bericht  über  ihre  sendung  an  den  abt  von  Fulda^ 
bei  dem  sie  über  die  Zuständigkeit  des  patronatsrechtes  der  kirche 
in  Seelheim  nachricht  einziehen  sollten.   [1240  nach  aug,  11]^).     15 

1240  nach         Virfs  veuerabilibus  et  discretis  judicibus  sancte  Moguntine  sedis  H. 

*"*'     '  de  Hoenbure  et  W.  de  Scrichede  plebani  debite  reverencie  devocionem. 
Sicut  per  litteras  vestras  nobis  injunxistis,  quatinus  ad  abbatem  Volden- 
sem  personaliter  accedentes  in  scriptis  ecclesie  scrutaremur,  utrum  jus 
presentandi  ad  ecclesiam  de  Seiheim  foret  per  se  feodum,  an  advocaciam  20 
pertineret,  paruimus  reverenter.    Gumque  venissemus  ad  dominum  Vol- 
densem  predictum,  causam  itineris,  negocii  seiiem  proponentes  pariter  et 
mandatiy  librum  nobis  exhiberi  jussit,  quem  registrum  nuncupant.    In 
quo  invenimus,  quod  Serenissimus  Heinricus  quartus  imperator  ecclesiam 
prenotatam  cum  bonis,  decimis  et  omni  jure  Voldensi  contulerit  ecclesie.  25 
Insuper  abbas  cum  senioribus  de  conventu  constanter  dicit ,  quod  advo- 
cati  racione  advocacie  vel  feodi  specialis  nichil  juris  habeant  in  predicte 
ecclesie  patronatu.    Asserit  ad  hec,  eosdem  advocatos  feodum  tale  nun- 
quam  a  se  vel  suis  antecessoribus  recepisse ,  sed  per  violenciam  usque 
adeo  divino  timore  postposito  tenuisse,  quod  fratribus  bona  cum  ecclesia  30 
bonis  adtinente  contulerit,  conmodiora  et  conpetenciora  ecclesie  sue  bona 
in  concambio  recipiens  ab  eisdem.    Super  hec  omnia  abbas  sepedietns 
plebanum  beate  memorie  coram  se  recognovisse  dicit,  quod  ecclesiam 
sepedictam  de  manu  advocatorum  contra  consqienciam  receperit  et  tenue- 
rit  eandemque  humiliter  ab  ipso  petierit  et  optinuerit  non  juris  sed  gracie  35 
sub  pretextu. 

Aus  glelchz.  abschr.  auf  perg.  mit  siegelbruchBtück  der  Mainzer  richter  in  Mar- 
burg (deutBcho.)* 


1)  Vorlage  perferendem.  2)  Das  datum  ergiebt  sich  aos  nr.  68. 


1240  nach  apg.  11.  —  1240  nov.  23.  -65 

70.    Abt  und  convefU  zu  Fulda  erklären  auf  die  Sendung  der  pfar- 
rer  von  Of leiden  und  Sckröek  seitens  der  richter  des  Mainzer  Stuh- 
les ^  dass  die  vögte  zu  Seelheim  wegen  der  vogtei  kein  recht  auf  den 
patronat  der  dasigen  kirche  haben,    [1240  nach  aug.  11]^). 

5         Cvniadus  dei  ^atia  Fuldensis  eecleBie  abbas,  Thodricns  deeanus  et  1 240  nach 
totns  eonventus  ibidem  onmibus  in  perpetnum.    Aecedentes  ad  nos  in  ^^^' 
.Vfleiden  et  Scrieheden  plebani  misBi  a  judieibns  sancte  Haguntine  sedis 
sciscitabantnr  diligenter,  nixum  eoclesia  in  Selheim  ratione  advocatie  ab 
ipsis  advocatis  esset  eonferenda  ant  per  feodum  speciale ,  quia^)  sie  lis, 

loque  Yertitur  inter  fratres  de  domo  Thetomca  et  Gislbertam  clericum 
saper  eeelesia  eadem,  posset^)  sopiri.  Qnos  nobiscnm  ad  registrum  ee- 
eleaie  nosire  doximus,  iibi  invenimiis,  quod  Heinrieus  quartus  Imperator 
eeclesiam  jNrenominatam  cnm  decimis  et  omni  jure  eoclesie  Fuldensi  eon- 
tulit,  pro  certo  scientes,  quod  advocati  ratione  advocatie  nichil  juris  ha- 

l5bent  in  patronatn.  De  speciali  vero  feodo  dieimns,  quod  oerti  snmns  nee 
aliqnis  de  nostris  recordatar,  qnod  nmqnam  a  nobis  an  feodo  reeepissent, 
sed  per  violentiam  yillam  in  Selheim  quasi  totam  eum  eeelesia  tomierant. 
Unde  etiam  eeclesiam  cnm  bonis  eisdem  hospitali  in  Marpnrc  donavimus, 
secoadum  qnod  in  litteris  super  hoc  dono  oonfectis  continetur.    Preterea 

2oadiemia8,  quod  frater  advocatorum,  qui  eandem  eeclesiam  >a  asis  fratri- 
bHS  susceperat  et  possedit,  in  adventu  nostro  Selheim  ad  nos  accessit  et 
|H:otestabatar,  quod  fratres  sui  allegarent  speciale  feodum  super  jure  pa- 
tronatns,  adiciens  niehilominus  et  petens,  ut,*  si  quid  juris  haberemus  in 
dieta  eeelesia,  ipsi  pro  dono  conferremus,  et  hoc  propter  violentiam  lai- 

25corum,  qui  frequenter  injuste  et  aliunde  talia;feoda  consequerentur.  Que 
omnia  in  presenti  pagiua  protestamur  sigUlorum  nostrorum  munimine 
roborata. 

Aus  orig.-perg.  luit  besohSdigtau  »iegeln  in  Harburg  (deutBcho.)    Gedr.:  Ent- 
deckter Ungrund  nr.  43;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  7,489. 

30  71.    Die  richter  des  Mainzer  Stuhles  entscheiden  den  streit  zwischen 
dem  von  rittet  Siegfried  für  die  pfarre  zu  Seelheim  präsentirten 
geistlichen  Giselbert  und  dem  deutschen  orden  wegen  des  palronats- 
rechtes  zu  Seelheim  zu  gunslen  des  ersteren.,   1240  nov,  23. 

In  nomine  domini,  amen.    Peciit  coram  nobis  judicibussancteJüla-     ^240 
35guutine  sedis  frater  Volpertus  sindicus  sive  procurator  domus  Teutonico-  "^^^^  ^3. 

1)  Das  datnm  ergiebt  sieb  ans  nr.  68. 

2)  Ursprünglich  et,  woraus  mit  blasser  tinte  qnia  gemacht  ist. 

3)  Posset  ist  mit  blasser  tinte  über  der  zeile  beigefügt. 

Hess.  TTrlrandeikbitch.   I.  «; 


66  1243Jal.  10. 

mm  procuratorio  nomine  pro  ipsa  domo,  Giselbertum  clericum  presenta- 
tum  ad  ecclesiam  in  Seiheim  a  Sifrido  milite  removeri  ab  eadem  eeclesia 
et  presentatum  a  fratribus  domus  prefate  de  ipsa  eeclesia  investiri ,  eo 
quod  jas  presentandi  ad  sepedictam  ecclesiam  de  jure  spectaret  ad  ipsos. 
E  contra  idem  Giselbertus  proposuit,  quod  ipse  esset  presentatas  ab  eo,  ^ 
qni  tempore  vacantis  ecclesie  credebatnr  esse  patronus  et  saltem  erat  in 
possessione  vel  quasi  juris  presentandi.  Unde  dicebat,  quod  presentado 
facta  de  ipso  prevalere  deberet,  cum  ante  motam  controrersiam  fuerit 
presentatuB  et  per  loci  archidyaconum  investitus.  Sicque  Ute  coram  nobis 
soUempniter  contestata  et  receptis  hinc  inde  testibus  et  eomm  deposicio-  lo 
nibus  publicatis  ac  allegacionibus  parcium  diligenter  auditis,  quia  nobis 
constitit  evidenter;  Sifridum  militem  memoratum  et  progenitores  ipsius  in 
possessione  vel  quasi  juris  predicti  inmediate  Aiisse,  nee  probatum  fuerit 
ex  adverso,  quod  abbas  Voldensis,  a  quo  jus  patronatus  se  dicunt  habere 
fratres  predicti,  umquam  presentaverit  ad  ecclesiam  sepedictam;  item  15 
cum  jus  patronatus  per  se  emi  vel  vendi  non  possit  et  hujusmodi  empcioni 
idem  frater  VolpertuS-potissime  innisus  fuerit  coram  nobis,  sicut  ex  de- 
posicionibus  testium  a  se  productorum  colligitur  manifeste,  de  pruden- 
tum  rirorum  consilio  per  diffinitivam  sentenciam  pronunciamus  et  dici- 
mus ,  ipsum  Giselbertum  esse  legittime  presentatum  et  debere  hac  vice  20 
prefatam  ecclesiam  obtinere,  super  hoc  quoad  possessorium  Judicium, 
quod  idem  Giselbertus  tantummodo  intentavit,  dicto  firatri  Yolperto  no- 
mine domus  prefate  silencium  inponentes ,  salva  fratribus  domus  Teuto- 
nice  et  cuilibet  alii  questione,  quis  de  jure  in  posterum  ad  sepius  memo- 
ratam  ecclesiam  debeat  presentare.  25 

Actum  anno  domini  m?cc?xl?,  ix?  kalendas  decembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 

72.    Graf  Gottfried  von  Reichenbach  bestätigt  dem  detUschen  orden 
die  bisher  von  ihm  angefochtene  Schenkung  seines  vaters  und  bru- 
ders  über  guter  zu  Vortriden  und  Popenhagen.  30 

Fritzlar  1243  jul.  10^). 

1243  Godefridus  comes  de  Richenbach  universis  Cristi  fidelibus  imper- 

'     '  petuum.    Sicut  nobismet  ipsis  pacem  et  securitatem  querimus,  sie  illam 
etiam  aliis  et  maxime  religiosis  pro  viribus  providere  curamus.    Igitur 
tam  presentibus  quam  fnturis  notum  esse  volumus ,  quod  causa ,  quam  35 
habuimus  adversus  fratres  de  domo  Theutonica  super  bonis  in  Uortride 
et  in  Fopenhagen  et  omnibus  ad  illa  pertinentibus ,  que  pater  noster  et 

1)  Vgl.  nr.  7. 


1244  febr.  67 

frater  illis  preter  nostrum  conseBSnm  contulerant ,  coram  decano  Frits- 
lariensi  vicem  prepositi  gerente  sie  decisa  est,  quod  nos  juri  nostro  peni- 
tus  renantiamus  et  donationem  a  patre  nostro  et  fratre  patratam  ratam 
liabentes  in  domino  conmendamns  et  coram  viris  ydoneis  approbamns. 

5  Veram  ut  hoc  noBtram  factum  a  nemine  possit  impostemm  contra  justi- 
eiam  revocari,  quin  potiuB  qnod  per  noB  gestnm  est  dictis  fratribos  irre- 
fragabiliter  imperpetuum  observetnr ,  sigilli  nostri  et  abbatum  de  Hers- 
aitehnsen  et  de  Hegene ,  qni  huic  conpoBitioni  interfuerunt ,  munimine 
confirmamus.    Hujus  rei  testes  sunt:  subnotati  canonici  Fritslarienses : 

loHeinrieus  decanus,  Heinricns  cantor ,  Volpertus  deBorkene,  Heinricus 

camerarius.  Theodericus  de  Hustorph,  Wigandus  Holzsadel,  et  alii  plu- 

res;   milites:  Cunradus  de  Elbene,  Widekindiis  de  Holzheim;   cives: 

Gerlacus  Mnnin,  Heinricus  Store,  Cunradus  Vuilworm,  et  alii  plures. 

Acta  sunt  hec  anno  gracie  m?cc?xliii?,  sexto  idus  julii,  inFritslaria. 

Id        Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutBcho.).  Drei  Siegel  an  gelben  seidensträngen: 
1)  abgefallen.    2)  oyal   (zerbrochen);   hand,  einen  abtsstab  haltend;    umschr.-.' 
S  •'  ABBATIS  •  DE  •  HEBSWIDEHVSEN  •    3)  oyal ;  stehender  abt  mit  buch  und 
Stab;    umschr.:   SIGILLVJ4 •  ABBATIS •  DE •  AVLESBVRC •  -  Unter  gleichem 
datum  beurkundeten  H.  dei  gracia  decanus  vicem  gerens  prepositi  totumque  capi- 

20  tulum  Fritslariensis  ecciesie  et  ejusdem  loci  civium  universitas  yorstehende  Verei- 
nigung. Das  noch  anhängende  zweite  der  beiden  Siegel  ist  rund;  bischof  mit  Stab, 
segnend;  umschr.:  SIGILLÜM- CIVIUM- FRIDESLARIENSIVM-  Gedr.:  Ent- 
deckt. Ungrund  nr.  175;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  8, 155. 

73.    Erzbischof  Konrad  von  Cöln  gebietet  den  geistlichen  seiner  diö- 

2bcese.   die  Sammlungen  zum  bau  der  Elisabethenkirche  in  Marburg 

zu  fördern^  und  verheisst  jedem^  der  dazu  beisteuert,  dreissig  tage 

ablass.    1244 /e6r. 

C.  dei  gracia  sancte  Coloniensis  ecciesie  minister,  sacri  imperii  per     1244 
Ytaliam  archicancellarins ,  dilectis  in  Gristo  . .  prepositis ,  .  .  decanis, 

30 . .  pastoribus  necnon  et  universis  ecclesiarum  rectoribus  in  provincia  Co- 
loniensi  constitutis ,  quibus  presens  scriptum  fuerit  oblatum ,  in  domino 
salutis  augmentum.  Quoniam ,  ut  ait  —  vitam  eternam  ^) .  Cum  igitur 
ecclesia  sancte  Elyzabet  in  Marburch  nondum  sit  consummata  et  proprio 
non  snppetant  facultates,  nnde  edificari  possit,  nisi  fidelium  elemosinis 

asadjuyetar,  universitatem  vestram  rogamus,  monemus  et  in  domino  exhor- 
tamnr  districte  vobis  in  virtute  obedientie  precipiendo  mandantes ,  qua- 
tinus  cum  nuncii  dicte  ecciesie  ad  yos  venerint,  ipsos  benigne  recipiatis 
et  eis  locum  petendi  fidelium  elemosinas  in  ecclesiis  vestris  concedatis  et 
pro  ipsis  verbum,  si  necesse  fuerit,  subditis  vestris  fideliter  et  diligenter 


febr. 


1)  Wie  in  nr.  18. 

5» 


68  1244  febr.  3.  —  1244  febr.  4. 

proponatis,  ut  per  hec.  et  alia  bona,  qne  domino  inspirante  feceritis .  ad 

eterne  felidtatiB  gandia  pervenire  valeatis.    Nos  autem  de  omnipotentis 

dei  misericordia  confidentes  omnibns,  qui  ad  structuram  dicte  ecclesie 

suas  transmiserint  elemosinas,  xxx  dies  de  injunctis  sibi  pemtencüs, 

peccata  oblita,  vota  fraeta,  si  ad  ea  redierint,  offensas  patrum  et  matmm  5 

sine  manuam  injectione  violenta,  misericorditer  rdaxamns. 

Datum  anno  domini  m?cc?xl?tercio,  mense  februario. 

Aus  orig.  'perg.  in  Marburg  (deutecho.)  mit  siegelbniohstlick  an  rothen  seiden- 
föden. 

74.  Papsl  Innocenz  IV,  beauftragt  den  bischof  Konrad  von  Hildes-  lo 
hdm^   das  hospital  der  heiligen  Elisabeth  zu  Marburg^   den  deut- 
schen orden  und  die  zur  Verehrung  der  heiligen  nach  Marburg  kom- 
menden pilger  zu  beschützen.    Lateran  1^44  febr.  3. 

1244.  Innocentius  episcopus  servus  ßervorum  dei  venerabili  fratri  . .  epi- 

'^^''      Bcopo  Ildesemensi  salntem  et  apostolicam  benedictionem.    Benivolnm  et  is 

benignum  cunctis  pie  viventibus  te  reddere  diceris ,  sed  illis  preeipae, 

qnos  divinis  intentos  esse  laudibus  intueris.    Id  enim  de  te  pie  recordar- 

tionis  G.  papa  predecessor  noster  attendens,  ad  honorem  dei  et  beate  He- 

lysabethibabendo  respectum  per  litteras  suas  tue,  sicut  acoepimus,  sin- 

ceritati  eommisit^j,  uthospitali  ejusdem  sancte  de  Marboreh  etdilectis20 

filiis  .  .  preceptori  ac  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theuthonicorum 

Maguntine  diocesis  ac  peregrinis  illuc  pro  dicte  sancte  reverentia  eon- 

fluentibus  protectionis  oportune  subsidium  et  favorem  impenderes  gratio- 

sum.  Verum  cum  nobis  ejusdem  sancte  meritis  oupiamus  reddi  propitiam 

diyine  dementiam  pietatis,  fraternitatem  tuam  rogamus  et  hortamur  at'25 

tente  per  apostolica  tibi  scripta  mandantes,  quatinus  dictum  hospitale  de 

Marboreh  et  fratres  ac  peregrinos  eosdem  pro  nostra  et  apostoUce  sedis 

reverentia  juxta  ipsarum  litterarum  continentiam  affectione  paterna  foveas 

et  defendas,  ita  quod  eis  ad  preces  nostras  gaudentibus  te  sibi  reperisse 

propitium  tibi  exinde  a  nobis  condigna  proveniat  actio  gratiarum.  30 

Datum  Laterani,  iii.  nonas  februarii,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutscho.)*  In  der  rechten  ecke  des  umgelegten  un- 
teren randes  steht :  Jäc  p.  und  auf  der  rückseite :  sancta  f  Maria.  Die  bleibulle 
hängt  an  hanfsehnur. 

75.  Genannte  von  Merlau  verkaufen  dem  deutschen  hause  in  Marburg  35 
die  vogtei  des  dorfes  Kirchkain^  welches  früher  Werflo  hiess  .124  4/efer .  4 . 

1244  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.    Ekkehardus  advocatus, 

febr.  4.  Ekkehardus  et  Gerlacus  fratres,  Gerlacus  filius  senioris  Ekkehardi  dicti 

1)  Nr.  36. 


N 


1244  febr:  4.  69 

de  Merlov  universiB  haac  paginam  iBspecturis  m  salatis  auctore  salatem. 
Quoniam  per  annornm  longeva  enrricala  facta  presentium  memorie  alque 
noticie  excidant  successornm  ac  sie  in  oblivionis  labern  delapsa  licium  et 
altercatioiiom  ineomoda  siye  gravia  expensarnm  pericula  posteris  gen6^ 

srant  et  labomm,  eapropter  omnem  dabitationis  sernpnlum  neenon  dis- 
pendii  obstaenlom  carere  et  amptttare  enpientes  tenore  presentiuin  duri^ 
mus  declarandum ,  qnod  advocatiam  ville,  que  Chirkhain  naneupatur, 
quondam  antem  Werflo,  site  jaxta  Amenbarch,  quam  de  gratia  impera- 
torie  majestatis  jure  et  tytnlo  feodali  tenuimus  et  possedimns  libere  et 

loquiete,  hospitali  beate  virginis  Jerosolimitano  domns  Theutonicorum  ae 
ejusdem  ordinis  Conrado  dicto  de  Bvtingen  in  Marhbardi  commendatori 
ceterisque  fratribos  ejusdem  loci  pro  quadraginta  marcis  argenti  vendi- 
dimus  omnium  coheredum  nostromm  accedenie  conniventia  et  voluntate, 
universo  nostro  juri ,  quod  in  eadem  advocatia  habuimus  et  habere  de- 

lobuimus,  integraliter  renunciantes  et  ad  plenam  hujus  rei  warandiam  et 
toitionena  dietis  fratribus  exhibendam  nos  inviolabiliter  obligantes,  spon- 
dentes  etiam  firmiter,  quod  eisdem  fratribus  et  eorum  domui  in  prefata 
8ua  em^ptione  ad  omnimodam  evictionem  cavendam  et  amputandam  ex- 
cluso  omni  fraudis  scrupulo  teneamnr ,  adeo  quod  quidquid  contra  pre- 

2odictos  fratres  in  prejudicium  et  irritamentum  nostre  libere  venditionis 
ortum  fuerit  actionis  ab  aliq^ifous  asserentibus  se  jus  habere  in  eadem 
advocatia  ad  respondendum  pro  ipsis  teneamnr ,  et  ad  omne  id ,  quod 
eorum  liberam  6t  quietam  possessionem  dicte  advocatie  inpedire  sive 
evacuare  potent,  amputandum  et  componendum,  quo  nsque  eorum  com- 

25  modo  et  indempnitati  plenissime  consulatur ;  ita  scilicet,  quod  de  premis- 
sis  quadraginta  marcis  argenti,  quibus  a  nobis  sepefatam  advocatiam 
compararunt,  bona  comparemus  et  ipsorum  invasoribus  et  impetitoribus 
ea  conferamus  tytulo  feodi  recipientes  ab  eisdem ,  ut  sie  feodum  feodo 
recompeojsetur  et  ut  taliter  omnis  aetio ,  que  super  hujusmodi  contractu 

30  contra  sepedictos  fratres  oriatur,  in  posterum  compescatur.  Quoniam  au- 
tem  sigillis  propriis  usi  non  sumus ,  honorabilium  yirorum  sigillorum  ap- 
pensione,  yidelicet  Ekkehardi  decani  de  Amenburch,  Hermanni  de  Bu- 
menrod,  Gundrami  pinceme  de  Sweinberch  et  civium  in  Gr?nenberch 
presens  scriptum  procuravimus  communiri,  nomina  testium  presentis  ne- 

35gocii  subscribentes,  que  sunthec:  Hadmarus  plebanus  inAmene,  Wi- 
gandus  plebanus  de  Schrikede,  Eberhardus  de  Merlor,  Sibreht  et  Amol- 
dus  cives  de  Gninemberch,  Hermannus  dictus  Thelonearius  de  Marh- 
bureh,  Rudolfus  Genmunt  de  Merlov,  Wemherus  de  Langestorf,  Wigan- 
daS'Buz  de  Iringeshusen.  Fidejussores  vero  sunt:  Gundramus  pincema, 

4oHerdenus  et  Walpertus  fratres  de  Gemunden,  ipsorum  fidejussione  ad 
anni  terminum  valitura. 


.^ 


febr.  12. 


70  1244  febr.  12.  *—  1244  febr.  28. 

Acta  sunt  hec  dominice  incarnationifi  anno  m?cc?xli]ii?,  pridie  nonas 
februarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Vier  Siegel  an  grünen  seidensträngen  : 
1)  völlig  wie  an  nr.  67,  aber  umschr.  hier:  EKKEHARD-'  DECANVS  •  DE^ AMB- 
NEBVRC  •  2)  und  3)  abgefallen.  4)  rund;  reiter  mit  löwenschild ;  umschr.:  S  •  VNI-   5 
VERSITATIS  •  BVßGENSIVM •  IN-  GRVNEBERC  •    Gedr.:  Eist.  dipl.  Unterricht 
nr.  51. 

76.  Papst  Innocenz  IV.  getvähri  allen ^  welche  die  kirche  der  hei- 
ligen Elisabeth   zu  Marburg  an  genannten  tagen  besuchen,   vierzig 

tage  ablass.    Lateran  1244  febr.  12.  lo 

1244^  Innocentins  episcopus  servns  servorum  dei  uniyersis  Cristi  fidelibns 

presentes  litteras  inspecturis  salntem   et  apoBtolicam  benedictionem. 
Qnoniam,  nt  ait  —  vitam  eteruam  ^) .    Cum  igitur  ad  promerenda  sempi- 
terna  gandia  sanctomm  saffragia  sint  plnrimnm  oportana ,  nniversitatem 
vestram  rogamns  et  hortamor  in  domino  in  remissionem  vobis  peccami- 15 
num  injnngentes,  qnatinas  ad.ecclesiam  sancte  Helysabeth  in  Marborch 
Maguntine  dioceBis  imploratnri  a  domino  veniam  delictorum  in  hnmilitate 
Spiritus  accedatis.  Nos  enim,  ut  Cristi  fideles  quasi  per  premia  salubriter 
ad  merita  invitemus,  de  omnipotentis  dei  miserieordia  et  beatorum  Petri 
et  Pauli  apostolorum  ,ejus  auetoritate  'eonfisi  omnibus  vere  penitentibus  2o 
et  confessis  cum  debita  reverentia  et  devotione  in  cena  domini,  parascene 
ac  sabbato  sancto  et  dominica  pasche  illuc  accedentibus  annuatim  qua- 
draginta  dies  de  injuncta  sibi  penitentia  misericorditer  relaxamus. 
Datum  Laterani,  ii.  idus  februarii,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Aus  dem  in  zwei  gleichlautenden  ausfertigungen  vorhandenen  orig.-perg.  in  25 
Marburg  (deutscho.}.  Bei  beiden  steht  in  der  rechten  ecke  des  umgelegten  unteren 
randes:  G.  ar.,  und  auf  der  rttckseite*.  sancta  f  Maria  und  darunter:  R.  scripsit. 
Die  bleibullen  hängen  an  roth  und  gelben  seidenfaden.  Gedr. :  Wadding  Annales 
Minorum  ed.  Fonseca  3,  428  nr.  9  (vgl.  110).  Sbaralea  Bullar.  Franciscan.  1,  325 
nr.  33.  Raynaldus  Annales  eccl.  a.  1244  §  48  (bruchstück).  Vgl.  Potthast  Reg.  30 
Pont.  1,  958  nr.  11256. 

77.  Papst  Innocenz  IV,  bestätigt  die  von  den  deutschordensmeistern 
Hermann  und  Konrad  bestimmte  zahl  der  am  hospitale  zu  Marburg 

dienenden  priester,  diakonen,  subdiakonen  und  akolythen, 

Lateran  1244  febr.  28.  .  35 

1244  Innocentins  episcopus  servus  servoram  dei  dilectis  filiis  . .  magistro 


febr.  28. 


et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  Jerosolimitani  salu- 


1)  Wie  in  nr.  18. 


1245  jun.  2.  71 

tem  et  apostolicam  benedictioBem.  Cum  a  nobis  petitar,  qnod  justum  est 
et  honestam,  tarn  vigor  equitatis  quam  ordo  exigit  rationis,  nt  id  per  sol- 
licitadinem  officii  nostri  ad  debitum  perdueatnr  effeetam.  Exhibita  siqm- 
dem  nobis  vestra  petitio  coBtinebat ,  quod  bone  memorie  Conradns  ma- 

5  gister  vester,  ante  quam  habitum  vestre  religionis  assumeret,  tunc  lanth- 
oravius  Thuringie,  pie  desiderans,  ut  hospitale  vestrum  de  Marboreh 
Maguntine  diocesis  ad  bonorem  dei  et  gloriose  Marie  virginis  ac  beate 
Helisabet  deoentem  haberet  numerum  clericorum,  de  bonis  propriis  eidem 
hospitali  snfficientes  possessiones  et  redditus  assignavit,  ex  qnibus  Septem 

lopresbiteri;  duo  diaconi  et  duo  subdiaconi  ac  duo  acoliti  ibidem  domino 
servituri  perpetuo  possent  congrne  sustentari.  Processu  vero  temporis 
bone  memorie  frater  Hermannus  magister  vester  ac  dictus  C.  successor 
ejusdem,  ut  in  hospitali  prefato  idem  perpetuo  habeatur  ministrorum  nu- 
merus, statuerunt,  sicut  in  eorum  litteris  confectis  exinde  plenius  dicitur 

iscontineri,  quod  apostolico  petivistis  munimine  roborari.  Nos  igitur  nume- 
rum ipsum  j  sicut  est  salubriter  institutus ,  auctoritate  apostolica  confir- 
mamus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus.  Nulli  ergo  omnino 
hominum  liceathanc  paginam  nostre  confirmationis  infringere  vel  ei  ausu 
temerario  contraire.  Si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indigna- 

20tionem  omnipotentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pau^i  apostolorum  .ejus  se 
noverit  incursurum. 

Datum  Laterani,  iii.  kalendas  marcii,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Aus  dem  in  zwei  gleichlautenden  auafertigungen  (A.  B)  vorhandenen  orig.-perg. 
in  Marburg  (deatscho.) .  In  der  rechten  ecke  des  umgelegten  unteren  randes  von  A 
25  steht  n.  c,  auf  der  rückseite  beider :  sancta  f  Maria  und  in  der  rechten  unteren  ecke 
nach  oben  zu  geschrieben  bei  A  Marboreh  und  bei  B  Marboch.  Die  bleibullen  hän- 
gen an  roth  und  gelben  seidenfüden-  Gedr. :  Retter  Hessische  Nachrichten  2,  54 ; 
daraus  Hennes  2,  i>3.    Vgl.  Potthast  Reg.  Pont.  1,  959  nr.  U268. 

78.    1245  jun.  2.  1245 

30        Magister  Wilhelmus  canonicus  Fritshlariensis,  gerens  vicem  prepositi  ^^"' 
ejusdem  ecclesie.  Presentibus  litteris  ad  noticiam  transferimus  futurorum, 
quodhomines  quidam  confessi  sunt  coram  nobis,  se  ecclesie  in  Glichen  per- 
tinere  et  se,  postquam  emancipati  fuerint,  ad  annuum  censum  predicte 
ecclesie  teneri  persolvendum.    Hec  sunt  nomina  eorum :  Ermentrut;  filie 

35  ejus  Aba,  Hildegunt,  Jutta ;  filius  ejus  Eberhart ;  Henricus  de  Waldolfe- 
rode ;  sorores  Henrici :  Lenze ,  Mechtildis  de  Olbeze ,  Jutta,  Mechtildis, 
Konegundis ;  in  Herteshusen  Cunza,  filius  ejus  Henricus ;  in  Amesbach 
Edelindis.  Et  ad  majorem  evidentiam  hujus  facti  litteram,  quam  Hugo  sa- 
cerdos  predicte  ecclesie  nobis  exhibuit,  littere  nostre  petiverunt  annotari : 

^0  Ego  0.  prepositus  Capellensis  protestor,  quod  Heidenricus 

de  Torhem  dicioni  sue  subjugaverat  homines  ecclesie  Glichen 


72  1245  joll. 

contra  jnsticiatn.  Qui  saper  hoc  facto  excommanlcatas  e8t  dennn- 
tiatas.  Unde  in  extremis  positas  predictos  homines  injustesibi 
snbactös  recognotit  et  petivit  liberos  suos,  nt  eosdem  resignare&t 
libera  conditione.  Et  snb  eadem  conditione  absolnius  a  yincnlo 
exeommunicationis  decessit.  Filii  vero  patris  votnm  spoponderont  ^ 
se  firmiter  adimpletnros.  Hujas  facti  testes  snnt :  Helwicns  sacer* 

dos  de  Slirbaefa,  Alberdas  de  Dileche s.  Wigandns  etiam  filiiis 

sepedicti  H.  eadem  protestatar,  qnia  hecTidit  et  andivit.  Cum  testi- 
bns  prioribus  fratres  ecclesie  Capellensis  ridemnt  et  audiverant. 

Actum  in  clanstro  ecclesie  nostre ,  in  die  beatonun  martiram  lo 
Marcellini  et  Petri,  anno  gratie  m?  cc?  xlv? 

Aus  dem  beschädigten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Zwei  angehängt  ge- 
wesene Siegel  sind  abgefallen.  Die  urk.  magister  Wilhelms  ist  der  schrift  nach 
durchaus  gleichzeitig  mit  der  transsumirten. 

79.    Bruder  Dietrich  von  Grüningen  meisier  des  deutschen  ordens  inn 
Livland  und  Stellvertreter  des  deutschmeisters  überlädst  die  ordens- 
güter  zu  Biebesheim  dem  deutschen  hause  in  Marburg^  welches  sich 
für  die  von  dem  hochmeister  zu  Rom  gemachten  schtdden  verbürgt 

hat.    1245jt//t. 

1245  jui.  Frater  Theodericus  de  Gruningin  preceptor  Lyvonie,  vices  magistriao 

gerens  per  Alemaniam,  nniversis  in  Cristo  dilectis  fratribns  domns  Then- 
tonice  fratemam  in  domino  caritatem.    Notam  esse  volumns  caritati 
vestre,  quod  nos  bona  domus  nostre  in  Bubisheim  ^)  pro  debitis  solvendis 
a  magistro  nostro  fratre  Henrico  de  Hoinlo  in  curia  Romana  contractis 
yendere  compulsi  sumus.    Sed  quia  frater  Conradns  de  Buthingin  cob-25 
mendator  et  fratres  in  Marthpurg  pro  eisdem  debitis  se  in  sexaginta 
marcis  obligaverunt,  eidem  domui  in  Marthpurg  predicta  bona  pro  pre- 
nominata  pecunia  libere  contulimus  et  absolute ,  presentem  paginam  si- 
gillo  nostro  munitam  ipsis  conferentes.  Testes  eciam  sunt:  frater  Ylricus 
de  Dume,  frater  Ludewicus  de  Othingin ,  frater  Anseimus ,  sacerdotes :  30 
frater  Albertus  de  Bastheim  conmendator  in  Mergintheim,  frater  Conra- 
dus  de  Buthingin  conmendator  in  Marthpurg,  frater  Volpertus. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  m.  cc.  xl.  quinto,  mense  julio. 

Aus  nr.  568  (577)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien,  mit  der  Überschrift: 
Adquitacio  bonorum  in  Büsinsheim.    Gedr.:  GudennsCodex  4,  881.    Hennes  1,  125  35 
nr.  121. 


1)  Vielleicht  im  copialbach  irrig  statt  Bustns^eim,  wie  die  am  schlnss  mitgetheilte 
Überschrift  iaatet.    Das  gleiche  Tersehen  im  coplar  hei  nr.  128  and  203. 


X. 


1245  sept.  20.  —  1246  mai  18.  73 

80.  Papst  Innocenz  IV,  gewährt  allen^  welche  die  kirche  des  heiligen 
Franciscus  zu  Marburg,  in  der  die  heilige  Elisabeth  begraben  liegt, 
am  tage  der  Übertragung  dieser  heiligen  und  an  den  folgenden  tagen 

besuchen,  ein  jähr  ablass.    Lyon  1245  sepL  20. 

5        Innoeentins  eplscopns  Bervüs  servorum  dei  dilectis  filÜB  .  .  magistro     1245 
et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Teutonicorum  in  Marburch  Magun-^  *®^*' 
tine  diocesis  Balntem^  apostolicam  benedictionem.    Licet  is,  de  cnjas 
mnnere  venit ,  ut  sibi  a  iidelibug  gnis  digne  ae  laadabiliter  serviatur ,  de 
habundantia  pietatis  sne,  qne  merita  snpplicnm  excedit  et  vota,  bene 

loservientibas  malto  majora  retribuat  quam  valeant  promereri,  nichilomi- 
nus  tarnen  cnpientes  reddere  domino  populam  acceptabilem,  GriBti  fide- 
les  ad  complacendnm  ei  quasi  quibusdam  illectiviB  premÜB,  indulgentüs 
Bcilicet  et  remisBionibuB ,  invitamus ,  ut  acceptiores  exinde  gratie  divine 
reddantnr.    VolenteB  igitur,  ut  ecclesia  sancti  Franeisei  in  Marburch  Ma- 

I5gimtine  diocesis,  quam  magnts  e^eare  Bumptibus  noviter,  ut  asseritur, 
incepistis  et  in  qua  corpus  beate  Helysabeth  multis  refulgens  miraculis 
asseritis  collocatum,  congmis  honoribus  frequentetur,  omnibus  vere  peni- 
tentibuB  et  confessis,  qxri  ecciesiam  ipsam  singulis  annis  in  die  transla- 
tionis  ejnsdem  beate  Helysabeth  usque  ad  octavas  ipsius  venerabiliter 

20  visitarint ,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  beatorum  Petii  et  Pauli 

apostolorum  ejus  auctoritate  confisi  unum  annum  de  injuncta  sibi  peni- 

tentia  misericorditer  relaxamus. 

Datum  Lugdnni ,  xii.  kalendas  octobris  ^) ,  pontificatas  nostri  anno 

tertio. 

25  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deatscho.).  In  der  rechten  ecke  des  umgelegten 
unteren  randes  steht :  la.  M.  und  anf  der  rttckseite  saneta :  f  Maria.  Die  bleibulle 
hängt  an  roth  und  gelben  seidenf&den.  Gedr.:  Better  Hess.  Nachrichten  2, 55  mit 
dem  falBchen  datum  yii.  kl.  oct.  Vgl.  Potthast  Reg.  Pont.  1, 1010  nr.  11907. 

81.  Papst  Innocenz  IV.  erlaubt  auf  bitten  des  landgrafen  von  Thü- 
zo ringen  dem  prior  der  Elisabethenkirche  zu  Marburg,   an  festlagen 

beim  lesen  der  messe  die  mitra  zu  tragen,    Lyon  1246  mai  18. 

InnocentiuB  episcopuB  servus  servorum  dei  dilecto  filio  . .  priori  ^246 
ecclesie  sancte  Helisabeth  in  Marpurch  salutem  et  apostolicam  benedictio- 
nem. Ad  ecclesiastici  decoris  augmentum  insignia  reperta  sunt  dignita- 
35 tum,  que  sacrosancta  Bomana  ecclesia  congrua  in  singulos  liberalitate 
distribuit  et  devotionis  filiis,  prout  dignum  judicat,  suscipienda  et  obti- 
neuda  concedit.  Hinc  est,  quod  nos  dilecti  filii  nobilis  viri  langrayii  Thu- 


1)  Orig.  oetabris. 


74  t247  mal  28.  —  1247  nov.  15. 

ringle  supplicationibug  inclinati,  volentes  personam  tuam  specialis  privi- 
legio  gratie  honorare,  persone  tue,  nt  in  soUempnibuB  festivitatibus,  cum 
in  eis  missarum  sollempnia  celebraveris ,  uti  mitra  valeas,  auctoritate 
presentinm  indulgemus.  Nnlli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  pagi- 
nam  nostre  concessionis  infringere  vel  ei  ausn  temerario  contrahire.  Si  5 
qnis  autem  hoc  attemptare  presnmpserit,  indignationem  omnipotentis  dei 
et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit  incursurum. 
Datum  Lugduni,  xy.  kalendas  junii,  pontificatus  nostri  anno  tertio. 

Aus  dem  etwas  verblassten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .  In  der  rechten 
ecke  des  umgelegten  unteren  randes  steht :  Angel.,  und  auf  der  rückseite :  Finatus  10 
und  B.  Bcripsit.  Die  bleibulle  hängt  an  roth  und  gelben  seidenföden.   Gedr.:  Gude- 
nus  Codex  3J113.   Vgl.  Potthast  Reg.  Pont.  1, 1027  nr.  121J8. 

82.  Herzog  Heinrich  von  Lothringen  und  Brabanl  schenkt  dem  deut- 
schen orden  die  kirche  zu  Felsberg,     Marburg  1247  mai  28. 

1247  Henricus  dei  gracia  dnx  Lotharingie  et  Brabantie  universis  pre8en-i5 

°"*  ^®-  tes  litteras  visuris  salutem  et  scire  veritatem.  Cum  ad  nos  et  nobilem 
mulierem  Sophiam  uxorem  nostram  et  pueros  nostros  jus  patronatus  ec- 
clesie  de  Velsberc  pleno  jure  pertineat,  nos  de  consensu  et  voluntate  pre- 
diete  uxoris  nostre  ob  remedium  animamm  nostrarum  et  predecessorum 
nostromm  viris  religiosis  fratribus  hospitalis  sive  domus  Theutonicormn  20 
terre  Jerosolimitane  post  obitum  Alberti  investiti  predicte  ecclesie  contu- 
limus  tenendam  in  perpetuum  ecclesiam  supradictam.  In  cujus  rei  testi- 
monium  sigillum  nostrum  presentibus  duximus  appendendum. 

Datum  apud  Marporc ,  feria  tertia  post  octavam  penthecostes ,  anno 
domini  millesimo  cc?  quadragesimo  septii^o.  25 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Rundes  Siegel  an  roth  und  grttnen  sei- 
denfaden zerbrochen ;  darauf  ein  reiter,  schild,  fahne  und  pferdedecke  mit  aufge- 
richteten löwen  geschmückt.  Auf  dem  runden  rttcksiegel  gleichfalls  ein  reiter. 
Umschr.  fast  völlig  zerstört.  Gedr.:  Schmidt  Gesch.  d.  Grossherzogth.  Hessen  2,436. 

83.  Der   cardinallegat  Petrus   beauftragt  den   scholasticus  von  «^.30 
Castor  zu  Coblenz^  die  klage  des  deutschen  hauses  zu  Marburg  gegen 
den  Mainzer  canonicus  Giselbert^  welcher  sich  als  pfarrer  in  Seel- 
heim  habe  einsetzen  lassen^  zu  untersuchen.  Andernach  1247  nov,  15. 

1247  Petrus  miseratione  divina  sancti  Georgii  ad  Yelum  Aureum  diaconus 

cardinalis,  apostolice  sedis  legatus,  discreto  viro  .  .  scolastico  sancti  Ca- 35 
storis  in  Confluentia  Treuerensis  diocesis  salutem  in  domino.    Gonquesti 
sunt  nobis  .  •  preceptor  et  fratres  domus  sancte  Marie  Theotonicorum  in 
Marburg,  quod  Giselbertus  canonicus  Maguntinus  se  in  rectorem  ecclesie 
de  Seilheim ,  in  qua  ipsi  jus  obtinent  patronatus,  eis  irrequisitis  penitus 


nOY.  15. 


1248.  75 

et  contemptis  per  . .  prepositnm  sa&cti  Stephan!  Magnntini  institui  pro- 

cnravit  in  eomm  prejadicinm  et  grayamen.    Ideoqne  diBcretioni  tue  pre- 

sentium  anetoritate  mandamns ,  quatinns  voeatis  qai  fuerint  evocandi  et 

anditis  hinc  inde  propositis  qnod  canonieam  fnerit  statuas ,  faciens  quod 

0  decreveris  per  censnram  ecclesiasticam  firmiter  observari.  Testes  autem, 

qui  fiierint  nominati ,  si  se  gratia,  odio  vel  timore  sabtraxerint,  simili 

censura  eompellas  veritati  testimoninm  perhibere. 

Datum  apud  Andemacum  xvii.  kalendas  decembris,  anno  domini 

m?  ec?  xlvii? 

10  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutficho.).  In  der  rechten  ecke  des  umgelegten 
unteren  randes  steht  R  und  auf  der  rttckseite  zwischen  4  kreuzen :  Makike.  Siegel 
oval;  St.  Georg  vom  pferde  herab  den  drachen  erstechend ;  umschr. :  S*P£TRI* 
CAPVTII.  SCI.  GE ELV.  AVEEV- DIAC. 

84.    Hermann  Zöllner  Bürger  zu  Marburg  überlässi  dem  Elisabeihen- 

15  hospilal  daselbst  seine  guter  zu  Wilemannesdorf  gegen  zins.   1248. 

Hermannus  dictus  Tholenearius  civis  Marpurgensis  universis  pre-    1248. 
Bens  scriptum  inspectnris  salutem  in  omnium  salvatore.   Ne  rerum  series 

« 

gestanim  memoriis  hominum  subripiatur  aut  malicia  perversorum  ea, 
que  piifl  aguntur  studiis,  infringi  valeant  aut  inmutari,  presentium  teuere 

20  notum  fieri  cupio  tam  futuris  quam  presentibus  universis,  quod  ego  omnia 
bona  mea,  que  ante  opidum  Marpurgense  in  Wilemannesdorf  in  villa  et 
extra  villam  tam  in  domibus  quam  in  agris,  areis,  pratis,  vineis,  ortis, 
yirgultis  ac  omnibus  alüs  cujuscunque  nominis  possessionibus  seu  reddi- 
tibus  habeo  vel  habere  debui ,  domui  hospitalis  beate  Elyzabet  in  Mar- 

2&pnrgc  pro  annuo  censu  hereditario  jure  mihi  persolvendo  contuli  quiete 
et  libere  perpetuo  possidenda;  tali  videlicet  pacto  interposito,  ut  pro 
censu  prefato  xxx  maldra  annone  circa  nativitatem  domini  singulis  annis 
de  predictis  bonis  mihi  persolvantur  sub  hac  distinctione^  videlicet  ut  xii 
maldra  sint  siliginis ,  x  avene ,  iiii  tritici  et  iiii  ordei ,  que  ad  predictnm 

30terininum  sine  contradicione  sive  diminutione,  veluti  promissum  est,  as- 
signabuntur ;  hoc  tamen  excepto,  quod  de  facta  sive  per  grandinem  sive 
per  exercitum  vastatione  oonsuetudo  terre  et  jus  observabitur. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?  cc?  xl?  viii?   Presentibus  militibus  An- 
drea filio  Brundelli ,  Henrico  Luzelcolue .  Rudolfe  Rauesteyn  scolteto  et 

35  Alberto  fratre  ipsius  scabino,  et  alüs  scabinis,  yidelicet  Mengoto  filio 

Huzzemanni,  Lvdewico  de  Vronhusen ,  Osprehto ,  Engelberte ,  Cunrado 

de  Domo  Lapidea,  Henrico  de  Battefelt,  Wigando  Schineben,  Hermanne 

dicto  Zanh,  Rudolfe  socio  ipsius,  et  alüs  quam  pluribus. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).   Auf  dem  beschädigten  runden  siege! 
40  ein  nach  rechts  gewandter  r^iter  mit  fahne  und  schild ,  in  letzterem  ein  rechtsum 
aufgerichteter  löwe ;  umschr. :  S M-  BVRIENSIVM  •  DE  •  MARBVRC  • 


76  1248.  —  1248  man  25. 

85.  Konrad  Unruhe  und  sein  söhn  verkaufen  dem  deutschen  hause 

zu  Griefstedt  eine  hübe  landes  daselbst,     1248. 

1248.  Gupientes  (!)  tarn  presencium  quam  futarorum  memorie  conmeadare, 

quod  dominus  Conradus  agnomine  Vnruwe  et  filius  suus  quandam  hubam 
agris  fratrum  domus  Theutonice  in  Grifstete  insertam,  quam  ipsi  jure  5 
possidebant  feodali,  pro  xii  marcis  vendiderunt  ipsis  fratribus,  tali  scili- 
cet  condicione,  quod  a  proximo  festo  pasche  per  annum  jam  dictam  hu- 
bam omni  apte  *)  circumvencionis  et  fallacie  remota  predicte  domui  pro- 
priabunt.  Super  quo  fidejussores  fratribus  posuerunt  dominum  Diderieum 
de  Andesvelde,  dominum  Diderieum  agnomine  Meyzen  tali  laudamento  lo 
mediante :  Si  infra  terminum  prefixxim  laudata  non  persolyerint;  dominus 
Conradus  dictus  Vnruwe  vel  filius  suus  tabemam  in  civitate  Wiszense 
intrabunt  per  quatuor  septimanas  et  ibi  venalibus  per  tempus  illud  susten- 
tabuntur.  Ceterum  hiis  septimanis  exspirantibus  si  adhuc  pollicita  non 
persolverint ,  fidejussores  civitatem  Wiszense  sub  predieta  forma  intra- 15 
bunt ;  hoc  tarnen  servato ,  quod  ipsi  aut  fidejussores  medio  tempore  in 
domibus  propriis  non  conmedant,  bibant  vel  dormiant,  quoadnsque  con- 
pleverint  laudata  aut  xv  marcas  fratribus  persolvant.  Ut  autem  hec  rata 
habeantnr ,  presentem  cedulam  sigillo  plebani  in  Wiszense  necnon  sub 
testlmonio  subscriptorum  testium  roboramus.   Testes  sunt :  magister  2)  in  20 

\ 

Wiszense,  dominus  Eckehardus  de  Stubesforte ,  frater  Fridricus ,  domi- 
nus Tymo,  frater  Conradus,  plebanus  de  Sommeringen  nomine  Baldewi- 
nus,  frater  Conradus  de  Tuteleibin,  frater  Erinfridus,  frater  Henricus,  et 
alii  quam  plures. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m.  cc.  xhdii.  25 

Aus  nr.  742  (756)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

86.  Sophie  verwiltwete  herzogin  von  Lothringen  und  Brabant,  Her- 
rin von  Hessen^  bestätigt  die  durch  ihren  verstorbenen  gemahl  dem 

deutschen  orden  geschehene  Schenkung  der  kirche  zu  Felsberg. 

1248  märz  25  3).  30 

1248  Sophia  Lotharingie  et  Brabantie  quondam  ducissa,  domina  Hassye^ 

universis,  quibus  presens  scriptum  videre  contigerit;  salutem  in  vero  sa- 
lutari.  Noverint  universi  tarn  modemi  quam  posteri^  quod  nos  collatio- 
nem,  quam  fecit  dominus  et  maritus  noster  dux  Brabantie  bone  memorie 
domui  Theutonicorum  de  eclesia  de  Uelsberh,  sicut  in  carta  sua  super  35 

1)  Wol  irrig  statt  arte. 

2)  Vermothlich  fehlt  elvi  um. 

3)  Vgl.  nr.  82.    £8  ist  hier  der  Brabantische  Jahresanfang  (charfreitag)  anzanehmeu. 
Herzog  Heinrich  von  Brahant  starb  am  1.  febr.  1248. 


mirz  25. 


1248  Äpr.  23.  77 

hoc  confecta  continetar,  ratam  habemus  et  approbamuB.  Ut  antem  hec 
eoUatio  et  ratificatio  inconcussa  et  illibata  permaneat ,  preeentem  oartu- 
lam  sigilli  Bostri  munimine  iosigniri  feeimus. 

Datum  in  die  anuntiationis  beate  virginis  Marie,  anno  domini  m? 
5cc?xl?  septimo. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  zerbrochen. 


87.  Sophie  verwiiiwete  herzogin  von  Brabant  nimmt  das  deulsche 
haus  zu  Marburg  in  ihren  schütz  und  bestätigt  die  demselben  von 
ihren  ungehörigen  gemachten  Schenkungen,     Marburg  1248  apr.  23. 

10         Sophia  quondam  ducissa  Brabantie  ac  Lotoringie,  dominaThnringie    1248 
et  Hassie ,  universis  presentem  paginam  audituris  in  omninm  salvatore  *^'* 
ealntem.    Bevolnta  Bepins  ante  mentis  nostre  ocnlos  devotione,  quam  Te- 
nerabiles  iratres  domuB  Theutonice  matri  nostre  beate  ElyBabeth  semper 
exhibuerunt  et  exhibent,  tanto  noB  ipsis  teneri  propensius  recognoscimus, 

i5qnanto  eorumdem  pnritatem  fidei  cognovirnus ,  ita  quod  nalla  in  tempore 
hec,  nt  dignam  est,  a  noBtra  memoria  elabantur.  Reeommendatum  itaque 
habentes  totum  ordinem  jam  dictomm  fratrum,  sed  Bpeeialiter  domum  et 
locum  in  Marpure,  ubi  mater  noBtra  feliciter  requiescit,  tarn  fratres  quam 
domum  ipsam  in  nostram  proteetionem  recepimus,  fideles  nostros  gene- 

20  raliter  singulos  et  singulariter  universoB  rogantes  attentius  et  volentes, 
quatinuB  eosdem  iratres  et  locum  ipBum  una  nobiscum  omni  favore  am- 
plecti  studeant  et  affectu.  Quibus  quicquid  amoris,  honoris  et  comodi  im- 
penderint,  totum  nobis  reputamus  utique  id  impensum.  Donationes  etiam 
omnes  a  matre  nostra  beata  Elvsabeth  et  felicis  memorie  Heinrico  et 

25  Cvnrado  patruis  nostris  neenon  Hermanno  fratre  nostro  prefatis  fratribus 
factas  et  domui ,  quas  ipsi  fratres  in  possessione  libera  habuerunt,  ratas 
semper  habuimus  et  habemus ,  sigilli  noslri  munimine  presentem  inde 
conBcriptam  paginam  roborantes.  Testes  autem  sunt  hü :  Walterus  ca- 
pellanus  noster,   Heinricus  burgravius  de  Areberc,  SiMdus  comes  de 

30  Witigenstein ,  Gerhardus  de  Wildenberc,  Cvnradus  de  Elbene,  frater 
Lydewicus  de  Nuembfirc. 

Datum  in  Marpure,  anno  domini  m?cc?  quadragesimo.  viü?,  ix?  ka- 
lendas  mai,  indictione  sexta. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutBcho.).  Auf  dem  runden  siegel  die  landgräfin 
35  zu  pferd,  den  falken  auf  der  band ;  auf  dem  rücksiegel  ein  rechtsum  aufgerichteter 
löwe;  umschr. :  S'-  SOPHIE  •  FILIE  •  SCE  •  ELIZABET  •  D VCCISSE  •  BRABAN- 
CIE  •  und  [auf  dem  rücksiegel  weiter  gehend :  ET  •  DOMINE  •  HASSYE  •  Gedr. : 
Benrk.  Naohricht  1, 14  nr.  17 ;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  6, 149.  Wenck  Hess.  Lan- 
desgeech.  3, 130  (mit  falschem  datum). 


78  1248  jun.  19.  —  1248  jul.  13. 

88.  Landgräfin  Sophie  von  Thüringen  bestätigt  die  von  dem  deut- 
schen harne  in  Marburg  geschehene  erbauung  einer  neuen  mühle  vor 
dieser  stadt  zwischen  der  mühle  am  Grün  und  dem  dorfe  Ebems- 

hausen,     1248  jun,  19. 

1248  Sophia  dei  gratia  lantgravia  Daringie,  domina  Hassie  et  qaandoque  5 

jun.  19.  iimjiggi^  Brabantie,  onmibus  salutem  in  perpetunm.    Cum  rationis  et  pie- 
tatis  ordo  deposcat ,  nt  ad  sublimationem  et  comodum  hospitalis ,  quod 
beata  Elizabet  mater  nostra  fundavit ,  modis  omnibüs  intendamas ,  pre- 
senti  scripto  notum  volumus  esse  nniversis ,  quod  fratres  ejasdem  hospi- 
talis de  nostra  bona  yoinntate  et  consensn  construxerunt  molendinum  lo 
ante  opidum  nostrum  Marpure  in  proprietate  antedicti  hospitalis,  yidelicet 
inter  molendinum  quod  dicitur  Grient  et  villam  que  dicitur  Ebemshasen. 
Nos  quoque  meatum  aque  que  dicitur  Loina,  qui  in  ipso  loco  ad  nos  per- 
tinebat,  ob  incrementum  salutis  nostre  necnon  et  carorum  nostromm  ipsi 
hospitali  libere  et  absolute  contulimus,  ut  in  ipsum  securi  ab  omni  inpe- 15 
ticione  edificarent.  Et  ne  cuiquam  in  posterum  liceat  contra  hanc  nostram 
donationem  calumpniari ,  presentem  paginam  sigilli  nostri  munimine  ro- 
borari  disposuimus.    Testes  hujus  rei  sunt:  burcgravius  Heinricus  de 
Arberc,  Cunradus  de  Eiben,  Cunradus  de  Rotenstein,  qui  tunc  erat  scol- 
tetus  in  Marpure,  Hermannus  dictus  Tholenearius  et  Albertus  frater£au'20 
steini,  scabini  ejusdem  civitatis ;  frater  Ludewicus  de  Niwenbnrc,  frater 
Cunradus  de  Solmes,  qui  tunc  ibidem  erat  conmendator,  et  plures  alii. 
Acta  sunt  anno  gratie  m?  cc?xlyiii?,  xiii?  kalendas  julü. 
Aq8  orig.-perg.  mit  siege!  in  Marburg  (deutscho.).  Gedr.:  Hennea  1, 130  nr.  129. 

89.  Eckard  propst  zu  Fritzlar  beurkundet  in  dem  streite  zunschen  2h 
dem  deutschen  hause  zu  Marburg  und  dem  ritter  Volpert  Hobeherr 
von  Amöneburg^  dass  erster  es  berechtigt  war,  die  Morardshube  zu 

Mardorf  anzukaufen.    Amöneburg  1248  jul.  13. 

1248  Nos  Eckehardus  dei  gratia  Frislariensis  ecclesie  prepositus.  Auditis 

^^^'  ^^'  testibus  et  dictis  eorum  fideliter  examinatis  in  causa,  que  vertitur  inter 30 

fratres  hospitalis  de  Marpurg  domus  Teutonice  ex  parte  una  et  Uolper- 

tum  militem  de  Ameneburg  dictum  de  Curia  ex  parte  altera,  sentenciando 

pronunciamus ,  quod  mansus  ille  in  Martorf,  qui  in  vulgo  Morardshoue 

vocatur,  de  quo  eciam  inter  ipsos  lis  movetur,  jure  conpetit  iratribus  ad 

emendum ,  quia  omnibus  ante  exhibitus  erat  ad  emendum ,  quibus  jure  35 

conpetebat  exhiberi. 

Datum  Ameneburg,  anno  domini  m.  cc.  xlviii. ,  iii.  idus  julü. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Auf  der  rtickseite  steht  von  hand  des 
XIV.  Jahrh.:  Super  emptione  mansi,  qui  vocatur  Morandishobe.    Siegel  abgefallen. 


1248  sept.  29.  —  1248  dec.  11.  79 

90.  Das  deutsche  haus  zu  Marburg  kauft  von  den  erben  Eckards 
daselbst  guter  an  dem  walde  genannt  Eisenbacher  StruL 

1248  sept.  29. 

Cum  de  vite  medio  migrant  homines,  littera  manet  superstes,  que  ad    ^^^^ 
^  posteros  priornm  tranBvehat  actiones.    Noverint  igitur  uniyersi  presen-  **^  * 
cium  inspectores,  quod  frater  Conradas  de  Batmgen  conmendator  domuB 
Theutonice  in  Marthparg  et  frater  Beynhardas  de  Capeila  nomine  domns 
et  fratmm  ememnt  ab  heredibas  Eckehardi  de  Marthpurg,  videlicet 
Eekehardo  filio  ejus,  Bertha  cum  Gerlaco  viro  suo  Monetario  de  Burbach, 
loirmendrude  et  Eekehardo  Glawen,  omnia  bona,  que  idem  E.  pater  eorum 
habuerat  juxta  silvam,  que  appellatur  Eisembecherstrut,  que  ideo  vulga- 
riter  dieuntur  sunderunga ,  quia  de  curia  predicti  Eckehardi  olim  fuerant 
separata ,  pro  libris  quatuor  minus  solidis  quatuor  denariorum  monete  de 
Marthburg,  interjectis  omnibuB  cautelis,  que  Bolent  in  empciombus  exer- 
löceri.  Testes  hujus  rei  sunt:  Hermannus  Thelonearius,  Meingotus  Enatz. 
Ortwinus ,  Gumpertus  de  Beltershusen ,  Helwicus  Monetarius  de  Treise, 
Conradus  de  Burbach,  et  alii  quam  plures.  In  cujus  rei  testimonium  pre- 
Bens  scriptum  sigilli  civitatis  de  Marthburg  est  munimine  roboratum. 
Actum  anno  domini  m.cc.xlyiii.,  iii.  kalendas  octobris. 

20  Aus  nr.  28  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

91.  Der  Römische  könig  Wilhelm  bestätigt  auf  bitten  des  deutsch- 
meisters  Albert  von  UaUenberg  dem  deutschen  orden  seine  freiheiten^ 

rechte  und  besitzungen.    Im  lager  bei  Kaiserswerlh  1248  dec.  11. 

Willelmus  dei  gratia  Romanorum  rex  et  semper  augustus  universis    124S 
25imperii  fidelibus  presens  scriptum  inspecturis  gratiam  suam  et  omne  bo-  ^®®'  ^^• 
num.  Conmendabilia  predecessorum  nostrorum  acta,  ut  ipsorum  inherea- 
mus  yestigiis ,  nos  ex  benignitate  regia  sollicitant  et  inducunt.    Notum 
igitur  esse  volumus  universis,  quod  cum  fratres  domus  Teutonice  sancte 
Marie  Jerosolimitane  religionem  habeant  approbatam  et  multis  liberta- 
30tibus  antecessores  nostri  imperatores  et  reges  illustres  claram  ipsam  red- 
diderint  et  insingnem ,  precibus  fratris  Alberti  de  Halleberg  conmenda- 
toris  ipsorum,  fidelis  nostri  et  devoti,  benivolo  concurrentes  assensu  et  pre- 
decessorum nostrorum  vestigiis  inherentes,  libertates,  jura,  possessiones, 
terras  ac  omnia  bona  ipsorum ,  que  possident  in  presenti  ant  in  futurum 
4S  juBtis  modis  poterunt  adipisci ,  ex  plenitudine  potestatis  regle  confirma- 
mus  eisdem  et  presentis  scripti  patrocinio  conmunimus.    Nulii  ergo  om- 
nino  hominum  liceat  hanc  nostre  concessionis  aut  confirmationis  paginam 
infringere  vel  ei  ausu  temerario  contraire.    Si  quis  vero  hoc  attemptare 


80  1249.—  1249  märz  11. 

pregumpserit ,  indigBationem  nostram  regiam  incurrisse  se  noverit  et 
offensam. 

Datam  in  castris  apnd  Werdam,  iü.  idus  decembris,  indictione  sexta, 
anno  domini  m?cc?xl?octayo,  anno  antem  regni  nostri  primo. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Das  grosse  runde  Siegel  hängt  be-  5 
schädigt'  an  grttn  und  gelben  seidensträngen.    Gedr. :  Hist.  dipl.  ünterrioht  .nr.  S. 
Vgl.  Böhmer  Beg.  Wilhelms  J 1 » 43. 

92.  Die  pröpsle  von  WeiWurg  und  $t.  Andreas  zu  yVorms  sprechen 
die  zwischen  dem  deutschen  orden  und  den  erben  Ulrichs  von  Knö- 
ringen  streitigen  guter  dieses  letzteren  zu  Flörsheim  dem  orden  zu.  lo 

1249. 

1249.  B.  preposituB  de  Vilberg  et  G.  prepositus  sancti  AndreeWormacien- 

sis,  judices  de  consensu  parciam  constitati  in  causa,  que  vertitur  inter 
fratres  domas  Theutonice  ex  una  parte  et  heredes  VIrici  de  Cnoringen 
ex  altera  super  nniversis  bonis,  qne  idem  VI.  possidebat  in  Flersheim,  is 
dictis  fratribas  legatis ,  videlicet  trium  curiarum,  unius,  quam  inhabita- 
bat,  alterius,  quediciturad  fabricam  veterem,  tercie,  qae  dicitorjaxta 
piscinam,  quinquaginta  duorum  jugernm  in  uno  campo,  in  alio  Iv  terre 
seminalis,  Septem  et  dimidii  vinearum,  visis  attestacionibns  et  diligenter 
examinatis ,  habito  prudentum  viromm  consilio  dieta  bona  fratribus  per  20 
difGnitivam  sentenciam  adjudicamns. 
Actum  anno  domini  m.  cc.  xl.  ix. 

Aus  nr.  567(576)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.    Gedr. :  Hennes  1, 135 
nr.  136. 

93.  Die  brüder  des  deutschen  hauses  zu  Marburg  kaufen  für  ihr  25 
hospital  daselbst  die  hälfle  der  mühle  am  Grün  bei  Marburg. 

1249  märz  11. 

1249  Universe  calumpnie  preyenitnr  error  maximus,  onm  series  negotio- 

man  11.  y^j^  maüdata  litteris  noticie  cunctorum  reservatur  inmntabiliter.  Pateat 
igitur  Omnibus ,  quod  cnm  fundus  molendini  siti  sub  civitate  Marpurc  in  30 
loco  qui  dicitur  Grient  proprius  esset  hospitalis  beate  Eliaabet  eidem 
-  dyitati  adjaeentis,  possideretur  quoque  quodam  jure  Jicreditatis  a  duobns 
fratribus  camalibus,  qui  secundum  constitutam  jnsticiam  annuum  censum 
persolvernnt ;  quorum  dum  unus ,  videlicet  Ludewicus ,  mediam  partem 
hereditatis,  que  ipsum  contingebat,  vendere  vellet  et  disponeret,  fratre8.35 
domus  Tbeotbonice  dicti  hospitalis  provisores  deliberato  oonsilio  eandtan 
partem  juste  et  rationabiliter  pro  xüi  talentis  liospitali  ac  sibi  oonpara- 
verunt.  Altero  itaque  fratre  Cunrado  convocato  et  secum  de  ipsavenditioue 


1249  sept.  —  1249  noy.  4.  81 

in  tmum  conseBtieiite,  ambo  pariter  mana  coadonata  ac  ore  cordeque  con~ 
cordi  in  presentia  discretonun  Tiromm ,  qnonun  Bubscripta  Bunt  nomina, 
precedenti  die  feBto  Bancti  Gregorii  in  cimiterio  sanete  Marie  in  Mar-  marz  1 1 . 
pure  jure  civili  et  publice  abdicaverunt. 

5  Acta  sunt  bec  anno  domini  m?cc?xlviiii?,  y?  iduB  marcii.  PreBente 
sculteto  de  Marpurc  domino  Cunrado  de  Botenstein,  domino  Andrea  mi- 
Ute ;  Bcabinis  Hermanne  Tholeneario,  MeingotO;  Ludewico  de  VronbuBen, 
Rudolfe  BauBteino  et  fratre  ejus  Alberto,  Ozberto,  Wigando  Scbinebeino, 
Eberharde  Longo,  et  alÜB.  Ne  autem  quiBquam  malignandi  occaBione  vel 

lofraudis  armatuB  astucia  valeat  attemptare  hunc  contractum  rescindere, 
Httera  presens  conmuni  sigillo  civitatis  Marpurgensis  demonstratur  coa- 
munita. 

Ans  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutecho.).   Auf  der  rttckseite  steht  von 
gleichz.  hand :  De  emptione  molendini  in  Grindone ;  und  von  fiand  des  XYI.  jahrh.: 
15  Betrifft  die  mollen  am  Grinde,  so  iezo  unser  g.  f.  und  her  zu  Hessen  durch  ein  Wech- 
sel innen  hatt. 

94.    Wetzlar  1249  sept. 

Judices,  scabini  et  universi  ciyesWetflarienseB.  Notnm  facimus,  quod    1249 
Manegoldus  noster  concivis  accedente  pari  voto  uxoris  ejus  Berte  publice    ****** 

Soest  professuB,  quod  Bicholfus  de  Braht  scabinus  et  civis  noster  emerit  pro 
ipso  reditus  decem  et  octo  denariorum  Coloniensium  singulis  annis  de  parte 
molendini  in  Husen,  que  ipsum  attingit,  in  perpetuum  in  feste  sancti  Jacobi 
apostoli  sibi  ac  suis  snccessoribus  persolvendos.  Ad  cujus  rei  memoriam 
Bubscriptis,  Richolfo  videlicet  filio  quondam  Gerberti,  Ludewico  quondam 

25 sculteto,  Rudolfe  Kegel ,  Bemone,  Conrado  Reione,  Theoderico  Rufe, 
Ekelone  et  Conrado  de  Driedorf  scabinis  in  testimonium  deputatis  presen- 
tem  cedulam  ad  preces  partium  conscribi  fecimus  et  sigilli  nostri  caractere 
eousignari. 

Actum  Wetflarie,  anno  domini  m?cc?xlyiiii?,  mense  septembris. 

30         Aus  orig.-perg.  mit  siegelbruchstUck  in  Marburg  (deutscho.)* 

95.  Papst  Innocenz  IV.  beauftragt  den  erzbischof  von  Mainz ^  das 
grabmal  der  heiligen  Elisabeth  in  der  Franciscuskirche  zu  Marburg, 
dessen  Standort  für  die  zahlreichen  pilgerschaaren  zu  wenig  räum 
biete,  an  einen  angemesseneren  ort  zu  verlegen  und  allen,  welche  am 
^^tage  der  übeiiragung  erscheinen,  entsprechenden  ablass  zu  gewähren. 

Lyon  1249  nov.  4. 

Innocentius  episeopus  senrus  servorum  dei  venerabili  fratri  . .  ar-    1249 
chiepiscopo  Maguntino  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Dilectorum  "^^'  ^' 

Hess.  Uikundenbiich.  I.  6 


-X' 


filiornm  . .  magistri  et  fratnim  hospitalis  sancte  li«rie  Theotonieorum 
Jerosolimitani  nobis  oblata  petitio  oontinebat,  quod  eum  sepulchnim,  in 
qao  corpus  beate  Elisabeth  in  ecclesia  sancti  Franeisd  de  Marbnch  (I) 
reqniescit ,  ipsius  gloriosis  meritis  miracnlomm  titolia  refolgeat  venenui- 
dis  ac  per  hoc  popalonuu  fidelinm  frequentationibns  dicta  ecclesia  cnm  5 
laudibus  oblatis  redemptori  omninm  visitetar,  quem  in  suis  Banctis  humi- 
linm  deyotio  mirabilem  veneratnr,  nee  ad  ipsins  sepulchnim  propter  loci 
angustias,  in  quo  ejus  tamba  dicitnr  collata,  pre  mnltitndine  nimia  con- 
flnentinm  absqne  perieulo  yaleat  accessus  baberi,  dicti  magister  et  fratres 
nobid  hnmiliter  snpplicaront ,  ut  super  hoc  fidelinm  devotioni  providereio 
patema  sollieitndine  curaremus.  Cum  igitnr  ubi  fnerit  coipua  sanctiun, 
illic  aquile  congregentur,  illi  videlicet,  qui  piis  desideriis  denm  querant, 
ac  devotorum  dona,  prout  eomm  exigunt  merita^  penitentibus  viam  pre- 
parent  latiorem ,  ^atemitati  tue  per  apostolica  scripta  mandamus ,  qoati- 
nus  personaliter  ad  eccleslam  predictam  accedens  et  locelli  ejusdemi^ 
sancte,  ubi  sunt  condite  ipsius  reliquie,  drcumstantiis  universis  diligenter 
inspectis  ad  locum  oportnnum  ae  idoneum  easdem  transferri  facias,  si  tibi 
videbitur  expedire.  Ut  autem  ex  presenti  coUatione  munerum  firma  ma- 
neat  expectatio  Aiturorum ,  Ulis  yere  penitentibus  et  confessis ,  qui  die 
translationis  ipsius  ad  predictam  locum  cum  debita  veneratione  acces-2o 
serint,  prout  tibi  videbitur,  auctoritate  tua  optate  indulgentie  gratiam 
largiaris. 

Datum  Lugduni,  ii.  nonas  novembris,  pontificatus  nostri  anno  septimo. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*  In  der  rechten  ecke  des  umgelegten 
unteren  randes  steht :  Mich,  und  auf  der  rUckseite :  sancta  f  Maria.  R.  scripsit.  In  25 
den  köpf  des  I  In  Innocentius  am  anfang  der  nrk.  ist  ein  R  eingeflochten.  Die  blei- 
bulle  hängt  an  hanfschnnr.  Gedr«:  Retter  Hess.  Nachrichten  2, 56 ;  daraus :  Hennes 
2, 83  nr.  82 ;  Heusinger  Gesch.  des  Hospitals  s.  Elisab.  69  nr.  16.  Lambecius  Com- 
mentarii  de  biblioth.  Yindobon.  2,  883;  Kollar  Analecta  Monum.  Vindob.  1,  893; 
Pray  Dissert.  de  s.  Elisab.  21 ;  Eatona  Hist.  crit.  regum  Hungar.  6, 131 ;  Fejir  Cod.  30 
dipl.  Hungar.  4, 2, 58.  Ygl.  Potthast  Reg.  Font.  2, 1146  nr.  13856. 

96.    Hildegund  von  Eronhausen  bür gerin  zu  Marburg  verkauft  dem 
Elisabethenhospital  daselbst  ihre  guter  in  Beltershausen. 

1250 /efer.  44(15?). 

1250  Omnibus  Gristi  fidelibns  hanc  paginam  inspecturis  in  presenti  salu-  35 

tem  et  in  fntnro  beate  qnietis  perceptionem.  Qnia  virtus  hnmana  labilis 
est  et  momentanea,  snmopere  noscitnr  esse  consnitum ,  nt  qne  snnt  pro 
tempore  gesta,  ne  tradantur  in  irritum,  scripti  snbsidio  et  bonorum  viro- 
mm  testimonio  solidentur.  Igitnr  ut  hujnsmodi  negotium  rationabiliter 
ordinatnm  futnris  et  presentibns  tnoidius  appareat,  sihgnlomm  eonstantie  40 
notum  esse  desideramus,  quod  disereta  matrons  Hihegnndis  de  Yron- 


febr.  14. 


1250  febr.  23.  83 

huBon  conciyis  Margburgensis ,  Ozprechti  soror,  onmes  proprietates  in 
areis,  oampis,  paBcnis,  aquis  et  silvis,  qnas  longo  tempore  possederat  in 
Beltherhnsen,  omnibuB  pneris  et  alÜB  affinibus  suis  aBsamptis  libero  eon- 
sensa  singulornm  venundata  est  fratribuB  hospitalis  beate  Elyzabeth  pro- 

5  prietatis  jure  perpetno  deBemtaras  pro  nno  talento  et  ono  maldro  siligi- 
nis  procnrante  fratre  Reinardo ,  qui  tanc  exstitit  provisor  kapeile ,  qua 
recnbat  magister  Cnnradns  predicator  interfectus.  licet  autem  dno  pueri 
jam  dicte  domine  presentes  in  venditione  et  rennntiatione  bonorum  asti-' 
ÜBsent,  tarnen  etate  pnerili  prepediti  verbiB  qnantnm  poterant  aasen- 

losenmt^  ad  intersignnm  certitudinis  nlterioris,  ne  taÜB  conyentio  in  posCe- 
rmn  ab  eis  yiolaretar ,  fratres  snoB  EmeBtom  et  Gotfridnm  tone  entern 
scolarem  notabiles  fidejussores  statuentes.  Insnper  Radolfas  miles  de 
Vronhusen  et  Ozprechtns  prescriptns  civis,  si  necesse  fnerit,  ab  omnibos 
inpnlsantibns  absolvere  poUiciti  sunt  eadem  bona  et  facere  penitus  expe- 

f  5  dita.  Ne  autem  condusione  securitatiB  et  cautionis  habundantiB  hie  con- 
tractuB  Bit  expers,  nomina  scabinorum^  in  quorum  presentia  sunt  hec 
ordinata ,  fecimus  ad  nomina  teBtium  subscribi  et  sigillo  oommunitatis  in 
Marburg  roborari.  Testes  autem  sunt:  Rudolfus  miles  de  Wronhusen, 
Ozprechtus ,  Mengoz  Hozmanni  filius ,  Eberhart  Budewarti  gener ,  Har- 

20taDg  frater  Thelonearii,  Engelbertus  scabinus,  Albertus  RauBtenni  frater, 
et  ceteri  plures. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?  cc?  quinquagesimo,  xv?  kalendas  marci, 
in  die  Yalentini. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  abgefallen.  Gedr.:  Entdeckter 
25Ungrand  nr.  74 ;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  7, 524. 

97.  Landgräfin  Sophie  von  Thüringen  schenkt  dem  EUsabethenhos" 
pital  des  deutschen  ordens  zu  Marburg  das  patronatsrecht  der  capelle 

zu  Wehrda.     Wartburg  4250  febr.  23. 

Sophia  dei  graciaThuringie  lantgravia,  quondam  Brabancie  ducissa,     1250 

soomuibuB  littere  presentis  inspectoribus  salutem  in  perpetuum.    Quoniam 

labilis  est  memoria  hominum ,  utiliter  sibi  mutabilitas  humana  consuluit 

et  providit,  ut  ea,  que  geruntur  in  tempore,  ne  per  oblivionem  evanescant, 

Meli  scripturarum  testimonio  perhennentur.    Proinde  tenore  presencium 

umyersis  notum  esse  yolumus,  quod  noB  pensata  diserecione  et  caritatira 

35  devocione  frathim  Theutonicorum  hospitalis  sancte  Marie  in  Jerusalem 

ob  honorem  dei  et  remedium  anime  domini  ducis  Brabancie  nostri  con- 

jngis  et  pro  nostra  omHiumque  nostrorum  predecessorum  salute  jus  pa- 

tronatus  capelle  in  Wherde,  quod  hactenus  dinoscimur  habuisse,  hospitali 

beate  Elisabeth  in  Martburg  contulimus  jure  perpetuo  possidendum. 

4«  Fratres  vero  predicti  hospitalis  de  consensu  archidiaconi  predictam  ca- 

6» 


84  1250  mal  4.  —  1250  mal  18. 

pellam  sive  per  confratrem  sunm  sive  per  secularem  personam,  sicut  ipsis 
fratribns  videbitur  expedire,  in  divinis  officiis  procarabont.  Ut  autem  tarn 
pium  factum  nostnim  maneat  inconyalsam ,  presentem  litteram  sigillo 
nostro  fecimus  conmimiri. 

Acta  sunt  hec  in  Castro  Wartberg,  anno  domini  millesimo  dncentefiimo  5 
quinquagesimo,  septimo  kalendas  marcii. 

Testes  sunt :   frater  Paulus  prior  fratrum  ordinis  Predicatomm  in 

Isenako,  frater  Bertoldus  socius  ipsius,  frater  Wigandus  de  Scirckede  (!) 

capellanus  noster,  frater  Volpertus  conmendator  in  Martburg,  dominus 

Cunradus  Milchelingus,  dominus  Wideroldus  de  Norteoke,  Johannes  Au-  lo 

reus  de  Gruninberg,  dominus  Gothefridus  quondam  abbas  de  Hirswinde- 

husen. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)  mit  siegelbruchstück  an  hellblauen  sei- 
densträngen. 

98.  Papst  Innocenz  IV.  erlaubt  den  brüdern  des  deutschen  hausest^ 
zu  Marburg,  sich  bei  vergehungen  unter  sich  von  ihrem  prior j  wenn 

derselbe  ein  priester  ist,  die  absolution  ertheHen  zu  lassen. 

Lyon  1250  mai  4. 

1250  Innocentins  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  .  .  preceptori 

^     *    et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  in  Marpurch  Magun-  20 
tine  diocesis  salutem  et  apostolioam  benedictionem.    Ganonica  constitu- 
tione cayetur ,  quod  monachi  et  canonici  reguläres ,  quocumque  modo  se 
percusserint ,  non  sunt  ad  apostolicam  sedem  mittendi,  sed  secundum 
discretionem  et  providentiam  sui  abbatis  discipline  subditi.  Quodsi  abba- 
tis  discretio  ad  eorum  correctionem  non  sufGcit,  Providentia  est  diocesani  25 
episcopi  adhibenda,  nisi  excessus  difficilis  fuerit.et  enormis,  propter  quem 
merito  sit  ad  Bomanam  ecclesiam  recursus  habendus.    Nos  ergo  ad  tob 
statutum  hujusmodi  duximus  extendendum  auctoritate  presentium  sta- 
tuentes,  ut  in  tali  casu,  nisi  sit  majoris  Providentia  requirenda,  per  prio- 
rem  vestrum,  si  presbiter  fuerit,  fratribus  vestris  absolutionis  beneficium30 
impendatur. 

Datum  Lugduni,  iüi.  nonas  maji,  pontificatus  nostri  anno  septimo. 

Aus  dem  durch  feuchtigkeit  stark  angegri£fenen  orig.-perg.  in  Marburg 
(deutsche).  Auf  der  rückseite  steht :  sancta  f  Maria.  Bleibulle  abgerissen.  Vgl. 
Strehlke  Tabulae  365  nr.  497  note.  35 

99.  Vergleich  zwischen  dem  deutschen  orden  und  den  brüdern  Gisel- 
bert  und  Konrad  von  Vetzberg  über  streitige  guter  zu  Günzeldorf. 

1250  mai  18. 

1250  Notum  sit  universis  presens  scriptum  inspecturis ,  quod  conpositio 

mal  18.   fm»^  gg^  |q^qi.  frs^tres  domus  Teutunice  et  dominum  Gysilbertum  de40 


1250  mal  26.  85 

Uotdisberc  et  fratrem  saam  Cunradnm  de  Ute,  qne  vertebatur  inter  pre- 
dictOB  firatres  et  dominnm  Gysilbertnm  et  C.  suum  fratrem  pro  bonis  Ulis 
in  Gnzelindorf ,  de  qnibiis  bonis  plene  et  ne  ^amplius  ipsos  pro  predicto 
predio  inpeterent  vel  indebite  vexarent  renunciavernnt.    Hnjus  rei  testes 

5gnnt:  dominus  Johannes  villicus,  dominus  Meingotus  Aureus  frater  suus, 
dominus  6yso  de  Quecbume,  dominus  Bichartdus  Frintsach  patruus  do- 
mini  Gysilberti  et  firatris  sui,  et  dominus  Guntramus  de  Olpho ;  dominus 
SygenanduB  de  Buchesecko ,  dominus  Amoldus  de  Queebume ,  dominus 
Cnnradus  Milchelinc  junior,  Bupertus  dictus  de  Nona,  et  Emmerho 

10  Strebekoz. 

Acta  sunt  hec  xv.  kalendas  junii,  feria  quarta,  yii  diebus  ante  Ur- 
bani,  anno  incamationis  domini  m?  cc.  I.  Ut  hoe  factum  stabile  et  incon- 
Yulsum  permaneat,  sigillo  civium  de  Grunenberc  presentem  litteram  feci- 
mus  eonmuniri. 

15  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Auf  der  rttckseite  von  etwas  späterer 
band :  Super  bonis  in  Gvnzelndorf .  Siegel  abgefallen. 

100.    Herzogin  Sophie  von  Brabant  gestattet  dem  hospitale  zu  Mar- 
burg während  ihrer  abwesenheit  die  benutzung  ihrer  fischerei  in  der 
Lahn  bei  Marburg  von  der  Elwinsmühle  bis  zur  mühle  an  der  stei- 
20  nemen  brücke.    Rhode  1250  mai  26. 

Sophia  dei  gracia  ducissa  Brabancie  universis  presentem  paginam     1250 
inspecturis  salutem  in  domino.    Cum  opus  pietatis  sit  inopie  pauperum  ^^^  ^^' 
subvenire  et  proinde  premia  consequi  possimus  etema  et  eciam  hiis,  qui 
esnrientibus  et  infirmis  suas  largiuntur  elemosinas ,  in  extreme  examine 

25yeritate  testante  dicatur:  venite  benedicti  patris,  esurivi  et  dedistis  michi 
manducare,  nos  eandem  mercedem  sperantes  una  cum  fidelibus  Cristi  et 
cnpientes  adipisci,  piscariam  nostram  in  Loyna  apud  Marpurg  de  molen- 
dino  quod  dicitur  ^]  molendinum  Elwini  et  de  ejus  retinaculo  et  sub  reti- 
naculo  usque  ad  molendinum  super  pontem  lapideum  situm  in  decursu 

50  ejnsdem  aque  infirmis  hospitalis  in  Marpurg  in  remedium  anime  nostre 
neenon  antecessorum  nostrorum  medio  tempore ,  dum  ibi  presentes  non 
snmus ,  assignamus  deserviendam ;  inhibentes  firmiter ,  ne  quis  preter 
piscatores  predictorum  infirmorum  aliquatenus  in  ea  piscari  presumat. 
In  cujus  rei  testimonium  presentem  paginam  dedimus  eisdem  sigilli  nostri 

35robore  conmxmitam. 

Datum  Rode,  anno  domini  m.cc.I.,  vii.  kalendas  junii,  octave  iu- 
dicionis. 


1)  Copidb.  dlcatar. 


86  1250  mai  27.  —  1251  febr. 

• 

AoB  nr.46  des  coplalbachea  C  sec.XIY.  in  Marburg  (deutscho.).  Ueberflöhr.: 
Per  giftbrif  ubir  di  fiBScherie  der  Bichin.  Gedr.:  Wenck  Hess.  Landesgesch.  2, 188 
u.  3, 128  (mit  den  falschen  jähren  1262  u.  1257). 

101.  Adelheid  von  Güsa  verkauft  dem  EUsabethenhospüal  in  Mar- 

burg ihre  guter  zu  Schröck.    1 250  mai  27.  5 

1250  Omnibus  hanc  litteram  inspecturis  Balutem  in  perpetuum.   Nulla  res 
mai  27.  g^gta  pro  tempore  ob  fluxum  et  mutabilitatem  humani  generis  potest  var- 

lere  perpetuo ,  nisi  scripti  subsidio  et  bonorum  viromm  testimonio  per- 
hennetur.  Noverit  igitur  tarn  futurorum  quam  presentium  discretio,  qaod 
venerabilis  matrona  Adelheidis  de  Gilse  et  filii  ejus  uxoribus  suis  as-io 
samptis  neenon  filie  mafitis  adjunctis  omnibus  in  unum  consentientibns 
bona,  que  longo  tempore  jam  dicta  femina  possederat  in  Srichkede,  sin- 
gulis  liberaliter  annuentibus  yendiderunt  fratribus  hospitalis  beate  Ely- 
zabeth  in  Marburg  pro  xx  et  viii  marcis  et  post  venditionem  ipsis  tradi- 
derunt  omnibus  inpedimentis  simpliciter  amputatis  jure  proprietatis  per- 15 
petuo  possidenda.  Ut  autem  contractus  hujusmodi  nulli  sit  dubius  et  a 
calampoia  posteritatis  permaneat  illibatus ,  consensn  utriusque  partis  in 
testimonium  hanc  paginam  sigillo  domini  prepositi  Vriscbelariensis  et 
decani  in  Ameneburg  decrevimus  conmuniri.  Hujus  rei  testes  sunt :  An- 
dreas castellanus  in  Marburg,  Heinricus  Luzelcolbe,  Wigandus  miles  de  20 
Burbach,  Rausteinnus  civis  in  Marburg  et  frater  suus  Albertus,  Albertus 
Eufus,  Heinricus  filius  suus,  Alboldus,  Gonradus  frater  suus,  Hennannus 
Banso,  Gonradus  comes,  Anseimus,  Godsalcus  plebanus  de  Lenswinde- 
husen,  Wigandus  de  Gilse,  Rudolfns  de  Eene. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?  cc?l?,  sexto  kalendas  junii.  25 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscho.)-  Auf  dem  ovalen  siege!  ein  möncb  mit 
buch  und  Schlüssel;  umschr.:  S' EKEHARDI- PREPOSITI- FB.. LABIENSIS- 

102.  Konrad  erwählter  Römischer  konig  erlaubt  dem  Dietrich  von 
Bartenhausen,  seine  reichslehn  mit  ausnähme  derer  zu  Gründau  dem 

deutschen  orden  zu  überlassen,    Rothenburg  1251  febr.  30 

1251  Gonradus  dei  gratia  Bomanorum  in  regem  electus,  semper  augustus, 
^^^'-     Jerusalem  et  Sicilie  rex,  universis  presentes  litteras  inspecturis  fidelibus 

suis  gratiam  suam  et  omne  bonum.  Gum  assiduis  utilitatibus  domus 
sancte  Marie  Theutunicorum  in  Jerusalem  propter  grata  et  fidelia  ob- 
sequia  fratrum  ejusdem  inpensa  dudum  progenitoribus  nostris  et  nobis  35 
merito  intendamus,  ad  noticiam  vestram  volumus  pervenire,  quod  Theo- 
dericus  de  Barthenhusen  fidelis  noster  offerre  poterit  et  donare  ipsi  domui 
de  bonis  suis  tam  hereditariis  quam  feodalibus,  que  tenet  a  curia  nostra, 


r 


1251  jan.  19.  87 

quoqnid  ipse  yoluerit  de  Uoentia  noitra  pro  me  arbltrio  volnntatis ,  ex- 
oeptis  bonig  nostriB  in  Grindah,  qne  noYissime  receperat  a  manibus  quon- 
dam  imperatoriB  domini  patris  nostri ,  de  qaibnB  nallam  fieri  pennittimus 
alienationem.  Unde  pro  fntnra  memoria  et  cantela  eorondem  fratrnm 
5  presentes  litteras  Bigillo  nostre  celsitudinis  doximuB  mnniendas. 

Datum  apud  Botenbnrc ,  anno  dominice  incamationis  millesimo  dn- 
centesimo  qninquagesimo  primo,  menfie  febrnario,  none  indictionis. 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (dentscbo.) .   Das  runde  siege!  zeigt^den  könig  auf 
dem  throne   sitzend  mit   scepter  und  reichsapfel ;    umscbr.^  GURAD*'  DIYI* 

10 AVG'TI  IM FEIDIOI •  FILI'  dL  GRA-  ROMANOR '  I •  REGE •  ELECT-* 

&.HERES-IERLM-   Gedr.:  Gudenus  Codex 4,882;  daraus Hennes  1, 137 nr.  140. 
Vgl.  Böhmer  Reg.  269, 98. 

103.    Heinrich  van  Damshausen  giebt  gegen  eine  abfindungssumme 
seine  Zustimmung  zu  der  von  seinem  verstorbenen  bruder  Konrad  von 
ibUolzhausen  dem  deutschen  hause  in  Marburg  gemachten  Schenkung 
von  gutem  zu  Holzhausen  vor  dem  Streichenberge  ^] . 

Daulphe  1251  jun.  13. 

Onm  humana  memoria  sit  labiUs  et  oadnca,  expedit,  nt  quo  gernntor     1251 
in  tempore,  litteramm  testimonio  perfaennentor.   Noverint  igitnr  nniversi  ^^'^'    ' 

20  presentiam  inspectores,  enm  Gnnradas  de  Holzhnsen  intnita  JheBn  Oristi 
et  beate  Elyzabeth  pro  animanim  Boa  videlieet  ao  progenitomm  ejas 
remedio  et  ealnte  fratribns  domns  Thentonice  in  Marpnrg  oontoÜBset  pie 
et  rationabiliter  adhne  viyenB  bona  Baa ,  qne  Bita  stmt  jnxta  HolzhnBen 
ante  montem  qni  dietns  est  Streichemberge,  qnod  mortno  eodem  Cnnrado 

25  Heinriens  frater  ejuB  dietns  de  TagemanneBhnsen  fratroB  predictos  pro 
bonlB  ipsis  infestavit,  asserenB  ad  ipsom  bona  eadem  esse  devolnta. 
Tandem  mediantibnB  Tiris  idoneis  lis  eadem  deeifla  fiiit  in  hone  modom, 
qnod  firatoeB  iidem  dedemnt  prefato  Heinrieo  triginta  qninqne  solidoB  de-- 
nariomm ,  qnibns  aceeptis  pro  Be  et  nxore  Bna  ae  heredibnB  BniB  rennn- 

30  dayit  omni  jnri  et  actioni,  qne  sibi  in  predietis  bonis  eompetere  videban- 
tur,  promittens  bona  fide,  qnod  in  boniB  ipBis  fratres  eofldem  ammodo  ^) 
nullatenus  moloBtabit.  Testee  hnjnB  rei  snnt :  Conradns  de  Botenstein 
BcnltetuB  in  Marpnrg,  Gnnradus  Pamns,  Andreas  filins  Brvndelli,  Thammo 
de  AilenhnBen,  Cnnradns  frater  ejns,  milites ;  HermannnB  Thelonearins, 

35  Ospertns ,  LndewioüB  de  Fronehnsen ,  Sifridns  Bonltetns  de  Bietencaph, 
Heinriens  Hotzo  miles,  Ditmams  Albnfl,  Dietmams  PamnB,  et  alii  qnam 
plnreB.  In  cnjns  testimoninm  preaenB  soriptnm  est  sigilli  civitatis  de  Mar- 
pyrg  mnnimine  roboratum. 

1)  Dm  Jetiige  Holshansen  an  der  Dantphe. 
40        2)  Wie  öfter  aUtt  •  modo. 


^ 


88  1251  Jnli.  —  1251  «ng.  21. 

Actam  in  jndido  apnd  villam  Tutfe,  anno  domini  millesimo  duoen- 
tesimo  quinquagesimo  primo,  idus  jnnii. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutscho.)* 

104.  Bruder  CUmms  meister  des  Johanniterordens  in  Deutschland^ 
Böhmen^  Mähren  und  Polen  beurkundet,  dass  die  Johannüer  zu  Weis-  5 
sensee  dem  deutschen  hause  in  Griefsledt  gegen  erlass  einer  gelretde- 

gült  zwei  hüben  zu  Willstedt  überwiesen  haben.    1251  jidi, 

1251  Frater  Clemens  humilis  preeeptor  sancte  domus  hospitalis  Jheroso- 

^'^*'  limitani  per  Alämaniam,  Boemiam,  Moraviam  et  Poloniam  universis  hanc 
paginam  inspecturis  salntem  in  vero  salutari.  Quoniam  labilis  est  memo-  lo 
ria  hominum  et  ea ,  que  in  tempore  genintnr ,  processu  temporis  evane- 
sonnt,  neeesse  est  ea  Scripte  testimonio  perhennari.  Noverint  igitur  nni- 
versi  tam  presentes  quam  fnturi,  quod  cnm  fratres  nostri  in  Wiszinse 
tenerentnr  fratribus  domns  Theutonice  in  Grifstete  sex  maldra  annone 
singnlis  annis  et  tres  modios  Erfordensis  mensnre,  yidelicet  dno  maldra  15 
et  nmim  medium  hyemalis  annone,  duo  maldra  avene  et  unum  modinm, 
duo  maldra  hordei  et  unum  medium,  de  quibnsdam  bonis  sitis  prope  cu- 
riam  ipsomm  et  molendinum  dictum  Heiingen ,  tale  fratres  nostri  com 
dictis  fratribus  Theutonice  domus  fecerunt  concambium,  quod  ipsi  in  re- 
Staurum  predicte  annone  duos  mansos  proprietate  suos  in  Willestete  cnm  20 
omni  integritate  sepedictis  firatribns  assignarunt  perpetuo  possidendos, 
ipsi  vero  nos  et  fratres  nostros  a  pensione  dicte  annone  reddiderunt 
deinceps  absolutes.  In  cujus  rei  testimonium  eis  litteras  dedimus  sigilli 
nostri  munimine  roboratas.  Hujus  rei  testes  sunt:  fratres  .nostri:  frater 
Johannes,  frater  Gerhardus,  frater  Aberwinus,  sacerdotes ;  frater  Henri-  25 
cus  de  Northusen,  frater  Henricus  de  Valanga,  frater  Heidenricus,  et  alii 
quam  plures ;  fratres  Theutonice  domus :  frater  Hartmannus  de  Heide- 
rungen, frater  Bckehardus  de  Trebezin,  frater  Henricus  de  Schirue,  frater 
Irfridus  de  Alrestete. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m.  cc.  li.,  mense  julio.  30 

Aus  nr.  772  (786)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

105.  Das  deutsche  haus  in  Marburg  kauft  die  guter  Wiegands  von 

Bauerbach  bei  Hachborn.    1251  aug.  21. 

1251  Cum  humana  memoria  sit  labilis  et  caduca,  expedit,  utqne  gemntur 

aug.  21.  jjj  tempore,  ne  oblivisci  valeant,  litteramm  testimonio  perhennentur. 35 

Noverint  igitur  universi  presentium  inspectores,  quod  commendator  et 

fratres  domus  sancte  Marie  Theutonicorum  in  Marpurc  bona  Wigandi  de 

Burbach  apud  Habechebumen  'sita  conparaverunt  pro  xxvi  marcis  sub 


1251  lept.  1.  89 

omni  eantela,  qne  Beenndum  oonBaetadinem  terre  in  bonorum  solet  emptio- 
nibas  exerceri.  In  loco  enim ,  nbi  siia  sunt  bona  jam  dicta ,  videlicet 
Habechebnmen,  presente  Conrado  villico  et  commnnitate  yille  bonis  ipsis 
emptionis  titnlo  rationabiliter  acqnisitis  Heinricus  et  Fridericns  fratres 

5  predicti  W.,  Gisla,  Sophia,  Hedwigis  et  Mechtildis  gorores*  ejnsdem  nee- 
non  ipse  W.  abrennntiarnnt  liberaliter  et  libenter  omni  jnri,  qnod  in  bonis 
jam  dictis  habere  videbantur,  manibns  extensis  et  coadunatis,  jaetn  qno- 
qae  calami  et  omnibns  intersignis ,  qne  in  hujuBmodi  fieri  consaevenint, 
promittentes  manifeste,  qnod  ipsi  vel  eorum  heredes  fratres  prelibatos  in 

10 bonis  illis  inpetere  perpetno  non  valebnnt.  Testes  hajns  rei  sunt:  domi- 
nus Dithmams  prior  de  Habechenbumen,  Gonradns  eomes,  Sibodo  miles, 
Gunthems  walbode,  Wintherus,  Mengotas  Elle,  Hartmannus  de  Luden- 
howe,  Wiker  Kecke,  Wemherus  de  Hestenchem,  Mengotus  Kyrman, 
Hecheardus,  Budulfus ;  frater  Reinhardus  de  Capella,  frater  Herinandus 

i^de  Sonenbach,  et  alii  quam  plures.  In  cujus  rei  memoriam  et  munimen 
presens  instrumentum  est  sigilli  civitatis  de  Marpurch  karacthere  robo- 
Tatum. 

Actum  anno  domini  m?cc?li?,  xii?  kalendas  septembris. 

Aus  orig.'perg.  in  Marburg  (deutBcho.J.  Siegel  abgefallen. 

20 1 06.    Das  deiUsche  haus  in  Marburg  erwirbt  giUer  zu  BeUershausen. 

1251  sept.i. 

Noverint  nniversi  presentium  inspectores ,  quod  frater  Reynhardus     1251 
de  Capella  nomine  domus  et  fratrum  in  Marpurg  comparavit  in  villa  Bei-  "^^^'   ' 
tershusen  omniabona,  que  heredes  Emesti  habuerant  in  eadem,  pro  libris 

25  qnatuor  solidis  decem  denariorum  monete  de  Marpurg.  Hec  vero  nomina 
sunt  heredum :  Wikerus  filius  jamdicti  Emesti,  Jutta  filia  ejus  cum  viro 
sno  Gunthero  de  Aldendorf,  Irmendrudis  de  Bvrckeshusen,  Wikerus  filius 
ejus  et  Jutta  filia  ejusdem  cum  viro  suo  Ludewico  de  Holzhusen,  Clara 
qnoque  filia  ipsius.  Preterea  Cunradus  de  Linne  miles,  qui  jus  advocacie 

30  in  bonis  ipsis  asseruit  se  habere,  resignavit  illud  pro  triginta  solidis  dena- 
riorum ab  eisdem  heredibus  sibi  datis  in  manus  fratrum  predictorum  in 
jndicio  Ebezdorf  coram  Cunrado  judice  dicto  comite  per  manum  Wikeri 
dicti  Becken ,  qui  tunc  constitutus  fuit  procurator  super  homines  domine 
dacisse ,  de  quorum  cohsorcio  sunt  heredes.    Hec  quoque  vendicio  con- 

35  tracta  est  tarn  ex  parte  vendentium  quam  ementis  loco  et  tempore  secun- 
dnm  consuetudinem  terre  cum  omni  soUempnitate ,  cautela  et  jure ,  que 
Bolent  in  talibus  exerceri,  et  hoc  per  manum  heredum  predictorum,  advo- 
cati  jamdicti,  judids,  scabinorum  et  omnium  illorum,  qui  debebant  me- 
rito  Interesse.  Aderant  etiam  testes  hü  cum  omnibus  supradictis:  Adolf us 


90  1251  wpl.  6. 

miles  dictuB  Isrntiu  ^),  Syboto  miles  de  Ebezdorf,  Meingoz  Enatz,  Badol- 
fog  filiuB  ejufl ,  OrtwiniiB  de  BeltershiuieiL ,  Heinrions  6cade ,  HoinriciiB 
Bnfas,  Walfterng  filiusCimradi,  HennaimiiB  Wolfrudo,  GvQthenui  Wanko, 
Meyngoz  Isenkolbo ,  et  alii  quam  plnras.  Ut  aatem  hec  robur  pbtinere 
valeant  firmitatis,  presens  instrnmentam  sigillo  civitatis  in  Marpmg;  com-  5 
munitum  saper  hiis  ad  instaaeiam  partiam  confectom  fuit  in  testimoniiun 
rei  geste. 

Aetam  anno  domini  m?ce?li?,  kalend.  septembris. 

Aus  orig.  -perg.  mit  zerbrochenem  Siegel  in  Marburg  (dentscho.)-  Gedr.:  Ent- 
deckter Ungmnd  nr.  73 ;  daraas  Samml.  ¥.  Deduet  7, 523.  10 

107.    Genannte  Schiedsrichter  befreien  das  deutsche  haus  in  Marburg 

von  den  ansprachen^  welche  der  dompropst  zu  Worm^  vermöge  einer 

päpstlichen  provisian  auf  die  kirche  zu  Flörsheim  gemacht  hatte. 

Worms  1251  sept.ß. 

1251  Nos  magister  Conradns  scolasticas  Wormaciensis  et  magister  Hen- 15 

»ept.  6.  j^g^g  ^Q  Nikastele  canonicus  sancti  Germani  Spirensls ,  arbitri  electi  a 
partibns  litigantibns  snper  ecciesia  in  Flersheim  Wormaciensis  dioeesis, 
partibns  yidelicet  venerabili  domino  preposito  Wormaciensi  necnon  con- 
mendatore  de  Marthpurg  ac  fratribus  domus  Theutonioe  secnndum  for- 
mam  conpromissi ,  cum  per  amicabilem  conposicionem  negocio  utiimque  20 
summatim  perscrutato  decidere  non  possemus,  comperimus,  quod  predicti 
fratres  talibus  et  tarn  validis  muniti  sunt  privilegiis,  quod  prefatus  domi- 
nus prepositus  auctoritate  rescripti  apostolici  super  provisione  sibi  fadenda 
nsqne  ad  certam  summam  in  dyocesi  Wormaciensi  de  speciali  gracia  do- 
mini pape  obtenti  prelibatam  ecciesiam  in  Flersheim  de  jure  petere  ant  25 
eciam  occupare  nee  debet  nee  potest.  Quare  nos  auctoritate  nobis  tradita 
hinc  inde  a  partibus  memoratis,  consensu  archidiaconi,  videlicet  prepositi 
sancti  Pauli  Wormaciensis ,  et  executorum  ipsius  prepositi  super  hoc  de- 
bito  modo  requisito  et  habito ,  quemadmodum  in  instrumentis  super  hoc 
confectis  plenius  continetur,  in  nomine  domini  predictos  conmendatorem  so 
et  fratres  ab  inpeticione  ipsius  domini  prepositi  Wormaciensis  sentencia- 
liter  absolvimus,  dicto  domino  W.  preposito  super  eadem  ecciesia  perpe- 
tuum  silencium  inponentes. 

Actum  Wormade,  anno  domini  m.cc. li.,  viii.  idus  septembris,  in 
claustro  majoris  ecclesie,  hora  vespertina.  35 

Ans  nr.  556  (565)  des  ICarburger  copialbuches  in  Wien. 


1)  Vieileiehi  irrig  statt  Irintni  (Ban  von  Hokhaosen). 


121^1  «apt.  8 .  *-  1252  Jan.  12.  94 

108.    1251  septS^). 

Lndewicns  dei  gratia  abbas  totasqne  conyentas  monasterii  Bein-    i25i 
heTSbnmensifi.    VendidimuB  domino  Ludewico  de  Meldingen  camerario  *^^^'  ^' 
Maguntmo  et  nxori  ejus  Margarete  curiam  nostram  in  Erfordia  sitam 

6  apnd  libinsbrnkken  pro  yi^nti  sex  marcis  argenti  jure  hereditario,  sie 
qnod  solvent  nobis  annuatim  in  feste  saneti  Michahelis  nnnm  fertonem 
argenli,  quam  pensionem  ad  indicium  proprietatis  nostre  nobis  in  ipsa 
cnria  dnximns  reseryandam.  Qnodsi  in  eodem  termino  yel  infra  qna- 
tnordecim  dies  seqnentes  non  solyerint,   camerarias  noster  placitabit 

10  super  curiam  contra  eos  secundum  jus  et  consuetudinem  dyitatis,  pront 

super bonis  hereditariis  competlt  faciendum.  Testes:  Godscalcus  Longus, 

Rodolfus  de  Northusen,  Godscalcus  Eerlingere,  et  alii  ciyes  Erfordenses. 

Acta  sunt  hec  anno  gratie  m.  cc.  li.,  yi.  idus  septembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*   Die  Siegel  des  ftbtes  und  conventes 
1 5  sind  zerbrochen. 

4  09.    Rupert  von  Rossdorf  und  Beriha  seine  ehe  fr  au  schenken  dem 

deutschen  hause  zu  Marburg  aUe  ihre  guter.    1 252  jan>  1 3. 

Cum  de  yite  medio  migrant  homines ,  littera  manet  superstes ,  que    1252 
ad  posteros  priomm  transyehat  actiones.  Noyerint  igitur  uniyersi  presen-  ^^-  '^' 

20  tinm  inspectores,  quod  Bupertus  de  Bosdorf  et  Bertha  uxor  sua  dederunt 
nuanimi  consensu  et  gratuita  yolnntate  ob  reverentiam  Jhesu  Gristi  ac 
pie  matris  ejus  necnon  sancte  Elizabeth  pro  salute  suarum  atque  remedio 
animarum  fi*atribus  domus  sancte  Marie  Theutonicorum  in  Marpurg  uni- 
yersa  bona  sua  tfun  mobilia  quam  immobilia,  que  habebant  yel  sunt  in 

25  posterum  habituri,  promittentes  bona  fide  ac  sponte  se  obligantes  ad  sol- 
yendum  iisdem  fratribus  decem  solides  denariorum  singulis  annis^  quam- 
diu  yixerint,  in  testimonipm  rei  geste.  Et  altero  eorum  viam  uniyerse 
camis  ingresso  persona,  que  supervixerit,  juxta  consilium  et  arbitrium 
fratrum  predictorum  yiyere  debet  usque  ad  terminum  yite  sue.    Testes 

3o1iujus  rei  sunt:  frater  Wemherus  de  Battenburg  commendator,  frater 
Heinricus  de  Burbach  prior,  frater  Ludewicus  de  Munzenbach  traparius, 
frater  jSifridus  marscalcus:  Hermannus  Thelonearius,  Sifridus  junior, 
Ospertus ,  Amoldus  Bufns ,  et  alii  quam  plures.  Ut  igitur  hec  retractari 
non  possint  ab  aliquo  nee  in  futuro  yaleant  obliyisci,  presens  instrumen- 

35  tum  super  hiis  confectum  fuit  et  sigilli  ciyitatis  in  Marpurg  munimine 

roboratum. 

Actum  anno  domini  m?cc?lii?,  idus  januarii. 

Aus  dem  yon  moder  sehr  beseh&digteu  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.). 
Siegel  abgefallen. 

40         1)  ygi.  nr.  397  n.  406. 


X 


92  1252  Jan.  18.  —  1252  febr.  1. 

110.    Die  Stadt  Marburg  beurkundet^  dass  Mechtild  von  Schröck  dem 
deutschen  hause  zu  Marburg  ihre  guter  in  [benhausen  wid  Nieder- 

wetier  geschenkt  habe.    1252  jan.  1 8. 

1252  Gnnradus  de  Rotenstein  scaltetns,  scabini  et  universitas  dviom  in 

jan.  18.  jfaj^^rg  universis  presentes  litteras  inspecturis  noticiam  subBcriptornm.  5 
Cum  hnmana  memoria  sit  labilis  et  cadnca ,  deeet ,  ut  qne  gernntnr  in 
tempore,  scripti  testimonio  perhennentur.    Presentium  igitnr  testimonio 
recognoscünns  nos  vidisse,  quod  domina  Mehtildis  dicta  de  Schrikede 
intuita  Jhesu  Cristi  pro  anime  sue  necnon  snomm  progenitoram  anima- 
mm  remedio  et  Baiute  contalit  fratribns  domuB  Theutonice  universa  bona  lo 
sua,  que  in  Ibenhusen  et  Niderenwettere  noscitur  habulBse,  eum  onmibns 
redditibns ,  ntilitatibus  ac  attinenciis  eomndem ,  ut  in  perpetuum  eadem 
habeant  et  possideant  libere  ac  in  utilitatem  domus  convertant  et  dispo- 
nant  pro  sue  libito  volnntatiB  de  eisdem ,  sieut  facere  conBueyemnt  de 
ceteris  bonis  domus.    In  cujus  rei  memoriam  et  munimen  hanc  paginam  15 
sigilli  nostre  civitatis  caractere  duximus  roborandam.    Testes  hujns  rei 
sunt:  Andreas  miles,  Budolfus  dictus  Baustein,  Hermannns  Thelonea- 
rius ,  Ospertus ,  Ludewicus  dictus  de  Fronehysen ,  Eberhardus  Longns ; 
insuper  fratres  domus  Theutonice :  frater  Wemherus  de  Battembvrg  com- 
mendator,  frater  Heinricus  prior,  frater  Wigandus  de  Schrikede,  frater20 
Ludewicus  plebanus  civitatis,  frater  Johannes  de  Oeylenhusen,  frater 
Ludewicus  dictus  de  Munzembach  traparius ,  frater  Sifridus  marscalcus, 
et  alii  quam  plures. 

Actum  anno  ab  incarnatione  domini  m?  cc?  lii?,  xv .  kalendas  februarii. 

Aus  orig.-perg.  mit  zerbrochenem  siege!  in  Marburg  (deutscho.).  25 

111.    1252  jan.  25. 

1 252  Willelmus  dei  gratia  Bomanorum  rex  semper  augustus .  Cum  Teoderi- 

jan.25.  ^^^  ^^  Bartenhusen  feoda,  que  tenet  a  nobis  et  imperio,  Johanni  deErtal  co- 

ram  nobis  legasset,  si  ipsum  sine  berede  contingeret  decedere,  nos  jam  dicte 

legationi  grato  assensu  annuimus,  presens  scriptum  sigillo  regio  munientes.  30 

Actum  anno  domini  m?  cc?  lii?,  viii?  kalendas  februarii,  indictione  x. 

AuB  orig.  -perg.  mit  Siegelbruchstück  in  Marburg  (deutscho.). 

112.    Das  deutsche  haus  in  Marburg  kauft  von  Hermann  Dichtere 
von  Beltershausen  guter  daselbst.    1252  febr.  1. 

1252  Noverint  inspectores  presentium  universi,  quod  frater  Beynhardnsss 

febr.  1 .  ^Q  Gapella  a  Hermanne  de  Beltershusen  dicto  Dichtere  jugera  decem 
agromm  in  campo  ejusdem  ville  sita  pro  libris  Septem  solidis  decem  de- 


1252  mal  1.  93 

nariorum^monete  in  Marporg  cum  voluntate  et  consensu  Canegandis  uxoris 
ejoB  legitime  filionunque  ipsins  Eberbemi,  Hermaimi,  Ludewici,  Wem- 
heri  atque  filiarum  Gerdrndis  et  Mehtildis  rationabiliter  et  legittime  no- 
mine domns  et  firatmm  InMarpnrg  comparavit  cantelis  omnibns  interjectis, 

5qae  juxta  consnetadinem  solent  in  hnjnsmodi  contractibuB  exerceri.  Unde 
com  bonorum  eonmdem  Cunradus  miles  dictuB  de  Limie  advocatus  fuisset, 
de  conBensu  et  voluntate  uxorifl  gue  legittime  jus  omne ,  quod  in  bonis 
predictis  sibi  competere  videbatur ,  dedit  fratribus  prefatiB  liberaliter  ac 
libenter,  preBentibuB  Johanne  filio  LeoniB,  Milchelingo  juniore  et  Adolfe 

lofilio  domine  Gute  caBtrensibuB  de  Nordecken.  luBuper  quod  idem  Her- 
mannus  plenam  prcBtabit  warandiam  fratribuB  de  bonis  eisdem  per  anni 
spacium  atque  diem  secundum  conBuetudinem  et  juB  terre ,  hos  pro  se 
fidejusBores  obligayit :  Wikerum  dictum  Becken,  qui  etiam  ex  parte  judi« 
cii  fratres  ipsos  duxit  in  possesBionem  bonorum  eorundem,  Ortwinum  de 

isBeltershuBcn  etGerbertum  deMuschede.  Preterea  idem  Hermannus  obli- 
gayit pro  se  fidejusBorie  Bertholdum  de  Schrikede  juxta  ripam ,  quod 
HennannuB  filius  ejus  absens ,  cum  reversus  fnerit ,  et  duo  pueri ,  cum 
devenerint  ad  legittimam  etatem ,  consentire  debent  in  vendicione  pre- 
dieta  y  quam  pater  eorum  Hermannus  predictus  cum  fratribus  rite  fecit. 

20  Testes  hujus  rei  sunt :  persone  predicte ;  insuper  Syboto  miles  de  Ebez- 
dorf,  et  in  villa  Beltershusen  Meingoz  Knatz ,  Witradus  filius  ejus ,  Ort- 
winus  juratus,  Heinricus  Schade,  Waltherus  juratus,  Heinricus  Bufus  ju- 
ratuB ,  et  tota  communitas  dicte  ville ;  preterea  Theodericus  de  Holzhu- 
sen ,  GumpertuB  de  Aspach ,  Gumbertns  filius  ejus ,  et  alii  quam  plures. 

25  Ut  autem  hec  apud  posteros  robur  obtinere  valeant  firmitatis,  presens  in- 
strnmentum  ad  instanciam  partium  confectum  fnit  et  iu  testimonium  rei 
geste  sigilli  civitatis  in  Marpurg  munimine  roboratum. 
Actum  anno  domini  m?cc?lii?,  kalendis  februarii. 
AuB  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (dentscho.). 

30  M  3.    Der  cardinallegat  Hugo  verspricht  allen^  welche  zur  Vollendung 
der  Elisabethenkirche  in  Marburg  beitragen,  vierzig  tage  ablass. 

Insula  1252  mai  1  ^). 

Universis  Cristi  fidelibus  per  Alamanniam  constitutiB  presentes  litte-    1252 

mal  1. 


1)  Am  9.  Q.  12.  märz  1252  urknndet  Hngo  in  Hildeshelm,  am  21.  n.  25.  marz  in 
35  Braunschweig,  am  1.  april  in  Bremen,  im  april  (ohne  tag)  in  Gölu,  am  10.  april  in  Mün- 
ster. Codex  dipl.  Saxon,  reg.  1, 137  nr.  161.  Erath  Codex  dipl.  Qaedlinb.  190—191  nr.l24. 
i2d.  T.  Heinemann  Codex  dipl.  Anhaltin.  2, 150  nr.  194. .  Lübeck.  Urkb.  1, 168  nr.  182. 
Rbmck  n.  y.  Bippen  Bremische«  Urkb.  1^292  nr.  151.  Lacomblet  Urkb.  z.  Gesch.  d.  Nie- 
derrbeins  2,203  nr.380.  Ennen  Quellen  z.  Gesch.  d.  SUdt  Coln  2,311  nr.306.  WUmans 
40We6tnLl.  Urkb.  3,287  nr.  537.  —  Der  ansstellungsort  Insnla  ist  hiemach  wahrscheinlich 
Marienwerder  bei  Hannover. 


y 


94  1252  mal  27. 

ras  inspecturifl  frater  Hugo  miseratione  divina  titnli  sanete  Sabine  ptes- 
biter  cardinalis,  apostolice  sedld  legatns,  sahitem  in  dommo.  Quoiiiaiii, 
nt  ait  —  vitam  etemam  ^) .  Com  igitur,  sicut  dilecti  in  Cristo  . .  eonmien- 
dator  et  fratres  domns  Theotonieomm  ecclesie  sanete  Elizabeth  in  Mar- 
burg Magontine  dioeesis  nobis  insinnare  enranmt,  iidem  eeelesiam  ipsam  5 
cum  offieinis  suis  nsibus  opoHunis  dndum  edificare  ceperint  opere  snm- 
ptao0a  et  ad  consnmationem  ipsins  operis  fidelinm  snffiragia  noscantor  eis 
plnrimnm  oportana,  nniversitatem  vestram  rogamns,  monemns  et  exhor- 
tamur  in  domino  in  remissionem  vobis  peccaminnm  injnngentes,  qnatinns 
de  bonis  vobis  a  deo  eollatis  pias  eis  elemosinas  et  grata  ad  hec  caritatig  lo 
subsidia  erogetis,  nt  per  Subventionen!  vestram  opus  inceptum  valeat 
consumari  et  vos  per  bec  et  alia  bona,  qne  domino  inspirante  feceritis, 
ad  eteme  possitis  felieitatls  gaudia  pervenire.  Nos  enim  de  omnipotentis 
dei  misericordia  et  beatoram  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  auctoritate 
confisi  Omnibus  vere  penitentibus  et  confessis,  qui  manum  eis  ad  hec  por- 15 
rexerint  adjutrieem,  quadraginta  dies  de  injuncta  sibi  penitentia  miseri- 
corditer  relaxamus ;  presentibus  post  consumationem  operis  minime  vali- 
turis,  quas  mitti  per  questuarios  districtius  inhibemus,  eas,  si  secus  actum 
fuerit,  carere  viribus  decernentes. 

Datum  Insule ,  kalendis  maji ,  pontifieatus  domini  Innocentii  pape  2o 
iüi.  anno  nono. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutBcho.).   Am  obern  rande  der  rückseite  steht:  . 
Petras  Viterbiensi s.    Siegel  ovalj^  geistlieher  stehend,  mit  beiden  bänden  ein 
buch  haltend;  umschr.:  S  '  FBIS-  HYG*  TT-  SC£-  SABmE-  PB'RI*  CARD' 

114.    Die  Stadt  Worms  beurkundet  ^  dass  ihre  bürger  die  eheleute2& 
Herlrich  und  Gisela  dem  deutschen  arden  elf  morgen  weinland  %u 
Karlbach  unter  vorbehält  des  ertrages  überlassen  haben. 

Worms  1 252  mai  27. 

1252  Gonsules  universique  cives  Wormacienses.    Noverint  universi  pre- 

mai  27.  geucium  inspectores,  quod  Hertricus  ac  uxor  ejus  Gysela  nostri  concivesso 
bona  sna  Karrelabach  sita,  videlicet  xi  jugera  vinearum  cum  quadam  cu- 
ria, contulerunt  fratribus  de  domo  Theutonica  libera  et  spontanea  volun- 
tate^  ita  quod  iidem  fratres  predictis  H.  et  6.  conjugibus  quoad  vixerint 
de  hujusmodi  bonis  dabunt  annuatim  tres  karratas  vini,  que  de  supra- 
dictis  vineis  provenerint  et  ipsis  creverint,  eisdem  intra  muros  Worma-  35 
cienses  sine  eorundem  conjugum  laboribus  et  expensis  presentandas. 
Alteri  vero  superstiti  postdecessum  alterius  memoratas  tres  karratas  vini 
tempore  vite  ipsius  annuatim  similiter  assignabunt.    Sane  cum  Franko 


1)  Wie  in  nr.  18. 


1252  Jal.  21.  ^  1252  Mpt.  4.  9S 

prenomiiiate  Gisele  nxoris  ipsins  H.  frater  occasione  hereditatis ,  quam 
ad  ipBiiin  devolutam  asserebat,  snper  hiis  bonis  litem  et  aetionem  habe- 
ret,  landein  in  jndicio  ordine  juri»  victnfl  renaneiavit  omni  inpeticioni  et 
jnri,  quod  habere  ad  bona  talia  videbatur,  ita  quod  nee  ipse  yel  soi  here- 

5  des  in  bonis  istis  prenotatos  fratrea  aliquatinus  inpedirent,  snper  eo  ab 
eodemFrankone  facta  effestucacione  soUempniter  eoram  nobis.  Nos  qno- 
qne  in  premissornm  memoriam  evidentem  presens  scriptum  sigillo  civi- 
tatis nostre  sigillandum  duximus  cum  testibus  subnotalis,  quomm  nomina 
snbsequntor :  Dauid  post  Coquinam,  Wolframus  de  Petemsheim,  nrifites; 

10  Conradns  Dirolfi,  Henricus  Bicheri,  Gonradns  VosseUn,  Henricus  Cipura, 
BSberliardns  in  vico  Lane,  Conradns  de  Arbore  Bosaram,  Henricus  Holt- 
munt,  BertholduB  cerdo  et  Fnmco  frater  suus,  et  alii  comphures. 

Actum  et  datnm  Wormacie,  anno  dcmiini  m.cc.lii.,  feria  secunda 
post  octavas  pen&eeostes. 

15         Au0  nr.  547  (556)  d<M  Marbuiger  copialbaches  in  Wien. 

115.  Ulrich  von  Münzenberg  entsagt  seinen  ansjprüchen  auf  guter  zu 
Kirchhain  zu  gunsten  des  deutschen  hauses  in  Marburg. 

Münzenberg  1 252  jul.  21 . 

Ylricus  de  Hmoenbe^.  Ad  universorum  nottciam  presenti  pagina  1252 
20  cnpimus  pervenire,  qnod  nos  et  uxor  nosira  Helewigis  de  consiKo  amico- 
mm  nostrorom  renuntiavimus  omni  actioni,  quam  habuimus  pro  bonis  in 
Kirbhayn  contra  fratres  domus  Theuthonicorum  in  Marpurg,  ad  preces 
domine  nostre  Sophie  ducisse  Brabantie  et  ex  eo,  quod  experti  sumus  jus 
nostrum  in  bis  bonis  minus  validum  fuisse,  et  propter  deum.  Ad  hujus 
25  rei  memoriam  presentem  scedulam  sigillo  nostro  fecimus  communiri. 

Datum  Mincenberg,  anno  domini  m?  ec?  1?  secundo,  in  vigilia  sancte 
jMarie  Magdalene. 

Aus  orlg.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*    Siegel  rund;  pflanze  (minzenkraut) 
zwischen  swei  tMrmen;    umsehr.:    SIGILLYM-  YLEICI-  DE-  MINCENBERC* 
30  Qedr.:  Chidenofl  Codex  4, 882.  Hennes  1, 139  nr.  143. 

116.  Markgraf  Heinrich  von  Meissen^  landgraf  von  Thüringen^  be- 
stätigt die  Schenkung  der  pfarrkirche  zu  Fekberg  an  den  deutschen 
orden  durch  herzog  Heinrich  von  Brabant.     Wartburg  1 252  sept.  4. 

Nos  Heinrieus  dei  gratia  Misnensis  et  Orientalis  maichio^  Thuriugie    1252 
35  lantgravius  et  Saxonie  comes  palatinus,  notum  &cimu8  universis,  quod  ""^  ' 
donationem,  quam  illustris  dux  Brabantie  felicis  memorie  et  consanguine'a 
nostra  dilecta  filia  sancte  Elizabeth  domui  Teutonice  super  parrochia 


96  1253.  —  1253  märz  23. 

Yelsberc  fecit  <) ,  inconvulsam  tenere  yolumas  atqne  ratam  et  hoc  litteris 
presentibus  protestamnr. 

Datum  Wartberc,  anno  domini  m?  cc?  lii?,  pridie  nonas  septembris, 
decime  indictionis.. 

Aus  dem  durch  feuchtigkeit   stark  beschädigten  orig. -perg.  in  Marburg  5 
(deutscho.).  Siegel  abgefallen. 

117.  Das  kloster  Hachbam  überlässt  dem  deutschen  hause  in  Mar- 
burg eine  guU  zu  Ginseidorf  gegen  eine  andere  zu  Hachbom.    1 253. 

1253.  Kos  magistra  et  conventus  in  Habichebumen  notum  esse  volnmns 

universis,  quod  fratribus  in  Marthpurg  domus  Theutonice  maldnim  sifi-io 
ginis  et  maldrum  avene  in  Gunzellendorf  in  concambio  singulis  annis 
perpetnaliter  assignamus,  scituri,  quod  nobis  vice  versa  cansa  conmodi- 
tatis  modo  simili  in  Habichebumen  de  bonis  suis  maldrum  siliginis  et 
maldrum  avene  singulis  annis  perpetnaliter  dare  statuerunt.    Ut  antem  a 
nostrorum  successorum  non  labatur  memoria,  presentem  paginam  nostri  15 
conventus  sigillo  fecimus  roborari. 
Datum  anno  domini  m.  cc.  liii. 

Aus  nr.  162  (165)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

1 1 8.  Hartmul  van  Cronberg  erklärt  sich  nach  dem  testamente  seines 
in  den  deutschen  orden  getretenen  bruders  Frank  für  verpflichtet  zu  20 
gewissen  leistungen  aus  gutem  zu  Dortelweil  und  Sossenheim  an  seine 
geschwister  unter  aufrechterhaltung  der  in  dem  genannten  testamente 
dem  deutschen  hause  in  Marburg  gemachten  schenliung  von  giitern  zu 

Harheim.    1253  iwarz  23. 

1253^  Ego  HartmuduB  de  Gronenberg  universis  presens  scriptum  visuris25 

notum  esse  volo,  quod  ego  juxta  testamentum  fratris  mei  Frankonis,  qui 
divina  inspirante  gratia  se  ordini  domus  Teutonice  scitur  reddidisse, 
duabus  sororibus  meis  in  religionis  habitu  domino  famulantibus  dno  pel- 
licia  semper  in  secundo  anno  de  bonis  sitis  in  Turkelwila,  quoad  vixerint, 
et  duobus  fratribus  meis  parvulis  sex  octalia  siliginis  de  bonis  in  Sozen-  30 
heim  sitis  annuatim ,  quousque  dum  ipsi  ad  statum  virilem  perveniant, 
debeo  ministrare ,  legationis  sue  testamentum ,  quod  cum  bonis  suis  in 
Horheim  fecit  domui  Teutonice  in  Marpurg,  nunc  et  semper  omni  contra- 
dictione  remota  servando.  Hujus  rei  testes  sunt:  Eberwinus  Grus,  Otto, 
Walterus,  Bertoldus  Suap,  Franko  de  Gronenberg  congnati;  Amoldus,  35 
Gräfte  et  cappellanus  ejusdem  loci. 


min  23. 


1)  Nr.  82  u.  86. 


1258  »pr.  22.  97 

Aetnm  anno  domini  m?  cc?Iiii?,  in  dominiea  qna  cantatur  occulif!)  mei 
Bemper.  Ut  autem  hec  firma  maneant  et  illesa,  presentem  cedulam  sigillo 
meo,  communi  noeftro  sigillo  et  Walten  cognati  mei  eigillo  duxi  robo- 
randam. 

5  Aus  orig.-perg.  in  Marbnrg  (deotseho.)*  Drei  Siegel ;  vom  ersten  nnd  dritten  nnr 
noch  stücke;  das  zweite  abgefallen.    Auf  dem  herzförmigen  dritten  ein  nach  oben 

und  unten  in  zinnen  auslaufender  Querbalken;  umschr.: DE  •  ASCEBVBN  • 

Gecbr. :  Gudenus  Codex  4;  &83 ;  daraus  Hennes  1, 140  nr.  145. 

119.    Graf  Emich  von  Leiningen  entscheidet  den  streit  zwisclien  den 
10  rittern  Berthold  von  Laumersheim  und  Ebelin  von  Knöringen  und  dem 
deuischeu  hause  in  Flörsheim  über  die  nachgelassenen  guter  Ulrichs 
von  Knöringen  xu  gunsien  des  deutschen  hauses.    4  S53  apr,  22. 

Emicho  comes  de  Liningen.  Noverint  universi  presencium  inspecto-    1253 
res  5  quod  exorta  questione  inter  Bertolduni  de  Lumersheim  et  Ebelinum  *^'*  ^^* 

15  de  Gnuringin  milites  ex  una  parte  et  fr^tres  sancte  Marie  de  domo  Theu- 
tonica  in  Flörsheim  ex  altera  super  bonis  ibidem,  que  Vlricus  de  Cnurin- 
gen  dictis  fratribus  ob  remedium  anime  sue  tradidit  et  legavit ,  utraque 
pardum  in  nos  sub  periculo  cause  conpromiserunt  simpliciter  et  de  piano, 
ratnm  habentes  quidquid  de  predictis  bonis  duceremus  arbitrandnm.  Nos 

20itaque  habito  prudentnm  et  proborum  consilio  super  predictis  bonis  in 
nomine  domini  taliter  arbitramur,  quod  Bertoldus  et  Ebelinus  milites  pre- 
dieti  nichil  juris  habent  in  bonis  snpradictis,  cum  fratres  memorati  eadem 
bona  in  judicio  optinuerunt  per  sentenciam  dif&nitivam  ab  eisdem^). 
Unde  volumus,  quod  cedant  et  bonis  renuncient  supradictis,  quemadmo- 

25  dum  jam  fecerunt.  Ipsi  enim  aput  Flörsheim  coram  judicio  conmunicata 
manu  uxoris  Bertoldi  et  heredum  utriusqne  cesserunt  et  renunciaverunt 
pro  se  et  suis  heredibus  bonis  supradictis.  Verum  quia  dicti  milites  labo- 
res  fecerunt  et  expensas  in  Ute  supradicta,  volumus  etrogamus,  quod 
fratres  memorati  Ebelino  militi ,  quam  diu  ipse  vixerit ,  dent  xl  maldra 

30  siliginis  annis  singulis  infra  assumpcionem  et  nativitatem  beate  virginis ; 
ipso  autem  mortuo  heredibus  nichil  dabunt.  Bertholdo  yero  de  Lumers- 
heim et  nxori  sue  in  reconpensam  expensarum  nostre  dilectionis  intuitu 
fratres  memorati  concesserunt  dimidietatem  bonorum  supradictomm  pro 
aimno  oensn/  videlicet  dimidia  libra  cere  annis  singulis  in  feste  purifica- 

39cionis  persolvenda.  Postqnam  antem  mortui  fuerint,  eadem  dimidietas 
bonorum  ad  fratres  supradictos  libere  redibit  et  absolute.  Testes  hujus 
reisunt:  Hildemarus,  Gerhardus  de  Dirmenstein,  Johannes,  fratres  de 
domo  Thentonica ;  Bertoldus  Smiizzel,  Fridericus  de  Lannesheim,  Franco 

40        1)  Vgl.  nr.  92. 

Hess.  Urlrandenbiicl).    I.  7 


«f>. 


98  1253  aog.  9.  —  1254. 

de  Lannesheiin,  Helfricas  de  Isenburch,  Sigelo  de  Kircheim,  Gerbodo  de 
Eppelensheim,  Cranich  de  Eircheim,  Amoldus  advoeatus  de  Flersheym, 
Hugo  de  Flersheim,  Henricus  de  Isenbnrch,  et  alii  quam  plures. 
Datum  amio  domini  m.  cc.  liii.,  in  vigilia  beati  Georgii  maiüris. 

Aus  nr.  542  (551}  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  5 

120.  Der  cardinallegat  Hugo  versprichl  allen  beförderem  des  von 
dem  deutschen  hause  zu  Marburg  unternommenen  kirchen-^  hospitaln 

und  officinenbaues  hundert  tage  ablass.    Metz  1253  aug.  9. 

1253  Universis  Cristi  fidelibus  per  regnum  Alemaimie  constitutis,  a'd  quos 

aug.  9.  py^gßnijßg  littere  pervenerint,  f rater  Hugo  miseratione  divina  tituli  sancte  lo 
Sabine  presbiter  cardinaliB,  apostolice  sedis  legatus,  salutem  in  domino. 
Quoniam ,  ut  ait  —  vitam  etemam  ^) .    Cum  igitur ,  sicut  dilecti  in  Cristo 
. .  preceptor  et  fratres  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  in  Mart- 
burch  Maguntine  diocesis  nobis  exponere  curavernnt,  iidem  ecclesiam. 
hospitale  et  officinas  suis  et  pauperum  usibus  oportunis  edificare  ceperinti5 
opere  sumptuoso  et  ad  edification^m  hujusmodi  ac  sustentationem  paupe- 
rum eorundem  fidelium  suffragia  noscantur  plurimum  oportuna,  universi- 
tatem  Testram  monemus,  rogamus  et  hortamur  in  domino  in  remissionem 
vobis  pecaminum  injungentes,  quatinus  de  bonis  vobis  a  deo  coUatis  pias 
ad  id  elemosinas  et  grata  eis  caritatis  subsidia  erogetis,  ut  per  subven-20 
tionem  vestram  dictum  opus  valeat  consummari  ac  alias  eorum  indigencie 
provideri  et  vos  per  bec  et  alia  bona,  que  domino  inspirante  feceritis. 
ad  eteme  possitis  felicitatis  gaudia  perrenire.  Nos  enim  de  omnipotentis 
dei  misericordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  auctoritate 
confisi  Omnibus  vere  penitentibus  et  confessis,  qui  eis  ad  id  manum  por-25 
rexerint  adjutricem ,  centum  dies  de  injuncta  sibi  penitencia  misericor- 
diter  relaxamus.    Presentes  mitti  per  questuarios  districtius  inhibemus, 
eas,  si  secus  actum,  carere  viribus  decementes. 

Datum  Metis,  v.  idus  aug^sti,  pontificatus  domini  Innocentii  pape  iiii. 
anno  undecimo.  30 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)«    Auf  der  rückseite  steht:   sancta 
f  Maria. 

121.  Der  Marburger  bürger  Albert  genannt  von  Amöneburg  und  Kon- 
rad Puzel  von  Dillenburg  verkaufen  ihren  hof  in  Bellershausen  dem 

deutschen  hause  in  Marburg,     1254.  35 

1254.  ^os  Albertus  civis  in  Martpurc  dictus  de  Amneburg,  Conradus  filius 

Puzel  de  Dillenberg  et  uxores  nostre  Ysendrudis  et  Adelheidis  tenore  hoc 
protestamur  curiam  nostram  in  villa  Beltershusen  cum  omnibus  attinen- 

1)  Wie  In  nr.  18. 


1254.  99 

tibuS;  agriS;  pratis,  pascuis^  nemoribus  fratri  Eeinhardo  de  Cappella  no- 
mine domus  et  fratrum  Theuthonieornm  in  Martpure  vendidisse  pro  xx 
marcis  et  nna,  Adolfo  et  Mechthilde  pueris  dicte  Ysendrudis,  qui  et  erant 
heredes,  qoibns  de  predictis  denariis  dabantur  marca  et  dimidia,  consen- 

5  cientibus  et  abrennnctiantibus ,  ut  debebat,  enm  venditoribus  prefatis. 
Et  hec  emptio  et  venditio  facta  est  coram  seabinis  in  Martpure  loco  et 
tempore  seeundom  terre  consuetudinem  cum  soUennitate  et  cautela|  et 
omnibuS;  que  solent  in  talibus  exhiberi,  ita  quod  a  venditoribus  et  here- 
dibus  manibus  choadunatis  et  jactu  calami  sunt  resignata.    Insuper  fra- 

10  tres  in  possessionem  sunt  ducti  et  bona  prelibata  eis  assignata  sunt  per 
eosdem  in  >dlla  Beltershusen  coram  Lutbrando  comite  in  Ebelzdorf  tunc 
temporis.  Hiis  intererant  villani  in  Beltershusen  et  omnes,  qui  debebant 
merito  interesse.  Preterea  dictus  Albertus  et  uxor  sua  pro  se  et  pueris 
dictis.  Heinricus  Fliko  pro  filia  et  genero  suo  de  prestanda  werandia  se- 

15  cundum  terre  consuetudinem  fidejusserunt.  Item  solutioni  pecunie  Her- 
mannus  Thelonearius,  Ospertus,  Hermannus  Dens,  Rvdegerus,  Gumper- 
tus  Ganto,  Engelbertus  interfuerunt.  Preterea  testes  hujus  rei  sunt: 
Lvdewicus  de  Yronhusen  j  £yerhard(uSj  Longus ;  insuper  fratres :  Lode- 
wictts  plebanus  in  Martpure,  Wigandus  de  Scrikede,  Reinhardus  de  Ha- 

20  seistein,  Hermannus  sacerdos,  Si£fridus  marscalcus ;  item  testes  de  Ebelz- 
dorf: Lutbrandus  comes ,  Gumpertus  waldbodo ,  Heinricus  Fliko  de  Al- 
naha ;  in  Beltershusen :  Heinricus  Ruffus  et  frater  suus  Gerlacus  faber, 
Ortwinus,  Rvdolfus  Knaz  et  frater  suus  Wideradus,  Wikerus,  et  alii 
plures.    Et  in  hujus  rei  evidentiam  sigillum  burgensium  äd  instantiam 

25  partium  civitatis  in  Martpure  huic  littere  est  appensum. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  1?  iiii? 
Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen. 

122.    1254. 

Andreas  miles.  dominns  Thietmarus  miles.  Arnoldns  niilee.  do-  1254, 
30  minus  Dhegenhardus  sacerdos  et  Conradus  de  Anzenuare.     Capellam 
in  Anzenuare  cum  universis  suis  attinentiis  in  remedium  animarum 
nostrarum  necnon  et  parentum  nostrorum  cum  consensu  uxorum  et  li- 
berorum  et  omnium  heredum  nostrorum  in  sublevamen  sanctorum  in- 
firmorum  hospitali  beati  Johannis  baptiste  trans  marinas  partes  propriam 
35  tradimus.   Insuper  quartam  partem  prefate  capelle  ego  prefatus  dominus 
Thiethmarus  miles  in  proprietate  conparavi  et  eisdem  infirmis  contuli. 
Ne  autem  hoc  attemptetur,  quia  sigillis  caremus,  presens  scriptum  sigillo 
domini  G.  pinceme  roboratum  fecimus  conscribi.   Testes  etc.  (I) 
Actum  anno  domini  m?  cc?  liiii? 
40  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  f deutscho.).    Siegel  abgefallen.    Gedr.:   Ent- 

deckter Ungrund  nr.  18 ;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7.  466. 

1* 


1  00  1254  mal  16.  ^  1254  jun.  26. 

123.  Papst  Innocenz  IV.  gewährt  allen  ^  welche  die  dem  deutschen 
orden  gehörige  kapelle  der  heiligen  Elisabeth  zu  Marburg^  die  dem- 
nächst eingeweiht  werden  soll^  am  tage  der  einweihung  und  am  tage 

der  heiligen  Elisabeth  besuchen^  vierzig  tage  ablass, 

Aßsisi  4  234  mai  18.  ^ 

1254  Innocentius  episcopus  servus  servorum  devuni vereis  Cristi  fidelibus 

™"  ^^'   presentes  litteras  inspecturis  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Vite 
perempnis  gloria,  qua  mira  benignitas  conditoris  omnium  beatam  coronat 
aciem  civium  supernorum ,  a  redemptis  pretio  sangninis  fusi  de  pretioßo 
corpore  redemptoris  meritorum  debet  acquiri  yirtute,  inter  que  illud  C8ße  lo 
pregrande  dinoscitur,  quod  ubique  sed  precipue  in  sanctorum  eeclesiis 
majestas  altissimi  collaudetnr.  Bogamus  itaque  nniversitatem  yestram  et 
hortamur  in  domino  in  remissionem  vobis  peccaminum  injungentes,  qua- 
tinus  ad  capellam  sancte  Elisabeth  de  Marpuch  (! )  Magnntine  dioeesis, 
que,  sicut  accepimus,  spectans  ad  hospitale  sanete  Marie  Thentonieonim  15 
debet  in  proximo  dedicari,  imploraturi  a  domino  delictonim  veniam  in 
humilitate  spiritas  accedatis.  Nos  enim,  ut  Cristi  fideles  quasi  per  premia 
salubriter  ad  merita  invitemus,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  bea- 
torum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  auctoritate  confisi  omnibus  vere 
penitentibus  et  confessis,  qui  ad  eandem  capellam  in  die  dedicationis20 
ipsius  et  in  festo  predicte  sanete  causa  devotionis  accesserint  annuatim, 
quadraginta  dies  de  injuncta  sibi  penitentia  misericorditer  relaxamus. 
Datum  Asisii,  xv.  kalendas  junii,  pontificatus  nostri  anno  undeeimo. 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.)-    In  der  rechten  ecke  des  umgelegten 
unteren  randes  steht:  Jo  S  und  auf  der  rückseite :  sanctaf  Maria.  Die  bleibulle  hängt  25 
an  roth  und  gelben  seidenföden. 

124.  Erzbischof  Arnold  von  Trier  überweist  dem  deutschen  hause  in 
Coblenz  die  demselben  von  deti  patronatsherren  geschenkten  Pfarr- 
kirchen zu  Herborn  und  Zeuzhem  mit  den  dazu  gehangen  kapellen. 

IWer  1254Jmi.  26.  30 

1254  A.  dei  graeia  Treuirorum  archiepiscopus  viris  religiosis  et  ^lectis  in 

jnn.  .  (ij.jg|.^  preceptori  et  fratribus  domus  Theutonice  in  Confluentia  salutem 
in  domino.  Quoniam  ea,  que  possidentur  a  vobis,  deputata  sunt  servicio 
crucifixi ,  quem  et  in  menbris  suis .  videlicet  pauperibus ,  hospitalitatis 
graeia,  infirmorum  cura  ac  multiplici  consolacione  misericorditer  recipitis  35 
et  fovetis,  nichilominus  fratribus  vestris  transmarinis  necessaria  mini- 
strande,  qui  pro  defensione  terre  sanete  et  fide  cristiani  nominis  dilatanda 
se  periculis  et  mortibus  fideliter  et  frequenter  exponunt ,  considerantes, 


1254  jQl.  2.  101 

qaod  ad  tanta  pietatis  opera  plaribus  indigetis,  ecclesias  parocfaiales 
nosire  diocesis  in  Heraere  et  Znzheim  enm  eapellis  attinentibus  eisdem, 
qnairam  jara  potnmalaB  benigna  deyocione  patronomm  vobis  dinoscuntnr 
esse  collata ,  de  consensu^capituK  nofitii  domiii  vealre  eonferimus  et  do- 

5  Barn«» ,  ita  videlieet ,  ut ,  cam  obtulerit  se  facultas  et  qni  loco  pastorum 
babefitar  eas  desierint  possidere ,  fraetas  earnm ,  qui  super  neeessitatem 
deserviencinm  personarum  proyeniunt,  vestris  usibus  applicentur ;  niclii- 
lominus  districtiuB  provideri  volentes ,  ne  cura  animaruin  in  eis  aliqua^ 
tenus  necgligatur  et  tanta  poreio  deservientibus  assignetur,  ut  de  jure  suo 

to  archiepiscopis  et  archidiaconis  sufficienter  valeat  responderi.  In  cujus 
facti  perpetuam  firmitatem  nostrum  et  capitnliTreuerensis  sigilla  presen- 
tibus  litteris  sunt  appensa. 

Datum  Treueri,  anno  domini  m?cc?liiii?.  vi?  kalendas  julii. 

Aus  orig.-perg.  in  Idstein.    Zwei  Siegel  an  rothen  seideDStrÖngen :  1.  oval; 

15  sitzender  Wschof ,  unidchr.:  ARNOLDVS •  D ..  GRA ...  TREVIROBV  ARCHIEP..; 

2j  rund  (zerbrochen);   brnstbild  eines  heiligen;    umschr. :  SYMON- B. .  .ONA- 

Gedr. :  Gudenus  Codex  4,884;   daraus:  Kremer  Orig.  Nass.  2,295;  Hennes  1, 144 

nr.  152.   Eltester  u.  Goerz  Mittelrhein.  Urkb.  3, 918  nr.  1256. 

125.     Erzbischof  Gerhard  von  Mainz  verspricht  allen  ^  welche  den 
20  vom  deutschen  hause  bei  Marburg  unternommenen  hospitalbau  beför- 
dern und  der  einweihung  der  kapelle  dieses  hospitals  beiwohnen^  vier- 

zig  tage  abht^s.     1254  jul.  2. 

Gerfaardus  dei  gratia  sancte  Moguntine  sedis  archiepiscopus ,  sacri     1254 
imperii  per  Germaniam  archicancellarius ,  universis  Cristi  fidelibus  pre- 

25  sentem  paginam  inspecturis  salutem  in  anctore  salutis.  Quoniam.  ut  ait 
—  vitam  etemam  *) .  Cum  igitur  fratres  domus  Theutonice  nostre  dyoce- 
sis  apud  Marburch  ad  sustentationem  pauperum  et  egenorum  ad  eundem 
locum  confluentium  hospitale  de  novo  ceperint  edificare  nee  proprie  facul- 
tates  suppetant  ad  consummationem  dicti  hospitalis,  nniversitatem  vestra 

3omonemus  et  exhortamur  in  domino  atque  in  remissionem  peccatorum 
vobis  injungimus,  ut  de  bonis  a  deo  vobis  collatis  pias  elemosinas  et 
grata  subsidia  caritatis  dicto  hospitali  erogetis,  ut  per  Subventionen! 
vestram  ipsins  inopie  consulatur  et  vos  per  hec  bona  et  alia,  que  domino 
inspirante  feceritis ,  ad  etema  possitis  gaudia  pervenire.    Nos  autem  de 

35omnipotentis  dei  misericordia  coniidentes  omnibus,  qui  ad  structuram 
sepedtcti  hospitaKs  manum  porrexerint  adjutricem,  xl  dies  de  injuncta 
sffii  penitentia ,  peceata  oblita ,  vota  fracta ,  si  ad  ea  redierint .  offensas 
parentum  shie  manuum  injectione  violenta,   et  cum  ad  consecrationem 


Jul.  2. 


40         1)  Wie  in  itt.  18. 


1  02  1254  juU  13.  —  1254  aug.  6. 

capelle  antememorati  hospitalis  devotionis  causa  advenerint  in  presenti 

et  singulis  annis  dedicationis  ejnsdem  in  futuro,  misericorditer  relaxamaa. 

Datum  anno  domini  m?  cc?liiii?,  pontificatus  nostri  anno  üi?,  vi?  nonas 

julii,  in  die  sanctorum  Processi  et  Martyniani.« 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Auf  der  rlickseite  steht  von  derselben  5 
band :  In  dedicacionis  anniyersario  capelle  infirmorum.  Das  an  roth  grün  und  gelben 
seidenfaden  angehängt  gewesene  Siegel  ist  abgefallen.  Ein  zweites  orig.-perg.  (in 
der  mitte  durchgerissen)  zeigt  unwesentliche  abweichungen.  Siegel  abgefallen.  — 
Aehnlichen  ablass  gab  zu  Worms  im  selben  jare  {tag  nicht  mehr  lesbar)  bischof 
Richard  von  Worms  ^d  dedicacionem  hospitalis  venientibus''.  Ganz  zerfetztes  orig.- 10 
perg.  mit  zerbrochenem  Siegel* 

126.  Bischof  Heinrich  von  Eichslädt  verspricht  den  beförderern  der 
neu  erbauten  hospitalkapelle  bei  Marburg  ablass.    Esch^nbach  1254 

juL  13. 

1254  Heinricvs  dei  gratia  Eistetensis  ecclesie  episcopns  universis  Cristii^ 

^^ '  '  fidelibus  per  diocesim  MoguniSnam  constitutis ,  ad  quos  presens  littera 
pervenerit,  salutem  in  vero  salutari.  Quoniam,  ut  ait — vitam  etemam*). 
Cum  igitur  aput  Marpurc  capella  de  novo  sit  constructa  et  infirmis  hospi- 
talis loci  ejusdem  deputata,  nniversitatem  vestram  monemus,  rogamus  et 
hortamur  in  remissionem  peccaminum  vobis  nichilominus  injungentes,  ^^ 
qnatinus  de  bonis  vobis  a  deo  coUatis  eidem  loco  pias  elemosinas  et  grata 
sttbsidia  erogetis.  Nos  enim  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  beatomm 
Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  necnon  quam  dominus  nobis  concessit 
auctoritate  coniisi  omnibus,  qui  eidem  loco  manum  porrexerint  adjutricem, 
xl  dies  criminalium  de  peccatis  vere  confessis  et  contritis  et  annum  venia-  25 
lium  et  semper  in  anniversario  dedicationis  sepedicte  capelle  misericor- 
diter relaxamus. 

Datum  aput  Eschenbach,  anno  domini  m?  cc?  liiii?,  iii.  idus  julii,  xii. 
indictione,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Aus  dem  sehr  verblassten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  oval  (zer-3e 
brechen]^  sitzender  bischof  mit  buch  und  stab;  umschr.:  HEINRICVS-  ...  GRA- EI- 
STETEN •  E ....  E- EPS- 

1 27.  Der  cardinallegat  Petrus  gebietet  den  Sammlern  seiner  visita- 
tionsgebuhren  in  Deutschland^  von  den  häusern  und  kirchen  des  detU- 

selten  ordern  kein  geld  zu  verlangen.    Dorlrecht  1254  aug.  6.       '^^ 

1254  Petrus  miseratione  divina  sancti  Georgii  diaconus  cardinalis,  aposto- 

aag.  6.  ]|ßß  gg^ig  legatus ,  universis  coUectoribus  procurationum  nostrarum  per 

Teuthoniam  constitutis  salutem  in  domino.   Volumus  et  presencium  vobis 


1)  Wie  in  nr.  18. 


1254  oct.  —  1255.  103 

anctoritate  mandamus,  quatinus  a  domibus  vel  ecciesiis  ordinis  sancte 

Marie  Teuthonicorum  occasione  procurationum  nostrarum  nnllam  pecn- 

niam  exigatis ,  sed  restituatis ,  si  quid  recepistis  ab  eis ,  revocantes ,  si 

contra  eas  aut  fratres  eamndem  aliquam  sententiam  protnlistis;  alioquin 

^   no8  exnunc  eam  denuntiamus  irritam  et  inanem. 

Datum  Dordric,  viii.  iduB  angusti,  anno  domini  m?cc?liiii? 

Aus  einem  sehr  verblassten  vidimus  auf  perg.  d.  d.  Marpurg,  1254,  nono  ka- 
lendas  septembris  (ang.  24),  ausgestellt  von  „frater  Henricns  quondam  episcopus 
Warmiensis ,  frater  Burchardus  ordinis  Predicatoram ,  frater  Lanpertus  gardianus 
lO^omus  fratrum  MinoTum  in  Marpurg^'  in  Marburg  (deutscho.)*  Von  den  3  siegeln 
bangt  nur  noch  ein  stück  des  zweiten  an ;  es  zeigt  Maria  mit  dem  kinde  und  darun- 
ter eine  betende  gestalt ;  umschr. :  . . .  RIORIS  •  FRM  •  PDICA 

■ 

i  28.    Die  eheleuie  ^Heinrich  Heyliwarc  und  Mechthild  von  WeiWurg 
verkaufen  dem  deutschen  harne  in  Marburg  ihre  guter  zu  Wehrs- 
15  hausen.     Weilburg  1254  oct. 

In  nomine  domini,  amen.  Ea,  que  geruntnr  in  tempore,  ne  simnl  la-    1254 
bantur  cum  tempore,  solent  lingua  testiom  et  scripture  memoria  perben-     ^^' 
nari.    Notum  sit  ergo  omnibus  tam  presentis  quam  fdtnre  etatis ,  quod 
Henrieus  connomine  Heyliwarc  et  uxor  ejus  Meytildis  de  Wiliburg  et  liberi 

2oeorundem,  videlicet  Hartmannus  et  Margareta,  bona  eorum  in  Werstorf  ^] 
Sita  apud  Marthpurg  jure  proprietatis  eis  attinencia  sub  eodem  jure,  sicut 
ab  antecessoribus  eorum  possederunt,  in  pascuis  videlicet,  nemoribus  et 

•  aquis,  jfratribus  domus  Theutonice  in  Marthpurg  perpetuo  possidenda 
vendiderunt.    Testium  autem  nomina,  qui  huic  convencioni  et  vendicioni 

25  intererant ,  sunt  hec :  Henrieus  decanus  in  Wiliburg ,  Ebirhardus  Bubi- 
sami,  Petrus  consanguineus  ejusdem,  Eylpwinus  caupo,  Rucherus  pistor 
de  Heymoy,  et  alii  quam  plures.  In  cujus  rei  testimonium  simul  et  cau- 
telam  hoc  scriptum  sigillo  ecclesie  beate  Walburgis  in  Wiliburg  existit 
muniendum. 

30  Datum  in  Wiliburg,  anno  domini  m.  cc.  liiii.,  mense  octobris. 

Aus  nr.S3(84)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien,  mit  der  Überschrift:  Con- 
firmacio  bonorum  inWershusen. 

1  29.'   /ti7fer  Siegfried  von  Blasbach  schenkt  dem  deutschen  orden  bei 
seinem,  eintritt  in  denselben  äcker  zu  Dalheim  und  einkünfte  zu 
35  Munzenbach,    1255. 

Ego  Sifridus  miles  de  Blasbach  tenore  presentium  publice  protestor,     1255. 
qnod  dum  ego  intendens  saluti  anime  mee  obtinuissem  apud  dominos  frar- 

1)  Iirig  im  copialbuch  statt  Wershnsen,  wie  der  zusatz  apud  Marthpärg,  die 
am  scMuBs  mitgetheilte  Überschrift  und  nr.  202  beweisen. 


404  ]255&br.  20. 

treB  domus  Theatonioe  me  in  sunm  ordinem  recipiendum  sincere  propter 
deum ,  dedi  ipeis  fratribus  sive  domai  dicte  eonmianieftta  ma&a  Dimari 
generi  mei  et  filie  mee  agros  meos  silos  apiid  villam  Dalheim  neenon 
redditus  meos  sive  bona  sita  in  villa  Muaziabad  liberaliter  ac  benigne 
jure  proprietario  in  perpetunm  poBsidenda,  resignans  jam  dicto  genero  5 
meo  et  filie  cetera  bona  mea  eea  proprietario  jnre  posseesa  a  me  hactenus 
seu  feudali.    In  cujus  facti  testimonium  deputa^d  Conradum  militem  de 
Cruftele ,  Bicholfnm  quondam  Gerberti ,  Conradum  Reionem .  Berno«€m 
et  Ekehardum  scabinos  Wetflarienses.  Ne  vero  huic  facto  meo  possit  ali- 
quid in  posteiiim  in  contrarium  suscitari,  presens  scriptum  exinde  con- lo 
fectum  est  et  sigillo  civitatis  Wetflariensis  consignatum. 
Actum  anno  domini  m?cc?l?  quinto. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscho.).    Siegel  abgefallen.    Gedr. :"  Gudenua 
Codex  4, 8S6;  daraus  Hennes  1, 148. 


130.    Der  propst  von  Merseburg  beurkundet,  dass  Albert  Smetinki'^ 
pfarrer  zu  Felsberg  wegen  dieser  pfarre  mit  bruder  Jacob  comthur  zu 
Möürich  sich  dahin  geeinigt  habe^  dass  Albert  dtn  prieslerbruder 
Johann  als  viear  für  die  pfarre  präteniiren  und  der  erden  ihm  dafür 
zehn  mark  sUhers  jährlich  zahlen  solle.    Merseburg  1 253  fcbr,  20. 

1255  Pennissione  divina tus  prepositus  Mersburgensis  omnibus,  ad  20 

febr.20.  quos  prcscns  Scriptum  pervenerit,  in  salutis  auctore  salutem.  Universo- 
rum  Cristi  fidelium  noticie  cupimus  declarari,  quod  magister  Albertus 
dictus  Smelink  Frislariensis  canonicus  plebanus  in  Velsberc  neenon  fra- 
ter  Jacobus  conmendator  in  Melderich  hospitalis  sancte  Marie  Jherosolo- 
mitani  domus  Theutonicorum  nos  una  cum  aliis  rogaverunt  suis  tracta-'i5 
tibus  interesse  et  nobis  specialiter  supplicantes ,  ut  super  eis ,  que  inter 
ipsos  acta  sunt  et  rationabiliter  terminata ,  sub  sigillo  nostro  faceremus 
confici  publicum  instrumentum.  Ideoque  cunctis  notum  fieri  volumus  et 
inprimi  memorie  singulorum,  quod  dictus  magister  cum  prefato  fratre 
nomine  domus  sue,  que  dinoscitur  habere  jus  patronatus  predicte  par-30 
rochie,  sicconvenit:  Magister  A.  presentabit  archidiacono  vel  episcopo, 
si  necesse  fuerit ,  Johannem  presbiterum  fratrem  domus  Theutonice ,  ut 
instituatur  vicarius  in  parrochia  in  Velsberc  temporibus  vite  prenotati 
magistri.  Eidem  quoque  magistro  x  marce  argenti  usualis  et  in  Hassia 
pro  tempore  approbati  in  octava  beati  Martini  episcopi  annis  siflgulis35 
persolventuT ,  que  sibi  presentabuntur  Mersburg  et  iBuc  sub  predictonim 
fratrum  periculo  deferentur.  Et  si  forte  morä  fuerit  in  solrendo ,  üdem 
.    fratres  ad  interesse  debitum  tenebuntur.  Magistri  et  fratrum  antedietorum 


1255  mAt.  ^  1255  mti  S.  1  03 

TolmtatilMis  occnrreiites  saper  prennssis  presentem  paginsm  conscriptxm 
appensioae  nostri  sigäli  jussimus  roborari. 

Acta  sobI  hec  Meroburc  in  ambitu  kathedralis  ecclesie ,  anno  gratie 

m?  ce?  Iv?,  X.  kalendas  mardi.    Presentibns  et  ad  hec  testibns  eonToeatis 

5  eis,  qiiorum  nonuna  [smit]  Bnbscripta:  Hartmannas  de  Dale,  magister 

Cnnradas  dictas  de  Gloaeloaebesdorph  canonici  Mersbargenses,  magister 

Theodericns  de  Trebene,  Heinricas  presbiter,  Gozwinos  diaconns. 

Aus  dem  stark  verletzten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .  Siegel  abgefallen. 

131.    1255  iwai. 

10        Volqaimrs  de  Nywembarg.    Cnpio  notam  esse,   quod  Qyso  dictus    1255 
Sprengel  de  bonis  in  Rastorf,  que  a  me  in  feodo  noscitur  habere,  tali 
compositione  ordinavit ,  qnod  eidem  concessi ,  nt  eadem  bona  cuicumque 
volnerit  vendere  bene  possit.    In  cnjas  rei  memorijtm  presens  pablicara 
instrnmentam  eidem  Gysoni  assigno  sigilli  mei  munimine  roboratnm. 

15        Datum  et  actom  anno  domini  m.  ccIy.  ,  mense  majo. 

Ana  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsclio.j .    Siegel  abgefallen. 

132.     Bischof  Heinrich  von  Kurland  ertheilt  allen  ^  welche  den  bau 
der  kapelle  an  dem  platze^  wo  meisler  Konrad  von  Marburg  erschla- 
gen wurde  ^  und  die  übrigen  von  den  brüdern  des  deutschen  Imuses 
20  tn  Marburg  unternommenen  bauten  befördern^  viei'zig  tage  ablass, 

1255  mai  8. 

Universis  Gristi  fidelibus  frater  Heinricus  dei  gracia  episcopus  Coro-    1255 
niensis  ordinis  fratrum  Minonim  salatem  in  domino.    Qaoniam  —  eter- 
nam  *) .    Cum  igitar,  sicut  dilecti  in  Gristo  commendator  et  fratres  domns 

25gancte  Marie  Thentonicorum  in  Marparc  nobis  exponere  curavenint, 
iidem  capellam  in  loco ,  nbi  magister  Gonradas  verbi  dei  minister  clare 
memorie  fuit  occisus  2) ,  et  alia  edificia  fratrum  et  familie  ibidem  manen- 
cinm  necessaria  edificare  ceperint  opere  sumptnoso  et  ad  edificationem 
hujttsmodi  fidelium  sufifragia  noscantur  plurimum  oportona,  üniversitatem 

BOvestram  monemus,  rogamns  et  hortamur  in  domino  in  remissionem  vobis 
peccaminnm  injungentes ,  quatinns  de  bonis  vobis  a  deo  collatis  pias  ad 
hec  elemosinas  et  grata  eis  caritatis  subsidia  erogetis ,  nt  [per]  sabven- 
tionem  vestram  dictum  opus  valeat  consummari  ac  alias  eoram  indigeneie 


1)  Wie  in  nr.  18. 
35  2)  Die  kapelle  lag  südsödöstl.  von  Marburg  am  Lahnberg  in  der  gemarkting  von  Belters- 
bamen;  vor  wenigen  jabren  waren  nocb  rette  Ton  ihr  erhahen,  Jetzt  bezeichnet  nur  noeb 
ein  denkstein  den  ort,  wo  sie  stand.  Vgl.  Die  Vorzeit,  Taschenbuch  herausg.  v.  Justi  1826, 
323  ff.  n.  1827  z.  s.  XVIII.  Ilülfe-Raf  der  Manen  Konrads  von  Marburg  in  Oberhess.  Zei- 
tung 1869  nr.  95-107.     v.  Debn-Rotfelser  u.  Lotz  Bandenkmiler  im  Reg.-Bez.  Cassel  23. 


y 


1  06  1255  mal  10. 

provideri  6t  vos  per  hec  et  alia  bona ,  qne  feceritis ,  ad  eteme  possitus 

felicitatis  gandia  peirenire.    Nos  enim  de  omnipotentis  dei  misericordia 

et  beatorom  Petri  et  Pauli  apostolorum  [ejus  auctoritate  confisi  omnibus 

Vera  .penitentibnB  et  confessis,  qui  eis  ad  id  mannm  porrexerint  adjutri- 

cem,  quadraginta  dies  de  injuncta  sibi  pemtencia  miseiieorditer  relaxamas.  5 

Datum  anno  domini  m.  cc.  ly.,  viii.  idus  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Von  dem  ovalen  siege!  ist  nur  der 
untere  theil  erhalten;  darauf  die  fUsse  eines  stehenden  geistlichen  noch  erkennbar; 

nmschr.: GRA  •  CVR Auf  dem  ovalen  rttcksiegel  ein  secbsspei- 

chiges  rad,  auf  welchem  eine,  wie  es  scheint,  mit  flügeln  versehene  gestalt  steht;  10 

umschr.:  S*' S  •  HENRICI-  D Gedr.:  Schmidt  Gesch.  d.  Grossherzogth. 

Hessen  2,  428.  —  Bereits  am  30.  april  (ii.  kal.  maji)  hatte  derselbe  bischof  dem 
deutschen  hause  einen  ablass  gegeben,  wovon  sich  der  folgende  alte  auszug  erhal- 
ten hat :  „Dominus  H.  episcopus  Curoniensis  ordinis  fratrum  Minorum  omnibus  vere 
penitentibus  et  confessis,  qui  ad  consumationem  fabrice  beate  Elizabeth  in  Marpurg  15 
grata  subsidia  erogaverint,  xl  dies  de  injnncta  sibi  penitencia  misericorditer  relaxat.^ 

133.    Graf  Friedrich  von  Beichlingen  und  Friedrich  sein  söhn  beur- 
kunden^ das8  sie  die  mühle^  welche  sie  zu  Griefstedt  an  der  Lassa 
zum  schaden  des  deutschen  hauses  daselbst  errichtet  halten ,  nieder- 
gerissen haben^  und  dass  dieselbe  nie  wieder  aufgebaut  werden  soll.    20 

Buchet  1255  mai  10. 

1255  Fridericus  et  Friderieus  filius  suus  dei  gracia  comites  de  Bicbelingin 

™**     •   omnibus  presens  scriptum  inspecturis  salutem  et  omne'bonum.    Quoniam 
concordia  sepissime  fovet  amiciciam  et  favorem  et  discordia,  que  mater 
est  licium,  generat  odii  perplexitatem,  dignum  duximus  eandem  discor-  25 
diam,   que  inter  nos  et  dilectos  fratres  hospitalis  sanete  Marie  domus 
Theutonicorum  in  Grifstete  aliquamdiu  vertebatur ,  favorabiliter  conpo- 
nendam.  Noverit  itacjue  tam  presencium  etas  quam  futurorum  posteritas, 
quod  nos  pro  pace  et  amicicia  necnon  pro  dilectione  'predictorum  fratmm 
eonservanda  molendinum,  quod  in  Grifstete  majori  construi  feceramnsSO 
super  aqua  que  dicitur  Lazs ,  quod  eciam  minus  racionabiliter  possidere 
videbamur,  destruximus,  eo  videlicet  pacto,  ut  neque  nos  nee  aliquis  he- 
redum  nostrorum  amplius  predictum  molendinum  debeat  reedificare.    Si 
quis  vero  temeritate  seductus  sepedietnm  molendinum  in  prejudicium 
jam  dictorum  fratrum  et  nostrum  construere  presnmpserit,  nos  de  consilio  35 
et  auxilio  eorundem  fratrum  et  ipsi  de  nostro  debemus  eidem  constnictioni 
resistere  firmiter  ac  violenter.   Ut  autem  hec  conposicionis  nostre  ordina- 
cio  rata  ac  inviolabilis  perhenniter  permaneat,  presentem  paginam  sigil- 
lorum  nostrorum  munimine  roboravimus.  Hujus  rei  testes  sunt:  Fridricus 
comes  de  Stalberc ,  dominus  Henricus  de  Heldrungen ,  Henricus  dictus  40 
Specht,  Albertus  Diues,  Vlricus  Yrcus,  Ludewicus  Speculum,  Nenzman- 


1255  dec—  1256.  107 

nus  senior,  Reinhardns  de  Ratolverode,  milites;  dominns  Wemherus 
plebanns  de  Bulzichesleibin,  Meinhardtis  parrochianas  de  Eindelbmckin, 
eleriei. 

Acta  sunt  hec  in  plebisciro  (!)  ad  lapidem  longum  jnxta  Bnehelde, 
5  anno  ab  incamadone  domini  m.  cc.  It.,  vi.  idns  maji. 

Aus  nr.  727  (741)  des  Marburger  copialbaches  in  Wien.  Gedr.:  Gndenus  Codex 
4, 885. 

134.    Wetzlar  i  ^56  dec.^). 

Ego  Widekindus  nobilis  vir  de  Merinberc  communicata  manu  Ku-    1255 

lonegundis  uxoris  mee  et  filii  mei  Hartradi  medietatem  curie  mee  in       ^' 
Vdenhusen,   quam  quandoque  mater  mea  bone  memoria  inhabitavit, 
firatri  meo  Gonrado  de  Merinberc  pro  quatuor  marcis  denariorum  Colo- 
niensium  ab  instanti  die  nativitatis  domini  usque  ad  annum  integrum 
obligavi;  hac  tamen  interposita  conditione,  quod,  si  ab  instanti  festo 

15  nativitatis  domini  infra  sequentes  quatuor  festos  dies  ego  vel  Hartra- 
dus  aut  heredes  mei  dicto  G.  vel  suis  heredibus  quatuor  marcas  de- 
derimas,  nobis  absolutam  restituant  per  omnia  curiam  memoratam. 
äi  yero  infra  memoratos  quatuor  dies  festos  a  modo  usque  ad  annum 
sequentem  prefatam  sibi  aut  suis  heredibus  non  exsolyerimus  pecuniam, 

2oextunc  prefata  curia  sua  et  suorum  erit  heredum.  Ne  vero  in  posterum 
aliqua  üb  de  premissis  inter  nos  valeat  suboriri,  presens  scriptum  exinde 
fieri  fecimus  ego,  conjunx  mea  et  Hartradus  sigillis  meo  et  civitatis  Wet- 
fiariensis  roboratum.  Testes:  nobilis  vir  Budolfus  de  Griffinstein,  Eber- 
winus  advocatus,  Eberwinus  de  Garbinheim  et  Siffridus  de  Dalheim, 

25 milites;  Richolfus  filius  quondam  Gerberti,  Lodewicus  scoltetus,  Bemo, 

Conradus  Reio,  Rudolfus  Kegel,  Eckelo  et  Gonradus  de  Dridorf,  scabini ; 

GodefriduB  scoltetus,  Gonradus  de  Mulnheim,  et  alii  cives  Wetflarienses. 

Datum  Wetflarie,  anno  domini  m^cc?lv?,  mense  decembris. 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutsche. ) .  Auf  der  rttckseite  steht  von  hand  des 
30  Xy.  jahrh.:  Vdinhusen  apud  Stauffenberg.    Beide  Siegel  sind  abgefallen. 

1 35.    Graf  Berihold  von  Ziegenhain  übergiebt  dem  deutschen  hause 
zu  Marburg  seine  guter  zu  Merzhausen.     1256. 

Nos  Bertoldus  comes  de  Gyginhan  tenore  presentis  notule  omnibus  1256. 
demonstramus ,  quod  nos  una  cum  uxore  nostra  Elica  omnia  bona ,  que 
35liabuimus  in  Menhardishusin  in  villa,  in  agris,  in  pratis,  in  paschuis,  in 
aquis,  in  nemore,  sancte  Marie  et  domui  Theutonice  in  Marburg  contuli- 
mns  hereditario  jure  et  proprietario  perpetuo  possidenda.  Et  ut  hec 
nostra  coUacio  domui  predicte  firma  et  stabilis  per  nos  et  nostros  succes- 

1)  Kam  mit  nr.  1B9  an  den  deutschen  orden. 


108  1256. 

sores  pennaneat,  preBentem  litteram  domui  in  testimonium  dedimuB  noatri 
sygilli  munimine  confimuitam. 

Acta  sunt  anno  domini  millesimo  ducentesimo  quinquagesimo  sexto. 
Testet»  hujus  rei  saut:  Bruno  de  Winterseit ,  Wigandas  Fraz ,  Henricas 
Koboldus ,  Renhardns  de  Aldinibiirg ,  Yolpertns  de  Kirdorf ,  Kenbodo  de  3 
B(^pindorf,  Henrieus  deBospahc,  Gerhardus  notarius,  et  alii  qmdam 
audientes  et  videntes. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deuüscko.).    Auf  dem  zerbrochenen  dreieckigen 
Siegel  ein  Vögel  mit  nach  rechts  gewandtem  ziegenkopf;  umschr.:  S*'  BEBTOLDI-... 

i  36.    Die  Stadt  Het^sfdd  beurkufidet  die  heilegung  des  Streites  zwi-  lo 
sehen  dem  deutschen  hause  in  Marburg  und  dem  Hers f eider  bürger 
Gerlach  Schmied^  wonach  letzterer  auf  guter  zu  Langensteinj  ersteres 

auf  Schadenersatz  verzichtet.    Hersfeld  1256. 

1256.  Her.  seuUetus,  seabini  et  universi  cives  Her&feldenses  uniyersis  pre- 

sefttiuai  inspectoribus  yolumus  esse  notum,  quod  in  presencia  veneiabilisis 
domini  nostri  Wer.  abbatis  et  multorum  proborum  yirorum  dissensio  inier 
fratres  domus  sancte  Marie  Thentonicornm  in  Marpurg  ex  parte  una  et 
Gerlaeam  dietum  Fabrum  coneiyem  nostrum  ex  altera  taliter  est  sopita, 
quod  idem  €r.  renünciavit  omni  juri  et  actioni,  quam  habere  yidebatur 
contra  eosdem  fratres  pro  bonis  eorum  sitis  in  Lmgenstein^  et  ipsi  e  con>20 
yerso  uniyersis  dampnis  renunciayerunt,  que  predictm  G.  fecerat  iscen- 
das  et  rapinis  eisdem,  reconciliantes  sibi  ornnes  illos,  qui  oceasione  ipso- 
rufn  eidem  facti  fuerant  inimici.    Preterea  prefatua  G.  pvomisit  fide  data 
in  manu  domini  nostri  abbatis  predicti  fidem  suam  vallans  nichilomcnus 
juramento,  quod  corapositionem  eandem  semper  ratam  et  fimiam  inyiola^:^-> 
biliter  obseryabit.    In  cirjus  rei  testimonium  bas  litteras  damus  predictis 
fratribus  domini  abbatis  et  civitatis  nostre  sigillorum  munimine  roboratas. 
Testes  quoque  hujus  rei  sunt :  venerabiHs  dominus  noster  . .  abbas  pre- 
dictus,  dominus  Wer.  olim  abbas  dictus  de  Schowemburg,  Volpertus  de 
ßimegoxzisvelden ,  Herwigus  scultetus,  Heinricus  de  Svla,  Reynoldüs30 
frater  ejus,  Crnfto  magister  monete,  Herwigus  de  Bursa,  Wigandus  dietas 
Kylian,  Gerlacus  scultetus  domina  comitis  de  Zigenhain,  et  alii  quam 
plures. 

Actum  Hersfeldie,  anno  domini  m.  cclyi. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Beide  siege!  zerbrochen.  Auf  dem  run-35 
den  ersten  ein  sitzender  abt  mit  buch  und  stab ;  umschr.:  . .  ERNEnSRI*  DEI*  GRA- 
HERSYELI^NSIS  •  E . . . .  ABBA . .    Gedr. :  Entdeckter  Ungrond  nr.  71 ;   daraus 
Samml.  y.  Dednct.  7,  522. 


1256  mirz  5.  ^  1256  jun.  13.  1  09 

1 37.     Konrad  söhn  ritler  Widerolds  van  Marburg  schenkt  dem  deut- 
schen hause  daselbst  seine  guter  zu  Schönbach  ^  behält  sich  jedoch 
deren  ertrag  auf  lebenszeil  vor,     1 256  märz  5. 

Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  dominus  Conradus    ^}^^ 

5  filius  domini  Wideroldi  beate  memorie  militis  de  Marthpurg  nniversa 
bona  sna  in  villa  Schonerbach  sita  pro  anime  sue  ac  progenitomm  suorum 
animamm  remedio  et  salute  fratribus  domns  sancte  Marie  Theuthonico- 
mm  in  Marthpurg  contulit  liberaliter  et  libenter,  tali  medi^te  condicione, 
iit  fratres  in  potestate  sua  bona  predicta  habentes  jam  dictus  C.  diebus 

lüvite  sue  eorundem  bonorum  recipiat  usufructum;  post  mortem  vero  ejus 
iidem  fratres  bona  ipsa  libere  possidebunt,  nulli  de  ipsis  aliquid  persol- 
ventes.  £t  in  testimonium  donacionis  ejus  fratribus  facte  de  bonis  ipsis 
persolyet  pro  censu  vi  denarios  jam  dictis  fratribus  omni  anno.  Cum  au^ 
tem  hec  donacio  coram  militibus,  scabinis  et  civibus  universis  in  Marth- 

iDpiirg  facta  sit  publice  in  manibus  fratris  Ludewici  plebani  ibidem  et  Her- 
mann! dicti  Thelonearii  omni  jure  seu  consuetudine  civitatis  ejusdem  et 
patrie ,  que  in  hujusmodi  fieri  solet  j  soUempniter  accedente ,  presens  in- 
strumentum  sigilli  civitatis  jam  dicte  ad  instanciam  parcium  est  muni- 
mine  roboratum.    Testes  hujus  rei  sunt:  Andreas,  Conradus  de  Rofin- 

20  stein  et  frater  suus  Gotfridus  walpoto ,  milites ;  et  hü  scabini :  Engil- 
bertus ,  Hartungus,  Conradus  de  Fronhusen ,  Wygandus  Schenebein,  et 
alii  quam  plures. 

Actum  anno  domini  m.  cc.  quinquagesimo  vi.,  iii.  nonas  marcii,  in- 
dictione  xiii. 

25  Aus  nr.  81  (S2)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  Die  indiction  weist 
auf  1255. 

i  38.    Hämbach  1 256  jun.  1 3. 

Frater  Heinricus  humilis  preceptor  sancte  domus  hospitalis  Jheroso-    1256 
limitani  per  Alimaniam ,  Bohemiam,  Austriam  et  Poloniam.    Innotescat, 

sonos  non  proprio  sed  conmuni  fratrum  nostrorum  arbitrio  bona  domus 
predicte  in  Anzinvar  sita  Ludewico  ciW  de  Marthburc  dicto  de  Vrone- 
husen  rationabiliter  vendidisse.  Quare  eidem  presentem  conscribi  fecimus 
litteram  sigilli  nostri  munimine  roboratam.  Insuper  predicto  civi  super 
eadem  emptione  bonorum  damus  warandiam  per  annum  a  festo  Jacob! 

35  proxime  nunc  venturo . 

Datum  Heimbach,  anno  domini  m?cc?l?  vi?,  idus  junii. 
Aus  orig.-perg.  in  Marburg  fdentscho.]*    Siegel  abgefallen. 


110  1256oct.  1. 

1 39.  Konrad  von  Merenberg  vermacht  testamentarisch  dem  deutschen 
hause  in  Marburg  seine  guter  zu  Ruttershausen  j  Odenhausen  und 
Neuendorf  sowie  bei  Gleiberg^  Wetzlar  und  Weilburg.     1256  od.  1 . 

1256        -fffln  nomine  domini,  amen.  Ego  Cvnradus  de  Meremberg  testamentam 


oct.  1. 


condidi  in  hunc  modum :  Apnd  fratres  domus  sancte  Marie  Theutonieo-  5 
rnm  in  Marpnrg  eligo  sepnltaram,  legans  et  deputans  eidem  sacre  domui 
et  fratribus  pro  anime  mee  remedio  et  salute  universa  bona  mea  tarn 
mobilia  quam  stabilia  neenon  piscarias  et  maneipia ,  ex  quibus  hec  ex- 
primo  nominatitn :  in  villa  Rvthartishvsen  hubas  solventes  annuatim  soli- 
dos  xi  Colonienses,  avene  modios  vii,  anseres  vii,  pnllos  vii;  item  iniö 
Vtenhusen  bona  solvencia  solidos  xix  Colonienses,  avene  mestas  xxi, 
anseres  vii,  pullos  vii,  et  dimidiam  curiam  et  in  residua  parte  jus  meum. 
prout  in  instrumento  super  hoc  eonfeeto  plenius  continetur  ^) ,  que  soluta 
sunt.    Insuper  hec  bona  sunt  obligata :  curia  in  Rvthartishusen  Wigando 
sculteto  inpignorata  pro  libris  v  levis  monete  marcis  V7  denariis  xxx  15 
Goloniensibus ;  item  Craftoni  de  Rvdenhvsen  solidi  viii  annui  census  et 
tria  maneipia  pro  marcis  iiii ;  item  eidem  solidi  xüi  annui  census  pro  libris 
vi  et  villa  que  dicitur  Noua  Villa  pro  marcis  xii ;  item  Heinrico  Hessen 
solidi  v^  annui  census  et  maltrum  avene  pro  solidis  xxviii ;  item  Heinrico 
de  Rolshusen  dimidia  marca  annui  census  pro  marcis  iii.  Item  maneipia:  20 
Craftoni  de  Rvdenhusen  obliga^d  Cunradum  de  Sigehartishusen  pro  libra 
et  Witradum  pro  marca ;  item  Wernhero  de  Lare  Gterhardum  de.  Salz- 
bvten  pro  marca ;  item  domino  comiti  de  Zigenhain  omnes  homines  atti- 
nentes  bonis  in  Vtenhvsen  pro  marcis  vii.    Insuper  omnia  bona  mea  et 
homines  circa  castrum  Gliperg  et  Wetflariam  et  Wileburg  vel  alibi ,  ubi-  25 
cunque  locorum  fuerint  aut  quocunque  jure  seu  vocabnlo  censeantur,  in 
cartis  seu  publicis  instiiimentis  notata  vel  sine  scripto,  sive  sint  obligata 
sive  soluta  seu  per  violenciam  occupata,  cum  consensu  et  voluntate  et 
manu  fratris  Hartradi  filii  mei,  cui  eadem  bona  omnia  dederam,  antequam 
indueret  habitum  religionis.    Set  ipse  pietate  filiali  circa  me  motns  con-so 
stituit  michi  de  bonis  ipsis  usque  ad  obitum  meum  vite  necessaria  mini- 
strari,  tali  mediante  conditione ,  ut  cum  domino  jubente  diem  clauderem 
extremum ,  predicte  sacre  domui  et  fratribus  sine  contradictione  qualibet 
cederent  bona  ipsa.    Filias  enim  meas  de  bonis  meis  taliter  expedivi, 
quod  nuUum  respectum  de  jure  debent  habere  amplius  ad  eadem.    Ne35 
igitur  hec  oblivisci  valeant  vel  mutari ,  hiis  personis  presentibus  condidi 
testamentum :  Aderat  inquam  frater  Lambertus  et  frater  Egidius  ordinis 
fratrum  Minonim.  frater  Amoldus  de  Lvtere  ordinis  domus  Theutonice, 

1)  Nr.  134. 


1256  dec.  2.—  1257.  111 

LydewicnB  plebanus  de  Fronehusen ,  Gunradus  plebanns  de  YtenhuBen ; 
Hartmannus  miles  de  Swalebach.  EkehardoB  dictus  Kornygel,  Crafto 
dictus  Schabe,  Ditmarus  dictus  Lantscade,  et  alii  qnam  plnres.  In  cnjuB 
rei  memoriam  et  pei*petuam  firmitatem  presens  instramentum  est  sigilli 
5inei  caractere  consignatum.  In  nomine  domini  feliciter,  amen. 
Actum  anno  gratie  m.  cc.  Ivi.,  kalendis  octobris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  ideutscho.).    Bruchatück  des  runden  reiteraiegels 
an  roth  and  gelben  seidenfäden.    Gedr.:  Gudenus  Codex  4, 889. 

140.  Härtung  Bürger  zu  Marburg  schenkt  dem  deutschen  hause  da- 
10  selbst  seine  gütei^  zu  Nonnenhausen.    1S56  dec.  S. 

Ego  Hartungus  civis  in  Marburg  constare  cupio  universis  tarn  pre-    1256 
sentibuB  quam  futuris  presens  scriptum  inspecturis,  quod  ego  de  consensu  ^*^* 
benivolo  puerorum  meorum  et  manu  coadunata  generorum  meonim,  vide- 
licet  Amoldi  de  Bredenbahc,  Ludewici  de  Vronehusen  junioris,  Engelo- 

l5nis  de  Ameneburg  omnia  bona  mea  et  hereditatem  universam,  quam 
habui  in  yilla  que  dicitur  Nunnenhusen,  et  expresse  partem  meam  bono- 
rum illorum ,  que  ego  et  Ludewicus  de  Yronebusen  comparavimus  pro 
quinquaginta  marcis  et  duabus ,  cum  omnibus  eorum  adtinenciis  domui 
Theutonice  sancte  Marie  et  fratribus  in  Marburg  pro  salutari  remedio 

2oanime  mee  omni  condicione  remota  libere  contuli  et  solute.  Ne  autem  de 
mea  racionabili  donacione  aliqua  in  posterum  dubietas  oriri  videatur, 
predicte  domui  et  fratribus  in  evidens  testimonium  dedi  presentem  litte- 
ram  sigillo  civitatis  in  Marburg  confirmatam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  millesimo  ducentesimoquinquagesimo 

25  8exto,  in  octava  beate  Ketherine(!]yirginis,  coram  hiis  testibus :  domino 
Johanne  rectore  ecclesie  in  Marburg ,  Gerlaco  commendatore  domus  in 
Marburhc,  qui  eciam  simul  eadem  bona  manualiter  a  me  receperunt,  Lu- 
dewico  de  Vronehusen  et  Kudegero  scabinis,  Hermanno  Theloneario, 
Ludewico  de  Wronehusen  juniore,  Engelone  de  Ameneburg.  et  aliis  quam 

30  plnribus,  qui  hoc  viderunt  et  audierunt. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel  abgefallen. 

141.  Abt  und  convent  zu  Fulda  beurkundefij  dass  die  zum  gericht 
und  hof  Seelheim  gehörenden  leute  gegen  das  deutsche  haus  in  Mar- 
burg dieselben  Verpflichtungen  haben  ^  wi£  früher  gegen  die  Fuldaer 

35  kirche.    Fulda  1257. 

Heinricus  dei  gratia  Fuldensis  ecclesie  abbas,  H.  decanus  totusque    1257. 
conventus  ibidem  universis  hanc  paginam  inspecturis  salutem  in  eo,  qui 
est  omnium  vera  Salus.    Tenore  presentium  recognoscimus  publice  pro- 


112  1257. —  1257  jan.  5. 

teetastes ,  quod  homines  ad  officium  et  cnriam  in  Seleheym  »pectaaertes 
teneütur  fratribns  domae  TheuthoniGe  in  Marbnrch  ad  omnia  jara,  in  qni- 
bns  eccleue  Fnldensi  tenebantur  eo  tempore,  quando  dicta  bona  ad  pre- 
fatam  domum  in  Marpnrc  fnenmt  a  nostra  ecclesia  devolnta  <] .  In  chjus 
rei  testimoninm  fratribus  et  domui  in  Marpure  damuB  presens  scriptom  ^ 
ßigillorum  nostrornm  munimine  roboratum. 

Datum  Fulde,  anno  domim  m?  oc?  quinqaagesimo  vii? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Beide  siege!  sind  abgefallen.   Gedr.: 
Entdeckter  Ungrund  nr.  45;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,491. 

142.  Abi  und  canvent  zu  Fulda  erklären^  dass  nach  den  bestim'^^ 
mungen  der  Fvidaer  kirche  die  auf  mehrere  erben  übergehenden  hüben 

nicht  gel  heilt  werden  dürfen,    1257^). 

1257.  H.  dei  graeia  Fuldensis  eclesie  abbas.  H.  decanns  totusque  eonven- 

tns  majoriB  eclesie  ibidem  universis  hanc  paginam  intuentibus  salotem 
in  eO;  qni  est  Balus  omnium.  Cum  eclesia  nostra  Fuldensis  fundatonunl^ 
suoram  sollicitadine  et  auxilio  suffulta  multimodo  privilegiornm  robur  ab 
ipsis  aceeperit  tamquam  a  patronis  fidelibus,  providis  et  discretis  in  fntn- 
rornm  dampnornm  et  gravaminum  caucionem ,  ne  in  hubis  aut  mansis, 
qui  jure  hereditario  ad  heredes  quamplures  sepissime  devolvuntar, 
aliqna  fieri  possit  divisio ,  nisi  abbas  et  conventus  eclesie  pretaxate  lit-  20 
teris  suis  patentibns  consensum  ad  hoe  voluntate  gratuita  prebuerint  et 
assensum,  presentem  cedulam  conscribi  jnssimus  sigillorum  nostrprum 
munimine  roboratam  in  hujusmodi  testimonium  veritatis. 

Actum  anno  domini  m?  cc?  1?  vii? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  [deutscho. J.    Nur  noch  ein  stück  des  ersten  der 25 
beiden  siege!  hängt  an. 

143.  Weimer  von  Bolanden  bestätigt  die  von  Konrad  von  Merenberg 
dem  deulschen  orden  gemachte  Schenkung  von  gütern  zu  Odenhausen^ 
Ruttershausen^  Neuendorf  Berghamen  und  auf  dem  Hain,  1  ^Vljan,  5  ^) . 

1257  In  nomine  domini,  amen.    Wemherus  de  Bolandia  imperialis  aule30 

dapifer.  £a,  que  fiunt  aput  homines,  vertuntur  cum  hominibus  in  ruinam, 
nisi  per  litterarum  testimonia  in  memoriam  revocentur.  Nos  igitur  tenore 
presentium  profitemur,  quod  talia  bona,  que  Cunradus  de  Merenberc  sita 
in  Hndenhusen ,  Kutbarteshusen ,  in  Nuwendurf,  in  Berchusen  et  saper 

1)  Vgl.  iir.51.  35 

2)  Bezielit  sich  JedenfaUs  gleich  der  Torhergehenden  nrk.  auf  die  vom  deutschen  orden 
erworbenen  Faldiacheii  guter  zu  Seelheijn. 

3)  Wegen  nr.  139  mnss  hier  der  Trierische  Jahresanfang  angenommen  werden,  dessen 
anwendung  sich  dtirch  die  beziehung  anf  Merenberg  erklärt. 


Jan.  5. 


\ 


X 


X 


1257  märz  2.  -*  1257  miiz  7.  113 

Keonis  ^)  firatribufl  de  domo  Teuthomca  pro  remedio  auime  sne  ejnsqne 

Qxoris  Metilüldis  legavit  miaerioorditer  proptor  denm ,  eisdem  firatribns, 

com  pars  tertia  eormndem  ad  nos  jore  beieditario  deriyari  debebat,  yohin- 

tarie  resigiiamas ,  eandem  legationem  sine  reqmsitione  posterorum  ratam 

5  habentes.  Et  hoe  fadmns  favore  nxoriB  noetre  Ymaginis  et  consensn  be- 

nivolo  aeeedente.  In  hajuB  rei  robur  et  tegtunoninm  eiBdem  fratribm  pre- 

sentem  cetalam  porrigimas  sigilli  nostri  mammme  roboratam. 

Acta  sunt  hee  anno  domini  m?  cc?  M?,  nonas  jannarii. 

Aus  orig.-perg.  m  Marbarg  (dentsoko.)'  Siegel  abgefeülen.  Gedr.:  Gudenus 
10  Codex  4, 887 ;  daraus  Heimes  1, 149  xur.  158. 

144.    Graf  Heinrich  der  ältere  von  Solms  tlberlässt  eine  hübe  zu 

Winemarsdorf  bei  Marburg^  welche  Guntram  Schenk  von  Schweins- 

berg  von  ihm  zu  lehn  hatte ,  frei  dem  deutschen  hause  in  Marburg^ 

wogegen  Guntram  ihm  eine  hübe  zu  Beltershausen  zu  lehn  aufträgt. 
15  1257  marz  22). 

In  nomine  domini,  amen.  Quoniam  qne  in  tempore  agnntnr,  ne  cum    1257 
tempore  labantar,  scriptorum  solent  Serie  et  vivaci  testimonio  roborari,  °**" 
hine  est ,  qnod  nos  Heinrieus  comes  senior  de  Svlmese  et  filii  nostri  cnm 
cönsensu  nepotis  nostri  Reimboldi  mansum  quendam  in  Winemarsdorf 

20apnt  Marpnrg,  quem  G.  pincema  de  Sweinsperch  a  nobis  in  feodo  temiit, 
ad  petitionem  ipsius  domui  fratrum  Thentonicomm  in  Marpurg  eontnli- 
innB  et  jus  proprietatis,  quod  hactenus  aput  nos  resedit,  transtulimus  in 
ipsos.  Ipse  vero  G.  alium  mansum  in  Beltershovsen,  in  quo  jus  proprio- 
tatis  habebat ,  in  restauram  nostri  mansi  a  nobis  in  feodo  reeepit.    Et  ne 

25  super  hiis  processu  temporis  uUa  possit  oriri  questio  dubitationis ,  nos 

presens  scriptum  fratribns  predict«  domus  dedimus  sigillorum  nostrorum 

munimine  roboratnm. 

Datum  anno  domini  m?  ce?  Ivii?,  vi?  nonas  marcii. 

Aus  dem  sehr  yerletzten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Zwei  angehängt 
30  gewesene  Siegel  sind  abgefallen.    Gedr. :  Gudenua  Codex  4,  890 ;   daraus  Hennes 
1, 153  nr.  164  (beide  mit  falschem  monat  maji). 

1 45.    Guntram  Schenk  von  Schweinsberg  und  seine  miterben  verkau- 
fen dem  deutschen  hause  in  Marburg  eine  hübe  zu  Winemarsdorf, 
welche  sie  von  den  grafen  von  Solms  zu  lehn  trugen  und  mit  welcher 
35rie  ihrerseits  wiederum  den  Slarburger  bürger  Hermann  Zöllner  be- 
lehnt hatten.    1 257  märz  7. 
Omnia,.  qne  fiont  in  tempore,  hec  scriptis  et  testimonio  suffidenti    1257 

m&rz7. 


1)  Wol  die  Wüstung  Hain  nordösü.  v.  Giessenb.  Beuern.  Vgl.  Kraft  Gesch.  v.  Glossen  183  f. 

2)  Der  im  allgemeinen  in  Solmser  nikanden  yoiausznsetzende  Trieriscfae  Jahresanfang 
40  ist  hier  wegen  nr.  145  nicht  anzanehmen. 

Hett.  Urknndenbuclt.  I.  g 


414  1257  apr. 

fuldantur.  Hinc  est,  quod  hob  G.  pincerna  de  Swenesperg  et  nxor  nostra 
pueris  nostris  simul  consendentibus  et  B.  nxor  C.  fratris  nostri  deftmeti 
cam  consensa  pnerornm  suornm  et  noB  LndewienB  et  Gnntramos  firatres 
uxoribus  nostriB  et  liberiB  eonsensiim  prebentibns ,  inBuper  omneB  nostri 
coheredes  presencium  tenore  reconnoseimus  et  protestamnr ,  quod  fratri-  5 
bus  domus  Teuthonice  in  Marpnrg  mansum  quendam  in  Winemarstorf, 
quem  Hermannns  Thelonearius  dvis  in  Marpurg  a  nobis  in  feodo 
tenuit,  vendidimns  et  quiequid  juris  ibi  habere  yidebamnr  renanciavimus 
ipsis  fratribus  conferendo  et  alium  mansum  in  Beltershusen  dominis 
nostris,  scilicet  comitibus  de  Solmese  assignavimus  in  restaurum,  quia  ab  10 
ipsis  bona  predicta  in  feodo  tenuimus.  Insuper  ego  G.  pincerna  homines, 
quos  in  eadem  villa  habebam ,  predictis  fratribus  eontuli  et  rogatus  ab 
Omnibus  coheredibus  meis  presens  scriptum  jam  dictis  fratribus  dedi 
sigilli  mei  munimine  roboratum.  Hujus  rei  testes  sunt :  Gumpertus  de 
Curia  et  Beinfridus  milites,  Ludewicus  et  Gerhardus  fratres  de  Selehem,  15 
et  alii  quam  plures. 

Acta  sunt  anno  domini  m.  cc.  Mi.,  non.  marcii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Auf  der  rttckseite  |steht  von  wenig 
späterer  hand :  Wilmansdorf.    Siegel  abgefallen. 

146.    Hermann  der  ältere^  Hermann  der  jüngere  und  Konrad  von  20 
Wilnsdorf  verzichten  auf  ihre  ansprüche  an  das  deutsche  haus  in 
Marburg  hinsichtlich  der  guter  in  Seelheim.    1257  apr. 

1257  Hermannus  senior,  Hermannus  junior  et  Conradus  de  Willandisdorf 

tenore  presentium  publice  protestamnr ,  quod  nos  renuntiayimus  liberali- 
ter  et  benigne  pro  nobis ,  heredibus  seu  coheredibus  jnostris  omni  juri  25 
siye  actioni ,  que  nobis  erga  fratres  domus  Theutonice  in  Marburg  occa* 
sione  bonorum  sitorum  in  Seiheim,  de  quibus  inter  ipsos  et  nos  aliquamdia 
lis  yertebatur,  competere  videretur.  Quia  tamen  Philippus  de  Willandis- 
dorf noster  coheres  huic  facto  consensum  adhibere  reeusat,  nos  similiter 
renuntiamus  omni  actioni,  que  post  mortem  suam  nobis  bonis  eompeteret  30 
in  eisdem.  In  cujus  protestationis  nostre  testimonium  presens  scriptum 
fratribus  domus  ibidem  tradidimus  sigilli  nostri  necnon  sigilli  castrensium 
in  Kalsmunt  munimine  consignatum. 

Actum  anno  domini  m?  cc?  Ivii?,  mense  aprili. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Das  erste  der  beiden  Siegel  ist  oval  35 
und  zeigt  auf  schildfürmigem,  oben  abgerundetem  felde  4  und  darunter  3  senk- 
rechte balken;   nmschr.:   SIGILLVM.  HERIMANNI«  ADVOCATI-  DE«  SIGIN- 
Das  zweite,  rund,  mit  dem  nach  oben  gerichteten  köpfe  eines  wolfes  ist  zerbrochen. 


tpr 


s 


1257  mai  2.  —  1257  msi  25.  115 

4  47.    Konrad  gewesener  bisckof  von  Olmütz  verspricht  ablass  allen^ 

welche  den  von  ihm  geweihten  altar  Johannes  des  täufers  in  der  Eli- 

sabethenkirche  bei  Marburg  besuchen.    1 257  mai  2. 

Conradus  dei  gratia  episcopus  quondam  Olmocensis  aniversis  pre-    1257 
$  sentem  paginam  inspecturis  utriusque  vite  salutem.  Notum  esse  volumus,  • 

quod  nos  auctoritate  yenerabilis  patris  et  domini  Gerhard!  dei  gratia  Mo- 
guntine  sedis  arehiepiscopi  altare  in  ecclesia  beate  Elizabeth  apud  Mar- 
purg  in  honore  sancti  Johannis  baptiste  dedicavirnus  et  omnibus  ibidem 
confluentibns  corde  contritis  et  ore  confessis  tarn  ex  parte  nostri  quam 
lopredicti  arehiepiscopi  annnm  et  octoginta  dies  in  primo  die  dedicationis 
indnlsimuB.  A  die  vero  dedicationis  per  dies  octo  continno  et  in  tricesimo 
et  singalis  mensibus  per  circulum  anni  eandem  indulgentiam  concedimus. 
Singalis  yero  annis  in  die  dedicationis  ejusdem  altaris  omnibus  vere  pe- 
nitentibuB ,  qui  ad  ipsum  dedicationis  causa  advenerint  et  manum  ibidem 
loporrexerint  adjutricem,  qoadraginta  dies  de  injuncta  sibi  penitentia  mise- 
ricorditer  relaxamns.    Ut  autem  hec  firma  et  inconvolsa  permaneant, 
sigilli  nostri  appensione  presentem  paginam  fecimus  roborari. 
Datum  anno  domini  m?cc?l?Tii?,  yi?  nonas  maji.  . 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel  an  schwarz  und  weissen  sei- 
20  denfäden  abgefallen. 

148.   Alheid  willwe  Sibodos  und  ihre  söhne  überlassen  dem  deutschen 

hause  in  Marburg  guter  zu  Merzhausen  gegen  andere  zu  Schröck. 

Auch  einigt  sich  der  ritter  Albert  mit  dem  deutschen  hause  wegen  des 

durchganges  durch  einen  hofraum.    1257  mai  25. 

25         In  nomine  domini,  amen.  Cum  humana  memoria  sit  labilis  et  caduea,     1257 

mal  25 

expedit,  ut  que  geruntur  in  tempore,  ne  oblivisci  valeant,  litterarum  testi- 
monio  perennentur.  Hinc  est ,  quod  nos  Alheidis  relicta  quondam  Sibo- 
donis,  Albertus  et  Meigotus,  Sybodo  et  Sybodo  filii  nostri  cum  consensu 
Sybodonis  militis  de  Ebelzdorf  tenore  presentium  recognoscimus ,  quod 

30  bona  nostra  in  Meinharshusen,  que  ibidem  longo  tempore  possedimus,  in 
areis,  campis,  sUvis  et  in  aquis  in  conmutationem  bonorum  in  Scrikede 
contulimus  fratribus  domus  sancte  Marie  Teutonicorum  in  Marpurg  libere 
et  absolute.  Hujus  rei  testes  sunt :  Conradus  de  Rodenstein,  Fridericus 
Porcus  de  Rumerode ,  milites ;  Raustenus ,  Fridericus  et  Wigandus  filii 

35  sni,  Heinricus  de  Battenwelt,  Rudegerus  et  Conradus  de  Domo  Lapidea, 
burgenses  in  Marpurg ;  Gk>tschAlcu8  de  Treisbach ,  Heinricus  de  Alden- 
dorf,  Conradus  de  Lamprechshusen,  Conradus  de  Scrickede,  Heinricus 
Yishman.  Preterea  interfuerunt  fratres^domus  ejusdem :  Lydewieus  com- 
mendator  dictus  de  Munzenbach ,  Heinricus  Kyle ,  Amoldus  de  Lutere, 

40  Sifridus  marischalcus ,  et  alii  quam  plures ,  qui  factum  hujusmodi  audie- 

8* 


116  1257  sept.  20..—  1257  oot.  31. 

nmt.  Inter  cetera  etiam  ac^eotom  fuk,  qaod  Albertus  miles  reddit  fratres 
domus  gupradicte  absolutes  de  rancore ,  qui  fuit  inter  ipsos  de  trandta 
aree,  quam  emerunt  apud  Baustenum  burgensem  in  Marpurg.  Ut  autem 
conmutatio  hec  firma  permaneat ,  presens  scriptum  ipsis  dedimus  sigilli 
civitatis  in  Marpurg  munimine  roboratum.  5 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?cc?lvii?,  vüi?  kalendas  junii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  abgefallen. 

1 49.  Hermann  Zöllner  bürger  zu  Marburg  schenkt  dem  deutschen  hause 
daselbst  seine  guter  zu  Weinmarsdorf.    Marburg  1 257  sept.  20. 

1257  In  nomine  domini,  amen.    Quoniam  que  tempore  aguntur,  ne  eam  lo 

^^^^'     '  tempore  labantur,  scriptis  et  testibus  solent  perennari,  ne  lapsu  temporis 
in  oblivionem  et  altercationem  transeant  inimicam ,  hino  est,  quod  ego 
Hermannus  dictus  Thelonearius  civis  in  Marpurg  quicquid  mihi  juris  in 
bonis  sitis  in  Weinmarsdorpf,  areis,  pascuis,  pratis  et  agris  de  jure  eon- 
petebat,  hospitali  sancte  Marie  Jerosolimitano  domus  Theutonicorum  pro  i» 
remedio  anime  mee  necnon  parentum  meorum  in  puram  ac  perpetuam 
contuli  elemosinam.    Et  ne  fratribus  domus  predicte  ulla  in  posteruni 
super  hiis  possit  oriri  vexatio ,  presens  scriptum ,  quia  sigillum  habere 
non  consuevi ,  sigillo  civitatis  in  Marpurg  et  testium  subscriptione ,  qui 
huic  mee  donationi  interfuere ,  communiri  pecii  et  impetravi.    Hujus  rei  20 
testes  sunt :  scabini  in  Marpurg :  Ludewicus  de  Fronehusen,  Hospertus, 
Buthegerus,  Hermannus  Dens,  Conradus  de  Lapidea  Domo,  Engelbertus, 
Hartungus,  Ecehardus  Colue,  Gumi^ertus  Ganto ;  insuper  fratres  domus : 
Conradus  de  Budinchen ,  frater  Amoldus  de  Honburg ,  frater  Siboldus, 
frater  Hermannus ,  frater  Oerhardus,  frater  Amoldus  de  Ludere,  frater 25 
Henricus  CuUe,  frater  Wemerus,  frater  Sifndus,  frater  Gotfridus. 

Datum  et  actum  in  Marpurg ,  anno  domini  m?  cc?  1?  vii?,  duodecimo 
kalendas  octobris. 

Aus  orig.-perg.  mit  s&erbrochenem  Siegel  in  Marburg  (deutscho.).    Auf  der 
rttckseite  steht  von  einer  noch  dem  XIII.  jahrh.  angehörigen  band :  Wineniannis-  30 
dorf  und  darunter  von  einer  band  des  XV.  jahrh.:  Wilmansdorff  prope  Marpurg. 

150.  Papst  Alexander  IV.  bestätigt  dem  deutschen  orden  die  Schen- 
kung des  patronatsrechtes  der  kirche  zu  Herbom.   Viterbo  1257  oct.  31 . 

1257  Alexander  episcopus  senrus  servorum  dei  dilectis  filüs  .  .  magistro 

^^'  ^^'  et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  ^)  Jerosolimitani  salu-35 
tem  et  apostolicam  benedietionem.  Cum  a  nobis  pelitur,  quod  justnm  est 


1)  Otig.  TheatotonlcMum. 


\ 


1258  jtn.  5.  4  1 T 

et  henestiim,  tarn  vigor  eqnita/tis  quam  ordo  exigit  cationis,  at  id  per  boI- 
licitadinem  of&cii  nostri  ad  debitum  perdncatnr  effectam.  Exhibita  Mqui- 
dem  nobis  vestra  petitio  oontinebat,  qnod  elare  memoiie  fSemiciiB  rex 
Booianomm,  H.  lasgravins  Thuringie  ac  H.  comeB  de  Nassaawe  jas  pa- 

b  tronatas  ecclesie  de  Herberen  TrenerenBiB  dioeesis ,  qnod  time  speetabat 
ad  eo8,  de  assensu  yenerabilis  fratris  nostri . .  archiepiscopi  Trenerensis 
FoUa  pia  et  profida  Ubentlitate  eoncesaenmt,  pront  in  patendbaB  litteris 
com£»oÖß  exwde  pleninB  didtnr  eonttneri  ^  j .  Nog  itaqne  vestris  snppliear 
tic^buB  inclinati,  quod  ab  eis  Buper  hoc  pie  ac  proTide  factum  est  ratam 

10  et  gratum  habentes ,  id  auctoritate  apostolica  confirmamoB  et  presentis 
Bcripti  patrocinio  commanimus.  NuUi  ergo  omnino  hominnm  liceat  hanc 
paginam  nostre  confirmationiB  infUngere  rel  ei  ausn  temerario  contraire. 
Si  quis  antem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis 
dei  et  beatomm  Petri  et  Pauli  apostolomm  ejus  se  noverit  incursumm. 

15  Datum  Viterbii,  ii.  kalendas  novembris,  pontificatus  nostri  anno 
tertio. 

Ans  orig.-perg.  in  Idstein  [Dillenb.  archiv).    In  der  rechten  ecke  des  umgeleg- 
ten unteren  nmdefl,  an  welchem  an  roth  und  gelben  seidenftden  die  bleibulle  hüngt', 
steht :  M  0»  am  oberen  raade  der  rttekseite:  lancta  +  Maria  und  etwas  weiter  unten : 
20  Preeeptori  de  Confluencia,  et  solvet  xi  [durchstrichen)  vi  sl'  hellensium.   Vgl.  Pott- 
hast Reg.  Pont.  2, 2127  nr.  17049a. 

4  51 .    Graf  Heinrich  von  Solms  überlässt  dem  deutschen  harne  zu 
Marburg  die  guter  zu  Winemarsdorf  bei  Marburg,  wdche  ritter  Etnercho 
Schade  van  Bamberg  von  ihm  zu  lehn  hatte ,  wogegen  Emereho  ihm 
25  guter  zu  Watzenrode  und  Witoldesfelden  zu  lehn  außrägt. 

1258  Jan.  5. 

Heinricus  comes  de  Solmesse.   Cum  humana  memoria  Bit  labilis  et    1258 
cadnca,  expedit,  ut  que  geruntur  in  tempore,  litterarum  iestimonio  per-   ^'°'   ' 
hennentur.    Noverint  igitur  inspectores  presentium  uniyerBi,  quod  nos 

30  bona  Emerchonis  militis  dicti  Schaden  de  Hohemburg  sita  in  villa  Wine- 
marsdorf juxta  Marpurg ,  que  idem  a  nobis  in  feudo  tenuit ,  donavimus 
libertati,  assignantes  eadem  bona  fratribus  de  domo  Theutonica  ad  preces 
ejusdem  Emerchonis  militis ,  ut  de  ipsis  tamquam  de  aliis  bonis  eorum 
propriis  quicquid  voluerint  ordinent  ac  disponant.    Idem  rero  E.  miles  in 

d5  e<»mm  bonorum  restaurum  nobis  assignavit  bona  sua  propria  in  Watzen- 
rode et  Witoldesfelden  sita ,  que  a  nobis  titulo  feudi  perpetuo  possidebit. 
In  cujus  rei  testimonium  presens  instrumentum  conscribi  fecimus  ac  sigil- 
lorum  nostri  scilicet  et  Reymboldi  nepotis  nostri,  cujus  consensu  et  vo- 

i)  Nr.  20.  23.  124. 


118  1258  febr.  26.  —  125S  apr.  1. 

Imitate  tractata  snnt  predicta  onuiia  et  peracta,  manimine  juBsimus  eom- 
mniuri« 

Actum  amio  domini  m.ccivii.,  nonas  jannarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Auf  der  rüokseite  steht  von  wenig 
späterer  band :  Winemansdorf.   Beide  Siegel  sind  abgefallen.  5 

1 52.  Dietrich  von  Grüningen  meister  des  deutschen  ordens  in  Pretissen 
verkaufi  den  ihm  zur  bezahlung  der  schtUden  des  verstorbenen  bnulers 
Konrad  landgrafen  von  Thüringen  überwiesenen  hof  zu  Möllrich  dem 

deutschen  hause  in  Marburg.    1258  febr.  26. 

125S  In  nomine  domini,  amen.   Cum  humana  memoria  sit  labilis  et  ea-  lo 

®  ''  '  duca,  expedit,  ut  que  geruntur  in  tempore,  ne  oblivisci  valeant,  littera- 
rum  testimonio  perhemientur.  Hinc  est,  quod  ego  frater  Theodericus  pre- 
ceptor  domus  sanete  Marie  Theutomcorum  in  Pruscya  dictus  de  Gruningen 
Omnibus  tam  futuris  quam  presentibus  presens  scriptum  inspectnris  notum 
fieri  desidero,  quod  cum  curia  Melderiche  michi  ad  solvenda  debita  fratris  i& 
G.  felids  memorie  quoudam  lantgravü  Thuringie  esset  deputata,  timens, 
ne  casu  aliquo  contmgente  prepeditus,  ut  negodum  michi  injunctum  mi- 
nus pleno  ad  effectum  possem  perducere,  predictam  curiam  cum  omnibus 
pertinenciis  suis  tam  mobilibus  quam  inmobilibus  fratribus  domus  Tbeu- 
tonice  in  Marthpurg  vendidi  pro  centum  et  septuaginta  quinque  marcis  20 
examinati  argenti,  ut  sie  ab  onere  michi  inposito  liberarer  et  voluntas 
testatoris  penitus  inpleretur.  Ne  autem  hoc  factum  ab  aliquo  in  posterum 
possit  retractari,  presens  scriptum  predictis  fratribus  sigilli  mei  appen- 
sione  et  testium  subsoripdone  tradidi  roboratum.  Hujus  rei  testes  sunt : 
frater  Conradus  preceptor  Teutonicorum,  frater  C.  de  Budingin  conmen-2& 
dator  domus  ejusdem ,  frater  Amoldus  quondam  plebanus  in  Hoinberg, 
frater  Syboldus  sacerdos ,  frater  Amoldus  de  Lutere ,  frater  Henricus 
dictus  Kule,  frater  Ludewicus  dictus  de  Munzenbach ,  frater  Gotfridus, 
frater  Syffridus,  frater  Henricus  dictus  de  Aquis. 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Mii.,  iiii?  kalendas  marcii.  30 

Aus  nr.  375  [3S1)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

153.  Landgräfin  Sophie  von  Thüringen  schenkt^  ein  gelübde  ihres 
verst4)rbenen  gemahls  erfüllend^  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  das 
patronatsrechl  der  kirche  zu  Obertvalgem  zur  ausstattung  eines  aUars 

in  der  Elisabethenkirche.    1258  apr.  1 .  3s 

1258  Sophya  filia  beate  Elyzabeth,  Thuringie  lantgravia,  quondam  dudssa 

^^''   '   Brabancie ,  universis  presens  scriptum  intuentibus  notum  facimus ,  quod 


1258  apr.  12.  119 

• 

cimi  bone  memorie  Heinricus  duz  Brabancie  noster  dominus  et  maritus 
sanuB  et  incolnmis  bona  volnntate  ordinaverit  et  preceperit  ob  reveren- 
tiam  Jhesu  Cristi  et  beate  Elyzabeth  in  ecciesia  beate  Tirginis  in  choro 
beate  Eljzabeth  fratram  Theutonicorum  apud  Marpurg  qnoddam  altare 

5  constrai  et  illnd  honorifice  dotare  promiserit,  prefatus  dnx  dicto  altari,  nt 
ordinaverat  constructo,  sed  nt  promiserat  non  dotato,  qnod  dolendo  dici- 
mns,  yiam  nniverse  carnis  est  ingressnB.  Yerum  com  heredes  yolantatem 
testatoiis  adimplere  teneantar  secundnm  canonicas  et  legitimas  sanctio- 
nes,  nos  nna  cum  filio  nostro  Heinrico  jus  patronatus  ecclesie  in  saperiori 

10  Walgeren  ad  dotem  dicti  altaris  ad  puram  ac  perpetaam  elemosinam 
dnximns  canonice  conferendum. 

Datum  anno  domini  millesimo  ducentesimo  quinquagesimo  octayo, 
kalendis  aprilis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscho.).    SiegelbmchBtttck  an  geflochtener 
15  rothaeidener  achnur.   Gedr.:  Entdeckt.  Ungmnd  nr.  20;  darana :  Samml.  y.  Dednct. 
7,468;  'Hennea  1, 161  nr.  175. 

1 5i.  Papst  Alexander  IV.  erlaubt  dem  deutschen  hause  in  Marburg^ 
durch  Wucher ,  raub  oder  sonst  auf  schlechte  weise  erworbenes  geld^ 
wenn  der  beeinträchtigte  nicht  auffindbar  ist^  savie  Vermächtnisse^ 
20  welche  ohne  nähei^e  angäbe  zu  frommen  zwecken  gemacht  sind  ^  und 
loskaufssummen  für  gelhane  gelübde  bis  zur  höhe  von  300  mark  ati- 

zunehmen.    Titerbo  1258  apr.  12. 

Alexander  episcopus  seryuB  seryorum  dei  dilectis  filiis  .  .  preeeptori    1258 
et  fratribus  hospitalis  sanete  Marie Teuthonicorum  in  Marpurg  Maguntine  *^''  ^^' 

25  dyocesis  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Yestre  meritis  religionis 
inducimur ,  ut  yos  prosequamur  gratia ,  que  yestris  necessitatibus  esse 
dinoscitur  oportuna.  Hinc  est,  quod  nos  yestris  supplieationibus  annuen- 
tes ,  ut  de  usuris ,  rapinis  et  aliis  male  acquisitis ,  dummodo  hii ,  quibus 
ipsorum  restitutio  fieri  debeat,   omnino  inyeniri  non  poterint  et  seiri, 

30  necnon  de  quibuslibet  legatis  indistincte  in  pios  usus  relictis ,  dummodo 
executorum  testamentorum  ad  id  accedat  assensus,  ac  de  redemptionibus 
yotorum,  que  fuerint  auctoritate  dyocesanorum  pontificum  commutata, 
Jerosolimitano  dumtaxat  excepto ,  usque  ad  summam  trecentarum  mar- 
carum  argenti  redpere  yaleatis,  auctoritate  presencium  yobis  duximus 

35  coneedendum,  si  pro  similium  receptione  alias  non  sitis  a  nobis  hujusmodi 
gratiam  consecuti,  ita  quod,  si  aliquid  de  ipsis  trecentis  marcia  dimiseritis 
yel  restitueritis  aut  dederitis  illis ,  a  quibus  eas  receperitis ,  hujusmodi 
dimissum  ,yel  restitutum  seu  datum  nichil  ad  liberationem  eorum  prosit 
nee  quantum  ad  illud  habeantur  aliquatenus  absoluti.   Nulli  ergo  omnino 


4  SO  1258  oct.  18.  ««.1258  oct.  28. 

hominom  liceat  hanc  paginam  nostre  conceflsionis  iiifrmg<eTe  Tel  ei  ansn 
temerario  oontraire.  Si  quis  atitem  hoc  attemptare  presiniipflerit,  indigna- 
tionem  omnipotentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Paali  apoBtolorum  ejus  se 
noverit  iiicarsiimm. 

Dalam  Viterbii,  ii.  idas  aprUis,  ponti^catas  nostri  anno  qnarto.  5 

Ans  einer  nach  dem  orig.  gefertigten,  doppelt  vorhandenen  oople  auf  perg.  in 
Marbmrg  (deutscho.),  ausgestellt  von  Iringns  firbipolensiB  episcopus,  BoiqK)  major 
pr^>084tu8  et  Friderious  abbas  s.  Burchardi  ejusdem  loci  1259  mense  marcio. 

155.  Landgräfin  Sophie  von  Thüringen  gebietet  den  gebrüdem  von 
Geisleden,  das  deutsche  haus  bei  Marburg  in  der  ausübung  des  patro-  lo 
natsr echtes  über  die  kirche  zu  Felsberg  nicht  zu  stören.   1 258  oct.  1 8. 

1258  Sophia  filia  beate  Elizabeth ,  lamtgravia  Thoringie ,  domina  Haasie, 

^^'  ^^*  qnondam  dndssa  Brabantie,  Hardongo  nüliti,  L.  clerico  gennanis  dictis 

de  Geizele  ^)  ae  umversis  presentes  litteras  inspeetoris  notam  fadmne, 

qnod  donationem  jorifi  patronatas  ecciesie  Velsperc  a  pie  memorie  domino  15 

et  marito  nostro  H.  quondam  duce  Brabantie  de  nostro  consensu  factam 

dilectis  nobis  in  Cristo  fratribns  domns  Tenthonice  apud  Marpurc  ^j  sem- 

per  ratam  habnimuB  et  habemns  et  ipsis  una  cmn  dilecto  filio  nostro 

Henrico  plenam  warandiam  presentibus  exhibemus,  uniyersos  vos  et  ein- 

golos  affectuose  xogantes,  qnatinas  prefatos  fratres  saper  prenonxLnata  20 

donatione  dei  et  nostre  dilectioniß  intnitu  minime  molestetis. 

Datum  anno  domini  m?cc?l?viii?,  xy?  kalendas  novembris. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutsche.)*  Siegel  abgefallen.  Gedr.:  Schmidt 
Gesch.  d.  Grossherzogth.  Hessen  2, 436. 

156.  Papst  Alexander  IV.  bestätigt  die  Übertragung  des  piüronats-^h 
rechtes  der  kirche  zu  Abenheim  seitens  des  stiftes  Fulda  an  das  deut- 
sche haus  zu  Marburg.    Anagni  1258  oct,  28. 

1258  Alexander  episcopus  servus  senrorum  dei  dilectis  filiis  . .  preceptori 

•^*-  2®-  et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  in  Marpurg  Maguntine 
diocesis  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Cum  a  nobis  petitur,  qnodso 
justom  est  et  honestum,  tarn  rigor  eqnitatis  quam  ordo  exigit  rationis, 
ut  id  per  soUicitudinem  officii  nostri  ad  debitum  perdueatur  efiFectum. 
Exhibita  siquidem  nobis  vestra  petitio  continebat,  quod  dilecti  filii . .  de- 
canus,  . .  prepositus  et  conventus  monasterii  Fuldensis  ordinis  saneti 
Benedicti  ad  Romanam  eeclesiam  nuUo  medio  pertinentis  Herbipolensis  35 
diocesis,  quorum  bona  a  proventibus  abbatis  sui  divisa  existunt,  de  eon- 

1)  Geisleden  sQdöstl.  ▼.  Heülgenstadt,  welches  1256  in  der  form  Geizele  vorkommt. 
Herqttet  Ürkb.  d.  Reichsstadt  Mühlhattsen  47  nr.  135. 

2)  Vgl.  nr.  82  und  86. 


V 


1268noT.  22.  121 

Bensn  ipsiuB  jns  patronatus  ecclesie  in  Abenhem  Warmatienfils  diocesis, 
qnod  timc  spectabat  ad  eos ,  vobis  diligenti  deliberatione  prebabita  con- 
cessenmt,  prout  in  patentibns  litteris  confectis  exinde  plenins  dicitor 
contineri.  Nos  itaqne  vestris  flnpplicationibug  inclinati,  ut  hujnBmodi  jus 

6  taüter  robis  oonoessum  lioite  habere  ac  retmere  poBsitiB,  anctoritate  vobis 
presentinm  indnlgemos.  Nnlli  ergo  omnino  bominnxn  lieeat  hanc  pagi- 
nam  nostre  concessionis  infringere  yel  ei  ausa  temerario  contraire.  Siqnis 
antem  hoc  attemptare  presumpserit ,  indignationem  omnipotentis  dei  et 
beatoram  Petri  et  Pauli  apostolomm  ejus  se  noverit  ineursurum. 

10  Datum  Anaguie,  v.  kalendas  novembris,  pontificatus  nostri  anno 
quarto. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*  Am  oberen  rande  der  rttckseite  steht: 
Bancta  f  Maria  und  weiter  unten :  Marburc.   Die  bleibulle  ist  abgefallen. 

157.  Papst  Alexander  IV.  bestimmt  auf  fünf  jähre,  dass  solche,  welche 
ib  gelobt  haben,  die  kirche  des  deutschen  hauses  in  Marburg,  in  der  die 
heilige  Elisabeth  begraben  liegt,  zu  besuchen,  sich  jedoch  an  der  aus-- 
führung  ihres  Vorsatzes  gehindert  sehen,  von  ihrem  gelübde  frei  sein 
sotten,  wenn  sie  eine  entsprechende  summe  zur  Vollendung  des  baues 

der  kirche  beitragen.    Anagni  1258  nov.22. 

20        Alexander  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  . .  preeeptori    1258 
et  fratribus  hospitalis  sanete  Marie  Teuthonicomm  in  Marpurg  Maguntine 
djocesis  salutem  et  apostolicam  benedictionem.   Favoris  nostri  provenire 
deeet  auxilio ,  ut  que  digne  seu  juste  cupitis ,  libere  optinere  possitis. 
Hine  est,  quod  nos  yestris  supplicationibus  annuentes,  si  aliqui  yoventes 

25yestram  personaliter  ecclesiam  yisitare,  in  qua  corpus  beate  Elizabeth, 
prout  accepimus,  requieseit,  illuc  yenire  nequeant  debilitate  aut  infirmi- 
täte  corporis  yel  aliis  inpedimentis  legittimis  prepediti,  eos  anctoritate 
presencium  a  yotis  hujusmodi  reddimus  absolutes,  dummodo  expensas, 
qnas  ipsi  propter  hoc  essent  facturi  yeniendo  ad  dictam  ecclesiam,  mo- 

30  rando  ibidem  et  redeundo  ab  ipsa,  labore  itineris  nichilominus  conpen- 
sato,  yobis  pro  consumenda  ipsius  ecclesie  sumptuosa  fabrica  largiantur ; 
presentibus  post  quinquennium  minime  yalituris.  Nulli  ergo  hominum 
lieeat  hanc  paginam  nostre  concessionis  infringere  yel  ei  ausu  temerario 
contraire.    Si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem 

35  omnipotentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolomm  ejus  se  noyerit 
ineursurum. 

Datum  Anagnie,  x.  kalendas  decembris,  pontificatus  nostri  anno 
quarto. 

Aus  der  unter  nr.  154  bezeichneten  copie. 


nov.  22. 


122  |258nov.  27. 

158.  Papst  Alexander  IV.  schreibt  den  bischöfen  und  prälaten  in 
Oeslerreick,  dass  er  allen^  welche  zur  Vollendung  der  kirche  des  deut- 
schen hauses  in  Marburg  beisteuern^  Mass  verliehen  habe^  und  fordert 
sie  auf,  die  abgesandten  des  genannten  hauses  beim  einsammeln  von 
beitragen  zu  unterstützen.    Änagni  1 258  nov.  27.  5 

1258  Alexander  epißcopus  servus  servorum  dei  venerabilibus  fratribus  ar- 

°^^-  ^'-  chiepiscopis  et  episcopis,  ac  dilectis  filiis  abbatibus,  prioribus,  prepositis, 
decanis,  archidiaconis  et  aliis  ecclesianun  prelatis  per  Anstriam  constitn- 
tis,  ad  qnos  littere  iste  pervenerint,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
Pro  reverentia  beate  Elisabeth,  cujus  corpus  in  ecclesia  dilectomm  filio-  lo 
rum  . .  preceptoris  et  fratrum  hospitalis  sancte  Marie  Theotonicorum  in 
Marburc  Maguntine  diocesis  venerabiliteJ:  requiescit,  nostras  eisdem  con- 
cessimus  litteras  continentes ,  ut  universi  Cristi  fideles ,  qui  pro  venusta 
et  sumptuosa  fabrica  ipsius  ecclesie  consumanda  eis  manum  porrexerint 
adjutricem,  certam  peccatorum  suorum  veniam  eonsequantur.  Cum  autem  15 
digne  velimus,  ut  dictis  preceptori  et  fratribus  de  litteris  eisdem  fructus 
proveniat  affectatus,  uniFcrsitatem  yestram  attente  rogandam  duximus  et 
monendam  per  apostolica  vobis  scripta  mandantes ,  quatinus  provide  at- 
tendentes,  quod  particeps  mercedis  efficitur,  qui  bonorum  coadjutor  ope- 
rum  invenitur,  nuntios  dictorum  preceptoris  et  fratrum  litteras  hujusmodi  20 
deferentes  pro  apostolice  sedis  et  nostra  reverentia  favorabiliter  admitta- 
tis ,  concedentes  sibi  litteras  vestras  ad  rectores  et  clei^cos  ecclesiarum 
subjectarum  vobis,  ut  in  suis  ecclesiis  convocato  populo  dictos nuntios 
verbum  exhortationis  pro  coUigendis  helemosinis  ad  opus  supradicte  fa- 
brice  juxta  tenorem  dictarum  litterarum  nostrarum  proponere  sine  aliqua  25 
difficultate  aut  contradictione  permittant  et  alias  eos  favore  benivolo  pro- 
sequantur,  ita  quod  ipsi  super  hoc  possint  prosperari  facilius  et  nos  vobis 
exinde  speciales  gratias  referamus. 

Datum  Anagnie,  v.  kalendas  decembris,  pontiiicatus  nostri  anno 
quarto.  30 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  In  der  rechten  ecke  des  umgelegten 
unteren  randes  steht:  B.  Parm.,  unter  demselben  links  ein  von  einem  langen  s 
durchschnittenes  rundes  s  und  auf  der  rückseite :  sancta  f  Maria.  Die  bleibulle 
hängt  an  kanfschnur.  —  Vier  gleichlautende  ausschreiben  ergiengen  am  selben  tage 
an  die  bisch(5fe  und  prälaten  per  Alamaniam,  per  Boemiam,  per  Vngariam  und  per  35 
Poloniam.  Ende  des  vorigen  jahrh.  nach  den  originalen  gefertigte  abschr.  in  Mar* 
bnrg  (deutscho.)*  —  Von  der  in  der  urk.  erwähnten  indulgenz  filr  die  Elisabethen- 
kirche  zu  Marburg  hat  sich  nur  der  folgende,  in  der  unter  nr.  154  bezeichneten  copie 
befindliche  extract  erhalten :  J)ominus  Alexander  papa  quartus  omnibus  vere  pe- 
nitentibus,  qui  ad  fabricam  beate  Elizabeth  in  Marpurg  manum  porrexerint  adjntri-  40 
cem,  centum  dies  de  injuncta  sibi  penitentia  relaxat.'' 


c.  1259-1267.  —  1259  nov.  17.  123 

159.    [um  1259— 1267] 0. 

Hermaimas  scultetus  Geylenhngensis,  Jutta  nxor  sua.  Bona,  qne  nos   c.  1259 
contingebant  in  villa  Qaenenbach,  vendidimus  Richolfo  dicto  de  Brath  elvi 
Wetflariensi.  Et  nt  evidens  sit  nostra  vendicio,  has  litteras  sigillo  civitatis 

5  Geylenhnsen  proeuraYimns  commaniri.  Nos  Heinriens  filius  Anshelmi, 
Anshelmus  IneptuS;  Gonradus  de  Fulda,  Hartmannus  de  Ecka,  Hartmu- 
dus  de  Gram,  Ludewicus  deOrbaha,  Bertoldus  Fuzechinus  scabini,  Sifri- 
dus  de  Bochesecke,  Fridericus  de  Ecka  cives  Geylenhusenses  renuncia- 
cioni  de  memoratis  bonis  per  Hermannum  scultetum  et  Juttam  uxorem 

10  ejus  rite  facte  testimonium  perhibemus. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscho.).   Siegel  abgefallen. 

1 60.     1 259  nov.  1 7. 

Ego  Gonradus  dictusWiza  de  Vridehelmesdorf  pari  consensu  .  .  uxo-      1259 
ris  mee  et  filiorum  meorum  renunciavi  omni  juri ,  quod  adyersus  fratres 

i5hospttalis  Jherosolimitani  pro  quibusdam  bonis  me  asserebam  habere, 

uno  filiorum  meorum  excepto,  pro  quo  dominus  Her.  plebanus  de  Anzevar 

coram  suis  parrochialibus  ejusdem  vUle  infradictis  respondere  promisit, 

si  dictus  filius  mens  prefatos  fratres  in  posterum  molestare  presumat. 

Acta  sunt  heo  hüs  presentibus :  Gonrado  de  Bichene ,  Henrico  dicto 

20  Haka,  Wemhero  dicto  Schubel,  Andrea,  Dammone  de  Alenhusen,  Hen- 
rico de  Lare,  militibus;  Senando  sculteto  in  Marthpurg,  Gumberto  dicto 
Oze,  Wideroldo  etVolperto  de  Lare,  Ditmaro  de  Gozfelden,  Siflfrido 
sculteto  de  Bydenkap,  Wigando  Schinebeino,  Henrico  Lantgrauio,  Gon- 
rado Yurstenbendil,  Mengoto  de  Gozfelden,  Hermanne  plebano  in  Anzen- 

25yar;  et  hüs  parrochialibus  ejusdem  loci,  videlicet  Eehehardo,  Petro  pisca- 
tore,  Ludewico  filio  Azonis ,  Rudolfe ,  Heinrico  Heimburge,  Burcardo, 
Hermanne  campanario,  Wilhardo,  Heinrico,  Henrico  dicto  Gisa.  Ne  au- 
tem  super  hujusmodi  aliquis  dubitacionis  scrupulus  valeat  exoriri,  presens 
scriptum  inde  confectum  tam  ego  quam  fratres  predicti  sigillo  civitatis 

30  Marthpurgensis  rogavimus  conmuniri.  Huic  eciam  facto  interfuerunt  fra- 
tres ejusdem  hospitalis ,  videlicet  frater  Her.  conmendator  de  Anzenvar, 
frater  Thomas  conmendator  de  Wisentveit,  frater  Hartmannus  sacerdos, 
frater  Wolframus. 


1)  Der  schultbeiss  Hermann  erscheint  1259  — 1267.  1258  ist  nocb  Friedrich  nnd  1272 
35  bereiU  Berthold  scbultheiss.  Vgl.  nr.  200.  Gudenus  Codex  1 ,  667.  743  und  2, 123.  Wenck 
Hess.  Landesgescli.  Urkb.  2, 184.  189.  Banr  Urkb.  d.  Klosters  Arnsburg  nr.  89.  Simon 
Gesch.  d.  Hauses  Ysenburg  u.  Büdingen  3,21. 23.  24.  Böhmer  Cod.  dipl.  Moenofrancofurt. 
137.  Da  Hermanns  familienname  bei  Baur  Wuzenken  lautet,  so  wird  man  an  die  Geln- 
häuser  famllle  der  Fuzechen  denken  und  bei  Böhmer  statt  Uny  zeichen  Uuyzeichen 
40  lesen  müssen. 


Mit  1260.- 1260  febr.  3. 

Actum  anno  domini  m.  cc.  lix.,  xv.  kalendaa  decembris. 
Aus  ur.  138  (139)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

1 61 .  Das  stiß  Fulda  und  das  detUsche  haus  in  Marburg  einigen  sich 

über  guter  zu  Abenheim  und  Dienheim.    1260. 

1260.  ^^^  dieser  verlorenen  urk.  findet  sich  in  Marburg  [Fulder  archiv)  nur  fol-  5 

gendes  regest:  „Litera  oompositionis  inter  monasterinm  Fuldense  et  domum 
Theutonicam  in  Marpurgk  super  bonis  in  Abenhejm  et  Dynheym.  Datum  anno 
1260. « 

1 62.  Die  eheleuie  Rupert  und  Bertha  von  Rossdorf  schenken  ihre 

guter  daselbst  dem  deutschen  hause  zu  Marburg.  lo 

Amöneburg  1260  febr.  3. 

1260  Universifl  Griflti  fidelibns  tarn  presentibus  quam  fiituris,  ad  quos  pre- 

febr.  3.  g^,jg  scriptum  perrenerit ,  Bupertus  dictuß  de  Borstorf  notum  facio ,  quod 
ego  et  uxor  mea  Bertha  Bano  ducti  consilio  ob  reverentiam  Jhesu  CriBti 
ac  honorem  ejusdem  matris  virgmis  gloriose  bona  nostra  sita  in  Bosdorf  15 
Moguntine  diooesis,  videlicet  domos,  areas,  ortos,  agros,  Silvas,  prata, 
cum  Omnibus  suis  pertinenlüs  ac  aliis  quibuscunque  possessionibus  mobi- 
libus  et  immobilibus,  que  nunc  habemus  yel  in  futuro  per  dominicam  pro- 
yidentiam  poterimus  adipisei ,  fratribus  domus  Theutonice  in  Marpurg  in 
puram  ac  perpetuam  elemosinam  donamns ,  conferimus  et  tradimus  cum  20 
vero  rerum  dominio  possidenda ,  promittentes  firmiter ,  quod  domicilium 
sive  mansionem  nostram  de  loco  ad  locum  transferre  non  possumus  sine 
ipsorum  fratrum  consilio  et  favore.    Ipsi  vero  fratres  nostro  grato  occnr- 
rentes  assensu  presentibus  protestantur,  quod,  si  quem  ex  nqbis  premori 
contingat ,  superstes ,  si  duxerit  acceptandum ,  in  consortium  eorundem  25 
fratrum  pure  propter  deum  favorabiliter  admittatur.  In  cujus  rei  testimo- 
nium  presentem  litteram  ipsis  damus  sigilli  civitatis  in  Ameneburg  ad 
peticionem  nostram  munimine  roboratam.  Hujus  rei  testes  sunt :  Gerhar- 
dus  viceplebanus ;  Ludewicus  de  Seieheim,  Jacobus  frater  suus,  Gerhar- 
dus  Monetarius ,  Wigandus  de  Lettersteden ,  Heinricus  de  Heistincheim,  30 
Helewicus  de  Seieheim,  Gunterus  de  Marpurg,  scabini  in  Ameneburg. 

Actum  et  datum  Ameneburg ,  anno  domini  m?  cc?  sexagesimo ,  in 
crastino  purificationis  beate  Marie  virginis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.J-  Siegel  abgefallen.  —  Am  selben  tage 
schenkten  die  selben  dem  deutschen  hause  in  Marburg  alle  ihre  beweglichen  und  35 
unbeweglichen  gttter.  Kr.  164  (167)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien^ 


V 


1260  man.  —  1260  mirz  15.  1 2S 

« 

163.  Bischof  Dietrich  von  Wirland  verspricht  ablass  allen  denen, 
welche  die  kirche  dßs  deutschen  hauses  in  Marburg  an  genannten  tagen 

besuchen  und  zu  ihrer  voüendung  beitragen.    Marburg  1260  märz. 

Bonitete  divina  Theodeiieas  episcopus  YironengiB  Cristi  fidelibna    1260 

5  HmversiB  presentes  litteras  inspectarifl  aalutem  in  dominornm  domiiio  dei    °^^'' 
filio  Jhesn  Cristo.  Yite  perhemÜB  gloria  -^  oollaadetar^).  CupienteB  igi- 
tor,  nl  eeclesia  dilectomm  nobis  in  Cristö  fratram  hospitaliB  sancte  Marie 
Theatomcomm  in  Marpurg  Moguntine  diocesiB  congmis  honoribuB  fre- 
quentetur ,  omnibus  vere  penitentibuB  et  confeBsis ,  qni  eccleBiam  ipsam 

10  in  beate  et  gloriose  semper  virguÜB  dei  gemtrids  Marie,  sancte  et  victo- 
riosisBime  Crnds ,  beate  Elyzabeth  ac  anniversarii  dedicationis  ejnsdem 
ecclesie  festivitatibuB  cum  cordis  contritione  et  hnmflitate  venerabiliter 
yisitarint,  quiqne  eidem  ecclesie  ad  consnmmationem  fabrice,  qne,  qnem- 
admodnm  fide  oealata  vidimus  et  videtor,  inchoata  opere  Bnmptaoso  ne- 

idqnit  absqne  fidelinm  elemosinis  consninmari,  mannm  porrexerint  adjutri- 
cem,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  beatornm  Petri  et  Pauli  aposto- 
lomm  ejus  ac  ea,  quam  nobis  licet  indignis  dena  contulit,  anctoritate 
eonfisi  zl  dierum  uniuBqne  carene  indnlgentiam ,  peccata  oblita,  vota 
firacta ,  si  ad  ea  redierint ,  ofFensas  patnun  et  matmm  sine  violenta  ma- 

20  nnnm  injectione,  joramenta  temeraria,  qne  fiunt  absqne  tactu  reliqniarum 
Ben  ewangeliornm,  violationes  diernm  celebrium,  in  nomine  domini  acce- 
dente  consensu  venerabilis  domini  . .  archiepiscopi  Mognntini  misericor- 
diter  relaxamns. 

Datum  ibidem ,  mense  mardo ,  anno  domini  m?  cc?  Ix?,  pontificatas 

25  noBtri  anno  xv? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsobo.).  Siegel  abgefallen. 

1 64.  Die  brüder  Heinrich  und  Marquard  grafen  von  Solms  überlas- 
sen dem  deutschen  hause  zu  Marburg  die  guter  zu  Winemannisdorf, 
welche  ritter  Emercho  Schade  von  Homberg  von  ihnen  zu  lehn  hatte, 

30  wogegen  Emercho  ihnen  guter  zu  Watzehrode  und  Witoldesfelden  zu 

lehn  aufträgt.    1 260  märz  1 5  2) . 

In  nomine  domini, 'amen.  Cum  humana  memoria  sit  labilis  et  cadnca,     i260 
expedit,  ut  que  geruntur  in  tempore,  ne  oblivisci  yaleant,  litterarum  testi-  ™*"  ^^' 
monio  perhennentur.  Inde  est,  quod  nosHeinricus  etMarquardus  germani 
35ComiteB  de  Solmisse  omnibus  presentes  litteras  inspecturis  notum  esse 
Yolumus,  quod  bona,  que  Emmercho  miles  dictus  Schade  de  Hohenburcb 

1)  Wie  in  nr.  123. 

2)  Tgi.  nr.  l&l. 


126  1260inärzl5. 

Sita  in  villa  Winemannisdorf  juxta  Marpurgh  a  nobis  ip  feodo  tenuit,  ad 
liberam  resignacionem  et  benignam  peticionem  ipsius  donavimus  libertati, 
assignantes  eadem  bona  cum  omni  libeiiate,  jure  et  conmodo  fratribus 
domus  sancte  Marie  Theutonicomm  in  perpetuam  ac  puram  elemosinam 
possidenda.  Verum  prefatus  Emmercho  grate  nostre  benivolencie  oeeur-  5 
rens  assensu  in  reconpensacionem  hujuBmodi  bona  sna  propria  in  Wazen- 
rode  et  Witoldisuelden  sita  in  manus  nostras  libere  assignans,  ea  a  nobis 
reeepit  titulo  feodi  perpetuo  possidenda.  In  hnjus  rei  evidenciam  et  per- 
petuam firmitatem  presentem  litteram  nostrorum  munimine  sigillorum 
duximus  roborandam.  ig 

Datum  anno  domini  m?  cc?  lix?,  ydus  marcii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche. ).  Siegel:  1)  dreieckig;  rechtsum  auf- 
gerichteter löwe ;  umschr. :  S-  M . . . .  AEDI  •  IVNIORIS  -  DE  •  SOLMESSE  •  2)  ab- 
gefallen. —  Unter  dem  selben  datum  stellte  Heimboldus  comes  de  Eunegisberch 
eine  gleichlautende  urk.  aus.  Von  den  kleinen  abweichungen  ist  nur  bemerkens-15 
werth :  Winemarisdorf.  Orig.-perg.  wie  vorher.  Auf  der  rtickseite  steht  von  wenig 
späterer  band:  Winemannisdorf.  Siegel  abgefallen. 

1 65.    Die  brüder  Heinrich  und  Marquard  grafen  von  Solms  überlas- 
sen dem  deutschen  harne  zu  Marburg  eine  bisher  van  Giso  Sprengel 
zu  lehn  getragene  hübe  zu  Rossdorf ^  wofür  ihnen  dieser  eine  andere  20 
hübe  daselbst  zu  lehn  aufträgt    1260  märz  15. 

1260  In  nomine  domini,  amen.  Cum  humana  memoria  sit  labilis  et  caduca, 

miTz  15.  expedit,  ut  que  geruntur  in  tempore,  ne  oblivisci  valeant,  litterarum  testi- 
monio  perhennentur.  Inde  est,  quodnosHeinricus  etMarquardus  germani 
comites  de  Solmisse  omnibus  presentes  litteras  inspecturis  notum  esse  25 
volumus,  quod  dimidium  mansum,  qui  Osterlindishube  vulgariter  nuneu- 
patur,  situm  in  Rosdorf,  quem  Gyso  dictus  Sprengel  a  nobis  in  feodo 
tenuit,  ad  liberam  resignacionem  et  benignam  peticionem  ipsius  donando 
libertati,  eundem  dimidium  mansum  cum  omni  libertate,  jure  et  conmodo 
fratribus  domus  sancte  Marie  Theutonicorum  assignamus  in  puram  ele-  30 
mosinam  perpetuo  possidendum.  Verum  prefatus  Gyso  grato  nostre  beni- 
volencie occurrens  assensu  in  reconpensacionem  hujusmodi  dimidium 
mansum.  qui  Armannishube  vulgariter  appellatur,  situm  in  Rosdorf  cum 
aliis  bonis  suis  ibidem  sitis  in  manus  nostras  libere  resignans,  ipsum  a 
nobis  reeepit  titulo  feodi  perpetuo  possidendum.  In  hujus  rei  evidenciam  35 
et  perpetuam  firmitatem  presentem  litteram  nostrorum  munimine  sigillo- 
rum duximus  roborandam. 

Datum  anno  domini  m?cc?lix?,  ydus  marcii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Beide  Siegel  abgefallen.  —  Eine  wört- 
lich gleichlautende  urk.  stellte  aus:  Heinboldus  comes  de  Eunigisberch»  Datum  Rune- 40 
gisberch;  anno  domini  m?  cc?  lix?,  idus  marcii.  Orig.-perg.  wie  vorher.  Siegel  abgefallen. 


1260  apr.  127 

166.    Die  erben  des  Marburger  bürgers  Hermann  Zöllner  überlassen 

dessen  guter  in  der  Neustadt  zu  Marburg  dem  deutschen  hause  daselbst 

gegen  eine  geldentschädigung.    Marburg  i  260  apr. 

Universis  presentes  litteras  inspecturis  nos  Hartungns  et  Albertus    1260 
5  fratres  et  Knnegundis  soror  nostra ,  Hermannus  dictus  Zolnere ,  Wigilo     ^^^' 
dictus  Schienebein  et  liberi  nostri  cives  in  Marpnrg  notam  facimns,  qnod 
qnestio  super  bonis  Hennanni  dicti  Zolnere  bone  memoiie  civis  in  Mar- 
purg,  cujus  heredes  sumus,  que  in  noya  civitate  Marpurg  sita  sunt,  vide- 
lieet  areis,  domibus,  ortis  et  alia  quacunque  hereditate  prefati  Hennanni 
10  bone  memorie  cum  pertinenciis  et  fructibus  predictorum  inter  nos  ex  una 
parte  et  religiosos  viros  conmendatorem  et  fratres  domus  sancte  Marie 
Theutonicorum  in  Marpurg  ex  altera  exorta  honorabilibus  yiris  infra 
scriptis  mediantibus  taliter  est  decisa :  videlicet  quod  dicti  conmendator 
et  fratres  pro  illustris  domine  nostre  ducisse  Sophie  filie  beate  Elizabet 
]5necnon  et  incliti  domini  nostri  Henrici  nati  ejusdem  reverencia  ac  di- 
lectione  nostro  nomine  ac  coheredum  nostrorum  quindecim  marcas  Colo- 
niensium  denariorum  bonorum  atque  legalium  nobis  assignarunt  in  pecu- 
nia  jam  nnmerata  et  soluta;  nos  vero  pro  nobis  ac  nostris  coheredibus, 
quorum  procurationem  gerimus  in  hac  parte ,  necnon  et  nostris  successo- 
20  ribus  omni  juri,  quod  in  dictis  bonis  et  hereditate  cum  omnibus  suis  per- 
tinenciis et  fructibus  predictorum  habemus  sive  habere  videmur ,  libere 
renundamus ,  fideliter  promittentes ,  quod  contra  presentem  amicabilem 
conpositionem  per  nos  yel  per  alios  non  veniemus  jure  aliquo  in  futurum. 
Verum  si  quispiam  coheredum  vel  successorum  nostrorum  predictos  con- 
25  mendatorem  et  fratres  super  eadem  ordinatione  inpugnare  attemptaverit, 
nos  ipsos  warandare,  stabilire  modis  omnibus  promittimus  et  iirmare. 
Renunciamus  eciam  in  prescriptis  omnibus  exceptioni  non  numerate  nobis 
pecunie  et  non  solute ,  exceptioni  doli ,  beneficio  restitutionis  in  integrum 
et  omni  alii  actioni,  defensioni,  exceptioni  coherenti  rei  vel  persone,  que 
3opresens  factum  yel  ordinationem  yaleat  inpugnare  yel  eciam  impedire. 
Ad  hujus  rei  evidenciam  et  perpetuam  firmitatem  prefate  dömine  nostre 
illustris  ac  universitatis  civium  in  Marpurg  sigilla  ad  petitionem  nostram  .. 
presentibus  sunt  appensa.   Hujus  conpositionis  testes  sunt:  dominus  An- 
dreas, Gode.  marscalcus,  Seyn.  yillicus  in  Marpurg,  Thammo  de  Elen- 
as husen ,  Conradus  de  Traha ,  Bruno  de  Gerwinshain ,  Volpertus  de  Kirh- 
torf,  Henricus  de  Witershusen,  milites ;  Hermannus  dictus  Zan,  Ludewi- 
cus  de  Vroinhusen,  Sifridus  in  Fossato,  burgenses  in  Marpurg;  Herman- 
nus dictus  Kalf  de  Witershusen ,  Vlricus  de  Elenhusen ,  Ludewicus  de 
Wershusen,  Henricus  de  Dabretshusen,  et  alii  quam  plures  dictam  ordi- 
40  nationem  audientes  et  videntes. 


4  28  1 260  mai  1 1 .  ^  1260  mal  12. 

Datum  in  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  Ix?,  mense  aprili. 

Aus  dem  in  doppelter,  gleichlautender  ausfertigung  vorhandenen  orig.-perg. 
in  Marburg  (deutscho.).  Auf  der  rückseite  des  einen  exemplars  steht  von  gleichz. 
hand:  Super  bonis  quondam  Hermanni  TheloBearii  in  nova  civitate.  Siegel  ab- 
gefallen. 5 

167.  Bertha  von  Schweinsberg  und  ihr  söhn  Kraft  verkaufen  dem 
deutschen  hause  bei  Marburg  ihren  hof  zu  Damshausen.  1 260 mai  1 1 . 

1260  Ne  reram  gestamm  yeritas  cadat  in  oblivionem,  litteramm  seiet  me- 

™       '  moria  perhennari.  Hinc  est,  quod  nos  Bertha  dicta  de  Snensberg  etCrafto 
natns  noster  nniversis  Cristi  fidelibus  scripti  presentis  inspectoribus  palam  lo 
esse  Tolumus,  qnod  nos  nna  cum  Eckehardo  et  Heinrico  fratre  ejus  et 
aliis  nostris  hominibus  coheredibus  curie  site  in  Daymanshusin  ipsam 
curiam  cum  omnibus  bonis  sibi  attinentibus  sitam  in  ipsa  villa  Daymans- 
husin venerabilibus  ac  religiosis  viris  conmendatori  et  fratribus  domus 
sancte  Marie  Teuthonicorum  apud  Marpurg  tradidimus  non  coaeti,  sedis 
sponte  juste  venditionis  titulo  pro  duodecim  talentis  denariorum  levium 
in  veram  proprietatem  cum  suis  pertinentiis  sine  omni  heredum  contra^ 
dictione  temporibus  perpetuis  possidendum;  promittentes  nichilominus 
eosdem,  conmendatorem  videlicet  et  fratres  super  ipsius  curie  collatione 
legittima  per  nos  facta  warandare ,  firmare  et  stabilire ,  ubicunque  loco-  20 
rum  congruum  fuerit  et  necesse.    In  cujus  rei  majorem  evidentiam,  ne 
Ulla  super  premissis  discordia  vel  altercatio  valeat  suboriri,  litteram  hanc 
memoratis  fratribus  donavimus  sigilli  nostri  appensione  roboratam.  Testes 
vero  sunt:  Reinhardus  miles  de  Aldinburg  et  Reinhardus  filius  ejus, 
Hartmannus  de  Burebach  et  Ludewicus  de  Marpurg ;  item  Henricus  de  25 
Holzhusin,  Henricus  de  Ghemundin,  Henricus  de  Cythercusin,  scabini  in 
Ruschinberg,  et  alii  quam  plures  fide  digni,  qui,  dum  hec  fierent,  pariter 
aSuerunt. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?cc?lx?,  quinto  ydus  mensis  maji. 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Auf  der  rückseite  steht  Ton  gleichz.  30 
hand:  Damanshusin  und  darunter  von  einer  hand  des  XVI.  jahrh. :  Dambs- 
h aussen.  Atif  dem  dreieckigen  siege!  ein  nach  rechts  schreitender  IQwe,  darunter 
im  Schilde  5  halbe  und  4  ganze  an  einander  gesetzte  rauten  in  der  Stellung  5.3. 1 ; 
umschr.:  SI CRA E  •  S VEINESBERC  • 

1 68.  Vereinigung  zwischen  dem  deutschen  hause  in  Marburg  und  dem  35 
rilter  Volpert  Hobeherr  wegen  streitiger  guter  zu  Seelheim,  Mardorf, 

Rossdorf  urd  Hagen.    1260  mai  12. 

1260  In  nomine  domini,  amen.   Notum  sit  onmibus  tam  presentibus  quam 

^^  ^^'  fataris,  quod  cum  fnttres  domus  Theatonice  in  Marpurg  super  divei-sis 
articulis  Yolpertum  militem  de  Curia  ad  presentiam  thesaurarii  saneti40 


^ 


1260  mal  12.  129 

Scaerini  in  Colonia  judicem  (! )  a  domino  papa  delegatuin  citari  procurassent, 
monitione  proborum  virorum  inducti  in  viros  fide  dignos  conpromiserunt, 
qui  amice  vel  secundum  fonnam  juris  inter  ipsos  conponerent.  Qui  tan- 
dem  in  hac  forma  convenernnt,  nt  fratres  partem  advocatie  in  Seleheym, 

5  quam  a  Volperto,  qui  nunc  est  in  ordine  Minorum  fratrum,  emerant,  Yol- 
perto  predicto  militi  restituerent.  In  cujus  restaurum  idem  Yolpertus 
quicquid  ipse  et  frater  suus  Sifridus  necnon  nepos  eorum  Volpertus  juris 
haberent  in  curia  in  Martdorf  ex  successione  patema,  et  partem,  quam  a 
Sifrido  nepote  ipsorum  emerat,  de  consensu  Gumperti  fratris  ipsius  pern- 
io tus  renunciaret.  Insuper  predictis  fratribus  domus  Theutonice  super- 
adderet  duo  talenta  usualis  monete.  Preterea  mansum,  quem  emerat  in 
Bosdorf,  cujus  proprietas  apud  fratres  residet.  infra  anni  circulum  alicui, 
qui  Sit  de  familia  advocatie  in  Seleheym,  recepta  pecunia,  quam  pro  ipso 
manso  dederat,  libere  restituat.   Insuper  bona,  que  emerat  apud  Haghin, 

15  fratribus  restituat  recepta  pecunia,  quam  pro  ipsis  notorie  dederat,  et 
pensionem,  quam  medio  tempore  detinuit,  persolvat.  Huic  eciam  ordina- 
tioni  adjectum  est,  ut  agros,  si  quos  habet  de  novalibus  circa  montem, 
qui  mansis  fratrum  specialiter  pertineant,  de  quibus  fratres  decimam 
recipiunt,  penitus  resignet  et  si  pecunia  vel  concambio  conquisivit  vel 

20quoquo  modo  contraxit,  quicquid  pro  eis  dedit,  sibi  liceat  recipere. 
Preterea  de  pratis,  in  quibus  fratres  injuriam  sibi  factam  dicebant,  ut 
justo  limite  separentur,  equo  animo  supportabit.  Et  ut  hoc  ratum  tenea- 
tur,  ab  utraque  parte  sub  pena  decem  marcarum  extitit  conpromissum. 
Insuper  quicquid  fratribus  aut  in  pensione  aut  jure  advocatie  vel  quoquo 

25  modo  detinuit,  ante  octavam  pentecostes  nunc  instantis  restitnet.  Ne  vero 
in  posterum  super  premissis  aliqua  possit  oriri  questio  dissensionis,  hanc 
ordinationem  testium  subscriptione  et  privilegio  civitatis  in  Ameneburg 
conmunito  utraque  pars  sibi  petiit  confirmari.  Et  huic  facto  pueri  sui 
consensum  penitus  adhibuerunt.    Hujus  rei  testes  sunt :  Eberwinus  miles 

30  de  Dra ,  cujus  sigillum  presenti  scripto  est  appensum ;  item  frater  Wer- 
nerus  de  Battenburg,  frater  Henricus  dictus  Culo,  fi'ater  Amoldus  quon- 
dam  plebanus  in  Hohenburg,  frater  Benhardus  dictus  de  Haselsten ;  item 
Oumpertus  de  Curia,  Hartmannus  de  Burebach,  Ludewicus  advocatns. 
Gerlacus  de  Nordecchen,  Wigandus  de  Mulne,  Conradus  de  Ervershusen ; 

35  Gerhardus  viceplebanus  in  Ameneburg ,  Johannes  plebanus  in  Alsfelt, 
Hedenricus  plebanus  in  Kirhen ;  item  Ludewicus  et  Ditmarus  de  Selehem 
fratres,  Salicha  scultetus  in  Ameneburg,  Gerhardus  Monetarius,  Helewi- 
cus  de  Selehem. 

Datum  anno  domini  m?cc?lx?,  quaiio  ydus  maji. 

40  Aus  dem  von  mausen  angefressenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)  mit 

Zuziehung  von  nr.  239  (242)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.    Siegel :  1)  rund ; 

HesR.  ürlnindenbncb.    I.  9 


mal  31. 


130  1 260  mai  31 .  ->  1260  Jnn.  20. 

Msohof  zwischen  zwei  thürmen  stehend;  omschr.:  SIGILLVM*  VNIVfiBSITA 

MENEBVBC  -  2)  dreieckig ;  drei  mit  den  spitzen  einander  zugekehrte  lindenblät- 
ter;  umschr.:  SIGILLMM(l).  D- EBERWINI-  DCTL  DE- ORAHEN(l)-  3)  oval; 
blume  mit  vögeln;  umschr.  unlesbar.  Gedr.:  Entdeckter  Ungrund  nr.  52;  daraus 
Samml.  v.  Deduct.  7,  500.  —  Auf  dieselbe  angelegenheit  bezieht  sich  vielleicht  5 
eine  urk.  erzbischof  Werners  von  Mainz  (1260—1284),  von  welcher  der  grOsste  theil 
mit  dem  datum  von  mausen  abgefressen  ist.    Auf  der  rückseite  steht  nemlich  von 

gleichz.  band :  Conscnsus  episcopi  Moguntini  super  quibusdam superiori  In- 

dagine.   Orig.-perg.  mit  zerbrochenem  Siegel  wie  vorher. 

1 69.  Graf  Ludolf  von  Hallermund  bestätigt  die  Schenkung  der  guter  lo 
zu  Ostinghausen  ^  welche  sein  vater  dem  deutschen  hause  bei  Marburg 

gegeben,    1260mat31. 

1260  In  nomine  domini,  amen.    Nos  Lndolfus  comes  de  Halremunt  nni- 

versis  presens  scriptam  inspectnrls  notum  fadmuB  publice  protestantes, 
qnod  ob  reverentiam  Jhesu  Cristi  necnon  ejnsdem  genitricis  virginis  glo- 15 
riose  Lndolfus  pater  noster  felicis  recordationis  bona  sita  in  Ovstenku- 
sen,  videlicet  viginti  octo  agros  cum  area,  que  Emesehus  vulgaiiter  nun- 
cupatur,  religiosis  viris  conmendatori  et  fratribufi  domus  Theutonice 
apud  Marpurg  in  puram  ao  veram  elemosinam  donavit  et  tradidit  libere 
perpetuo  possidenda  ^ j .  Quam  siquidem  donationem  sive  traditionem  ap-  20 
probamufl ,  ratifioamus  et  presentibus  confirmamus ,  promittentes  eosdem 
fratres  in  ipsis  bonis  stabilire  et  ubicunque  necesse  fuerit  vrarandare.  In 
cujus  rei  testimonium  presentem  litteram  sigillo  nostro  duximus  robo- 
randam. 

Datum  anno  gratie  m?  cc?  Ix?,  pridie  kalendas  junii.  25 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscho.).  Siegel  abgefallen. 

170.  Die  eheleute  Rupert  und  Bertha  von  Rossdorf  schenken  dem 
deutschen  hau^e  bei  Marburg  ihre  guter  zu  Rossdorf ^  wogegen  der 
orden  ihnen  den  eintritt  in  seine  gemeinschaft  freistellt  und  eifie  dem 

ertrage  ihrer  guter  gleichkommende  rente  auf  lebenszeit  zusagt,      30 

1260>n.  20. 

1260  Universis  Cristi  fidelibus  tam  presentibus  quam  futuris^  ad  quos  pre- 

^""'  •  sens  scriptum  pervenerit,  Rupertus  dictus  de  Rosdorf  notum  facio,  quod 
ego  et  uxor  mea  Bertha  sano  ducti  consilio  ob  reverentiam  Jhesu  Cristi 
ac  honorem  ejusdem  matris  virginis  gloriose  proprietatem  ac  possessio- 35 
nem  bonorum  nostrorum  sitorum  in  Rostorf  Moguntine  diocesis,  videlicet 
domos,  agros,  ortos,  areas,  Silvas,  prata,  cum  omnibus  suis  pertinentiis  et 
aliis  quibuscunque  possessionibus  mobilibus  et  immobilibus,  que  habemus 

1")  Nr.  48. 


1160  nov.  19.  ^31 

▼ei  hl  fatiif 0  per  divinam  providentkm  poterimus  adipisci ,  fratribaB  do- 
mns  Thentonice  apnd  Marpurg  in  puram  ac  peipetnam  elemosinam  do- 
namuB^  eonferimus  et  tradimns  cum  vero  remm  dominio  poesidenda,  pro- 
mittentes  firmiter ,  qnod  domicilinm  sire  mansionem  noetram  de  looo  ad 

5  locum  transferre  non  possimus  sine  ipsonun  Aratrum  oonsilio  et  favore. 
Ipsi  vero  fi'atres  nostro  grato  oecnrrentes  asBensn  presentibuB  protestan- 
tnr ,  quod ,  si  quem  ex  nobis  premori  eontingat ,  snperBtes  ex  nobid ,  si 
dnxerit  acceptandnm^  in  consortinm  eomndem  fratrum  pnre  propter  denm 
favorabiliter  admittatar.   Preterea  dieti  fratres  promittnnt,  quod  in  eensn 

10  et  pensione  tantum  nobis,  undecunque  ipsis  placuerit,  ad  tempuB  vite  noBlIre 
aBsignabnnt,  in  quantum  de  ipsis  bonis  perciperemuB,  si  ipsa  bona  vide- 
remur  personaliter  possidere;  quam  siquidem  pensionem  in  granario 
dictorum  fratrum  promittimus  obBervare.  Si  vero,  quod  absit,  predieta 
inMngere  attemptaremus,  promittimus  juratoria  prestita  cautione,  quod 

I5dicti  fratres  ad  solutionem  pensionis  et  censas  predicti  nobis  de  cetere 
minime  teneantur.  Insuper  ad  observationem  et  firmitatem  omnium  pr^ 
missorum  Conradus  et  Wi.  germani  mei  B.  ipsis  fratribus  pro  1  mareis 
denariorum  Coloniensium  se  fidejussores  fide  data  in  solidum  eonstitue- 
runt;  ita  videlicet,  ut,  si  predieta  inftingeremus,  ipsi  Marpurg  more  fide- 

20  jussorio  intrabunt,  inde  non  reoesBuri,  quousque  eedem  1  maroe  ipsis  fra- 
tribus fuerint  persolute.  Geterum  quod  sepedicti  fratres  nobis  saperius 
promissa  teneant  inconvulsa,  Gonradum  dietum  Wurstebendel  et  SifVidum 
in  Fossa  eives  de  Marpurg  fidejussores  eonstituerunt.  Hujus  rei  testes 
sunt :  fratres  diete  domus  Heinrieus  dictus  Kvle  viceeonmendator,  Hart- 

25  mudua  de  Gronenberg,  frater  Godefridus,  frater  äifridus,  frater  Herman- 
nus  Faber,  frater  Thilemannus;  soabini  in  Marpurg  Budegerus  Suise- 
kvrsne,  Her.  dictus  Zan,  Gonradus  de  Domo  Lapidea,  Heinrieus  de  Bat- 
tenvelt,  Gunpertus  Kanto.  In  cujus  rei  testimonium  presens  scriptum 
sigillo  civitatis  in  Marpurg  fecimus  roborari. 

30        Actum  anno  domini  m?cc?lx?,  xii?  kalendas  julii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Siegel  abgefallen. 

171.    Papst  Alexander  IV.  beauftragt  den  thesaurar  von  st.  Severin 
zu  Cöln^  die  mitglieder  des  deutschen  ordern  in  Deutschland  vor  Beein- 
trächtigungen zu  schützen.    Lateran  1 260  nov.  1 9. 

35        Alexander  episcopus  servus  servorum  dei  dilecto  filio  thesaurario    1260 
ecciesie  sancti  Seuerini  Goloniensis  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
Sub  religionis  habitu  vacantibus  studio  pie  vite  ita  debemus  esse  pro- 
pitii ,  ut  in  divinis  beneplacitis  exequendis  malignorum  non  possint  ob- 
staeulis  impediri.    Gum  itaque  dilecti  filii  preceptor  et  fratres  hospitalis 

9* 


nov.  19 


1  32  1260  dec.  1 .  —  1260  dec.  14. 

sancte  Marie  Teuthonicoram  in  Alamania  a  nonnullis ,  qai  nomen  domini 

recipere  in  yacaum  non  formidant,  graves  super  possessionibns  etaliis 

bonis  suis ,  sicut  accepimus ,  patiantur  molestias  et  jacturas ,  nos  eorum 

providere  quieti  et  malignorum  malitiis  obviare  volentes .  discretioni  tue 

per  apostolica  scripta  mandamus,  quatinus  eosdem  preceptorem  et  fratres  5 

pro  divina  et  nostra  reverentia  favoris  oportnni  presidio  prosequens,  non 

permittas  eos  contra  indulta  privilegiorum  apostolice  sedis  ab  aliquo  in- 

debite  molestari,  molestatores  hujusmodi  per  censuram  ecclesiasticam 

appellatione  postposita  compescendo.    Presentibus  post  quinquennium 

minime  valituris.  lo 

Datum  Laterani ,  xiii.  kalendas  decembris ,  pontificatus  nostri  anno 

sexto. 

Aus  einer  nach  dem  orig.  gefertigten  abschr.  des  XVIII.  jahrh.  in  Marburg 
(deutsche). 

1 72.  Die  briider  Heinrich  und  Marquard  grafen  von  Solms  erlmiben  15 
dem  Konrad  von  Linne^  die  von  ihnen  zu  lehn  getragenen  guter  zu 

Beltershausen  dem  deutschen  hause  in  Marburg  zu  verkaufen. 

Braunfels  \  ^60  dec.  i . 

1260  Nos  Heinricus  etMarquardus  fratres  comites  de  Solmese  omnibus 

•  hujus  scripti  inspectoribus  volumus  notum  esse,  quod  nos  unanimi  favore,  20 
nichilominus  Ueinrici  patris  nostri  consensu  favorabili  concurrente  Gon- 
rado  de  Linne,  ut  bona  in  Belterhusen  sita,  que  a  nobis  jure  possidet 
feudali ,  .  .  conmendatori ,  dominis  seu  fratribus  domus  Thevtonice  in 
Marburch  vendat,  liberam  concedimus  potestatem  prebendo  nostrum  as- 
sensum  benivolum  et  favorem ,  quia  nobis  cum  bonis  suis  reconpensavit  25 
alias  et  plenius  satisfecit.  Ut  autem  hujusmodi  venditionem  ratam  et 
.  gratam  habeamus,  nos  presentibus  obligamus  et  hoc  scriptum  super  eo 
confectum  dictis  dominis  de  Marburch  sigillorum  nostrorum  appensione 
tradidimus  consignitum. 

Datum  Brunenwels ,  anno  domini  m?  cc?  Ix? ,  quarta  feria  proxima  30 
post  Andree  apostoli. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Vonfden  beiden  siegeln  hängt  nur 
noch  das  dreieckige  erste  zerbrochen  an ;  darauf  ein  nach  rechts  aufgerichteter 
löwe;  umschr.:  SIGILLVM- DE- E- 

1 73.  Graf  Reimbold  von  Königsberg  erlaubt  dem  Konrad  von  Linne^  35 
die  von  ihm  zu  lehn  getragenen  guter  zu  Beltershausen  dem  deutschen 

harne  in  Marburg  zu  verkaufen.    1260  dec.  1 4. 

1260  Ego  Reynboldus  comes  de  Eoeningesberg  universis  presens  scriptum 

intuentibussalutemcumsinceradilectione.  Tenorepresentiumrecognosco, 


1261.  133 

me  Conrado  de  Lynne ,  nt  bona  sna  Sita  in  Beltershnsen ,  que  a  me  feo- 
dali  jure  possidet,  vendat . .  conmendatori  et  fratribus  domus  Theutonice 
in  Marburg ,  dedisse  liberam  potestatem  et  venditioni  talium  adhiboisse 
favorem  benivolum  et  consensum ,  tum  quia  michi  reconpensavit  alias  et 
5  plenius  satisfecit.  Testes  autem  sunt :  comes  Syfridus  de  Witgesteine, 
Ludewicus  miles  de  Rumlange.  Ut  igitur  dictam  venditionem  ratissimam 
habere  conprobari  valeam^  presentem  litteram^sigilli  mei  duxi  munimine 
roborandam. 

Datum  anno  domini  m?cc?lx?,  crastino  die  beate  Lueie  virginis. 

10  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscfao.).  Siegel  abgefallen.  Gedr.:  Entdeckter 

Ungnind  nr.  72 ;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  7, 522. 

174.    Ritter  Reinhard  von  Itter  beurkundet,  dass  der  pfarrer  Heinr- 
rieh  von  Niederlotheim  einen  Schilling  jährlicher  rente^  welche  seine 
kirche  von  gutem  zu  Merzhausen  bezog,  dem  deutschen  hause  in  Mar- 
15  bürg  verkauft  habe.    1261. 

Nos  Beinhardus  miles  de  Itere  notum  facimus  omnibus  tarn  presen-    1261. 
tibus  quam  futuris,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  quod  omne  jus, 
quod  ecclesia  in  Nideren  Lotheim  habuit  in  bonis  Heinrici  dicti  Prassen 
et  Hedewigis  sororis  ipsius,  quod  est  unus  solidus  redituum  denariorum 

20  Marpurgensium ,  que  bona  sita  sunt  in  Meinharteshusen ,  dominus  Hein- 
ricus  plebanus  predicte  ville  in  Nideren  Lotheim  vendidit  fratribus  domus 
Theutonice  in  Marpurg  pro  una  marca  denariorum  perpetuo  possidendum. 
Et  hoc  factum  est  de  bona  voluntate  omnium  hominum  pertinentium  ad 
parrochiam  antedictam  necnon  de  nostro  beneplacito  et  benivola  volun- 

25  täte.  In  cujus  rei  memoriam  et  perpetuam  firmitatem  ad  eorundem  ho- 
minum petitionis  instanciam  presens  instrumentum  fieri  jussimus  et  sigilli 
nostri  munimine  roborari.  Testes  sunt:  frater  Conradus  de  Lotheim, 
Keimarus  de  Herrideshusen,  Reinurit  de  Harbrachteshusen,  Hermannus 
de  Lotheim,  Waltherus  frater  suus,  Gerlacus  Hirz  de  Herrideshusen  et 

30  Conradus  frater  ipsius,  et  alii  quam  plures. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ix?  prinio. 

Aus  orig.'perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Auf  dem  stark  verletzten  dreieckigen 
Siegel  ein  linksum  aufgerichteter  gekrönter  löwe.  Gedr. :  Kopp  Nachricht  v.  d. 
Herren  zu  Itter  52. 

35  1 75.  Siegfried  von  Cappel  verkauft  den  brüdem  des  deutschen  ordens 
zu  Reichenbach  guter  zu  Weissenbach  und  Rorbach^  die  mühle  nebst  einer 
iviese  zwischen  bürg  und  dorf  Reichenbach  und  einen  leibeigenen.  1261. 

Universis  hanc  literam  intuentibus  S.  dictus  de  Kapile  salutem.     1261. 
Noverint  universi ,  quod  ego  una  cum  uxore  mea  Guta  allodium  cum  ati- 


134  1261. 

nentiis  in  Wizenbach  et  mansum  unum  in  Rorbaoh  et  molendinam  situm 
ioter  castrum  et  villam  Sichenbach  cum  suis  atinentiis  et  pratum  prope 
idem  molendinum  et  hominem  quendam  nomine  Wecil  vendidi  fratribus 
in  Bicbenbach  ordinis  sancte  Marie  de  domo  Teutbonica.  Testes  autem 
hujus  y^ditionis  sunt :  dominus  Hermannus  de  Spangenberc ;  dominus  6 
Volradus  plebanus  ibidem ,  Ekebardus  plebanus  de  Scemere ;  Bertoldus 
de  Bertberode,  Ludewicus  de  Reinboldeshusen ,  milites;  Seinhardus 
Goppe.  Conradus  de  Bertherode,  Hemestus  dictus  Mereweter.  Istis  Om- 
nibus presentibus  protestor  me  ad  warandiam  predictorum  bonorum  obli- 
gasse.  Item  testes  sunt :  Sifridus  Monetarius ,  Ekebardus  de  Leinbeebe,  lo 
Hermannus  de  Heltwinesbusen,  cives  in  Escbenwege.  Et  quia  proprio 
sigillo  careo,  sigillo  civium  de  Eschenwege  sum  contentus. 

Acta  sunt  hec  m?cc?lxi?  incamationis  domini  anno.    Cum  faac  litera 
cives  nichü  habebunt  disponere,  sed  quod  hujus  facti  sunt  testes. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen.  15 

1 76.   Hermatm  von  Spangenberg  iiberlässt  dem  deutschen  orden  guter 
zu  Weissenbach  und  Rorbach  und  die  mühle  nebst  einer  wiese  bei 

Reichenbach.    1261. 

1261.  Universis  hec  scripta  visuris  Hermannus  de  Spangenberc  salutem. 

Ne  labantur  cum  tempore ,  que  fiunt  in  tempore ,  conveniens  est  ea  per  20 
scripta  memorie  posterorum  conmendare.    Notum  igitur  esse  cupio  uni- 
versis taih  presentibus  quam  futuris,  quod  ego  una  cum  uxore  mea  Judta 
de  Heruersleiben  allodium  in  Wizenbach  cum  omnibus  adtinentiis  tam  in 
pratis  quam  in  pascuis ,  in  silvis  et  campis  et  mansum  unum  in  Rorbach 
cum  adtinentiis  suis  et  molendinum  situm  aput  Richenbach  cum  suis  ad-  25 
tinentiis  et  pratum  unum ,  quod  situm  est  inter  pratum  quod  spectat  ad 
castrum  Richenbach  et  ipsum  molendinum,  ordini  fratrum  sancte  Marie 
domus  Theutonice  contuli  perpetuo  jure  proprietatis  possidenda.    Et 
quicquid  rigoris  seu  molestie  inter  predictos  fratres  et  me  vertebatur,  ex 
utraque  parte  penitus  est  sopitum.  Ut  autem  predicte  collationi  et  conpo-  30 
sitioni  fides  possit  adhiberi,  presens  scriptum  sigillo  meo  roborare  decrevi. 
Acta  sunt  hec  anno  gracie  m?  cc?  Ix?  i?    Presentibus  Volrado  plebano 
de  Spangenberc,  domino  Hermanne  burgravio  Hersfeldense,  Bertoldo  de 
Berterode,  Ludewico  de  Reinboldeshusen ,  Sifrido  de  Cappele ,  Diterico 
milite  dicto  Zopf,  Ekehardo  plebano  de  Schemmere,  Conrado  de  Berte- 35 
rode,  Emesto  dicto  Menvetter,  Ludewico  de  Slitwinsdorf,  et  aliis  quam  ' 
pluribus.  Preterea  ad  warandiam  predictorum  bonorum  protestor  me  esse 
obligatum. 

Aus  orig.-perg.  iu  Marburg  (deutscho.).   Siegel  abgefallen. 


1261  Jan.  22.  —  1261  apr.  135 

<77.  Eckard  und  Gerlach  von  Merlau  entsagen  ihren  ansprachen  auf 

die  vom  deutschen  harne  in  Marburg  erworbenen  guter  zu  Rossdorf ^ 

Holzhausen^  Kirchhain  und  Wenemannsdorf.    1261  jan,  22. 

NoB  Ekehardus  et  Gerlacus  consangninei  de  Merlowe  constare  cn-    1261 

5  pimus  nnivergis  tarn  presentibnB  quam  faturis  presentem  litteram  inspeetn-  ^^"'  ^^' 
ris,  quod  no8  pro  nobis  et  nostris  successoribus  umversis  abrenuntiavirnnB 
omni  actioni ,  quam  habnimiis  adverBus  fratres  domus  Tentonice  in  Mar- 
pnrg  de  bonis  in  Rosdorph ,  Holtzhnsen ,  Eyrichhagen  et  WenemanneB- 
dorph  constitutiB ,  et  si  qua  alia  ex  parte  predicte  domns  Tentonice  Bive 

lonobiB  BcientibnB  sive  ignorantibnB  ante  tempas  predicte  rennnciationis 
faerint  comparata.  Ut  autem  hec  noBtra  abrennntiatio  et  ordinatio  ante- 
dicte  domui  per  nos  et  noBtros  succeBBores  firma  et  Btabilis  permaneat, 
presentem  litteram  eidem  domui  in  tcBtimoninm  dedimns  Bigillis  civitatis 
in  Amenbarg,  domini  Eberwini  de  Drahe,  domini  Waltheri  de  Noitfaeke 

15  et  plebani  ejusdem  loci  in  Amenburg  confirmatam. 

Acta  Bunt  hec  anno  domini  m?cc?  Ixi?,  in  die  beatiVincentii  martiris. 
HujuB  rei  testes  Bunt:  dominus  Eberwinus  de  Drahe,  Yolpertus  de  Curia, 
Waltherus  et  Gerlacus  de  Northeke,  Wigandus  de  Mulne,  Gonradus  de 
Eruershusen,  milites;  Lodewicus  et  Gerhardus  fratres  dicti  de  Seiheim, 

20  HenricuB  Henceleri,  Gerhardus  Monetarius,  scabini ;  Hartmannus  de  Bur- 
bach, LodewicuB  de  Marpurg,  Godefridus  de  Linden,  Adolfus  dictus 
Paruus,  et  alii  quam  plures,  qui  viderunt  et  audierunt. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  Stadt  Amöneburg;  ganz 
zerbrochen.  2)  das  zweite  der  unter  nr.  168  beschriebenen  Siegel.  3)  dreieckig;  drei 
25  mit  den  spitzen  einander  zugekehrte  lindenblätter ;  umschr.:  SI6ILL*'  WALT£RL 
DE-  NORDEKEN*  4)  das  dritte  der  unter  nr.  168  beschriebenen  siege!  mit  der 
hier  etwas  besser  lesbaren  unverständlichen  umschr. :  H'NAMAL'  (?)•  AVES-  illC* 
SIGINT.  TCLAES(?). 

178.    Comthur  und  brüder  des  deutschen  hauses  in  Marburg  beur- 
30  künden^  dass  sie  für  die  von  Hedwig  von  Seebach  ihnen  geschenktere 
1 2  mark  guter  zu  Schönbach  gekauß  und  den  ertrag  für  die  feier  des 
Jahresgedächtnisses  der  geberin  bestimmt  haben.    1261  apr. 

Frater  H.  de  Kronenberg  commendator  ^)  et  fratres  domus  sanctc     i26i 
Marie  Theutonicorum  in  Marpurg  universis  presentes  litteras  intuentibus     *?"■• 
35salutem  in  domino.    Noveritis.  quod  religiosa  mulier  pie  recordationis 


1)  „Bruder  Harthmud  der  commendur  van  Marpurch^  ist  zeuge  in  einer  urk.  erzbischof 
Konr&ds  yon  Coln  d.  d.  Linse  anme  Stade,  des  dinsdages  vor  sente  Johannes  misse  1261. 
Höfer  Auswahl  d.  altest.  Urk.  deutscher  Sprache  11. 


1  36  1261  mal. 

HedewigiB  de  Sebech ,  cum  adhac  viveret ,  duodeoim  marcas.  argenti 
domui  nostre  contulit  sub  hac  forma ,  nt  cum  ipsis  possessiones  aliquas 
conpararemus  valentes  annuatim  marcam^  que  quidem  marca  ad  refectio- 
nem  fratrum  nostrorum  in  ejusdem  Hedewigis  anniversario  proveniret. 
Nos  itaque  ex  consilio  fratrum  nostrorum  predictis  xü  marcis  in  usum  5 
domus  nostre  conversis  pro  eisdem  bona  nostra  in  Schonenbach  valentia 
annuatim  marcam  specialiter  deputavimus,  ut  per  ipsam  marcam  annalis 
proventus  fratres  nostri  lautiori  refectiohe  singulis  annis  in  supradicte 
aug.  8.  Hedewigis  anniversario ,  quod  est  in  die  Gyriaci  martiris ,  procurentur. 
In  cujus  rei  evidentiam  et  perpetuam  soliditatem  sigillum  domus  nostre  10 
presentibus  est  appensum. 

Actum  anno  domini  m?cc?lxi?,  mense  aprilis. 

Et  qui  hoc  presumpserit  inMngere,  offensam  dei  omnipotentiB  et 
sanctorum  Petri  et  Pauli  se  noverit  incurrisse. 

Aus  orig.'perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Siegel  abgefallen.  15 


179.  Gräfin  Eilika  von  Ziegenhain  und  ihr  söhn  Gottfried  genehmigen 
die  Überweisung  zweier  leibeigenen  von  Merzhamen  seitens  des  von 
ihnen  damit  belehnten  Hartrad  von  Grenzebach  an  das  deutsche  haus 

bei  Marburg.    1261  mai. 

1261  E.  nobilis  comitissa  et  '6.  filius  ejus  comes  de  Gygenhagen  univer-  20 

sis  presens  scriptum  intuentibus  salutem  in  domino.  Tenore  presencium 
protestamur,  nos  gratam  et  ratam  habituros  manumissionem  vel  collacio- 
nem  factam  supör  Henrioo  et  sorore  ipsius  Hedewige  cum  bonis  eorum 
de  Meinharczhusen ,  factam  quippe  faonestis  viris  et  religiosis  fratribus 
domus  Theutonice  apud  Marthpurg  ab  Harterado  de  Grunzenbach ,  qui  25 
eosdem  a  nobis  jure  tenuerat  feodali.  Nichilominus  ad  preces  et  instan- 
ciam  dilectorum  nobis  in  Cristo  fratrum  predictorum  renunciamus  homagio 
et  omni  juri ,  quod  in  dictis  hominibus  Henrico  et  Hedewige  habuimus 
vel  habere  videbamur,  firmiter  abnegantes.  Ne  vero  predictus  Hartradus 
vel  aliquis  heredum  vel  coheredum  necnon  successorum  suorum  ipsius  30 
GoUacionem  vel  nostrorum  quisquam  successorum  hanc  nostram  confir- 
macionem  super  hominibus  predictis  Henrico  et  Hedewige  inpugnare 
valeat  vel  eciam  impedire  presumat,  presentem  cartulam  exinde  con- 
fectam  sigilli  nostri  munimine  duximus  roborandam. 

Actum  anno  gracie  m.  cc.  Ixi.,  mense  majo.  35 

Aus  nr.  297  (302)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 


mai. 


1261  mal  18.—  1261  oct.  137 

180.  Graf  Wittekind  von  Battenberg  verzichtet  zu  gunsten  des  deutschen 
hauses  bei  Marburg  auf  die  gerichtsbarkeit  über  dessen  hof  zu  Merz- 
hausen mit  ausnähme  der  verurtheilung  zum  tode  und  zum  vertust  der 

hand.    Amöneburg  1261  mai  18. 

5         Widekindus  dei  gracia  comes  de  Battenburg  universis  tenorem  pre-     *2^»J 
sentium  intuentibus  obsequium  favorabile  et  salutem.    Caritati  vestre 
notum  facimus,  quod  nos  ob  preces  et  instanciam  dilectorum  nobis  in 
Gristo  fratrum  domus  Theutonice  apud  Marpurg  omni  jurisdictioni,  quam 
super  curia  eorum  in  Meinharzhusen  cum  omnibus  suis  adtinenciis  ha- 

10  buimus  vel  habere  videbamur,  renunciamus  penitus,  firmiter  promittentes, 
quod  de  cetero  nullam  exigemus  vel  exercebimus  jurisdictionem  supra 
causis  sive  excessibus  quibuslibet  infra  terminos  dicte  curie  et  suorum 
adtinencium  a  modo  oriendis ,  excepto  solo  judicio  condempnationis  ad 
mortem  vel  ad  manus  perditionem,  quod  per  nos  et  nostros  tractari  et 

15  specialiter  volumus  diffiniri.  Renunciamus  eciam  omni  exceptioni^  que  a 
nobis  et  nostris  heredibus  et  coheredibus  necnon  et  successoribus  contra 
fratres  eosdem  super  predictis  omnibus  posset  in  posterum  adtemptari. 
In  cujus  rei  evidentiam  et  perpetuam  stabilitatem  sigillum  nostrum  pre- 
sentibus  est  appensum.    Testes  autem  sunt:   Gunpertus  extra  Curiam, 

20  Wer.  de  Gerarkusen  et  Amelbertus,  milites;  Ar.  de  Burbach,  Lude,  de 
Seiheim ;  frater  Har.  commendator  de  Marpurg.  frater  Kulo,  et  alii  quam 
plures  hoc  ipsum  videntes  et  audientes. 

Actum  in  Ameneburg,  anno  domini  m?cc?  Ixi?,  xv?  kalendas  junii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Auf  dem  dreieckigen  eiegel  ein  rei- 

25  ter,  oben  links  und  unten  eine  fUnfblätterige  blume ;  umschr. :  SIGr COMITIS- 

WI . .  KINDI-  IN- Gedr. :  Hist.  dipl.  Unterricht  nr.  154. 

181.  Gräfin  Kunigunde  von  Wertheim  und  ihr  söhn  Poppo  beurkun- 
den, dass  Mechtild  von  Bleichenbach  und  ihre  söhne  dem  deutschen 
hause  in  Marburg  ihre  guter  zu  Holzhamen  und  Ghuvere  bei  Amö- 

30  neburg  verkauft  haben.    1261  oct 

In  nomine  domini,  amen.  Nos  Kunegundis  comitissa  et  Poppo  comes  1261  oct. 
noster  natus  de  Wertheim  universis  presentes  litteras  inspecturis  notum 
facimus ,  quod  coram  nobis  constituti  Methildis ,  Bertramus  et  Emestus 
filii  ipsius  dicti  de  Blechenbach,  Adelleyde  et  Yda  uxoribus  ipsorum  ex- 
35  presse  de  bona  ac  spontanea  voluntate  consentientibus,  fratribus  ac  hos- 
pitali  sancte  Marie  domus  Theutonicorum  de  Marpurg  pro  quadraginta  et 
una  marcis  Goloniensium  denariorum  jam  sibi  solutis  in  pecunia  numerata 
vendiderunt  in  veram  et  perpetuam  proprietatem  omnia  bona  sua  in  villis 


1  38  1262  märz. 

qae  diountnr  Holzhusen  et  Ghvuere  sitis  apud  Ameneburg ,  videlicet 
curias  et  areas,  ortos  et  agros  cum  omnibns  suis  pertinentiis,  terris  cultiB 
et  incultis,  pratis,  pascuiS;  silvis,  nemoribus,  saltibus  et  salectis,  paln- 
dibus,  aqois  aqaarnmqne  decursibns,  cum  omni  ntilitate,  questn  et  pro- 
ventu,  qui  nunc  est  aut  in  futuro  fuerit^  qui  nunc  apparet  vel  in  posterum  5 
apparebit,  nullo  prorsns  jure  aut  obsequio,  quocumque  nomine  censeatur, 
ipsis  in  eisdem  bonis  reservando,  omne,  plenum  et  integrum  jus  posses- 
sionis et  proprietatis  prefatorum  bonorum  in  prefatam  domum  Theutoni- 
cam  cum  vero  rerum  dominio  transferentes.  lidem  eciam  venditores  pro> 
miserunt  predictam  domum  Theutonicam  et  fratres  de  omnibus  bonis  su- 10 
pradictis  warandare,  firmare  et  stabilire  secundum  consuetndinem  patrie, 
ubicumque  domui  expediens  fuerit  et  opportunum.  Benunciaverunt  nichi- 
lominus  venditores  predicti  actioni  et  exceptioni  non  numerate  pecunie  et 
non  solute,  exceptioni  doli  ac  omni  juris  et  legum  auxilio  canonici  et 
civilis,  consuetudini  et  statuto  ac  omni  exceptioni,  actioni,  defensioni  eti5 
^  rei,  que  contra  presens  instrumentum  vel  factum  possent  obici  vel  opponi. 
In  cujus  rei  testimonium  et  perpetuam  firmitatem  presentes  litteras  sigil- 
lis  nostris  pendentibus  fecimus  conmuniri.  Testes  autem  sunt:  Fride- 
ricus  dictus  Euhysen,  Otto  dictus  Bleche,  Herbordus  dictus  de  Gerlachs- 
heim ,  milites ;  Henricus  dictus  Schrenke ,  Ortwinus  dictus  Schrenke  in  20 
Wertheim,  et  alii  quam  plures. 

Actum  anno  domini  m?  ducentesimo  sexagesimo  primo,  mense  octobri. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Auf  der  rückeeite  steht  von  gleichz. 
band:  Holzbusun  et  Gbuuere,  mit  zusatz  von  band  des  XV.  jabrb.:  apud  Ro0tor£f. 
Von  den  drei  angehängt  gewesenen  siegeln  ist  nur  noch  das  runde  dritte  vorhan-  25 
den,  jedocb  zerbrochen.  Darauf  ein  reiter,  auf  schild  und  pferdedecke  das  brust- 
bild  eines  nach  rechts  blickenden  adlers  und  darunter  drei  fUnfblätterige  blumen 

oder  Sterne  in  der  Stellung** ;  nmschr.:  S-'  BOBBONIS Gedr.:  Entdeckt. 

Ungrund  nr.  76g  (auszug);  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,534.  —  Eine  gleichlautende 
urk.  stellte  unter  dem  selben  datum  graf  Poppe  allein  aus.  Orig.-perg.  wie  vorher.  30 
Bemerkens werthe  abweichung:  Gnouere.  Auf  der  rückseite  steht  von  band  des 
XVI.  jahrh.:  Holtzhusen  et  Ghynere.  Siegel  zerbrochen.  Gredr.:  Entdeckt.  Ungrund 
nr.  76  f ;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,  533.  Aschbach  Gesch.  d.  Grafen  y.  Wert- 
heim 2, 35. 

182.    Werner  und  Philipp  von  Bolanden  belehnen  die  söhne  des  nt-35 
ters  Johann  von  Flörsheim  mit  allen  rechten^  welche  ihr  verstorbener 
valer  Werner  von  Bolanden  zu  Oberflörsheim  besass ,  und  bestimmen 
die  ausübung  der  vogteir echte  daselbst,    Bolanden  1 262  märz, 

1262  Wemherus  inperialis  aule  dapifer  et  Philippus  frater  snos  dicti  do- 

mini de  Bonlant  omnibns  in  perpetnum.    Cum  bone  memorie  progenitor40 
noster  W.  quondam  de  Bonlant  ad  visitandum  sepulcrum  dominicam  trans 


marz. 


1262  märz.  139 

fretum  se  aooingens  vendiderit  nobilibus  viris  militibus  omnibus,  qui 
habebant  bona  in  Flersheim  siiperiori,  omne  jus  et  domininm,  quod  ha- 
bebat in  eadem  villa ,  pro  centum  et  quadraginta  marcis  Goloniensium 
denarioram ,  nos  factum  ipsios  et  vendicionem  debita  ratihabitione  pro- 

5  seqnentes  infeodai^imus  filios  Johannis  militis  de  Flergheim,  scilieet 
Frankonem,  Alberonem,  Johannem,  Gotfridam,  et  omnes  heredes  ipsorum 
ipsis  succedentes  omni  jure,  judicio  et  dominio,  quod  habebat  progenitor 
noster  in  anteposita  villa ,  et  nunquam  opponemus  nos  sive  succesBores 
nostri,  nisi  infeodemus  universos  heredes  ipsorum  feodis  memoratis.    Et 

10  habebit  feodnm  illud  nomen  et  tytulum  feodi  heredalis.  Obligarnnt  etiani 
se  premissi  fratres  pro  se  et  suis  heredibus  et  promiserunt  bona  fide  fra- 
tribus  Teutonice  domus  et  nobilibus  viris  militibus  bona  ibidem  haben- 
tibtts  et  Universität!  ville  in  haue  formam ,  quod  nunquam  distrahent  vel 
alienabunt  feoda  et  jura  anteposita  extra  suos  heredes  aliquo  dolo  vel 

\  5  malo  ingenio,  et  si  in  hoc  transgressores  fiant,  quod  extunc  possessiones 
ipsorum  proprie  et  hereditates  ipsorum  eis  sint  amisse  et  transeant  in  jus 
et  proprietatem  antedictorum  fratrum  et  militum  et  universitatis  ville  et 
cademt  in  perperam  et  verbum,  quod  vulgariter  dicitur  truwelos  et  erlös. 
Sic  aotem  predicti  fratres  jura  advocati  in  jam  dicta  villa  tenebunt:  Unus 

20  dumtaxat  de  quatuor  filiis  Johannis  militis  erit  advocatus  per  annum,  cui 
respondebit  villa  dicta  de  omni  jure  advocaticio  et  non  aliis  quoad  illum 
annum.  Et  si  ad  alium  annum  alter  fratrum  dictorum  sibi  successerit, 
parebunt  etiam  :ipsi  de  eodem  jure;  ita  sane,  quod  solummodo  uni  ipso- 
rum de  jure  advocaticio  respondeant.    Juxta  etiam  subscriptam  formam 

25  tenebunt  officium  sculteti :  Universitas  ville  eliget  tres  vires  ad  dictum 
officium  et  presentabunt  eos  advocato.  Ex  bis  acceptabit  unum.  Si  vero 
non  acceptaverit  ex  bis  unum,  post  quatuordecim  dies  iterato  eligent  tres 
et  presentabunt  eos  advocato.  Quodsi  etiam  tunc  non  acceptaverit  unum. 
item  post  quatuordecim  dies  eligent  tres  et  presentabunt  eos  advocato. 

30  Ex  his  acceptare  tenetur  unum  de  jure  sine  contradictione.  Advocatus 
habebit  etiam  tria  condicta  in  anno,  que  dicuntur  jardinc.  Qnicunque 
absentaverit  se  ab  his,  conponet  ei.  Post  ista  tria  condicta  homines  ibunt 
ad  alia  condicta  rogati  vel  vocati  secundum  justicias  ibidem  dictatas  et 
approbatas.  Si  quis  temeraverit  in  strata,  conponet  advocato,  quemadmo- 

35  dum  homines  ville  dictaverint.  Item  die  Maiüni  quilibet  villanus  ibidem 
residens,  cujuscunque  sit  pertinencie ,  dabit  advocato  maltrum  avene  et 
pullum,  preter  illos,  qui  resident  in  curtibus  nobilium  virorum,  que  di- 
emitnr  sedilhove.  In  illis  solummodo  unus  erit  absolutus  a  preearia.  Si 
plures  in  ipsis  resident ,  precariam  prelibatam  dabunt.    Item  nemo  nobi- 

4oliuni  virorum  debet  ibidem  habere  nisi  unam  curtem,  que  dicitur  setdil- 
hof.    Item  fratres  Teutonice  domus  non  habebunt  ibidem  nisi  tres  curtes 


1  40  1262  märz.  ■>   1262  märz  15. 

liberas,  scilicet  Fronehof,  Widemehof  et  cuiliem  Vlrid  de  Enoringin.  In 
qua  si  loeaverint  aliquem  preter  unum  colonum ,  dabit  precariam  advo- 
cato.  Item  advocati  isti  et  successores  ipsorum  nulli  debent  dare  herbur- 
gas  nisi  in  bonis  suis  propriis  et  non  in  bonis  aliorum.  Quia  igitur  omnes 
iste  condiciones  conscripte  edite  sunt  mediantibus  nobilibus  viris  Emi-  5 
chone  et  Friderico  comitibus  de  Lyningin,  rogati  a  nobis  sigillis  suis  pa- 
ginam  hanc  antenticam  fecernnt  in  debitam  et  perpetuam  finnitatem  in- 
signiri,  que  etiam  ad  faeti  robnr  sigillis  nostris  est  conmanita. 

Actum  anno  domini  millesimo  cc?  sexagesimo  seeundo.  Datum  Bon- 
lant,  mense  martio.  10 

Aus  orig.  -perg.  in  Darmstadt.  Von  den  vier  angehängt  gewesenen  siegeln  sind 
noch  das  dritte  und  vierte,  beide  rund,  beschädigt  vorhanden.  Das  dritte  zeigt 
einen  aufrecht  stehenden  edlen,  die  linke  auf  den  schild  mit  einem  nach  rechts  auf- 
gerichteten löwen  gestützt;  umschr. :  SIGILLVM-  EMECHONIS-  COMITIS- DE- 
LININ . . .  Auf  dem  vierten  im  Schilde  drei  nach  rechts  blickende  adler  in  der  stel- 15 
lungv;  umschr.  abgebrochen.  Gredr.:  Bist.  dipl.  Unterricht  nr.  54.  Gudenus  Codex 
4, 902. 

183.    Hermann  von  Wilnsdorf  entsagt  zu  gumten  des  deutschen 
hauses  bei  Marburg  seinen  ansprachen  auf  guter  zu  Seelheim, 

Marburg  1262  märz.  20 

1262  Ego  Hermannus  de  Wielandestorf  recognosco  tenore  presencium  et 

™"^'    universis  tam  presentibus  quam  futuris  cupio  esse  notum,   quod  omni 

actioni  et  juri ,  si  quod  michi  competebat  in  bonis  Seieheim  sitis ,  super 

quibus  fratres  domus  Theutonice  aput  Marpurg  sive  juste  vel  injuste  im- 

pecii,  una  cum  .  .  mea  uxore  ac  pueris  meis  omnibus  rennncio  liberaliter25 

et  libenter ,  conferens  eadem  bona  fratribus  domus  predicte  in  puram  et 

perpetuam  elemosinam  ob  anime  mee  remedium  et  salutem.    Ut  autem 

hoc  firmum  sit  et  stabile  perseveret,  presentem  litteram  sigillo  civium  de 

Marpurch  duxi  muniendam.    Hujus  rei  testes  sunt:  dominus  Fridericus 

de  Kalsmunt  miles ;  Hermannus  dictus  Dens ,  Ludewiens  de  Sel^heim,  30 

Ospertus,  Engel,  cives  in  Marpurg,  et  alii  quam  plures. 

Actum  et  datum  aput  Marpurg ,  anno  domini  m?  cc?  Ixii? ,  mense 

marcio. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Das  anhängende  Siegel  der  Stadt  Mar- 
burg zeigt  einen  von  dem  bei  nr.  84  zuerst  vorkommenden  älteren  siegel  abwei-  35 
chenden  Stempel. 

184.    Thammo  söhn  des  Kraft  liemeis  einigt  sich  mit  dem  deutschen 
harne  bei  Marburg  über  den  besitz  der  kinder  und  guter  des  verstor- 
benen leibeiqenen  Heinrich  zu  Kirchhain,    Marburg  1 262  märz  1 5. 
1262  "^  .... 

märz  15.  In  nomine  sancte  tiine  unitatis,  amen.  Quoniam  labilis  esthominum40 


1262märz]5.  141 

memoria  et  mutabilitati  ^)  subjacent  universa,  necesse  est  in  scripta 
redigi,  que  uuUatenusTel  ex  diffieili  propter  rerum  mutabilitatem  possent 
memoriter  conservari.  Notum  igitur  sit  universis,  |ad  quos  presentes  lit- 
tere  pervenerint,  quod  ego  Thammo  filius  Craftonis  dicti  Remigii  felicis 

5  memorie  ex  parte  nna  et  viri  religiös!  conmendator  et  fratres  domus 
sanete  Marie  Theutonicoram  apud  Marpurg  ex  altera  de  Septem  liberis 
et  bonis  Henrici  bone  memorie  quondam  villici  in  Kirchain  et  Metbildis 
relicte  ipsius  ordinavimus  in  bune  modum :  videlicet  quod  medietas  dicto- 
rum  liberorum  ad  me ,  reliqua  vero  medietas  ad  fratres  pertineat  ante- 

lodictos;  ita  tamen,  nt  iidem  fratres  sine  meo  vel  ego  sine  ipsorum  con- 
sensu  nullas  exactiones  vel  angarias  sive  eciam  perangarias  in  dictos 
homines  facere  debeamus.  Si  vero  aliqnando  ego  vel  dicti  fratres  ab  ho- 
minibus  predictis  aliqna  obsequia,  qne  vnlgariter  bede  dicuntur,  sive 
qnocumqne  alio  nomine  censeantnr ,  perceperimns ,  medietas  eorumdem 

i5obseqaiorum  michi,  dictis  quoque  fratribns  reliqua  medietas  inpendetur. 
Predicte  quoque  Ordination!  est  adjectum,  quod  predicti  liberi  cum  nuUis 
aliis  preterquam  cum  hominibus  fratrum  predictorum  matrimonium  con- 
trahere  debeant.  Alioquin  contrarium  facientes  portione  supradictorum 
bonorum  ipso  jure  sunt  privat! ;  ita  tamen,  ut  eorum  portio  ad  reliquos 

20liberos  devolvatur.  Adjectum  quoque  est,  quod  prenominata  Metbildis, 
si  matrimonium  contrabat ,  tantum  portionem  suam ,  id  est  octavam  par- 
tem  bonorum  predictorum  tempore  v!te  sue  percipiet,  ita  ut  post  ejus 
obitum  ad  predictos  liberos  revertatur.  Item  est  adjunctum,  quod  si  unus 
vel  plures  supradictorum  liberorum  sive  eciam  omnes  sine  heredibus  de- 

25ce8serint,  singulorum  portiones  ad  matrem  predictam,  scilicetMetbildim, 
si  innupta  permaneat,  ad  vite  sue  tempora  devolvantur.  Verum  si  eadem 
Metbildis  et  ejus  liberi  supradicti  sine  beredibus  decesserint,  quecumque 
bona  a  supranominato  Henrico  ad  liberos  predictos  fuerant  devoluta,  ad 
fratres,  eavero,  que  a  supradicta  Metbilde  provenerunt,  ad  me  Tbam- 

30  monem  libere  revertantur.  Ceterum  si  dicti  liberi  heredes  genuerint,  ad 
me  heredum  eorumdem  medietas ,  ad  fratres  vero  predictos  reliqua  me- 
dietas pertinebit.  Predictis  quoque  omnibus  est  adjectum,  quod  quando- 
cumque  ego  vel  fratres  predicti  supranominatos  liberos  dividere  volueri- 
mus,  in  hoc  eisdem  fratribuset  michi  facultas  libera  reservatur.    Ut  au- 

35  tem  predicta  ordinatio  perpetue  firmitatis  robur  obtineat,  ad  me!  instan- 
ciam  sigilla  universitatis  scilicet  in  Marpurg  unum  et  domini  Fr.  de 
Kalsmunt  reliqum  presentibus  sunt  appensa.  Testes  autem  affuerunt : 
idem  dominus  Fr.,  Albertus  miles  de  Schrickede,  Volpertus  et  Wiederol- 
dns  fratres  de  Lare,  Eck.  de  Bickene,  Ludewicus,  Gerardus  et  Jacobus 


40  1)  Orig.  inmutabilltatf. 


1  4SI  1262  cpr.  5. 

fratreB  de  Seiheim ,  Ludewicus  de  Vroinhusen ,  Arnoldns  dietus  Rufns, 
Giselbertuß  de  Niederwalde,  Thrutmannns;  frater  H.  de  Cronenberg 
eoDmendator,  frater Kulo,  frater  Reyn.  de  Haselsteirr,  frater Th.  de  Aqni«, 
et  alii  quam  pinres. 

Actum  Marpurg ,  anno  domini  m?  cc?  sexagesimo  seeundo ,  idus  5 
martii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).    Siegel:  1)  abgefallen.    2)  dreieckig; 
auf  gemustertem  gründe  (reihen  von  je  drei  puncten)  eine  ans  der  rechten  ecke  des 
Schildes  schräg  herablaufende  querbinde ,  bestehend  aus  zwei  reihen  abwechselnd 
erhabener  und  tiefliegender  Würfel;    umschr.:    SIGILLVM*  FRIDERICI-  DE- 10 
MARPVRC. 

1 85.  Papst  Urban  IV,  befreit  den  deutschenorden  von  dem  beschlusse 
des  Mainzer  provincialconcils^  welcher  die  Übertragung  des  patronats- 
r echtes  über  kirchen  von  weltlichen  auf  geistliche  personen  in  der  erz- 

diöcese  Mainz  verbot.    Vilerbo  1262  apr.  5.  is 

1262  Urbanus  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  . .  magistro  et 

&pr.  5.  fra^tribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  in  Alamannia  salutem  et 
apostolicam  benedictionem.  Exigentibus  vestre  religionis  meritis  votis 
vestris  libenter  annuimus  et  ab  hiis ,  per  que  poBsent  vobis  evenire  dis- 
pendia,  vos  affectu  benivolo  preservamus.  Sane  petitio  vestra  nobis  ex- 20 
bibita  continebat ,  quod  venerabilis  fi'ater  noster  .  .  arehiepiscopus  Ma- 
guntinus  in  provineiali  concilio  pro  sna  voluntate  statuit^  ut  jus  patrona- 
tus  alieujus  eeclesie  sue  civitatis  vel  diocesis  aut  provincie  religiosis 
aliquibuB  a  personis  secularibus  nuUatenus  conferatur  et  si  foii;e  hujus- 
modi  jus  a  predictis  secularibus  religiosis  eisdem  conferri  contingat,  con-25 
ferens  jus^  quod  in  eisdem  habebat  ecclesiis,  ipso  facto  ammittat  illudque 
diocesano  cedat  episcopo ,  nisi  forte  idem  conferens  jus  ipsum  ab  alio 
tcneret  in  feudum,  quod  tunc  ad  feudi  dominum  libere  devolvatur. 
Statuit  etiam  arehiepiscopus  supradictus,  ut  collegio^  cui  facta  fuerit 
hujusmodi  collatio,  nullum  jus  ex  ipsa  collatione  penitus  acquiri  debeat;  30 
immo  si  habeat  aliquas  ecclesias  in  usus  proprios  in  diocesi,  ubi  talem 
collationem  ei  fieri  contigerit,  eedem  eeclesie  ipso  jure  vacent  et  per  loci 
diocesanum  seu  archidiaconum ,  in  cujus  archidiaconatu  consistunt,  per- 
sonis y doneis  conferantur.  Quare  nobis  humiliter  supplicastis,  ut  ne  per 
hujusmodi  statutum  vobis  prejudicari  possit,  providere  patema  soUicitu-  35 
dine  curaremus.  Vestris  itaque  supplicationibus  favorabiliter  annuentes. 
ne  occasione  hujusmodi  statuti  aliquod  prejudicium  vobis  et  hospitali 
vestro  in  posterum  generari  valeat,  quominus  jus  patronatus  ecclesiarum 
earundem  civitatis  vel  diocesis  aut  provincie ,  si  a  patronis  eamm  laicis 
illud  vobis  pietatis  intuitu  licite  conferri  contigerit ,  recipere  ac  habere  4o 


1262jiin.  2.  4  43 

Ubere  valeatis,  rta.  tarnen,  qnod  bona  eccleBiarum,  in  quibus  hujusmodi 
jus  patronatus  vobis  taliter  coUatam  fuerit,  anctoritate  vestra  vel  per  vos 
appropriare  vestris  nsibas  vel  in  illos  convertere  non  possitis,  vobis  aucto- 
riiate  presentinm  indalgernns.  NuUi  ergo  omnino  hominnm  liceat  hanc 
6  paginam  nostre  coneessionis  infringere  vel  ei  ansu  temerario  contraire. 
Si  qniB  antem  hoc  attemptare  presumpserit^  indignationem  omnipotentis 
dei  et  beatomm  Petri  et  Pauli  apostolomm  ejus  se  noverit  incnrsurum. 
Datum  Viterbü,  nonis  aprilis,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche. ).    In  der  rechten  ecke  des  umgelegten 
!•  unteren  randes  steht:  6.  M.,  unter  demselben  in  der  linken  ecke:  Bf.  und  am  obern 
rand  der  rückseite :  sancta  f  Maria.  Die  bleibuUe  hängt  an  roth  und  gelben  seiden- 
fäden. 

1 86.    Friedrich  Fleschemunl  von  Buseck  entsagt  gegen  eine  geldent- 

schädigwag  zu  gunslen  des  deutschen  hauses  in  Marburg  seinen  rech- 

15  ten  auf  die  eheleute  Robert  und  Bertha  von  Rossdorf  und  ihre  guter, 

Linden  1262  jun.  2. 

Universis  presentes  litteraa  inspeetaris  nos  Fridericns  dictns  Flesche-    ^^^^ 
munt  de  Boebesekke  notum  facimus,  quod  actioni  sive  juri,  quod  in  per- 
sonis  et  rebus  Roberti  bone  memorie  dicti  de  Rosthorp  et  Berte  ipsius 

20  relicte  nobis  competit  sive  competere  videtur ,  de  ordinatione  et  consilio 
Macharii  dicti  de  Linden ,  Adolfi  dicti  de  Huchelheim ,  Gerlaci  dicti  de 
Linden  et  Giselberti  dicti  de  Derenbach  militum  ad  hoc  arbitris  constitu- 
tis  de  expressa  ac  spontanea  voluntate  uxoris  nostre  Gertrudis  acConradi 
nostri  nati  pro  nobis  ac  Omnibus  heredibus  nostris  in  manus  commendato- 

25  ris  et  fratrum  hospitalis  sancte  Marie  Theotonicorum  in  Marphurg  in  per- 
petuum  libere  prefato  cedendum  duximus  hospitali,  octo  marcis  Colonien- 
sium  denariorum  legalium  pro  cessione  sie  facta  a  fratribus  hospitalis 
ejusdem  jam  nobis  solutis  in  pecunia  numerata.  Quapropter  renuntiamus 
omni  juri ,  quod  in  prefatas  personas  seu  in  res  mobiles  sive  immobiles 

30  eorundem  habemus  seu  habere  videmur,  et  specialiter  bonis,  que  prefatus 
Robertus  et  Berta  uxor  ejusdem  in  Rosthorp  ac  alibi  ubicumque  sitis  cum 
omnibuB  suis  pertinentiis  ejusdem  hospitalis  fratribus  contulerunt^  vide- 
licet  curiis,  arels,  ortis,  agris,  cum  omnibus  suis  pertinentiis^  terris  cultis 
et  incultiS;  pratis,  pascuis,  nemoribus,  aquis  aquarumque  decursibus, 

35  cum  omni  utilitate,  questu  et  proventu,  q^^tH  i^^i^c  est  aut  in  futuro  fuerit, 
que  nunc  apparet  vel  in  posterum  apparebit ,  nuUo  prorsus  jure  aut  ob- 
sequio,  quocumque  nomine  censeatur,  nobis  in  eisdem  personis  sive  bonis 
reservato.  Renuntiamus  nichilominus  actioni  et  exceptioni  non  numerate 
pecunie  et  non  solute,  exceptioni  doli  ac  omni  juris  et  legum  auxilio  ca- 

4ononici  et  civilis,   consuetudini  et  Statute  ac  omni  exceptioni.  actioni, 


144  1262  naohBept.  24. 

defensioni  et  rei*,  que  contra  presens  instrumentam  vel  factum  possent 
obici  vel  opponi.  Ad  cujus  rei  certam  evidentiam  et  perpetuara  firmi- 
tatem  presentes  litteras  fieri  et  quia  sigillo  ea  vice  caruimus ,  Gerlaci 
dicti  de  Linden  et  Giselberti  dicti  de  Derenbach  supradictorum  militum 
Bigillis  easdem  petivimus  communiri.  5 

Acta  sunt  hec  anno  gratie  m?  cc?  Ixii?  Datum  quarto  nonas  junii. 
Hujus  rei  testes  sunt:  Gerlacus  et  Macharius  dicti  de  Linden,  Adolfus  de 
Hnchelnheim,  Giselbertus  de  Derenbach,  Johannes  de  Linden,  Johannes 
dictus  Monich,  Sygenandus  et  Ekkehardus  fratres  dicti  de  Gezen,  Ere- 
uuinus  de  Cleberg  et  Heinricus  de  Clitberg  fratres  dicti  Vlesch  et  Walterus  lo 
Slun,  milites ;  Franco  de  Linden,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

Actum  apud  Linden,  anno  gratie  predicto. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel:  1)  abgefaUen.    2)  dreieckig; 
Schild  oben  halb  gemustert,  halb  glatt  und  erhaben,  darunter  reihen  abwechselnd 

erhabener  und  tiefliegender  würfel ;  umschr. :  SIG . .  LVM-  GER ITIS-  DE- 15 

LINDEN. 


187.    Graf  Ludwig  von  Ziegenhain  verkauß  dem  deutschen  hause  hei 
Marburg  die  leiheigene  Hedwig  von  Kirchhain,  1 262  nach  sept,  24. 

1262  nach  In  nomine  domini,  amen.    Ludewicus  comes  de  Gyeginhain  univer- 

^^^'     '  sis  presentes  litteras  intuentibus  salutem  et  temporalibus  yolubilitatibn8  20 
transitis  ad  etemitatis  gaudiapervenire.  Ne  ea,  que  geruntur  in  tempore, 
labantur  simul  cum  tempore,  poni  solent  in  Unguis  testium  et  tenaci  me- 
moria litterarum.    Notum  igitur  esse  yolumus  universis  tam  presentibus 
quam  futuris ,  quod  nos  Ludewicus  comes  tam  nostro  quam  heredum  ac 
ctiam  coheredum  nostrorum  nomine  et  consensu  Hedewigim  de  Kirchain25 
nu])tam  Renboldi  et  pueros  ejusdem  tam  nunc  temporis  natos  quam  etiam 
in  posterum  ab  ipsa  nascituros  ad  nos  jure  servili  pertinentes  una  cum 
bonis  et  rebus  eorundem  omni,  pleno  et  integro  jure,  quo  ipsam  hactenus 
possedimus,  religiosis  yiris  fratribus  domus  sancte  Marie  Theutonicorum 
apud  Marpurg  libere  donavimus  pro  tribus  libris  in  pecunia  jam  nume-  30 
rata  nobis  et  soluta,  nullo  prorsus  jure,  quocumque  nomine  censeatur, 
nobis  in  dictis  Hedewige  seu  pueris  necnon  et  bonis  vel  rebus  ipsorum 
penitus  reservando,  renunciantes  omni  actioni  et  exceptioni,  que  dictam 
donationem  nostram  posset  inpugnare  vel  eciam  inpedire.    In  cujus  rei 
evidentiam  et  perpetuam  iirmitatem  presens  scriptum  dictis  fratribus  de-  35 
dimus  sigilli  nostri  munimine  roboratum.    Testes  autem  sunt:  Bruno  de 
Heinbach  dapifer  noster,  Ditmarus  de  Glimenhain,  Hermannus  advocatus 
de  Halmatsdorp,  Henricus  de  Trvgilnrode,  et  alii  quam  plures. 

Actum  anno  domini  m?cc?lx?  secundo,  indictione  sexta. 


1262  nov.  ~  1262  nov.  23.  '  1  45 

Ans  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel  rund;  adler  mit  nach  rechts 
gewandtem  ziegenkopf ;  umachr. :  S-  LVDEWICI-  COMITIS-  DE-  CIGINHAGEN- 
Die  urk.  fallt  wegen  ind.  6.  nach  sept.  24. 

188.  Ritter  Bruno  von  Gerwigshain  überlässt  dem  deutschen  hause 
5  in  Marburg  den  leibeigenen  Hermann  von  Schwarxenbom  und  dessen 

familie.    [1 262  nov.]  ^) . 

In  nomine  sancte  trinitatis,  amen.  Ut  non  possint  in  postemm  infir-  1262 
man  ealumpnia,  qne  gemntnr  in  nostris  temporibns,  etemari  solent  me-  ^^^' 
moria  Utterarnm.    Sciant  igitnr  presentes  ao  posteri',  quod  ego  Bnmo 

lomiles  dictns  de  Gterwigeshain  et  Mechtildis  uxor  mea  dedi  Hermannom 
de  Swarzinburnen,  nxorem  suam  cnm  omnibns  puerifi  snis  tarn  filiis  quam 
filiabne,  tarn  progeneratifi  quam  pro^enerandis  manu  coadunata  et  nnanimi 
oonsensn  omnium  paeiomm  meomm  omni  jure  dominis  ac  religiosis  fra- 
tribus  eeclesie  sancte  (?)  hospitalis  in  Marbui^  quiete  ac  perpetuo  poBsi- 

i5dendoB.  Ne  autem  hec  donatio  possit  in  postemm  infirmari  calumpnia, 
ipsis  dominis  ac  fratribus  et  eeclesie  antedicte  conscribi  ac  dari  feei  hanc 
litteram  sigillo  comitis  Ludewici  de  Gigenhain  conmunitam.  Testes: 
dominus  G.  Grug,  Dit.  de  GHmenhain,  B.  dictus  de  Heinbach,  Hennan- 
nus  de  Rukershusen,  milites,  et  Ditmarus  de  Grinzenbach,  et  alii  plures, 

20qui  yiderunt  et  audierunt. 

Aus  dem  ganz  verblassten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).  Auf  der  rtick- 
seite  von  etwas  späterer  hand :  Donatio  Brunonis  de  Gtorwinshain  super  hominibus 
quibusdam  in  Swarzebumen.   Siegel  abgefaUen. 

189.  Graf  Ludwig  von  Ziegenhain  beurkundet^  dass  ritter  Bruno  von 
25  Gerwinhain  den  leibeigenen  Hermann  Store  von  Schwarzenbom  und 

seine  familie  dem  deiUschen  hause  bei  Marburg  verkauft  habe. 

1262  nov.%3. 

In  nomine  domini,  amen.    Nos  Ludewicus  comes  de  Gyginhein  om-     i262 
nibus,  ad  quos  presens  scriptum  derenerit,  salutem  ac  volubilitatibus  **<>^-23. 

30  transitis  temporalibus  ad  etemitatis  gaudia  pervenire.  Ne  ea,  que  gerun- 
tur  in  tempore,  simul  cum  tempore  labantnr,  poni  solent  in  linguis  testium 
et  tenaci  memoria  litterarum.  Igitur  notum  esse  volumus  universis  tam 
presentibus  quam  Aituris ,  quod  nostro  pleno  consensu  accedente  Bruno 
dictus  de  Gerwinhain  milesj  noster  existens  ministerialis  ac  Methhildis 

35  uxor  ejusdem  de  communi  voluntate  puerorum  suorum  necnon  et  heredum 
atque  coheredum  suorum  Hermannum  dictum  Store  de  Swarzinbumin  ac 
nuptam  ejusdem  Hermanni  una  cum  pueris  ac  filiis  ipsorom,  videlicet 

1)  Vgl.  iFegtn  des  d«taniB  die  folgende  nik. 

HesB.  Urknndenbnch.  I.  10 


4  46  1262dee.  17. 

Amoldum,  Walternm,  Henricum,  Gonradum,  Anshelmnm.  ab  ipsis  tarn 
nunc  natos  quam  etiam  in  posterum  nascituroS;  ad  ipsos  jure  senrili  per- 
tinentes  una  cum  bonis  ac  rebus  eorumdem  omni  proprietatis  titulo,  quo 
eosdem  hactenus  possederant ;  religiosis  viris  nobis  quoque  quam  pluri- 
mum  dilectis  commendatori  ac  fratribus  domus  sancte  Marie  Theutonico-  5 
rum  apud  Mai'purg  residentibus  tradiderunt  ac  donaverunt  pro  quatuor 
talentis  ac  dimidio  in  pecunia  jam  ipsis  numerata  ac  soluta,  nullo  prorsus 
jure,  quocumque  nomine  censeatur,  sibi  in  antedictis,  scilicet  H.  ac  con- 
juge  ejus  ac  pueris  una  cum  bonis  ac  ipsomm  rebus  reservato.  Quam 
siquidem  venditionem  seu  donationem  ne  quicquam  in  posterum  inpugnare  lo 
vel  impedire  valeat,  approbamus,  ratificamus  et  presentibus  confirmamus 
ad  instantiam  ipsorum,  per  quos  jam  dicta  donatio  celebratq.  esse  dinosci- 
tur,  prefatis  fratribus  hujusmodi  scriptum  nostri  munimine  sigillirobo- 
rantes.  Testes  autem  hujus  rei  sunt  hii :  videlicet  Conradus  dictus  Grug 
de  Cyginhagin,  Bruno  dapifer  de  Heinbach,  Hermannus  de  Bukershusin,  15 
Henricus  de  Bumershusin,  Conradus  de  Luminitsfelt,  milites ;  Ditmarus 
de  Grincinbach,  Henricus  de  Heyne,  Henricus  de  Trughelinrode,  ac  alii 
quam  plures  fide  digni. 

Acta  sunt  anno  domini  m?  cc?  Ixii?,  ix?  kalendas  decembris. 

Aus  orig.-perg.  mit  siege!  in  Marburg  (deutsche).  20 

190.    Ritter  Hermann  der  ältere  von  Wilnsdorf  entsagt  zu  gunsten 
des  deutschen  hauses  in  Marburg  seinen  ansprüchen  auf  guter  zu  Seel- 
heim.   Wetzlar  1262  dec,  17. 

1262  Ego  Hermannus  miles  senior  dictus  de  Willandisdorf  tenore  presen- 

^'    '  tium  tam  presentium'quam  futurorum  notitie  publice  declarando  protestor,  25 
quod  conmunicata  manu  uxoris  mee  Ingelhildis  et  liberorum  meorum 
libere  et  simpliciter  renunciavi  omni  juri  seu  actioni,  que  michi  ex  propria 
persona  seu  ex  successione  hereditaria  bone  memorie  Philippi  germani  mei 
contra  fratres  hospitalis  sancte  Marie  domus  Theutonice  in  Marpurg  super 
bonis  sitis  in  Seiheim  conpetere  videbatur,  cupiens  ipsos  fratres  posses-  30 
sione  dictorum  bonorum  gaudere  pacifice  et  quiete.    In  cujus  rei  eviden- 
tiam  presens  scriptum  sigillis  subscriptis,  videlicet  ecclesie  Wetflariensis 
et  castrensium  in  Galsmunt  petii  roborari.    Presentibus  viris  discretis  ad 
hoc  in  testimonium  deputatis ,  videlicet  Giselberto  decano ,  Heinrico  de 
Berchusen,  Amoldo  de  Derenbach,  Johanne  de  Linden  canonicis  et  Her-  35 
manne  plebano  Wetflariensibus ;  item  Johanne  de  Derenbach,  Erwino 
advocato,  Wetzelino  de  Garbenheim,  Gerlaco  dicto  Lesche  militibus, 
castrensibus  in  Galsmunt. 

Actum  Wetflarie,  anno  domini  m?QC?lxii?,  xvi?  kalendas  januarii. 


\ 


c.  1263-1279.  —  1263  febr.  1.  147 

Aus  dem  beschädigten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)  mit  Zuziehung  von 

nr.  255  (259)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.    Siegel :  1)  rund;  Maria  mit  dem 

kinde;  umschr.:  SIGILLVM.  WETPLAEIENSIS-  ECCLESIE-  2)  rund;  nach  oben 

gerichteter  köpf  eines  wolfes  mit  aufgerissenem  rächen;  umschr.:  S'  CASTELLA- 

6  NORVM.  DE.  CALSMIVNT.   Gedr.:  Gudenus  Codex  4,904. 

491.  Die  scheffen  von  Alsfeld  schreiben  dem  comthur  und  dem  spital-- 
meister  des  deutschen  hauses  zu  Marburg^  dass  die  ehefrau  und  der 
söhn  Ermenrichs  auf  die  guter  ^  welche  der  orden  kaufen  will^  ver- 
zichtet haben,   [um  1263 — 1279]. 

10        Viris  honestis  et  discretis  Ger.  conmendatori,  fratri  Si.  magistro  in-   c  1263 
firmorum  fratribus  ordinis  Theatoniconim  sancte  Marie  in  Jerusalem  '"^^'^• 
scabini  in  Aylesnelt  quicqnid  possunt  obsequü  et  honoris.  Yestre  religioni 
presentium  pagina  sit  apertum,  qnod  . .  nxor  Ermenrici  latoris  presen- 
tiam  et  Ermenricus  filius  eorandem  bona  talia,  que  apud  predictum  Er- 

15  menricnm  emetis^  cum  conmuni  consensn  resignarant  coram  nobis.  Hnjus 
rei  testes  sunt:  Rudolfus  de  Omesa,  Sifridus  Seowenwz,  Fridericus 
LonguB,  scabini  in  Aylesuelt,  et  alii  quam  plures.  In  cujus  rei  creden- 
tiam  presens  scriptam  feeimns  eidem  Ermenrico  conscribi  sigillo  nostre 
civitatis  Aylesuelt  munitum. 

20  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Auf  der  rückseite  steht  von  gleich- 

zeitiger hand :  Super  quibusdam  bonis  inWinemanstorph.    Siegel  zerbrochen. 

192.  Ritter  Gumpert  Hobeherr  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Mar- 
bürg  seine  guter  zu  Bracht,    Amöneburg  1 263  febr.  1 . 

Quoniam  recolendos  actus  hominum  infirmat  processus  temporum,  1263 
25  cautum  est,  ut  ea,  que  temporaliter  aguntur,  litterali  memorie  commen- 
dentur.  Notum  igitur  sit  universis  presentis  scripti  seriem  inspecturis, 
quod  ego  Gumbertus  miles  dictus  de  Curia  et  nxor  mea  Gerdrudis  una 
cum  fratre  meo  Sifrido  non  coacti ,  immo  junanimi  volnntate  et  consensu 
tarn  nostro  qnam  coherednm  necnon  successorum  nostrorum  nomine  omnia 
30  bona  nostra  sita  in  villa,  que  Brath  nuncnpatnr,  ad  nos  jure  mere  pro- 
prietatis  devoluta  cum  omnibus  suis  pertinentiis ,  videlicet  molendinis, 
dedmis,  curiis,  areis,  ortis,  agris,  campis,  pratis,  pascuis,  silvis,  nemo- 
ribus,  saltibns  et  salectis,  paludibus,  aquis  aquammqne  decursibus,  reli- 
giosis  ac  venerabilibus  viris  . .  commendatori  ac  fratribus  hospitalis  sancte 
35  Marie  ordinis  Theutonicorum  in  Marpurg  contnlimus  atque  donavimus  pro 
quinquaginta  ac  Septem  marcis  monete  sen  argenti  legalis,  omnia  bona 
prefata  atque  universa ,  que  eadem  contingere  dinoscuntnr ,  in  latum  vel 
in  longum,  sub  eisdem  terminis,  sub  quibus  eadem  tennimus,  terris  cultis 
et  incultis ,  cum  omni  utilitate ,  qnestu  ac  proventn ,  qui  nunc  est  aut  in 

10* 


febr.  1. 


148  1263  febr.  1. 

fdtonim  fderit ,  qni  nunc  apparet  ant  in  postenun  apparebit ,  nee  juris- 
ditione  nee;  deeimis  nee  molendinis  nee  nllo  prorsus  jure  aut  obsequio, 
quoenmqne  censeatur  nomine ,  nobis  in  eisdem  reservatiB ,  libera  ac  sine 
omni  honere  in  antedictos  .  .  commendatorem  videlieet  ae  fratres  com 
vero  reram  dominio  transferentes.  Presentibus  qnoqne  recognoscimus  ac  5 
protestamur  promisisse  nos  fide  data^  prehabitos  . .  commendatorem  sci- 
licet  ac  fratres  super  bonis  memoratis  vere  proprietatis  titulo  jure  perpetuo 
possidendis,  a  quocumque  fuerint  pulsati  aut  impetiti,  warandare,  fir- 
mare ,  ratificare  ac  stabilire ,  ubicumque  ipsis  expediens  fuerit  et  opor- 
tunum.  Ne  vero  a  nostris  propinquis  successu  temporum  quicquam  inio 
contrarium  valeat  suboriri,  presens  scriptum  meo  consignatum  sigillo  ad 
majorem  horum  evidentiam  sigillo  civitatis  Ameneburg ,  ubi  ethecacta 
sunt,  petii  communiri.  Testes  autem  sunt :  Walterus,  Adolfus  de  Norde- 
chin,  Ekehardus  de  Merlowe,  Gonradus  de  Eruirshusin,  Henricus  de 
Dalhem,  Ecchehardus  de  Ecbin,  milites;  Hartmannus  de  Burbach,  Ger- 15 
lacus  de  Lune,  Ecchehardus  de  Eruirshusin,  Wigandus  de  Hestinchem ; 
scabini  vero :  Heinricus  Hencelere.  Gerhardus  Monetarius,  Helwicus  Golt- 
scredere,  Wemherus  sub  Tiliä. 

Datum  et  actum  in  Ameneburg,  anno  domini  m?  cc?  Ixüi?,  kalendis 
februarii.  20 

Aus  dem  beschädigten  orig.-perg.  in  Harburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  drei- 
eckig; nach  rechts  aufgerichtetes  einhorn;  umschr.:  SIGILLYM-  GVMBERTI- 
DE*  CVBIA*  2)  (Stadt  Amdneburg)  zerbrochen.  Gedr. :  Entdeckter  Ungrund  nr. 
75c ;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  7,  527. 

193.  Ritter  Gumperi  Hobeherr  verkauft  dem  deutschen  hause  bei  Mar-  25 
bürg  seine  guter  zu  Bracht  und  weist  demselben  zur  entschädigung  für 
einen  von  diesen  gutem  an  Gerlach  von  Biedenfeld  zu  zahlenden  zins  eine 
rente  aus  seinen  besitzungen  in  Seelheim  ah.   Amöneburg  1263  febr,  1 . 

1263  Evanescunt  cuncta,  que  geruntur  in  tempore,  nisi  recipiant  a  voce 

fehl.  1.  testium  aut  scripti  memoria  firmamentum.  Eine  est,  quod  per  presentes 30 
ad  uniyersorum  notidam  cupio  perrenire,  me  Gumbertum  militem  dictum 
de  Curia  et  Gerdrudim  conjugem  meam  simul  cum  Sifrido  fratre  meo 
bona  ac  spontanea  voluntate  bona  omnia ,  que  in  villa  dicta  Brath  sunt 
Sita,  jure  pure  proprietatis  nobis  attinentia  venerabiUbus  viris  . .  comen- 
datori  ac  fratribus  domus  Teuthonice  apud  Marpurg  pro  triginta  marcis  35 
legalis  argenti  legittime  emptionis  titulo  cum  suis  pertinentüs ,  yidelicet 
molendinis,  deeimis,  curiis,  areis,  campis,  agris,  pratis,  pascuis,  silvis, 
nemoribus,  aquis,  paludibus  simulque  aquarum  decursibus,  cum  omni 
utilitate,  questu  ac  proventu,  qui  ab  eisdem  derivari  dinoscitur,  donando 
contulisse.  Renunciamus  mchilominus  exceptioni  non  numerate  nobis  pe-  40 


1263febr.  11.  149 

conie  et  non  solnte  vel  defensioni  vel  exceptioni  doli,  benefido  restita- 
tionis  in  integram  et  omni  alii  actioni,  qne  hanc  nostram  donationem  seu 
alienationem  vel  Ordinationen!  posset  infringere  aut  eciam  inpedire.  Sane 
cum  Gerlaco  nobili  yiro  dieto  de  Bydinfelt  ex  parte  nxoris  gue  Ennegin- 

5  dis  qnamdin  vixerit  qnedam  pecnnie  summa ,  soilioet  viginti  et  sex  soli- 
domm  annnatlm  percipiendomm  cedere  debeat  de  bonis  memoratis,  nos 
predietis  .  .  oomendatori  et  fratribns  in  reconpensationem  habite  pensio- 
nis,  qne  a  dieto  Gerlaco  milite  a  bonis  in  Brath  ad  nxoris  sne  yite  termi- 
num  annis  singulis  oolligitnr,  de  bonis  in  Seiheim,  in  qnibus  Ezzilo  resi- 

lodet,  nostra  scilieet  libera  proprietate,  sedecim  solides  necnon  etadvoeacia 
ibidem  nobis  attinente  monete  Marpnrgensis  decem  solides,  quQasque 
omnia  bona  per  nos  eisdem  collata  redimendo  acquitaverimus ,  censn 
annuo  resarcimns.  Ad  perpetuam  itaqne  hnjns  rei  memoriam ,  ne  nlla 
super  premisds  ambiguitas  oriatur  aut  a  nostris  pueris,  eoheredibus  seu 

1 5  propinquis  in  postemm  questio  moveatur,  presßntem  litteram  meo  sigillo 
munitam ,  ut  pariter  sigillum  civium  in  Ameneburg  appenderetur ,  ubi  et 
ista  conscripta  sunt ,  impetravi.    Testes  autem ,  qui  hee  audierunt  et  vi- 
derunt,  sunt  hii :  Waltems  de  Nordeehin,  Adolfns  scultetns,  Ecchehardus  ' 
de  Merlowe,  Conradus  de  Euirshusin,  Hedinricus  de  Dalheim,  Ecchehar* 

2odus  de  Echin,  milites;  Hartmannus  de  Burbach,  Gerlacus  de  Lune, 
Echehardus  de  Euirshusin,  Wigandus  de  Hestinchem ;  scabini  vero  Hen- 
ricus  Hencelen ,  Gerhardus  Monetarius,  Helwicus  Goltscredere ,  Werin- 
herus  sub  Tilia. 

Datum  et  actum  in  Ameneburg,  anno  domini  m?  cc?  Ixiii?,  kalendis 

25  mensis  febmarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutooho.).   Beide  Siegel  abgefallen. 

194.    Emercho  von  Wolfskehlen  entsagt  seinen  ansprachen  auf  die 

von  seinem  Schwiegervater  Gumpert  Hobeherr  dem  deutschen  hause  bei 

Marburg  verkauften  guter  zu  Bracht.   Vetzberg  1 263  febr.  1 1 . 

30        Uniyersa  negotia,  que  esse  cupiunt  in  statu  solide,  testimonio  fir-    1263 
miora  sunt  litterarum.   Hine  est,  quod  ego  Emmereho  dictus  de  Wolues-  ^^^''  ^^ 
kelein  omnibus ,  qui  hoc  scriptum  visuri  sunt ,  presentibus  atque  futuris 
cupio  esse  notum,  me  communicata  manu  Elheydis  conjugis  mee  tam 
liberaliter  quam  libenter  resignando  abrenunciasse  omnibus  bonis  in  villa, 

35  que  nuneupatur  Brath,  sitis  cum  suis  pertinentüs  in  longum  vel  in  latum, 
yidelicet  terris  cultis  et  incultis,  curiis,  areis,  agris  et  campis,  molendi- 
nis,  decimis,  pratis,  pascuis ,  silvis,  nemoribus  et  saltibus,  que  singula 
ac  universa  cum  vero  rerum  dominio  a  nobili  yiro  Gümperto  dieto  de 
Curia  meo  existente  socero  retigiosis  ac  venerabilibus  viris  .  .  eommen- 


150  1263  m&rz. 

datori  ac  fratribus  domus  sancte  Marie  Theathonicorum  apud  Marpurg 
pro  qninquaginta  et  Septem  marcis  argenti  legalis  vendita  Ben  donata 
sunt  proprietatis  titulo  quiete  perpetuo  possidenda ;  presentibus  nichilo- 
minus  abrenuncians  omni  juri  et  actioni,  quo  jam  aut  etiam  post  obitum 
prefati  G.  soceri  mei  super  prehabitis  bonis  cum  omnibus  eorundem  per-  5 
tinentiis  antedictis  occasionem  posset  prebere  aut  etiam  prestare  repe- 
tendi,  promittens  bona  fide  formam  in  predictorum  fratrum  privilegiis 
super  memoratis  bonis  in  Brath  contentam  quolibet  dolo  ac  captione  ces- 
sante  firmam,  ratam  et  inconvulsam  omni  tempore  inviolabiliter  observare. 
Ne  autem  huic  facto  in  posterum  quicquam  valeat  contraire ,  sigillum  lo 
meum  proprium  duxi  presentibus  appendendum.  Testeß  vero,  qui,  dum 
hec  fierent,  affuerunt,  hü  sunt:  scilicet  Ghiselbertus  de  Deyrimbach, 
Wezzio  de  Garbinheim,  Gerlacus  Lescho,  Wemherus  de  Lare,  Henricus 
de  BoUishusin ,  hii  milites ;  Gonradus  dictus  de  Crumbach ,  Ludewicus 
dictus  de  Rodeheim,  Wemherus  deAsselar,  Hartradus  de  Velinghishusin,  15 
Henricus  dictus  Gulechin ;  Gräfte  sacerdos  plebanus  in  Rodeheim,  et  alii 
quam  plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  in  Castro  Vodisberg,  anno  domini  m?  cc?  Ixiii?,  tertio 
idus  febmarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Auf  dem  dreieckigen  Biegel  ein  nach  20 
rechts  ausgestreckter  arm,  an  welchem  ein  sack  hängt,  während  die  hand  einen  ring 
hält;  umschr.:  S'  . .  .ERCHONIS-  DE-  WOLVESKELEN- 

195.  Das  deutsche  haus  in  Marburg  verkauft  der  WalpurgiskapeUe 
zu  Wetzlar  die  güte^^  zu  Hochelheim^  welche  der  geistliche  Johann  von 
Linden  beim  eintritt  in  den  deutschen  orden  diesem  geschenkt  hatte.  25 

1263  märz. 

1263  Universis  Cristi  fidelibus  presentibus  et  futuris,  äd  quos  presens 

scriptum  pervenerit,  frater  Gerlacus  commendator  fratrum  ordinis  hospi- 
talis  sancte  Marie  domus  Theutonicorum  in  Marburg  ceterique  fratres 
domus  ejusdem  salutem  in  domino  sempitemam.  Tenore  presentium30 
protestamur  et  sdre  volumus  universos,  quos  id  nosse  fuerit  oportunum, 
quod  nos  de  communi  consilio  et  uniformi  consensu  bona  sita  in  Habechen- 
heim ,  que  Johannes  clericus  dictus  de  Linden  nunc  frater  ordinis  nostri 
per  ingressum  ejusdem  ordinis  in  nos  et  in  domum  nostram  transtulit  et 
etiam  ante  assumptum  ordinem  inter  vivos  nobis  liberaliter  donavit,  ven-  35 
didimus  capelle  beate  Walburgis  inWetflaria  pro  xxx  marcis,  transferen- 
tes  in  eandem  capellam  omue  jus,  quod  olim  sepedictus  frater  Johannes 
in  eisdem  bonis  habuit  et  nos  ex  ipsius  donatione  habuimus  vel  habere 
potuimus  in  eisdem.  In  cujus  rei  testimonium  presens  scriptum  sigilli 
domus  nostre  munimine  duximus  roborandum ;  adhibitis  testibus,  quorum  40 


niarz. 


v 


1263  märz  19.  —  1263  apr.  151 

nomina  sabsequxmtar ,  videlicet  Giselberto  decano ,  Ortone ,  Amoldo  de 
Dernbaeh ,  Heinrico  Richolfi ,  canonicis  Wetflariensibus ;  Gerlaco  milite 
de  Linden,  Gt)defrido  fratre  sepedicti  fratris  Johannis ;  Echelone,  Cunrado 
de  Dridorf,  scabinis,  et  aliis  quam  pluribns. 
5  Datum  anno  domini  m.  ec.  Ixiii.,  mense  marcio. 

Aus  Gudenus  Codex  2,144;  Ygl.137.  Statt  Echelo  bei  Gudenus  irrig  Et  he  lo. 

196.    Das  kloster  Seihold  verspricht^  das  deutsche  haus  in  Marburg 
im  besitze  des  weinzehnten  zu  Gelnhausen  ferner  nicht  zu  stören. 

1263  marz  19. 

10        Wigandus  prepositus,  R.  prior  totusque  conventus  ecclesie  Selbol-    1263 
densis  per  presens  scriptum  constare  cupimus  universis ,  quod  cum  con-  ™*" 
mendator  et  fratres  domus  Theutonice  in  Marthpurg  nos  in  foro  spiritalis 
judicii  convenissent  super  eo ,  quod  possessionem  eorum  de  decima  vini 
Sita  Geylenhusen,  quam  olim  Tb.  miles  de  Bartenhusen  possederat,  con- 

lotra  justiciamturbassemus,  nobis  statutis  tenninis  comparentibus  etdefen- 
dentibus  in  judicio  partem  nostram  ac  in  eadem  causa  demum  subcum- 
bentibus  tamquam*  victis  ad  refusionem  expensarum  nosmet  ipsos  con- 
dempnavirnus,  fratribus  memoratis  promittentes  fideliter  et  constanter, 
quod  de  cetero  non  tnrbemus  possessionem  eorum  per  aliquam  violenciam 

20  nee  inpulsemus  eos.  nisi  conveniamus  eos  primum  in  judicio  spiritali,  si 
viderimus  nobis  actionem  conpetere  contra  eos.  Et  ut  factum  istud  evidens 
esse  possit,  non  carens  debita  iirmitate,  has  litteras  sigillis  nostris  duxi- 
mus  muniendas.  Testes :  C.  prior  Elvenstadensis,  Sibodo  sacerdos  con- 
mendator  de  Rudenkeim ;  Gerlacus  de  Elmaha  miles,  Henricus  filius  An- 

25  selmi,  Henricus  Albus,  Bertoldus  Fuzechinus,  cives  Geylenhusenses,  et 
Wemherus  notarius  hujus  scripti. 

Datum  anno  domini  m. cc. Ixiii..  xiiii.  kalendas  aprilis. 

AuB  nr.  530  (53S)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

197.    Wetzlar  \263  apr. 

30        Ego  Hartradus  nobilis  de  Merenberg  partem  meam  dedme  in  Luns-    1 263 
bach,  de  qua  infeodati  erant  a  patre  meo  Godefridus  cognomine  Strecke- 
liemo  et  Fridericus  Monetarius  cives  Wetflarienses ,   eidem  Friderico, 
uxori  sue  et  heredibus  universis  liberaliter  concessi  jure  feodali  in  perpe- 
tuum  possidendam.    Presentibus:  Ludewico  quondam  villico,  Richolpho 

35  de  Brath,  Bemone  seniori,  Conrado  de  Dridorf,  Ekehardo,  Bemone 
juniori ,  scabinis  Wetflariensibus.  Presens  scriptum  sigilli  mei  et  sigilli 
civitatis  Wetflariensis  munimine  est  signatum. 

Datum  Wetflarie,  anno  domini  m?cc?  Ixiii?,  mense  aprili. 


apr. 


oct.  14. 


152  1263  oct.  14. 

Aas  orig.-perg.  mit  siegelbrachstttck  in  Marburg  (deutachO'.).    Auf  der  rttek- 
Seite  von  band  des  XV.  Jahrb.:  Gzine  Stumpen  bryb. 

198.    Ritter  Eckard  von  Liederbach  schenkt  dem  deutschen  hause  in 
Marburg  seine  guter  zu  Alsfeld ,  Liederbach ,  Dirsrode ,   Vockenrod, 

Ehringshameny  Wolfliain  und  Lichtenscheid.  5 

{Alsfeld)  1263  oct.  14. 

1263  Universis  Cristi  fidelibus,  ad  quos  Bcriptum  hoc  pervenerit ,  Ecke- 

harduB  miles  dietas  de  Ljderbach  et  sna  conjux  Gerdradis  etemam  in 
domino  salutem.  Cum  memorandos  aetus  hominom  iniirmet  processus 
temporam,  caatum  est,  ut  quod  temporaliter  agitur,  in  litterarum  seriem  lo 
redigator.  Notam  igitur  esse  yolomas  vobis  singalis  ae  universis  tarn 
presentibus  quam  futuris,  quod  nos  unanimi  voluntate  et  consensu  de 
religiosorum  virorum  consilio  pro  remedio  peccatorum  nostrorum  in  puram 
ac  perpetuam  elemosinam  donavimus  atque  contulimus  fratribus  et  hos- 
pitali  sancte  Marie  domas  Theatonieorum  in  Marpurg  in  manus  fratris  1 5 
Gerlaci  commendatoris  ibidem  et  fratris  Ludewici  sacerdotis  omnia  bona 
nostra  mobilia  et  immobUia  proprietatis  titulo  ad  nos  pertinentia  in  Els- 
felth  infra  muros  sea  etiam  extra  muros  in  opido  circumquaque  ibidem  ^) 
Sita ,  item  bona  nostra  propria  in  villis,  videlicet  in  Lyderbach,  in  Dis- 
roth,  in  Vokkinrode,  in  Yringhishosin,  in  Wolfhein  et  in  Lichthinscheit  20 
Sita  ^) ;  omnia  hec  predicta  libera  et  sine  omni  onere  cum  omnibus  suis 
pertinentiis,  scilicet  domibus,  areis,  oiüs,  agris,  terris  cultis  et  incultis, 
pratis,  pascuis,  silvis,  nemoribus,  cum  omni  utilitate,  questu  ac  proventu, 
qui  nunc  est  aut  in  futuro  fuerit,  qui  nunc  apparet  aut  in  posterum  appa- 
rebit,  sub  eisdem  terminis  in  longum  et  in  latum,  cum  omni  juridictione  25 
ac  di^trictu,  quo  nos  eadem  possedimus,  nuUo  prorsus  jure ,  obsequio, 
quocumque  nomine  censeantur,  nobis  in  eisdem  reservatis,  omne,  plenum 
et  integrum  jus  proprietatis  et  possessionis  prefatorum  bonorum  in  pre- 
nominatam  domum  Theutonicam  transferentes.  Presentibus  quoque  litte- 
ris  recoguoscimus  et  protestamur,  nos  fide  data  promisisse  domum  ante-  30 
dictam  et  fratres  de  omnibus  bonis  supradictis  warandare,  firmare  et  sta- 
bilire ,  abicumque  domui  expediens  Aierit  et  oportnnam.  Preterea  data 
fide  sepedictis  fratribus  nos  obligavimus ,  omnia  prehabita  quolibet  dolo 
et  captione  cessante  bona  fide  in  perpetuam  rata,  firma  et  inconvulsa  ob- 
servare.  Ad  perpetuam  itaque  hujus  rei  evidentiam ,  ne  ulla  super  pre-  35 
missis  ambiguitas  oriatur,  presentem  litteram  super  hoc  confectam  muni- 
mine  sigilli  civitatis  Elsfelth  rogavimus  et  impetravimus  insigniri.  Testes 
autem  hujas  sont :  Johannes  plebanus  in  Elsfelt ;  Richwinus  tnnc  sculte- 
tus,  Gonradus  de  Lyndin,  Eckehardus  frater  ejus,  Denhardus  dictus 
Ruzza,  Ludewicus  de  Ghensinghin,  Henricus  Peffersäch,  Gerlacus  de40 


V. 


1264  «pr.  —  1264  «pr.  29.  1  53 

Syboldisdorf,  milites ;  item  Fridericus  dictas  Dives,  Fridetieus  JuveniS; 
Nycolans  dictns  ElBeze];e,  Wezzelo,  Ludewicus  dictas  Galhardos  cognatus 
snuS;  Ludewicus  dictus  Elssezere,  Sifridus  Elsezere,  Sifridus  dictus 
Scouuz ,  scabini  ibidem ,  et  alii  quam  plures  fide  pieclari  ^  qui ,  dum  ista 
5  fierent,  pariter  affnerunt. 

Datum  et  actum ')  anno  domini  m?  cc?  Ixiii? ,  pridie  ydus  mensis 
octobris. 

Aas  dem  in  zwei  ausfertigungen  (A.  B)  vorhandenen  orig.-perg.  in  Marburg 
(deutscho.).  Bemerkenswerthe  abweichungen  des  B  von  A-  1)  in  opido  ac  districtu 
10  ibidem  circumquaque.  2)  in  Wolfhain  posita,  item  bona  noBtra  propria  in  Lechin- 
sedin  sita.  3)  act.  in  opido  Elsfelth.  Aus  der  aufschrift  auf  der  rückseite  von  A 
von  band  des  XIV.  jahrh.  beachtenswerth :  Dirsrode.  Siegel  von  A  und  B  abge- 
fallen.   Gedr.:  Beurk.  Nachricht  2, 60  nr.  213  a  (nach  A) . 


199.    1264  opr. 

15        Ego  Cunradus  cognomine  Milchelingus  miles  dictus  de  Mulinheim    1264 
communicata  manu  Albradis  legittime  mee  vendidi  Henrico  dicto  de  Mu-     *^'' 
nechusen  civi  Wetflariensi  quatuor  maldra  siliginis  reddituum  de  curia 
mea  sita  in  villa  Nuynheim  et  omnibus  bonis  eidem  curie  attinentibus, 
exclusis  vineis ,  annis  singulis  in  perpetuum  persolvenda  et  usque  Wet- 

20  flariam  ante  domum  prefati  Henrici  presentanda.  Presens  scriptum  est 
ad  petitionem  meam  sigillis  castrensium  de  Calsmunt  et  civitatis  Wetfla- 
riensis  roboratum.  Testes:  Eberwinus  advocatus,  Wezelo  fratersuus^ 
Cunradus  de  Cruftele ,  Dymarus ,  Gerlacus  Lescho ,  Philippus ,  Henricus 
dictus  Rufus,  milites,  castrenses  in  Calsmunt ;  item  Ludewicus  quondam 

25  villicus,  Bicholfus  de  Brath)  Bemo  senior,  Theodericus  Rufus,  Cunradus 
Reyo,  Cunradus  de  Dridorf,  Ekehardus,  Henricus  de  Dridorf,  Bemo  ju- 
nior, Amoldus  Monetarius,  Rulo  Reyo,  scabini  Wetflarienses. 
Datum  anno  domini  m?  ccV  Ixüii?,  mense  apriU. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-    Das  zweite  der  beiden  siege!  zer- 
30  brochen. 

200.    Gerhard  decan  von  sL  Gangolf  zu  Mainz  beurkundet  ein  zeu- 
genverhör nebst  den  voiDerhandlungen  über  den  von  ritter  Dietrich  von 
Bartenhausen  dem  deutschen  hause  in  Marburg  vermachten  vierten 
theil  des  weinzehnten  zu  Gelnhausen.    Gelnhausen  1264  apr.  29. 

35         Gerhardus  decanus  ecolesie  sancti  Gengolfi  Maguntine.  Litteras  ve-    1264 
nerabilium  dominorum  judicum  sancte  Maguntine  sedis  non  cancellatas,  ^^^'  ^^' 
non  abolitas  nee  in  aliqua  parte  sui  suspectas  recepimus  tenorem  hujus- 
modi  continentes : 


154  1264apr.  29. 

# 

Jndices  sancte  Magantine  sedis  viro  disereto  . .  decano  eccle*- 
sie  sancti  Gengolfi  Maguntine  salutem  in  domino.    Dilecti  in 
Gristo  . .  commendator  et  fratres  hospitalis  sancte  Marie  domns 
Theutonice  in  Marcburg  futuris  sibi  precavere  volentes  pericnlis 
petiverunt  a  nobis ,  quod  cum  ipsis  quarte  partis  decime  vini  in  5 
Geylenhasen  a  Theoderico  de  Bartenhusen  mUite  sit  facta  do- 
natio, ne  lapsn  temporis,  si  forsitan  super  ipsa  decima  questio 
eis  moveri  contigerit ,  copia  probationis  depereat ,  probationem 
ipsorum  super  donatione  ejusdem  decime  recipi  mandaremus. 
Nos  itaque  eomm  preces  rationabiles  admittentes  discretioniio 
vestre  mandamus,  quatiAus  testes,  quos  prenotati  fratres  super 
donatione  predicta  coram  yobis  duxerint  producendos,  prudenter 
recipere  et  diligenter  examinare  curetis  secundum  formam  testium 
audiendorum ,  dicta  ipsorum  in  formam  publicam  redigentes, 
denunciando  Johanni  de  Erdal  et  Meingoto  Aureo  militibus  eti5 
aliis  quibuscumque,  quos  ipsi  fratres  duxerint  evocandos,  ut,  si 
velint,  intersint  receptioni  testium  eorundem,  et  super  denuntia- 
tione  sie  facta  conficiatis  publicum  instrumentum.  Testes  autem, 
qui  fuerint  nominati ,  si  se  gratia ,  odio  vel  timore  subtraxerint, 
auctoritate  nostra  per  censuram  ecclesiasticam  cogatis  yeritati2o 
testimonium  perhibere. 
dec.  14.  Datum  Maguntie,  xix.  kalendas  januarii,  anno  domini  m? 

cc?  Ixiii? 

Hamm  igitur  auctoritate  litterarum  processimus  in  hunc  modum : 

Decanus  ecclesie  sancti  Gengolfi  Maguntine  viro  disereto  .  .  25 
plebano  de  Grunenberg  vel  ejus  vicem  gerenti  salutem  in  domino. 
Mandatum  judicum  sancte  Maguntine  sedis  recepimus  in  hec 
verba :  ^) 

Hujus  igitur  auctoritate  mandati  yobis  sub  pena  suspensionis 
predpimus.   quatinus  Meingotum  militem  dictum  Anreum  ad30 
nostram  citetis  presentiam  usque  in  feriam  sextam  post  domini- 
märzu.  cam  qua  cantatur  inyocavit,  ut  receptioni  testium,  quos  predicti 

commendator  et  fratres  producere  yoluerint,  intersit,  locum  sibi 
Geylenhusen  prefigentes.  Sigillum  vestrum  in  Signum  exequtio- 
nis  mandati  nostri  presentibus  apponatis.  35 

febr.  13.  Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixiiii?,  feria  iüi?  post  Scolastice 

virginis. 

Viro  disereto  . .  decano  sancti  Gingolfi  Maguntine  a.  .judi- 
cibus  Maguntinis  judici  subdelegato  .  .  plebanus  in  Geylenbusen 


1)  Folgt  nochmals  das  bereits  oben  eingerückte  schreiben.  40 


1264apT.  29.  155 

salutem  in  domino.  Vobis  et  universis,  quos  id  nosse  oportnniim 
fuerit,  presentium  tenore  significo,  quod  jnxta  formam  directam 
michi  per  vos  Johannem  militem  de  Erdal  citavi  proxima  feria 
sexta  post  Mathie  apoBtoli  presentibas  quamplnribus  fidedigms,  febr.  29. 

5  videlicet  .  .  preposito  de  Selbolt ,  nobili  viro  comite  Hermanno 

de  Hennenberg,  Hermanno  sculteto,  de  Breitenbach  Sifrido, 
Anseimo  dicto  Inepto  scabinis  in  Geylenhnsen  et  alÜB  multis, 
denuntiando  eidem,  at  sexta  feria  proxima  post  dominicam 
qua  eantatur  invocavit,  si  velit,  intersit  receptioni  testiam,  quos  m«rz  14. 

10  eommendator  et  fratres  domas  Theutonice  in  Marcbarg  super 

donatione  sibi  facta  quarte  partis  decime  vini  in  Geylenhusen 
ibidem  duxerint  producendos  coram  vobis. 

Actum  anno  domini  m?cc?lxiiii?    In  cujus  rei  evidentiam, 
cum  sigillum  proprium  non  habeam,   presentes  litteras  sigillo 

iö  prepositi  ecclesie  in  Selbolt  feci  sigillari. 

Decanus  ecclesie  sancti  Gingolfi  Maguntine  a  venerabilibus 
viris  sancte  Maguntine  sedis  judicibus  datus  auditor.    Cum  feria 
sexta  proxima  post  dominicam  invocavit  Johanni  dicto  de  Erdal  m&rz  u, 
et  Meingoto  dicto  Aureo  militibus  ad  instantiam  commendatoris 

20  et  fratrum  domus  Theutonice  in  Marcburg  a  nobis  fuisset  prefixa 

ad  recipiendum  testes ,  quos  idem  eommendator  et  firatres  super 
donatione  quarte  partis  decime  vini  in  Geylenhusen  facta  eis  a 
Theoderico  de  Bartenhusen  milite  producere  intendebant,  de- 
nuntiatione  etiam  facta  eisdem  militibus  Johanni  videlicet  et 

25  Meingoto,  commendatore  et  fratribus  in  ecclesia  Geylenhusen 

comparentibus  coram  nobis,  ex  parte  dicti  Johannis  de  Erdal 
Bei-toldus  sacerdos  in  Erdal  procurator  suus  cum  Otthone  dicto 
Sphizzinc  milite  comparuit ,  ex  parte  Meingoti  nemine  compa- 
rente.    Nos  ad  instantiam  sculteti  et  aliorum  civium  in  Gey  W- 

30  husen  et  ad  commoditatem  partium  hinc  et  inde,  ut  commocius 

venire  possent,  eis  terciam  feriam  proximam  post  dominicam 
quasi  modo  geniti  prefiximus ,  ut  receptioni  testium  intersint.  apr.  29. 
Denunciari  etiam  fecimus  iterato  dicto  Meingoto  per  suum  sacer- 
dotem  in  Grunenberg,  ut  et  ipse  tunc  intersit  visurus  testes,  qui 

35  producti  fuerint  coram  nobis. 

Actum  Geilenhusen,  in  ecclesia  beate  Marie  virginis,  ii? 
idus  maiüi,  anno  domini  m?cc?lxiiii?  mirz  14. 

Decanus  ecclesie  sancti  Gengolfi  Maguntine  a  venerabilibus 
viris  sancte  Maguntine  sedis  judicibus  datus  auditor  viro  discreto 

40  . .  plebano  in  Grunenberg  vel  ejus  vicem  gerenti  salutem  in  do- 

mino.   Auctoritate  nobis  tradita  sub  pena  suspensionis  sententie 


156  1264apr.  29. 

jam  late  precipimus  et  maiid..muS;  quatinns  Meingoto  dicto  Anreo 
apr.  29.  militi  terciam  feriam  proximam  post  dominicam  quasi  modo  ge- 

uiti  prefigatiS;  ut  in  oppido  Geilenhusen  in  presentia  nostra  oom- 
pareat  et  intersit  reeeptioni  testinm,  quos  commendator  et  fratres 
hospitalis  sancte  Marie  domus  Thentoniee  in  Marcbnrg  super  5 
donatione  quarte  partis  deeime  vini  in  Geilenhnsen  prodncere 
volnerint  coram  nobis.  Nos  enim  sextam  feriam  proximam  post 
miTz  14.  dominicam  invocavit,  que  ad  hoc  erat  prefixa,  ad  commodum 

utriusque  partis  et  ad  instantiam  civinm  in  Geilenhusen  proro- 
gavimus  in  terciam  feriam  supradictam.  lo 

man  14.  Datum  Geylenhusen,  ii?idus  martii.    Reddite  litteras  cum 

appensione  sigilli  vestri  in  Signum  exequtionis  hujus  mandati. 
Quo  inquam  processu  prehabito,  habitis  etiam  citationis  et  aliis  lit- 
teris ,  sicut  patet  superius ,  plebanorum  prescriptorum ,  per  quos  eosdem 
Johannem  etMeingotum  mandavimus  citari,  sigillis  signatis  in  Signum  15 
exequtionis  nostri  mandsti,  tercia  feria  post  dominicam  quasi  modo  geniti 
Geylenhusen  testes  recepimus  infrascriptos ,  Gonrado  publice  tabellione 
sedis  Maguntine  scribente  dicta  eorundem  testium  sub  hüs  verbis : 

Intendit  probare  Gerlacus  commendator  in  Marburg ,  quod  Theode- 
ricus  miles  de  Bartenhusen  et  Bertradis  uxor  sua  quartam  partem  deeime  2o 
vini  in  Geilenhusen  contulerunt  domui  in  Marcburg  ordinis  hospitalis 
sancte  Marie  Jherosolimitani. 

Hermannus  scultetus  in  Geylenhusen  juratns  et  requisitus  dicit,  quod 
seit  ex  relatione  aliorum,  quia  non  interfuit,  quod  Theodericus  de  Barten- 
husen miles  et  uxor  ejus  predicta  communicata  manu  donaverunt  post  25 
mortem  eorum  predictam  quartam  partem  deeime  vini  in  Geilenhusen, 
quam  habebant,  de  qua  lis  est,  domui  Theutonice  hospitali  sancte  Marie 
Jherosolimitano.   Requisitus  de  tempore  dicit,  quod  sub  domino  Frede- 
rico  imperatore.    De  loco  dicit  in  ecclesia  beate  Marie  in  Creylenhu- 
Ben.  Dicit  etiam,  quod  nuntius  dicti  hospitalis  decimam  ipsam  coUegit.     30 
Heinricus  filius  Anselmi  juratus  et  requisitus  dicit ,  quod  vidit ,  interfuit 
et  audivit  in  ecclesia  sancte  Marie  in  Geylenhusen,  quod  predictus  Theo- 
dericus et  uxor  sua  dedernnt  communicata  manu  hospitali  sancte  Marie 
domus  Theutonice  quartam  partem  sue  deeime  supradicte  post  eorum 
obitum  et  frater  Gonradus  de  Butingen  nomine  dicte  domus  decimam  35 
ipsam  recepit,  ut  verius  credit.  De  tempore  non  meminit.  Anseimus 

Ineptus  juratus  et  requisitus  per  omnia  eoncordat  cum  sculteto  et  dicit 
etiam,  quod  eo  tempore,  quo  ipsa  donatio  domui  Theutonice  facta  fuit, 
fuisset  in  ecclesia  sancte  Marie  in  Geylenhusen  predicta.    Attamen  ad 
donationem,  quam  seit  pro  vero  factam  esse,  vocatus  non  fuit,  quia  tunc40 
temporis  puer  erat.         Ludewicus  de  Orbahe  juratus  et  requisitus  con- 


V 


\ 


1264  »pr.  29.  157 

cordat  enm  sculteto,  8ed  quo  tempore  fuerit,  non  meminit.  FredericuB 
Ineptufi  jnratas  et  requisitus  concordat  cum  sculteto  et  dieit ,  quod  per 
Buneios  dominorum  Theutonioorum  decima  ipsa  fuit  collecta  et  vinuin  in 
ceUarium  patris  sni  depositum  ex  parte  eorum.         Bertoldus  Hagnus  et 

5  Hartmannus  an  der  Ecken  jurati  et  requisiti  cum  aliis  de  donatione  facta 
ex  relatione  concordant.  Emecho  juratus  et  requisitus  de  donatione 
facta  sancte  Marie  domus  Theutonice  ex  relatione  concordat  cum  aüis, 
qui  ex  relatione  deponunt.  Gonradus  de  Fulda  juratus  et  requisitus 
de  Tifiu  et  auditu  et  quod  interfuit ,  de  loco  et  aliis  concordat  cum  Hen- 

lorico  filio  Anselmi,  preter  hoc  quod  nescit,  si  frater  Gonradus  nomine  do- 
mus Theutonice  decimam  receperit  memoratam.  Hildeboldus  canq)a- 
narius  juratus  et  requisitus  de  visu  et  auditu  et  in  omnibus  aliis  concordat 
cum  Heinrico  filio  Anselmi,  sed  de  tempore  dicit,  quod  fuerit  sub  Frede- 
rieo  imperatore.        Sifridus  de  Breitembach  juratus  et  requisitus  Concor- 

1 5  dat  cum  Frederico  Inepto  de  coUectione  dicte  dedme  per  nuntios  domi- 
norum Theutonicorum  et  depositione  vini  in  cellarium  patris  ipsius  Fre- 
derici.  De  donatione  autem  concordat  cum  aliis  ex  relatione.  Bertol- 
dus Fuzekin  juratus  et  requisitus  ex  relatione  concordat  cum  sculteto  et 
aliis.         Wemherus  de  Selbolt  juratus  et  requisitus  de  visu  et  auditu  et 

20  in  omnibus  aliis  concordat  cum  Heinrico  filio  Anselmi.         Hartmannus 
de  Breitembach  juratus  et  requisitus  super  donatione  dicte  decime  facta 
sancte  Marie  domus  Theutonice  per  dictos  Theodericum  et  uxorem  suam 
post  eorum  obitum  concordat  cum  aliis ,  qui  ex  relatione  deponunt. 
Rudegerus  de  Greigenuelt  juratus  et  requisitus  per  omnia  concordat  cum 

25  Heinrico  filio  Anselmi,  preter  hoc  quod  nescit,  quis  nomine  dictorum  do- 
minorum Theutonicorum  decimam  ipsam  receperit.  Eberhardus  an 
der  Ecken  juratus  et  requisitus  concordat  per  omnia  cum  Heinrico  filio 
Anselmi,  sed  non  meminit,  quis  ipsam  decimam  nomine  dictorum  domi- 
norum receperit.         Frater  Gonradus  de  Butingen  juratus  et  requisitus 

30  super  donatione  dicte  decime  facta  a  preüatis  Theoderico  de  Bartenhusen 
et  uxore  sua  hospitali  sancte  Marie  domus  Theutonice  et  in  omnibus  aliis 
concordat  cum  Heinrico  filio  Anselmi  et  ipse  ex  parte  dominorum  ejus- 
dem  domus  decimam  ipsam  recepit  ab  eodem  milite  et  uxore  ejusdem. 
Frater  Heroldus  de  Murichistat  ^)  juratus  et  requisitus  dicit,  quodaudi- 

35  Vit  a  dicto  Theoderico  de  Bartenhusen  et  uxore  sua  in  domo  eorum,  quod 
sepedictam  decimam  suam,  videlicet  quartam  partem,  dederint  domui 
Theutonice  communicata  manu  post  eorum  obitum.    De  die  dicit  in  con- 
versione  beati  Pauli.    De  numero  annorum  dicit,  quod  sint  tredecim  anni  Jan.  25. 
tempore  regis  Wilhelmi.         Helfricus  de  Rudinkeim  miles  juratus  et 


40         1)  Die  diel  anderen  exemplare  haben  hier  nnd  weiter  unten  M  n  n  ri  c  h  1  s  t a  t. 


^ 


158  1264  Jan. 

requisitus  dicit ,  qaod  prefati  Theodericus  de  Bartenhusen  et  nxor  sna 
intravernnt  chornm  ecclesie  sancte  Marie  in  Geylenhusen,  in  quo  vidit, 
interfuit  et  audivit,  quod  ipsi  communicata  manu  dedernnt  predictam 
suam  decimam,  videlicet  qnartam  partem  decime  yini,  quam  longo  tem- 
pore habebant  et  possederant,  supradicte  domui  Thentonice  sancte  Marie  5 
Jherosolimitane,  et  dicit,  quod  hec  donatio  facta  fuit  temporibus  Conradi 
regia  etWilhelmi,  quando  litigabant  pro  regno,  ut  verius  credit.      Hein- 
ricus  miles  de  Geylenhusen  juratus  et  requisitus  concordat  cum  fratre 
Herolde  de  Murichistat,  preter  boc  quod  de  die  et  tempore  non  meminit. 
Amoldus  miles  dictus  Blumechin  juratus  et  requisitus  dicit,  quod  eo  lo 
existente  in  ecclesia  sancte  Marie  in  Geylenhusen  predictus  Theodericus 
de  Bartenhusen  et  uxor  sua  communicata  manu  predicte  domui  quartam 
partem  decime  vini  predicte,  quam  longo  tempore  possederant  et  habe- 
bant pacifice  et  quiete,  dederunt.  De  tempore  non  meminit.        Henricus 
dictus  de  Lybelahes  civis  Geylenhusensis  juratus  et  requisitus  concordat  15 
cum  Helfrico  milite  et  addidt,  quod  ipsa  decima  devoluta  fuit  ad  ipsum 
Theodericum  de  Bartenhusen  a  patre  suo. 

Nos  itaque  secundum  juris  doctrinam  herum  testium  attestationes 
coram  nobis  publicari  fecimus  et  ex  hiis  ad  perpetuam  memoriam  presens 
scriptum  tamquam  instrumentum  publicum  nostrum  in  hac  causa  proces-  20 
sum  plenarie  continens  confici  jussimus.  Ad  majorem  nichilominus  om- 
nium  premissorum  evidentiam  nostro  et  magistri  Emfridi  scolastici  sancte 
Marie  ad  gradus  Maguntine,  qui  processui  huic  interfuit,  ac  prefati  Con- 
radi publici  tabellionis  sedis  Maguntine  sigillis  presentes  litteras  duximus 
muniendas.  25 

Actum  Geylenhusen,  anno  domini  m?cc?lxiiii?.  tercia  feria  post  do- 
minicam  quasi  modo  geniti  supradictam. 

Aus  dem  in  dreifacher  ausfertigang  (A.  B.  C)  vorhandenen  orig.-perg.  in  Mar- 
burg (deutsche.}.  B  und  C  zeigen  nur  unwesentliche  formelle  abweichungen  von 
dem  hier  zu  gründe  gelegten  A.  Ein  viertes  exemplar  (D)  enthält  nur  die  zeugen- 30 
aussagen  ohne_vorverhandlung  und  schluss.  Siegel:  J)  oval;  kelch;  umschr.: 
S'  DECANI.  SCI-  GINGOLFI.  2)  oval;  zwei  gestalten,  die  eine  ein  buch,  die 
andre  eine^fahne  haltend,  darunter  ein  lesender  geistlicher;  umschr.:  S-'  ERNFBIDI- 
SCOLAST.  SCI.  VICTORIS.  MAGYNT-  3)  rund  und  klein;  brustbild  eines  man- 
nes,  schreibgeräth  in  den  bänden  haltend;  umschr.:  S*'  COKRADI*  NOTARII-        35 

201.    1264  >n. 

1264  Ego  Bernhardus  de  Derinbach  miles  communicata  manu  Sophie 

J'^*     legittime  mee,   accedente  eciam  consensu  puerorum  meorum  quendam 
mansum  meum  situm  in  villa  Lucelinlinden  et  medietatem  curie  mee  ibi- 
dem Site,  ad  quam  pertinet  idem  mansus,  Richolpho  dicto  de  Brath  sca-  40 
bino  Wetflariensi,  Gertrudi  uxori  sue  et  heredibus  ipsius  Richolfi  yendidi. 


s. 


1264  jun.  9.  —  1264  aug.  27.  1  59 

Presens  scriptam  sigillo  meo  et  rogatu  meo  ßigillo  civitatis  Wetflariensis 
est  munitnm.  Testes :  Hermannus  de  Willelmestorf,  Eberwinus  advoca- 
tns,  Ludewicns  de  Mndersbach  et  Ebelo  frater  suos,  milites ;  item  Lude- 
wiens qnondam  villicns,  Berno  senior,  Gunradns  Eeio,  Theodericns  Bu- 
5  fns,  Cnnradns  de  Dridorf,  Ekehardns,  Henriens  de  Dridorf,  Berno  junior, 
Henricus  de  Mnnechusen,  Amoldus  Monetarius,  Bulo  Beio,  scabini  Wet- 
flarienses. 

Datum  anno  domini  m?cc?lxiiii?,  mense  junio. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel:  1}  dreieckig;  drei  mit  den 

10  spitzen  einander  zugekehrte  lindenblätter ;  umschr.:  SIGIL-'  OONRADI-  M 

2]  zerbrochen. 

202.  H.  Hellewarg  und  F.  von  Eschenau  entsagen  zu  gunsten  des 
deutschen  ordens  ihren   ansprachen   auf  den   nachlass  des  H.  von 

Wehrshausen.    1264  jun.  9  *) . 

15        Noverint  universi  tam  presentes  quam  futuri,  quod  nos  H.  dictus  ^^^^ 
Hellewargus  et  F.  de  Eschenowa  conmuni  eonsilio  et  propria  voluntate 
renunciayimus  omni  juri ,  quod  nobis  tenebatur  ex  morte  bone  memorie 
H.  de  Wershusen,  et  actioni,  si  qua  fuit,  ob  amorem  congnate  nostre  Adel- 
heidis  de  Wershusen ,  que  petivit ,  ut  fratres  domus  Teutonice  per  nos 

20  sine  omni  infestaeione  permaneant  per  eandem.  Cui  resignacioni  astite- 
runt :  W.  comes  de  Nassawa,  Gräfte  de  Swabach,  Petrus  miles,  et  alii 
quam  plures  tam  castrenses  quam  cives  hoc  audientes.  Presens  quoque 
scriptum  sigillo  comitis  predicti  fecimus  roborari ,  ne  videatur  ab  aliquo 
posse  dirumpi  ordinacio  memorata. 

25         Datum  anno  domini  m?cc?lx?  iüi?,  secunda  feria  post  pentecosten. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  dreieckig;  rechtsum  aufge- 
richteter löwe  von  zehn  schindeln  umgeben;  umschr.:  S»'  W COMITIS-  DE- 

NA 

203.  H.  von  Bischhausen  und  seine  brüder  entsagen  zu  gunsten  des 
30  deutschen  hauses  in  Marburg  ihren  ansprüchen  auf  guter  zu  Weiden^ 

hain,     Fritzlar  1264  aug.  27. 

Nos  H.  de  Bischopheshusen  ceterique  nostri  fratres  has  litteras  in-    1264 
specturis  volumus  esse  notum ,  quod  omni  actioni  seu  questioni  babite  ^^^'  ^^ 
hactenus  adversus  fratres  domus  Theutonice  in  Marthpurg  super  bonis  in 
35  Widenhusen  ^)  ex  parte  Mechtildis  de  Geldeshusen  causa  dilectionis  fra- 


1)  Vgl.  nr.  128. 

2)  Irrig  im  copialbuch  statt  Widenbain;  vgl.  die  am  schluss  mitgethellte  Überschr. 
und  nr.  204. 


160  1264  sept.  9.  ^  1264  oct.  5. 

tnim  eornndem  renunciandnm  plane  daximus  et  cessandnm,  in  declara- 
cionis  hnjusmodi  testimonium  presentibns  eosdem  litteris  munientes. 
Datum  Frislarie,  anno  domini  m.  cc.  Ixiiii.,  vi.  kalendas  septembris. 

AuB  iir.307  (312)  des  Harburger  copialbnches  in  Wien,  mit  der  überBchrif t : 
Rentmciacio  super  bonis  inWidenhein.  5 

204.  H,  von  Bischhausen  und  seine  brüder  entsagen  ihren  ansprachen 
auf  die  dem  deutschen  orden  verkauften  guter  zu  Weidenhain. 

Fritzlar  1264  sept.  9. 

1264  H.  de  Bischofeehnsen  ceteriqne  sni  fratres.    Notnm  esse  cupimnB 

sept.  9.  uxiiversis,  quod  omni  juri  tam  ex  parte  nostri  quam  ex  parte  Mechthildis  lo 
de  Geldershnsen  nobis  hactenus  vendicato  super  bonis  in  Widenhain  fra- 
tribus  de  domo  Theutonica  yenditis  renunciandnm  omnino  decrevimns  et 
cessandum.  Ne  quis  eeiam  eisdem  fratribus  deineeps  impedimentum 
inferat,  quod  anspracha  yulgariter  appellatur,  tam  ex  parte  nostra  quam 
ex  parte  Mechthildis  antedicte  cum  sigilli  nostri  appensione  presentibns  !5 
eos  litteris  communimns. 

Datum  Fritslarie,  anno  domini  m?cc?lxiiii?,  y?  idus  septembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  (bmchstück)  dreieckig; 
rechtsum  aufgerichteter,  gekrönter  lOwe;  umschr.:  S*  H 0F£ N* 

205.  Burgmannen  und  scheffen  zu  Frankenberg  beurkunden  die  aus- 20 
sagen  einiger  zeugen  über  die  Zugehörigkeit  zweier  zwischen  dem  deut- 
schen hause  in  Marburg  und  den  brüdern  Gerlach  und  Volpert  von 

Viermünden  streitigen  leibeigenen  von  Merzhausen. 

Frankenberg  1264  oct.  5. 

1264  Uniyersis  Cristi  fidelibus,  ad  quos  littere  presentes  deyenerint ,  ca-25 

oct.  5.  gtrenses  et  scabini  opidi  in  Frankinberg  salutem  et  pacem  in  domino 
sempitemam.  Tenore  presentium  protestamnr  et  omnibus  yobis,  quos  id 
oportunum  yel  necessarium  scire  fuerit ,  declaramus ,  quod  suborta  que- 
stione  inter  conmendatorem  et  fratres  domus  Teuthonice  in  Marpurg  ex 
una  parte  etGerlacum  militem  etVolpertum  germanos  dictos  deFirminneSo 
ex  parte  altera  super  proprietate  et  dominio  quorumdam  hominum,  Hein- 
riei  yidelicet  et  Hedewighis  beckine  sororis  ejus  de  Meinharttishusin, 
quos  prenotati  fratres  ad  se  dicebant  proprietatis  titulo  pertinere,  utpote 
qui  ex  donatione  sibi  facta  ab  Harttrado  milite  de  Grincinbach  et  suis 
heredibns,  prout  junior  Harttradus  in  nostra  presentia  fatebatur,  ad  ipsos  35 
peryenerant  et  aliquante  tempore  pacifice  possidebant^  termino,  quem  de 
conmuni  consensu  partes  hinc  inde  ad  probandum  de  jure  suo  sibi  pre- 
fixerant,    in  ciyitate  nostra  nobis  presentibus  conmendator  et  fratres 


N 


1264oet.  29.  461 

antedioti  ad  probandnm  de  intentione  sna  testes  subnotatofi  induxeniBt : 
Erkenbertnm  scilicet  de  Bentreffa ,  qni  joratns  et  reqnisitus  dixit ,  quod 
Uarttradus  miles  de  Grincinbach  Heinricnm  et  Hedewighin  bekinam  so- 
rorem  ejus  prefatos  ac  parentes  eonim  qnadraginta  annis  et  amplius  tan- 
5  quam  dominuB  ipsomm  possederit  et  ab  ecclesia  Fuldensi  ipsos  in  feodo 
tennerit.  Item  Hermannus  de  Eychen  jnratns  et  Ireqnisitos  dicit  idem. 
Item  dominus  Lüdewicus  viceplebanus  in  Bentreffa  juratus  et  requisitns 
asserit  se  idem  audivisse  a  matre  dictorum  Henrici  et  Hedewighis.  Hamm 
autem  attestationum  testes  sunt  infra  scripti»  videlicet :  Rudolfus  de  Hel- 
lo finberg,  Gerlacus  Baschart,  Sifridus  de  Rudenehe,  Gumbertus  scultetus 
de  Antref,  milites:  Volpertns  de  Wichartisdorf ,  Hartmannus  de  Mulna, 
Budinch  de  Bochindorf,  servi  nobiles ;  Heinriens  Sieder,  Heinricus'^Goz, 
Conradus  de  Monechusein,  Heinricus  Frilinc,  scabini,  et  alii  quam  plu- 
res,  qui,  dum  hee  attestatio  fieret,  affuerunt.  Et  nos  castrenses  et  scabini 
15  pro  majori  harum  attestationum  evidentia,  ne  in  posterum  quicquam  in 
contrarium  yaleat  suboriri ,  a  eommendatore  et  fratribus  rogati  litteram 
hanc  sigillo  nostre  civitatis  duximus  muniendam. 

Actum  Frankinberg ,  anno  domini  m?  cc?  Ix?  quarto ,  tertio  nonas 
octobris. 

20        Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Siegel  abgefallen. 

206.     Ritter  Sigenand  schultheiss  zu  Marburg  spricht  die  ztvischen 

dem  deutschen  hause  daselbst  und  Bertha  vom  Grün  streitige  mühle 

vor  Marburg  dem  ersleren  zu.    Marburg  1264  oct.  29. 

Sygenandus  (miles,  scultetus  sive  judex  in)  Marpurg,  omnibus,  quos  1264 
25  presens  scriptum  videre  contigerit,  salutis  perpetue  incrementum.  Tenore 
presentium  vestre  (fidelitati)  innotescat ,  quod  constitutis  coram  nobis  in 
judicio  anno  domini  m?  oc?  Ix?  iüi? ,  quarto  kalendas  mensis  novembris 
iratre  Gerlaco  eommendatore  in  Marpurg  pro  se  et  suis  fratribus  ex  parte 
una  et  Bertha  de  Grindelin  pro  se  ac  suis  filüs  atque  heredibus  ex  parte 
30  altera  super  molendino  ante  ciyitatem  Marpurg  sito  invicem  contenden- 
tibus ,  habito  jurisperitorum  consilio ,  meritis  ipsius  cause  utrimque  per 
nos  debita  sollicitndine  discussis  conpertnm  est ,  ipsam  Bertham  ac  filios 
atque  heredes  ejus  predictos  commendatorem  et  fratres  contra  justiciam 
eonvenisse,  eo  quod  nuUum  jus  eis  in  hoc  conpetat  molendino.  Quocirca 
35  nos  molendinum  jam  prehabitum  prefate  Berthe  ac  suis  filiis  et  here- 
dibus ,  prout  ad  nostrum  spectabat  officium ,  per  sententiam  diffinitivam 
servato  juris  ordine  abjudicavimus ,  adjudicando  illud  commendatori  et 
fratribus  memoratis.  Ipsa  etiam  Bertha,  cui  silentium  perpetuum  cessante 
impeticione  qualibet  ulterius  impo6uimus,  se  in  nostra  presentia  pro  sua 

Hess.  Urlnindaiibiieh.  I.  11 


oct.  29. 


y^ 


noY.  30. 


1  62  1264  noY.  30. 

persona  ac  filiorum  necnon  et  heredum  ipsios  liberaliter  constrinxit ,  ut 
in  commendatorem  et  suos  fratres  hnjns  ratione  molendini  agere  de  cetero 
non  presumat.  Ut  autem  hec  rata  permaneant  et  inconvulsa  et  ne  poste- 
ris  litigandi  occasio  prebeatnr ,  litteram  hanc  de  parcium  consensn ,  enm 
desit  nobis  sigillum  proprium ,  appensione  sigilli  civitatis  Marpnrg  impe-  5 
travlmns  communiri.  Huic  intererant :  Wideroldus  miles  de  Nordeckin ; 
scabini  in  Marpnrg:  Hermannus  Dens,  Budegerus,  Ospertns,  Harttungus, 
Henricus  de  Battinfelt,  Ludewicus  de  Fronehusin  cum  suis  filiis,  Gonrado 
videlicet  et  Ludewico,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  anno  et  die  inantea  prenotatis.  lo 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Die  eingeklammerten  worte,  im  orig. 
durch  mäusefrass  zerstört,  sind  aus  nr.  23  des  Marburger  copialbuches  in  Wien  er- 
gänzt.   Siegel  abgefallen. 

207.    Dammo  von  Gladenbach  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Mar- 
burg einige  leibeigene  zu  Kirchhain.    1264  nov.  30.  15 

1264  Ne  remm  gestamm  veritas  cedat  in  oblivionem,  litteramm  solet  me- 

moria perhennari.  Hinc  est,  quod  ego  Dammo  dictus  de  Gladinbach  Bemigii 
militis  bone  memorie  filius  profiteor  ac  protestor  coram  universis  Cristi 
fidelibus  scripti  hnjns  teuerem  cognituris,  me  non  sine  amicomm  meorum 
consilio,  communicata  manu  Elyzabeth  uxoris  mee  necnon  et  Hildegardis  20 
matris  mee  consensn  accedente  homines  subscriptos  ad  meam  personam 
conditione  servili  pertinentes  cum  eomm  filiis  ac  filiabus  jam  ab  ipsis 
natis  aut  etiam  in  postemm  nascituris  in  proprietate  Kirchagin  religiöse- 
mm  virorum  commendatoris  et  fratrum  domus  Teuthonice  residentes, 
videlicet  Hedewighim  et  ejus  pueros  excepto  Liidewico,  Methhildim25 
relictam  Heinrici  sculteti  cum  suis  pueris,  item  Ydam  ac  sororem  ejus 
Methildim  cum  suis  pueris,  item  Ounegundim  uxorem  Suertfeghere,  item 
Fridericum  filium  Gyselberti ,  item  Hedewighim  filiam  Berchtrami  dicti 
de  Rodehusin,  prefatis,  scilicet  commendatori  et  fratribus  domus  pre- 
habite  juste  venditionis  titulo  omni  eo  jure,  quo  hactenus  eosdem  posse-30 
deram,  tradidisse  seu  donasse  pro  octo  talentorum  pretio  in  pecunia  jam 
michi  numerata  et  solutal,  renuntians  hichilominus  cuilibet  actioni ,  qne 
hanc  alienationem  sive  donationem  a  me  legittime  celebratam  posset  in- 
pugnare  aut  etiam  impedire.  Preterea  ne  quid  super  hiis  emerserit 
questionis ,  Wideroldum  de  Lara  et  Ludevriicum  juniorem  de  Fronhusin  35 
fidejnssores  ad  warandandum  et  firmandnm  super  proprietate  ac  vero 
dominio  antedictomm  hominum  cum  bonis  et  rebus  ipsorum  tempore  per- 
petuo  in  fratres  memoratos  translato  pro  me  statui ,  ubicunque  ipsorum 
domui  expediens  fuerit  et  oportunum.  Ut  autem  hec  invigore  debite  per- 
maneant firmitatis,  quia  proprium  sigillum  non  habeo,  presentem  litteram  40 


X 


1264  dec.  5.  —  1265  jan.  18.  1  63 

sigillo  civitatis  Marporg  et  testium  snbscriptione  conmnniri  petii  et  im- 

petravi.  Testes  vero  sunt:  Godfridns  marscaleus.  Sygenandus  scaltetus, 

Andreas  Bmndel,  Eckehardns  de  Hohinnels,  Knibo,  hü  milites ;  Osper- 

tas,  Hartangns,  Henricas  de  Batenfelt,  Hennannus  Dens,  Rndegherus, 

6  isti  scabini  in  Marpnrg,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  et  aetum  anno  domini  m?  cc?  Ix?  iüi? ,  pridie  kalendas  decembris . 

Aus  dem  stark  verletzten  orig. -perg.  in  Marburg  fdeutscho.).    Siegel  ab- 
gefallen. 

208.  Burgmannen  und  schejfeii  zu  Frankenberg  beurkunden^  dass 
10  das  deutsche  haus  in  Marburg  van  ritter  Gumpert  von  Antref  guter  zu 

Bentref  gekauft  habe.    Frankenberg  1264  dec.  5. 

Castrenses  et  scabini  in  Vrankenberc  omnibus  presentes  litteras  in-    1264 
tuentibus  salutem  in  domino.  Profitemur  et  hiis  litteris  protestamur,  quod     ^^'   ' 
frater  Ger.  conmendator  et  fratres  domus  fratrum  Teutonicorum  in  Mar- 
is bürg  quedam  bona  sita  in  Bentreffe  cum  pratis,  pascuis,  silvis  et  univer- 
sis  attinentiis,  que  Gunradus  dictus  Hoppenere  quondam  excoluit ,  apud 
Gumpertum  de  Anreffe  militem,  sicut  vidimus  et  audirimus,  emerunt 
perpetuo  possidenda ,  uxore  ipsius  G.  et  pueris  consentientibus ,  nicbilo- 
minus  Budingo  de  Bogkendorp,  Ebrtmanno  de  Mulene,  Volperto  de 
20  Wighardesdorp  pro  ipso  Gumperto  fidejubentibus ,  spondentibus  et  cau- 
tionem  dictis  fratribus  prestantibus  de  werandia  consueta  et  debita  fa- 
cienda.   In  cujus  rei  testimonium  et  debitam  firmitatem  damus  has  litte- 
ras sigillo  civitatis  in  Vrankenberc  et  snbscriptione  testium  communitas. 
Testes  sunt:  Gerlacus  de  Bidenveld,  R.  de  Helfenberc,  G.  Bascrardus, 
25 milites;  H.  Sledro,  H.  Vriling,  H.  Goz,  H.  et  C.  de  Munechusen,  scabini, 
et  quam  plures  alii. 

Datum  Vrankenberc,  anno  domini  m?  cc?  Ixiiii?,  nonis  decembris. 
Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 

209.  Ritter  Wdther  von  Nordeck  entsagt  seinen  ansprachen  auf  die 
30  von  seinem  verstorbenen  Schwiegervater  Friedrich  von  Kalsmunt  dem 

deutschen  hause  in  Marburg  verkauften  guter  zu  Kilo, 

Amöneburg  1 265  jan.  1 8. 

Walterus  miles  de  Nordeckin  omnibus  Cristi  fidelibus  presens  scri-    i265 
ptum  visuris  salutem  in  omnium  salutari.   Tenore  presentium  vestre  uni-  ^^°'  ^^' 
35  versitati  protestor ,  quod  cum  Fridericus  dictus  de  Calsmunt  vir  nobilis 
bone  memorie  venerabilibus  viris  commendatori  et  fratribus  domus  Teu- 
thonice  in  Marpurg  bona  quedam  sita  in  Eylo,  dum  adhuc  viveret,  juste 
venditionis  titulo  tradiderit;  ego  omne  jus  seu  dominium,  quod  michi 

11* 


164  1265  apr.  6. 

posset  conpetere  super  eisdem  bonis  repetendis,  eo  quod  prefatiiB  Fride^ 
ricns  socer  meus  esset ,  cnm  commimicata  mann  conjngis  mee  Lncardis 
et  pari  consensu  in  commendatorem  et  fratres  antedictos  tanqnam  bone 
fidei  possessores  transtnli  et  transmisi ,  constringens  etiam  me  per  prä- 
sentes ,  donationem  sen  yenditionem  prehabitorum  bononim  sine  impe-  § 
tieione  qnalibet  stabilem  perpetao  consenrare.  Et  ne  temporis  snecessn 
quicquam  in  contrarinm  eveniat ,  litteram  hanc  sigilli  proprii  appensione 
dnxi  roborandam.  Testes  vero  sunt :  frater  Kulo,  frater  Franko ;  Lude- 
wicus  de  Seieheim,  Heinriens  Hencela,  Henriens  filius  sororis  sne,  Hein- 
riens  de  Hestingkeim.  lo 

Datum  in  Amenebnrg,  anno  domini  m?  cc?  Ix?  y?,  Prisee  virginis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-    Siegel  abgefallen. 


210.     Bruder  Anno  hochmeister  des  deutschen  ordern  vermehrt  in 
anerkennung  der  von  herzog  Heinrich  von  Brabant^  dessen  gemahlin 
Sophie  und  ihren  vorfahren  dem  orden  erwiesenen  wolthaten  die  zahl  i& 
der  priesterbrüder  des  deutschen  hauses  zu  Marburg  um  einen,  welcher 
täglich  für  die  seelen  der  verstorbenen  wolthäter  eine  messe  lesen  soll. 

1 265  apr.  6. 

1265  In  nomine  domini  Jhesu  Cristi,  amen.    Nos  frater  Anno  bospitalis 

apr.  6.  ogj^QiQ  Marie  Teuthonicorum  Jberusolymitani  magister  tenore  presentium  20 
reeognoseimus  et  protestamur ,  quod  cum  a  bone  memorie  Henrico  duce 
Brabantie  ae  Sophya  filia  beate  Elyzabeth  legittima  ipsius  et  ejus  pro- 
genitoribus  noster  ordo  ae  preeipue  domus  nostra  in  Marpurg  multa  sint 
in  temporalibus  beneficia  conseeuti ,  dignum  est,  ut  ipsi  a  nobis  spiritua- 
lia  consequantur.    Hinc  est,  quod  preter  numerum  elericorum,  qui  nunc 25 
est  in  predicta  domo  nostra  Marpurg  constitutus  ad  habendum,  videlicet 
tredecim  personarum,  quarum  Septem  debent  esse  sacerdotes,  unum  ad- 
huc  addimus  sacerdotem ,  ut  sie  in  universo  octo  sacerdotes  ibidem  deo 
servientes  in  perpetuum  habeantur,  quorum  unus  ad  laudem  dei  et  pro 
animarum  predictorum  salute  missam  pro  defunctis  singulis  diebus  de-  30 
cantet  tempore  competenti.    In  cujus  rei  testimonium  et  robur  presens 
scriptum  sigillo  nostro  fecimus  communiri. 

Datum  anno  domini  m?cc?lxy?,  viü?  idus  aprilis. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.}.  Von  dem  runden  Siegel  hängt  nur  noch 
ein  Stückchen  in  schwarzem  wachse  an.    Darauf  Maria  mit  dem  kinde ;  umschr. :  a5 
S'  M COB'    Gedr. .  Eist.  dipl.  Unterricht  nr.  230. 


1265  mai.  —  1265  jul.  1.  165 

211.    Ritter  Johann  von  Erihal  entsagt  seinen  ansprachen  auf  den 

zehnten  bei  Gelnhatisen  zu  gunsten  des  hesser  berechtigten  deutschen 

ordern.    1 265  mau 

Ego  Johannes  de  Ertal  miles  tenore  presencium  recognosco  publice    1265 
5  protestando ,   quod  venerabilibus  dominis  meis  .  .  episcopo  Sambiensi,     ^^^' 
domino  Hermanno  comite  de  Hennenberch  et .  .  magistro  domus  Theuto- 
nice  super  omni  questione  et  discordia.  que  inter  fratres  dicte  domus  ex 
parte  una  et  me  ex  altera  pro  decima  aput  Geylenhusen  et  quacumque 
alia  de  causa  vertebantur,  convenientibus  atque  auditis  juribus  parcium 
10  et  instrumentis  hinc  inde  confectis ,  dictorum  fratrum  justicia  suscipiens 
incrementum  debito  vigore  prevaluit ,  sed  pro  me  non  poteram  ostendere 
justicie  conplementum.    Quam  ob  rem  presentibus  et  mediantibus  dictis 
dominis  necnon  aliis  personis  honorabilibus  et  discretis  ego  pro  me  et 
meis  heredibus  renunciavi  et  renuncio  per  presentes  omni  actioni  et  juri, 
15  si  quod  videbar  habere  in  premissis.    Ne  autem  id  in  posterum  cuiquam 
in  dubium  veniat,  presens  scriptum  supradictorum  dominorum  et  mei  si- 
gillorum  procuravi  munimine  roborari. 

Datum  anno  domini  m.  cc.  sexagesimo  quinto,  menge  majo. 

Aus  nr.  528  (536)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

20  21 2.    yVittddnd  von  Naumburg  bestätigt  den  verkauf  von  gutem  sei- 
tens  des  Ludwig  Simeleire  und  des  Kuno  Eint  van  Brathfa  an  das 
deutsche  haus  bei  Marburg.    Naumburg  1 265  mai  2. 

No8  Widekindus  dominus  in  Nuinbnrg  uniyersis  Gristi  fidelibus,  ad     1265 
quos  presens  scriptum  devenerit,  notum  esse  volumus,  venditionem,  quam    '"^ 

25  Ludewicus  dictus  Simeleire  et  Guno  congnomine  Kint  dicti  de  Brathfa 
eorumque  heredes  in  viginti  et  sex  jugeribus  agrorum  fecerunt  fratribus 
domus  Theuthonice  apud  Marpurg ,  de  nostra  bona  voluntate  contigisse 
et  consensu.  Quam  siquidem  venditionem  ipsis  fratribus  ita  legittime 
factam,  ne  in  posterum  valeant  ab  aliquibus  impediri,  ratificamus^  appro* 

30bamus  et  sigillum  nostrum  apponendo  presentibus  confirmamus. 

Datum  in  Castro  nostro  Nuinburg,  anno  domini  m?  ducentesimo  sexa- 
gesimo quinto,  sexto  nonas  mensis  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .  Auf  dem  runden  Siegel  Maria  mit  dem 
kinde  und  darunter  ein  anbetender  heiliger,  bei  welchem  steht:   SOS*  STEPH '; 
35umschr.:  S-'  WiDEKI NOVO-  CASTRO-  CAN-  HALBST' 

213.    Gumpert  Hobeherr  schenlU  dem  deutschen  hause  in  Marburg 
eine  leibeigene  in  Niederwald.    Amöneburg  1 265  juL  1 . 

Nos  Gunpertus  dictus  de  Guria  et  uxor  mea  Gertrudis  tenore  presenti    1 265 
recognoscimus  et  publice  protestamur ,  quod  nos  unanimi  consensu  pro 


1  66  1265  sept.  12.  —  1265  sept.  30. 

salate  animarum  nostrarum  et  pro  remedio  nostrorum  progenitomm  con- 
tulimns  Adilhedim  ancillam  nostram  propriam  in  Nydrewalde  manentem, 
nxorem  Henrici  filii  Hizziconis ,  cum  omnibus  suis  pueris  et  heredibns, 
qnos  nunc  habet  et  in  posterum  generabit^  domui  Theutonice  sancte  Marie 
et  fratribus  in  Marburg  proprietatis  jure  libere  et  perpetuo  possidendam.  5 
Ut  autem  hec  nostra  donacio  a  nobis  et  a  nostris  successoribus  omnibus 
predicte  domui  in  Marburg  firma  et  inviolata  permaneat,  presentem  litte- 
ram  eidem  domui  et  fratribus  ego  Gunpertus  videlicet  ex  Curia  in  testi- 
monium  contuli  sygilli  mei  robore  confirmatam.  Testes  hujus  rei  sunt : 
Theodericus  puerorum  rector  in  Ameneburg,  Fridemarus  viceplebanus  in  lo 
Selbem,  Ludewicus  et  Thitmarus  fratres  de  Selbem,  Henricus  Henzeleri, 
Henricus  frater  Huperti ;  frater  Henricus  Küle ,  et  alii  quam  plures ,  qui 
hoc  viderunt  et  audierunt. 

Acta  sunt  hec  in  eclesia  Ameneburg,  anno  domini  m?  cc?  Ix?  y?,  in 
octava  Johannis  baptiste.  15 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Siegel  abgefallen.  —  Am  folgenden 
tage  wiederholten  Gumpertus  miles  dictus  ex  Curia  et  uzor  Gerthnidis  diese  Schen- 
kung. Zeugen :  die  obigen  und  Henricns  de  Thrugelenrode.  Acta  in  ecclesia  Ame- 
neburg, anno  domini  m?  cc?  Ixy?,  sexto  nonas  julii.  Orig.-perg.  mit  zerbrochenem 
Siegel  des  ausstellers  wie  vorher.  20 

214.  Landgräfin  Sophie  von  Thüringen  schenkt^  ein  gelübde  ihres 
verstorbenen  gemahls  erfüllend^  mit  zustifnmung  ihres  sohnes  landgraf 
Heinrichs  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  das  patronatsrecht  der 
kirche  zu  Oberwaigern  zur  ausstattung  eines  altars  in  der  Elisabethen- 

kirche.    Marburg  1 265  sept.  1 2.  25 

1265  Nos  Sophia  filia  beate  Elizabeth,  Thuringie  lantgravia,   domina. 

»ept.  12.  Hassye,  quondam  ducissa  Brabantie,  universis  —  nos  una  cum  filio  nostro 
Henrico  lantgravio  —  conferendum  *) .  In  cujus  rei  testimonium  nos  et 
idem  filius  noster  sigilla  nostra  presentibus  duximus  apponenda. 

Datum  Marpurc,  ii?  ydus  septembris,  anno  domini  millesimo  ducen-30 
tesimo  sexagesimo  quinto. 

Aus  dem  yerblassten  orig.-perg.  in  Marburgjdeutscho.)-  Zwei  Siegel.  Das 
zweite  oval;  stehender  löwe;  umsehr. :  S'  SECTV«  HENI-  DE-  TOBIGIA-  FRIS- 
DVC.  B'BÄTIE. 

215.    Ritter  Gerlach  von  Linden  schenkt  dem  deutschen  hause  in   35 
Marburg  einen  leibeigenen.     1 265  sept.  30. 

1265  Ego  Gerlacus  miles  de  Linden  constare  cupio  universis  presentem 

sept.  30.   

1)  Abgesehen  Ton  unwesentlichen  kleinen  abweichungen  gleicblaatend  mit  ni.  153. 


1265  dec.  3.  167 

paginam  inspecturis,  qnod  ego  bona  volnntate  et  libero  arbitrio  pro  sa- 
lute  anime  mee  Canradum  oppilionem  michi  omni  jure  attinentem  domui 
Theotonice  et  fratribns  sancte  Marie  in  Marbnrg  libere  contali  cnm  omni- 
bns  bonis  suis  absqne  contradictione  alicnjns  in  perpetuom  serviendnm. 
5  Ut  antem  hec  mea  eollatio  predicte  domni  et  fratribas  firma  et  ineonmlsa 
permaneat ,  presentem  paginam  ipsis  in  testimonium  dedi  sigilli  mei  et 
civitatis  de  Gizen  munimine  confirmatam.  Hiyns  rei  testes  snnt :  Hen- 
ricus  plebanns  de  Wiseka,  Garsilius  plebanus  de  Gizen ;  Adolfus  miles 
de  Hnchelem,  Gemandus  de  Swalbac ,  Sinandns,  Walterus,  milites  de 
10 Gizen;  Johannes  scoltetus  in  Gizen,  Geriacus  et  Gerrardns  scabini  ibi- 
dem, et  alii  quam  plores,  qui  hoc  viderunt  et  andierunt. 

Actnm  anno  domini  m?  cc?  Ixy?  ,   feria  qnarta  post  Michaelis  ar- 
changeli. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.].    Siegel:  1)  dreieckig;  schild  oben 

15  halb  gemustert,  halb  glatt  und  erhaben,  darunter  reihen  von  wflrfeln  abwechselnd 

mit  je  fünf  puncten  und  einem  stem  geziert ;  umschr.*.  S*'  GERLACI*  DE*  LINDEN- 

2)  rund:   reiter  mit  schild  und  fahne;  umschr.:  WILLEMMVS- DEI- GRACIA- 

PALATINVS-  COM.  IN-  TVIGI- 

216.     Sophie  vermttwete  herzogin  von  Brabant  nimmt  mit  ztistim- 

20  mung  ihres  sohnes  landgraf  Heinrichs  von  Hessen  das  deutsche  haus 

zu  Marburg  in  ihren  schütz  und  bestätigt  die  von  ihren  angehörigen 

demselben  gemachten  Schenkungen.     Marburg  1 265  dec.  3. 

•       

Sophia  recolende  memorie  beate  Elyzabeth  filia,  relicta  qnondam    i265 

ducis  Brabantie,  aniversis  presentem  paginam  inspectnris  in  omnium  sal- 

25yatore  salutem.  Revolnta  sepius  ante  mentis  nostre  oculos  devotione, 
quam  yenerabiles  fratres  domus  Tenthonice  matri  nostre  beate  Elyzabeth 
semper  exhibuefunt  et  exhibent,  tanto  nos  ipsis  teneri  propensins  re- 
cognoscimus ,  quanto  eomndem  poritatem  fidei  recognoscimus ,  ita  qnod 
nullo  in  tempore  hec,  nt  dignum  est,  a  nostra  memoria  elabatur.  Recom- 

3umendatum  itaqae  habentes  totum  ordinem  jam  dictoram  fratmm,  sed 
specialiter  domum  et  locum  in  Marpurch ,  ubi  mater  nostra  feliciter  re- 
qniesdt ,  tam  fratres  quam  domnm  ipsam  in  nostram  protectionem  rece- 
pimus,  fideles  nostros  generaliter  singulos  et  singnlariter  universos  rogan- 
tes  attentins  et  volentes ,  quatinus  eosdem  fratres  et  locnm  ipsnm  nna 

35  nobiscnm  omni  favore  amplecti  studeant  et  affectn,  quibus  quicquid  amo- 
ris,  honoris  et  comodi  impenderint,  totum  nobis  repntamus  ntique  id  im- 
pensam.  Kos  igitnr  invidornm  detractionibus  occnrrere  volentes,  de  con- 
sensn  et  volnntate  filii  nostri  Henrici  lantgrayii,  domini  Hassie,  donationes 
omnes  a  matre  nostra  beata  Elyzabeth  et  felicis  memorie  Henrico  et  Con- 

4orado  patmis  nostris  necnon  Hermanne  fratre  nostro  prefatis  fratribas 


dec.  3. 


1  68  1265  dec.  3. 

factas  et  domui ,  quas  ipsi  fratres  hucusque  in  possessione  libera  habue- 
mnt.  una  cum  filio  nostro  ratas  habentes  et  confirmantes ,  sigilloniin 
nostrorum  muniinme  presentem  inde  conscriptam  paginam  roboramus. 
Testes  hujus  rei  sunt:  Walteras  sacerdos  cappellanus  noster,  fraterLude- 
wicQS  de  Nono  Castro ;  Johannes  Aureus,  Rupertus  dappifer,  Gotfridns  ^ 
marschalcus,  Senandos  scoltetos,  milites ;  Ospertus,  Ludewicns  de  Vron- 
hosen ,  Hermannns  Dens ,  Budegerus ,  Henncus  de  Batthenvelt ,  et  alii 
quam  plures  fide  digni. 

Actum  et  datum  in  oppido  Marburch.  anno  domini  m?  cc?  Ix?  quinto, 
tercio  nonas  decembris.  lo 

Aus  orig.-perg.  mit  zwei  Biegeln  in  Harburg  (deutsche).  Gedr.:  Retter  Hess. 
Nachrichten  2, 57 ;  daraus :  Bist.  u.  rechtsbegr.  Nachricht  28  nr.  36 ;  Benrk.  Nach- 
richt 1, 15  nr.  18 ;  Samml.  v.  Deduct.  5, 212  u.  6, 150.  Histor.  dipl.  Unterricht  nr.  76; 
daraus  Estor  Orig.  jur.  publ.  Bass.  ed.  III.  159.   Bannes  2, 160. 

217.    Landgraf  Heinrich  von  Hessen  nimmt  das  deutsche  haus  zu  15 
Marburg  in  seinen  schütz  und  bestätigt  die  von  seiner  mtUter  und 
deren  verwandten  demselben  gemachten  Schenkungen.  1265  dec,  3. 

1265  Henricus  dei  gratia  lantgravius»  dominus  Hassie,  universis  presentem 

paginam  audituris  in  omnium  salvatore  salutem.    Revoluta  sepius 

impensum  ^) .  Nos  igitur  detractionibus  invidorum  obviare  volentes  et  ora20 
obstruere  loquentium  iniqua,  donationes  omnes  a  predieta  beata  Elyza- 
beth  et  felieis  memorie  Henrico  et  Conrado  patruis  reverende  domine  et 
matris  nostre  Sophie  filie  reeolende  memorie  beate  Elizabeth  antedicte, 
necnon  et  Hermanno  avunculo  nostro ,  filio  sancte  Elyzabeth  sepedicte 
prefatis  fratribus  factas  et  domui ,  quas  ipsi  fratres  hucusque  in  posses-  25 
sione  libera  habuerunt.  una  cum  reverenda  domina  et  matre  nostra  supra- 
dicta  ratas  habentes  et  confirmantes,  sigillorum  nostrorum  munimine  pre- 
sentem inde  conscriptam  paginam  roboramus.    Testes  hujus  rei  sunt: 
Walterus  cappellanus  noster,  frater  Ludewicus  de  Nouo  Castro ;  Johannes 
Aureus»  Rupertus  dapifer,  Godefridus  marschaicus,  Senandus  scoltetus,  30 
milites ;  Ospertus,  Ludewicus  de  Vronhusen,  Hermannus  Dens,  Ruden- 
gerus,  Henricus  de  Battenuelt,  scabini  in  Marpurch,  et  alii  quam  plures 
fide  digni. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?cc?lx?  quinto,  tercio  nonas  decembris. 

Aus  orig.-perg.  mit  zwei  siegeln  in  Marburg  (deutsche).    Gedr.:    Bist.  u.  35 
rechtsbegr.  Nachricht  31  nr. 38;  daraus:  Beurk.  Nachricht  1, 15  nr.  19;  Samml.  v. 
Deduct.  5, 215  u.  6, 151.    Gudenus  Codex  4, 907 ;  daraus  Bennes  1 ,  1S2  nr.  206. 


dec.  3. 


1)  Wie  in  dei  vorhergehenden  urk.;  nur  dass  st.  Elisabeth  von  Heinrich  avia  nostra 
genannt  wird. 


1265  dec.  3.  1  69 

218.  Sophie  verwittwete  Herzogin  von  Brabant  und  ihr  söhn  landgraf 
Heinrich  von  Hessen  überlassen  dem  deutschen  hause  und  der  ihm 
unterstellten  pfarrkirche  zu  Marburg  den  zehnten  des  ertrages  sämmt- 
licher  im  gebiete  der  genannten  kirche  gelegenen  sowie  den  ertrag  der 
5  älteren  novalien^  während  »ie  den  ertrag  der  neuereri  und  künftigen 

sich  selbst  vorbehalten.    Marburg  1 265  dec.  3. 

Sophya  recolende  memorie  filia  beate  Elyzabeth ,  relicta  quondam     1265 
dads  Brabantie  et  HeinricuB  filins  ejus  lantgravius  et  dominus  Hassie 
uniyersiB  Gristi  fidelibus,  ad  quos  presentes  littere  pervenerint,  sub- 

loscriptorum  notitiam  et  salntem  in  domino  Bempitemam.  Inter  alia  pie* 
tatis  opera,  quibus  principalis  dignitas  nberiuB  exomatar,  liberalitas  op- 
tinet  prineipatum ;  illa  precipue,  que  ad  ntilitatem  et  commodum  locorum 
venerabilium  et  pereonarum  deo  famulantium  exercetur.  Eapropter  notum 
facimns  nnirersis  tarn  presentibüB  quam  futuris,  quod  nos  meditatione 

1 5  püssima  attendentes,  qualiter  sacra  domus  hospitalis  sancte  Marie  fratrum 
Teuthonicorum  in  Marpureh  a  progenitoribus  noBtris  pietatiB  intuitu  pro- 
pagata  in  multipIiceB  fmetus  prodiit  laude  dignos  et  a  lantgraviis  Hein- 
rico  scilicet  et  Conrado  pie  recordationis  patruis  noBtriB  rebus  et  posses- 
sionibuB  dotata  et  libertatibus  premunita  incrementum  suscepit  tempora- 

20  liter  et  spiritualiter  domino  famulandi ;  attendentes  etiam,  quod  erga  nos 
fratrum  dedieatorum  ibidem  ad  di\ana  servitia  cum  fide  devotio  semper 
erevit,  et  specialiter  labores  assiduos  animadvertentes ,  quos  dilectus 
nobis  inCristo  fraterGerlacus  de  Thwem  commendator  domus  supradicte 
pro  nobis  sustinet  incessanter ,  eteme  retributionis  intuitu  et  pro  remedio 

25  animarum  progenitorum  nostrorum  et  pro  nostre  salutis  incremento  pre- 
dictorum  fratrum  favori  et  profectui  intendentes,  ipsis  et  eorum  ordini  in 
perpetuum  jus  pereipiendi  et  coUigendi  proventus  deeimationum  in  nova- 
libuB.  que  nunc  apparent  vel  in  posterum  apparebunt  in  terminis  ecclesie 
parrochialis  iüMarburch,  liberaliter  damus  et  conferimus  vel  verius  eccle- 

30  sie  oppidi  prenotati  remittimus,  in  cujus  prejudicium  decimationes  eas- 
dem  hucusque  sine  juris  tytnlo  recepimus ,  cum  jure  divino  prediales 
decime  tam  de  novalibus  quam  de  terris  a  tempore,  cujus  non  extat  me- 
moria, ad  culturam  redactis  reddi  et  penetolvi  debeant  clericis,  in  qnorum 
parrochiis  predia  et  noralia  dinoscuntur  fore  constituta.    Cum  itaque  ex 

35  donatione  progenitorum  nostrorum ,  Heinrici  scilicet  et  Conradi  lantgra- 
riorum  Thuringie ,  confirmatione  sedis  apostolioe  accedente  ad  hospitale 
sancti  Francisci  in  Marburch,  quod  sub  fratrum  prefatorum  regimine  et 
gubematione  consistit,  jus  patronatus  pertinatt  ecclesie  memorate  et 
eadem  ecclesia  per  sacerdotes  sui  ordinis  in  divinis  fideliter  ac  devote 


1  70  1265  dec.  3. 

procuretar  officiis,  nos  hajusmodi  donationem  et  confirmationem  ratam  et 
gratam  habentes,  ipsis  fratribus  et  ecclesie  memorate  decimas  novalium 
predictorum  integraliter  restituere  decrevimas  nunc  et  deinceps  sine  con- 
tradictione  nostra  et  herednm  nostrorum  paeifice  possidendas.  Getemm 
paei  et  quieti  fratrum  eornndem  soUicite  intendentes,  ut  omnis  controver-  5 
sie  et  discordie  inter  nos  et  ipsos  materia  decidatur ,  tenore  presentinm 
publice  protestamnr ,  qnod  nos  sepefatam  domnm  et  fratres  in  ea  degen- 
tes  cum  decimis  novalium ,  quas  nunc  eis  et  ecclesie  sue  remittimns,  et 
nniversis  proventibns  et  redditibus  novalimn  agronunqne  ab  antiquo  cnl- 
torum  et  omnibus  justitiis ,  rationibns  et  possessionibns  sais ,  quas  nunc  lo 
tenent  et  possident.  recipientes  sub  protectione  et  defensione  nostra  spe- 
ciali  confirmamus  ea  omnia  fratribus  antedictis  et  presentis  pagine  patro- 
cinio  communimus.  Ke  vero  eisdem  conquerendi  de  nobis  vel  nostris 
heredibus  uUa  in  posterum  relinquatur  occasio,  universis  et  singulis  has 
litteras  inspecturis  notum  esse  volumus,  quod  sepedicti  fratres  expresseis 
et  unanimi  voluntate  renuntiarunt  omni  juri ,  quod  habent  vel  habere 
possent  in  novalibus  nunc  cultis  vel  que  in  futuro  redigentur  ad  cultnram, 
que  hucusque  in  nostra  possessione  dinoscimur  habuisse ,  quamvis  infra 
terminos  parrochialis  ecclesie  in  Marburch,  in  qua  ipsi  jus  obtinent  patro- 
natus ,  fuerint  constituta ,  sie  quod  in  perceptione  reddituum  et  proven-  20 
tuum  novalium  eornndem  nos  non  inpedient  nee  convenient  de  perceptis ; 
sola  dumtaxat  dedmatione  excepta,  que  de  omnibus  novalibus  supradictis, 
scilicet  que  nunc  sunt  vel  que  emergent  in  posterum,  ab  eorum  cultoribns 
parrochiali  ecclesie  et  ipsis  fratribus  nostro  accedente  consensu  integra- 
liter persolvetur.  Ad  perpetuam  itaque  hujus  rei  memoriam,  ne  ulla  su-  25 
per  premissis  ambiguitas  oriatur  vel  questio  moveatur ,  presentem  pagi- 
nam  super  hiis  conscriptam  sigillorum  nostrorum  munimine  fecimus  robo- 
rari.  Testes  hujus  rei  sunt:  Waltherus  sacerdos  cappellanus  noster,  frater 
Ludewicus  de  Kouo  Gastro ;  Johannes  Aureus,  Bupertus  dapifer,  Gode* 
fridus  marscalcus,  Senandus  sculthetus,  milites ;  Ospertus,  Lvdewicus  de  30 
Vronhusen,  Hermannus  Dens,  Kudegerus,  Heinricus  de  Batthenvelth  ^) , 
et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Actum  et  datum  in  oppido  nostro  Marburch,  anno  domini  m?  cc?  Ix? 
quinto,  iii?  nonas  decembris. 

Aus  dem  in  zwei  ausfertigungen  (A.  B)  yorhandenen ,  sehr  verblassten  und  35 
zerrissenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    In  B  nennt  die  landgräfin  sich  nur 
Sophya  recolende  memorie  filia  beate  Elyzabeth.   Beide  Siegel  hängen  an.    Qedi. 
Retter  Hess.  Nachrichten  2, 58;  daraus:  Histor.  u.  rechtsbegr.  Nachricht  29  nr.  37 
Beurk.  Nachricht  1, 16  nr.  21;  Samml.  y.  Deduct.  5, 213  u.  6, 153. 


1)  gcablni  in  Marbnich  zns&tz  B.  40 


1265  dec.  4.  —  1266  jan.  30.  171 

219.  Das  deutsche  kam  in  Marburg  einigt  sich  mit  landgräfin  Sophie 

und  ihrem  söhne  landgraf  Heinrich  von  Hessen  über  die  vertheilung 

der  novalien  bei  Marburg.    Marburg  1265  dec.  4. 

UniverBis  Cristi  fidelibus,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  frater    1265 

5  Gerlacus  de  Twerin  commendator  ac  fratres  universi  hospitalis  sancte 
Marie  Teathonicorum  in  Marbnrch  salutem  et  cognoscere  veritatem. 
Notum  esse  volnmus  nniversis ,  quod  nos  habito  consilio  magistri  nostri 
snperioris,  de  consilio  et  consensn  fratrum  ordinis  nostri  divisionem  quan- 
dam  inter  nos  ex  ana  parte  et  illustrem  dominam  nostram  dominam 

10  Sophiam  filiam  recolende  memorie  beate  Elyzabeth  et  illustrem  principem 
filium  ejus  Henricum  lantgravlum,  dominum  Hassie  ex  altera  inivimus  et 
fecimus  super  collectione  vel  receptione  fructuum  terrarum  de  novo  ad 
culturam  redactamm,  qui  Teuthonice  medemme  dicuntur,  et  super  deci- 
mis  eorundem.  taliter  quod  nos  predictos  fructus,  que  usque  nunc  in  nostra 

i5possessione  dinoscimur  habuisse,  pacifice  ulterius  et  de  consensu  predicte 
domine  nostre  et  filii  ejus  supradicti  possidebimus  et  ipsa  domina  nostra 
et  filius  ejus  illos  fructus  novalium ,  que  ipsi  a  tempore  fratris  Conrad! 
dicti  de  Kourenberc  quondam  per  AUemanniam  ordinis  nostri  preceptoris 
in  sua  possessione  habuerunt,  et  de  omnibus  terris,  que  in  posterum  ad 

20  culturam  redigentur ,  pacifice  ulterius  retinebunt.  Nosque  renunciamus 
omni  actioni,  que  nobis  competere  poterat  in  premissis ;  ita  tamen,  quod 
decime  tarn  veterum  quam  novorum  novalium ,  que  nunc  aparent  vel  in 
futurum  aparebunt,  ecciesie  parrochiali  in  Marburch  in  terminis  parochie 
predicte  permaneant  perpetuo  possidende.    Et  ut  hec  inviolabiliter  per- 

25maneant  et  a  nostris  successoribus  observentur,  presentem  paginam 
sigilli  nostri  munimine  duximus  roborandam.  Testes  vero  hujus  rei  sunt : 
dominus  Walterus  cappellanus  domine  nostre  supradicte,  frater  Ludewi- 
cus  de  Nouo  Gastro;  Johannes  Aureus,  Ropertus  dapifer,  Godefiridus  mar- 
schalcus,  Signandus  scoltetus,  milites;  Ospertus,  Gonradus  de  Fronhu- 

30  sen,  Hermannus  Dens,  Butgerus,  Henrieus  de  Battenwelt,  cives  in  Mar- 
purch,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  in  oppido  Marburch,  anno  domini  m?  cc?  Ix?  quinto, 
feria  sexta  infra  octavas  beati  Andree. 

Aus  dem  verletzten  orig.-perg.in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  rund;  brustbild 

35  einer  heiligen,  eine  leuchte  haltend ;  umschr.:  S' CONMENDATOEIS- IN- MARr 
BVRO-    Gedr.:  Beurk.  Nachricht  1, 16  nr.  20;  daraus  Samml.  y.  D^duct.  6, 152. 

220.    1266jaw.  30. 

Ego  Marquardus  de  Lunysbach  miles  communicata  manu  Elizabeth    1266 
uxoris  mee  bona  mea  universa,  que  sita  habui  in  Huchilheim  et  in  Wise-  ^*"'  ^^' 
40  mar,  vendidi  Richolpho  de  Brath  civi  Wetflariensi,  Gertrudi  uxori  sue  et 


febr.  24. 


i  72  1266  febr.  24.  ^  1266  mai  11. 

heredibus  ipsius.  In  cujus  rei  evidentiam  sigilla  civitatum  de  Wetflaria 
et  de  Limporg  rogatu  meo  presenti  littere  sunt  appensa.  Testes :  domi- 
nus Gräfte  nobilis  de  Grifensteyn,  Gerlacus  de  Linden,  Eberwinus  advo- 
catus,  Cunradus  de  Gruftele,  milites ;  item  Lndewicus  olim  villicus,  Berno 
senior,  Cunradus  Keyo,  Eckehardus,  Cunradus  de  Dridorf,  scabini  Wet-  5 
ilarienses ;  item  Wezelo  et  Lndewicus  Monetarius,  scabini  in  Limpurg. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ix?  v?,  iii?  kalendas  februarii. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Siegel:  1)  zerbrochen.   2)  abgefallen. 

221.  Landgraf  Heinrich  von  Hessen  entsagt  seinen  lehnsherrlichen 
rechten  auf  einige  bei  Wehrda  gelegene  äcker,  Wächterode  genannt^  lo 
zu  gunsten  des  deutschen  hauses  zu  Marburg,  Marburg  1 266  febr,  24. 

1266  H.  dei  gratia  lantgravius,  dominus  Hassie,  universis  Cristi  fidelibus 

tarn  presentibus  quam  futuris  salutem  in  domino  sempiternam.    Notnm 
esse  volumus  omnibus  presentis  scripti  seriem  inspecturis,  quod  cum  viri 
religiosi  frater  Gerlacus  dictus  de  Thwem  conmendator  ceterique  fratres  i» 
domus  Theuthonice  in  Marpurg  quosdam  agros ,  qui  vulgariter  Wehthe- 
rode  nominantur,  sitos  in  planitie  juxta  villam  Werde  domui  sue  conpa- 
raverint  a  Gothfrido  dicto  de  Bodenstein  marscalco  nostro  et  Nodungo 
dicto  de  Werde  et  eorum  coheredibus ,  quos  agros  prenotati ,  Gothfridus 
seilicet  et  Nodungus  et  coheredes  eorum  a  nobis  et  nostris  progenitoribus  20 
tenuerunt  hucusque  jure  feodali,  nos  ad  petitionem  predicti  conmendato- 
ris,  ad  quem  specialem  gerimus  dilectionis  affectum,  proprietatem,  quam 
in  agris  memoratis  dinosdmur  habuisse ,  in  fratres  sepe&tos  et  domum 
eorum  liberaliter  et  plenarie  transtulimus  titulo  donationis,  nuUo  nobis  et 
nostris  successoribus  in  eisdem  agris  dominio  sive  jure  reservato.    In  25 
ci\jus  rei  testimonium  presentes  litteras  fedmas  sigilli  nostri  munimine 
roborari. 

Actum  et  datum  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  Ix  vi?,  in  feste  Mathie 
apostoli.    Testes  hujus  rei  sunt:   Albei-tus  miles  dictus  de  Rumerode, 
Johannes  Aureus  de  Grunenberg,  Gothfridus  de  Kodenstein  marscalcus  30 
noster ,  Kupertus  dictus  de  Nona  dapifer  noster ,  et  alii  quam  plures  fide 
digni. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Das  lOwensiegel  des  landgrafen  (vgl- 
nr.  214)  hängt  an  roth  und  gelben  seidenfaden.  Gedr.:  Hist.  dipl.  Unterricht  nr.  Sl. 

222.  Erzbischof  Werner  von  Mainz  gestattet  dem  deutschen  hause  sb 
bei  Marburg  den  ankauf  der  mühle  zu  Heuchelheim  gegen  übernähme 

der  üblichen  abgaben  an  die  Mainzer  hirche.    Mainz  1 266  mai  1 1 . 

12(36  Wer.  dei  gratia  sancte  Maguntine  sedis  archiepiscopus,  sacri  imperii 

mal  11.  pgj.  (Jermaniam  archicancellarius,  dilectis  in  Cristo  commendatori  et  fira- 


1266  mal  12.  —  1266  mai  31.  1  73 

tribns  domus  Theittonice  apud  Marburg  salutem  in  domino.  Vendieiiniem 
iUam,  quam  vobifi  fecit  Adolfus  sculthetus  noster  in  mdendino  Hvchel- 
hem,  cujus  proprietas  pertinet  ad  eclesiam  Ma^untinam,  hareditas  vero 
ad  ipsum  Adolfum  ex  empeione  facta  apud  Ybirmarum ,  ratam  et  firmam 
5  habemuB ,  dummodo  nobis  et  ecleeie  nostre  de  ipso  molendino  in  festo 
beati  Martini  duo  talenta  usualium  denariorum  et  in  nativitate  donusi 
due  solidate  albi  paniB,  quod  wisunge  dicitnr,  perBolyantur. 
Datum  Maguncie,  anno  domini  m?  cc?  Ix?  vi?,  y?  idus  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-    Siegel  zerbrochen.  —  Eine  andere 
lOorig.-ausfertigung  mit  demselben  datum  ist  der  vorstehenden  gleiehlautend ,  nur 
heisst  es  am  Schlüsse  etwas  kürzer :  dummodo  nobis  et  nostre  ecclesie  de  molen- 
dino ipso  jura  debita  persolvantur .    Siegel  abgefallen. 

223.  Erzbischof  Werner  von  Mainz  bestätigt  alle  von  erzbischöfen 
und  bischöfen  den  wolthätem  und  besuchern  der  kirche  des  Elisa- 

ib  bethenhospitales  und  der  dazu  gehörigen  kapeUen  bei  Marburg  ver- 

heissene  indulgenzen,    Mainz  1266  mai  12. 

Noa  Wemherus  dei  gratia  sancte  Maguntine  sedis  archiepiscopus,    1266 
saeri  imperii  per  Germaniam  arebicaneellarius,  omnes  indulgentias,  quas  "^^  ^^^ 
venerabiles  patres  et  fratres  archiepiscopi  et  episcopi  a  conmunione  fide- 

2olimu  et  gratia  sedis  apostolice  non  exclusi  contulerunt  rite  ac  contulerint 
benefactoribus  ecclesie  domus  hospitalis  beate  Elizabet  apud  Marburg 
necnon  capellis  ipsi  domui  attinentibus  nostre  diocesis  et  hiis  omnibus, 
qui  singulis  annis  ad  dedicationem  ipsius  ecclesie  et  capellarum  acces- 
serint  reverenter  pro  suo  remedio  peccatorum ,  ratas  et  gratas  habentes 

25  in  nomine  domini  tenore  presencium  confirmamus. 

Datum  Maguntie,  anno  domini  m?  cc?  Ix?  vi?,  iiii?  idus  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.)-   Siegel  abgefallen. 

224.  Eberhard^  Peter  und  Johann  gebrüder  von  Merlau  genehmigen, 
dass  Eckard  von  Hahertshausen  die  von  ihnen  zu  lehn  getragenen  gü- 

30  ter  zu  Seelheim  dem  devischen  hause  in  Marburg  übergeben  hat,  wofür 
er  ihnen  guter  zu  Köddingen  und  Helpershain  zu  lehn  aufgetrageti. 

1266  mai  31. 

In  nomine  domini,  amen.  Cum  ea,  que  geruntur  in  tempore,  ne  simul    1266 
cum  tempore  elabantur,  litterarum  solent  scriptis  et  testium  subscripcione   ™*  ** 
35  roborari ,  hinc  est ,  quod  nos  fratres  de  Merlowe  Eberhardus ,  Petrus  et 
Johannes  tenore  presencium  recognoscimus  et  protestamur,  quod  bona  in 
Seiheim  sita,  que  Eckehardus  de  Hadebrateshusin  a  nobis  in  feodo  tenuit, 
de  nostro  pleno  consensu  fratribus  domus  Theutonice  in  Marihpurg  libere 


04  1266jan.  23. 

contulit  jure  perpetuo  possidenda.  Ipse  vero  alia  bona  sna  sita  in  villis 
yidelicet  Codinghin  et  Helfericheshaghain ,  qne  proprietatis  titulo  tennit, 
nobis  in  reconpensacionem  predictornm  bonorum  contulit,  ita  sdlicet,  nt 
eicnt  bona  in  Seiheim  a  nobis  in  feodo  tennit,  sie  et  ista  a  nobis  jure 
teneat  feodali.  In  cujus  rei  testimonium  dedimus  eisdem  presens  scriptum  5 
testium  subscripcione  et  sigilli  nostri  munimine  roboratum.  Testes  vero 
sunt :  Syffridus  de  Aldenburg,  Ylias  de  Bredenbach,  milites ;  item  Reim- 
boldus  de  Aldenburg,  Harthmannus  de  Ebeztorph;  item  Syffridus  de 
Ditsrode,  Albertus  de  Seiheim,  Gotfridus  de  Niderenwerthere  *) ,  Ecke- 
hardus  Luscus  de  Seiheim,  Fridericus  carpentarius,  Mengotus  gener lo 
Mengoti,  Gothfridus  de  Selheym,  et  alii  quam  plures. 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixvi.,  pridie  kalendas  junii. 

AuB  nr.  260  (264)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

225.    Burgmannen  ^  scheffen  und  bürger  zu  Amöneburg  beurkunden, 
dass  ihr  schultheiss  Adolf  von  Nordeck  dem  deutschen  hause  in  Mar- 15 
bürg  die  mühle  tai  Heuchelheim  übergeben  habe.    1266  jun.  23. 

1266  Nos  castrenses,  scabini  ceterique  burgenses  in  Ameneburg  constare 

jun.  23.  cupinmg  universis  presens  scriptum  visuris ,  quod  dominus  Adolfus  de 
Norteke  sculthetus  in  Ameneburg  et  uxor  sua  Agnes  manu  coadunata 
et  unanimi  consensu  ex  parte  venerabilis  domini  nostri  archiepiscopi  2o 
Wer.  et  ecclesie  Maguntine  fratribus  domus  Teutonice  et  domui  in  Mar- 
purg  molendinum  situm  in  Hukelhem  cum  omni  integritate  juris ,  quo 
Euermarus  concivis  noster  possedit ,  in  nostri  presentia  contulerunt ;  ita 
tamen,  quod  predicti  fratres  domus  Teutonice  in  Marpurg  domino  archie- 
piscopo  Maguntino  singulis  annis  in  feste  beati  Martini  duo  talenta  usualis  25 
monete  persolvant  et  in  nativitate  domini  duos  solides  denariorum  levium 
pro  quodam  jure,  quod  wisunge  vulgariter  nuncupatur.  In  cujus  rei 
testimonium  dedimus  ipsis  fratribus  presentem  litteram  sigillo  civitatis 
nostre  in  Ameneburg  confirmatam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?cc?lxvi?,  invigilia  sancti  Johannisao 
baptiste.  Testes  hujus  rei  sunt:  dominus  Bertrammus  viceplebanus  in 
Ameneburg  et  Theodericus  ejus  socius;  dominus  Waltherus  et  Gerlacus 
de  Korteke,  Eckehardus  de  Merlowe,  Wigandus  de  Mulne,  Hedenricus 
de  Talhem,  Henricus  Vmmesiche,  milites ;  scabini  vero :  Henricus  Hen- 
zeleri,  Gerhardus  Monetarius,  Henricus  et  Ludewicus  fratres  de  Hestin-35 
chem,  Helewicus  Scoltscredere  et  Jacobus  de  Selbem,  cives  Amenebur- 
genses,  et  alii  quam  plures,  qui  hoc  audierunt  et  viderunt. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 


1)  Wol  Irrig  statt  Niderenwetthere. 


1266  sept.  22.  —  1266  oct.  1  75 

226.    Das  deutsche  haus  in  Marburg  überlässt  dem  pfarrer  Heiden- 
rieh  von  Kirchhain  auf  lehenszeit  den  ertrag  der  mühle  zu  Heuchel- 

heim.    1 266  sept.  22. 

Nos  frater  Gerlacus  commendator  ceterique  fratres  domus  Theutho-    ^^66 

5  nice  sancte  Marie  in  Marporg  constare  cupimus  universis  hoc  scriptum 
yisuris  tarn  presentibas  quam  futuris,  quod  nos  domino  Heidenrico  ple- 
bano  et  rectori  ecclesie  in  Kirchain  dabimus  universos  proventus,  qui 
cedere  posaunt  singulis  annis  de  molendino  in  Huchelheim,  ad  tempus 
vite  sue,  duobus  maldris  siliginis  dumtaxat  exceptis,  que  ab  eisdem  pro- 

10  ventibus  nunc  in  instanti  et  quamdiu  idem  dominus  Heidenricus  vixerit 
ministrabimus  in  hospitale  nostrum  in  honore  domini  nostri  Jhesu  Cristi 
8ueque  piissime  matris  et  beati  Francisci  constructum  ad  sustentationem 
egenorum  et  omnium  indigentium  salutarem.  Post  mortem  vero  domini 
Heidenrici  predicti  plebani  reditus  universi  de  predicto  molendino  cedent 

I5etemaliter  et  totaliter  hospitali,  ut  ex  hiis  ibidem  infirmi  salubrius  pro- 
curentur.  Ad  hujusmodi  enim  provisionem  antedictus  dominus  Heiden- 
ricus plebanus  prescriptos  reditus  pro  salubri  remedio  anime  sue  nostre 
domui  dinoscitur  conparasse.  Si  vero  structura  prefati  molendini  aliqua 
confractione  vel  aquarum  superflua  coUisione  aut  alio  casu  quocunque 

20  contingente  fuerit  corrupta,  illa  per  nostram  procurationem  et  de  red- 
ditibus  ejusdem  molendini  antescriptis  erit  reparanda. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?  cc?  Ix?  vi?,  in  crastino  beati  Mathei 
apostoli  et  ewangeliste  domini.  Ut  autem  hec  ordinatio  sepedicto  domino 
Heidenrico  per  nos  et  per  omnes  fratres  nobis  succedentes  firma  et  sta- 

25  bilis  in  sempitemüm  permaneat,  presentem  litteram  sibi  in  testimonium 
dedimus  nostri  sigilli  munimine  confirmatam.  Testes  hujus  ordinationis 
sunt :  frater  Siboldus ,  frater  Hermannus  de  Ramerstorph ,  frater  Lude- 
wicus  de  Munzenbach,  frater  Gerhardus  de  Screkespach,  frater  Johannes 
de  Linden,  presbiteri ;  frater  Franco,  frater  Heinricus  Kulo,  frater  ßudol- 

3ofus  de  Erenfershusen,  frater  Ludewicus  de  Munzenbach  laycus,  frater 
Gotfridus  traperarius,  frater  Heinricus  de  Ameneburch  calcifex,  frater 
Ekehardus  de  Martorph  pistor,  frater  Rudolfus  marscalcus,  et  alii  quam 
plures,  qui  hoc  viderunt  et  audierunt. 

Aus  orig.-perg.  mit  Biege!  in  Marburg  (deutscho.)- 

35  227.    1 266  oct. 

Noscant  presentes  et  posteri.  quod  Eckehardus  civis  Wetflariensis  et    1266 
Hadewigis  uxor  sua,  cum  post  contractum  matrimonium  se  tandem  sine      ^^' 
spe  concipiende  prolis  permansuros  existimarent,  hereditate  sua.  quam 
habebant  antequam  contraherent,  ad  ipsorum  pueros  hinc  inde  deyoluta 


176  1267jaB.  1.  —  1267. 

* 

de  salnte  suarum  animarum  pensantes.  bona  sua  mobilia,  qne  dietincte 
habebat  uterque  ipsoinim  tempore  matrimonialis  contraotns,  in  usus  deo 
acceptabiles  convertere  decreverunt.  Presens  scriptum  est  sigillorum 
ecclesie  et  civitatis  Wetflariensis  munimine  roboratum.  Testes :  Gisel- 
bertns  decanns,  magister  Rndolfds  scolasticns,  Cnnradns  cnstos,  Hennan-  5 
nus  plebanus  Wetflariensis ;  item  Theodericus  Rnfns,  Henricus  de  Dri- 
dorf,  Henricns  de  Mnnechusen,  Amoldns  Monetarins,  scabini  Wetfla- 
rienses. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixri?,  mense  octobri. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  fdeutscho.).    Beide  siege!  abgefallen.  10 

228.  Eberhard^  Peter  und  Johann  gebriider  von  Merlan  und  Johann 
von  Ehringshamen  versprechest^  das  deutsche  haus  in  Marburg  hin- 
sichtlich der  von  Sibodo  von  Schröck  erkauftefi  guter  zu  Lamperts- 
hausen  vor  dem  gericht  zu  Wiltelsberg  von  anspräche  frei  zu  halten. 

Merlan  1267  jan.  i.  is 

1267  Nos  Eberhardus,  Petras  et  Johannes  fratres  de  Merlowe  et  Johannes 

jan.  j .  ^g  Yringeshusen  tenore  presenti  omnibus  esse  cupimus  manifestum,  quod 
nos  unanimi  consilio  [cum]  fratribus  domus  Theutonice  in  Marthpurg 
sponsionem  talem  fecimus,  ut,  si  aliquam  de  bonis  apud  Sybodonem  de 
Scrikede  in  Lamprashusin  emptis  sustineant  inpeticionem,  nos  ipsis  fra- 20 
tribus  de  omnibus  justiciam  facere  et  acceptare  coram  judicio  in  Wittiis- 
berg  de  eisdem  bonis  volentibus  veram  warandiam  anno  et  die,  sicut  juris 
est,  faciamus.  Preterea  Sybodo  fide  data  promisit,  ut,  si  prefati  fratres 
aliquem  defectum  vel  impeticionem  per  aliquem  in  predictis  senciant  bo- 
nis, Marthpurg  more  solito  persolvendi  introeat,  inde  nunquam  exiturus,  25 
donec  fratribus  de  eodem  satisfaciat.  Si  vero  Sybodo  promissum  viola- 
verit ,  nos  Alsfelt  intrare  promisimus,  inde  non  exituri ,  nisi  fratribus  de 
omnibus  veris  defectibus  fuerit  satisfactum.  In  cujus  rei  testimonium  de- 
dimus  presentem  litteram  sigillis  nostris  confirmatam. 

Datum  et  actum  Merlowe,  in  circumcisione  domini  m.  cc.  Ixvii.  30 

Aus  nr.  71  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

229.  Ritter  Eckard  vogt  von  Merlan  überlädst  dem  deutschen  hause 
in  Marburg  die  guter  zu  Lamper tshausen^  welche  Sibodo  von  Schröck 

bisher  von  ihm  zu  lehn  trug.    1 267. 

1267.  Universis  Cristi  fidelibns  presentes  litteras  inspecturis  Eckehardn8  35 

miles  de  Merlowe  dictus  advocatus  salutem  in  domino  sempitenuun.  £a, 
que  geruntur  in  tempore,  ne  simul  elabantur  cum  tempore,  poni  solent  in 


1267  j»n.  14.  1 77 

Hn^is  testium  et  fideli  litteiarum  memorie  conmendari.  Hinc  est,  quod 
Dotnm  esse  desidero  tarn  presentibus  quam  futuris,  quod  ego  Eckehardus 
et  uxor  mea  Bertha  de  bona  et  spontanea  volantate  filii  nostri  Oerlaei 
ananimi  volantate  et  consensu  donavirnus  atqne  contulimas  hospitali 

5  sancte  Marie  domus  Thentonicomm  in  Marthpurg  in  manus  viri  religiosi 
fratris  Hearici  dicti  Evlen  omnia  bona  nostra  in  Lamprashusen  sita,  qne 
Sybodo  de  Scrikede  hneasque  a  nobis  tennit  jure  feodali ,  omnia  bona 
predicta  sine  omni  onere  cum  omnibus  suis  pertinencüs,  terris  cultis  et 
incultiS;  pratis,  pascnis,  silvis  et  nemoribns,  cum  omni  utilitate,  questu 

10  et  proventu,  qui  nunc  apparet  rel  in  posterum  apparebit,  snb  eisdem  ter* 
minis  in  longum  et  in  latum ,  sub  quibus  progenitores  nostri  olim  bona 
eadem  possederunt  et  predictus  Sybodo  a  nobis  tennit  et  possedit  jure 
feodali.  nullo  prorsus  jure,  obsequio,  quocumque  nomine  censeantur, 
nobis  yel  heredibus  nostris  in  bonis  eisdem  reservatis,  omne,  plenum  et 

15  integrum  jus  proprietatis  predictorum  bonorum,  quod  ad  nos  pertinebat, 
in  prenominatam  domum  fratrum  Theuthonicorum  cum  vero  rerum  domi- 
nio  transferentes.  Preterea  sepedictis  fratribns  promisimus,  omnia  pre- 
dicta quolibet  dolo  et  capcione  cessante  bona  fide  in  perpetuum  firma, 
rata  et  inconvulsa  observare.   Ad  perpetuam  itaque  hujus  rei  noticiam, 

20  ne  Ulla  super  premissis  ambiguitas  oriatur  vel  questio  moveatur,  presen- 
tem  paginam  super  eisdem  conscriptam  sigilli  civitatis  in  Ameneburg 
munimine  fecimus  roborari.  Testes  bujus  rei  sunt :  dominus  Albertus  de 
Scrikede,  dominus  Conradus  Sweme,  milites;  Lodewicns,  Gerhardus, 
Jacobns,  Thitmarus  fratres  de  Seiheim,  Gerhardus  Monetarins,  Henrieus 

25Henzeleri,  Henrieus  de  Hestinchem,   Johannes  Sconhildis,   scabini  in 

Ameneburg ;  Bertoldus  Strudwolf  ^} ,  Lodewicus  de  Yringishusen ,  Her- 

mannus  de  Herlishem,  Gerhardus  de  Ebilzdorf,  Volcuandus  de  Bemis- 

feit,  scabini  in  Hohinburg,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Actum  anno  domini  m.  oc.  Ixvii. 

30  Aus  Br.  72  des  Marbnrgar  oopialbnches  in  Wi«n.   Gedr.:  Entdeckt.  Ungrasd 

nr.  76  e;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  7,  532. 

230.    Abt  Berlhold  von  Fulda  beurkundet^  das8  das  deutsche  haus  in 
Marburg  von  Sibodo  von  Schröck  dessen  guter  zu  Lampertshausen  ge- 
kauft habe.    Fulda  1 267  jan,  1 4. 

35         Berthous  dei  gratia  Fuldensis  ecclesie  abbas  omnibus,  ad  quos  per-    t267 
venerit  presens  scriptum ,  salutem  in  domino.    Noverint  universi  presen-  •'*°*  ^  ^' 
tem  litteram  inspecturi,   quod  dilecti  nobis  in  Cristo  . .  fratres  domus 
Thantonice  in  Marpurc  conparaverunt  juste  et  ratienabililer  apud  Sibo- 


1)  Copialb.  Stradwolz. 

Hess.  Urknndenbucli.   L  12 


1  80  1267  jnni  13.  —  J267  jnni  24. 

feodaliter  tenuerat  et  in  extremis  suis  pro  salute  anime  sue  fratribus  do- 
mus  Teutonice  apud  Marpurg  liberaliter  legavit  ^) ,  eisdem  fratribus  una 
cum  ipso  Hartungo  jure  contulimus  proprietatis.  In  cujus  rei  noticiam 
presentem  in  testimonium  dedimus  litteram  nostrorum  sigillorum  muni- 
mine  roboratam.  5 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?  cc?  Ixvii?,  in  die  sanctorum  Primi  et 
Feliciani  martirum,  in  parvo  monte  Ameneburg.  Presentibus :  Bertramo 
viceplebano  ibidem ,  Lodewico  dicto  de  Selbem  et  Gerhardo  dicto  Mone- 
tario,  scabinis,  qui  viderunt  et  audierunt. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsoho.).    Die  zwei  angehängt  gewesenen  sie- 10 
gel  sind  abgefallen. 

234.  Graf  Gottfried  von  Reichenbach  entsagt  seinen  rechten  auf  die 
von  dem  deutschen  hause  in  Marburg  erworbeneti  guter  zu  Weiden- 

hain.    Marburg  i  267  jun.  \  3. 

1 267  Nos  Godeftidus  comes  de  Ricbinbach  tenore  presentium  recognosci- 1 5 

jun.  ij.  jjj^g  g^  ^^  presentibus  quam  futuris  hujus  scripti  inspectoribus  cupimus 
esse  notum ,  quod  cum  Conradus  dictus  Vbelacker  quedam  bona  Sita  in 
Widinhagin  olim  religiosis  viris  commendatori  et  fratribus  in  Marpurg 
legittime  vendiderit,  nos  una  cum  Heinrico  milite  de  Liliinberg,  qui  eadem 
bona  a  nobis  jure  feodali  asseruit  se  tenuisse,  predictos  commendatorem  20 
et  fratres  aliquamdiu  super  receptione  ipsorum  inquietando,  exnunc  omni 
juri,  quod  nobis  in  antedictis  bonis  conpetere  videbatur,  sponterenun- 
tiasse,  omnem  proprietatem  et  omne  dominium  seu  jus  prefatorum  bono- 
rum ,  quod  hactenus  habuisse  dinoscimur ,  in  sepedictos  commendatorem 
et  ft*atres  transferentes  juste  donationis  titulo  in  perpetuum  possidendum.  25 
In  cujus  rei  evidentiam  litteram  hanc  tradidimus  nostro  sigillo  roboratam. 
Datum  et  actum  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  Ix?  vii?,  ydus  mensis 
junii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.K    Siegel  dreieckig  (stark  verletzt); 
adler  mit  ausgebreiteten  flttgeln  und  nach  rechts  gewandtem  ziegenkopfe,  auf  der  30 
brüst  des  adlers  ein  scbild,  von  dessen  oberem  rande  fünf  gabelförmige  zacken  aus- 
gehen ;  von  umschr.  nur  noch  der  schluss AC  lesbar. 

235.  Dietrich  von  Eiben  und  seine  söhne  verkaufen  mit  lehnsherr- 
licher einwilligung  des  landgrafen  von  Hessen  dem  deutschen  hause  in 

Marburg  den  zehnien  zu  Sindersfeld.    Gudensberg  1267  jun,  24.     35 

1267  Nos  Theodericus  de  Elbene  senior,  fiKi  nostri  Conradus,  Theodericus 

jun.  24.  ^^  Hermannus  canonicus  Fritslariensis  presentibus  protestamur,  quod 

n  Nr.  140. 


1267aQg.  10.  181 

decimam  in  Syndelosfelde  fratribus  domus  Theutonice  in  Martburg  pro 
triginta  et  sex  marcis  vendidimus,  domino  nostro  lantcravio,  a  quo  ipsam 
habuimus  in  feodo,  consentiente.  Spoponderunt  eciam  pro  nobis  Herman- 
nns  congnatns  no8ter  de  Elbene,  Gyso  Sprengel,  Gerlacus  de  Griffede, 

5  Conradns  de  Werhene  milites  fide  data  et  eciam  Eberhardu«  scultetus  in 
Gadinsberg,  quod  de  dieta  deeima  prefatis  fratribus  in  Martburg  et  domni 
ju6ti  per  omnia ,  sicut  tenemur ,  erimus  werandi.  Quod  si  per  nos  non 
fieret,  prefati  fidejussores  intrabunt  Hohenberg  more  fidejussorio ,  inde 
non  exituri  nisi  dampno  dictis  emptoribns  primitus  integraliter  refuso. 

10  Testes  eciam.  qui  intererant,  sunt  subannotati :  Hermannus  de  Wolfers- 
husen  junior,  Hermannus  et  Heinrieus  fratres  de  Rengershusen,  Berthol- 
duB  de  Beueringin;  Gnnthardus,  Rupertus  Zukeduch,  Theodericus  Scinde- 
leib,  scabini  in  Gudinsberg,  et  quam  plures  alii.  Et  ut  hec  venditio  sit 
evidens,  ad  preces  nostras  sigillum  nobilis  viri  domini  Gysonis  in  Gudins- 

I5beig  hiis  est  appensum. 

Datum  apud  Gudinsberg,  viii?  kalendas  julii,  anno  domini  m?  cc? 
lx?vü? 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutBcbo.).  Siegel  abgefallen. 

236.    Berlhold  von  Schlolheim  bezeugt,  dass  landgraf  Heinrich  von 
20  Thüringen  die  guter  am  bach  Helbe^  welche  sein  bruder  Konrad  dem 
deutschen  orden  geschenkt^  diesem  erworben  habe^  ausgenommen  die 
kirche  zu  Günstedt^  deren  patronat  dem  orden  gehöre. 

Stramsberg  1 267  aug.  \  0. 

Nos  Bertoldus  dapifer  de  Slatbeim  constare  cupimus  universis  pre-  1 207 
25sentem  litteram  inspecturis,  quod  nos  vidimus  et  audivimus  dominum 
Henricum  lantgravium  ^j  Thuringie  bona  juxta  aquam  que  vocatur  Helbe 
Sita ,  que  suus  frater  Conradus  ejusdem  terre  lantgravius  terre  sanete  et 
domui  Theutonice  pro  salute  anime  sue  et  omnium  progenitorum  suorum 
libere  contulit  et  solute,  pro  fratribus  de  domo  Theutonica  conparasse, 
30  eeclesia  in  Gunstete  favente  domino  Henrico  lantgravio  excepta  penitus 
et  exempta,  cujus  patronatus  ad  fratres  pertinet  omni  jure.  In  cujus  rei 
testimonium  dedimus  fratribus  presens  scriptum  nostro  sigillo  confirmatum. 

Datum  in  Struzisberc,  anno  domini  m.  cc.  Ixvii..  in  die  sancti  Lau-  . 
rencii. 

35  AuB  nr.  760  (774)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  Gedr.:  Gudenuß  Codex 
4,  909. 


1)  Copialb.  lantgraTie. 


1  82  1267  sept.  U. 

237.  Rilter  Gerlach  von  Seibelsdorf  verkauft  dem  deutschen  hause  in 
Marburg  seine  guter  zu  Seibelsdorf  und  Reprode.  Alsfeld  1 267  sept,  \  4. 

1267  Quoniam,  ut  sapientis  testatur  auctoritas,  omnium  habere  memoriam 

sept.  14.  g^  jj^  jj^jjq  penitus  deviare  divine  pocius  quam  humane  creditur  esse  vir- 
tutis,  noscant  igitur  universi  tam  presentes  quam  futuri  litteras  presentes  5 
inspecturi ,  quod  ego  Gerlacus  miles  de  Syboldesdorf  conmunicata  manu 
uxoiis  mee  Adelhedis  et  Gerlaei  ac  Elizabeth  puerorum  meorum  priorum 
necnon  cognatorum  meorum  videlicet  Gerlaci  militis  et  Herdeini  fratris 
ejus  de  Rulinkirchin  ac  Eckehardi  dieti  Cupel  accedente  favore  et  con- 
sensu  tria  allodia  seu  tres  curias  a  judiciali  jure  penitus  exemptas  et  om-  lo 
nia  bona  mea  sita  in  Syboldesdorf,  item  omnia  bona  sita  in  Reprade  cum 
Omnibus  suis  pertinenciis,  campis,  areis,  aquis,  rivis^  paludibus^  silvis 
atque  saltibus  ac  aliis  attinenciis,  cum  omni  utilitate  atque  proventu  nunc 
exinde  aut  in  posterum  proveniente ,  omnia  ^hec  predicta  libera  et  sine 
omni  honere,  sub  eisdem  terminis  in  longum  vel  inlatum,  cum  omni  15 
Jurisdictionen   qua  eadem  possedi  hactenus,   venerabilibus  et  religiosis 
viris  conmendatori  et  fratribus  in  Marthpürg  ordinis  Theutonicorum  rite 
ac  legittime  tradidi  ac  yendidi  pro  sexaginta  marcis  denariorum  duabus 
minus ,  ipsa  pecunia  jam  numerata  michi  integre  et  soluta ;  promittens 
ipsos  fratres  super  bonis  predictis  ac  rerum  suarum  dominus  vere  pro- 20 
prietatis  titulo  quiete  perpetuo  possidendo  warandare  et  firmare,  ubicum- 
que  necessarium  fuerit  aut  oportunum.    Renuncio  eciam  in  pretaxatis 
Omnibus  cuilibet  excepcioni  et  actioni ,  que  predictorum  bonorum  conpa- 
racionem  seu  alienacionem  valeat  inpungnare  seu  eciam  inpedire;  hoc 
tamen  adjecto,  quod  homines  in  prenominatis  terminis,  videlicet  Siboldes-25 
dorf  et  Reprade ,  areas  nondum  constructas  seu  edificatas  inhabitaturi, 
tribus  allodiis  antedictis  dumtaxat  exceptis,  racionibus  judicialibus,  pront 
justum  fuerit,  astringentur.   Ad  perpetuam  itaque  hujus  rei  memoriam  et 
firmitatem .  ne  aliqua  ambiguitas  vel  altercacio  super  premissis  oriatur, 
quia  sigillum  proprium  non  habeo ,  paginam  hanc  nobilis  viri  Ludewici  30 
comitis  de  Cyginhagin  necnon  civitatis  in  Alsfelt  sigillonim  munimine 
pecii  roborari.    Testes  vero  sunt :  Siffridus  de  Aldinburg ,  Henricus  de 
Rossebach ,  Conradus  et  Eckehardus  fratres  de  Lynden ,  Wigandus  de 
Screkesbach,  Eckehardus  de  Lyderbach,  Denhardus  Ruze,  milites:  Con- 
radus Vraz,  Herbordus  de  Lynden,  Henricus  de  Hattindorf;  Richwinus,  35 
Rudolfus  de  Omesa ,  Fridericus  Diues ,  scabini  in  Alsfelt ,  et  alii  quam 
plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  in  Alsfelt,  in  die  exaltacionis  sancte  cracis ,  anno 
domini  m.  cc.  Ixvii. 

Aus  nr.  790  (8o4)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  40 


1267  oct.  2. -•1267dec.  183 

238.     1267  ocL% 

Eckehardtts  et  Hademgis  uxor  ejus  cives  Wetflarienses.  Notum  faei-    ^^^'^ 
mvLB,  quod  nos  redditus,  qui  annuatim  ad  marcam  denariornm  Coloniei^- 
sinm  estimari  possnnt,  pro  remedio  animarnm  nostrarum  .  .  abbatisse  et 

5  conventni  sanctimonialium  monasterii  de  Nezee  Cisterciensis  ordinis  Mo- 
guntine  diocesis  per  modum  testamenti  donandos  duximus  sub  hac  forma, 
yidelicet  quod  ipsos  redditns  integraliter  pereipiamus  toto  tempore  vite 
nostre^  nobis  vero  defunetis  eisdem  redditibns  abbatissa  et  conventus 
predicti  pacifice  gaudebunt.    Situs  autem  et  solucio  reddituum  predicto- 

lorum  hii  sunt:  de  manso  in  Sualebach  sito,  quem  colit  Ingebrandus,  an- 
nuatim Septem  solidiColonienses,  mensura  papaveris,  que  meste  yulgari- 
ter  appellatur ,  duo  anseres ,  duo  puUi  in  autumpno  et  duo  in  camiprivio 
persolventur;  item  de  orto  sito  juxta  molendinum  de  Husen,  quem  Con- 
radus  de  Dridorf  noster  concivis  hereditario  jure  obtinet,  idem  C.  ferto- 

I5nem  tenetur  persolvere  annuatim;  item  Heinricus  dietus  Honeman  et 
qnidam  alii  de  quodam  prato  juxta  Logenam  solidum  Coloniensem  singu- 
lis  annis  solvent.  In  testimonium  presens  instrumentum  sigillo  coneivium 
nostromm  tradidimus  communitum. 

Datum  Gerber to  advocato ,  Bemone  juniore .  Conrado  de  Dridorf, 

20  Henrico  de  Munichnsen  scabinis  Wetflariensibus  presentibus,  anno  domini 
m?  cc?  Ixvii?,  die  dominico  proximo  post  Michahelis. 

Aus  orig.-perg.  mit  siegelbruchstück  in  Marburg  (deutsche.)  • 

239.    Rittei'  Ludwig  vogt  von  Fronhaiisen  beurkundet^  dass  seine 
tochler  Kunigunde  ihre  guter  zu  Nonnenhamen  dem  deutschen  harne 
25  hei  Marburg  verkauft  habe.     1267  dec, 

Ego  Ludewicus  miles  dietus  advocatns  omnibus  Cristi  fidelibus  pre-    1267 
Bens  scriptum  intuentibus  notum  esse  cupio,  quod  filia  mea  Cunegundis 
relicta  Hedinrici  [militis  bone  memorie  dicti  de  Dalheim  una  cum  pueris 
suis  libere  et  voluntarie  omnia  bona  sua  sita  in  Kunninhusin  dedit  ac 

30  vendidit  pro  duabus  marcis  ac  dimidia  denariornm  veherabilibus  viris  .  . 
commendatori  ac  fratribus  domus  Teuthonice  apud  Marpurg  jure  proprie- 
tatis  perpetuo  possidenda.  Preterea  ego  Ludewiens  antedictus  et  Alber- 
tus miles  dietus  de  Scrikede  et  Ludewicus  filius  mens  nos  per  presentes 
fidejussorio  nomine  ipsis  fratribus  pro  pueris  filie  mee  predicte  fideliter 

35obIigamus  in  hunc  modum,  videlicet  quod  prenominati  pueri  filie  mee 
prehabite,  mei  nepotes,  postquam  annos  discretionis  attingerint,  juri  omni 
sepedictorum  bonorum  renunciando  ipsos  fratres  super  possessione  ac 
proprietate  stabilibunt  ac  warandabunt,  ubicunque  domui  ^isum  fuerit 
expediens  et  oportunum.    Ne  autem  temporis  successu  quicquam  in  con- 


deo. 


184  126*^060.16. 

trariam  «venerit,  litteram  hanc  super  hoc  oonfectam  tradidi  ipsis  fratribns 
sigilli  mei  robore  consignatam,  Testes  vero  hnjus  sunt:  Walterus  miles 
dictus  de  Nordeckin,  Ludewicus  de  Selehem  scabinus  in  Ameneburg, 
Heinricus  de  Batinfelth,  et  alii  quam  plnres. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ix?  yii?,  mense  decembris.  ^ 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Siegel  dreieckig;  nach  rechte  schrei- 
tender lüwe ,  darunter  vier  halbe  und  zwei  ganze  rauten  in  der  Stellung  4.2; 
umschr.:  ....  LLVM-  LVDEVICI-  AD 

240.  Riller  Waliher  von  Nordeck  und  seine  gemahlin  Lucardis  schen- 
ken dem  deutschen  hause  bei  Marburg  ihre  guter  zu  Treis  an  der  lo 
Lumde^  Seilbach^  Anlref^  Climbach  und  Odenhausen^  ferner  nach  dem 
tode  der  Lucardis  einkünfte  zu  Wiltelsberg  und  beim  etwaigen  eintritt 
ihres  söhnen  Friedrich  in  den  deutschen  orden  guter  beim  hof  Elms- 
hausen  und  zu  Rossherg.    Marburg  1 267  dec,  i  6. 

1267  Ea,  que  geruntur  m  tempore,  ne  simul  cum  tempore  labantur,  poni  15 

solent  in  ore  testium  et  tenaci  memoria  litterarum.    Noscant  igitur  uni- 

versi  tarn  presentes  quam  futuri ,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit, 

quod  ego  Walterus  miles  dictus  de  Nordeckin  et  conjux  mea  Lucardis 

coadunata  manu  et  consensu  unanimi  omnia  bona  nostra  sita  in  Treyse 

juxta  Lunam:  item  bona  nostra  sita  in  villa  Sylebach;  item  bona  nostra  2o 

cum  hominibus  sita  in  villa  Antreffa ,  excepto  manso ,  in  quo  Henricus 

residet,  per  nos  assignatum  (!)  monachis  in  Haginnehe ;  item  bona  nostra 

sita  in  Clintbach ;  item  homines  et  bona  nostra  sita  in  Vdinhusin,  omnia 

hec  bona  predicta  libera  ac  sine  omni  onere,  cum  omnibus  suis  pertinen- 

tiis,  videlicet  areis,   domibus,  campis,  aquis,  rivis,  paludibus,  pratis,  25 

silvis  ac  saltibus  atque  aliis  pertinentiis  sub  eisdem  terminis  in  longum 

vel  in  latum  sitis,  cum  omni  utilitate  et  questu,  qui  nunc  est  aut  in  poste* 

rum  fuerit,  qui  nunc  apparet  aut  postmodum  apparebit,  donavimus  atque 

contulimus  pro  animarum  nostrarum  remedio  venerabilibus  ac  religiosis 

yiris  commendatori  ac  fratribus  domns  sanete  Marie  Teuthonicorum  apnd  3o 

Marpurg  vere  proprietatis  titnlo  temporibus  perpetuis  possidenda,  nullo 

prorsus  jure  aut  obsequio,  quocunque  nomine  censeatur,  nobis  in  eisdem 

bonis  reservatis.  Insuper  Septem  modios  avene  in  Wittilsberg  in  pensione 

annua  prefatis  commendatori  et  fratribus  donavirnus  in  proprietate  per- 

petuo  possidendos.  hoc  adjecto,  quod  Lucardi  conjugi  mee  antedicte  ad  35 

tempora  vite  sue  Septem  modios  avene  predictos  fratres  ipsi  omnibus  an- 

nis  ministrabunt .  qua  defuncta  in  proprietatem  domus ,  sicuti  bona  pf&- 

habita ,  libere  revertentur.    Preterea  bona  nostra  sita  in  curia  dicta  Hel- 

mudehusin  ac  bona  nostra  sita  in  Rosseberg  cum  omnibus  suis  attinentiis 


i267dec.  23.  185 

prenominatis  commendatori  et  fratribus  conferimns  hac  conditioDe,  ut 
qnamdia  Fridericus  filias  mens  infra  discretionis  annos  adhnc  existendo 
emn  matre  sna  Lncarde  predicta  fiierit  oommoratnB ,  ft*atre8  ipei  omnem 
usufraotum  istorum  bono^m  annuo  presentabnnt  Lncardi  mee  conjngi 

5  antedicte.  PoBtquam  vero  Fridericus  filins  mens  annos  legittime  etatis 
atdgerit,  si  ordinem  predictoriim  fratrnm  in^edi  decreverit  seeuK  relicta 
vanitate,  extanc  ex  eonsequenti  et  ipsa  bona,  que  ipiii  deputata  sunt,  or- 
dini  et  fratribus  in  proprietatem  jure  perpetuo  remanebunt.  Si  vero, 
quod  absit.   post  annos  discretionis  impletos  vitam  eligat  secnlarem, 

lofititres  extunc  eidem  bona  prefata  in  Heldemusin  (!)  et  in  Rosseberg  cum 
suis  attfnentiis  absoluta  resignabunt,  ut  cum  eisdem  possit  disponere  in 
Omnibus  pro  sue  arbitrio  voluntatis.  Si  autem  infra  annos  discretionis 
viam  camis  ingressus  fuerit  unirerse,  bona  ejus  predicta  pro  ipsius  anime 
remedio  commendator  et  fratres  in  proprietatem  ac  possessionem  perpe- 

]5tuam  sine  contradictione  cujuslibet  retinebunt.  Ad  perpetnam  itaque 
hujus  facti  evidentiam ,  ne  super  hiis  in  posterum  aliqua  possit  suboriri 
diseordia  aut  altercatio  inimica,  litteram  hanc  ipsis  fratribus  tradidi  vene- 
rabilis  domini  Gerhardi  abbatis  in  Haginnehe  ac  proprii  sigilli  appen- 
sione  roboratam.  Testes  vero  sunt:  Yolpertns  miles  de  Curia,  item  Berh- 

20  tramus  plebanus  in  Ameneburg,  item  Ludewicus  et  Gerhardus  fratres  de 
Seieheim,  item  Gerhardus  Monetarius,  et  alii  quam  plures,  qui,  dum  ista 
fierent,  a£fuemnt. 

Datum  et  actum  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  Ix?  vii?,  xvii?  kalendas 
januarii. 

25  Aus  orig.-perg.  mit  zwei  siegeln  in  Marburg  (deutsche). 

241.  Ritter  Walther  von  Nordeck  zv  Amöneburg  und  seine  gemahlin 
Lucardis  weihen  ihren  sohu  Friedrich  dem  deutschen  orden  und  be- 
stimmen für  den  fall  des  künftigen  eintritts  desselben  in  das  deutsche 
kam  bei  Marburg  letzterem  ihre  guter  zu  Rossberg  und  Elmshausen 
30  sotvie  nach  dem  tode  der  Lucardis  die  guter  zu  Weitershain^  Norderna^ 
Steinbühl  und  Witteisberg.    Amöneburg  1267  dec.  23. 

Evanescit  actio  temporalis,  nisi  firmetur  apicibus  sigillatis.  Ego  igi-  i267 
tur  Waltherus  miles  in  Ameneburg  dictus  de  Norteke  et  Lucgardis  uxor  ^^'  ^^• 
ejus  presencium  tenore  recognoscimus  et  publice  protestamur,  quod  sano 
35inter  nos  usi  consilio  communi  consensu  Fredericum  filium  nostrnm  do- 
mino  Jhesu  Gristo  beateque  Marie  virgini  obtulimus  in  domo  Theutonica 
apud  Marpurg  cum  fratribus  ibidem  deo  famulantibus  perpetuo  servien- 
dum,  tali  condicione,  si  spontaneus  elegerit,  cum  ad  annos  legitimos  per- 
yenerit,  quod  optamus.  Insuper  bona  nostra  proprietaria  in  Rosseberg  et 


186  1268  Jan.  5. 

in  Almudehiisen  fratribus  predictis  et  domai  cum  ipso  filio  nostro  contu- 
limus,  si  ipse  ibidem  voluerit  pennanere.  Si  vero,  quod  absit,  apud  ean- 
dem  domum  et  fratres  recnsaverit  pennanere ,  cum  ad  annos  legitimos 
pervenerit ,  bona  sna  predieta  ad  eum  libere  rfivertentur.  Adjeetom  est 
eciam,  quod  medio  tempore  fratres  iidem  eadem  bona  possideant  et  pro  5 
voluntate  sua  apud  colonos  locando  proeurent,  fructus  omnes  cedentes  ab 
eis  michi  Lugardi  matri  predicti  Frederici  filii  mei  integraliter  presen- 
tando,  donee  apud  sepedietam  domum  se  recipiat  religionis  babitum  in- 
duendo.  Preterea  si  ante  religionis  babitum  ordinis  ejusdem  de  ^ite  me- 
dio sublatus  fuerit,  hec  bona  pro  nostrarum  remediis  animarum  et  nostro-  io 
rum  antecessorum  remanebunt  fratribus  antedictis.  Ceterum  ego  Wal- 
therus  bona  quedam  in  Widradeshagen,  Korderena  et  in  Stenbule  sita 
annis  singulis  duos  solides  et  dimidium  maldrum  tritiei  solrencia  do- 
mine Lucgardi  uxori  mee  quamdiu  vixerit  ad  sua  necessaria  assignavi 
et  extunc  'eidem  domui  et  fratribus  cum  bonis  cedent  prescriptis  pro  15 
nostrainim  Salute  similiter  animarum.  Item  bona  quedam  in  Witbeles- 
berg  Septem  modeos  avene  annuatim  solvencia  ad  usus  suos  quamdiu 
vixerit  reliqui  ei,  que  ipsa  defuncta  eum  bonis  reliquis  domui  et  fra- 
tribus remanebunt.  In  cujus  rei  testimonium  presentem  dedimus  litte- 
ram  sigillo  universitatis  opidi  in  Ameneburg  roboratam.  20 

Acta  sunt  hec  in  Ameneburg  apud  reclusorium,  anno  domini  m?  cc? 
sexagesimo  septimo,  proxima  sexta  feria  ante  nativitatem  domini.  Hujus 
rei  testes  sunt :  dominus  Bertramus  viceplebanus  in  Ameneburg ;  Volper- 
tus  de  Curia ,  Conradus  de  Eruershusen ,  milites ;  Hartmudus  de  Dra, 
Ludewicus  etGerhardus  de  Selbem  fratres.  Gerhardus  dictus  Moneta-25 
rius,  et  alii  quam  plures. 

Aus  einer  unter  dem  Marburger  stadtsiegel  ausgestellten  copie  auf  perg.  v.  j. 
1341  in  Marburg  (deutscho.). 

242.     Ritter  Jakob  von  Stein  verzichtet  auf  guter ^  welche  Ulrich  von 
Knöringefi  dem  deutschen  harne  in  Oberflörsheim  hinterlassen,       30 

1268  jaw.  5. 

1268  Noverint  universi  teuerem  presencium  inspecturi,  quod  ego  Jacobus 

^"^'   '   de  Lapide  miles  et  Gudula  uxor  mea  renunciamus  pure  et  precise  pro 
nobis  et  heredibus  nostris  universis  bonis  et  singulis,  queVlricus  deKno- 
ringin  pie  recordacionis  dominis  sancte  domus  Theutonice  inOberenflers-35 
heim  contulisse  dinoscitur ,  dimittentes  ipsos  dominos  pro  bonis  eisdem 
de  cetero  ab  omni  actione  et  inquietacione  liberos  penitus  et  solutos  *) . 


1)  Copialb.  libera  et  soluta. 


1268febr.29.  — 1268  8ept.23.  187 

Presenti  itaque  scripto  domini  fratres  et  E.  comes^)  de  Liningen  sna 
sigilla  nostris  inclinati  precibns  appenderunt. 

Actam  et  datum  anno  domini  m.  ce.  Ixyiii.;  in  vigilia  epiphanie 
dondni. 

5         .   Aus  nr.  537  (546]  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

243.  Graf  Ludung  von   Ziegenhain  überlässt  die  gilte^^  zu  Treis^ 
welche  bruder  Wallher  von  Nordeck  früher  von  ihm  zu  lehn  getragen^ 

dem  deutschen  hause  in  Marburg,    Marburg  1268  febr,  29. 

Nos  Lodewicus  comes  de  Cigenhain  omnibus  Cristi  fidelibus,   ad    1268 
10  quos  presens  scriptum  devenerit,  salutis  perpetue  incrementnm.  Quoniam       ' 
ea,  que  geruntur  in  tempore,  natnram  seeuntur  temporis,  cautissimum  est, 
ut  ea,  que  fiunt  in  tempore,  litterarum  testimonio  perhennentur.  Nos  igi- 
tar  Omnibus  hujus  littere  inspectoribus  cnpimus  fore  notum,  quod  nos 
Lodowiens  comes  de  Ciegenhain  attendentes  honorem  dei  necnon  dilecto- 
l5rum  nobis  conmendatoris  ceterorumque  fratrum  domus  Theutonice  in 
Marburg  inclinati  precibus,  ea  bona ,  que  frater  Walterus  dictus  de  Nor- 
deckin  quondam  a  nobis  in  feodo  tenuit,  sita  in  Treise  ^)  appropriavimus 
antedictis  fratribus  jure  perpetuo  libere  ac  sine  inpeticione  qualibet  pos- 
sidenda.    Ne  autem,  quod  absit,  hec  nostra  donatio  sive  appropriatio, 
20  quam  sepedictis  fratribus  dedimus,  a  nostris  successoribus  aliquomodo 
inpediri  valeat ,  presentem  cedulam  abinde  confectam  prenominatis  fra- 
tribus dedimus  sigilli  nostri  munimine  confirmatam. 

Datum  apud  Marburg ,  anno  domini  m?  cc?  Ixviii?,  pridie  kalendas 
marcii. 

25  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.]-    Siegel  abgefallen. 

244.  Erzbisciwf  Werner  von  Mainz  verspricht  den  besuchern  der 
Michaeliskapelle  auf  dem  kirchhofe  der  fremden  iti  Marburg  vierzig 

tage  ablass,    Mainz  1268  sept.  23. 

W.  dei  gratia  sancte  Maguntine  sedis  archiepiscopus,  sacri  imperii  1268 
30  per  Germaniam  archicancellarius,  universis  Cristi  fidelibus  salutem  in  do-  ^^^^'  ^^' 
mino.  Loca  sanctorum  omnium  pia  et  prompta  devotione  sunt  a  Cristi 
fidelibus  veneranda ,  ut  dum  dei  honoramus  amicos ,  ipsi  nos  amabiles 
deo  reddant  et  illorum  nobis  vendicantes  patrocinium  apud  ipsum,  quod 
merita  nostra  non  obtinent,  eorum  mereamur  intercessionibus  obtinere. 
35  Cupientes  igitur,  ut  capella  sancti  Michaelis  in  Martburg  nostre  diocesis 


1)  Copialb.  fratris  et  E.  comites. 

2)  Trels  an  der  Lnmde.  nicht  Treysa  im  kreise  Ziegenbain,  wie  nr.  240  erglebt. 


1  88  126S  oov.  12-18.  —  1269  (1270?)  jan.  3. 

in  eimiterio  peregrinoram  con&tructa  congruis  honoribns  freqnentetnr  et 
venerantes  eandem  celestis  dono  gratie  gandeant  se  refectos.  omnibus 
vere  penitentibus  et  confessis,  qni  capellam  ipsam  in  festo  sancti  Michae- 
lis, in  die  dedicationis  ejusdem  capelle  ac  per  octavas  eorum  veneTabili- 
ter  visitabunt,  quadraginta  dies  de  injuneta  sibi  penitentia  miserieorditer  5 
relaxamus ;  presentibus  extra  locum  nullatinus  deferendis. 

Datum  Maguntie,  ix?  kalendai»  octobris,  anno  domini  millesimo  dn- 
centesimo  sexagesimo  octavo. 

Aus  orig.  -perg.  mit  siegelbruchstück  iu  Marburg  (deutscho.). 

245.  Brudet' Eberhard  Stellvertreter  des  Johanntiermeisters  und  com- 10 
thur  zu  Mergentheim  verkauft  die  guter  seines  ordens  zu  Rossdorf ^ 

Wazzendorf  und  Niederwald  dem  deutschen  hause  in  Marburg. 

1268  nov,  12—18. 

1268  Frater  Eberhardus  vicem  magistri  gerens  hoepitalis  sancti  Johannis 

"^^*    "    '  ac  tunc  conmendator  in  Mergentheim  universis  Cristi  fidelibus,  quos  pre- 1^ 
sens  scriptum  audire  contigerit ,  salutem  ac  fidem  presentibus  adhibere. 
Tenore  presentium  recognoscimus  publice  protestando,  quod  nos  unanimi 
consensu  fratrum  nostrorum  bona  nostra  sita  in  Bosdorf ,  Wazzindorf  ac 
in  Niderenwalt,  videlicet  xxvi  jugera,  cum  omnibus  suis  attinenciis  ac 
omni  jure,  quo  nos  ea  huc  nsque  possedimus,  conmendatori  ac  fratribus  '^^ 
domus  Theutonice  in  Marburg  pro  xxx  marcis  Coloniensibus  vendidimus 
omni  nostro  in  eos  translato  dominio  perpetuo  sine  inpeticione  qualibet 
libere  possidenda.    Hujus  rei  testes  sunt:  frater  Damarus  conmendator 
in  Bndencheim ,  irater  Johannes  de  Rorbach  conmendator  in  Nidee  do- 
monim  nostrarum,  Johannes  dictus  Bohemus,  Heinricns  dictus  de  Sassin,  25 
et  quam  plures  alii  fide  digni.    Ne  autem,  quod  absit,  huic  nostre  vendi- 
tioni  quicquam  in  contrarium  veniat.  presentem  cedulam  abinde  con- 
scriptam  pretaxatis  fratribus  tradidimus  sigilli  nostri  munimine  coniir- 
matam. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixviii?,  infra  octavam  beatiMar-30 
tini  episcopi  et  confessoris. 

Aus  dem  sehr  verblassten  orig. -perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel  rund ;  im 
Schilde  drei  nach  rechts  geöffnete  halbmonde  in  der  Stellung  v ;  umschr. :  SI6ILLVM* 
FKATRIS-  EBERHARDI. 

246.  Hartrad  von  Merenberg  giebt  dem  bruder  Walther  von  Nordeck  Zo 
die  bisher  zu  lehn  getragenen  guter  zu  Odenhausen^  Weitershain^ 

Norderna  und  Steinbühl  zu  eigen.    1269(1270?)  jan.  3. 

M2'o^^  Nos  Harderadus  de  Merenberg  presentium  tenore  recognoscimus  et 

Jan.  3.    publice  protestamnr,  quod  quedam  bona  in  Vdenhusen,  Wideradeshagen,  . 


y 


1269  febr.  15.  1 89 

Noderena  et  Steiabole  sita  duos  Bolidos  et  dimidium  maldrum  tritici  aQ- 

Duatim  solventia,  ciyns  ad  nos  proprietas  pertinebat,  fratri  Walthero  dicto 

de  Nordecke  et  sorori  Luckardi  relicte  aue,  qui  a  nobis  feodaliter  tenue- 

runt;  jure  contulimus  proprietatis.    In  cujus  rei  testimonium  presentem 

5  eis  dedimus  litteram  noBtri  sigilli  munimine  roboratam. 

Anno  domini  m?  cc?  Ixix?,  tercio  nonas  januarii. 

Aus  dem  zerfallenen  orig.-perg.  in  Marburg  'deutscbo.^  Auf  der  rttckseite 
steht  von  band  des  XV.  Jahrb. :  Widertzbayn,  Nordemowe  apud  Lundorff.  Viel- 
leicht ist  Trierer  Jahresanfang  anzunehmen.  Vgl.  jedoch  nr.  240  u.  241. 

10  247.    Johann  von  Dembach  erklärt^  dass  er  auf  die  von  Siegfried 
von  Schiriingen  dem  deutschen  hause  zu  Marburg  überlassenen  leib^ 
eigenen  kein  recht  habe,    Herbam  1 269  febr.  1 5. 

Nos  Johannes  de  Derenbach  omnibus  presentem  paginam  inspectu-    1269 
ris  volumus  esse  notum ,  quod  cum  inter  nos  ex  una  et  fratres  domus 

isTheutonicorum  de  Marpurg  ex  parte  altera  questio  verteretur  pro  eo, 
quod  nos  aliquid  juris  habere  credebamus  in  hominibus  illis,  quos  quon- 
dam  Sifridus  de  Scherlingen  contulit  fratribus  antedictis  et  quos  frater 
Johannes  bone  memorie  noster  avunculus  in  sua  custodia  detinuerat, 
quousque  se  tradidit  ordini  memorato ,  nunc  autem  sufGcienter  edocti  re- 

20  cognoscimus ,  nos  nichil  juris  habuisse  penitus  vel  habere  in  hominibus 
memoratis.  sed  potius  in  ipsorum  inpetitione  tarn  fratribus  quam  eisdem 
hominibus  injuriam  irrogasse.  Ideoque  nunc  ad  cor  reversi  effestncamus 
et  renontiamus  simpliciter  et  precise  pro  nobis  et  fratribus  nostris  Gisel- 
berto  et  Heidenrico  et  pro  nostris  heredibus  et  suecessoribus  universis 

25(»nai  actioni  seu  questioni,  que  nobis  aut  alicui  nostrum  erga  fratres  et 
homines  antedictos  posset  de  jure  conpetere  yel  de  facto.  In  cujus  rei 
testimonium  et  robur  presens  scriptum  nostro  et  civitatis  de  Herbem  si- 
gillis  ipsis  tradimus  communitum. 

Acta  sunt  hee  apud  Herbem.   Presentibus :  fratre  Philippo  gardiaao 

30  de  Wetflaria,  domino  E^ono  plebano  de  Herbem,  domino  Heinrico  sooio 
suo  et  plebano  de  Lune ;  domino  Bemhardo,  domino  Conrado  filio  suo  et 
domino  Amilia  de  Swalebach,  militibus;  Johanne  de  Burch,  Heinrico 
Monetario,  Heinrico  dicto  Sinnige,  Heinrico  de  Vffenbach  et  Theoderico 
Tu2el ,  scabinis  j  et  ceteris  quam  pluribus  fide  dignis.    Datum  ibidem, 

35  anno  domini  m?  cc?  Ix?  viU?,  xv?  kalendas  mardi.  Nos  quoque  scabini  et 
uniyersitas  oppidi  de  Herbem  rogati  ex  parte  Johannis  sepedicti  de 
Derenbach  sigillum  nostrum  apposuimus  presentibus  in  testimonium 
super  eo. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscbo.).  Beide  Siegel  abgefallen. 


1 90  1269  juD.  2.  —  1269  aug.  1. 

248.  Graf  Günther  von  Schwarzburg  der  allere  überlässl  dem  deut- 
schen hause  in  Griefsiedt  eine  hübe  zu  Hausen ,  welche  Wilhelm  von 

Weissensee  von  ihm  zu  lehn  halte.    1269  jun.  2. 

1269  Nos  Gontherus  dei  gracia  comes  de  Swarczburg  eenior  omnibus  in 

'^^'   '  perpetuom.    Testimonio  presencium  recognoscimas  lucide  protestando,  5 
qnod  jus  proprietarium,  quod  in  uno  manso  sito  in  Hasen  haboimus, 
videlicet  quem  dominus  Wilhelmus  de  Wiszense  a  nobis  habuit  in  feodo, 
de  bona  permissione  filiorum  et  heredum  nostrorum  quorumlibet  fratribus 
domus  Theutonice  in  Grifstete  conmorantibus  donavimus  et  dimisimus 
perpetuo  possidendum.  Ne  igitur  hec  donacio  nostra  ab  aliquo  nostrorum  lo 
puerorum  sive  beredum  inmutetur  aliqualiter  vel  infringatur ,  presentem 
litteram  nostro  sigillo  conmunitam  dedimus  in  testimonium  super  eo. 
Testes  hujus  sunt:  castellani  nostri  milites  Henricus  et  Ot.  fratres  de 
Gruzzen,  Hartmannus  et  Cristanus  fratres  de  Holbach,  Herrn,  de  Wizce- 
leiben,  Henricus  de  Tannenrode;  Th.  scriptor  noster,  plebanus  in  Het- 15 
stete,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixix.,  iiii.  nonas  junii. 

Aus  nr.  743  (757)  des  Marbnr^er  copialbuches  in  Wien. 

249.  Die  erben  Evermars  von  Bartenhausen  bürgers  zu  Amöfieburg 
entsagen  zu  gunslen  des  deutsclien  hauses  in  Marburg  ihren  ansprachen  20 

auf  die  mühle  zu  Heuclielheim  bei  Amöneburg,     1 269  aug.  1 . 

1269  Qne  geruntur  in  tempore,  ne  labantur  cum  processu  temporis,  poni 

»Dg.  1.   goieut  in  lingua  testium  et  scripti  memoria  perennari.    Sciant  ergo  pre- 
sentes  et  posteri ,  quod  nos  Ludewicus  dictus  Vrecke  et  uxor  mea  Rilen- 
dis,  Hermanus  filius  Aile  et  uxor  mea  Gisle  cives  in  Ameneburg,  Hen-  25 
ricus  de  Barthenbusen  et  frater  meus  Hermannus,  heredes  proximi  Euer- 
man  de  Barthenbusen  civis  Ameneburgensis ,   renunciavimus  plane  et 
liberaliter  unanimi  consensu  et  bona  voluntate  omni  juri  pariter  et  actioni, 
quam  habuimus  in  molendino  Hukelhem  juxta  Ameneburg  sito,  ad  favo- 
rem  et  dilectionem  fratrum  .  .  domus  Theutonice  in  Marpurg.    Unde  ne  30 
alicujus  protervitas  nostram  renunciationem  in  posterum  impediat,  hanc 
litteram  ipsis  fratribus  jam  dictis  sigillo  civitatis  in  Ameneburg  ad  peti- 
cionem  nostram  dedimus  communitam.    Hujus  rei  testes  sunt:  dominus 
Bertrammus  viceplebanus  in  Ameneburg  et  Theodericus  suus  socius; 
dominus  Conradus  de  Marcdorph  miles ;  Ludewicus,  Gerhardus  et  Thet-  35 
marus  fratres  de  Selbem,  Johannes  Sconeheldis,  Wemherus  Scetzele,  Hen- 
ricus de  Hestinchem,  scabini  in  Ameneburg,  et  Henricus  de  Bredenbach. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixix?,  yincula  Petri. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  abgefallen. 


]269sept.22.  191 

250.  Ritter  Friedrich  von  Langenstein  verkauft  dem  deutschen  hause 
in  Marburg  seine  guter  zu  Langenstein^  seinen  wald  Hodenekin  [Hohe 
Eiche?)  und  seine  bes^itzung  Kadirenbiegen.  Homberg  1 269  sept.  22  ^). 

Quoniam  que  aguntnr  in  tempore,  ne  cum  tempore  labantur,  scriptis    1269 

5  et  testibufl  solent  perhemiari ,  ne  lapsu  temporis  in  oblivionem  et  alter-  ^^  ' 
caeionem  tranBeant  inimicam ;  noscant  igitur  universi  teuerem  presencium 
inspecturi,  quod  ego  Fridericus  miles  dietas  de  Langenstein  et  Elyzabeth 
uxor  mea  conmunicata  manu  et  unanimi  consensu  omnem  proprietatem 
bonorum  nostrorum  sitorum  in  Langenstein  cum  omnibus  suis  pertinen- 

10  ciis,  videlicet  campis,  areis,  agris,  aquis,  rivis,  pratis  ac  paludibus,  silvis 
atque  saltibus,  exceptis  Ulis  bonis,  que  Otbelo  2;  et  Erkinger  hereditario 
jure  a  nobis  detinent ;  item  silvam  nostram  Hodenekin  ^)  cum  suis  perti- 
nenciis;  item  proprietatem  nostram,  que  nuncupatur  Kadirenbiegen,  cum 
pratis  ac  paludibus  atque  aliis  suis  attinenciis ,  excepta  pensione  solidi 

i5denariorum  levinm,  quem  dabit  Conradus  dictus  Hama,  venerabilibus 
viris  .  .  conmendatori  et  fratribus  domus  sancte  Marie  Theutonicorum 
hospitalis  in  Marthpurg  vendidimus  pro  quadraginta  talentis  denariorum 
legalis  monete  jam  nobis  numeratis  et  solutis,  nulle  prorsus  jure,  obsequie 
aut  jurisdiccione,  quocumque  nomine  censeantur,  nobis  in  eisdem  bonis 

2ore8ervatis,  omnem  utilitatem  ac  proventum  prefatorum  bonorum  cum  omni 
jure  proprietatis  et  possessionis,  sicut  hactenus  eadem  tenuimus,  in  ipso- 
rum  fratrum  dominium  transferentes ,  libere  et  quiete  perpetue  possi- 
denda.  Promittimus  nichilominus  ipses  fratres  de  vere  proprietatis  titulo 
predictorum  bonorum  warandare ,  Stabilire  et  firmare ,  ubicumque  expe- 

25diens  fuerit  et  oportunum.  Hujus  rei  fidejussores  sunt:  Rupertus  de 
Nona,  Wigandus  Kuzza,  Conradus  et  Johannes  filii  Aurei,  Conradus 
Suema,  Wemherus  de  Hirtinghagen.  Testes  vero  hujus  sunt:  Emercho 
Scada.  Volpertus  de  Habeghebumin ;  item  scabini  in  Hohinburg,  vide- 
licet Bertoldus  Strutwolf,  Ludewicus  de  Yrinchishusen,  Berwigus,  et  alii 

30  quam  plures.  Ad  majorem  itaque  horum  evidenciam  et  perhennem  me- 
moriam ,  ne  in  posterum  ambiguitas  super  hiis  oriatur ,  ego  Fridericus, 
quia  sigillum  proprium  non  habeo ,  per  sigillum  Johannis  militis  Aurei 
soceri  mei  presens  scriptum  robur  capere  inpetravi. 

Datum  et  actum  in  Hohinburg,  anno  ab  incamacione  domini  m.  cc. 

35lx.yiiii.,  x.  kalendas  mensis  octobris. 

Aus  nr.  200  (203)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.    Gedr. :   Entdeckter 
Ungrund  nr.  70;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,520. 

1)  Vgl.  nr.  274. 

2)  Copialb.  Othela. 

40  3)  VieUelcht  schreibfebler  im  copialb.  fürHohenekin,  wald  Hohe  Eiche  ostl.  von 

Langenstein,  wo  der  orden  nach  zinsregistern  des  XIV.  jahrh.  begütert  war. 


1  92  1270  Jan.  19.  —  1270  mirz  22. 

251.  Ritter  Wiegand  Fraz  von  Ziegenhain  schenkt  mit  Zustimmung 
der  grafen  Ludwig  und  Gottfried  von  Ziegenhain  dem  deutschen  hause 
in  Marburg  den  müller  Volpert  von  Eichen.    Ziegenhain  1270  jan.  1 9. 

1270  Universis  Cristi  fidelibus,  ad  qijos  presens  derenerit,  ego  Wigandus 

^*"*     '  miles  dictus  Frazh  de  Cyginhen  notum  esse  cupio,  quod  Volpertum  mo-  5 
lendinarium  in  Eicha ,  in  cujus  persona  dominium  hactenus  per  nobiles 
viros  Lwdewicum  scilicet  et  Godefridum  comites  in  Cyginhen  jure  fedeo- 
dali  michi  conpetebat,  pro  anime  mee  remedio  et  salute  venerabilibus  ac 
religiosis  viris  . .  conmendatori  et  fratribus  in  Marpurg ,  quibus  et  uxor 
et  nati  ipsius  Volperti  conditione  servili  perpetuo  sunt  astricti.  nuUo  pror-  lo 
sus  jure,  quocunque  censetur  nomine,  michi  reseryato,  conmunicata  manu 
prehabitorum  dominorum  meorum  comitum  de  Cyginhen ,  accedente  ni- 
chilominus  connirentia  et  consensu  filiorum  meorum  Wigandi  videlicet  et 
Conradi ,  liberum  ac  sine  omni  onere  donavi  ac  tradidi,  ut  de  ipso  Vol- 
perto  tanquam  de  proprio  homine  disponent  et  ordinent  per  omnia  pro  15 
Bue  arbitrio  voluntatis.    Et  ne  ulla  in  posterum  super  hoc  facto  suboriri 
possit  ambiguitas ,  litteram  hanc  per  appensionem  sigillorum  sepedicto- 
rum  comitum  dominorum  meorum,  videlicet  Ludewici  et  Godefridi  de 
Ciginhen  roburari  fratribus  obtinui  memoratis. 

Datum  et  actum  in  Cyginhen ,  anno  domini  m?  cc?  Ixx?,  quarto  de-  20 
cimo  kalendas  mensis  februarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.) .  Auf  der  rlickseite  von  gleichz.  band : 
De  molendinario  in  Echin.  Auf  beiden  siegeln  ein  adler  mit  nach  rechts  blickendem 
Ziegenkopf.  1)  rund;  umschr.:  S-'  LVDEWICI-  COMITIS-  DE-  CIGINHAOEN- 
2)  dreieckig;  umschr.:  S-'  GODEFRIDI-  COMITIS  DE-  CIGINHAGEN-  2» 

252.     1270  märz  22. 

1270  Philippus  et  Wernherus  fratres  juniores  de  Valkenstein  nobiles  re- 

man  22.  cQgnoscimus,  quod  de  bonis  nostris  in  Wekensheim  duos  mansus(!)  et  tria 
jugera  pratorum  cum  areis  attinentibus  Frideberto  Juueni  civi  Frideber- 
gensi.  uxori  sue,  filiis  suis  et  filiabus  feodali  jure  contulimus.  Aderant:  30 
Rupertus  de  Carben  burggravius  in  Frideberc,  Johannes  de  Ossinheim. 
milites;  H.  dictus  Eigilo  et  Ludewicus  scultetus  in  Assinheim,  cives. 
Presentem  litteram  sigillorum  nostrorum  munimine  favorabiliter  robo- 
ramus. 

Datum  xi?  kalendas  aprilis,  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  35 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Die  runden  r'eitersiegel  der  ausstei- 
ler zerbrochen. 


1270  apr.  23.  —  1270  jun.  9.  193 

253.    Rilier  Eberhard  von  Echzell  verkauft  dem  deutschen  hause  bei 
Marburg  einen  zins  zu  Kirchhain.     Münzenberg  1 270  apr.  23. 

Qnoniam  memorandos  actus  hominum  infirmat  processus  temporam,     1270 
cautum  est ,  ut  ea ,  que  temporaliter  aguntur,  litterali  memorie  conmen-  *^'* 

5  dentur.  Hinc  est,  quod  ego  Eberhardus  miles  dictus  de  Ekkeeil  notuni 
esse  cupio  universiis  Cristi  fidelibus  presentis  scripti  inspectoribus ,  quod 
censum  meum  in  villa  Kirchagin ,  videlieet  triginta  solidos  denariorum 
levium ,  quos  venerabiles  ac  religiös!  Tiri  eonmendator  et  fratres  domus 
Teuthoniee  apud  Marpurg  annis  singulis  ex  suis  redditibus  seu  censibus 

10 ibidem,  videlieet  in  Kirchagin,  solvere  ac  presentare  michi  tenebantur, 
nunc  tandem  matura  deliberatione  prehabita  donavi  ac  tradidi  sponte 
juste  ac  legittime  venditionis  titulo  pro  tredecim  marcis  denariorum  Colo- 
niensium  jam  michi  numeratis  predictis  viris ,  conmendatori  videlieet  et 
fratribus  domus  Teuthoniee  apud  Marpurg,  ad  ipsorum  atque  domus  sue 

isusum  seu  utilitatem  perpetuo  percepturos  et  in  proprium  possessuros, 
promittens  insuper  ipsos  fratres  super  ipso  censu,  triginta  videlieet  soli- 
dis  denariorum  levium  sibi  per  me  tam  rationabiliter  collatis ,  quamdiu 
vixero,  pro  me  et  meis  heredibus,  si  forsan  in  posterum  aliquod  jus  sibi 
in  ipso  censu  üsurpare  vellent,  warandare,  firmare  et  stabilire,  ubicunque 

20locorum  necesse  fuerit  et  oportunum.  Ad  tollendam  vero  cujuscunque 
actionis ,  que  tam  michi  quam  meis  heredibus  super  prehabito  censu  sie 
alienato  ad  repetendum  conpetere  posset,  occasionem  et  ad  majorem  evi- 
dentiam  horum  posteris  habendam  litteram  presentem  exinde  confectam 
eisdem  conmendatori  et  fratribus  tradidi  proprii  sigilli  munimine  con- 

25  8ignatam.  Testes  autem  sunt  isti:  de  Beldersheim  Wemherus,  Conradus 
Culbindensel  frater  ejus ,  Eberwinus  dictus  Leo,  Wemherus  de  Bockin- 
heim,  milites,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  Mincinberg ,  in  die  Georgii  martyris  y  anno  domini 
m?  cc?  Ixx? 

30  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).  Siegel  dreieckig;  drei  einander  in  der 

form  )|c  durchschneidende,  an  den  sechs  enden  in  lilien  auslaufende  Stäbe,  auf 
deren  durchschnittspunkt  eine  rose  sitzt ;  umschr. :  SIGILLVM*  EBERHARDI- 
DE.  E . . .  CILL. 

254.    Arnold  von  Hundem  schenkt  dem  deutschen  hause  in  Marburg 
35  bei  seinem  eintritte  in  dasselbe  seine  guter  zu  Anzefahr  und  Schön" 

bach.    Bilstein  1270  jun.  9. 

Omnibus,  ad  quos  presentes  littere  pervenerint,  Amoldus  de  Hun-    1270 
deme  salutem  in  eo,  qui  est  salus  omnium.    Notum  sit  omnibus  tam  pre-  ^^^'  ^• 

Hess.  Urknndenbach.  I.  13 


194  1270aüg.24. 

sentibus  quam  futuris ,  quod  cum  ego  Arnoldus  ^)  ex  providencia  divina 
intencionis  mee  foret,  ut  ad  fratres  hospitalis  de  Marporg  me  transferrem, 
in  remissionem  peccaminum  meorum  eisdem  fratribus  omnia,  que  sunt  in 
Anzeuar  et  Sconenbaeh,  secundum  quod  hereditario  jure  ad  me  devoluta 
sunt  j  assignavi  et  Degenhardum ,  Gonradum ,  Thetmarum  ^j  cum  alUs  5 
heredibus  id  ipsum  jussi  ad  cautelam  fratrum  predictorum ,  sicut  decet. 
assignare.  Unde  ne  super  hujusmodi  facto  aliqua  possit  oriri  calumpnia. 
presentem  paginam  sigillis  dominorum  de  Bilsten,  meo  et  domini  Euer- 
hardi  vicarii  de  Hundeme  duxi  roborandam.  Preterea  si  forte  medio 
tempore  mori  me  contingeret,  Degenhardus  filius  mens  supradictus  ple-  lo 
nam  de  omnibus  prestabit ,  sicut  est  poUicitus ,  warandiam.  Presentes 
erant:  venerabilis  dominus  Th.  prepositus  Susatensis^  H.  plebanus  de 
Anzeuar,  H.  plebanus  de  Kumelangen ;  Gonradus  Meneburg,  Bemhardus 
molendinarius,  Siffridus  de  Wordinchusen,  Henricus  de  Prato,  Gerhardus 
de  Wordinchusen,  Elerus  sutor,  et  alii  quam  plures.  15 

Datum  apud  Büsten ,  anno  domini  m?  cc?  septuagesimo ,  feria  se- 
cunda  post  octavam  pentecostes. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*  3  Siegel:  1]  rund;  im  schilde  drei 
parallele  senkrechte  balken;  umschr.:  SIGILL*'  IOHANN-*  DOMINI-  DE- 
BIILSTEN-  2)  dreieckig;  obertheii  eines  vogels  mit  ausgespannten  flttgeln,  darun-20 
ter  drei  in  der  Stellung  v  auf  die  kante  gestellte  wttrfel;  umschr.:  SIGILLVM- 
ARNOLDL  ADYOCATI-  DE«  HYNDEME-  3)  oval;  pelikan,  der  am  rande  seines 
nestes  stehend ,  sich  mit  dem  schnabel  in  die  brüst  stösst  und  mit  dem  blute  seine 
jungen  füttert;  umschr.:  S' EVEKARDI- SACERDOTIS- 

255.    Antonie  von  Schweinsberg  wittwe  des  ritlers  Gerlach  von  Nor- 2b 
deck  giebl  die  guter  zu  Hausen ,  welche  Widrad  von  Ebsdorf  bisher 
von  ihr  zu  lehn  halte  ^  frei  und  erlaubt  ihm^  dieselben  dem  detUschen 
hause  in  Marburg  zu  verkaufen.    Amöneburg  1270  aug.  24. 

1270^  Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,  litterarum  solet 

testimoniis  perbennari.  Hinc  est,  quod  ego  Anthonta  de  Suensberg  relicta30 
Gerlaci  militis  bone  memorie  de  Nordeckin  notum  esse  cupio  tam  pre- 
sentibus  quam  futuris  omnibus ,  ad  quos  presens  scriptum  devenire  con- 
tigerit,  quod  communicata  manu  et  communi  consensu  natorum  meomm, 
videlicet  Waltheri,  Craftonis,  Gerlaci,  ac  filiamm  mearum,  scilicet  Albe- 
radis,  Elyzabeth,  omnia  bona  sita  in  Husin,  que  Widradus  de  Ebinzdorf  35 
usque  in  presens  tempus  jure  feodali  a  nobis  obtinuit,  nunc  eadem  bona 
eidem  Widrado  in  veram  atque  perpetuam  tradidi  libertatem  ac  proprie- 
tatem ,  ita  ut  ipsa  bona  tanquam  libera  et  ab  omni  honere  feodali  seu  al- 


aug.  24. 


1)  VersteUt  für  ego  Ar.  cum. 

2)  Die  namen  sind  ganz  dieselben  wie  in  der  auch  anf  Anzefahr  bezüglichen  nrk.nr.  122.  40 


1270  oct.  31.  —  1270  nov.  24.  195 

terius  juris,  quocunque  nomine  censeatnr,  absoluta  in  meram  proprieta- 
tem  libere  ac  sine  inpedimento  quolibet  religiosis  viris  .  .  eommendatori 
et  fratribus  domus  Teuthonice  in  Marpurg  potuerit  pro  beneplacito  ven- 
didisse  temporibus  perpetuis  possidenda.  Ne  vero  successu  temporis  ali- 

5  quid  in  eontrarium  valeat  attemptari ,  litteram  hanc  nostro  et  civitatis  in 
Ameneburg  sigillo  procuravimus  communiri.  Testes  vero  sunt :  Kenhar- 
dus  miles  de  Aldinbnrg,  Renhardus  natus  ejus,  Hartmannus  de  Bure- 
bach, Wipodo  de  Rusckinberg,  Bertholdus  scultetus  in  Ruskinberg,  Hen- 
ricus  adyocatus  de  Erkersdorf,  Henricus  Rurmannus  scabinus  in  Ruskin- 

loberg,  et  alii  quam  plures,  qui,  dum  ista  fierent,  afPuerunt. 

Datum  Ameneburg,   anno  domini  m?  cc?  Ixx?,  ix.  kalendas  mensis 

septembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel:  1)  abgefallen.    2)  dreieckig; 
drei  mit  den  spitzen  einander  zugewandte  llndenblätter;  umschr.:  S*'  GERLACI* 
loMILITIS-  DE.  NORDEKEN. 

256.  Werner  von  Bolanden  genehmigt  ah  lehnsherr  den  verkauf  von 
gutem  bei  Flötsheim  an  das  deutsche  haus  daselbst  seitens  des  rilters 
Derthold  von  Monsheim ,  welcher  ihm  dafür  guter  bei  Monsheim  und 

Kolgenstein  zu  lehn  außrägt.    1270  oct.  31. 

20         Wemherus  de  Bonlandia  imperialis  aule  dapifer.   Constare  volumus    1270 
presencium  inspectoribus  universis,   quod  nos  ad  peticionem  Bertboldi 
militis  de  Munnesbeim  et  puerorum  patrui  ejusdem  omnium  omnibus  bo- 
nis  ipsorum  apud  Flersheim  sitis ,  que  iidem  a  nobis  in  feodo  habere  di- 
noscuntur ,  que  nunc  fratribus  domus  Theutonice  vendiderunt ,  effestu- 

25cando  renunciamus  simpliciter  et  de  piano,  profitentes  in  ipsis  bonis 
deinceps  nichil  juris  vel  consuetudinis  nos  habere.  Pro  quibus  bonis  pre- 
fatus  Bertholdus  et  pueri  patrui  sui  predicti  Septem  jugera  vinearum  apud 
Munnesheim  sita  et  unum  juger  et  dimidium  vinearum  apud  Kolgistein 
Sita  necnon  Septem  jugera  et  dimidium  campestria  apud  Munnesheim  sita 

30  et  dimidium  molendinum  proximum  dicte  ville  Munnesheim  necnon  inte- 
grum molendinum ,  quod  situm  est  superius  huic  dimidio  molendino  pre- 
dicto,  nobis  in  reconpensam  unanimiter  contulerunt.  In  cujus  facti  testi- 
monium  et  robur  perpetuum  presentem  litteram  nostro  sigillo  duximus 
roborandam. 

35         Actum  anno  domini  m.  cc.  septuagesimo,  in  vigilia  omnium  sanctorum. 

Aus  nr.  541  (550)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

25T.     1270  110t;.  24. 
Sophia  filia  beate  Elisabet,  ducissa  quondam  Brabantie  et  filius  ejus    1270 

HOT   24 

H.  dei  gratia  lantgravius,  dominus  Hassie.    Cum  Lodewicus  et  Gerardus 

13* 


196  1270dec.  24. 

fratres  dicti  de  Seieheim  nos  super  quibusdam  nemoribus  dictis  Loufrot 
et  Steynbole  sepins  monuissent,  affirmantes  ea  curie  sue,  quam  cum  suis 
attinentiis  in  villa  Asbach  comparaverant;  attinere,  nos  tandem  comperta 
a  fratre  Gerlaeo  tune  temporis  aput  Marpure  commendatore ,  Jobanne 
Aureo  de  Grunenberg ,  Koberto  de  Nona,  Segenando  sculteto  militibuB,  5 
Everardo  de  Burbaeh  et  Dithmaro  hominibus  nostris  propriis  super  eis- 
dem  nemoribus  veritate,  ea  videlicet  predicte  curie  attinere,  indulgemus 
ipsis,  ut  sepedicta  nemora  possideant.  In  cujus  rei  testimonium  damns 
eis  has  litteras  sigillomm  nostrorum  munimine  roboratas. 

Datum  viii?  kalendas  decembris,  anno  domini  m?  cc?  1?  xx?  10 

Aus    orig.  -  perg.  mit   bruchstücken    der  beiden   reitersiegel   in  Marburg 
(deutBcho ). 

258.    RiUer  Gerlach  von  Rnhlkirchen  und  sein  bruder  Herden  ver- 
kaufen dem  deutschen  hause  bei  Marburg  ihre  guter  zu  Seibelsdorf 
und  befreien  die  von  demselben  gleichfalls  erkauften  guter  der  riUerib 
Gerlach  von  Seibelsdorf  und  Konrad  von  Linne  zu  Seibelsdorf  von 
gerichtsbarkeit^  vogtei  und  heuzehnten,    Alsfeld  1270  dec,  24. 

1270  Quoniam  omnium  habere  memoriam  et  in  nullo  penitus  deviare  non 

dec.  24.  humane ,  sed  divine  creditur  esse  virtutis  ideoque  que  geruntur  in  tem- 
pore, ne  defluente  tempore  materiam  oblivionis  inducant,  litterarum  solent  20 
memoria  perhennari,  hinc  est,  quod  ego  Gerlacus  miles  de  Rulkirchein 
et  Jutta  conjux  mea  et  ego  Herdenus  germanus  ipsius  Gerlaci  cum  Ely- 
zabeth  uxore  mea  ad  noticiam  universorum  Cristi  fidelium  presencium  ac 
posterorum  has  litteras  inspiciencium  cupimus  pervenire,  omnia  bona 
nostra  in  agris,  areis,  campis,  silvis,  aquis,  paludibus,  in  longum  vel  in  25 
latum,  cum  utilitate  ac  proventu  ex  nunc  et  in  futurum  ex  eis  proveniente 
Sita  in  Siboldesdorf  cum  omnibus  suis  attinenciis  venerabilibus  ac  reli- 
giosis  viris  fratri  .  .  conmendatori  et  fratribus  domus  Theutonice  apud 
Marthpurg  nos  juste  vendicionis  titulo  pro  quadam  pecunie  certa  summa 
jam  a  nobis  recepta  contulisse  ac  donasse  sine  omni  onere  in  veram  pro-  30 
prietatem  eo  jure,  quo  eadem  hactenus  tenuimus,  tempore  perpetuo  pos- 
sidenda.    Insuper  nos  germani  G.  et  II.  predicti  de  consensu  natorum 
nostrorum  Johannis  et  . .  ^)  promittimus  bona  Gerlaci  militis  appellati  de 
Siboldesdorf  necnon  et  bonaConradi  militis  dicti  de  Linne  ab  omni  juris- 
dicione,  advocacia  et  a  decima  feni  eximere  et  libera  reddere,  immo  jam35 
ab  hujusmodi  onere  eisdem  fratribus  de  Marpurg  profitemur  reddidisse 
libera  et  soluta,  nullo  prorsus  jure,  censu  et  obsequio,  quocumque  cen- 


1)  So  im  copiälbuch. 


1271  mal  1.  197 

seatur  nomine ,  nobis  reservatis.  Ego  quoque  Conradus  miles  dictus  de 
Linne  cum  Hedewige  uxore  mea  omnia  bona  nostra  sita  in  predicta  villa 
Siboldesdorf  cum  suis  pertinenciis  protestor  presentibus  antedictis  . .  con- 
mendatori  et  fratribus  in  veram  proprietatem  rite  ac  legittime  vendidisse 

5  sine  inpedimento  quolibet  in  perpetuum  cum  omni  usufructu  ac  proventu 
retinenda.  Ne  vero  in  posterum  aliqua  a  nostris  successoribus  seu  pro- 
pinquis  super  premissis  altercacio  seu  ambiguitas  valeat  suboriri,  ego 
Gerlacns  miles  memoratus  de  Rulkirchin  presens  scriptum  cum  appen- 
sione  sigillorum  mei  et  civitatis  in  Alsfelt  nominatis  .  .  conmendatori  et 

10  fratribus  porrexi  una  cum  subscripcione  testium  consignatnm.  Testes 
sunt :  Hermannus  plebanus  in  Rulkirckin ;  Conradus  de  Lindin,  Gerlacus 
de  Siboldesdorf,  Conradus  de  Linne,  milites;  Johannes  de  Sreckesbach, 
item  ßicwinus,  ßudolfus  de  Omisa*),  Rudewinus,  item  .  .  dictus  Farch, 
scabini  in  Alsfelt ,  etaliiquam  plures  fide  digni,  qui,  dum  ista  fierent, 

ispariterafifuerunt. 

Datum  et  actum  in  opido  predicto  Alsfelt,  anno  domini  m.  cc.  Ixx., 
in  vigilia  nativitatis  ejus. 

Aus  nr.  793  (807;  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

239.     1271  mai  i. 

20         Nos  Hartradus  nobilis  dominus  de  Merenberg  communicata  manu    1271 
uxoris  nostre  et  filii  nostri  necnon  et  coheredum  nostrorum  conniventia    ™**  ^' 
medietatem  curie  nostre  site  juxta  cymiterium  in  Vdinhusin,  in  qua  Ger- 
hardus  residet.  donavimus  ecclesie  jam  dicte  ville  in  Vdinhusin  in  manus 
Conradi  plebani  ipsius  ecclesie  pro  nostre  et  antecessorum  nostrorum  ani- 

25  marum  remedio,  promittentes  ipsam  ecclesiam  super  donatione  hujusmodi 
curie  warandare,  ubicunque  necesse  fuerit.  Tresentem  litteram  sigilli 
nostri  appositione  duximus  muniendam.  Testes:  Gumbertus  de  Giza, 
Wemherus  de  Lara,  Henricus  de  Rolleshusin,  milites ;  Conradus  dapifer 
de  Vdinhusin,  Conradus  de  Birbus(!),  Conradus  de  CoUe,  Berolus,  et  alii 

30  plures  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxi?  kalendas  maji. 

Aus  fehlerhafter  abschr.  des  XVIII.  jahrh.  in  Marburg  (deutscho.). 

260.     Bischof  Dietrich  von  Wirland  erlheilt  ablass  allen  ^  welche  die 
von  ihm  am  30.  apr,  1270  eingeweihte  Michaelskapelle  des  deutschen 
35  haxises  zu  Marburg  an  genannten  tagen  besuchen. 

Marburg  1271  mai  1. 
Bonitate  divina  Theodericus  Wironensis  episcopus  uniyersis  Cristi     1271 

mai  1. 


1)  Copialbnch  statt  des  öfter  vorkommenden  namens  de  Omisa  in  folge  einer  sonder 
baren  silben Versetzung  0  m  i  d  e  s  a. 


198  1271  mai  2. 

fidelibus  presens  scriptum  visuris  salutem  et  pacem  sempiternam  in  vir- 
ginis  filio  glorioso.  Cum  nos  cooperante  nobis  gratia  Spiritus  sancti  ca- 
pellam  in  cimiterio  infirmorum  et  peregrinorum  apud  fratres  domus  sancti 
Marie  Teuthonicorum  in  Marpurg  pro  veneratione  beati  archangeli  celestis 

exercitus  principis ,  prepositi  p . . .  dis populi  dei  defensoris  5 

Michaelis ,  cujus  vocabulo  est  insignita ,  necnon  et  archangeli  Raphaelis 
et  omnium  sanctorum  angelorum  reyerentia  et  honore  tanquam  patrono- 
rum  ejus  dedicaverimus  in  vigilia  beatorum  apostolorum  Philippi  et 
Jacobi  anno  domini  millesimo  cc?  Ixx?,  nos  devotioni  hominum  ipsum 
locum  frequentantium  aliquid  gratie  spiritalis  impertiri  cupientes  omni-io 
bus,  qui  ad  ipsam  capellam  singulis  annis  in  die  dedicationis  ejus  et  per 
octayam  et  in  die  sancti  archangeli  Michaelis  et  per  octo  dies  continuos 
cum  humilitate  ac  cordis  contritione  accesserint ,  annum  peccatorum  ve~ 
nialium  et  quadraginta  dies  de  injuncta  sibi  penitentia  misericorditer  in- 
dulgemus.  15 

Datum  Marpurg;  anno  domini  m?  cc?  Ixxi?,  kalendas  maji. 

Aus  dem  durch  feuchtigkeit  beschädigten  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutsche). 
Siegel  oval ;  sitzender  bischof,  in  der  rechten  den  stab,  in  der  linken_ein  buch  und 
zwei  Schlüssel;  umschr.:  BONITATE-  DIVIN A-  THEODERICVS-  EPS-  WIRLA.. 

261.    Bischof  Dietrich  von  Wirland  verlegt  die  dedicatiomfeier  des  20 
altars  Johannes  des  täufers  in  der  kirche  des  deutschen  hauses  bei 
Marburg  und  verspricht  ablass  allen^  welche  sich  dabei  einenden. 

Marburg  1271  mai  2. 

1271  Theodericus  dei  gratia  episcopus  Wironensis  universis  Cristi  fidelibus 

mal  2.  presens  scriptum  intuentibus  salutem  et  pacem  in  domino  sempiternam.  25 
Palam  esse  cupimus,  quod  nos  dedicationem  altaris  in  honore  sancti 
Johannis  baptiste  consecrati  ad  instantiam  fratris  Gerlaci  commendatoris 
et  fratrum  domus  Theutonice  apud  Marpurg,  in  quorum  monasterio  situm 
est ,  in  proximam  dominicam  post  festum  apostolorum  Philippi  et  Jacobi 
sequentem  transtulimus ,  cum  nostro  officio  de  hujusmodi  immineat  pro-  30 
videndum.    Preterea  frequentantium  devotioni  deesse  nolentes  omnibus, 
qui  cum  humilitate  et  cordis  contritione  in  ipsa  dominica  singulis  annis 
ibidem  se  representaverint,  auctoritate  domini  Wernheri  Maguntine  sedis 
archiepiscopi,  cujus  gerimus  vices,  quadraginta  dies  de  injuncta  sibi  pe- 
nitentia presentibus  misericorditer  relaxamus.  35 
Datum  Marpurg,  anno  domini  millesimo  cc?  Ixxi?,  sexto  nonas  maji. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutscho.J.    Siegel  abgefallen. 


1271  jun.  8.  —  1271  nov.  12.  1 99 

262.     1271  jMW.  8. 

Nos  dei  gratia  prepositns ,  priorissa  totusque  conventns  ecciesie  in    1271 
Anenberc  proprietatem  reddituum  nobis  solvencium  viginti  unum  solidum  ^^^'   * 
in  Melderiche  annnatim  Cunrado  de  Hohe . . . .  c  eivi  Fritslariensi  pro 
5  samma  duodecim  talentorum  vendidimus.    Presens  scriptum  sigilloram 
noßtrorum  munimine  ac  inpressione  vera  decrevimus  roborari. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixx? pridie  Primi  et  Feliciani. 

Aus  dem  yon  mausen  angefressenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Auf 
der  rückseite  steht  von  hand  des  XVI.  jahrh. :  Stiftsjunfem  zu  Annenberg  ver- 
1 0  kauffen  2 1  Schilling  Cunraden  von  Hohenberg.    Anno  1271.    Siegel  abgefallen. 

263.     1271  ocL 

Ego  Volpertas  dictus  Striuelre  conmunicata  manu  Hildegundis  uxo-    1271 
ris  mee  vendidi  Ecchehardo  civi  Wetflariensi  et  Hadewigi  uxori  sue  red-     ^** 
ditos  dimidie  marce  Coloniensium  denariorum  annuatim  in  festo  beati 
1 5  Michahelis  de  domo  mea  ex  adverso  Wulhelmi  Knottin  apud  fontem  sita 
persolvendos. 

Actum  presentibus  Theoderico  Rufo,  Bemone,  Hermanno  Monetario, 
scabinis  Wetflariensibus.    Sigillum  civitatis  Wetflariensis  presentibus  est 
appensum. 
20        Actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxi?,  mense  octobre. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutscho.). 

264.    Heidenrich  der  ältere  von  Derribach  verkauft  dem  deutschen 
hause  hei  Marburg  leiheigene  zu  Weiderichshausen^  Cölbe  und  Maischt, 

Herhorn  1271  nov.  12. 

25        Universis  Cristi  fidelibus  presens  scriptum  intuentibus  Heidenricus    i27i 
senior  de  Deirinbach  salutem  .et  temporalibus  volubilitatibus  transitis  ad  ^^^'  ^^• 
etemitatis  gaudia  pervenire.  Quon^am  ea,  que  aguntur  in  tempore,  simul 
cum  tempore  defluente  oblivionem  inducant,  poni  solent  in  Unguis  testium 
et  tenaci  memoria  litteramm.    Hinc  est,  qnod  nniversitati  vestre  notum 

30  esse  cupio ,  qnod  communicata  manu  conjugis  mee  nomine  Gunegundis 
homines  meos  proprios ,  videlicet  Henricum  et  Methildim  uxorem  ejus, 
Hartmudnm  et  Conradum,  Adelheidim  et  ejus  pneros  de  Widerkusin, 
item  de  Culbe  Hedeguihem(!)  cum  suis  pueris,  item  de  Muskede  Ger- 
bertnm  et  Gelam  ejus  legittimam  necnon  et  eorum  pneros,   Albertum 

35  etiam ,  sed  et  ibidem  Ysindmdim  una  cum  suis  pueris  michi  conditione  ' 
servili  attinentes ,  filios  ac  filias  a  prefatis  omnibus  hominibus  tarn  nunc 
temporis  natos  quam  in  posterum  nascituros  ab  ipsis  religiosis  viris  .  . 
commendatori  et  fratribus  domns  hospitalis  sancte  Marie  Teuthonicorum 


200  1271  dec. 

apud  Marpurg  pro  decenj  marcis  denariorum  legalium  jam  michi  nume- 
ratis  et  solutis  sponte  ac  liberaliter  vendidi  atque  donavi  omni,  pleno  et 
integro  jure,  quo  hactenus  eosdem  possederam,  quiete  et  sine  impedi- 
mento  quolibet  tanquam  homines  proprios  et  jure  servili  sibi  astrictos 
temporibus  perpetuia  possidendos.  Nos  quoque  Giselbertus  et  Johannes  & 
milites  dicti  de  Vodinsberg,  qui  facto  huic  assensum  prebemus,  omni  juri 
proprietatis ,  quod  nobis  in  Gela  de  Muskede  competebat,  ad  plenum 
renunciamus.  venditionem  hanc  seu  donationem  prenominatis  .  .  com- 
mendatori  et  fratribus  factam  una  cum  geimano  nostro  Hedenrico  ratam 
et  omni  tempore  inviolabilem  conservantes.  Et  ad  majorem  hujus  rei  evi-  lo 
dentiam,  ne  ulla  super  premissis  ambiguitas  oriatur,  sigillum  meum  pre- 
sentibus  ego  Heidenricus  apposui  et  ab  oppido  Herberen ,  ubi  venditio 
hujusmodi  celebrata  est,  ut  suum  sigillum  appenderent,  impetravi.  Testes 
vero  sunt:  Bernhardus,  Giselbertus  et  Johannes  fratres  dicti  de  Vodis- 
berg,  Heidenricus  junior,  Conradus  filius  Bemhardi,  Renboldus  de  Dal-is 
heim ;  Henricus  dictus  Synnega,  Hermannus  de  Muncinbach,  Conradus 
Hurte,  et  alii  quam  plures. 

Datum  et  actum  in  Herberen,  anno  domini  m?  cc?  Ixxi?,  pridie  ydus 
novembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel:  1)  dreieckig;  drei  mit  den 20 
spitzen  einander  zugekehrte  lindenblätter;  umschr..  SIGIL'  CONRADI-  MILITIS- 
DE-  DERENBACH-   2)  rund;  fUnf  thttrme,  darunter  ein  sitzender  heiliger  mit  buch 
und  Schlüssel',  ihm  zu  selten  zwei  anbetende  gestalten,  an  deren  köpfen  ni^ht 
mehr  erkennbare  namen  stehen;  umschr.:  SIGILLVM-  CIVITATIS-  HERBERE- 

265.    Bischof  Eberhard  von  Worms  entscheidet  mit  anderen  schieds-lb 
richtern  den  streit  zwischen  den  brüdern   des  deutschen  hauses  in 
Flörsheim  und  den  rittern  Dizo  von  Einseltheim  und  Dizo  von  Wochen- 
heim wegen  der  durch  einen  Ordensbruder  geschehenen  ermordung  des 

Werner  Distele.     1271  dec, 

1271  E.  dei  gracia  Wormatiensis  episcopus  universis  hanc  litteram  in- 30 

^®^*  specturis  subscripte  rei  testimonium  adhibere.  Cum  inter  conmendatorem 
fratrum  domus  in  Vlershem  nostre  dyocesis  ac  fratres  ibidem  ex  parte 
una  ac  Dizonem  de  Ensinthem  necnon  Dizonem  de  Wachenhem  milites. 
fratres,  consanguineos  et  conplices  eorum  super  morte  Wemheri  dicti 
Distelen,  qui  a  quodam  dictorum  fratrum  occubuisse  dicitur  interfectus,  35 
discordie  questio  aliquandiu  verteretur ,  in  nos  tandem ,  consanguineum 
'  nostrum  E.  comitem  de  Liningen ,  Rupertum  fratrem  nostrum  comitem 
Irsutum  et  consanguineum  nostrum  Philippum  de  Bonlanden  a  partibus 
ipsis  tamquam  in  arbitro?  exstitit  conpromissum,  quatenus  per  viam  pacis 
questionem  hnj  usmodi  decidere  deberemus ,  dictis  partibus  nichilominus  4 ) 


1271  dec.  13.  201 

promittentibus  se  nostre  ordinationi  staturas  et  arbitrinm,  quod  promul- 
gandum  daxerimus,  servaturas.  Intellectis  itaqae  parcium  racionibus  hinc 
et  inde  nos  una  cum  predictis  coUegis  nostris  sentenciando  ac  arbitrando 
pronunciavimus  in  hune  modum,  quod  conmendator  et  fratres  de  Vlershem 

5  suprascripti  corpus  memorati  Wernheri  Distelen  exhumabunt  a  loco,  in 
quo  nunc  dinoscitur  inhumatum,  ipsumque  in  ecciesia  Vlershem  a  latere 
subterrabunt  ac  sacerdotem  ejusdem  ordinis  ibidem  instituent  specialem 
preter  illum,  qui  institutus  ab  archidiacono  loci  tenetur  ecclesie  deservire, 
qui  in  altari,  quod  pro  sepefati  Wernheri  memoria  perpetua  fabricabunt, 

10  missam  in  honore  beate  Marie  virginis  continue  celebrabit.  Ad  hec  ante 
altare  illud  lumen  ardens  perpetuo  in  ipsius  memoriam  ordinabunt. 
Preterea  per  omnes  domos  sui  ordinis  in  Alemania  constitutas  annuam 
sui  memoriam  juxta  morem  aliorum  benefactorum  suorum  quorumlibet  in 
perpetuum  humiliter  peragent  et  devote.    In  cujus  rei  evidens  argumen- 

15  tum  nos  presentem  litteram  nostro,  preceptoris  fratrum  domusTheutonice 
per  Alemaniam,  E.  comitis  de  Liningen,  K.  comitis  Irsuti  ac  Ph.  de 
Bonlanden  consanguineorum  nostrorum  prescriptorum  sigillis  mandavi- 
mus  conmuniri. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  primo,  in  mense  decembri. 

20  Aus  orig-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Die  fünf  Siegel  abgefallen. 

266.  Die  hegine  Hilla  wiiiwe  des  Marburger  bürgere  Rudolf  Rinka 
schenkt  dem  deutschen  harne  bei  Marburg  guter  daselbst  und  zu  Sin- 

kershausen,     1271  rfec.  13. 

Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,  litterarum  solet  me-  1271 
25moria  perhennari.  Hinc  est,  quod  ego  Hilla  beckina  relicta  Rudolfi  dicti  ^®^*  ^^ 
Rinka  civis  in  Marpurg  felicis  recordationis  uniyersis  Cristi  fidelibus  pre- 
sens  scriptum  visuris  notum  esse  cupio  publice  protestando,  quod  religio- 
sis  Yins  .  .  commendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice  apud  Maqiurg 
omnes  agros  meos  civitati  et  opido  Marpurg  circumjacentes  cum  omni 
30  proprietate  et  jure,  quo  hactenus  gaudebam  in  eisdem,  pro  anime  mee 
remedio  temporibus  perpetuis  possidendos  sponte  et  liberaliter  sum  elar- 
gita.  Preterea  eodem  jure  et  eadem  forma  donavi  eisdem,  .  .  commen- 
datori videlicet  et  fratribus ,  sedecim  solidos  denariorum  de  bonis  meis 
sitis  in  Synkershusin  et  quatuor  solidos  denariorum  de  area  mea  in  Mar- 
33  purg,  in  qua  residentiam  facit  Amoldus  dictus  Stezza,  in  puram  ac  per- 
petuam  elemosinam  annuo  censu  colligendos.  Insuper  domum  meam, 
quam  apud  cimiterinm  beate  virginis  edificasse  dinoscor,  post  mortem 
meam  nullo  impedimento  obstante  prenominatis  .  .  commendatori  et  fra- 
tribus pleno  et  integro  jure  assignavi.  Ad  cujus  facti  e\ddentiam  amplio- 


202  1272jan.  —  1272  jan.  6. 

rem,  ne  in  posterum  a  meis  coheredibas  alicujus  altercationis  materia 
possit  suboriri,  presentem  litteram  appensione  sigilli  burgensium  in  Mar- 
purg,  eo  quod  proprium  sigillum  habere  non  consueverim,  robur  capere 
impetravi.  Testes  vero  sunt:  frater  Johannes  plebanus;  Rudegerus  dictus 
Suscekursneha,  Henricus  de  Battinfelt,  Ludewicus  de  Fronhusen,  Lude-  5 
wicus  de  Curia ,  scabini  in  Marpurg ,  et  alii  quam  plures ,  qui ,  dum  hec 
fierent,  affuerunt. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxi?,  idus  mensis  decembris. 

Aus  eng.  -perg.  in  Marburg  (deutBchc).    Auf  der  rückaeite  steht  von  gleichz. 
band :  Donatio  Hildegundis  dicte  Rinche.    Siegel  abgefallen.  10 

267.     1272  jan. 

1272  Nos  Arnoldus  de  Derinbach  canonicus  Wetflariensis,  Giselbertus  de 

J*°-  Fodisberg  et  Elizabet  uxor  mea,  Johannes  miles  de  Derinbach  et  Alhei- 
dis  uxor  mea,  Heidinricus  et  Chunegundis  uxor  mea  conmunicata  manu 
vendidimus  Cunrado  dicto  Reien  et  Hermanno  Monetario  civibus  Wetfla- 15 
riensibus  bona  nostra  proprietaria  in  Luzzillindin  syta.  Testes :  Bem- 
hardus  miles  de  Derenbach  et  Cunradus  filius  suus,  Adolfus  de  Germizze, 
item  Senandus  miles  de  Gizzin  et  Emmircho  de  Woluischele ;  item  Theo- 
dericus  Rufus,  Ecchehardus,  Heinricus  et  Cunradus  de  Dridorf,  Bemo, 
Marquardus  de  Nuueren,  Wigandus  Ditthere,  Gemandus  Lye,  Gerbertus,  20 
Hermannus  Monetarius,  Heinricus  de  Cazzinuuiiih,  scabini.  Ad  majorem 
evidentiam  presens  scriptum  dedimus  eisdem  C.  et  Her.  sigillo  nostro  de 
Derenbach,  sigillo  meo  videlicet,  Giselberti  de  Vodisberg  et  sigilli  civi- 
tatis Wetflariensis  munimine  roboratum. 

Actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxi?,  mense  januario.  25 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutecho.).  Siegel  abgefallen. 

268.     Ritler  Johann  von  Vetzberg  schenkt  dem  deutschen  harne  in 
Marburg  zum  ersatz  für  zugefügten  ^chaden  einen  leibeigenen  zu  Rö-, 

mershausen.    Herborn  1272  jan.  6. 

1272  Nos  Johannes  miles  dictus  de  Voidisberg  universis  Cristi  fidelibus,  30 
Jan.  6.  Q^^  q^^g  presentes  littere  pervenerint,  notum  esse  volumus,  quod  nos 
communicata  manu  ac  pleno  consensu  Alheidis  nostre  uxoris  ad  emendam 
et  restaurationem  seu  recompensationem  gravaminum  ac  dampnorum 
religiosis  viris  fratribus  domus  Teuthonice  in  Marpurg  per  nos  multotiens 
illatorum  Amoldum  nostrum  hominem  proprium  de  Rimershusin  contu-  35 
limus  ac  donavimus  perpetuis  temporibus  jure'hereditario  in ^)  ho- 
minem possidendum.    Preterea  protestamur  tam  in  uxore  quam  in  ipsius 

1)  WabrscheinUch :  proprium. 


1272  Jan.  10.  203 

Arnoldi  pueris  ja ine  ^)  in  posterura  nascituris  nulluni  jus 

habere  nos  aut  obsequium,  renunciantes  omnibus  juribus,  obsequiis  et 
actionibus.  quocumque  censeantur  nomine,  que  nobis  tarn  de  ipso  Amoldo 
quam  uxore  et  pueris  in  perpetuum  possent  eonpetere  in  minimo  vel  ma- 

5  jori.  Ad  majorem  itaque  horum  evidentiam,  ne  ulla  super  premissis  am- 
biguitas  in  posterum  oriatur,  scriptum  hoc  inde  confectnm  memoratis  fra- 
tribus  in  Marpurg  tradidimus  sigillorum  nostri  et  civitatis  in  Herberin 
munimine  consignatum.  Testes  vero  sunt:  Emestus  magister  bürgen- 
sium,  Henricus  dictus  Sinnegho,  Hermannus  dictus  Ratghebo,  Henricus 

loHubslagere,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  in  opido  Herberin,  anno  domini  m?  cc?  Ixxi?,  viii? 
idus  mensis  januarii. 

Aus  dem  von  mausen  etwas  angefressenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)* 
Beide  siege!  verletzt.   Das  erste  derselben  ist  jedoch  nicht  das  des  ausstellers,  son- 
15  dem  das  unter  nr.  201  u.  264  beschriebene  Siegel  Konrads  von  Dernbach. 

269.    Adelheid  wittwe  des  landgräflichen  marschalls  rilters  Gottfried 
von  Roden^lein  verzichtet  zu  gunsten  des  deutschen  hauses  bei  Mar- 
burg auf  den  von  ihr  bisher  unrechtmässig  in  anspruch  genommenen 
zehnten  zu  Ockershausen.    Marburg  \^li  jan.  10. 

20         Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,  litterarum  solet  testi-    1272 
moniis  perhennari.  Hinc  est,  quod  egoAdelheidis  relicta  quondamGode-  ^"*' 
fridi  militis  de  Rodinsten  marscalci  lantgravii  universis,  ad  quos  presentes 
littere  pervenerint,  cupio  esse  notum  publice  recognoscendo,  me  decimam 
in  Ockershusen  in  prejudicium  . .  commendatoris  et  fratrum  domus  Teu- 

25thonice  apud  Marpurg  per  aliquot  annos  contra  justiciam  detentam  a 
me,  cum  utique  ipsa  decima  titulo  feodi  tanquam  bonis  parrochie  in  Mar- 
purg attinentibus  uti  legittime  non  potuissem,  ad  manus  et  usum  pre- 
dictorum  .  .  commendatoris  et  fratrum  quiete  perpetuis  temporibus  pos- 
sidendam  sine  qualibet  heredum  meorum  contradictione  resignavi  libere 

30  et  restitui^)  absolute.  Et  ne  ulla  in  posterum  ambiguitas  de  hiis  possit 
suboriri,  hoc  scriptum  robore  sigilli  burgensium  in  Mai'purg,  cum  pro- 
prium nonhaberem,  petii  consignari.  Hujus  rei  testes  sunt:  frater  Johan- 
nes plebanuB,  frater  Gerlacus  commendator,  Henricus  notarius  domini 
lantgravii,  Zabel  miles  germanus  mens,  Sygenandus  miles  sororius  mens, 

35  6emandus  frater  mens,  Philippus  scultetus,  Henricus  de  Battinfelth, 
Ludewicus  de  Fronhusen ,  Ludewicus  de  Curia ,  scabini  in  Marpurg ,  et 
alü  quam  plures  fide  digni,  qui,  dum  ista  fierent,  affuerunt. 


1)  Wol :  jam  natis  et  abhinc. 

2)  So  im  orig.  statt :  resignaBse  et  restltnisse. 


204  1272  febr.  10.  —  1272  märz  5. 

Datum  et  actum  Marpurg,  anno  domini  m?cc?lxx?ii?,  quarto  idus 
jannarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  fdeutscho.)-  Siegel  abgefallen. 

270.     1272 /e&r.  10. 

1272  Ego  Fridericus  de  Calsmunth  filius   quondam  Friderici  militis  de   5 

febr.  10.  Caigumnth  bona  sita  in  Eyblizdorf,  que  Johannes  de  Eiblizdorf  miles  et 
V  solidos  redituum  in  Seiheim  a  patre  meo  F.  bone  memorie  et  a  me  ha- 
buit  in  feodo,  dicto  Johanni  propriavi.  Presentem  litteraiii  dicto  Johanni 
erogavi  sigillo  meo  munitam,  quam  eciam  petivi  sigilli  civitatis  Marburg 
munimine  roborari.  Nomina  testium  sunt:  Ludewicus  de  Wronhusen,  lO 
Ludewicus  de  Curia  et  Ernestus,  scabini  in  Marburg :  Johannes  de  Wers- 
wich  vitricus  Friderici  de  Calsmunth,  Fridericus  de  Curia,  send  nobiles : 
Mengotus  Colbo  de  Eblizdorf,  Henricus  Steyzo  ibidem. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxii?,  in  die  beate  Scolastice. 

Aus  dem  zerrissenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Auf  der  rückseite  15 
steht  von  gleichz.  hand .-  Super  appropriatione  bonorum  fratris  Johannis  de  Ebiz- 
dorf.    Beide  siege!  abgefallen. 

271.  Landgraf  Heinrich  von  Hessen  beurkundet  die  Verpflichtung  des 
deutschen  hauses  bei  Marburg^  den  pfarrer  zu  Gudensberg  für  die 
einkünfte ,  welche  er  von  dem  durch  das  deutsche  haus  angekauften  20 
hofe  zu  Wehren  zu  beziehen  hatte,  schadlos  zu  halten.    1272  märz  5. 

1272  Noverint  universi  presentium  inspectores,  quod  cum  nos  Henricus 

marz  5.  j^j  gracia  lantgravius,  dominus  Hassie,  curiam  nostram  sitam  in  Werhene 
cum  Omnibus  attinenciis  suis  vendiderimus  fratribus  domus  Theutonico- 
rum  apud  Marburg  perpetuo  possidendam,  in  qua  plebanus  ecclesie  in  25 
Gudensberg  singulis  annis  habebat  Septem  maldra  annone.  ipsi  fratres 
dictam  ecclesiam  de  ipsa  pensione  indempnem  conservabuntj  quousque 
iufra  miliare  a  loco  predicto  de  pensione  prehabita  ecclesie  satisfiat;  quo 
facto  plebanus.  qui  pro  loco  fuerit,  has  litteras  nobis  reddet. 

Datum  iii.  nonas  marcii,  anno  domini  millesimo  cc?  septuagesimo  30 
secundo. 

Aus  dem  stark  von  moder  angegriffenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche). 
Siegel  abgefallen. 

272.  Landgraf  Heinrich  von  Hessen  übernimmt  für  das  deutsche  haus 
bei  Marburg  die  Zahlung  einer  geldabgabe^  welclie  die  Wächter  der  35 

unteren  bürg  Gudensberg  von  dem  hofe  zu  Wehren  erhielten. 

1272  märz  5. 

1272  Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  nos  Henricus  dei 

gracia  lantgravius,  dommusHassie,  omnem  questionem  sive  inpeticionem, 


märz  6. 


1272  märz  6.  205 

que  in  futurum  oriii  poterunt  conmendatori  et  fratribus  domus  Theuto- 
nice  apud  Marthpurg  super  viginti  quinque  solidis  denariorum  levium, 
qui  aliquando  dabantur  vigilibus  inferioris  castri  Grudensberg  de  curia 
in  Werhene  quondam  nostra,  toUemus  et  tollere  promittimuB  presencium 
5testinionio  litterarum,  volentes,  ut  qui  ab  hac  hora  in  antea  fuerit  noster 
officialis  in  Gudensberg,  dietos  xxv  solidos  de  officio  suo  predictis  vigi- 
libus subministret.  üt  autem  isla  finniter  observemus,  litteram  presentem 
dedimus  nostri  sigilli  munimine  roboratam. 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixxii.,  iii.  nonas  marcii. 
10  Aus  nr.  332  (336)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

273.    Landgraf  Heinrich  von  Hessen  verkauft  dem  deutschen  hause 
hei  Marburg  seinen  hof  zu  Wehren,     1272  märz  6. 

Quoniam  gestis  hominum  novercari  solet  oblivio,  ea  solent  testibus    1272^ 
et  litterarum  serie  roborari.  Hinc  est,  quod  nos  Heinricus  dei  gratia  lant- 

I5gravius,  dominus  Hassie,  communicata  manu  Adelheidis  dilecte  uxoris 
nostre  curiam  nostram  sitam  in  Werhene  cum  omni  fructu,  pascuis, 
pratis,  nemoribus  ac  utilitate,  que  nunc  apparet  vel  in  posterum  potent 
apparere,  vendidimus  fratri  Gerlaco  tunc  temporis  commendatori  ac  fra- 
tribus domus  Theutonice  apud  Marburg  pro  centum  et  sedecim  marcis 

20  jure  proprietario  perpetuo  possidendam,  ita  videlicet  quod  fratres  et  in- 
quilini  dicte  curie  sint  liberi,  sicut  ad  nos  a  nostris  progenitoribus  per- 
venit,  ab  omnibus  precariis,  vecturis,  exactionibus  cujuslibet.  Nee  judex, 
qui  pro  tempore  fuerit  in  Madene,  ullam  habebit  in  predicta  curia  juris- 
dictionem  sive  suis  attinentiis  quibuscumque.    Ne  autem  aliquis  eos  in 

25  hac  parte  presumat  aliquatenus  molestare  et  ut  ipsis  omnia  supradicta 
a  nobis  et  nostris  successoribus  firmiter  in  posterum  observentur,  nos 
presens  scriptum  dedimus  predictis  fratribus  in  testimonium  dilecte  do- 
mine ^;  matris  nostre,  nostro  et  Adelheidis  uxoris  nostre  sigillorum  muni- 
mine et  testium  subscriptione  firmiter  roboratum.    Testes  autem  vendi- 

30tionis  et  collationis  nostre  hujusmodi  sunt:  dominus  Waltherus  et  Johan- 
nes capellani  matris  nosti'e  predicte,  Heinricus  noster  notarius ;  Johannes 
Aureus,  Ropertus  de  Nona,  Sinandus  quondam  scultetus  in  Marburg, 
milites ;  Ludewicus  de  Vronehusen,  Angelus  et  Heinricus  fratres,  Wigan- 
dus  dictus  Baustein,  scabini  ibidem;  item  in  Hohenberg:  Onargus  de 

36  Holzheim  miles,  Volpertus  Voszagel,  Conradus  de  Werneswic,  Bertoldus 
de  Olbeze,  Heinricus  de  Wizzenhusen,  Vlricus  de  Seieheim,  Eberhardus 
de  Gudensberg,  et  alii  quam  plures. 

Acti^m  et  datum  ii?  nonas  marcii,  anno  domini  millesimo  cc?  Ixxii? 

1)  Sophye  fllie  beate  Elizabeth  zusatz  B. 


206  1272marzll. 

AuB  dem  in  zwei  ausfertigungen  (A.  B;  vorhandenen  orig.-perg.  in  Mar- 
burg (deutscho.)-  Die  drei  runden  Siegel  sind  beschädigt:  1)  landgräfin  Sophie. 
2)  landgraf  zu  pferd,  auf  schild  und  pferdedecken  aufgerichtete  löwen;  auf  dem 
runden  rttcksiegel  ein  rechtsum  aufgerichteter  löwe;  umschr.:  S*'  HENRICL  D£I* 
GRACIA-  LANTGRAVI-  DNl-  TERKE-  HASSIE-  (und  auf  dem  rücksiegel  fort- 5 
fahrend:)  ET-  FILII-  NATE-  SANCTE-  ELIZABET-  3)  landgräfin  zu  pferd,  den 
falken  auf  der  hand ;  auf  dem  runden  rücksiegel  ein  nach  rechts  schreitender  löwe ; 
umschr. :  «'  ALEIDIS-  LANTGRAVIE-  DNE-  HASSYE  fund  auf  dem  rücksiegel 
fortfahrend:)  ET-  FILIE-  DVCIS-  DE-  BRYNESWIC-  Gedr. :  Bist.  u.  rechtsbegr. 
Nachricht  32  nr.  40 ;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  5, 217.  10 

274.    Ritter  Friedrich  von  Langenstein  verkanß  dem  deutschen  hause 

bei  Marburg  seine  igüter  zu  Langenstein  ^  seine  besitzung  Kadirinbege 

und  seine  guter  zu  Berchmamhausen  und  Heimersdorf, 

Homberg  1 272  märz  11^). 

1272  Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,   litterarum  seiet  15 

testimoniis  perhennari.  Hinc  est,  quod  ego  Fridericus  miles  dictns  de 
Langenstein  et  Elyzabeth  axor  mea  universis  Cristi  fidelibus  notum  esse 
volumas  tenore  presencium  publice  protestando,  quod  conmunicata  manu 
et  unanimi  consensu  omnem  proprietatem  et  omnia  bona  nostra  sita  in 
Langensten ,  tarn  ea ,  que  Othelo  ^j  et  Erkinger  possident  j  quam  eciam  20 
illam  proprietatem,  que  Kadirinbege  nuncupatur,  item  omnia  bona  nostra 
in  Berchmanshusen  et  in  Heimersdorf  cum  omnibus  ipsorum  bonorum 
pertinenciis,  videlicet  campis,  agris,  areis,  pratis,  paludibus,  silvis  seu 
saltibus,  prefatum  eciam  hominem  nostrum  Othelonem  fratri  Ger.  tune 
temporis  conmendatori  et  fratribus  religiosis  viris  ordinis  domus  sancte  25 
Marie  Theutonicorum  apud  Marthpurg  vendidimus  pro  undecim  denario- 
rum  talentis  in  pecunia  nobis  numerata  et  soluta  omni  proprietatis  jure, 
quo  eadem  bona  hactenus  tenuimus,  sine  omni  inpeticione  quiete  perpetuo 
possidenda.  Et  ne  alicujus  controversie  scrupulus  super  biis  succ^ssn 
temporum  valeat  suboriri,  litteram  hanc  memoratis  conmendatori  et  fra-30 
tribus  porreximus  sigillo  Rnperti  militis  de  Nona,  cum  proprium  sigillum 
non  habuerimus,  conmunitam.  Testes  vero  hujus  sunt:  Conradus Aureus, 
Conradus  de  Vfleiden ,  milites ;  Petrus  dictus  Ossechin ,  Wemherus  de 
Hircinhain.  Bertoldus  dictus  Strutwolf,  Ludewicus  de  Yringeshusin,  et 
alii  quam  plures  fide  digni,  qui,  dum  ista  ti'actarentur,  pariter  affuerunt.  35 

Datum  in  Hohinburg,   anno  ab  incamacione  domini  m.  cc.  Isxii., 
quinto  idus  mensis  marcii. 

Ans  nr.  201  (204;  des  Blarburger  copialbnches  in  Wien. 


1)  Vgl.  nr.2o0. 

2)  Copialb.  Othela.  40 


1272  apr.  15.  —  1272  apr.  25.  207 

275.    Das  deutsche  haus  in  Griefstedt  kauft  guter  zu  Hausen. 

Wässensee  1272  apr.  15. 

Noverint  universi  presentis  pagine  inspectores,  quod  fratres  de  Grif-    1272 
stete  emerunt  tercinm  dimidium  mansnm  in  villa  Husen  cum  omnibus  ^^^' 

5  suis  attinenciis  in  pratis,  in  pascuis^  in  areis,  in  agris,  super  quo  pro- 
miserunt  nobis  Conradus  Vitulus,  Eckardus  de  Gunstete,  Dithericus  Sa- 
gittarii  proCristano  et  fratre  suo  Rudolfo  et  eorum  coheredibus  universis, 
ut  eosdem  fratres  de  Grifstete  ab  omni  inpeticione  ipsorum  bonorum  exi- 
mant  et,  sicut  justum  est,  die  et  anno  warandiam  predictis  fratribus  de 

loipsis  bonis  debitam  faciant  et  perfeetam. 

Acta  sunt  hec  in  Wizsinse,  anno  domini  m.  cc.  Ixxii.,  in  crastino 
sanctorum  Tyburcii  et  Valeriani.  Testes  hujus  rei  sunt:  frater  Wach- 
modus de  Wizsinse,  frater  Gerhardus  sacerdos,  frater  Hoigerus  de  Hei- 
derungen ;  dominus  Hebererus  de  Stuzforte ;  Heidenricus  Monetarius,  Fri- 

lödericus  de  Talheim,  Conradus  de  Gunstete,  scabini  de  Wiszinse,  quorum 
sigillo  presens  littera  in  testimonium  est  munita. 

Aus  nr.  751  (765)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

276.     1272  apr.  25. 

Eruuinus  advocatus.  Cuno  de  Cleberch,  Philippus  de  Lynden,  Cun-  1272 
20radus  de  Cruftela,  Hermannus  junior  de  Cleberch  et  Brandanus,  milites,  *^''  * 
castrenses  de  Calsmunt.  Notum  esse  volumus ,  quod  Ortolfus  miles  de 
Galsmunt  consensu  Elizabet  uxoris  sue  omnia  bona  sua  proprietaria  circa 
Wetflariam  sita  Henrico  clerico,  Dimaro  militi,  Cunrado  famulo  fratri- 
bus suis  vendidit.  Dymaro  vero  militi  et  Cunrado  famulo  predictis  fra- 
25  tribus  suis  universa  feoda  sua  circa  prenominatam  civitatem  Wetflariam 
Sita  vendidit  predicta  uxore  sua  Elizabet  consentiente.  Cupimus  eciam 
ad  singulorum  noticiam  pervenire,  quod  nobilis  viri  domini  Ramungi  de 
Cammerstein  litteram  suo  sigillo  sigillatam  vidimus  in  hunc  modum : 

Nos  Ramungus  vir  nobilis  de  Cammerstein  protestamur, 
30  quod  Ortolfus  miles  et  E.  uxor  sua,  H.  et  D.  et  G.  pueri  sui  Or- 

tolfi  militis  consanguinei»  et  castrensis  nostri  coram  nobis  consti- 
tuti  una  cum  patre  suo  predicto  renunciaverunt  omni  juri,  quod 
habebant  in  bonis  omnibus  apud  Wetflariam  sitis  tam  proprieta- 
riis  quam  feodariis,  que  ydem  Ortolfus  miles  fratribus  suis,  vide- 
35  licet  Dymaro  militi,  Henrico  et  Cunrado  vendidit. 

Actum  bis  eciam  presentibus,  videlicet  castrensibus  nostris 
R.  de  Ryphenberg,  Ra.,  0.,  E.  et  sui  fratres,  E.  de  Bapheheim 
et  He.,  R.  et  R.  filii  Riphenbergi.    Sigillum  nostrum  presen- 


208  1272  apr.  26.  —  1272  jun.  26. 

tibus  duximus  apponendum.  Anno  domini  m?cc?lxxii?,  dieMarci 
.    ewangeliste. 
Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche. ).    Siegel  abgefallen. 

277.    ilfc/e/d  1272  fljor.  26. 

1272  Ego  Alheidis  relicta  (Alberti  militis  de  Rumerode  et  Henricus  et  AI-  5 

apr.  6.  jj^p^g\  gm  jjj^{  jjQ^a^  Cvnrado  militi  de  (Lindin  attineneia)  ßita  in  Inge- 
rode sub  nostro  judicio  receptis  ab  ipso  Cvnrado  duabus  (mareis  cum  suis 
inquilinis)  seu  eolonis  (libera  eidem]  dimisimus  et  exempta  [ab  omni  jure 
et  jurisdictione) .  Presentem  litteram  (sigillorum  munimine)  Heinriei  de 
Kumerode  filii  mei  majoris  antedicti  et  Ludewici  militis  de  Rumerode  lo 
(sororii  mei  et  SiflPridi)  militis  de  Aldenburg  et  civitatis  Ailesuelt  duxi- 
mus consignandam.  Testes:  (Bertoldus  de  Yringeshusen) ,  Wigandus  de 
Screckesbach ,  Eckehardus  de  Linden,  Heinricus  de  Vdorf,  (Ylias  de 
Breitenbach,  milites);  item  Wigandus  cellerarius,  Richwinus  scultetus 
in  Ailesuelt,  item  Fridericus  (Haczhe,  Rudewicus,  Conradus  Husman,)  15 
Sifridus  (Schufuz),  Rudegerus  (ante  portam  Maguntinam),  Eckehardus 
Varch,   (Conradus  Pfanhvche,  scabini  inAlsuelt). 

Datum  et  actum  in  Ailesuelt,  anno  domini  m?  cc?  Ixxii?,  sexto  ka- 
lendas  maji. 

Aus  dem  stark  yermoderten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).   Die  einge-20 
klammerten  stellen  ergänzt  aus  nr.  607  (821)  des  Marburger  copialbucbes  in  Wien. 
Siegel  abgefallen. 

278.    Die  von  Romrod  verkaufen  dem  deutschen  hause  in  Marburg 
das  dorf  Heimertshausen.    Alsfeld  1 272  jun,  26. 

1272  Ne  ea,  que  geruntur  in  tempore,  simul  cum  tempore  defluente  ma-25 

jun.  ^o.  t^riam  oblivionis  inducant,  poni  solent  in  Unguis  testium  et  tenaci  me- 
moria litterarum.  Hinc  est,  quod  nos  Ludewicus  de  Rumerode,  Elyza- 
beth  filia  nostra  et  natus  noster  Richolfus  miles  et  Gysela  uxor  ejus, 
Adelhedis  relicta  nobilis  viri  et  recordacionis  felicis  Alberti  de  Rume- 
rode cum  pueris  et  liberis  Henrico,  Alberto  et  Elyzabeth  ab  ea  genitis  30 
notum  esse  cupimus  universis  Cristi  fidelibus  presentis  scripti  inspecto- 
ribus  publice  protestando,  quod  villam'  nostram  in  Heimershusen  et  ho- 
mines  ipsius  ville,  in  quibuscumque  locis  se  receperint  et  in  hereditate 
bonorum  ibidem  ex  jure  participare  debeant,  et  omnia  bona  ibidem  cum 
Omnibus  suis  pertinenciis,  videlicet  terris  cultis  et  incultis,  areis,  cam-35 
pis,  pascuis,  rivis,  pratis,  paludibus,  silvis  et  saltibus  et  aliis  attinen- 
ciis  universis  in  longum  vel  in  latum  sitis  sub  eisdem  terminis,  cum 
omni  jurisdictione  ac  districtu ,  quo  eadem  hactenus  tenuimus  ac  pos- 
sedimus,   venerabilibus  ac  religiosis  viris  fratri  Gerlaco  conmendatori 


1272  jül.  209 

et  fratribus  domus  Thentonice  in  Marthpnrg  vendidimus  pro  certa  summa 
pecunie  juste  et  legittime  empcionis  titulo  in  pnram  et  veram  proprie- 
tatem  temporibus  perpetnis  quiete  possidenda.  Benunciamus  nichilomi- 
nus  omni  juri,  defensioni  et  actioni,  que  predictonim  hominum  et  bono- 
5  mm  vendicionem  seu  alienacionem  posset  inpugnare  ant  eciam  successu 
temporis  inpedire,  profitentes  nullum  jus  sive  jurisdictionem  aut  obse- 
quium,  quocumque  [nomine]  censeantur,  nobis  in  ipsis  hominibus  et  bonis 
reservari.  Insuper  presentibus  recognoseimus  nos  astringi  super  waran- 
dia  consueta  et  debita  facienda,  ubicumque  prenominatis  viris,  conmen- 

10  datori  videlicet  et  fratribus,  expediens  fuerit  et  oportunum.  Et  ad  ma- 
jorem horum  evidenciam  et  perpetuam  firmitatem,  ne  ulla  in  posterum 
dubietas  valeat  suboriri,  nos  Lüdewicus  et  Henrieus  predicti  litteram 
hanc  sigillis  nostris  feeimus  robur  accipere  cum  testium  subscripcione 
et  cum  nostris  coheredibus  a  nobili  viro  Sifrido  de  Aldinburg  et  a  civi- 

15  täte  Alsfeldensi  impetravimus,  ut  suorum  appensione  sigillorum  presens 
scriptum  solidarent.  Testes  vero  sunt :  Conradus  de  Lindin,  Wigandus 
de  Screckesbach,  Bertholdus  de  Yringishusen,  Henrieus  de  Vdorf,  mili- 
tes;  item  Henrieus  clericus  de  Oberade;  Hermannus  de  Steckelberg, 
Lüdewicus  ßithesel,  Siflfridus  de  Ditsrode ;  Kichwinus  scultetus  de  AIs- 

20  uelt ,  Rudewich  in  Alsuelt ,  Wigandus  cellerarius  et  Henrieus  camera- 
rius  frater  ejus,  et  alii  quam  plures  fide  digni,  qui,  dum  ista  fierent, 
pariter  aflFuerunt.- 

Datum  Alsfelt,  anno  domini  m.  cc.  Ixxii.,  vi.  kalendas  mensis  julii. 

Aus  nr.  801  (815)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien  (A).    Eine  weniger  zu- 

25yerläsBige  copie  auf  perg.  (B),  ausgestellt  unter  dem  Siegel  der  Stadt  Marburg  von 

Syfridus  dictus  de  Bydencap  magister  civium  civitatis  Marpurg,  d.  d.  1330  14  kl. 

febr.  (Jan.  19)  in  Marburg  (deutscho.).  Gedr.  (nach  A):  Entdeckter  Ungrundnr.  76  c; 

daraus  Samml.  y.  Deduct.  7, 530. 

279.    Genannte  von  Bicken^   Wilnsdorf  und  Rosenberg  überlassen 

30  bei  der  theilung  des  nachlasses  Friedrichs  von  Bicken  dessen  schwie- 

gersohne  dem  in  das  deutsche  haus  zu  Marburg  eingetretenen  Kraft 

Lesch  und  seinem  orden  einkünfte  zu  Hochelheim.   Wetzlar  1272jw/. 

Nos  Gfida  relicta  Friderici  de  Bickene ,  Conradus  clericus ,  Adol-    1272 
phus  filii  ejus,  Mechtildis  de  Willandisdorf  et  pueri  ejus  utriusque  sexus,     ^   ' 

35  Sophia  de  Eusenberch  cum  omnibus  pueris  suis  recognoseimus  et  tenore 
presencium  profitemur,  quod  cum  omnia  bona  quondam  Friderici  de 
Bickene  ad  nos  successione  hereditaria  devoluta  et  conmuniter  contin- 
gencia  cum  Craftone  milite,  nunc  fratre  domus  Theutonice  dividere  ac 
distinguere  deberemus,  qui  in  ipsis  bonis  ex  dote  uxoris  sue,  filie  ipsius 

40  Friderici  de  Bickene  debitam  debebat  percipere  porcionem,  interveniente 

Hess,  ürkundenbiicli.   I.  14 


210    .  1272jul.l8. 

proborum  virorum  decisione  ac  arbitrio  inter  nos  et  ipsum  Craftouem 
taliter  extitit  ordinatum:  videlicet  ut  domas  Thevtonica  in  Marthpurg, 
in  qua  idem  Crafto  elegit  domino  famulari,  unius  marce  redditus  per- 
cipiat  in  villa  Habichinheim  ex  omnibus  bonis  nostris  ibidem  quolibet 
titulo  ad  nos  spectantibus  ipsi  prediete  domui  in  Marthpurg  sine  omni  5 
contradictione,  inpedimento  quolibet  cessante  annis  singulis  persolven- 
dos ;  hoc  adjecto,  nt  prefata  bona  cum  onere  et  obligacione  predictomm 
reddituum  deferantur  ex  successione  sive  permutacione  vel  alienacione 
qualibet  ad  quemlibet  snccessorem ;  renunctiantes  in  hoc  facto  omni  juris 
auxilio  canonici  et  civilis,  per  quod  in  presenti.  vel  in  posterum  possemufl  lo 
contra  dictam  ordinacionem  divisionis  facte  venire  aut  ipsam  in  aliquo 
inpedire.  In  cujus  rei  evidenciam  et  plenioris  roboris  firmitatem  presens 
scriptum  sigillornm  nostrorum  munimine  duximus  roborandum.  Testes 
eciam,  qui  prediete  ordinacioni  intererant,  sunt  hü  subscripti :  Waltherus 
plebanus  Wetflariensis ;  Cuno  de  Cleberch,  Conradus  de  Cruftele  et  Phil- 15 
lippus,  milites  et  castrenses  in  Galsmunt,  quorum  sigilla  presentibus  sunt 
coappensa. 

Actum  et  datum  Wetflarie,  anno  domini  m.  cc.  septuagesimo  secundo, 
mense  julio. 

Aus  nr.  474  (482)  des  Marburger  coplalbuches  in  Wien,  mit  der  tiberschr.:  So- 20 
lucio  unius  marce  reddituum  in  villa  Habchinheim  ex  parte  fratris  Craftonis  dicti 
Lesche.    Gedr.:  Gudenus  Codex  4, 918.5 

280.     Ritter  Johann  Gulden  zu  Grünberg  beurkundet^  dass  einst  bei 
der  Verhandlung  vor  der  landgräfin  Sophie  Dietrich  dem  jüfigeren  von 
Isenburg  ein  drittel  und  dem  deutschen  hause  in  Marburg  zwei  drittel  ^^ 
der  guter  zu  Odenhausen  bei  Staufenberg  zugesprochen  worden  seien, 

Grünberg  1272;«/.  18. 

1272  Universis,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  Johannes  miles  in 

Grunenberg  dictus  Aureus  salutem.  Profiteor^litteris  in  presentibus  pu- 
blice protestando,  michi  multisque  fide  dignis  evidenter  constare,  quod  30 
cum  olim  dominus  Theodericus  junior  de  Ysenburg  coram  illustri  domina 
nostra  lantgravia  traheret  in  causam  .  .  conmendatorem  et  fratres  de 
domo  Theutonica  in  Marburg  super  bonis  quibusdam  in  villa  Vthenhusen 
penes  Sthaufenberg  situatis,  idem  Th.  obtinuit  ibidem,  quod  tercia  pars 
eorundem  bonorum  fuit  ipsi  per  diffinitivam  sentenciam  assignata ;  due  35 
vero  partes  eodem  jure  cedebant  fratribus  et  domui  pretaxate.  Et  ne 
super  hiis  alicui  dubium  generetur,  sigillum  meum  duxi  litteris  presen- 
tibus appendendum. 

Datum  Grunenberg,  xv?  kalendas  augusti,  anno  domini  m?cc?lxx? 
secundo.  40 


jul.  18. 


1272  aug.  16.  —  1272  sept.  14.  211 

• 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen.  Gleiche  erklärun- 
gen  gaben:  1)  Sophia  filia  beate  Elisabeth,  quondam  dncissa  Brabantie.  Die  ent- 
scheidung  habe  stattgefunden  presentibus  viris  nobilibus  Gerardo  domino  de  Wil- 
denberg, Siffrido  comite  de  Wedegenstein,  Milckelingo  quondam  de  Nordeche  et 
5  Johanne  Aureo  de  Grunenberg.  Datum  1272  feria  quarta  post  ad  vincula  Petri 
(aug.  3).  2]  GerharduB  dominus  de  Wildinberg.  Datum  in  Wildinberg  1272  tertio 
kal.  octobris  (sept.  29).  Gedr.  Gudenus  Codex  4,  919.  Beide  orig.-perg.  wie  vor. 
Siegel  abgefallen. 

2.81.    Heinrich  Sinnege  bürger  und  scheffe  zu  Herborn  übergiebt  dem 
10      deutschen  hause  in  Marburg  guter  zu  Herbom  und  Bailersbach, 

1272afi9.  16. 

Noverint  tarn  presentes  quam  fiituri  presentem  paginam  inspecturi,     1272 
quod  Henricus  dictus  Sinnege  ciris  et  scabinus  in  Herueberen  commnni-  *^*' 
cata  mann  uxoris  sne  öertrudis  tradidit  ecclesie  beate  Marie  domus  Ten- 

i5tonice  in  Marborch  bona  sna  in  Herberen  sita,  videlicet  de  domo  Con- 
radi  de  Dune  xi  solidos,  de  quodam  macello  panum  xxx  denarios  et  pul- 
Inm,  de  domo  Sifndi  marcatoris  (!)  xiii  denarios  et  duos  pullos,  in  Bal- 
derbach  dimidiam  marcam,  dimidinm  maldrum  caseorum,  dimidium  mal- 
drum  avene,  anserem  et  pnllum  in  camiprivio  solventia  singulis  annis 

20  jnre  proprietario  perpetuo  pössidenda.  Item  dieta  bona  in  Balderbacli 
solvnnt  anuatim  denarinm  messori,  denarium  ad  bibendnm  et  tres  dena- 
riatas  panis  in  nativitate  domini.  Testes  hnjns  rei  sunt:  Egono  plebanus; 
Emestus,  Harmodus,  scabini ;  Henricns  de  Offenbaeh  et  Henricus  Hnp- 
slagere  in  Herberen.  In  cujus  rei  testimonium  presens  scriptum  sigillo  ci- 

25  vitatis  in  Herberen  est  signatum. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?cc?lxxii?,  in  crastino  assumptionis 
beate  Marie. 

Aus  orig.-perg.  in  Idstein  (Dillenb*  archiv).  Siegel  abgefallen. 

282.  Pfarrer  Sibodo  von  Scherndorf  süßet  von  den  für  das  kloster  (?) 
30  Bachra  erkauften  ackern  ein  pfund  wachs  jährlich  für  die  kapelle  des 

deutschen  hauses  zu  Griefstedt.    1272  sept  14. 

Ego  Sybodo  plebanus  in  Scherndorf  constare  cupio  universis  presens    1272 
scriptum  visuris,  quod  ego  de  agris  pro  dominabus  de  Bachare  propria  *®^*' 
pecunia  conparatis  ad  honorem  dei  et  sue  genitricis  Marie  pro  speciali 

d5remedio  anime  mee  unnm  talentum  cere  in  vigilia  purificacionis  beate 
virginis  fratribus  et  capelle  in  Grifstete  per  me  et  per  omnes  successores 
meos  contuli  perpetuo  persolvendum,  et  hoc  profiteor  fecisse  coram  meis 
parrochialibus  universis.  In  cujus  rei  testimonium  dedi  fratribus  in  Grif- 
stete presentem  litteram  sigillo  domini  conmendatoris  in  Wiszinse  con- 

4ofinnatam. 

14* 


212  1272  sept.  29.  —  1272  oct. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m.  cc.  Ixxii. ,  in  exaltacione  sancte  crncis. 

Aus  nr.  766  (780)  des  Marbnrger  copialbuches  in  Wien. 

283.  Graf  Reimbold  von  Solms  und  Harlrad  von  Merenberg  ent- 
scheiden^ dass  dem  detrischen  hause  in  Marburg  zwei  drittel  und,  IHe- 

irich  von  Isenburg  ein  drittel  der  guter  zu  Odenhausen  zustehen.       5 

1272  sept.  29. 

1272  ReymboIduB  comes  de  SolmeBse  et  Hartradus  dominus  de  Merenberg 

^^ '     '  universis  presens  ßcriptum  visuris  cognoscere  veritatem.    Quoniam  viri 
religiosi . .  commendator  videlicet  et  fratres  dornns  Tentonice  de  Marpurc 
ex  parte  nna  et  nobilis  vir  Theodericus  dominns  de  Isenburg  ex  altera  lo 
super  questione,  que  inter  ipsos  vertebatur  super  bonis  in  Odenhusen,  de 
quibus  annuatim  viginti  et  tres  solid!  Colonienses  et  tres  denarii  leves, 
novem  anseres  ac  totidem  puUi  solvuntur ,  in  nos  tamquam  in  arbitros 
simpliciter  consenserunt,  fide  corporali  in  manibus  nostris  prestita  pro- 
mittendo ,  quod  quiequid  per  modum  arbitrii  super  decisione  questionis  15 
hujusmodi  statuendum  decreverimus,  ratum  habebunt  et  perpetuo  invio- 
labiliter  observabunt,  nos  ad  petitionem  ipsorum  pro  bono  pacis  et  con- 
cordie  onus  arbitrii  nobis  in  hac  parte  duximus  assumendum.    Discusso 
itaque  super  bonis  memoratis  diligentius  jure  partium  et  cognita  super 
eodem  plenius  veritate ,  arbitrando  diffinimus  in  hiis  scriptis  et  pronun-  ^ 
ciamus  dicentes,  quod  prenotatorum  due  partes  bonorum  ad  commendato- 
rem  et  fratres  memoratos  pertinent  mero  jure  quodque  ipsarum  tamquam 
sue  proprietatis  gaudere  debent  possessione  pacifica  et  quieta,  nobili  pre- 
nominato  in  tercia  parte  residua  solummodo  jus  habente ,  que  ad  ipsum 
dinoscitur  pertinere.    In  cujus  rei  testimonium  tam  commendatori  quam  25 
nobili  sepedictis  tradidimus  presens  instrumentum  sigillorum  nostrorum 
munimine  roboratum. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxii?,  feria  v.  post  festum  san- 
Ctorum  Cosme  et  Damiani. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Beide  siegeljabgefallen.  30 

284.  Eckard  und  Hedwig  bürger  zu  Wetzlar  vermachen  für  den  faü 
ihrer  kinderlosigkeit  ihre  von  Richard  von  Göns  erkauften  guter  zu 

Cleen  dem  deutschen  hause  in  Marburg.     1 272  oct. 

1272  Tempus  labitur  et  ea,  que  geruntur  in  tempore,  secuntur  naturam 

^^'     temporis,  nisi  voce  testium  aut  litterarum  testimonio  fulciantur.    Singulis  35 

igitur  ac  universis  presentibus  innotescat,  quod  nos  Eckehardus  et  Hey- 

dewigis  uxor  mea  civesWetflarienses  pari  voto  et  unanimi  consensu  bona 

nostra  in  Clene  sita,  que  nobis  circa  Richardum  de  Gunse  comparayimus, 


/ 


1272oct.  16.  Sil  3 

in  salutem  et  remedium  animarnm  nostrarum  necnon  antecessornm  nostro- 
rum  domui  Theuthonice  in  Marburg  elemosinarum  nomine  legavirnns  et 
contulimus  perpetuo  pacifice  possidenda;  tali  tarnen  interposita  condi- 
tione,  quod  predicta  bona,  quamdiu  presentem  vitam  duxerimus,  usni 

5  nostro  reservabimuB ,  volentes,  nt,  si  forte  tante  necessitatis  articulns 
nobis  ineubuerit,  quod  reliqua  bona  nostra  alienare  seu  vendere  nos  opor- 
teat  et  contingat ,  de  predictis  bonis  vendendi  seu  ordinandi  tamquam  in 
propriis  plenariam  habeamus  potestatem.  Preterea  volumus,  ut,  si  in 
tempore,  quoad  vixerimus,  prolem  aliquam  prestante  domino  habuerimus, 

10  sepedicta  bona  ad  eandem  prolem  utpote  ad  verum  possessorem  et  legi- 
timum  coUatione  hujusmodi  revocata  sine  contradictione  qualibet  abso- 
lute et  libere  devolvantur.  In  cujus  rei  testimonium  et  robur  presens 
scriptum  confectum  est  et  sigillorum  civium  in  Wetflaria  et  domus  in 
Marburg  predicte  munimine  roboratum. 

15  Actum  et  datum  anno  domini  m?cc?lxx?  ii?,  mense  octobri.  Theode- 
rico  Ruft),  Cünrado  de  Dridorf,  Gerberto  et  Bemone  scabinis  Wetflarien- 
sibus  presentibus. 

Aus  dem  in  zwei  gleichlautenden  ausfertigungen  vorhandenen  orig.-perg.  in 
Marburg  (deutscho.)-    Siegel:    1)  rund;  könig  auf  dem  throne  mit  scepter  und 
20  reichsapfel;  umschr.:  SIGILLVM-  CIVIVM-  DE-  VVETFLARIA-    2)  unter  nr.  219 
beschrieben. 

285.  Das  deutsche  haus  bei  Marburg  verspricht  dem  pfarrer  Walther 
zu  Wetzlar^  welcher  die  hälfte  des  kaufpreises  der  dem  kloster  Alten- 
berg  abgekauften  guter  zu  Gossfelden  beigesteuert  hat^  die  hälfte  des 
25         ertrags  dieser  guter  auf  lebenszeit.    Marburg  1 272  oct  1 6. 

Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  loblivionem ,  litterarum  solet    1272 
testimonüs  perhennari.    Hinc  est,  quod  nos  frater  Gerlacus  de  Thuem 
conmendator  et  fratres  domus  sancte  Marie  Theuthonice  apud  Marpurg 
notum  esse  volumus  universis  Gristi  fidelibus ,  quos  presens  scriptum  vi- 

dodere  fuerit  oportunum,  quod  cum  a  discreto  yiro  nostri  ordinis  amico 
speciali  et  promotore ,  videlicet  domino  Walthero  plebano  Wetflariensi, 
quinquaginta  et  quinque  marcas  in  pecunia  jam  nobis  numerata  receperi- 
mus  totidemque  de  manu  nostra  ad  solutionem  seu  emptionem  omnium 
bonorum  in  villa  Gozuelden  sitorum  addiderimus  dictaque  bona  erga  ve- 

35  nerabiles  in  Cristo  personas  . .  priorem  scilicet ,  dominam  . .  magistram 
beate  Elyzabet  filiam  et  conventum  monasterii  in  Aldinburg  pro  summa 
tocius  pecunie  prelibata,  id  est  centum  marcis  et  decem,  nobis  vere 
emptionis  tytnio  conparaverimus ,  nos  omnes  proventus  siliginis  et  alio- 
rum  fructuum  de  medietate  bonorum  predictorum  annis  singulis  prove- 

4onientium  eidem  W.  plebano  prenotato,  quoad  vixerit,  sine  diminutione 


214  1272oct.  21. 

dabimus  Wetflarie  et  ministrabimus  annuatim  noBqne  ad  id  teneri  tenore 
presentium  proteetamur  et  recognoscimus  obligatoB.  Ipso  vero  prenomi- 
nato  W.  plebano  viam  camis  nniverse  ingresso  fractns  eeu  proventufi  om- 
nes  ex  ipsa  medietate  bonorum  prehabitornm  proyenientes  cum  mera 
proprietate  extune  pro  ipsius  et  patris  matrisque  animaram  remedio  in  5 
perpetaam  elemosinam  domui  nostre  apndMarpnrg  cedent  libere  et  solute. 
In  cujus  facti  memoriam  et  firmitatem  debitam  scriptum  hoc  eidem  por- 
reximus  sigilli  nostri  appensione  conmunitum.  Testes  hujus  rei  sunt: 
venerabilis  pater  et  frater  nostri  ordinis  dominus  Fridericus  episcopus 
Culmocensis,  frater  Hermannus ,  frater  Ludewicusy  sacerdotes;  frater  lo 
Heinricus  Eulo,  frater  Ludewicus  de  Muncinbach,  frater  Godefridus  tra- 
pariuB ,  frater  Gonradus  de  Fronhusen ,  et  quam  plures  alii  fratres  Mar- 
purg  conmorantes. 

Datum  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxii?,  xvii?  kalendas  novembris. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutsche.).*  1^ 

286.  Genannte  scheffen  zu  Marburg  beurkunden,  dass  die  ritter  Lud- 
wig vogt  von  FVonhausen^  Zabelo  von  Weiboldshausen  und  Volpert  von 
Lohra  sowie  Guntram  der  bruder  des  vogtes  bürgschaft  über  den  vom 
deutschen  hause  bei  Marburg  gekauften  hof  zu  Walgem  übernommen 

haben,    1272  od.  21.  20 

1272  Nos  scabini  in  Marburg  Henricus  de  Batthenvelt,  Rudegerus,  Con- 

oct  21 

radus  de  Lapidea  Domo,  Ludewicus  de  Wronhusen,  Wigandus  Rausteyn, 
Angelus  et  Ospertus  tenore  presencium  recognoscimus  publice  prote- 
stando,  cum  aliis  multis  probis  viris  nos  vidisse  et  audivisse,  quod  Lude- 
wicus advocatus  in  Wronhusen,  Zabelo  de  Wipaldesbusen,  Volpertus  de  25 
Lare  milites  et  Guntramus  frater  Ludewici  advocati  pro  warandia  debita 
et  consueta  super  contractu  curie  site  in  Walgren,  quam  conmendator  et 
fratres  domus  Theutonice  juxta  Marburg  cum  omnibus  suis  attinenciis, 
agris,  nemoribus,  pascuis,  yiis  et  inyiis  pro  septuaginta  marcis  et  duabus 
ab  Elyzabet  et  suis  heredibus  proprietatis  titulo  racionabiliter  conpara-  da 
runt,  fide  data  promiserunt  etpost  fidejusserunt  similiter  nobiles  ante- 
dicti  pro  omni  impetitione,  contradictione  et  impedimento  quolibet  ampu- 
tando  et  pro  dampno ,  si  quod  occasione  dicti  contractus  fratribus  emer- 
serit  tempore  currente  *)  warandie,  infra  quatuordecim  dies,  postquam  a 
fratribus  premoniti  et  requisiti  ftierint,  restaurando.  Quod  si  infra  xüii  35 
dies  non  fecerint,  extune  dicti  fidejussores  se  modo  obligarunt  suprkdicto, 
ut  Marburg  intrent  et  inde  non  exeant  nisi  impedimento  omni  remoto  et 
de  dampno,  si  quod  fratres  domus  Theuthonice  exinde  receperunt  notorie. 


1)     an  erwartet  cur rentis. 


oct.  27. 


1272  oct.  27.  —  1273  febr.  28.  215 

satisfacto.    Hujns  rei  testes  sumns  noB  scabini  et  quod  vidiinnB  et  audi- 

vimus ,  hoc  testamur.    Ad  evidencius  eciam  testimoninm  predietorum  et 

memoriam  ampliorem  presentem  litteram  inde  eonfeetam  sigilli  univer- 

sitatis  Marburg  fecimns  roborari. 

5  Datnm  anno  domini  m?  cc?  Ixxii?,  in  die  undeeim  milium  virginum. 

Ans  dem  von  mausen  angefressenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Siegel 
zerbrochen. 

287.  Friedrich  von  Woiere  bestätigt  den  verkauf  von  gütern  zu  Wal- 
gern  seitens  seiner  Schwiegertochter  Elisabeth  an  das  deutsche  haus 

10  in  Marburg,    FwWa  1272  od.  27. 

Noverint  universi  has  litteras  visuri  tarn  presentes  quam  posteri,  1272 
quod  ego  Fridericus  de  Wotere  ^)  una  cum  coUecterale  mea  domina  Ely- 
zabeth  vendicionem  proprietatis  sue,  quam  nurus  mea  Elyzabeth  fecit 
fratribus  domusTheutonice  in  Marthpurg  cum  bonis  suis  sitis  in  Walgem, 
I5ratam  habeo  et  gratam  et  renuncio  omni  actioni,  quam  habere  possem  de 
eisdem  una  cum  dicta  uxore  mea  tempore  succedente,  dans  ipsis  presens 
scriptum  in  testimonium  super  eo.  Et  quia  proprium  sigillum  non  habeo, 
sigillo  civitatis  Fuldensis  usus  sum.  Testes:  Eberhardus  de  Merlowe 
scultetus  Fuldensis ,  Conradus  Wolsac  etH.  frater  suus,  Gerhardus  de 
20  Hunewelt,  Conrat  Speculum,  Gerlacus  et  Berthöus  de  Wotere,  Johannes 
de  Screckesbach,  et  alii  quam  plures. 

Datum  Fulde,  anno  domini  m.  cc.  Ixxii.,  in  vigilia  Symonis  et  Jude. 

Aus  nr.  103  (104)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

288.  Ritter  Dimar  von  Kalsmunt  und  seine  ehe  fr  au  Mechtild  sehen- 
25  ken  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  alle  ihre  guter  und  empfangen 

sie  gegen  zihs  auf  lebenszeit  zurück,     Wetzlar  1273  febr,  28. 

Ne  ea,  que  geruntur  in  tempore,  simul  cum  tempore  elabantur,  poni    1273 
solent  in  Unguis  testium  ettenaci  memoria  litterarum.    Hincest,  quod 
noB  Dimarus  miles  dictus  de  Galsmunt  et  Methildis  nostra  uxor  seu  colla- 

30  teralis  omnibu?  tam  presentibus  quam  faturis  hujus  pagine  inspectoribus 
notum  esse  volumus  ac  publice  recognoscendo  profitemur,  quod  nos  ma- 
tura  deliberatione  prehabita,  communicata  tnanu  et  unanimi  consensu 
omnia  bona  nostra  mobilia  et  immobilia,  propria  et  hereditaria  in  longum 
vel  in  latum  ubicumque  sita  honorabilibus  et  religiosis  viris  .  .  commen- 

35  datori  ac  fratribus  domus  ecclesie  Marie  Theutonicorum  apud  Marpurg 
diyine  pietatis  intuitu  proprieque  salutis  obtentu  donavimus  irrevocabili- 
ter  atque  contulimus  perseveranter  in  puram  et  perpetuam  elemosinam 

1)  So  Im  copialbnch;  vielleicht  irrig  statt  Wetere  (Wetter  bei  Marburg). 


febr.  28. 


21  6  1273  m&rz  8. 

libere  et  sine  omni  honere,  nullo  prorsus  jure  aut  obsequio  nobis  in  pre- 
dictis  bonis  seu  rebus  ammodo  reservato,  immo  vero  rerum  ac  bonorum 
omnium  prefatomm  dominio  in  ipsps  perfecte  et  plene',  prent  haetenus 
tenuimus,  translato  perpetuis  temporibus  commode  et  quiete  possidenda. 
Insuper  ne  nostre  obiei  ab  aliqnibus  possit  constantie  et  nostre  Stabilita-  5 
tis  eoncepto  in  futurum  verbum  hoc  ewangelicum :  „quid  existis  in  deser- 
tum  videre  harundinem  vento  agitatam"  ac  illud  veri  proverbium  Salo- 
monis:  „vult  et  non  vult  piger",  renunciamus  in  presentibus  nostrarum 
Yoluntatum  mutabilitati  et  omnium  aliarum  rationum  actionumque  captioni, 
quarum  occasione  coUationi  seu  donationi  bonorum  nostrorum  prescripteio 
facte  a  nobis  prenominatis  .  .  commendatori  et  fratribus  possemus  con- 
traire  aut  captiose  in  aliquo  obviare;  hoc  tantum  adjecto,  quod  jam  pre- 
nominata  bona  de  consensu  et  conniventia  sepedictorum  .  .  commendato- 
ris  et  fratrum,  qui  nobis  eadem  reconcesserunt,  jure  colonario  sive  man- 
sionario  tempore  vite  nostre  tenebimus  pro  censu  nominato,  trium  videlicet  15 
librarum  cere,  annis  eisdem  singulis  persolvendo.  Ut  autem  nostra 
hujusmodi  donatio  et  supra  exarata  conditio  rata,  'firma  et  stabilis  perse- 
yeret  et  a  nobis  in  omne  tempus  duratura  sine  revocatione  inviolabiliter 
observetur  et  permaneat  illibata  et  ut  omnis  ambiguitas  super  hiis  in  po- 
stemm  amputetur ,  litteram  hanc  cum  testibus  subscriptis  et  in  testimo-  20 
nium  assumptis  per  Giselberti  decani  ecclesie  Wetfiariensis  et  capituli 
ipsius  ecclesie  Wetfiariensis  ac  Walteri  plebani  ibidem  necnon  et  civium 
seu  universitatis  in  ipso  loco  sigillorum  appensionem  pro  nostre  petitionis 
instantia  impetravimus  communiri.  Testes  vero  sunt :  magister  Rudolfus 
predicte  ecclesie  scolasticus,  Cunradus  custos  ibidem ;  item  Theodericus  25 
Rufus ,  Eckardus  institor ,  Bemo ,  scabini  Wetflarienses ,  et  alii  quam 
plures  fide  digni. 

Actum  Wetflarie,  annc  domini  m?  cc?  Ixx?  secundo,  pridie  kalendas 
mensis  martii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    5  Siegel:    1)  abgefallen.    2)  (stadtSO 
Wetzlar)   zerbrochen.     3)i  oval;    lamm  mit  ^fahne ;    umschr.:    S-' GISELBERTI- 
CANON.  WEITFLARIEN.    4)  oval;!  Maria  init  dem  kinde;  umschr: :  S'  MAGRI- 

RVDOLFI- TICI.  WETFLAR. . .    5)  oval;  geistlicher,  stehend ;    umschr.: 

S  '  WALTERI.  PLEBANI-  WETFLARIENSIS- 

289.    Landgraf  Albrecht  von  Tlitiringen  schenkt  dem  deutschen  ordeti  35 
guter  zu  Fischstedl,  Hausen  und  Eckartslebefi,  Eisenach  1273  märz  8. 

1273  Nos  Albertus  dei  gracia  Thuringie  lantgravius  et  Saxonie  comes  pa- 

°^"*®'  latinus.  Nostre  sublimitatis  dignitas  hoc  requirit,  ut  religiosorum  loca 
nostre  jurisdicioni  subjacencia  divine  pietatis  causa  semper  in  facultatibus 
debeamus  adaugere.    Notum  facimus  igitur  universis  presentes  Iitteras40 


1273  apr.  13.  —  1273  apr.  24.  21  7 

inspectaris,  quod  nos  tres  mansos  in  villa  YischeBtete  sitos,  tres  maiiBos 
in  yilla  Hnsen  sitos  et  nnum  mansom  in  Ekehartesleyben  sitnm  domui 
fratrum  Theutonicorum  cum  judicio  damus  et  conferimns  in  proprinm 
perpetne  propter  deum  possidendos,  quam  donacionem  per  nos  tam  legit- 

5  time  faetam  per  nostros  heredes  seu  successores  .quoslibet  inviolabilem 
observari  volumus  et  illesam.  Cujus  rei  testes  sunt:  comes  Henricus  de 
Hohensteyn ,  dominus  Henricus  de  Glizperch  advocatus ,  dominus  Her- 
mannus  et  Cunemundus  fratres  de  Mila  et  dominus  Theodericus  Gamera- 
rius  de  Mulhusen.    Ad  majorem  vero  cautelam  presens  Privilegium  fieri 

10  fecimus  super  eo  nostri  sigilli  munimine  conmunitum. 

Datum  in  Isnach,  anno  domini  millesimo  cc.  Ixxiii.  viii.  idus  marcii. 
Aus  abschr.-pap.  sec.  XIV.  in  Marburg  (deutsche.)« 

290.  Alheid  mtlwe  ritter  Alberte  von  Romrod  übergiebt  dem  deut- 
schen harne  bei  Marburg  den  leibeigenen  Siegfried  von  Zell.  • 

15  Romrod  i  ^13  apr.  i  3. 

Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,   litterarum  solet    1273 
testimoniis  perhennari.  Hinc  est,  quod  ego  Alheidis  relicta  Alberti  militis  *p'*  ^^• 
bone   memorie  de  Bumerode  notum  facio  omnibus,   ad  quos  presens 
scriptum  devenerit,  quod  ego  et  pueri  mei  Sifridum  de  Cella  fratrem  Ru- 

2odegheri,  qui  nobis  conditione  servili  astrictus  erat,  religiosis  viris  . .  com- 
mendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice  apud  Marpurg  libere  et  legit- 
time  donavimus  et  contulimus  una  cum  rebus  suis  in  proprium  hominem 
sine  omni  impetitione  nostra  quiete  perpetuoque  possidendum.  Et  in 
hujusjfacti  recognitionem  ac  certam  protestationem  litteram  hanc  eisdem 

25  fratribus  tradidi  sigillo  Henrici  filii  mei  roboratam. 

Datum  Rumerode,  anno  domini  m?cc?lxx?iii?,  idus  aprilis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Auf  dem  zerbrochenen  dreieckigen 
Siegel  zwei  thtirme;  umschr. :  SIGILLVM-  HEINßlC 

291 .  Landgraf  Albrecht  von  Thüringen  überlässt  dem  deutschen  hause 
30        in  Griefstedl  guter  zu  Niederrieth  gegen  andere  zu  Willstedt. 

Eisenach  1273  apr.  24. 

Albertus  dei  gracia  Thuringie  lantgravius  et  Saxonie  comes  palatinus  1273 
universis  baronibus,  ministerialibus,  militibus  etCristi  fidelibus  presentem  *^'*  ^' 
paginam  inspecturis  salutem  in  domino.  Quia  fratres  domus  Theutonice 
35  nobis  sepius  se  tam  benivolos  et  paratos  in  omnibus  obsequiis  sepissime 
ostenderunt,  ut  specialiter  pre  aliis  ipsos  teneamur  et  eorum  omnia  nego- 
cia  modis  omnibus  promovere  necnon  peticionem  ipsorum  racionabilem 
per]  omnia  debeamus  adinplere :  unde  notum  facimus  tam  presentibus 
quam  futuris,  quod  nos  voluntati  eorum  consencientes  omnia  bona  sita  in 


818  1273  jun.  3. 

Villa,  que  dicitur  Kith  vel  inferior  palus,  que  a  nobis  Berthous  dapifer  de 
Slatheym,  Henricus  de  Gruningen,  Hermaimas  et  frater  suus  de  Vairre, 
Henricus  et  Conradus  fratres  de  Rithe  in  Wiezense  conmorantes  cum  pro- 
prietate .  judicio ,  advocacia  et  omni  jure  proprietario  seu  feodotario  ha- 
buerunt ,  cum  omnibus ,  que  nobis  aut  ipsis  in  predietis  bonis  quocunque  ^ 
videbantur  jure  conpetere,  donavimus  eisdem  integraliter  et  perfecte 
libere  et  perpetuo  possidenda.  Quo  contra  vero  predicti  fratres  nobiscum 
concambium  facientes  de  suis  bonis  liberis  et  propriis  quatuor  mansos 
sitos  in  Willestete  nobis  voluntarie  resignarunt.  Nos  ergo  nostram  dona- 
cionem  per  nos  tam  legittime  factam  per  nostros  heredes  seu  successores  iö 
quoslibet  inviolabilem  observari  volumus  et  illesam  cum  consensu  pre- 
dictorum  vasallorum  nostrorum  et  voluntate  factam,  sepedictis  fratribus 
domus  Theutonice  in  Grifstede  specialiter  et  per  totum  ordinem  genera- 
liter  presens  Privilegium  ad  cautelam  fieri  fecimus  super  eo  nostri  sigilli 
munimine  conmunitam  (! ) .  Cujus  rei  testes  sunt :  comes  Otto  de  Luterberh,  15 
Hermannus  de  Mila,  Helwicus  de  Goltbach  noster  marscalcus,  Sifridus 
de  Hofgarden  et  Henricus  de  Indagine. 

Datum  in  Isenach,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  septuagesimo 
tercio,  octavo  kalendas  maji. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Auf  der  rückseite  steht  von  hand  des  20 
XIV.  jahrh.:  Appropriatio  bonorom  in  inferiori  Rieth.    Das  reitersiegel  des  land- 
grafen  an  rothen  seidensträngen  zerbrochen.    Gedr.:  Entdeckter  Ungrund  nr.  64-, 
daraus  Samml.  y.  Deduct.  7, 515. 

292.    Genannte  scheffen  zu  Amöneburg  beurkunden,  dass  Heinrich 
und  Johann  söhne  des  Konrad  Weiss  dem  deutschen  hause  in  Mar- 2b 
bürg  ihre  guter  bei  Amöneburg  vermacht  haben,    1273  jun,  3. 

1273  Nos  Ludewicus,  Gerhardus,  Thetmarus  et  Jacobtis  fratres  dicti  de 

Selbem,  Rudolfus  de  Omesa,  Johannes  Sconeheldis  et  Bruno  de  Lither- 
stede,  scabini  in  Ameneburg.  Quoniam  vetustas  temporum  novercari 
solet  humane  memorie ,  necesse  est ,  ut  ea ,  que  fiunt  in  tempore ,  ne  30 
labantur  cum  tempore,  Scripte  commendentur  et  testibus  confirmentur. 
Sciant  ergo  tam  presentes  quam  futuri,  quod  Henricus  et  Johannes  liberi 
quondam  Conradi  Albi  in  nostra  constitnti  presentia  rite  contnlerunt  do- 
mui  Theutonice  in  Marpurg  et . .  fratribus  ibidem  degentibus  omnia  bona 
sua  jure  hereditario  ab  eis  hactenus  possessa  circa  Ameneburg  aut  alias  35 
jacencia  tam  in  agris  quam  in  pratis  seu  in  aliis  quibuscunque  pro  salute 
animarum  suarum  in  perpetuam  elemosinam  post  mortem  suam  perpetuo 
devolvenda;  hac  eciam  apposita  condicione,  quod,  si  unus  ex  eis  de  me- 
dio  sublatus  fuerit,  superstes  nichilominus  eadem  cum  omni  fructunm 
integritate  et  utilitate,  quoad  vixerit,  obtinebit.    Ceterum  cum  dicta  bona40 


Jmi.  3. 


1273jTin.  7.  —  1273jTil.  14.  219 

sint  indivisa,  Cnnegimdig  matertera  eornndem,  videlicet  H.  et  Jo.,  cujus 
media  porcio  eorundem  est  bonornm,  eciam  coram  nobis  recognovit,  qnod 
benivola  et  prona  esset  cum  dictis  fratribus  ea  eqno  funicnlo  distributionis 
partiri  tempore,  quo  ab  ipsa  ducerent  requirendum.  Hujus  rei  testes  sunt : 

5  dominus  Theodericus  Scutzesper,  Gonradus  de  EruershuseU;  Adolfus  de 
Norteken,  Gonradus  de  Marcdorph,  Eckehardus  de  Eruershusen,  milites ; 
Ludewicus  junior  de  Selbem,  Hermannus  Albus,  et  alii  quam  plures.  Ad 
quormn  petieionem,  scilieet  H.  et  Jo.,  haue  litteram  ad  majorem  hujus 
rei  evidentiam  sigillo  nostre  civitatis  in  Ameneburg  fecimus  communiri. 

10        Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxiii?,  tercio  nonas  junii. 
Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  verletzt. 

293.  Die  eheleute  Wipodo  und  Englina  verkaufen  dem  deutschen 
hause  in  Marburg^  dem  decan  Ludwig  in  Amöneburg  und  dessen 
Schwester  der  begine  Beatrix  ihre  guter  zu  Ginselnau.     1273  jun,  ?• 

15         Ego  Wipodo  et  Englina  uxor  mea  ad  universorum  notitiam  cupimus    1273 
pervenire ,  quod  nos  cum  consilio  communi  et  manu  communicata  bona  ^^^'   ' 
nostra  sita  in  Gunchilhnauwe  ^)  fratribus  domus  Theutonice  in  Marburg 
et  domino  Ludewico  decano  in  Amelburg  necnon  Beatrici  sorori  sue 
bechine  vendidimus  titulo  juste  emptionis  in  perpetuum  possidenda.    Ne 

20  igitur  huic  facto  subcrescat  oblivio,  hanc  litteram  conscriptam  sigillo  civi- 
tatis in  Ailsfelt  [duximus  roborandam.  Testes  sunt  hü:  Eckardus  de 
Linden  miles,  Ricwinus  scultetus,  Herbordus  de  Martdorf,  Fridericus 
maritus  Hachiche,  Kudewinus,  Rudegerus,  Sifridus  Scowenfosz,  Gonra- 
dus Husman,  scabini,  et  plerique. 

25         Actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxiii?,  septimo  idus  jnnii. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  zerbrochen. 

294.  Genannte  grafen  von  Bilstein  schenken  die  ihnen  von  denen  von 
Cappel  resignirte  gerichtsbarkeit  und  andere  rechte  zu  Wollstein^ 
Giesenrod,  Hasselbach  ^  Ichendorf  und  Liebrichsdorf  dem  deutschen 

30  hause  zu  Reichenbach.    Germerode  1273  jw/.  14. 

In  nomine  domini,  amen.    Nos  Burchardus  et  Albertus  filius  ejus,   ,  1273 

Ottho  frater  ejus,  Ludolphus  et  Wemherus  fratrueles  eorum  de  Bilstein 

comites  ad  universorum  noticiam  cupimus  pervenire,   quod  cum  olim 

Johannes  de  Gapele  et  Jutta  uxor  ejus  ac  Ekehardus  filius  eorumdem 

35  necnon  Ekehardus  filius  quondam  Sifridi  de  Gapele  fratris  dicti  Johannis 


1]  Wol  Ginselnau ,  welches  an  der  Ohm ,  Ginseidorf  schräg  gegenüber  gelegen  haben 
wird,  wo  es  noch  „die  Aue'*  heisst,  und  nicht  Gnnzenau  im  kreise  Lanterbach. 


220  1273jul.  16 

et  alii  coheredes  ipsorum  jnrisdiciones  et  omnia  alia  jura ,  que  in  villis 
Wolfstein ,  Gisenrode ,  Haselbach ,  Ichendorf  et  Lieberichesdorf  a  nobis 
in  feodo  optinebant,  coram  nobis  publice  resignarent,  nos  acceptata 
resignacione  eorum  jnrisdiciones  ipsas  ac  universa  alia  jnra  predicta  in 
villis  prefatis  cum  suis  pertinenciis  universis  et  singulis,  que  ad  nos  per-  5 
tinebant  jure  proprietatis  et  dominii  principalis,  donayimns  et  damus 
curie  domus  Theutonice  sancte  Marie  in  Richenbach  liberaliter  propter 
deum,  transferentes  in  ipsam  curiam  et  universitatem  fratrum  domus 
Theutonice  jus  proprietatis  ac  dominii  omnium  predictorum ,  prestantes 
nichilominus  exnunc  et  in  antea  prestituri  legitimam  fratribus  eisdem,  lo 
prout  oportunum  fuerit,  warandiam,  in  hujus  nostre  donacionis  ac  wa- 
rentacionis  testimonium  presentem  litteram  eis  dantes  nostri  Burchardi, 
Ludolphi  et  Wemheri  fratrum  sigillorum  munimine  roboratam.  Nos  vero 
Ottho  et  Albertus  sigillis  hiis  contenti  sumus.  Testes  herum  sunt :  viri 
honorabiles  dominus  Johannes  prepositus  de  Germarode,  Hildebrandus  15 
de  Otwinshusen  et  Fridericus  de  Erershusen  ecclesiarum  rectores ,  pres- 
byteri;  Heinricus  Wienzo,  Reinfridus  de  Rychenbach,  Theodericus  de 
Waldoluerode ,  Bertholdus  de  Wizzenbach,  Rutwardus  de  Germarode, 
laici,  et  alii  quam  plures. 

Actum  et  datum  in  Germarode,  sexta  feria  proxima  post  diem  beate 
Margarete,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  septuagesimo  tertio.         ^o 

Aus  dem  doppelt  yorhandenen  orlg.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)«   Die  zwei 
angehängt  gewesenen  siege!  sind  abgefallen.  Gedr.:  Gudenus  Codex  4,921. 

295.    Ritter  Ludwig  von  Romrod  und  sein  söhn  Richolf  verkaufen 
dem  deutschen  hause  in  Marburg  das  darf  Neuenhain ,  die  mühle  zu 
Hutzdorf  und  eine  halbe  hübe  zu  Reprode.    Alsfeld  1 273  juL  1 6.    25 

1273  Quoniam  memorandos  actus  hominum  infirmat  processus  temporom, 

^  '  '  cautum  est,  ut  ea,  que  temporaliter  aguntur,  litterali  memorie  commen- 
dentur.  Hinc  est,  quod  nos  Ludewicus,  Richolfus  natus  noster  milites  in 
Rumerode  ad  noticiam  universorum  tam  presentium  quam  futurorum  pre- 
sentes  litteras  intuentium  cupimus  pervenire,  nos  villam  Nuinhain  cum  30 
omni  jurisditione  ac  districtu,  quo  eandem  tenuimus,  cum  omnibus  bonis 
ad  eam  pertinentibus ,  videlicet  areis,  agris,  campis,  aquis,  piscarüs, 
pascuis ,  silvis  atque  saltibus  ac  aliis  attinentiis  necnon  et  cum  omnibus 
hominibus  ipsi  ville,  etiam  si  alias  se  receperint,  attinentibus,  specialiter 
et  nominatim  Henrico  cum  tribus  fratribus  suis  et  sorore ,  Sifrido  ger-  35 
mano  Grunewaldis ;  item  molendinum  in  Hittisdorf  cum  suis  pertinentiis 
una  cumConrado  molendinario  ibidem,  cum  uxore  ejus  et  liberis  eo  jure, 
quo  ipsos  habuimus;  item  dimidium  mansum  in  Reperode;  onmia  hec 
predicta  libera  et  sine  omni  onere  cum  communicata  manu  Gissele  con- 


1273  8ept.  13.  221 

jngis  meiKicholfi,  consentientibns  nobis  Alheide  relicta  Alberti  militis  de 
Rnmerode  et  Henrieo  nato  ipsius,  qui  parti  sne  jnrisditionis  qnoad  ante- 
dictam  villam  Nninhain  libere  renontianuit ,  venerabilibufl  et  religiosis 
yiris  . .  commendatori  et  fratribns  domuB  sancte  Marie  Tenthonieoram  in 
5  Marpurg  jn8te  venditionis  titalo  pro  xxiiii  marcis  denariomm  legalium 
contaliBse  in  veram  proprietatem  qniete  perpetois  possidenda  temporibns, 
nnllo  prorsns  jnre  vel  obBeqnio,  jnrisditione  seu  dominio,  qnocnnqne  no- 
mine censeantnr,  nobis  in  predictis  omnibns  in  magno  sive  in  modico  ali- 
qualiter  reservatis.    In  cujus  rei  firmitatem  et  evidentiam  ampliorem,  ne 

1 0  in  postemm  a  nostris  snccessoribns  altercatio  suboriri  valeat  inimica,  nos 
Ludewiens  sigillum  nostrum  hnic  scripto  nna  cum  sigillo  civitatis  Alsfelt 
apponi  fedmus,  nato  nostro  R.  sigillum  proprium  non  habente.  ,  Testes 
vero  sunt :  Sifridus  de  Aldinburg,  Wigandus  de  Sreckesbach,  Bertoldus 
de  Yringishusin ,  Heinricus  deVdorf,  Eckehardus  de  Lindin!,  milites; 

J5llenhardus  de  Aldinburg  filius  Hermanni  Schebin,  Ludewicus  dictus 
Hitesel,  Herbordus  deMartdorf;  Richwinus  scultetus,  Fridericus  Hazcega, 
Rudewicus ,  scabini ,  et  alii  quamplures ,  qui ,  dum  ista  fierenfi,  pariter 
affnerunt  fide  digni. 

Datum  et  actum  in  Alsfelt,  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  iii?,  xvii?  kalendas 

20  augusti. 

Ausorig.-perg.  in  Marburg  (deutsoho.).   Siegel:  1)  zerbrochen.   2)  abgefallen. 
Gedr.:  Entdeckter  Ungrund  nr.  76b;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7, 529. 

296.    Das  kloster  lAllenberg  verkauft  seine  guter  zu  Gossfelden  mit 
der  hälfte  der  gerichtsbarkeit  und  des  patronatsrechtes  dem  deutschen 
25  hause  in  Marburg.     Marburg  1273  sept.  13*). 

Ne  que  geruntur  in  tempore,  simul  cum  tempore  defluente^materiam    1273 
oblivionis  inducant,  poni  solent  in  Unguis  testium  et  tenaci  memoria  lit-  •*^*' 
terarum.    Hinc  est,  quod  nos  Gerdrudis  magistra,  .  .  prior  et  conventus 
ordinis  Premonstratensis  in  Aldinburg  nosse  volumus  universos  presentes 

30  ac  futuros  presentis  scripti  paginam  inspecturos ,  quod  nos  omnia  bona 
nostra  sita  in  Gozfeldin  cum  omnibus  suis  pertinentiis,  videlicet  agris,  cam- 
pis,  areis,  pratis,  pascuis,  silvis,  saltibus,  paludibus,  piscariis,  aquis  aqua- 
rumque  decursibus,  cum  omni  proventu  et  questu,  qui  nunc  est  aut  in  futuro 
fuerit ,  qui  nunc  apparet  vel  in  posterum  apparebit ,  sub  eisdem  terminis 

35  in  longum  vel  in  latum,  ac  mediam  partem  judicii  seu  jurisditionis  ipsius 
yille  citra  aquam,  dimidiam  quoque  partem  juris  patronatus  ecclesie  ibi- 
dem predictis  bonis  i  annexam  [cum  omni  jnrisditione  ac  districtu,  quo 


1)  Tgl.  nr.  285,  worin  dieser  kauf  schon  erwähnt  wird ;  es  fand  also  der  formliche  ab- 
schlnss  erst  spater  statt,  denn  das  datnm  Usst  sich  nicht  als  1270  3  id.  sept.  lesen. 


222  ]273sept.21. 

eadem  hactenus  tenuimus ,  omnia  hec  libera  et  sine  omni  onere ,  nnllo 

prorsus  jure  ant  dominio  nobis  in  prefatis ,   scilicet  bonis  j  jnriBditione 

antecclesia,  reservato,  honorabilibus  et  religiosis  viris  .  .  commendatori 

et  fratribus  domus  Bancte  Marie  Tenthoniconim  in  Marpiurg  yendidinms 

et  alienavirnns  pro  centum  marcis  et  decem  marcis  justo  venditionis  titalo  5 

in  veram  ae  puram  proprietatem  perpetuis  temporibns  qaiete  possidenda. 

Et  ad  majorem  horum  evidentiam ,  ne  nlla  duper  premissis  dabietas  per 

successionem  temporis  yaleat  suboriri ,  litteram  hanc  ipsis  . .  oommen- 

datori  scilicet  et  fratribus  tradidimus  sigilli  nostri  munimine  consignatam. 

Nos  etiam  Sophia  ducissa  quondam  Brabantie  et  nos  scabini  ac  ciyitaten-  io 

ses  in  Marpurg  recognoscimns  hec  omnia  ita  esse,  prent  snpra  expressum 

est,  et  ad  majus  robnr  et  firmitatem  de  prenominatomm  magistre  Ger- 

drudis,  .  .  prioris  et  conventus  instantia  sigilla  nostra  hnic  littere  dnxi- 

mus  appendenda.  Testes  vero  sunt :  dominus  Waltherus  capellanus  pre- 

dicte  domine  ducisse  Brabantie,  Henricus  dictus  Fugel  de  Gozfeldin ;  15 

item  scabini  de  Marpurg,  videlicet  Henricus  de  Battinfelt,  Ludewicus  de 

Fronhusen,  Kudegerus,  Sifridus  deFossato.  et  alii  quam  plnres,  qui, 

dum  ista  fierent,  pariter  affaerunt. 

Datum  et  actum  in  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  iii?,  idus  men- 

sis  septembris.  20 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Das  erste  der  drei  runden  siege! 
zeigt  Maria  auf  einem  throne  sitzend,  im  linken  arm  das  Jesuskind  und  in  der  rech- 
ten eine  lilie  haltend;  umschr.:  S-  ECCL'IE.  BEATE-  MARIE-  IN-  ALDENBVRC- 
Auf  dem  zweiten  eine  heilige,  zu  welcher  zwei  kniende  gestalten  beten ;  darüher 
steht:  SC  A.  ELIZABET- ;  umschr.:  S-' SOPHIE-  FILIE-  S-' ELIZA. ..  QVODÄ- 25 
DVCCISSE-  BRABATIE-;  auf  dem  runden  rUcksiegel  Maria  mit  dem  kinde;  nm- 
sehr.:  SECßETV-  DNE-  DE-  MARBOßG-  Gedr.:  Hist.  dipl.  Unterricht  nr. 49  (uu- 
voUst.).  Entdeckter  Ungrund  nr.  177;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  8, 157.  —  Unter 
gleichem  datum  setzte  das  kloster  Altenberg  dem  deutschen  hause  in  Marburg  seine 
guter  zUnDeibratishusin'^  (Dagobertshausen)  zum  Unterpfand  der  von  den  ver- 30 
kauften  gutem  zu  Grossfelden  zu  leistenden  währschaft.  Siegler  und  zeugen  diesel- 
ben.   Orig. -perg.  wie  vor.    Das  zweite  Siegel  abgefallen. 

297.   Das  kloster  Haina  verkauft  seinen  theil  der  mühle  zu  Willings- 
hausen  dem  deutschen  hause  in  Marburg.     1273  sept,  21. 

1273  Quoniam  memorandos  actus  hominum  infirmat  Processus  temporum,  35 

fiAnt    '21  r  t  . 

^  ■  '  cautum  est,  ut  quod  temporaliter  agitur,  litterali  memorie  commendetur. 
Hinc  est ,  quod  nos  Hermannus  dictus  abbas  et  conventus  in  Hagene  or- 
dinis  Cistertiensis  nosse  volumus  universos  tarn  presentes  quam  futuros 
presentis  pagine  inspectores ,  nos  paitem  totalem ,  que  nobis  in  molen- 
dino  in  Willingishusen  conpetebat,  honorabilibus  et  religiosis  riris  fratri  40 
.  .  commendatori  et  fratribus  domus  in  Marpurg  Teuthonicorum  appro- 
priando  contulisse  ac  donasse  in  veram  proprietatem  quiete  perpetuis 


Jan.  1. 


1274jan.  1.  223 

possidendam  temporibus ,  nnllo  prorsus  jure ,  eommodo  aut  dominio  in 
ipsa  parte  molendini  prefati  nobis  deinceps  reservatis.  In  cujus  rei  robur 
et  evidentiam  ampliorem,  ne  aliqua  super  premissis  in  posterum  dubietas 
valeat  suboriri,   scriptum  hoc  prenominatis  commendatori  et  fratribus 

5  porreximus  sigilli  nostri  appensione  oommunito  (I ) .  Testes  vero  sunt :  fra- 
ter  Henricus  cellerarius,  frater  Ludewicus  de  Nuinkirohin,  frater  Siboto 
de  Mominberg,  frater  Gonradus  de  Lotheim,  frater  Henricus  lapicida, 
frater  Wigandus  dictus  Gans ,  frater  Burchardus  dietus  de  Marpurg ,  et 
alii  quam  plures  fide  digni. 

li»  Datum  et  actum  anno  domini  m?  ec?  Ixx?  üi? .  xi?  kalendas  mensis 
octobris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel  abgefallen. 

298.    Graf  Ludwig  von  Ziegenhain  verkauft  dem  deutschen  hause  hei 
Marburg  das  dorf  Münchhausen  und  entbindet  dessen  bewohner  vom 
16  besuche  der  kirche  zu  Allendorf    1 274  jan,  1 . 

Ea,  que  geruntur  in  tempore,  ne  simul  cum  tempore  defluente  mate-    1274 
riam  oblivionis  inducant,  litterarum  solent  memoria  perhennari.   Noscant 
igitur  universi  tam  presentes  quam  posteri  teuerem  presentium  inspecturi, 
quod  nos  Ludewicus  comes  de  Cyginhan  de  communicata  manu  et  una- 

26  nimi  consensu  uxoris  nostre  Sophie  sponte  et  liberaliter  villam  nostram 
Munichusin  et  homines  omnes  ibidem  residentes^  qui  nobis  conditione 
servili  attinere  diuoscuntur,  jurisditionem  quoqueipsius  ville,  bona  etiam 
nostra  omnia  prefate  ville  attinentia  cum  omnibus  suis  pertinentiis,  Tide- 
licet  terris  cultis  et  incultis,  areis,  agris,  campis,  pascuis,  pratis,  silvis, 

25  paludibus,  rivis,  saltibus,  salectis,  stagnis,  aquis  aquarumque  decursibus 
ac  aliis  attinentiis,  cum  omni  utilitate,  questu  ac.  proventu,  qui  nunc  est 
aut  in  futuro  fuerit ,  sub  eisdem  terminis  in  longum  vel  in  latum ,  cum 
omni  jurisditione  ac  districtu,  quo  nos  eadem  hactenus  possedimus^  nullo 
prorsus  jure ,  obsequio  aut  jurisditione ,  quocunque  nomine  censeantur, 

30 nobis  in  predictis  omnibus  reservatis,  venerabilibus  yiris  .  .  commen- 
datori et  i&atribus  domus  sancte  Marie  Teuthonicorum  apud  Marburch 
contulimus  ac  vendidimus  pro  quadraginta  marcis  in  veram  proprietatem 
quiete  ac  sine  omni  onere  perpetuis  temporibus  possidenda.  Insuper 
recognoscimus  per  presentes ,  quod  de  voluntate  et  consensu  plebani  jam 

35  in  Aldindorf  residentis  ac  suorum  parrochialium  homines  prenominate  ville 
in  Munichusin,  ne  ipsam  ecclesiam  in  Aldindorf,  cujus  jus  patronatus  ad 
nos  pertinet ,  frequentare  ulterius  oporteat  ad  audiendum  divina  officia 
aut  recipiendum  ecclesiastica  sacramenta,  denunciavimus  absolutes,  sed 
alias  divina  officia  audiant  ac  sacramenta  ecclesiastica  recipiant  pro 


224  1274  febr.  22. 

arbitrio  Bnonim  dominorum  commendatoris  et  fratrnm  predictorum,  datis 
ab  ipsis  hominibus  tribus  solidis  jam  dicte  ecclesie  in  Aldindorf  annis 
singnlis  in  eensn  perpetao  in  recompenBationem  sive  in  jus ,  qnod  vnlgo 
nrsaze  nnncupatar ,  ac  deinceps  in  nuUo  alio  jure  ipsi  ecclesie  Aldindorf 
penitas  sint  astricti.  In  cujus  rei  evidentiam  ac  perpetuam  firmitatem,  5 
ne  uUa  super  premissis  a  nostris  successoribus  altercatio  oriri  valeat  ini~ 
mica,  sepefatis  . .  commendatori  et  fratribus  litteram  hanc  porreximus 
nostri  sigilli  appensione  communitam.  Testes  hujus  sunt :  Wigandus  de 
Nidehe,  Theodericus  de  Linsingin,  Ditmarus  de  Gliminhan,  milites;  item 
Hermannus  advocatus,  Rudolfus  Glusinhere,  Ditmarus  Bizigel,  Ludewi-  lo 
cus  de  Selehem  et  Guntherus  natus  ejus,  Hermannus  filius  Gerhardi  Mo- 
netarii  in  Ameneburg  et  'Bruno  dictus  de  Leiterstede,  et  alii  quam  plures 
fide  digni. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  iüi?,  kalend.  januarii. 

Aus  orig.-perg.  mit  siegelbruchstück  in  Marburg  (deutscho.).  Gedr.:  Entdeck- 15 
ter  Ungrund  nr.  17;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  1,  465. 

299.    Ritter  Gerhard  Lützelkolbe  verkauft  dem  deutschen  hause  bei 
Marburg  seinen  hofzu  Seelheim.    Marburg  1274  febr.  22. 

1274^  Omnibus  tam  presentibus  quam  futuris,  ad  quos  presentes  littere 

pervenerint,  Gerlacus  ^]  miles  dictus  Lizcercolbo  cum  dedaratione  sub-  20 
sequentium  salutem  in  vero  salutari.    Quoniam,  ut  sapientis  testatur 
auctoritas,  omnium  habere  memoriam  et  in  nuUo  penitus  deviare  divine 
creditur  esse  yirtutis,  non  humane,  ideoque  que  geruntur  in  tempore,  ne 
cum  tempore  defluente  materiam  oblivionis  inducant ,  solent  litterarum 
memoria  perhennari :  noscant  igitur  universi  tam  presentes  quam  futnri,  25 
quod  nos  Gerhardus  miles  antedictus  cum  communicata  manu  uxoris 
nostre  Grethe  curiam  nostram  sitam  in  Seieheim  a  patre  nostro  Henrico 
dicto  Lizcercolbo  bone  memorie  ad  nos  hereditarie  devolutam  cum  Om- 
nibus suis  pertinentiis,  videlicet  areis,  agriS;  pascuis,  pratis,  nemoribus, 
rivis,  aquis  aquarumque  decursibus,  vüs  et  inviis,  terris  cultis  et  incultis,  30 
cum  redditibus  denariorum  et  puUorum  et  cum  omnibus  aliis  suis  atti- 
nentiis  ac  juribus ,  cum  omni  utilitate  ac  proventu ,  qui  nunc  est  aut  in 
futuro  faerit,  qui  nunc  apparet  vel  in  posterum  apparebit,  maturo  ac  de- 
liberato  consilio  venerabilibus  ac  religiosis  viris  fratri  .  .  commendatori 
et  i&atribus  domus  sancte  Marie  Teuthonicorum  apud  Marburch  rite  ac  35 
rationabiliter  vendidimus  pro  septuaginta  marcis  denariorum  legalium  in 
yeram  ac  perpetuam  proprietatem  libere,  quiete  ac  sine  omni  honere 


febr.  22. 


1)  Irrig  im  orig.  stott  Gerhardus,  wie  es  weiter  unten  richtig  heisst. 


1274  febr.  22.  225 

perpetuis  temporibas  possidendam.  Insitper  nos  promittimus  ipsos,  com- 
mendatorem  videlicet  et  fratres,  snper  predietis  bonis  modis  omnibus 
warandare ,  firmare  et  stabilire  more  debito  et  consneto.  Preterea  hob 
Gerhardus  miles  prefatus  fide  data  promisimns  necnon  et  Gnmbertns 

5  dictofi  de  Curia,  LMewicns  advocatns,  Eckehardns  burgravins  de  Hohin- 
vels,  Adolfns  natns  Wideroldi  deNordeckem,  Theodericus  Schutesper 
de  Michelbaeh  milites,  Milchelingns  de  Miehelbach  et  Lodewicns  Vitnhis 
ad  indnctionem  nostram  pro  nobis  fide  data  promiserunt  ac  fidejussorio 
nomine  presentibus  se  obligamnt  commendatori  et  fratribuB  snper  pre- 

lodietis  bonis  omnibus  ad  warandiam  consuetam  et  debitam  faciendam  et 
omnem  impetitionem ,  grayamen ,  impedimentum  et  dampnum ,  si  quod 
prenotati  commendator  et  fratres  oecasione  ipsorum  bonorum  sustinuerint, 
in  integrum  refundendum.  Alioquin  a  commendatore  et  fratribus  moniti 
Marburch  intrabunt  more  solvendo  fidejussorio  per  tres  menses ,  quibus 

15  elapsis  jam  dictis,  commendatori  scilicet  et  fratribus,  satisfacient  de  impe- 
dimentis  et  dampnis  notorie  perpessis  in  parata  pecnnia  aut  sufficientis 
pignoris  datione.  Et  si  quem  predictorum  fidejussorum  quocunque  casn 
emergente  morte  preveniri  contigerit,  alii  superstites,  si  per  fratres  fuerint 
requisiti ,  Infra  octo  dies  alterum  substitnent  loco  deficientis ,  quem  ipsi 

20  commendator  et  fratres  duxerint  acceptandum.  Quod  si  non  fecerint,  post 
ipsos  octo  dies  Marburch  intrabunt,  nunquam  inde  exituri,  nisi  per  hujus- 
modi  fidejussorem  ab  ipsis  commendatori  et  fratribus  sit  provisum.  Pre- 
notati etiam  fidejussores  in  hunc  modum  promiserunt,  videlicet  quod 
nuUus  ex  eis  sine  altero  ab  hujusmodi  fidejussione  absoM  possit,  immo 

25quilibet  eorum  ad  observantiam  omnium  horum,  quepretacta  sunt,  in- 
simul  astrictus  sit  et  in  integrum  obligatus.  Ad  majorem  vero  predicto- 
rum firmitatem,  ne  quisquam  temporum  successu  hanc  nostram  venditio- 
nem  rite  et  legittime  celebratam  infringere  valeat  seu  impedire,  presen- 
tem  litteram  sepefatis  viris,  videlicet  commendatori  et  fratribus,  per  nos 

doexhibitam,  cum  proprium  non  babeamus  sigillum,  universitatis  Marburch 
sigillo  cum  subscriptione  testium  impetravimus  communiri.  Testes  vero 
sunt:  Hermannus  Yitulus,  Knibo  de  Elnoch,  Dammo  Remey,  Albertus 
de  Sftrikede,  Adolfus  de  Wolshusin,  milites ;  Vlricus  de  Seieheim,  Con- 
radus  de  Bichene,  Guntramus  frater  advocati,  Grafto  de  Wolshusin,  Vol- 

a5  pertus  Vitulus,  Crafto  et  Volpertus  germani  de  Hohinvels ;  item  Ludewi- 
cuB  de  Fronhusen ,  Rudegerus ,  Ludewicus  dictus  de  Curia  et  Henricus 
frater  suus,  scabini  in  Marburch,  Conradus  Wirstebendel  et  Henricus  fra- 
ter suus ,  et  alii  quam  plures  fide  digni,  qui,  dum  ista  fierent,  pariter 
afinerunt.  Insuper  nos  Gumbertns  dictus  de  Curia,  Ludewicus  advocatns, 

40  Eckehardns  burchravius  de  Hohinvels,  Adolfus  natus  Wideroldi  de  Nor- 
deckin,  Theodericus  dictus  Schutesper  de  Michelbach,  Milchelingus  de 

Hess.  ürknndenbQch.  I.  ]5 


226  1274  febr.  22.  —  1274  apr.  3. 

Mychelbach,  LMewicus  Vitulus  presentibns  recognoscimus  et  publice 
protestamur ,  quod  nos  fide  data  promisimus  ac  fidejussimus  anteBcriptis 
viris,  commendatori  scilicet  et  i&atribus,  pro  Gerhardo  milite  dicto  Lizcer- 
colbo  pro  warandia  curie  prefate  in  Selehem  et  omniam  suoram  pertinen- 
tiam  consueta  ac  debita  facienda  et  de  omni  toUendo  impedimento  et  de  5 
dampnifl  singnlis  ac  omnibas  refondendis  necnon  et  ad  observantiam  he- 
rum et  singularum  conditionum  superius  expressarum  sub  pena  in  pre- 
senti  littera  ibidem  declarata  nos  insimul  astringi  fideliter  profitemur. 
Et  ad  certiorem  nostre  obligationis  seu  prediote  fidejuBsionis  evidentiam 
no8  GumpertuB  de  Curia,  Ludewicus  advocatus,  Adolfüs  natus  Wideroldi  lo 
de  Nordeckin  huic  scripto  sigillorum  nostrorum  robur  apponimus.  Nos 
vero  Eckehardus  burgravius,  Theodericus  Scutesper,  Milchelingus  de 
Michelbach ,  Ludewicus  Vitulus ,  qui  sigillis  caremus  propriis,  hanc  pa- 
ginam  cum  appensione  sigilli  civitatis  Marburch  pro  nobis  impetravimus 
roborari.  15 

Actum  et  datum  Marburch,  anno  domini  m?cc?lxx?iiii?,  yiii.  kalen- 
.das  mensis  martii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Auf  der  rückseite  von  hand  des 
XIV.  jahrh.:  Emptio  curie  in  Seiheim  ab  Gerharde  Luzelkolbe  miUte.  Siegel :  1)  u. 
5)  Stadt  Marburg.  Die  3  übrigen  dreieckig :  2)  nach  rechts  aufgerichtetes  einhoni ;  20 
umschr. :  S'  GVMPERTI-  DE-  CVEIA-  3)  unter  nr.239  beschrieben;  umschr.  hier 
völlig  erhalten:  SIGILLVM-  LVDEVICI.  ADVOCATI-  4)  querbinde  auf  gemuster- 
tem gründe;  umschr.:  SIGILLVM-  ADOLFFI-  DE-  MIHCIL. . HC- 

300.    Marburg  1274  febr.  22. 

1274  Nos  Ludewicus  advocatus  in  Fronhusen  et  Guntramus  frater  noster  25 

pro  Volperto  milite  de  Lare  nostro  consanguineo  et  suis  pueris  fidejus- 
simus yenerabilibus  ac  religiosis  viris  commendatori  et  fratribus  domus 
Teuthonice  in  Marburch  super  warandia  curie  in  Selehem  ac  omnium  at- 
tinentium,  quam  iidem  fratres  apud  Gerhardum  Lizcerculbonem  et  suam 
conjugem  Gretham  in  veram  proprietatem  rationabiliter  conpararunt,  ex  30 
parte  dicti  Volperti  consueta  et  debita  facienda.  In  cujus  rei  robur  hoc 
scriptum  ipsis  fratribus  tradidimus  sigilli  nostri  munimine  consignatum. 

Datum  Marburch,  anno  domini  m?cc?lxx?iiii?,  octavo  kalendas  men- 
sis marcii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen.  35 

301.   Ulrich  von  Kranichborn  überlässt  dem  deutschen  hause  zuGrief- 
stedt  vier  hüben  zu  Hausen  gegen  vier  andere  zu  WillsledL 

Griefstedl  1 274  apr.  3. 

1274  In  nomine  domini,  amen.    Ego  Vlricus  de  Kranichbom  protestor, 

*^''   '    quod  fratribus  domus  Theutonice  in  Grifstete  quatuor  mansos  sitos  in  40 


1274  apr.  4.  227 

Husen  pro  aliis  quatuor  mansis  sitis  in  Willestete ,  ut  tali  libertate  sicnt 
cetera  ipsomm  possideant ,  voluntarie  mntuavi.  Unde  ne  predicta  mu- 
taacio  aliqaa  inpediatur  ealumpnia ,  presentem  paginam  scribi  feci  cnm 
eoram  nominibus,  qui,  cum  concambinm  fieret,  affaerunt,  quod  dominns 
5  Siffridns  de  Hofgarthen  admisit  tali  condicione ,  quod ,  si  dominus  lant- 
gravius  vel  aliquis  alter  in  predictis  bonis  sitis  in  Husen  aliquid  juris  ha- 
bere yideretnr,  in  bonis  meis  a  predictis  i&atribus  receptis  in  Willestete, 
et  non  in  eorum,  que  vice  versa  a  me  receperunt  in  Husen,  debet  totaliter 
extorqueri.    Et  quoniam  sigillo  proprio  careo,  idcirco  presentem  litteram 

lOsigillo  domini  Siffridi  de  Hofgarthen  et  domini  conmendatoris  inWiszinse 
in  Grifstete  feci  cum  testium  subscripcione  conmuniri.  Nomina  testium 
sunt  hec:  Siffridus  de  Hofgarten  et  filius  suus,  H.  de  Groningen  et  Th. 
scultetus  suus,  H.  miles  de  Sumeringin.  C.  de  Sumerde,  H.  Meizze,  Fri- 
dricus  de  Aroldeshusen  et  F.  filius  suus ,  Brono  Inquies ,  Bertoldus  de 

15  Wimar,  H.  de  Scherndorf  et  H.  filius  suus. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m.  cc.  Ixxiiii.  et  iii.  nonas  aprilis. 
Aus  Dr.  745  (759)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

302.    Alheid  von  Romrod  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Marburg 

das  dorf  Biesenrod.    Alsfeld  1274  apr.  4. 

20         Omnibus  presentes  litteras  intuentibus  Alheidis  relicta  Alberti  mili-    J274 
tis  bone  memorie  de  Rümerode  salutem  ac  subsequencium  cognoscere 
veritatem.  Ne  rerom  gestarom  veritas  cadat  in  oblivionem,  poni  solet  in 
linguis  testium  et  tenaci  memoria  litterarom.  Noscant  igitur  universi  tarn 
presentes  quam  futuri,  nos  de  puerorom  nostrorom,  yidelicet  Henrici, 

25£lyzabeth,  Gysele,  Alheidis,  Alberti,  conmuni  nomine  ac  pleno  consensu 
ac  conmunicata  manu  eorondem  yillam  nostram  Bysinroth  ac  omnia  bona 
nostra  ibidem  cum  omnibus  suis  pertinenciis,  areis,  agris,  campis,  pratis, 
paludibus,  aquis  aquaromque  decursibus,  pascuis,  siMs,  nemoribus, 
terris  cultis  et  incultis,  cum  omni  utilitate  ac  proventu,  qui  nunc  est  aut 

30  in  futuro  fuerit,  sub  eisdem  terminis  in  longum  velinlatum,  homines 
quoque  nostros  ipsius  ville ,  qui  ibidem  hereditatem  tenent  vel  habere 
tenentur,  sive  presentes  sive  absentes  sint,  in  quibuscumque  locis  aut  ci- 
vitatibus  se  receperint  seu  demorentur,  jurisdictionem  eciam  predicte 
ville ,  que  nos  contingit ,  omni  eo  jure ,  quo  ea  hactenus  possedimus  ac 

35  tenuimus ,  nuUo  prorsus  jure ,  quocumque  censeatur  yocabulo ,  nobis  in 
prefatis  omnibus  retento,  venerabilibus  ac  religiosis  yiris  . .  conmendatori 
et  fratribus  domus  Theutonice  in  Marthpürg  pro  riginti  marcis  denario- 
rum  legalium  rite  ac  racionabiliter  de  proprio  motu  vendidisse  in  veram 
proprietatem  perpetuis  temporibus  quiete  possidenda.    Insuper  nos  pre- 

40  sentibus  obligamus  predictis ,  yidelicet . .  conmendatori  et  fratribus ,  de 

15* 


apr.  4. 


228  1274  jun.  2. 

predictis  omnibus  ad  warandiam  debitam  et  consnetam  faciendam  et  ad 
omne  dampnum ,  qnod  occasione  prenominatoram  bonorum  suBtinnerint, 
refandendum.  Et  ad  majorem  hornm  firmitatem  ac  evidenciam,  ne  ulla 
in  posterum  super  hiis  ambiguitas  oriatur ,  presens  scriptum  ipsis .  con- 
mendatori  videlicet  et  fratribus,  porreximus  sigillo  Henriei  nati  nostri  pro  5 
nobis  ac  liberis  nostris  conmunitum.  Preterea  sigillorum  appensione  sci- 
licet  Ludewici  de  Rumerode  militis  atque  civitatis  Alsfelt  idem  scriptum 
ad  majorem  cautelam  obtinuimus  roborari.  Testes  vero  sunt:  Siflfridus 
de  Al^burg,  Richolfus  de  Rumerode,  Eckehardus  de  Lindin,  Henricus 
deVdorf,  milites;  Renhardus  de  Aldinburg,  Wigandus  dictus  cellerarius,  lo 
Siffridus  Soowinuuz,  Fridericus  Longus,  scabini  in  Alsfelt;  Conradus 
Husman,  Gerlacus  de  Feltkruckin,  Ludewicus  de  Goringin,  et  alii  plures 
fide  digni. 

Datum  et  actum  in  opido  Alsuelt,  anno  domini  m.  cc.  Ixxiiii.,  pridie 
nonas  aprilis.  i^ 

Ans  nr.  804  (818)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.    Gedr. :  Entdeckter 
Ungrund  nr.76a;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  7,528. 

« 

303.  Hartrad  von  Merenberg  entsagt  seinen  lehnsherrlichen  rechten 
auf  den  halben  zehnten  zu  Dudenhofen^  welchen  der  bisher  damit  be- 
lehnte rüter  Dimar  von  Kalsmunt  dem  deutschen  harne  bei  Marburg  20 

geschenkt  hat.    1 274  jun,  2  {?) . 

1274  Kos  Hartradus  de  Merenberg  omnibus  presentem  litteram  inspecturis 

jnn.  2.  (i^pijQ^g  declarari,  quod  Dimarus  miles  dictus  de.Galsmunt  zelo  pietatis 
ac  devocionis  incitatus  in  nostra  constitutus  presentia  conmunicata  manu 
Methildis  uxoris  sue  medietatem  decime  in  villa  Dudinhoven  site,  quam  25 
a  nobis  jure  feodali  possedit  hactenus,  fratribus  domus  Theutonice  apud 
Marpurg  in  remedium  anime  sue  et  predecessorum  suorum  nomine  ele- 
mosine  contulit  et  assignavit  jure  proprietario  perpetuo  possidendam. 
Kos  quoque  H.  de  Merenberg  supradictus  omni  juri,  quod  in  dicta  me- 
dietate  ejusdem  decime  nobis  ad  presens  competit  vel  in  futurum  compe-  3o 
tere  potent,  liberaliter  renunciamus  et  idem  jus  propter  deum  dictis  fra- 
tribus erogamus.  Et  ne  huic  donacioni  nostreqne  renunciacioni  in  poste- 
rum aliqua  valeat  suboriri  calumpnia,  presentem  litteram  exinde  con- 
fectam  sigillo  nostro  et  civium  Wetflariensium  duximus  roborandam.  35 
Testes  autem  hujus  rei  sunt:  Walterus  plebanus,  Sterkeradus  miles, 
Maneguldus  de  Grifinstein,  Everwiuus  et  Reio  judices,  Theodericus  Ru- 
fus,  Ekkeardus,  Gunradus  de  Dridorf,  Gerbertus,  Bemo,  Heinricus  de 
Dridorf,  Marquardus  de  Kuveren,  Wigandus  Dytero,  Gemandus  Lyen, 
Hermannus  Monetarius,  Heinricus  de  Gazzinvort,  scabini  Wetflarienses.    40 


jnl.  2. 


1274  jul.  2.  .  229 

Actum  et  datüm  anno  domini  m?  ce?  Ixxiiii?,  sexto  nonas  junii  ^) . 

Ausorig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  rundes  reitersiegel ;  um- 
Bclir.:  S-'  HABTRADI-  NOBILIS«  DE*  MEBENBERG-  2)  stadt  Wetzlar.  Gedr.: 
Gudenus  Codex  4, 923. 

5  304.  Ritter  Gerlach  von  Dietenshausen  und  seine  gattin  Margarethe 
übergeben  dem  deutschen  hause  in  Marburg  bei  ihrem  eintritte  in  den 
orden  ihre  guter  zu  Battenfeld^  NiederallendorP)  und  Rennertehausen 
und  erhalten  sie  auf  lebenszeit  gegen  zins  zurück  Marburg  1 274  jwi.  2. 

Ea,  que  aguntur  in  tempore,  ne  cum  tempore  defluente  pariter  ela-    1^274 

lobantur,  poni  solent  in  Unguis  hominum  et  tenaci  memoria  litteramm. 
Hinc  est,  quod  nos  Gerlacus  miles  de  Didinshusin  et  conjux  nostra  Mar- 
gareta  ad  notitiam  universomm  tam  presentinm  quam  futurorum,  qaibuB 
hoc  scriptum  fuerit  exhibitum,  cupimus  pervenire,  quod  cum  frater  Ger- 
lacus commendator  et  fratres  domus  Teuthonice  in  Marburch  de  licentia 

15  suorum  prelatorum  nos  in  suam  confratriam,  prout  suos  familiäres  adhuc 
in  matrimonio  constitutos  admittere  solent,  receperint  pro  suis  familia- 
ribus  pure  propter  deum ,  secundum  quod  in  ipsorum  litteris  super  hoc 
confectis  plenius  continetur ,  nos  econtra ,  ut  eorundem  benivolentie  ac 
favori  grato  occurramus  assensu ,  unanimi  voluntate  ac  manu  communi- 

20cata  bona  nostra  sita  in  Battinfelt  cum  omnibus  suis  attinentiis,  item 
bona  nostra  in  inferiori  Aldindorf ,  que  fuerant  Henrici  militis  dicti  Bo- 
necker, cum  suis  attinentiis,  item  curiam  nostram  sitam  in  Rendirshusin 
cum  omnibus  suis  pertinentiis  eisdem  religiosis  riris  .  .  commendatori 
videlicet  et  fratribus  domüs  predicte  in  Marburch  pro  nostrarum  et  pro- 

25  genitorum  nostrorum  animarum  salutis  incremento  sponte  ac  liberaliter 
obtulimus  in  puram  elemosinam  et  donavimus  in  veram  proprietatem 
perpetuis  temporibus  pacifice  possidenda.  Addicimus  quoque,  quod  pre- 
nominata  bona  ad  terminum  vite  nostre  jure  coloni  seu  mansionarii  ab 
antedictis,  scilicet  commendatore  et  fratribus,  tenebimus  pro  tribus  talen- 

30tis  cere,  ut  de  quolibet  bono  unum  talentum  cedat,  in  pensione  annua 
eisdem  persolvendis.  Qui  vero  prior  ex  nobis  obierit,  media  pars  prefa- 
torum  bonorum  pro  remedio  anime  ipsius  defuncti  in  usum  domus,  com- 
mendatoris  et  fratrum  supputabitur,  superstite  reliquam  partem  bonorum 
jure  mansionarii,  quoad  yixerit,  predicto  titulo  retinente.    Ambobus  vero 

35  nobis  yiam  camis  ingressis  universe  bona  omnia  antedicta  domui  et  fra- 
tribus sepedictis  remanebunt  pro  animarum  nostrarum  remedio  et  salute. 
Ad  perpetuam  itaqne  hujus  facti  memoriam,  ne  uUa  super  premissis  du- 

1)  Entweder  steht  sexto  irrthümlieh  fQi  qaarto  oder  JnnÜ  irrthümUoh  ffir  Jalii. 

2)  Allendorf  an  der  Eder  im  kreise  Biedenkopf;    in  der  nähe  lag  das  ausgegangene 
40  Oberallendorf.   Vgl.  Landau  WQstungen  2i!2  u.  Wagner  Wüstungen  373. 


230  .     1274  sept.  8.  —  1274  nov.  2. 

bietas  oriatnr  aut  questio  moveatur,  sigillum  nostrnm  presenti  littere  ap- 
pendimus  una  cum  sigillis  venerabilis  viri  Ludewici  abbatis  in  Hagene 
et  Gerlaci  militis  de  Firminne,  qni  rogati  a  nobis  ea  presentibns  appen- 
derunt.  Testes  vero  sunt :  frater  Gyso  de  ordine  fratrum  Minorum,  noster 
confessor  et  omnium  secretorum  nostromm  non  ignarns ,  item  Henriens  5 
miles  de  Cyrsin,  et  alii  plures. 

Datum  apud  Marbureh ,  anno  domini  m?  cc?  Ixxiiii?,  sexto  nonas 
mensis  jnlii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel:  1)  abgefallen.  2)  oval;  ste- 
hender abt  mit  buch  und  stab;  umschr. :  SIGL.  ..ABBATIS- DE- AVLESB...  10 
3)  dreieckig;  eine  aus  der  rechten  ecke  des  Schildes  schräg  herablaufende,  ans  2 
reihen  abwechselnd  erhabener  und  tiefliegender  quadrate  bestehende  querbinde; 
umschr.:  S-' . . .  ACI-  DE-  VERMINNE- 

305.  König  Rudolf  befiehlt  dem  burggrafen  zu  Friedberg ^  dem  vogt 
zu  Wetzlar  und  den  schultheissen  zu  Frankfurt  und  Gelnhausen^  die  15 
briider  des  deutschen  ordens  zu  schützen.  Kaiserslautem  1 274  sept.  8. 

1274  Rndolfus  dei  gratia  Bomanoram  rex  semper  angustus  dilectis  fide- 

sept.  8.  Yi]jj^Q  g^ig  bnrgravio  in  Vredeberg,  . .  advoeato  Wetflariensi,  in  Fran- 
kenuort  et  Gelenhusen  scultetis  gratiam  snam  et  omne  bonnm.  Volentes 
ordinem  domns  Thentonice  ob  ipsius  exeellentiam  favore  prosequi  gratie  20 
specialis,  vobis  universis  et  singnlis  damus  firmiter  in  preceptis,  qoatenus 
fratres  predicte  domns  vobis  fideliter  in  omnibus  suis  negotiis  recommis- 
SOS  habentes,  eosdem  in  se  vel  in  suis  non  permittatis  ab  aliqno  mole- 
stari,  in  defensione  ipsorum  taliter  vos  habentes,  quod  vestra  devotio 
mereatnr  in  conspectu  regio  commendari.  25 

Datum  Lntree,  vi.  idus  septembris,  indictione  secunda,  regni  nostri 
anno  primo. 

Aus  orig.-perg.  mit  siegelbruchstttck  in  Marburg  (deutsche).  Gedr.:  Entdeck- 
ter Ungrund  nr. 68;  daraus:  Samml.  y.  Deduct.J/,  519;  Hennes  1, 206  nr. 235.  Vgl. 
Bdhmer  Reg.  6  5  nr .  1 1 1 .  30 

306.  Landgraf  Heinrich  von  Hessen  genehmigt  unter  wahrung  seiner 
vogteirechte  den  verkauf  des  hofes  zu  Wehren  seitens  des  klosters 

Hasungen  an  das  deutsche  haus  in  Marburg.    1274  nov.  2. 

1274  Nos  Henriens  lantgravius  et  dominus  Hassye  onmibns  tam  presen- 

tibns quam  futuris  presentis  pagine  inspeetoribns  palam  esse  volumus,  35 
qnod  enm  bonorandi  viri  .  .  commendator  et  fratres  domns  sancte  Marie 
Tenthonieomm  in  Marpnrg  et  Albertus  eonditione  semli  eisdem  attinens, 
residens  in  Werben,  omnia  bona,  que  erant  venerabilium  viromm  .  . 
abbatis  et  conventus  cenobii  in  Hasungen,  sita  in  ipsa  villa  Werben  rite 


1274  nov.  8.  —  1274  dec.  21.  231 

et  legittime  suis  nsibns  omni  tempore  cedentia  pro  eerta  pecunie  com- 
pararint  qnantitate,  nos  ipsam  emptionem  tanquam  de  nostro  consensn 
et  voluntate  factam  ratam  habemns  et  presentibus  litteris  confirmamus ; 
ita  tarnen,  quod  omne  jus  ratione  adyocatie  in  eisdem  bonis  nostrum  do- 

5  minium  contingens  nobis  seeundum  consuetndinem  hactenus  habitam 
debito  tempore  et  certis  terminis  persolvatur.  In  hujusmodi  autem  evi- 
dentiam  ampliorem,  ne  uUa  a  nostris  successoribus  ambiguitas  oriatur 
aut  questio  super  premissis  ulterior  moveatur,  scriptum  hoc  predictis  re- 
ligiosis  viris  . .  commendatori  et  fratribus  a  nostra  liberalitate  traditum 

losigilli  nostri  appensione  communimus.  Testes  vero  sunt:  Henricus  noster 
prothonotarius,  Johannes  Aureus,  Bupertus  de  Nona  noster  marscalcus, 
et  alii  quam  plures. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  iUi?,  quarto  nonas  mensis  no- 
yembris. 

15  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  [deutsche.).  Siegel  abgefallen.  Gedr.:  Entdeckter 

Ungmnd  nr.27;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,  476. 

307.  Das  kloster  Hamngen  verkauft  dem  deutschen  hause  zu  Mar- 

burg ein  gut  zu  Wehren.    1 274  nov.  8. 

In  nomine  domini,  amen.  Nos  Wemherus  dei  gratia  abbas,  .  .  prior  1274 
20totusque  conventus  monasterii  in  Hasungen  recognoscimus  presentibus  "^^' 
publice  protestantes ,  quod  allodium  nostrum  in  Werhene  cum  omnibus 
suis  pertinenciis  ac  omnia  bona  nostra  ibidem  sita  vendidimus  fratribus 
domus  Theutonice  in  Marburg  pro  triginta  quinque  marcis  argenti  pro- 
prietatis  titulo  perpetuis  temporibus  possidenda,  renunciantes  omni  juri. 
25  quod  hactenus  habuimus  in  eisdem  ^J .  In  hujus  rei  memoriam  et  facti 
evidentiam  dedimus  presens  scriptum  sigillorum  nostrorum  munimine 
roboratnm. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  quarto,  vi.  idus  novembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (dentschc).    Siegel:  i)  oval;  sitzender  abt  mit 
30 buch  und  Stab;  umschr. :  S-'  WERNHEEI-  ABBATIS-  I-  HASUNGEN-    2)  rund; 
brustbilder  von  Petrus  und  Paulus ;  umschr.  abgebrochen. 

308.  Friedrich  von  Kalsmunt  genehmigt  als  lehnsherr  den  verkauf 
getvisser  einkünfte  seitens  des  Konrad  Spora  zu  Seelheim  an  das  deut- 
sche haus  in  Marburg.     1274  dec.  21. 

35  Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,  litterarum  solet  me-  1274 
moria  perhennari.  Eine  est,  quod  nos  Fridericus  dictus  deCalsmuntet  ^^^-^^ 
Bertha  mater  nostra  palam  esse  volumus  presentis  scripti  inspectoribus 

1)  Eine  hand  des  XYII. — XYIII.  Jahrb.  fügt  hier  bei :  salvo  jnre  domni  lantgravii,  quod 
ipsi  in  eisdem  bonis  ratione  Juris  adyocatie  debito  tempore  persolyitur. 


232  1275. 

uiüversiB  tarn  presentibuB  quam  futuris,  qaod  Conradus  dietus  Spora 
noster  homo  in  Seieheim  qnindeeim  denarios  in  censu  annuo  et  duas 
mestas  atque  dimidiam ,  ut  media  pars  triticnm  et  altera  siligo  Bit ,  in 
pensione  annua  religiosis  ac  diBcretis  viris  .  .  commendatori  ac  fratribuB 
domnB  Tenthonice  in  Marburch  pro  xxvi  Bolidis  denariorum  levium  noBtro  5 
consensu  accedente  pleniter  legittime  vendidiBse  (! ) .  Que  Biquidem  bona. 
penBionem  Ben  censnm  prelibatum  nos  eisdem  viriB  . .  commendatori  vi- 
delicet  et  fratribus  appropriavimuB  per  preBenteB,  ut  ipBiB  tanquam  buo 
proprio  perpetuis  temporibus  pacifice  perfraantur.  In  cujus  rei  finmtatem 
et  robur,  videlicet  quod  predicta  denariorum  et  BÜiginis  pensio,  qnanio 
idem  Conradus  a  nobis  tenuit,  in  veram  proprietatem  ipsorum,  scilioet 
commendatoris  et  fratrum  prenominatorum,  perpetuo  sit  porrecta  ac  rite 
vendita,  litteram  hanc  sigilli  nostri  appensione  communimuB.  Testes  vero 
sunt:  f rater  Johannes  plebanus  in  Marburch,  Conradus  magister  Bcola- 
rium;  Ludewicus  de  Curia  et  Wigandus  dietus  Ba,ustein,  scabini  in  Mar- 15 
burch;  item  Widradus  camifex,  Hermannus  Piscatorüm,  et  alii  quam 
plures  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  iiii?,  xii.  kalendas  januarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 

309.   Ritter  Guntard  von  Venne^  Thomas  von  Gleichen  und  Heimung  20 
von  Kaiifwigen  verzichten  zu  gunsten  des  deutschen  ordern  auf  das 

patronatsrecht  zu  Gleichen.    1 275. 

1275.  In  nomine  domini,  amen.  Nos  Ountardus  deVennehe  miles,  Thomas 

de  Glichen  et  Helmungus  de  Coyffungen  laici  recognoscimus  publice  pro- 
testantes,  quod  juri  omni,  si  quod  nobis  ad  presentacionem  persone  ad  25 
ecclesiam  in  Glichen  conpetere  ridebatur,  pro  nobis  ac  nostris  heredibus 
quibuscumque  renunciavimus  liberaliter  et  expresse  ob  reverenciam  beate 
yirginis  Marie  matris  domini  nostri  Jhesu  Cristi,  recognoscentes  jus  pre- 
sentandi  ad  dictam  ecclesiam  pertinere  debere  ad  fratres  domus  Theuto- 
nice  pleno  jure.  Testes  herum  sunt:  dominus  Henricus  decanus,  Jacobusso 
et  ElgeruB  canonici ;  Germannus  et  Hermannus  Frislariensis  ecclesie  vi- 
carii;  Conradus  de  Werhene,  Theodericus  de  Elbene  et  Gerlacus  de 
Griflfede  milites ;  Wolpertus  de  Cenre  et  Waltheimus  clerici,  et  alii  quam 
plures.  In  hujus  autem  nostre  renunciacionis  et  recognicionis  evidenciam 
dedimus  presens  scriptum  honorabilis  viri  domini  Henrici  de  KerBten-35 
gerode  decani  Frislariensis  ecclesie  supradicte  sigilli  munimine  robo- 
ratum. 

Anno  domini  m?  cc?  Ixx?  v? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsclio.).    Siegel  abgefallen. 


1275märzl.  233 

310.  Gräfin  Hedwig  von  Ziegenhain  schenkt  dem  deutschen  hause  in 
Marburg  ihr  recht  an  den  leibeigenen  Eckard  und  Konrad  von  Manch- 

hausen.    1 275  märz  \ . 

Nos  Hedewigis  comitissa,  relicta  qnondam  Godefridi  comitis  de  Cy-    1275 

5  ginhain,  una  cum  Godefrido  nato  nostro  et  filiabus  nostra  Bertha  vide-  °^*"  ^* 
licet  et  Jutta  ad  noticiam  universorum  tarn  presentium  quam  futurorum 
presens  scriptum  intuentium  cupimus  pervenire,  quod  omne  jus  seu  do- 
minium,  quod  nobis  in  Eckehardo  et  Gonrado  de  Munichusin  conpetebat, 
eo  quod  pro  media  parte  condicione  sendli  ammödo  possiderimus  eosdem, 

loreligiosis  et  honestis  viris  .  .  commendatori  et  fratribus  domus  Teutho- 
nice  in  Marburch,  qui  pro  altera  media  parte  dominium  tenebant  in  per- 
sonis  eorundem,  pro  mariti  nostri  Godefridi  comitis  predicti  bone  memo- 
rie  ipsis,  scilicet  commendatori  et  fratribus  jam  dictis,  libere  donavimus 
anime  remedio  et  salute  in  puram  elemosinam  semper  possidendum.  In 

15  cujus  rei  certitudinem  et  cautelam  litteram  hanc  sigilli  nostri  caractere 
duximus  consignandam.  Testes  sunt:  frater  Henricus  Kulo,  Henricus 
noster  notarius,  Fridericus  noster  scultetus,  Henricus  Kurman,  Berthol- 
dus  Sensinsmith  scabini  in  Buschinberg,  Gerlacus  scultetus  in  Kyrchain, 
et  alii  quam  plures. 

20         Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxv?,  kalendas  marcii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  oval;  stehende  frau,  daneben 

ein  bäum,  auf  welchem  vögel  sitzen;  umschr.:  S-'  COMITISSE-  HEIDEGVIGIS- 

DE-  CIGENHAYN-    Bereits  unterm  datum  „in  opido  ßuschinbßrg  1275  pridie  ydus 

mensis  februarii''  (febr.  12)  stellte  Hedwig  eine  ähnliche  ufk.  über  diesen  aktaus. 

25  Abschr.  sec.  XVIII.  wie  vor. 

311.  Gräfin  Hedwig  von  Ziegenhain  einigt  sich  mit  dem  deutschen 
hause  in  Marburg  über  vertheilung  der  kinder  und  habe  eines  leib- 
eigenen ehepaares,    1 275  märz  1 . 

Nos  Hedewigis  comitissa,  relicta  Godfridi  comitis  de  Cyginhain,  una    1275 

30  cum  nato  nostro  Godfrido  et  nostris  filiabus  Bertha  et  Jutta  universis  tam  ™*"  ^* 

presentibus  quam  futuris ,  ad  quos  presentes  littere  peryenerint ,  notum 

esse  cupimus,  quod  si  Methildis  dicta  Gulbe  conditione  servili  nobis  atti- 

nens  et  Henricus  dictus  de  Muncinbach  homo  proprius  commendatoris  et 

fratrum  domus  Teuthonice  in  Marburch  in  matrimonio,   quo  conjuncti 

35 sunt,  pueros  successu  temporis  aliquos  procrearint  aut  genuerint,  ipsi 

commendator  et  fratres  jus,  quod  vulgo  gedinge  dicitur,  videlicet  quod 

medietas  puerorum  eorundem  ad  ipsos  pertinebit,  habebunt  in  eisdem. 

Preterea  si  liberis  habitis  Henricum  obire  contigerit,   commendator  et 

fi'atres  toUent  sibi  caput  optimale.   Nos  vero  post  Methildis  predicte  obi- 

40  tum  vestem  capiemus  meliorem.    Quodsi  ambo  sine  liberis  decesserint 


234 


1275  (1276)  märz. 


1275 

(1276) 
marz. 


1275 
(1276) 
märz. 


steriles  permanendo,  commendator  et  fratres  dnas  partes  omnium  bono- 
rum ad  suos  usus  vendicabunt,  nobis  in  tertia  8olummo[do]  parte  ipso- 
mm  bonomm  contentis.  In  cujus  rei  certitudinem  et  cautelam  sigillo 
nostro  litteram  hanc  roboramus.  Testes  sunt:  fraterH.  Kulo,  Henricus 
noster  notarius,  Fridericus  noster  scultetus,  Henricus  Kurman,  Berthol-  5 
dus  Sensinsmith  scabini  nostri ,  Gerlacus  scultetus  in  Kyrchain ,  et  alii 
plures. 

Datum  a&no  domini  m?cc?lxx?y?,  kalendas  marcü. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutscho.).   Auf  der  rückseite  steht 
von  gleichz.  hand :  Super  matrimonio  Methildis  de  Culbe.  10 

312.  1275  (1276)  marz. 

Ego  Senandus  miles  de  Gyzen  communicata  manu  Pauline  uxoris 
mee  contuli  Conrado  Reyen  et  Hermanne  Monetario  civibus  Wetflarien- 
sibus,  uxoribus  ipsomm  et  heredibus  omnia  bona  mea  in  Luzellinden. 
In  cujus  rei  testimonium  presentem  litteram  sigillorum  appensione,  meii5 
videlicet,  de  Gyzen  et  de  Wetflaria  civium  roboratam  tradidi  civibus  su- 
pradictis.  Testes:  Macharias  de  Linden,  Adolfus  de  Hukelheim,  Ger- 
nandns  senior,  Gemandus  junior^],  Buzerus,  Eckehardus  et  Gemandus 
fratres  2) ,  Wamerus  Groppo,  Conradus  de  Kinzenbach  et  Waltherus  dictus 
Slvun,  milites  de  Gyzen ;  item  Theodericus  Bufus,  Eckehardus  institor,  20 
Gerbertus  quondam  advocatus,  Bemo,  Conradus  et  Henricus  de  Dridorf, 
Marcquardus  de  Nuueren,  Gemandus  Lye,  Wigandus  Ditthero  et  Hen- 
ricus de  Kazzenfurt,  scabini  Wetflarienses. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?cc?lxxy?,  mense  marcio. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Die  drei  runden  siege!  beschädigt.  25 
Auf  dem  ersten  ein  schrSggestellter  schild,  auf  dessen  linker  ecke  ein  heim  ruht; 
auf  dem  schilde  anscheinend  der  Buseckische  widderkopf ;  umschr. :  S*'SI...DI- 
DE*  BVCEESE . . .  Auf  dem  zweiten  ein  reiter,  schild  und  pferdedecken  mit  löwen 
geschmückt;  umschr.:  SIGILLVM- CIVITATIS- DE- GIEZEN- 

313.  1275  (1276)  märz.  30 

Ego  Macharias  miles  de  Gyzen  Gvnonis  generi  mei  et  Hadewigis 
filie  mee  consensu  et  bona  voluntate  pariter  accedente  vendidi  Conrado 
Keyen  et  Hermanne  Monetario  civibus  Wetflariensibus,  uxoribus  ipsorum 
et  heredibus  duos  agros  in  Luzellinden,  unum  videlicet  juxta  ripam,  que 
vulgariter  Cle  dicitur,  alterum  vero  juxta  viam,  que  ducit  versus  Kethin-35 
bach,  sitos.  In  cujus  rei  testimonium  presentem  litteram  sigillorum  ap- 
pensione, mei  videlicet,  de  Gyzen  et  de  Wetflaria  civium  roboratam 
tradidi  civibus  supradictis.    Testes :  Adolfus  de  Hukelheim,  Gemandus 


1)  von  Schwalbach.  Ygl.  nr.  321  ü.  Baur  Urkb.  d.  Klost.  Arnsbiirg  nr.  152. 

2)  von  Büseck.  Vgl.  nr.  321  n.  Banr  a.  a.  o.  nr.  275. 1225, 


40 


1275  märz  28.  235 

senior,  Gernandns  junior,  Bnzems,  Eckehardus  et  GemanduB  fratres, 
Wamerus  Groppo ,  Conradus  de  Kinzenbach  et  Walterus  dictus  Slvnn, 
milites  in  Gyzen ;  item  TheodericuB  Bafns,  Eckehardus  institor,  Gerber- 
tus  quondam  advoeatus,  Bemo,  Conradus  et  Henricus  de  Dridorf,  scabini 
5  Wetflarienses. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxt?,  mense  marcio. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscho.)-  Die  drei  Siegel  hängen  in  der 
angegebenen  reihenfolge  an.  Das  erste  (das  des  ausstellers)  ist  unter  nr.  323,  wo  es 
besser  erhalten  ist,  beschrieben. 

10  31 4.  Ritter  Wiegand  von  Schrecksbach  verkauft  dem  deutschen  hause 
in  Marburg  einen  Hof  zu  Kirtorf  und  leibeigene  zu  Obergleen. 

Alsfeld  1275märz28. 

Ea,  que  geruntur  in  tempore,  ne  simul  cum  tempore  defluente  ma^    i^"^ 
teriam  oblivionis  inducant,  litterarum  solent  memoria  perhennari.  Nove- 

1 5  rint  igitur  uniy ersi  tarn  presentes  quam  futuri ,  ad  quos  presentes  littere 
pervenerint,  nos  Wigandum  militem  dictum  de  Screckisbach  et  Methildim 
conjugem  nostram  cum  communicata  manu  et  pari  consensu  curiam 
nostram  sitam  in  yilla  Kirchdorf,  quam  ibidem  conparavimus  et  emimus, 
cum  Omnibus  suis  pertinentiis,  videlicet  jugeribus,  agris,  campis,  aquis, 

20  pascuis,  nemoribus,  graminibus,  terris  cultis  et  incultis,  cum  aliis  Omni- 
bus attinentiis  et  juribus,  cum  omni  utilitate  et  questu,  qui  nunc  apparet 
aut  in  posterum  apparebit ,  maturo  ac  deliberato  consilio  honorandis  ac 
religiosis  yiris  . .  commendatori  et  fratribus  ordinis  domus  sancte  Marie 
Teuthonicorum  in  Marpurg  pro  viginti  et  quatuor  marcis  denariorum 

25legalium  rite  et  rationabiliter  vendidisse  ac  donasse  in  veram  proprie- 
tatem ,  prout  hactenus  eandem  possedimus ,  libere  et  quiete  temporibus 
perpetuis  possidendam ;  promittentes  ipsos  .  .  commendatorem  scilicet  et 
fratres  de  proprietate  horum  bonorum  warandare  et  stabilire,  ubicunque 
expediens  fuerit  et  oportunum.    Preterea  Bicholfus  de  Bumerode,  Ger- 

30  lacus  de  Buleskirchin,  Bupertus  de  Screckisbach  milites  et  Benhardus  de 
Aldinburg  in  curia  superiori  data  fide  a  nobis  rogati  pro  nobis  spoponde- 
runt  ac  fidejussorio  nomine  se  presentibus  litteris  fortiter  obligarunt,  nullo 
eorum  sine  altero  ab  hac  fidejussoria  cautione  absoluto,  ad  debitam  et 
consuetam  ^) ,  si  nos,  quod  absit,  infra  tempus  warandie  defecerimus  aut 

35  warandare  more  solito  non  possemus,  super  predictis  bonis  . .  commen- 
datori et  fratribus  faciendam  et  omne  impedimentum,  impetitionem,  gra- 
vamen  tolendum  et  ad  omne  dampnum  refundendum,  quod  prenominati 
.  .  commendator  et  fratres  occasione  bonorum  sustinuerint  prefatorum. 


1)  Hier  fehlt  varandiam. 


238  1275  jul.  28.  —  1275  jul.  29. 

Johanms  Aurei  presentibus  est  appensom.  Testes  vero  sunt :  predictas 
Johannes,  necnon  Fvlcnandus,  Henricus  et  Volpertos  de  Sassen,  Henricus 
Hyldegardis,  Guntramus  et  Gunterus,  scabini  in  Grnnenbereh,  et  quam 
plures  alii  fide  digni. 

Datum  kalendis  maji,  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  y.  5 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel:  1)  dreieckig;  obertheil  eines 
rechtsum  aufgerichteten  gekrönten  löwen,  darunter  drei  wagrechte  Schlangenlinien ; 
umschr.:  SIGILLVM.  KNIBONIS-  DE-  QVECBVRNE-    2)  abgefallen. 

317.  Ritler  Werner  von  Besse  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Mar- 

burg zwei  hüben  bei  Felsberg,     1 275  juL  28.  lo 

1275  Ego  Wemherus  miles  de  Besse  presentibus  recognosco  publice  pro- 

^^'     •  testando,  quod  ego  cum  consensu  uxoris  mee  Ermengardis,  pueromm 
meorum  et  heredum  vendidi  fratribus  de  domo  Theutonica  Marpurg  daos 
mansos  de  antiqua  hereditate  mea  proprios  in  campis  Vilspergensibns 
cum  Omnibus  suis  attinenciis  sitos  pro  xyi  marcis  argenti  ponderati  ipsis  15 
et  suis  successoribus  jure  proprietatis  perpetuis  temporibus  possidendos. 
Hujus  rei  testes  sunt:   dominus  Wideroldus  de  Wlfershusen,   dominus 
Godefridus  de  Wettere,  dominus  Wemherus  de  Richenbaeh,  canonici 
Fritslarienses ;  dominus  Reinherus  de  Wichtorph  senior,  dominus  Hein- 
ricus  de  Osterhusen,  milites ;  Conradus  de  Hoenberg,  Gumpertus  Storo,  20 
Ripertus  de  Treise ;  dominus  Johannes  de  Balhom ,  dominus  Herdegen, 
dominus  Heinricus  Monin,  dbminus  Rodolfus  de  Marpurg,  sacerdotes; 
Heinricus  Megedeuelt,  Conradus  phisicus,  Theodericus  institor,  Ripeitus 
sartor ,  et  quidam  alii.    In  cujus  evidenciam  pleniorem  ego  Wemherus 
miles  antedictus  presentes  litteras  sigillo  civium  Fritslariensium  petivi25 
communiri. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxv?,  y.  kalendas  augusti. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel  zerbrochen. 

318.  Genannte  beurkunden  den  verkauf  zweier  hüben  bei  Felsberg 
seitens  des  ritters  Werner  von  Besse  an  das  deutsche  haus  in  Marburg^  30 
und  riller  Eckard  von  Felsberg  übernimmt  mit  den  edelknechten  Dil- 
mar  von   Böddiger^    Wiegand  von  Schrecksbach  und  Werner  von 

Zusehen  die  bürgschaft.    1275  jul.  29. 

1275  Nos  Albertus  de  Waidenstein  comes,  Bertoldus  Meisenboch,  Ecke- 

jul.  29.   hardus  deVilsperg,  milites,  Bmno  deWiringeshusen,  Ditmarus  de  Bode-35 

gem,  Wigandus  de  Screckesbach.  Herwicus  de  Sandradeshusen,  Johannes 

de  Harlon,  Beiiioldus  Meisenboch  junior,  famuli,  Calle  scabinus  in  Vils- 

perg  presentibus  recognoscimus  et  publice  protestamur,  quod  dominus 


1275  aag.  30.  —  1275  sept.  4.  239 

Wemherns  miles  de  Besse  nobis  presentibus  fratribus  de  domo  Theuto- 
nica  Marparg  duos  mansos  de  antiqua  hereditate  saa  proprios  cum  Omni- 
bus suis  attinenciis  in  campis  Yilspergensibus  sitos  vendidit  pro  sex- 
decim  marcis  argenti  ponderati  jure  proprietatis  perpetuis  temporibus 

5  possidendos,  promittens  eisdem  super  dictis  mansis  prestare  legitimam 
warandiam.  Quam  si  non  prestiterit,  nos  Eckehardus  miles  de  Yilsperg, 
Ditmarus  de  Bodegem,  Wigandus  de  Screckesbach  et  Wemherus  de 
Thuskene  famuli  ad  prestandam  dictis  fratribus  de  dictis  mansis  waran- 
diam nos  presentibus  litteris  obligamus,  Fritslariam  intrabimus  ^)  more 

lOmilitum  jacentes,  usque  ad  satisfactionem  dictis  fratribus  non  exituri. 
Quodsi  werra  legitimum  nobis  prestiterit  impedimentum ,  in  Hoenberg 
idem  faciemus,  quod  in  Fritslaria  facere  promisimus  fratribus  sepedictis. 
In  cujus  rei  evidenciam  nos  Albertus  comes  et  Eckehardus  miles  supra- 
dicti  presentes  litteras  ad  petitionem  domini  Wemheri  de  Besse  militis 

l5supradicti  sigillis  nostris  fecimus  communiri. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxv?,  iiii.  kalendas  augusti. 

Aus  dem  zerrissenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Von  beiden  siegeln 
nur  noch  stücke.    Auf  dem  ersten  drei  senkrechte  balken..  auf  dem  zweiten  zwei   '   • 
qnerbinden  und  ein  schräg  von  links  nach  rechts  darUber  herablaufender  balken 
20  noch  erkennbar. 

319.  Graf  Emich  von  Leiningen  genehmigt^  dass  riller  Hugo  von 
Böckelheim  seine  guter  zu  Flörsheim  dem  deutschen  hause  daselbst 

verkauft  hat    1275  aug.  30. 

Nos  Emicho  comes  de  Liningen  protestamur  et  presentibus  profite-  i275 
25  mur,  quod  Hugo  miles  de  Bekelheim  de  consensu  Hartmanni  generi  sui  ^^^' 
et  filie  sue  Agnetis  ac  aliorum  puerorum  suorum  bona  sua  in  Flersheym 
vendidit  fratribus  de  domo  Theutonica  ibidem  residentibus  pro  centum 
et  sexaginta  libris  hallensium  minus  quinque  legittime  et  perpetuo  possi- 
denda.  Nos  eciam  nostrum  consensum  dicte  vendicioni  libere  adhibemus. 
30  In  cujus  rei  testimonium  et  robur  huic  littere  nostrum  sigillum  duximus 
appendendum. 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixxv.,  feria  sexta  post  festum  decoUa- 
cionis  beati  Johannis  baptiste. 

Aus  nr.  540  (549)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

35  320.  Die  hegine  Hedwig  von  Mornshausen  schenkt  dem  hospitale  des 
deutschen  hauses  in  Marburg  einkünfte  von  gutem  zu  Mornshausen. 

1275  sept.  4. 
Ne  veritas  rerum  gestarum  cadat  in  oblivionem,   litterarum  solet    1275 

sept.  4. 


1)  Orig.  Intrabunt  (über  der  zeUe  nachgetragen). 


240  1276jan.  22. 

memoria  perhennari.  Hinc  est,  quod  ego  Hedewigis  beckina  dicta  de  Mo> 
roldeshnsin,  filia  quondam  Hartmanni  dictl  Blendebera  ibidem,  omnibus, 
ad  quos  presens  pervenerit  scriptum ,  tam  presentibus  quam  posteris  no- 
tum  esse  cupio,  quod  sex  solidos  denariorum  in  eensu  annuo,  qui  michi 
de  hereditate  mea  patema  in  predicta  villa  Moroldeshusin  cedunt,  hospi-  9 
tali  fratrum  domus  Theutonice  in  Marpurg  pro  consolacione  infirmomm 
ibidem  causa  saluils  anime  mee  in  puram  ac  perpetuam  elemosinam  do- 
navi  libere  et  absolute.  Quia  vero  pro  sustentanda  vita  in  bonis  tempo- 
ralibus  minus  habundo ,  a  firatribus  dicti  hospitalis  hanc  consecuta  sum 
graciam,  quod  predictum  censum,  yidelicet  sex  solidorum,  ad  terminum  lo 
vite  mee  percipiam  pro  censu  denariorum  trium  annis  singulis  ipsius  ho- 
spitalis infirmis  solvendorum.  In  cujus  facti  robur,  ne  uUa  super  premis- 
sis  in  posterum  dubietas  oriatur,  litteram  hanc  sigillo  civitatis  Marpurg 
obtinui  communiri.  Testes  vero  sunt :  Henricus  de  Battinfelth,  Conradus 
de  Stenhus,  Angelus  filius  quondam  Angeli  antiqui,  Wigandus  dictusis 
Baustein,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  v?,  pridie  nonas  mensis  septembris. 

Aus  dem  stark  beschädigten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Siegel  ab- 
gefallen. 

321 .  Ritter  Siegfried  Frasz  von  dessen  verkauft  dem  deutschen  hause  20 
in  Marburg  seine  guter  mit  dem  patronatsrechte  zu  Hassenhausen. 

1276jaw.  22. 

1276  Cum  humana  memoria  labilis  sit  et  caduca,  expedit  ea,  que  gerun 

^^'  '  tur,  ut  memoriis  hominum  inculcentur,  litteris  auttenticis  confirmari. 
Hinc  est ,  quod  nos  Sifridus  dictus  Frasz  miles  de  Gyezein  et  Iggilhildis  25 
conjux  nostra  innotescere  cupimus  omnibus,  ad  quos  littere  hee  pervene- 
rint,  tam  presentibus  quam  futuris,  nos  religiosis  et  probatis  viris  . .  com- 
mendatori  et  fratribus  domus  sancte  Marie  Teuthonicorum  in  Marburch 
omnia  bona  nostra  sita  in  villa  Hozzinhusin  cum  omnibus  suis  attinentiis, 
videlicet  patronatu  ecclesie  ibidem,  domibus,  areis,  agris,  campis,  rupi-30 
bus ,  silvis,  pratis ,  pascuis ,  rivis ,  aquis ,  terris  cultis  et  incuUIs  atque 
omnibus  alüs  pertinentiis,  cum  omni  utilitate  et  proventu,  qui  nunc  est 
aut  in  futuro  fuerit ,  coadunata  manu ,  coheredum  nostrorum  conniventia 
et  assensu  accedente  pro  octoginta  marcis  numerate  pecunie  vendidisse 
in  veram  proprietatem  quiete  perpetuis  temporibus  possidenda ;  promit-  3$ 
tentes  ipsos,  commendatorem  scilicet  et  fratres,  ,super  predictorum  bono- 
rum emptione  et  perpetua  proprietate  warandare ,  firmare  et  stabilire, 
ubicunque  ipsis  expediens  fuerit  et  oportunum.  Preterea  ad  amplioris 
cautele  certitudinem  eisdem,  commendatori  et  fratribus  scilicet,  pro  nobis 
viros  subscriptos  fidejussores  ponimus,  videlicet  Heidenricum  de  Eleher-  40 


1276  Jan.  22.  241 

husen,  Eckehardum  de  Buchesecke  et  Hartmannum  de  Buchesecke,  Wal- 
therum  dictum  Sluna,  Gonradum  de  Kincinbach,  Gemandum  juniorem 
de  Sualebach,  milites,  itemTheodericum  filium  Adolfi  militis  de  Huchel- 
hem  et  Siftidum  filium  Wernheri  militis  de  Hattinrode,  qui,  si  nos  defece- 
5  rimus.  ipsis  ad  warandiam  eorundem  bonorum  in  Hozzinhusen  et  suorum 
attinentium  tenentur,  prout  patrie  exigit  consuetudo,  necnon  ad  omnem 
impetionem  amovendam  et  ad  omne  dampnum,  impedimentum,  gravamen 
tollendum,  quod  ipsi,  scilicet  commendator  et  iratres,  occasione  prefato- 
mm  bonorum  sustinuerint.    Quod  si  non  fecerint  moniti ,  extunc  statim 
lOMarburch  intrabunt  solvendo  more  fidejussorio  nee  inde  egressuri,  nisi 
super  warandia  debita  et  consueta  ipsorum  bonorum  et  super  impedimen- 
tis  et  gravaminibus  toUendis  ipsis  antea  fratribus  per  ipsorum  provisio- 
nem  fuerit  per  omnia  satisfactum.    Hoc  etiam  adjectum  est,  ut,  si  quem- 
piam  fidejussorum  predictorum  morte  preveniri  contigerit,  alii  superstites 
i5alterumfidejussorem  complacentem  commendatori  et  fratribus  substituent 
in  instanti.    Alioquin  post  monitionem  ipsis  a  commendatore  et  fratribus 
factam  infra  quatuor  ebdomadorum  spatia  civitatem  Marburch  intrabunt, 
nunquam  inde  recessuri ,  nisi  in  altero  fidejussore  sufficienti  memoratis 
fratribus  sit  provisum.  Insuper  nos  fidejussores  supra  exarati  pro  Sifrido 
30  milite  prehabito  et  Iggilhilde  ac  suis  heredibus  ipsis ,  commendatori  sci- 
licet et  fratribus  prenominatis,   fidejussorio  nomine  nos  recognoscimus 
obligatos  super  warandia  sepedictorum  bonorum  in  Hozzinhusen  et  suo- 
rum pertinentium  debita  et  consueta  facienda  et  de  omni  impedimento 
tollende  et  de  dampnis  singulis  refundendis  et  super  observantia  singula- 
25  rum  conditionum  superius  expressarum  sub  pena  in  presenti  littera  de- 
clarata.     Et  ad  majorem  hujus  contractus  et  nostre  fidejussionis  ac 
astrictionis  eyidentiam  et  ad  omne  dubium  posteris  tollendum  hanc  litte- 
ram  ipsis  commendatori  et  fratribus  prenominatis  exhibitam  sigilU  de 
Qyezein  burgensium  appensione  una  cum  SiMdo  predicto  milite  et  sua 
30  conjuge  cum  instantia  impetravimus  roborari.    Testes  vero  sunt :  Adolfus 
miles  dictus  de  Huchelhem ,  Macharius  miles ,  cui  una  nobiscum  donatio 
et  promissio  super  warandia  more  consueto  facienda  de  predictis  bonis 
est  porrecta;   itemj Gen^andus  senior  de  Sualebach,   Sygenandus  de 
Buchesecke  et  frater  ipsius  dictus  Buzere,  milites ;  item  Cruch  scultetus 
35 in  Gyezein,  item  Gerlacus  scabinus  ibidem,   et  alü  quam  plures  fide 
digni. 

Datum  et  actum  dominice  incamationis  anno  domini  (I)  m?  cc?  IxxvV, 
xi?  kalendas  mensis  februarii. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsoho.).    Siegel  zerbroohen. 


Iß 

Hess,  ürkundenbvch.  I. 


242  1276  jan.  12. 

322.  Der  Trierische  official  entscheidet  den  streit  zwischen  defu  deut- 
schen hause  in  Coblenz  und  dem  grafen  von  Nassau  wegen  des  patro- 
natsrechtes  zu  Herborn  zu  gunsten  des  erster en,    Trier  1 276  jun.  1 2. 

1276  In  nomine  domini,  amen.    Magister  Euerardns  [scolasticus  ecclesie 

'  sancti  Symeonis  Treuirensis,  officialis  venerabilis  viri  domini  Oerardi  de  5 
Eppinsten  archidyaconi  in  ecclesia  Treuirensi.  Vacante  ecclesia  de  Her- 
beren Treuirensis  dyoeesis  archidyaconatns  dicti  Aurei  trans  Rennm 
. .  conmendator  et  fratres  domus  hospitalis  sanete  Marie  Thentonicorum 
Jerosolimitane  in  Confluencia  Treuirensis  dyoeesis  asserentes ,  qnod  jus 
patronatas  in  ipsa  ecclesia  optinerent,  ad  eam  fratrem  Ottonem  presbite-  lo 
mm  ordinis  sui  domino  G.  de  Eppinsten  supradicto  loci  arcbidyacono 
presentanint.  Gomes  vero  de  Nassowe,  asserens  se  ipsius  ecclesie  patro- 
num ,  Johannem  dictum  de  Segene  clericum  dicto  domino  arcbidyacono 
presentavit  ad  ecclesiam  eandem.  Die  ipsis  presentatis  ab  eodem  arcbi- 
dyacono assignata  ad  proponendum  et  ostendendum  de  jure  suo  Treuirii^ 
coram  ipso  vel  coram  nobis,  dictis  presentatis  coram  nobis  eadem  die 
personaliter  conparentibus  et  recognoscentibus  eandem  diem  ipsis  eo 
modo  fore  assignatam,  fratre  Ottone  predicto  se  ad  procedendum  super 
jure  suo  et  fadendum  probaciones  suas,  sicut  faciendum  de  jure  fuerat, 
oflferente ,  dicto  Johanne  asserente ,  quod  nichil  vellet  dicere  vel  propo-  20 
nere,  sed  adire  vellet  dictum  comitem  et  cum  ipso  habere  consilium,  quid 
sibi  foret  pocius  faciendum ,  et  sie  illicenciato  recedente  ^  nos  volentes  in 
dicto  negocio  cum  maturitate  procedere ,  dictum  Johannem ,  si  crederet 
sua  interesse',  et  omnes ,  qui  sua  crederent  interesse  vel  jus  sibi  conpe- 
tere  in  predicta  ecclesia  de  Herberen,  citari  fecimus  peremptorie  in  eadem  25 
ecclesia,  ut  certa  die,  videlicet  feria  sexta  proxima  post  invencionem 
mai  8.  sanete  crucis ,  coram  nobis  Treuiri  legittime  conparerent ,  proposituri  et 
ostensuri  de  interesse  et  jure  suo  super  ecclesia  antedicta,  sicut  facien- 
dum foret  de  jure,  cum  intimacione,  quod  sive  venirent  sive  non,  nos 
nichilominus  procederemus  super  peticione  partis  conparentis,  proat30 
justicia  suaderet.  Qua  die  dicto  fratre  Ottone  personaliter  conparente  co- 
ram nobis ,  nee  dicto  Johanne  nee  quovis  alio,  qui  se  opponeret  eidem 
vel  qui  sua  interesse  diceret,  conparente,  probaciones  ipsius  ftatris  Otto- 
nis  decrevimus  exigente  justicia  admittendas  et  admisimus,  non  obstante 
absencia  cujuscunque,  qui  coram  nobis  in  modum  probacionis  instrumenta  35 
quedam  produxit.  Quare  nos  inspectis  ipsis  instrumentis  et  diligenter 
examinatis,  auditis  eciam,  que  idem  frater  Otto  proponere  voluit,  bono- 
rum et  jurisperitorum  consilio  habito ,  nobiscum  eciam  habita  delibera- 
cione  diligenti  super  eisdem,  die  ad  diffiniendum  assignata,  videlicet 
Jon.  12.  feria  sexta  post  festum  sanctorum  Primi  et  Feliciani  martyrum,  quia  ex  40 


1276Jtin.  ^5.  J4S 

dictis  instrumentis  nobis  plene  constitit  et  constat,  conmendatorem  et 
fratres  antedictOB  veros  esse  patronos  ecclesie  de  Herberen  memorate,  in 
dei  nomine  sentenciando  dififinimus  et  pronnnciamus ,  fratrem  Ottonem 
predictum  ab  eisdem  veris  patronis  ad  eandem  ecclesiam  canonice  pre- 

5  sentatum  ad  ipsam  ecclesiam  fore  admittendum  et  ipsnm  ad  eam  admit- 
timns ,  pronunciantes  sentencialiter,  ipsum  fratrem  fore  instituendum  in 
ipsa  ecclesia  et  investiendum  de  eadem  per  dominnm  nostrum  G.  de  Ep- 
pensten  archidyaconum  memoratum  cum  soUempnitatibus  debitis  et  con- 
suetis,  per  eandem  eciam  sentenciam  prefato  Johanni  de  Segene  clerico 

10  et  Omnibus  aliis  super  jam  dicta  ecclesia  perpetuum  silencium  inponentes. 

Actum  et  pronunciatum  in  capitulo  majoris  ecclesie  Treuirensis,  ubi 

cause  tractantur,  feria  sexta  predicta  post  festum  Primi  et  Feliciani  mar- 

tyrum,  anno  domini  m?  cc?  lxx?sexto.    Presentibus  domino  Amoldö  de 

Bowilre  canonico  dicte  majoris  ecclesie  Treuirensis,  Bertoldo  de  Sothran, 

iSGerardo  de  Lapide  concanonicis  nostris  predicte  ecclesie  sanctl  Symeo- 
nis,  Johanne  dicto  de  sancto  Paulino,  Johanne  dicto  de  Lutt.  ^j  monachis 
sancti  Martini  Treuii'ensis ,  magistro  Nicholao  dicto  de  Aspelt ,  magistro 
Johanne  Lumbardo  advocatis  curie  Treuirensis ,  magistro  Jacobe  rectore 
scolarium  dicte  ecclesie  sancti  Symeonis,  domino  Godofrido  presbitero 

20  cappellano  nostro ,  Conrado  de  Vlmena ,  Gerardo  de  Kirs  notario  curie 
Treuirensis  et  quampluribus  aliis  fidedignis  testibus  ad  hoc  vocatis  et 
rogatis,  quorum  aliquorum  sigilla  una  cum  nostro  sigillo  huic  nostre  sen- 
tencie  sunt  appensa  in  testimonium  veritatis. 

Datum  feria  sexta  post  Primi  et  Feliciani,  anno  domini  prenotatis. 

25  Aus  orig.-perg.  (A)  in  Idstein  (Dillenb.  arcbiv).    Auf  der  rtickBeite  steht  von 

der  hand  bmder  Konrads,  des  Schreibers  des  Marburger  copialbuches  in  Wien:  Ista 
littera  loquitur  de  ecclesia  in  Herberen,  et  bonnm  esset  ipsam  esse  in  Marpurg.  Von 
den  vier  siegeln  hängen  noch  drei,  sämmtlich  oval,  an :  1)  am  altar  stefa^der  geist- 
licher;   umschr.:    S'  MGRL  EVEEAEDL  SCOLASTICL  S-  SYMEOIS*  TREV- 

^0  2)  abgefallen.  3)  bruchstück ;  brustbild  eines  bischofs ;  umschr.:  S*' OC 

LEGVM«  4]  geistlicher  an  einem  pnlte  sitzend;  auf  dem  pulte  ein  buch,  auf  wel- 
chem steht:  ITE.  IVDICAS.;  umschr.:  S'  MAGRI.  lOH'IS-  DE-  CVRIA-  LEGYM- 
FFESSORIS-  Ein  zweites  orig.-perg.  (B)  in  Wien  (centraldeutscho.-arch.  nr.  444). 
Gedr.:  Hennes  1,217  (nach  B). 

35  323.  Hugo  Hesse  und  seine  brüder  Johann  und  Heinrich  einigen  sich 
mit  dem  deutschen  hause  in  Marburg  über  guter  zu  Rossberg  und  Elms- 
hausen  und  verzichten  auf  die  besitzungen  Friedrichs  von  Kalsmunl 
und  brwier  Walthers  von  Nordeck.    1 276  jun.  25. 

Quoniam  memorandos  actus  hominum  infirmat  processus  tempomm,     1276 
40  eautom  est,  ut  quod  temporaliter  agitur,  litterali  memorie  commendetur.  ^^^' 

1)  Oder  Lucc. 

16* 


244  1276  Jan.  25. 

Hinc  est,  quod  nos  Hugo  dictus  Hessa,  Johannes  et  Henricus  fratres  Om- 
nibus tarn  presentibus  quam  futuris,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit, 
notum  esse  volumus  publice  protestantes,  quod  cum  venerabilibus  et  re- 
ligiosis  viris ,  videlicet  .  .  commendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice 
apud  Marpurg,  litem  super  bonis  sitis  in  Rosseberg  et  in  Elmudehusin  5 
aliquamdiu  moveremus ,  tandem  cum  eisdem  .  .  commendatore  et  fratri- 
bus in  plenam  concordiam  consensimus  in  hunc  modum :  scilicet  quod 
duas  partes  predictorum  bonorum  cum  omnibus  suis  pertinentiis.  videlicet 
agris,  areis,  domibus,  ortis,  silvis,  pratis,  pascuis,  rivis,  aquis,  paludi- 
bus,  terris  cultis  et  incultis  atque  hominibus  et  omnibus  aliis  proventibas  lo 
ac  juribus  ipsi  commendator  et  fratres  in  veram  proprietatem  tanquam 
legittimi   possessores  perpetuis  quiete  possidebunt  temporibns  nostra 
unanimi  voluntate,   tertia  parte  eorundem  bonorum  cum  omni  utilitate 
exceptis  hominibus ,  in  quibus  preter  Geroldum  in  Rosseberg ,  Herman- 
num  et  Ludewicum  fratrem  ejus  de  Habegebumin  nobis  attinentibus  nul-i5 
lum  jus  habemus ,  nostris  usibus  derelicta.    Renuntiamus  etiam  in  pre- 
dictis  simpliciter  et  absolute  communicata  manu  omni  juri,  impetitioni  et 
actioni ,  que  nobis  tam  in  bonis  predictis  quam  in  aliis  bonis  ubicunqae 
sitis,  que  erant  Friderici  nobilis  viri  bone  memorie  dicti  de  Calsmunt 
nostri  consanguinei  et  Lucardis  filie  ipsius  et  Waltheri  militis  de  Norde-  20 
ckin  nunc  fratris  domus  Teuthonice  et  que  modo  prefatus  commendator 
et  fratres  possident ,  posset  conpetere  repetendis.    In  hujus  autem  nostre 
recognitionis,  abrenuntiationis  et  resignationis  evidentiam  ampliorem  et 
ne  aliqua  in  posterum  altercatio  inimica  de  hiis  oriatur,  litteram  hanc  se- 
pedictis  viris  .  .  commendatori  et  fratiibus  tradidimus  sigillorum  Johan-  25 
nis  Aurei,  Ruperti  de  Nona,  Strebecoz,  Macharii  de  Giezen  militum  mu- 
nimine  ad  nostre  petitionis  instantiam ,  cum  proprium  sigillum  habere 
non  consueverimus,  consignatam.  Testes  vero  sunt:  Johannes  de  Buche»- 
eckin ,  Wemherus  de  Beldershem ,  Crafto  frater  suus ,  Johannes  dictus 
Bohemus,  Gerlacus  Lescha,  milites ;  Wigandus  de  Ebizdorf,  Albertus  de  30 
Limdorf,  et  aliifquam  plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxvi?,  septimo  kalendas  mensis 
julü. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutBchc).  Vier  dreieckige  Siegel:  1)  doppelter 
hausanker  in  einem  auf  der  rechten  hälfte  doppelt  und  auf  der  linken  einfach  35 
schraffirten  Schilde;  umschr. :  SIGILLVM.  JOHIS-  AYREI-  DE-  GERVNENBEC- 
2)  ganz  ebenso;  umschr.:  SIGILLVM- EVPERTI-  MILITIS- DE- ... A-  3)  unter 
einer  doppelt  schraffirten  querbinde  reihen  abwechselnd  erhabener  und  tiefliegen- 
der Würfel,  erstere  mit  puncten,  letztere  mit  einem  stem  geziert;  umschr.:  S-' 
MACHARII-  DE-  LINDEN-  4)  dreieck  mit  nach  unten  gerichteter  spitze,  auf  des-  40 
sen  basis,  in  seinem  innem  liegend,  sich  ein  kleineres  dreieck  erhebt,  in  welchem 
je  drei  linien  mit  den  schenkein  parallel  laufen;  umschr.:  S*  STREBGOTI*  MILT- 


1276  aug.  7.  —  1276  nov.  26.  245 

324.  Die  brüder  Werner  und  Phüipp  von  Bolanden  schenken  dem 
deutschen  hause  in  Oberflörsheim  vier  morgen  landes  daselbst^  welche 

ritter  Hugo  von  Böckelheim  von  ihnen  zu  lehn  hatte. 

Bolanden  1276  aug.  7. 

6        Nos  Weraherus  imperialis  aule  dapifer  et  Philippus  fratres  de  Bo-    1276 
landia  notum  faeimus  universis ,  quod  quatuor  jugera  terre  arabilis  sita  ^^^'    ' 
in  campis  Obern  Vlersheim,  que  Hugo  miles  dictus  de  Beckeinheim  a 
nobis  habuit  et  possedit  tytulo  feodali,  fratribus  domus  Thentonice  in 
Obern  Viersheim  in  remedium  animarom  nostrarum  et  progenitorum  no- 

tostrorum  liberaliter  et  de  bona  voluntate  conmutamus  et  conferimus  in 
Ycram  proprietatem  perpetuo  possidenda,  omni  juri  et  dominio,  quod  in 
eisdemjagris  habuimus  vel  habere  videbamur,  totaliter  renunciantes.  In 
CttjuB  rei  testimonium  presentes  litteras  sigillorum  nostroram  munimine 
roboramus. 

15  Datum  Bolandie,  anno  domini  m?  ce?  Ixx?  sexto ,  sexta  feria  ante 
Laurencü  martiris. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel  rund:  1)  stehender  mann,  in 
der  rechten  einen  stab,  die  linke  auf  einen  schild  gestützt;  in  diesem  ein  achtspei- 
chigea  rad;  umschr. :  S'  WERNHERI-  DE-  BOLANDIA-  IMPERIAL' AVLE- 
20  DAPIFERI-  2)  schräg  gestellter  schild,  auf  dessen  linker  ecke  ein  mit  einem  halben 
rade  geschmückter  heim  ruht;  im  schildo  ein  achtspeichiges  rad;  umschr.:  S.IGIL- 
LVM-  PHILIPPI.  DE  BOLANDIA. 

325.  Berthold  von  Ortenberg  verkauft  dem  deutschen  harne  in  Mar- 
bürg  ein  bisher  von  demselben  zu  lehn  getragenes  fuder  edlen  weines 

25  aus  dem  weinzehnten  zu  Gelnhausen.    1 276  nov.  26. 

Cum  vita  hominum  brevis^  tempus  vero  longum  existat,  acta  labilia    1275 
debent  scriptis  et  testibns  futurorum  memorie  conmendari.    Noverint  igi-  ^^^' 
tor  universi  tam  presentes  quam  futuri  has  litteras  inspecturi ,  quod  cum 
Bertoldus  dictus  de  Ortenberg  filius  quondam  Bertoldi  militis  unam  kar- 

30ratam  franci  yini  in  feodo  haberet  singulis  annis  a  .  .  fratribus  domus 
Theutonice  Marcburg ,  quam  de  decima  vini  contingente  eos  in  Geylen- 
husen  ipsi  certis  vicibus  assignabant,  idem  Bertoldus  predictam  karratam 
vini  predictis  fratribus  vendidit  pro  triginta  et  quinque  marcis  pecunie 
numerate  et  vendicione  rite  facta  jamdicte  karrate  vini  memoratorum 

35  fratrum  usibus  perpetuo  serviture  in  presencia  nobilis  viri  domini  Eber- 
hardi  dicti  Seizonis  de  Bruberg,  quorundam  militum,  scabinorum  ac  ci- 
vium  de  Geylenhusen  vive  vocis  oraculo  renunciavit  pro  se  et  universis 
heredibus  suis  presentibus  et  futuris ,  quibus  omnibus  petendi  et  perci- 
piendi  predictum  vinum  facultas  penitus  est  adempta.    Ut  autem  hujus 


346  1276  nov.  29.  —  1276  nov.  30. 

vendicioniB  integritas  evidens  cunotis  et  memorabiliB  perseyeret,  has  lilr 
teras  sigillo  civiom  de  G^eylenhusen  placnit  roborare. 

Äetam  anno  domini  m?  cc?  Ixxvi? ,  vi?  kalendas  decembris.  Testes 
sunt :  dominiis  Eberhardus  Reiz  de  Bruberg ,  Helfricas  de  Radenkeim. 
Fridericns  de  Bachen,  Heinricos  de  Ortenberg,  milites ;  Heinricas  filius  5 
Anshelmi,  Ernestus,  Hartmannas,  Heinricas  et  Fridericns  fratres  dicti  de 
Ecka,  Sifridas  de  Breytenbach,  Bertoldas  Magnas,  Hartmadas  de  Gram, 
Radegeras  de  Creginvelt,  Hartmannas  de  Breitenbach,  Fridericns  Ineptas, 
et  alü  qaam  plares. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Auf  der  rückseite  steht  von  band  10 
des  XIV.  Jahrb.:  Emptio  plaustri  vini  in  Gtoilnbusen.   Siegel  rund;  brustbilder  eines 

kOnigs  und  einer  königin  in  einem  doppelten  bogenfenster;  umschr.:  SIG I* 

ET-  cinUM-  DE-  GEILE. ...EN- 

326.  Die  ritter  Johann  Gulden  und  Ruprecht  von  der  Nuhne  enir 
schaden  den  streit  zwischen  dem  deutschen  hause  in  Marburg  und  Dil- 15 
mar  von  Seelheim  Bürger  zu  Amöneburg  wegen  der  mühle  zu  Heuchel- 

heim  zu  gunsten  des  ersteren.    1276  nov.  29. 

1276  Univerais,  ad  qaos  presens  scriptum  peryenerit,  Johannes  dictus 

nov.  29.  ^ufeug  et  R.  dictns  de  Nona  milites  salntem.  Nosse  vos  desideramas, 
qaod,  sicat  coram  sammo  magistro  hospitalis  sancte  Marie  de  domo  Thea-  »1 
tonica  et  domino  .  .  marschalcho  archiepiscopi  Coloniensis  promisimas 
fide  data,  sie  in  octava  beati  Martini  nunc  transacta  personaliter  venimus 
jaxta  molendinam  in  Hachelenheym ,  super  quo  lis  jam  dadum  inter  . . 
conmendatorem  et  fratres  domus  hospitalis  in  Marburgh  ex  parte  nna 
necnon  Ditmarum  civem  in  Ameneburgh  dictum  de  Seleheym  ex  altera  2d 
patte  dinoscitar  ventilata.  Profitemur  eciam  saper  fidem  nostram  ibidem 
evidenter  perpendisse ,  qaod  dictas  civis  prefatis  conmendatori  et  fratri- 
bos  qoam  plares  irrogavit  injnrias  in  dicto  molendino  et  adhnc  non  cessat 
irrogare.  Et  at  hiis  debita  fides  adhibeatar,  cetalam  presentem  nostris 
sigillis  dnximas  roborandam.  30 

Datam  in  vigilia  beati  Andree,  anno  domini  m?  cc?  Ixxvi? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Beide  Siegel  abgefallen. 

327.  Lukardis  von  Kalsmmit  einst  gattin  bruder  Walthers  von  Nordeck 
verkauß  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  guter  zu  Antref, 

Amöneburg  1276  nov.  30.  35 

1276  Qae  fiant  in  tempore,  ne  labantur  cum  tempore,  scripti  solent  me- 

nov.  30.  jj^^^^  perhennari.  Ego  igitur  Lotgardis  dicta  de  Kalesmunt  relicta  fratris 

Walteri  dicti  de  Nordeken  presentium  tenore  profiteor ,  me  bona  mea  in 


1277.  247 

Antrephe  cum  omnibus  eornm  attinentiis,  in  areis  videlioet,  campis, 
agris,  pratis,  sflvis  ac  aliis  quibnscumque  ad  ea  pertinentibus,  viris  ho- 
norabilibus  domino  G.  conmendatori  et  universis  fratribus  domus  Thev- 
thonice  apud  Marbnrgh  pro  sex  marcis  denariornm  Coloniensium  vendi- 
5  disse,  renantians  per  presenlefi  omni  juri,  quod  in  eisdem  bonis  yidebar 
hactenns  habnisse.  Ne  antem  in  posterum  hanc  meam  vendicionem  ali- 
qnis  valeat  infringere,  presentem  litteram  in  testimonium  vendicionia 
facte  sigillo  universitatis  opidanoram  in  Ameneburgh  dedi  firmiter  con- 
munitam.   Hujns  rei  testes  sunt :  Bertramus  viceplebanus  in  Ameneburg, 

loConradus  plebanus  de  ßosdorf,  Mengotus  viceplebanus  de  Wittelesberg, 
Theodericus  rector  scolarium  in  Ameneburgh;  dominus  Folpertns  de 
Curia ,  Adolftas  filius  Wideroldi  de  Nordeken ,  Conradas  de  ErenMdes- 
husen  et  Conradus  de  Mardorf,  milites ;  LMewicus  et  Gerhardus  fratres 
de  Selehem ,  Johannes  filius  Sconhildis ,  scabini ;  Gerlacus  de  Walhen, 

15  Johannes  de  Heistenkem,  et  alii  quam  plures. 

Acta  sunt  hec  in  domo  Ludewici  de  Selehem  apud  Ameneburgh, 
anno  domini  m?  cc?  Ixx?  vi?,  in  die  beati  Andree  apostoli. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche. ).   Siegel  abgefallen. 

328.    Graf  Friedrich  der  ältere  von  Beichlingen  genehmigt  als  lehm- 
20  herr  den  verkauf  zweier  hiiben  zu  Griefsiedt  an  das  deutsche  haus 
daselbst  seitens  des  Eckbert  von  Wallhausen  und  seiner  brüder, 

Griefsiedt  1277. 

Cum  ea,  que  geruntur  in  tempore,   simul  cum  tempore  labantur,     1277. 
cautum  est  gesta  hominum  seripture  testimonio  perhennari.    Nos  Fridri- 

25  cus  senior  dei  gracia  comes  de  Bichelingin  presenti  scripto  recognosci- 
mus  ac  publice  protestamur,  quod  duos  mansos  sitos  in  Grifstete,  quos 
Eckebertus  et  fratres  sui  dicti  de  Walehusen  de  nobis  in  feodo  tenuerunt 
et  fratribus  domus  Theutonice  vendiderunt  in  Grifstete,  eisdem  fratribus 
proprietatis  titulo  contulimus  perpetuo  possidendos.  Ne  autem  hec  nostra 

30  donacio  a  nobis  vel  nostris  heredibus  valeat  irritari ,  presentem  paginam 
supradictis]^fratribus  nostro  sigillo  dedimus  roboratam.  Testes  hujus  rei 
sunt:  Albertus  dictus  de  Harraz,  Henricus  de  Gollede,  Nenzemannus  de 
Bichelingen,  milites ;  frater  Albertus  de  Amendorf  conmendator  in  Grif- 
stete, frater  Otto  de  ßichowe,  frater  Cristanus  de  CoUede,  frater  Bruno, 

35  et  alii  quam  plures. 

Acta  sunt  hec  in  Grifstete,  anno  domini  m.  cc.  Ixxyii. 

Aus  nr.  729  (743)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  —  Eine  völlig  gleich- 
lautende urk.  stellte  unter  gleichem  datum  graf  Friedrich  der  jüngere  von  Beich< 
lingen  aus.  Nr.  731  (745)  des  genannten  copialbuches.  Gedr.:  Gudenus  Codex  4,931. 


febr.  16. 


248  1277  febr.  16.  —  1277  (1278)  märz. 

329.  Landgraf  Heinrich  von  Hessen  überlässt  dem  deutschen  hause 
bei  Marburg  die  guter  im  feld  Wächlerrode ,  welche  Herbord  von 
Wehr  da  von  ihm  zu  lehn  hatte  ^  g^^  andere  guter,  die  Ludwig  von 
Fronhausen  scheffe  zu  Marburg  ihm  zu  lehn  aufträgt  1 277  febr.  \  6. 

1277^  Ne  remm  gestarnm  veritas  cadat  in  oblivionem,  litterarum  Bolet  me-  5 

moria  perhennari.    Hinc  est,  quod  nos  Henricus  lantgravius,  dominus 
Hassie,  omnibns  presentis  temporis  atque  futnri  hominibus ,  qnibns  hoc 
scriptum  exhibitum  fuerit,  notum  esse  volumus,  quod  omnia  bona,  que 
Herbordus  filius  Nodungi  bone  memorie  de  Werde  a  nobis  in  feodo 
tenuit,  Sita  in  campo  dicto  Wettherrode  honorandis  viris  commendatori  lo 
et  fratribus  domus  Teuthonice  apud  Marpurg  matura  deliberatione  pre- 
habita  ex  innata  nobis  liberalitate  voluntarie  appropriavimus  seu  in  pro- 
prium donavimus  in  perpetaam  elemosinam  quiete  omni  tempore  possi- 
denda.    Ad  hujusmodi  autem  gratiam  in  appropriatione  predictorum  bo- 
norum prefatisviris,  scilicet  commendatori  et  fratribus,  factamnos  maxime  15 
induxit ,  quod  Ludewicus  dictus  de  Fronhusen  noster  scabinus  in  Mar- 
purg in  recompensationem  herum  bonorum  de  bonis  suis  quinque  maltra 
siliginis  in  pensione  annua  solventibus  in  proprium  nobis  contulit,  quem 
postea  infeodavimus  cum  eisdem.    Et  sie  prenotati  viri  commendator  et 
fratres  bona  sua  in  Wettherrode  per  nos  ipsis  appropriata  cum  omni  20 
questu  et  proventu,  qui  nunc  est  aut  in  posterum  apparebit,  sine  heredum 
nostrorum  impetitione  tenent  perpetuis  temporibus  absolute.    In  hujus 
nostre  recognitionis  evidentiam  ampliorem  presentem  litteram  nostro 
sigillo  tradidimus  communitam.    Testes  sunt:   Gerlacus  dictus  Reiza. 
Bupertus  de  Nona  noster  marscalcus,  Henricus  noster  notarius,  Ludewi-25 
cus  de  Fronhusin  supradictus,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxvü?,  xiiii?  kalendas  marcii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  wol  erhalten. 

330.   1277(1278)  marz. 

1277  Ego  Sifridus  quondam  Wamheri  de  Attenrode  filius  Elyzabeth  soro-30 

mUz '  ^®  ^^^  necnon  Euerhardi  ipsius  mariti  dicti  de  Gyezen  consensu  curiam 
meam  in  Grozenlinden  cum  universis  bonis  ibidem  tarn  intra  villam  quam 
extra  sitis  ex  parte  patris  mei  prenominati  ad  me  jure  hereditario  devo- 
lutis ,  uno  manso  dumtaxat  excepto ,  qui  una  cum  fratre  meo  Wamhero 
ordinis  Cisterciensis  in  Amisburg  monasterio  cessit,  Gonrado  dicto  Beyen,  35 
Alheydi  uxori  sue  vendidi.  Ceterum  ego  Iggebrandus  de  Wertorf  omni 
jurisactioni ,  que  michi  competebat  in  bonis  memoratis ,  renuntiavi.  In 
cujus  facti  evidentiam  presens  scriptum  confectum  est  et  sigillorum  . . 


märz  4. 


1277  märz  4.  249 

castrensium  in  Calsmant,  item  . .  oivium  de  Wetflaria  et  de  Gyezen 
civium  munimine  roboratum.  Testes:  Euerwinus  advocatus,  Conradus 
de  Graftele,  Cuno,  Phylippus,  Brandanns  et  Hermannns  Albns,  milites, 
castrenses  in  Calsmnnt ;  item  Adolfus  de  Huchilheim,  Macharias  de  Lin- 
5 den,  Senandus,  Eckehardns,  Bnzerns,  Vraaz,  Gernandns  et  Johannes 
scultetus,  milites  de  Gyezen;  item  Eckehardus  institor,  Conradus  et 
Henricns  dicti^de  Dridorf,  Gerbertus  quondam  advocatus,  Bemo,  Wigan- 
dus  Dythero,  Marquardus  de  Nuueren,  Gemandus  Lyen,  Hermannns 
Monetarius  et  Henricus  de  Kazzenfurt,  scabini  Wetflarienses. 
10  Actum  et  datum  anno  domini  millesimo  ducentesimo  septuagesimo 
septimo,  mense  marcio. 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Die  drei  siege!  verletzt. 

331.    Antonie  wittwe  riUer  Qerlachs  von  Nordeck  und  ihre  kinder 
verkaufen  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  ihre  guter  in  MöUenbach. 
15  Amöneburg  1277  märz  4. 

In  nomine  domini,  amen.    Quoniam  vetustas  tempdrum  novercari    1277 
solet  humane  memorie,  necesse  est,  ut  ea,  que  fiunt  in  tempore,  ne 
labantur  cum  tempore ,  scripto  commendentur  et  testibus  confirmentur. 
Nos  igitur  Antonia  relicta  Gerlad  militis  de  Nordeken,  Volpertus  junior 

20  ex  Curia  et  Albradis  mea  coUectalis ,  Waltherus ,  Crafto ,  Gerlacus  et 
Elizabeth  liberi  domine  Antonie  prenotate  tenore  presentium  publice  pro- 
testamur  et  notum  esse  cupimus  universis .  quod  nos  manu  coadunata  et 
consensu  unanimi  rite  vendidimus  .  .  fratribus  domus  Theutonice  apud 
Marpurg  omnia  bona  nostra  Mulenbach  sita  tam  in  agris,  nemoribus, 

25  pratis  quam  aquarum  decursibus  cum  alia  integritate  fructuum  ad  eadem 
pertinencium  eo  etiam  jure,  quo  ea  eatenus  possedimus.  titulo  proprieta- 
rio  et  libere  perpetuo  possidenda.  Hujus  rei  testes  sunt:  Bertrammus 
viceplebanus  in  Ameneburg ;  Theodericus  Scutzesper  dictus.  Hartmudus 
de  Drahe,  Adolfus  quondam  filius  domini  Wideroldi,  Conradus  de  Mar- 

30  dorph,  milites ;  Conradus  de  Eruershusen,  Godefridus  de  Linden  et  Wi- 
gandus  Sueime  vocatus ;  Ludewicus  et  Jacobus  fratres  de  Selbem,  Johannes 
Sconeheldis,  Hermannns  Albus,  Theodericus  de  Holtzhusen  et  Bruno  de 
Leterstede ,  scabini  in  Ameneburg ,  Hemicus  de  Hemersdorph ,  et  alii 
quam  plures.   Ne  igitur  predictis  fratribus  super  vendicione  prelibatorum 

35  bonorum  aliqua  in  postemm  suboriri  possit  questio ,  presentem  dedimus 
ipsis  litteram  sigillo  venerabilis  universitatis  in  Ameneburg  una  cum 
nostro  firmiter  roboratam. 

Datum  et  actum  Ameneburg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxvii?,  iiii?  nonas 
mareii. 


250  1277  marz  6.  ^  1277  märz  29. 

Aus  dem  beiohädigten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*   Beide  siege!  ab- 
ge&llen. 

332.  Lukardis  von  Kakmunt  bestätigt  dem  deutschen  hause  bei  Mar- 
burg ihre  frühere  Schenkung  der  guter  zu  Rossberg  und  Elmshausen. 

1277  marz  6.  5 

1277  Actiones  bominum  exsnfflari  possunt  de  facili,  nisi  fulciantar  robore 

märz  6 

litteramm.    Ego  igitur  Lnckardis  de  Galsmimt  femina  religioBa  presen- 
cinm  tenore  publice  protestor  et  omnibus  significo ,  quod  ego  ratam  et 
gratam  habeo  donacionem ,  quam  olim  feei  fratribus  domus  Thentonice 
apud  Marthpnrg  in  bonis  Roseberg,  Almudehusin  ac  alias  sitis  cum  ho-  lo 
minibus  ad  eadem  pertinentibus  una  cum  conjuge  quondam  meo,  fratre 
Walthero  de  Norteckin  videlicet ,  renuncians  omni  actioni ,  quam  habeo 
et  habere  possem  in  eisdem ,  libere  et  absolute ,  et  nichilominus  fratres 
eosdem  statuo  in  remissionem  meorum  peccaminum  eorundem  bonorum 
legittimos  suceessores,  dumtaxat  michi  utilitas  fructuum  de  eisdem  pro- 15 
veniencium  ac  integritatis  vite  mee  temporibus  presentetur.    Hujus  rei 
testes  sunt :  dominus  Bertramus  rector  ecclesie  in  Ameneburg ;  Theode- 
ricus  Snczesper  miles;    Ludewicus  et  Gerhardus  fratres  de  Seiheim, 
Hermannus  Albus ,  scabini  Ameneburgenses ,  Henricus  de  Widenhusen, 
et  alii  quam  plures.    Ad  ampliorem  vero  hujus  donacionis  pariter  et20 
ratihabicionis  evidenciam  sepedictis  fratribus  hanc  obtuli  litteram  sigillo 
universitatis  in  Ameneburg  firmiter  consignatam. 
Anno  domini  m.  cc.  Ixx.  vii.,  ii.  nonas  marcii. 

Ans  BT.  279  (283)  des  Marbarger  copialbuches  in  Wien. 

333.  Konrad  der  söhn  Engelberts  und  seine  ehefrau  Walpurgis  bür-  25 
ger  zu  Fritzlar  schenken  beim  eintritt  ihres  sohnes  Engelbert  in  d^n 
deutschen  orden  dem  deutschen  hause  in  Marburg  ihren  wdnberg  an 
der  steinernen  brücke  vor  Fritzlar  und  bestimmen ,  dass  nach  ihrem 
tode  ihre  guter  zwischen  dem  orden  und  ihrem  zweiten  söhn  Konrad 

getheilt  werden  sollen.    Fritzlar  1277  märz  29.  30 

1277  In  nomine  domini,  amen.  Ne  ea,  que  iiunt  in  tempore,  labantur  cum 

tempore,  expedit,  ut  scriptorum  et  testium  munimine  roborentur.  Nos 
igitur  Conradus  filius  Engelberti  et  Volpurgis  mea  uxor  Fritslariensis 
opidi  dves  ad  noticiam  futurorum  duximus  transferendum ,  quod  cum 
fiHns  noster  Engelbertus  divina  sibi  gracia  inspirante  ad  ordinem  fratrum  35 
hospitalis  sancte  Marie  Jerosolimitane  Theuthonicorum  in  Marpurg  votnm 
ßmiserit,  cupiens  tale  rotum  per  religionis  ingressum  feliciter  consum- 
mare,  nos  in  favorem  ordinis  et  ingressus  sui  nostram  vineam  sitam  i^ud 


m&rz  29. 


1277  mail.  251 

pontem  lapideum  extra  muros  FritslarienBes  oom  domo  toroulari  et  aliis 
suis  pertinoDciis  de  conBensn  noBtri  fiUi  Gonradi  predictiB  firatribag  et  do- 
mui  de  Marpnrg  daximus  conferendam.  In  cujus  vinee  restauram  ipsi 
Conrado  nostro  filio  post  obitam  nostrum  eontulimus  domum  illam,  quam 
5jam  inhabitamus ,  et  curiam,  domum  quoque  adjacentem;  ita  tameoL, 
quod  in  vita  nostra  omnium  bonorum  noBtrorum  tam  mobttium  quam  in- 
mobilium  erimua  poBseBBores.  Item  uuo  nostrum  decedente  »alter ,  qui 
superstes  f uerit ,  libere  possidebit,  dum  yizerit,  ipsabona,  facultetem 
liberam  habiturus ,  si  de  ipsorum  fratrum  de  Marpurg  et  aliorum  probo- 

lorum  consilio  voluerit  ad  ipsorum  ordinem  se  transferre  vel  in  dicto  FritB- 
lariensi  opido  maluerit  permanere.  Postquam  autem  ambo  diem  clauseri- 
muB  extremum,  omnia  nostra  bona  mobilia  et  inmobilia  inter  ipsos  fratres 
et  Gonradum  nostrum  filium  equaliter  dividentur,  sub  hac  condicione, 
quod  GonraduB  bona  feudalia  et  fratres  de  Marpurg  bona  illa ,  que  sunt 

lüpropria,  omni  jure  libere  possidebunt;  taliter  tamen ,  quod  eujuscunque 
partis  bona  fuerint  meliora»  pars  illa  alteri  in  pecunia  superaddet.  Omnia 
eciam  nostra  mobilia  inter  ipsos  fratres  et  Gonradum  equaliter  divideatur, 
ut  post  obitum  nostrum  singulis  annis  anniversarii  noBtri  memoria  apud 
ipsos  fratres  de  Marpurg  perpetuis  temporibus  habeatur.  Hujus  rei  testes 

20  sunt :  Heinricus  decanus  Fritslariensis,  Godefridus  de  Wetthere,  Wem- 
herus  de  Richenbach,  Godefridus  Godelibi,  canonici  dicti  lod ;  Ditmarus 
et  Henricus,  presbiteri  Fritslarienses ;  Conradus  de  Hohenberg,  Hart- 
modus  Swinoge ,  Gunpertus  Store ,  Yolcmarus  Gomes ,  Conradus  Aden, 
cives  Fritslariensis  opidi  supradieti)  et  quam  plures  alii  viri  proU.    Ut 

25  autem  hec  permaneant  inconvulsa,  ecclesie  et  civium  Fritslariensium  si- 
gUlis  petivimus  roborari. 

Actum  et  datum  Fritslarie ,  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  septimo ,  iüi? 
kalendas  aprilis. 

Aus  dem  tninssumpt  in  nr.  510.  —  Unterm  datum  Marpurg  1277  xii.  kal.  jun. 

30  (mai  21)  versprachen  der  comthur  Gorlach  und  die  briider  des  deutsohen  haujses  in 

Marburg  dem  stift  Fritzlar  den  zehnten  von  dem  genannten  Weinberge.   Engelbert 

wird  in  der  urk.  ab  clericus  bezeichnet.  Gedr.:  Falckenheiner  Gesch.  Hess.  Städte 

u.  Stifter  2, 176. 

334.    1277iwai1. 

35        Ego  Ludewicus  de  Wronhusen  quedam  bona  ad  solucionem  debito-    1277 
rum  meorum  cum  sororibus  meis  et  fratribus  divisi  tali  modo,  quod  omnia    ^'^  * 
bona  Sita  in  Wronhusen  et  bona  omnia  in  LoUayr  et  in  superiori  Walgren 
Sita  sororibus  meis  Heydewigi  et  Lukardi  et  fratribus  meis  Gonrado  et 
Wigando  in  divisione  cesserunt,  qui  adhuc  bona  sua  participanl  et  possi- 

4odent  indivisa,  aliis  bonis  in  meam  mihi  cedentibus  porcionem.  Hüb 
quoque  bonis  antedictis  ego  Ludewicus  conmunicata  manu  uxoris  mee 


mal  25. 


252  1277  mal  25. 

Methildis  renonciavi,  aliis  mchilominuB  bonis  noBtris  remanentibas  indi- 
visis,  que  adhnc participamus  et possidemus  eqno  jure.  Testes:  HenricuB 
de  Batthennelt ,  Ludewicus  de  Wronhusen ,  Budegerus ,  Lndewicus  de 
Curia,  Angelus  et  Ospertus,  scabini  in  Marburg.  Presentem  litteram 
sororibus  et  fratribus  meis  erogavi,  quam  sigilli  civitatis  Marburg  muni-  5 
mine  petivi  roborari. 

Actum  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  vii?,  in  festo  apostolorum  Philippi  et 
Jacobi. 

Ans  dem  von  mausen  angefressenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)  mit 
Zuziehung  von  nr.  96  (97}  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  Siegel  zerbrochen.    10 

335.    Rilter  Richolf  von  Romrod  vereinigt  sich  mit  dem  deutschen 
hause  bei  Marburg  zur  beilegung  der  bisherigen  Streitigkeiten. 

Alsfeld  1 277  mai  25. 

1277^  Ea,  que  aguntur  in  tempore,  tanta  certitudine  sunt  gerenda,  ne  super 

eorum  gestione  possit  ab  aliquibus  in  posterum  dubitari.   Hinc  est,  quod  15 
ego  Bicholfus  miles  de  Bumerode  omnibus  presentibus  et  futuris,  ad  quos 
presens  scriptum  devenerit,  notum  eSse  cupio  publice  protestando,  quod 
cum  inter  me  ex  una  et  venerabiles  viros  . .  conmendatorem  et  fratres 
domus  Theutonice  apud  Marthpurg  ex  parte  altera  super  bonis ,  homini- 
bus  ac  rebus  aliis  discordia,  lis  et  questio  usque  in  presens  tempus  habe-  20 
retur  •  taliter  concordes  nunc  effecti  sumus ,  quod  ego  ex  libero  arbitrio 
omni  inpeticioni  de  quacumque  re  et  actione ,  que  ad  inpulsandum  pre- 
dictos  . .  conmendatorem  et  fratres  michi  usque  ad  presens  tempus  con- 
petebat  aut  eciam  conpetere  visa  erat,  quolibet  dolo  et  capcione  cessante 
abrenunciavi  absolute  et  libere ,  ipsis ,  .  .  conmendatore  videlicet  et  fra-  25 
tribus,  de  omni  questione  usque  in  presens  adversum  me  habita  redden- 
tibus  pariter  me  quitatum.  In  cujus  rei  evidenciam,  ne  processu  temporis 
altercacio  insurgat  inimica,  litteram  hanc  patris  mei  Ludewici  militis  de 
Bumerode  atque  civitatis  Alsuelt  sigillorum  appensione ,  cum  proprium 
sigillum  non  haberem ,  robur  accipere  cum  subscripcione  testium  impe-  30 
travi.   Testes  sunt:  Wigandus  de  Screckesbach,  Eckehardus  de  Linden, 
milites;   item  Herbordus  Scado  scultetus,  Syffridus  de  Disrode;   item 
scabini  in  Alsfelt,  scilicet  Budegerus  ante  portam  Maguntinam,  Siffridus 
ßcowinuz,  Fridericus  maritus  Hazcege,  Fridericus  Longus,  Gonradns 
Husman ,  Siffridus  Kippe  fratres ,  Siffridus  de  Omesa ,  Ludewicus  Else-  ^5 
cere,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  Alsfelt,  anno  domini  m.  cc.  Ixx  vii.,  in  die  Vrbani 
inartiris. 

Aus  nr.  806  (820)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 


I 


1277  Jun.  4.  —  1277  Jun.  8.  263 

336.  Comthur  und  bmder  des  deutschen  hauses  in  Marburg  beurkun- 
den^ dass  vor  dem  weltlichen  gericht  zu  Amöneburg  ihr  streit  mit 
Widerold  von  Anzefahr  wegen  der  guter  daselbst  zu  ihren- gunsten 

entschieden  worden  sei.    Amöneburg  1 277  jun,  4. 

5        No8  frater  Gerlacas  commendator  et  fratres  domns  Teuthonice  in    1277 
Marpurg  notum  esse  volumus  omnibus  tarn  presentibus  quam  fnturis  pre-  ^^'   ' 
sentis  scripti  inspectoribns ,  quod  cnm  Wideroldns  Alias  Ditmari  militis 
dicti  de  Ancinvar  saper  bonis  nostris  sitis  in  ipsa  villa  Ancinvar  nobis 
moyeret  qaestionem,  tandem  nos  et  idem  Wideroldns  ex  liberi  motu  arbi- 

lotrii  nos  astringendo  acceptavimns,  qnod  Amenebnrg  accederemns  ad  ja- 
dicinm  secnlare,  qnod  domino  nostro  Magnntino  archiepiscopo  attinere 
dinoscitnr,  qaicqnid  jnris  ordo  et  sententia  ibidem,  cni  predicta  bona  po- 
tiori  jare  attinere  debeant,  daret,  concorditer  acceptari.  Ubi  cam  seenn- 
dam  predictam  formam  tam  nos  qnam  ipse  Wideroldas  paruissemaSj 

I5eadem  bona  nobis  et  domui  nostre  sententialiter  füerant  adjndicata ;  ita 
videlicet,  qaod  ab  omni  qnestione  nobis  a  prefato  Wideroldo  forsan  in 
posteram  oecasione  eornndem  bonoram  movenda  erirnns  et  esse  debemas 
penitas  absolati.  Testes  hajas  sant:  Ladewicos  eomes  de  Cyginhain, 
Erinfridas  marscalcas  jadex  ibidem,  Adolfas  de  Nordeckin,  Adolfds  filins 

20  qaondam  Wideroldi  militis ,  Theodericas  dictas  Scacesper ,  Gonradns  de 
Eaershasen,  Gonradns  de  Martdorf,  milites ;  item  Lndewicns  de  Selehem, 
Gerhardas  etDitmaras  et  Jacobns  fratres  de  Selehem,  Johannes  filins 
qaondam  Sconhildis,  Hermannns  dictas  Albas,  Theodericas  de  Holz- 
hasin,  Brano  de  Leiterstedln,  Hermannns  filins  qaondam  Gerhardi  Mone- 

2ö  tarii ,  scabini  ibidem ;  Henricns  adyocatas  de  Erkersdorf,  et  alii  qaam 
plares  fide  digni.  Ad  majorem  quoqne  predictonim  caatelam  et  eviden- 
tiam  nos  Lndewicns  comes  de  Cyginhain  ac  civitas  Amenebnrg  rogati  a 
commendatore  et  fratribns  prenotatis  litteram  hanc  nostrornm  appensione 
sigillomm  dnximns  roborare. 

do        Datnm  Amenebnrg,  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  vii?,  pridie  nonas  men- 

sis  jnnii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel:    1)  nmd;  adler  mit  nach 
rechts  gewandtem  Ziegenkopfe;  umschr.:  LYDEWICVS-  COMES-  DE-  CINTHANC* 
(Dieselbe  eigenthümliche  namensform,   wie  bei  dem  zweiten  Siegel  von  nr.  1). 
35  2)  abgefallen. 

337.  Tilmann  von  Hohenfels  schenkt  dem  detUschen  harne  zu  Flörs- 
heim den  leibeigenen  Siegfried  von  Kriegsheim.  Hohenfels  1  Hl  jun.  8^) . 

Dilmannns  de  Hohenvels  et  Agnes  nxor  ejns  omnibns  presens    1277 


1)  Vgl.  nr.  641. 


S5i  1277  Jnn.  26. 

scriptum  aaditnris  constare  cupimus,  qnod  communicata  manu  consensn 
liberal!  pure  propter  deum  in  remedium  animarum  nostraram  et  omniom 
parentum  nostromm  Sifridum  de  Krigesheim,  qui  titulo  proprietatis  nobis 
attinere  dinoscitur,  domino  deo  et  gloriose  Marie  virgini  offerimus,  sim- 
plieiter  et  plane  renunciantes  omni  jnri  et  dominio,  qnod  in  eundem  Sifn-5 
dum  hactenus  habuimus.  fratribus  domus  Theutonice  in  Flersheim  in 
perpetuum  servieinm  assignando  in  subsidium  terre  sancte,  in  qua  domi- 
nus noster  Jhesus  Cristus  pro  redemptione  tocius  humani  generis  deo 
patri  se  ipsum  obtulit  hostiam  salutarem.  In  cujus  facti  nostri  evidens 
testimonium  et  robur  perpetuum  presentem  litteram  karactere  sigillomm  lo 
nostromm  duximus  muniendam. 

Actum  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  septimo.    Datum  Hohen vels,  mense 
junio  in  die  beati  Medardi  confessoris  et  episcopi. 

Aus  orig.-perg.  (A)  in  Marburg  (deutscho.)-  Beide  Siegel  abgefallen.  Ein  zwei- 
tes, in  einzelnen  ausdrücken  und  in  der  Wortstellung  etwas  abweichendes  orig.-l^ 
perg.  (B)  in  Darmstadt.    Beide  siegel  gleichfalls  abgefallen.    Gredr. :  Baur  Hess. 
Urkunden  2,  278  nr.  302  (nach  B). 

338.    Ritter  Eckard  Kuppel  bestätigt  den  verkauf  von  gutem  seitens 
der  ritter  Gerlach  van  Seibelsdorf  und  Gerlach  und  Herden  von  Ruhl- 
kirchen  an  das  deutsche  haus  bei  Marburg.    1 277  jun.  25.         20 

1277  Ne  gesta  hominum  per  defluxionem  temporis  valeant  infirmari,  litte- 

^  *  '  ramm  solent  memoria  perhennari.  Hinc  est,  qnod  ego  Eckehardus  dictus 
Kfippel  miles  omnibus  tam  presentis  temporis  quam  futuri  hujus  scripti 
teuerem  audituris  et  yisuris  cupio  esse  notum  publice  recognoscendo, 
quod  omnem  vendicionem  seu  donacionem  bonomm,  hominum,  juris- 25 
dictionum  vel  judiciomm  ubicumque  sitomm  per  Gerlacum  de  Syboldes- 
dorf  et  Gerlacum  et  Herdenum  iratres  de  Rulinkirchin  milites  venera- 
bilibus  ae  religiosis  viris  .  .  conmendatori  scilicet  et  fratribus  domus 
Theutonicorum  apud  Marthpnrg  quocumque  titulo  factam  libero  motus 
arbitrio  tamquam  gratam  michi  et  approbatam  ratificavi  et  presentibus  30 
confirmavi,  obligans  me  bona  fide  omni  actione  et  inpecione  cessante 
ipsam  perpetuis  temporibus  inconvulsam  et  inviolabilem  obseryare.  In 
cujus  rei  cautelam  litteram  hanc  prenotatis  . .  conmendatori  et  fratribus 
tradidi  mei  et  soceri  mei  Gerlaci  militis  de  Bidinfelt  sigillomm  appen- 
sione  cumtestiumsubscripcione  roboratam.  Testes  vero  sunt :  Lndewicus35 
de  Rumerode ,  Wigandus  et  Bupertus  fratres  de  Screkisbach ,  Gerlacus 
de  Syboldesdorf,  milites ;  item  plebanus  de  Willingeshusen,  frater  Con- 
radus  de  Lare,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixxvii.,  vii.  kalendas  mensis  julii. 

Aus  nr.  791  (805)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  40 


J 


1277  Jun,  29.  —  1277  Jun.  30.  255 

339.  Graf  Friedrich  der  ältere  von  BeicfUiitgen  gestattet  ah  lehns- 
herr  dem  Johann  von  Günstedt  den  verkauf  von  fünf  acher  landes  auf 

der  Bohnenwiese  an  das  deutsche  haus  in  Griefstedl. 

Kelhra  1277jtt«.  29. 

5  Nos  Fridericus  senior  dei  gracia  comes  de  Bichelingen  presenti     1277 

scripto  recognoscimus  ac  publice  protestamur ,  quod  nos  qninque  agros  ^^"* 
sitos  in  prato  fabaram,  qnos  Johannes  de  Ganstete  a  nobis  in  feodo  tenuit 
et  fratribus  domus  Theütonicorum  in  Grifstete  vendidit,  eisdem  fratribns 
proprietatis  titulo  perpetuo  contalimns  possidendos.   In  quorum  recon- 

lopensaeionem  predictns  Johannes  in  feodo  a  nobis  recepit  alia  bona. 
Hnjns  rei  testes  sunt :  comes  Gozmarus  de  Kirchberch,  Sifiridns  de  Ben- 
deleyben,  Lndovicus  Specnlom,  Hnnoldus,  Conrados  de  Bennungen, 
Henricus  de  Bendeleyben,  milites ;  Fridericus  de  Bebeningen,  Marquar- 
dus  de  Collede,  Burchardus  de  Bendeleyben,  et  alii  quam  plures. 

15        Acta  sunt  hec  in  Eelbera.  anno  domini  m.  cc.  Ixxvii.,  iii.  kalendas 

julii. 

Aus  nr.  700  (713)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  Gedr.:  Gudenus  Codex 
4, 932.  —  Gleiche  erklärung  gab  FridericuB  junior  comes  de  Bichelingen  unter  sei- 
nem Siegel.  Zeugen :  frater  Guntherus  de  Swarzbürch,  frater  Cristanus  de  Collede; 
20  SiffriduB  de  Bendeleyben,  Nencemannus  de  Bichelingen,  Henricus  de  Collede,  Hen- 
ricus de  Dimarrode,  milites;  Johannes  de  Gunstede,  Emestus  de  Collede,  Siffridue 
de  Gunstede.  Actum  Mittelhusen  1277  vi.  nonas  julii  (jul.  2).  Aus  nr.  701  (714) 
des  genannten  copialbuches. 

340.  Graf  Otto  von  Nassau  und  seine  gemahlin  Agnes  bestätigen  die 
2b  Schenkung  der  kirche  zu  Ilerborn  an  den  deutschen  orden.    Holler 

bei  Montabaur  1277  jwn.  30. 

In  nomine  domini,  amen.   Otto  dei  graeia  comes  Nassauge  et  Agnes     1277 
comitissa  uxor  ipsius  omnibus  imperpetuum.   Ne  facta  modemorum,  que  ^^^'  ^^' 
digna  sunt  memoria  posterorum.  frustrentur  ignorancia^  decet  et  exspe- 

30dit  ea  sigillorum  et  scripti  mnnimine  vivoque  testimonio  perhennari. 
Hinc  est,  quod  nos  presencium  inspectoribus  et  auditoribns  nniversis  no- 
tum  esse  cupimus  et  tenore  presencium  publice  protestamur,  quod  nos  ad 
cor  et  conscienciam  redeuntes  deumque  pre  oculis  revolventes  et  commu- 
tare  volentes  transitoria  pro  mansuris,  resignacionem  et  coUadonem 

35  ecclesie  in  Herberen  cum  jure  patronatas  factas  a  nobili  yiro  pie  recor- 
dacionis  domino  Henrico  quondam  comite  Nassaugensi  progenitore  nostri 
Ottonis  predicti  in  elemosinam  domui  fratrum  Teutonicorum  hospitalis 
gloriose  yirginis  Marie  Jerosolimitane  per  manus  illustrium  et  inclitorum 
yirorum  venerande  recordacionis  Serenissimi  domini  Henrici  quondam 

40regis  Bomanorum  et  domini  Henrici  quondam  lantgravil  Turingie  cum 


256  1277  ang.  18. 

onmi  sollempnitate  ad  hoc  debita  et  consueta,  a  qnibas  jam  dicta  ecclesia 
in  Herberen  cum  jure  patronatns  per  eondem  dominum  Henricum  comi- 
tem  Nassauge  tenebatur  in  feudo,  ratam  habentes  et  gratam,  sicut  rite  et 
racionabiliter  est  facta  pro  remedio  anime  ejnsdem  domini  H.  comilis 
Nassauge  pariter  et  salute,  secundum  quod  in  instrumentis  jam  dicti  do-  5 
mini  Henrid  comitis  Nassauge  et  domini  regis  predicti  super  hoc  con- 
fectis  plenius  continetur^),  pro  nobis  et  omnibus  nostris  liberis  et  here- 
dibus  presentis  scripti  patrocinio  confirmamus,  bona  fide  promittentes  pro 
nobis ,  nostris  liberis  et  heredibus  fratri  Mathie  commendatori  pro  domo 
predicta  et  pro  fratribus  domus  soUempniter  stipulanti  resignacionem  et  lo 
collacionem  predictas  ratas  et  firmas  habere  et  per  nos  vel  per  alios  verbo 
vel  facto,  arte,  modo,  ingenio  sive  causa,  de  jure  vel  de  facto  contra  non 
facere  vel  venire,  sed  de  eisdem  contra  omnem  hominem  viventem  et  fra- 
tribus dicte  domus  verbum  contradictionis  yel  impeticionis  alicujus  mo- 
ventem  pro  nobis  nostrisque  liberis  et  heredibus  debitam  facere  guaran- 1^ 
diam.  Et  renunciamus  simpliciter  et  expresse  excepcioni  et  actioni  in 
factum,  doli  condiccioni  sine  causa,  litteris  impetratis  et  impetrandis  om- 
nique  alii  auxilio  juris  canonici  vel  civilis,  quod  nobis  vel  nostris  liberis 
et  heredibus  contra  predicta  vel  aliquod  predictorum  posset  aliqualiter 
suffragari.  In  cujus  rei  testimonium  et  robur  perpetui  firmitatis  presens^o 
instrumentum  super  hoc  confectum  pariter  et  conscriptum  prefato  fratri 
Mathie  commendatori  nomine  dicte  domus  tradidimus  et  tradimus  sigil- 
lorum  nostrorum  presentibus  appensorum  munimine  roboratum.  Sigillum 
eciam  nobilis  viri  domini  Godefridi  comitis  Senensis  presentibus  appendi 
rogavimus  et  optinuimus  causa  certitudinis  amplioris.  ^^ 

Acta  sunt  hec  in  villa  Holendre  apud  Muntabur,  anno  domini  m?  cc? 
septuagesimo  septimo ,  in  crastino  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum. 
Presentibus  jam  dicto  domino  comite  Senensi ,  domino  (rerlaco  de 
Arenwelz ;  Ruperte  de  Dryedorf  et  Weitere  de  Nassauwe  ecclesiarum 
plebanis;  Ludewico  de  Are,  Rorico  de  Geuershayn,  Anselmo  de  Wizcil-30 
linbach,  Gisilberto  dicto  Schonehalz  militibus,  et  quam  pluribus  aliis 
fidedignis  ad  hoc  vocatis  pro  testimonio  specialiter  et  rogatis. 

Aus  orig.-perg.  In  Idstein  (Dillenb.  archiv).    Die  drei  Siegel  abgefallen. 

341 .  Dds  Idoster  Breitenau  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Marburg 
7/we%  hüben  in  Wehren  und  Obermöllrich.    1 277  aug.  1 8.  35 

1277  In  nomine  domini ,  amen.    Nos  Heinricus  dei  gracia  abbas  totusque 

an«.  18.  conyentus  monasterii  de  Breidenowe  litteris  presentibus  recognoscimns 

et  ad  noticiam  tarn  presentium  quam  futurorum  cupimus  pervenire,  quod 


1)  Nr.  20  a.  23. 


1277  aug.  27.  .  257 

nos  cnm  consensa  et  voluntate  unanimi  dnos  mansoB,  videlicet  unam  in 
Werhene  et  unum  in  superiori  Meldriehe  cum  onmibus  eorum  pertinentiis 
vendidimus  fratribus  domus  Theuthonice  de  Marburg  proprietatis  titulo 
perpetuis  temporibus  possidendos.     Prefatis  etiam  fratribus  justam  et 

5  veram  prestabimus  warandiam  et  jus  advocatie  predictorum  mansorum 
omnino  deponemus,  quandocunque  fiierimus  requisiti.  Testes  sunt :  do- 
minus Conradns  Macz  et  dominus  Gotfridus  de  Wettere  canonici  ecclesie 
Fritslariensis,  Johannes  de  Balehom  ejusdem  ecclesie  yicarius,  Johannes 
plebanus  de  Meldriehe ,  Wigandus  de  Gyffelce  et  Wigandus  de  Helletal 

loclerici,  Hartmudus  etVolcmarus  scabini  Fritslarienses.  In  hujus  facti 
evldentiam  et  munimen  dedimus  presens  scriptum  sigillorum  nostrorum 
munimine  roboratum. 

Datum  anno  domini  m?cc?  Ixxvii?,  xv?  kalendas  septembris. 

Aud  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Beide  Siegel  abgefallen. 


15  342.  Ritter  Heinrich  von  Ilomberg  überlässt  dem  deutschen  hause 
bei  Marburg  einkünfte  zu  Udenborn  gegen  andere  von  dem  von  ihm 

betvohnten  hofe.    1277  aug.  27. 

Ne  gestis  hominum  novercari  possit  oblivio,  litterarum  ea  solent  serie     1277 
et  testibus  roborari.    Hinc  est,  quod  ego  Henricus  miles  dictus  de  Hein-  ^^^'     " 

20berg  cum  communicata,  manu  et  consensu  Cunegundis  uxoris  mee  nee 
non  puerorum  meorum  decem  solidorum  redditus ,  quos  habui  et  possedi 
in  villa  Vdenbumen ,  contuli  venerabilibus  viris  .  .  commendatori  et  fra- 
tribus domus  Theutonice  apud  Marburg  proprietatis  titulo  perpetuo  pos- 
sidendos.  Pro  quibus  contuleruut  michi  et  meis  heredibus  decem  soli- 

25  dorum  redditus ,  quos  habebant  dicti  fratres  in  curia  mea ,  quam  nunc 
inhabito,  simili  proprietatis  titulo  possidendos.  Ut  autem  dicta  coUatio 
per  me  et  uxorem  meam  facta  roboris  habeat  firmitatem ,  dedi  super  eo 
litteram  presentem  mei  et  universitatis  de  Hoinberg  sigillorum  munimine 
roboratam.    Testes  hujus  coUationis  sunt:    Wemherus  de  Besse,  Euer- 

30hardus  dictus  Holzsadel,  milites;  frater  Wigandus  de  Hegene  dictus 
Äuca ;  Henricus  Thelonearius ,  Henricus  de  Heueide  magistri  civium  in 
Hoinberg ;  Ditmarus  de  Monte ,  Wasmudus  Puelle  scabini  ibidem ;  Con- 
radus  Monetarius,  Conradus  Stutfoz,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

Datum  et  actum  feria  sexta  infra  octavas  beati  Bartholomei ,  anno 

35  domini  m?  cc?  Ixxvii? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel  abgefallen. 


Hess.  Urknndenbucli.    I.  17 


258  1277  sept.  29.  —  1277  noT.  16. 

343.  Rittet^  Heinrich  von  Bischhausen  überlässt  dem  deutschen  hause 

in  Marburg  eine  hübe  zu  Obermöllrich,    1 277  sepL  29. 

1277  In  nomine  domini ,  amen.    Noverint  universi  tarn  presentes  qnam 

futuri  presentium  inspectores ,   quod  ego  Heinricus  de  Bischofeshusen 
miles  mansum  nnnm  situm  in  Meldriche  superiori,  quem  Cristianns  quon-  5 
dam  civis  Fritslariensis  et  sni  heredes  a  me  in  feodo  tennerunt  et  post- 
modnm  fiipertUB  filius  ejusdem  et  .  .  uxor  Bua ,  Dagemarus ,  nxor  sua  et 
pneri  eorandem  .  .  commendatori  et  fratribuB  domns  Thentonice  in  Mar- 
burg me  consentiente  vendiderunt ,  ita  qaod  ego  et  mei  heredes  jus  pro- 
prietatis ,  quod  ad  me  spectabat,  .  .  mea  uxore  et  pueris  eonsentientibns  lo 
hospitali  et  fratribus  predictis  contuli  libere  perpetuo  possidendum ,  pre- 
stans  ipsis  justam  et  veram ,  ubicumque  necesse  habuerint ,  warandiam. 
Et  ne  Ulla  in  posterum  eis  possit  oriri  questio ,  presentem  paginam  sigilli 
mei  appensione  et  testium  subscriptione  roboravi.  Etiam  meo  rogatu  et 
ipsorum  fratrum  sigillum  civitatis  Fritslariensis,  ut  plenior  ejus  fiat  cautio.  i^ 
presentibus  est  appensum.   Hujus  rei  testes  sunt :  dominus  Gotfridus  de 
Wettere  canonicus  ecclesie  Fritslariensis ;  Wemherus  etHermannus  fratres 
de  Bischofeshusen  et  Wemherus  de  Besse,  milites ;  Otto  de  Valkenberg. 
Rudolfus  scultetus  in  Jaisberg;  Conradus  deHohenberg,  Hartmudus  Swin- 
ouge,  GumpertusStoro,  Conradus  Engelberti,  Walthelmus,  Conradus  Was- :io 
mudi,  Volcmarus,  Conradus  de  Glichen,  Isfndus,  Ludewicus  de  Berken  et 
Heinricus  de  Spangenberg,  scabini  oppidi  Fritslariensis,  et  alii  quam  plures. 
Datum  anno  domini  m?cc?  lxx?Yii?,  iii?  kalendas  octobris. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutsche.)-    Drei  angehängt  gewesene  siege! 
sind  abgefallen. 

344.  Ritter  Emmerich  Strebekotz  zu  Grünberg  verkauft  dem  deutschen  25 
hause  in  Marburg  guter  zu  Seibelsdorf  und  Burkendorf  und  einkünfle 

zu  Hermannshain,    1277  nov.  16. 

1277  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Cum  acta  soUempnia  plerum- 

nov.  16.  que  deleat  oblivio,  nisi  fulciantur,flingua  testium  vel  litterarum  stabili 
firmamento,  noverit  igitur  in  perpetuum  tam  presens  etas  quam  futuraao 
posteritas ,  quod  nos  Emmerichus  miles  in  Grunenberg  dictus  Strebekotz 
communicatis  manibus  generorum  nostrorum  Hugonis  scilicet  et  Wederoldi 
filiarumque  nostrarum  Hedewigis  videlicet  et  Adelheidis  conjugatarum 
eorundem ,  filii  quoque  nostri  Strebekoti  universa  bona  nostra  in  Sibol- 
desdorf  et  in  Burhchendorf  situata  tam  in  areis ,  agris ,  nemoribus  quam  35 
pratis ,  pascuis  et  aquarum  decursibus  et  prorsus  cum  omni  jure ,  quo 
universaliter  bona  predicta  ad  nos  videbantur  hactenus  pertinere,  redditus 
quoque  novem  solidorum  in  villa ,  que  Hermanshain  nuncupatur ,  annis 


1 


1277IIOV.  29  (28?).  259 

singulis  percipiendos  juste  et  rationabiliter  vendidimuB  voluntate  unanimi 
ac  concordi  viris  religiosis  fratribus  in  Marpurg  de  domo  Theutonica 
dictis  ac  domui  eonindem  jam  prediete  jure  proprietatis  pacifice  ac  quiete 
in  perpetunm  liabenda  et  possidenda  cum  univereis  usufructibus  dictorum 

5  bonorum  presentibus  ac  futuris ,  omnibus  dictis  bonis  presencium  testi- 
monio  nude  exfestucantes ,  dando  prenotata  bona  singula  ac  diversa  do- 
mui memorate  pro  yiginti  ac  octo  marcis  ac  pro  animarum  nostrarum 
remedio  et  salute,  obligantes  nichilominus  prefatis  fratribus  et  domui 
sepedicte  in  fidejussoriam  cautionem  nos  ipsum  cum  generis  nostris  ante- 

10  dictis ;  Ejiibonem  militem  dictum  deQuecbume,  Mengotum  Aureum  de 
Cronenberg  et  Vitulum  Wiseguckelonis  filium  castrenses  in  Grunenberg, 
Gerlacum  quoque  de  Nona  castrensem  de  Nordecken  pro  debita  et  con- 
sueta  warandia  eisdem  de  bonis  omnibus  facienda.  Qui  omnes,  si,  quod 
absit,  dicti  fratres  ex  retardatione  debite  warandie  in  bonis  sepedictis 

15  seu  ipsorum  aliquibus  proventibus  quocunque  modo  dampnum  sustinuerint 
aliquale,  Marpurg  intrabimus,  non  exituri  nisi  prius  debita  warandia 
legittime  celebrata  et  facta ,  prout  juris  est ,  et  etiam  dampno  totaliter 
amputato.  In  cujus  venditionis  et  abrenunciacionis  nostre  evidenciam 
sigillum  nostrum  presentibus  est  appensum.   Nos  quoque  Johannes  miles 

2odictus  Aureus  sigillum  nostrum  in  predictorum  testimonium  duximus 
appendendum.  Testes  etiam  sunt:  Gyso  de  Cygenberg  et  Widekindus 
de  Holtzheim,  milites ;  Folkenandus,  Guntramus,  Guntherus,  Heinrichus, 
scabini  in  Grunenberg,  hü  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?cc?  Ixxvii?,  vxi?  kalendas  decembris. 

25  Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutcho.)-    Siegel :  1)  abgefallen.    2)  beschrieben 

unter  nr.  323. 

345.    Herden  von  Riihlkirchen  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Mar- 
bürg  den  halben  zehnten  zu  Seibelsdorf  auf  sechs  jähre, 

Alsfeld  1277  710t;.  29  (28?). 

30         Nos  Herdenus  dictus  de  Rulenkirchen  huniversis  Cristi  fidelibus     1277 

nov  29 

presens  scriptum  visuris  salutem  yn  eo ,  qui  est  ominum  salus.  Noverint  (28?). 
ygitur  huniversi  tam  presentis  quam  futuri  temporis  omnes  presens  scrip- 
tum yisuri ,  quod  ego  Herdennus  predictus  decimam  meam  dimidiam  yn 
Siboldesdorf  vendidi  domino  conmendatori  et  domo  osspitalis  yn  Marburg 
35  pro  nndecim  talentis  ad  vi  annos ,  yta  quod  predicta  domus  yn  Marburg 
recipiet  vi  *)  fructus  yn  canpo  et  yn  villa  et  yn  omni  yure ;  et  tunc  libere 
revertetur  ad  me.  Et  hec  facta  sunt  cum  consensu  uxoris  nostre  legitime 
et  puerorum  nostrorum.  Ego  eciam  Herdennus  fide  data  promisi  predicto 

1)  D.  h.  8 ex  1  es. 

17* 


260  1277dec.  20. 

domino  conmendatori  et  domni  yn  Marburg  facere  yiiBta[m]  werandiam  de 
bis,  qui  ynsticiam  querunt,  ad  tempus  predictnm.  Nos  eciam  Henricus  de 
Rumerade  et  Crugbo ,  Gbiso  et  Albertus  frater  noster  dicti  de  Queebume 
fide  data  cum  Herdenno  promisimus,  ut  que  predicta  sunt,  rata,  seryentur. 
Quodsi  de  predictis  sponsoribus  hunus  disscedit,  alli  exibunt,  ut  ynfra  5 
iiiix  dies  alius  ponatur.   Ut  autem  ysta  emdo  ynvigolabilis  permaneat, 
presens  scriptum  sigillo  civitatis  yn  Alesfelt  duximus  muniendum. 
/       Datum  anno  domini  m?cc?  Ixxvii?,  in  vigilia  Andree  apostoli,  quarto 
kalendas  decembris.   Testes  sunt:  scultetus  de  Alesfelt,  dominus  L.  de 
Rumerade  et  R.  filius  suus,  dominus  Yigandus  de  Screxbbec,  milites;  etio 
scabini:  Rudegherus  ante  Waluam ,  C.  Panchucho,  Sifridus  Scouenws ; 
Ecchardus  Porcus,  Herbortus  de  Linden,  et  multi  plures  fide  dingni. 

Aus  dem  auffallend  schlecht  geschriebenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.). 
Siegel  abgefallen. 

346.  Die  kinder  des  ritters  Fleming  entsagen  zu  gunsten  des  deiUschen  15 
hauses  in  Marburg  ihren  amprüchen  auf  guter  zu  Seibelsdorf. 

Alsfeld  1277  dec,  20. 

,^^^L  Ego  Ecehartus  et  Gherdrudis  et  Elizabet  et  Odilia  sorores  mee  car- 

dec.  20. 

nales,  quondam  filius  et  filie  Fleminbi  militis  felicis  memorie,  huniversis 
Cristi  fidelibus  salutem  yn  eo,  qui  est  salus  omnium.    Quia  labilis  est  20 
hominum  memoria,  necessarium  est  walde  warios  futurorum  incursus  omni 
diliencia  premunire.   Nos  ygitur  prescripti  coram  omnibus  presens  scrip- 
tum visuris  recongnossimus  et  presentibus  protestamur  libere  et  consilio 
prehabito  abrenunciasse  de  omni  accione ,  quam  habuimus  ad  fratres  do- 
mus  osspitalis  yn  Marburg ,  et  precipue  de  bonis ,  que  sunt  sita  in  Sibol-  25 
desdorf.    Hujus  facti  testes  sunt:   dominus  Ludeuicus  de  Rumerade, 
Vigandus  de  Screxbhc(!)  milites,  et  Rudegherus  ante  portam  Maguntinam 
et  Fridericus  Haciche  cives  in  Alesfelt ,  Richolfus  et  Henricus  domini  de 
Rumerade,  Vigandus  cellerarius,  Henricus  plebanus  de  Oberade,  yn 
Vilingheshusen  dominus  Folpertus  SeurceP),  Otto  dictus  Slintwecche,  30 
et  ali  quam  plures  fide  dingni.  Ut  autem  hec  ordinacio  racionabiliter  facta 
firma  et  inconvulsa  permaneat,  presentem  paginam  testimonialem ,  quia 
proprio  sigillo  caremus,  sigillo  civitatis  de  Alesfelt  duximus  roborare. 
Datum  AUesfelt,  anno  domini  m?  cc?  Ixxvii?,  xiii?  kalendas  januarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Auf  der  rückseite  steht  von  hand  des  35 
XIV.  jahrh. :     Abrenunciacio  Eck.  Fleming  militis.     Die  urk.  ist  von  aerselben 
eigenthümlichen  hand  geschrieben  wie  nr.  345.    Siegel  abgefallen. 


1)  Irrig  für  Snercel. 


1278  Jan.  26.  261 

347.    Gertrtul  wittwe  des  ritters  Gumpert  Hobeherr  und  ihre  kinder 
verkaufen  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  ihre  guter  zu  Londorf. 

Amöneburg  1278  jan.  26. 

In  nomine  domini,  amen.    Quoniam  vetustas  temporum  novercari  .  1278 

5  solet  humane  memorie ,  necesse  est,  ut  ea,  que  fimit  in  tempore,  ne  la- 
bantar  cum  tempore ,  scripto  commendentur  et  testimonio  confinnentor. 
No8  igitur  Gerthrudis  reliota  quondam  Gumperti  militis  ex  Curia,  Wide- 
roldus,  Volpertus,  Gumpertus  et  Adolfus  filii  ejus,  Emericho  de  Wolfes- 
kelen  et  Älheidis  ejus  coUectalis,  Eckehardus  de  Honuels  et  Albradis 

10  ejus  conthoralis ,  Johannes  de  Heistinchem  et  Gerthrudis  sua  coUateralis 
neenon  et  Hildegardis  relicta  quondam  Giselberti  militis  dicti  Leo,  generi 
ac  pueri  nostri,  presentium  tenore  recognoscimus  publice  protestantes, 
quod  consensu  unanimi  et  manu  coadunata  bona  nostra  in  Lundorph  sita, 
in  quibus  residet  Albertus  dictus  Faber ,  cum  omni  frnctuum  integritate 

15 et  utilitate  et  eo  jure,  quo  ea  hactenus  possedimus,  vendidimus  rite  viris 
religiosis  .  .  fratribus  domus  Theutonice  apud  Marpurg  titulo  proprietatis 
perpetuo  possidenda;  renunciantes  omnijuri.  quod  habuimus  et  habere 
possemus  in  eisdem  bonis,  presentibus  simpliciter  et  precise.  Et  ecce 
quia  quidam  nostri  pueri,  Gerthrudis  videlicet  et  Hildegardis,  prefatarum 

20  ad  annos  nondum  venerunt  legitimos ,  nos  Adolfus  filius  quondam  Wide- 
roldi  de  Norteken ,  Emericho  de  Wolfeskelen ,  Eckehardus  de  Honuels, 
Wideroldus,  Volpertus,  Gunpertus  et  Adolfus  fide  data  promittimus 
fratribus  jam  dicti  ordinis ,  quod  cum  iidem  pueri  ad  annos  intrayerint 
legitimos ,  sepedictis  renuncient  bonis  infra  decem  annos  proxime  subse- 

25  quentes.  Verum  si  hoc  in  aliquo  puerorum  neglectum  fuerit  prefatorum, 
nos  more  fidejussorum  in  Marpurg  recipiemus  usque  ad  plenariam  talis 
negligentie  recuperationem.  Hujus  rei  testes  sunt :  dominus  Conradus  de 
Eruershusen  miles ;  Ludewicus ,  Gerhardus,  Jacobus  fratres  de  Selbem, 
Johannes  Sconeheldis,  Bruno  de  Literstede,  scabini  in  Ameneburg,  Gode- 

30  fridus  de  Linden ,  et  alii  quam  plures.  Ne  autem  in  posterum  super  hoc 
facto  nostro  aliqua  suboriri  possit  calumpnia,  presentem  dedimus  litteram 
sigillis  universitatis  in  Ameneburg,  Adolfi,  Emerichonis  et  Eckehardi 
predictorum  militum  firmiter  roboratam. 

Datum  et  actum  Ameneburg ,  anno  domini  m?cc?  Ixx?  octavo ,  vii? 

35  kalendas  februarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  Stadt  Amöneburg.  2)  drei- 
eckig; im  Schild  eine  querbinde  auf  gemustertem  gründe;  umschr. :  SIGILLVM* 
ADOL  .  .  DE-  MIHCILBAHC-  3)  abgefallen.  4]  dreieckig;  im  schild  ein  adler- 
flügel;  umschr. :  SIGILLVM-  ECKAHARDI-  DE-  HOHENVELS- 


262  1278  Jan.  31.  —  1278  (1279)  märz. 

348.    Das  kloster  st.  Mathias  bei  Trier  stellt  den  Albert  von  Londorf 

und  dessen  brüder  Heinrich  und  Ludwig  unter  die  gerichtsbarkeit  des 

deutschen  Hauses  in  Marburg.    St.  Mathias  1278  jan.  31. 

1278  Nos  Th.  miseratione  divina  abbas  monasterii  sancti  Mathie  Treue- 

rensis  et  H.  prior  et  6.  prepositus  totusque  conventus  ibidem  univereis  5 
presens  scriptum  yisaris  volnmus  esse  notnm,  qnod  Albertum  de  Lundorf 
et  Heinricum  et  Lndewicum  fratres  ejusdem ,   homines  nostros ,   domui 
Theutonice  in  Marbpurch  Mognntine  dyocesis  damas  et  donavimus  per 
presentes,  volentes  et  eligentes,  ut  predicti  tres  fratres,  scilicet  Albertus, 
H.  etL.,  domus  Theutonice  jurisdictioni  prefate  in  Marbpurch  deincepsto 
sint  astricti  et  subjecti, ;  tali  conditione  adjecta,  ut  jura  nostra  et  servicia 
a  predictis  tribus,  videlicet  AI.,  H.  et  L.  fratribus  ,  ut  moris  est,  diebus 
vite  ipsorum  sint  nobis  annuatim  salya.   Que  jura  si  prefati  tres  dare  et 
presentare  nobis  neglexerint,  commendator  domus  Theutonice  supradiete 
in  Marbpurch  nobis  de  hujusmodi  jure  a  predictis  tribus  fratribus  presta.ndo  \'^ 
tenebitur.  In  hujus  igitur  rei  memoriam  presens  scriptum  domui  Then- 
^  tonice  in  Marbpurch  memorate  sigillo  nostro  tradidimus  roboratum.  Et 

nos  conventus  supradictus  sigillo  domini  nostri  abbatis  contenti  sumns  in 
hac  parte. 

Datum  apud  sanctum  Mathiam ,  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  septimo,  2o 
feria  secunda  post  festum  beati  Yalerii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutschoO.  Siegel  oval ;  abt  mit  buch  und  8t«b : 
umschr. :  S'  THEODERICI.  ABBATIS.  SCI-  MATHIE-  TREVEREN-  Rücksiegel 
rund ;  köpf  mit  umschr. :  SIGILLV-  PA  ...  . 


349.     1278  (1279)  märz. 


•-».> 


127S  Ego  Wemherus  dictus  de  Linden  quondam  Luchardis  filius  conmu- 

(1279)    njcata  manu  Berthe  uxoris  mee  vendidi  Conrado  dicto  Reyen  juniori. 

marz.  ^        •' 

Alheidi  sue  conjugi  civibus  Wetflariensibus  partem  meam  curie  juxta 
cimiterium  in  Luzellinden.  In  cujus  facti  eyidentiam  tradidi  sibi  presens 
instrumentum  appensione  sigilli  civium  de  Wetflaria  roboratum.  Testes :  30 
Gerbertus  quondam  advocatus ,  Bemo ,  Eckehardus ,  Conradus  et  Hein- 
ricus  fratres  dicti  de  Dridorf ,  Marquardus  de  Nuueren,  Gemandus  Lye, 
Wigandus  Dythero ,  Hermannus  Monetarius  et  Heinricus  de  Clazenfurt. 
scabini  Wetflarienses. 

Datum  anno  domini  millesimo  ducentesimo  septuagesimo  octavo,  35 
mense  marcio. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  zerbrochen. 


i 


1278  (1279)  mirz.  —  1278  man  7.  263 

350.     1278  (1279)  märz. 

Ego  Gyselbertus  dictus  Bobpo  miles  communicata  manu  Cunegundis  1278 
uxoris  mee  dicte  de  Langenstein  universa  bona  mea  in  Grozenlinden  sita  maiz. 
vendidi  Conrad©  Reyen  juniori ,  Alheidi  sue  conjugi  civibus  Wetflarien- 

5  sibuB.  In  cujus  facti  evidentiam  tradidi  sibi  presens  instrumentum  .  . 
castellanorum  de  Calismunt  et  civium  de  Wetflaria  sigillorum  appen- 
sionibus  communitum.  Testes:  Eberwinus  advocatus,  Cuno,  Phylippus, 
Brandanus  ^  Gerlacus  dictus  Lescho,  Godefridus  Lescho,  Hermannus 
Albus  et  Cuno  frater  suus ,  milites ,  castrenses  in  Calismunt ;  item  Ger- 

lobertus  quondam  advocatus,  Bemo,  Conradus  et  Heinricus  fratres  dicti  de 
Dridorf .  Eckehardus  institor,  Marquardus  de  Nuueren,  Gernandus  Lye, 
Wigandus  Dythero ,  Hermannus  Monetarius  et  Heinricus  de  Cazenfuii;, 
scabini  Wetflarienses. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxviii?,  mense  marcio. 

15  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Beide  siege!  beschädigt. 

351.     Alheid  wittwe  des  Hartmann  Rösche  verkauft  dem  deutschen 
hause  hei  Marburg  ihren  hof  zu  Hausen  hei  Mölln, 

Treysa  1278  märz  7. 

Ea ,  que  aguntur  in  tempore ,  ne  simul  labantur  temporis  fluxu,  lit-     !.^'^ 

20  terarum  solent  memoria  perhennari.  Hinc  est,  quod  ego  Alheidis  relicta 
Hartmanni  quondam  dicti  Roseben  una  cum  natis  meis  Henrico  videlicet 
et  Widrado  omnibus  tam  presentis  temporis  quam  futuri  hujus  scripti 
inspectoribus  notum  esse  [volo  i  publice  recognoscendo,  quod  cnriam  meam 
sitam  in  Husin  apud  Mulen  cum  omnibus  suis  pertinentiis  et  omni  juri- 

25  dictione ,  qua  hactenus  pertinere  ad  me  dinoscebatur ,  bonorandis  et  re- 
ligiosis  viris  .  .  commendatori  et  fratribus  domus  Teutbonice  site  apud 
Marpurg  vendidi  rite  et  legittime  pro  xxx  marcis  denariorum  in  pecunia 
jam  michi  numerata  et  soluta  in  veram  proprietatem  quiete  perpetuis 
temporibus  possidendam,    predictorum  liberorum  meorum  Henrici  et 

30\yidradi  ac  domini  mei  Gerlaci  dicti  de  Nordeckin,  a  quo  eandem  curiam 
cum  suis  pertinentiis  in  feodo  babui ,  atque  omnium  heredum  ejus  bona 
voluntate  et  pleno  consensu  super  ratihabitione  hujusmodi  venditionis 
aceedente.  In  cujus  rei  evidentiam  ampliorem  litteram  haue,  cum  sigillum 
proprium  non  habeam,  appensione  sigilli  civium  in  Treyse  robur  accipere 

35  cum  subscriptione  testium  impetravi.   Testes  vero  sunt :  Conradus  Cruc, 

Conradus  de  Lumesvelt ,  Rudolfns  de  Marpurg ,  milites ;  item  Conradus 

senior  Monetarius  et  Wigandus  filius  suus ,  Godiridus  Gnost ,  Conradus 

Wibel,  Rudolf  US  Vloge,  scabini  in  Treyse,  et  alii  plures  fide  digni. 

Datum  Treyse,  anno  domini  m?cc?lxx?viii?,  nonas  marcii. 
40  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  fdentscho.].    Siegel  zerbrochen. 


264  1278  marz  17.  —  1278  jol.  14. 

352.  Die  von  Romrod  schenken  dem  deutschen  harne  in  Marburg 
ihren  leibeigenen  Siegfried  zu  Ehringshausen^  früher  zu  Zell, 

Romrod  1278  märz  17. 

1278  Ne  bene  et  rite  ordinata  per  malicias  pervertencium  vertantur  in 

marz  17.  errorem,  nos  Henricus  et  Albertus  frater  noster  et  sorores  nostre  et  do-  5 
mina  Alheidis  mater  nostra  recongnossimus  et  presentibus  protestamnr, 
cum  simus  dicti  de  Rumerade,  quod  nos  virum  nostrum  Sifridum  de 
Iringheshusen  et  quondam  de  Cella  dedimus  ad  domum  osspitalis  in  Mar- 
burg et  fratribus  ibidem  liberum  et  solutum  cum  omni  jure  sicut  ceteros 
ipsorum  homines  perpetualiter  obserwandum.  Ne  quis  in  posterum  per  10 
ingnoranciam  seu  maliciam  de  ac  ^)  donacione  dubius  efficiatur ,  presen- 
tem  literam  testimonialem  scribi  fecimus  et  nostri  sigilli  inpressione  ro- 
borandam  et  muniendam. 

Datum  Rumerade,  anno  domini  m?  cc?  Ixxviii?,  xvi?  kalendas  aprilis. 
Testes  sunt:  dominus  Berthous  de  Iringheshusen  miles,  Gunpertus  scul- 15 
tetus ,  Yigandus  cellerarius ,  Bemoldus ,  Henricus  plebanus  de  Oberade, 
et  quam  plures  fide  digni. 

Aus  orig.-perg.  In  Marburg  (deutscho.) .  Die  urk.  ist  von  derselben  band  ge- 
schrieben wie  nr.  345  u.  346.  Siegel  dreieckig ;  zwei  thtirme ;  umschr. :  SIGILLVM- 
HEINRICI-  DE-  RVMERODE.  2ö 

353.  Ritter  Adolf  von  Heuchelheim  und  seine  söhne  entsagen  zu 
gunsten  des  deutschen  hauses  bei  Marburg  ihren  ansprachen  auf  die 

brüder  Albert  und  Heinrich  von  Londorf     dessen  1278  jt//.  14. 

1278  Nos  Adolfus  miles  de  Huhgilhem ,  Eberhardus  et  Bemhelmus  nati 

jui.  14.   jj^gj  Omnibus  tam  presentibus  quam  futuris,  quibus  hoc  scriptum  fuerit25 
exhibitum,  notum  esse  volumus  publice  protestando,  nos  omni  impetitioni 
et  actioni ,  que  nobis  ratione  Alberti  et  Henrici  fratrum  de  Lundorf  ad- 
versus  honorabiles  et  religiosos  viros  . .  commendatorem  et  fratres  domus 
Teuthonice  apud  Marpurg  conpetere  aliquando  yidebatur,  renunciasse 
simpliciter  et  absolute,  omne  jus  nostrum,  si  quod  in  personis  predictornm  30 
fratrum ,  Alberti  videlicet  et  Henrici ,  olym  habuimus,  in  dominium  pre- 
fatorumvirorum ..  commendatoris  scilicet  et  fratrum  plenetransferendo  tam 
liberaliter  quam  libenter.  In  cujus  rei  cautelam  et  certitudinem  ampliorem 
ego  Adolfus  cum  sigillo  meo  una  cum  appensione  sigillorum  Macharii  militis 
et  civitatis  in  Giezzen,  qui  ad  instantiam  meam  ac  meorum  filiorum  Eber-  35 
hardi  et  Bemhelmi  ea  apponere  consenserunt,  hanc  feci  litteram  com- 
muniri.   Testes  hujus  sunt :  Waltherus  Sluno ,  Eckehardus  de  Buches- 


1)  Statt  hac. 


1278  jul.  16.  —  1278  aag.  8.  265 

ecke,  Conradus  de  Kinzynbach,  milites ;  Gerlacus  dictus  Treivleis,  6er- 

laeus  pistor,  scabini  in  Giezzen,  et  alii  quam  plures,  qui  pariter  affuernnt, 

fide  digni. 

Datum  in  Giezzen,  anno  domini  m?cc9  Ixx?  viii?,  pridie  ydus  mensis 

öjulii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutacho.).  Siegel :  1)  dreieckig;  vier  aneinander 
hängende;  vom  oberen  schildrande  ans  nach  unten  gerichtete  zacken,  darunter  eine 
lilie;  umschr.:  S M- ADOLFL  DE- HüHELHEM-  2)  Macharius  v.  Linden ,  be- 
schrieben unter  nr.  323.    3)  abgefallen. 

10  354.  Herdan  von  Ruhlkirchen  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Mar- 
burg seine  guter  zu  Reprode,     1 278  juL  1 6. 

Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem  hominum.  memoria     1278 
litteranim  solet  sepius  perhennari.   Hinc  est,  quod  nos  Herdanus  de  Hole-      '   ^' 
kirhen  necnon  Elyzabeth  predilecta  nostra  uxor ,  Gerlacus  filius  noster 

l5ceterique  coheredes  recognoscimus  ac  coram  omnibns  presentem  litteram 
inspecturis  seu  ejus  continentiam  audituris  publice  profitemur,  quod  bona 
nostra  in  Repfenroide  una  cum  hominibus  et  aquarum  decursibus ,  pratis 
ac  nemoribus  dictis  bonis  adtinentibus  et  universis  proventibus  matura 
deliberatione  prehabita  parique  consensu  fratribus  Thethonicis  de  Mar- 

20  bürg  dedimus  ad  emendum  more  propriario  in  perpetuum  possidenda. 
Hujus  rei  testes  sunt :  Wigandus  miles  de  Screcizbach ,  villicus  dictus 
Scade  in  Alsuelt,  Herbordus,  Rodegerus,  Fredericus  maritus  domine 
Hazehen,  Sifridus  dictus  Scaufoz,  scabini  in  Alsuelt,  et  quam  plures  alii 
fide  digni.   Ne  ergo  emulatrix  invidia  seu  temporum  prolixitas  premissa 

25  valeat  obnubilare ,  presens  scriptum  dedimus  sigillo  burgensium  in  Als- 
uelt firmiter  conmunitum. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxviii?,  in  crastino  in  divisione  aposto- 
lörum. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Auf  der  rückseite  steht  von  band  des 
30  XIV.  jahrh. :  Bona  in  Reperode.    Siegel  abgefallen. 

355.     Christine  wittwe  des  schultheissen  Richwin  zu  Alsfeld  verkauft 
dem  deutschen  hause  in  Marburg  ihre  guter  zu  Bulkendorf 

Alsfeld  1278  aug.  8. 

Quordam  memorandos  actus  hominum  infirmat  processus  temporum,     1278 

35  cautum  est ,  ut  quod  temporaliter  agitur,  litterali  memorie  commendetur.    *"*^' 

Hinc  est,  quod  ego  Cristina  relicta  Richwini  bone  memorie  quondam 

sculteti  in  Elsfelt  notum  esse  cupio  universis  tam  presentibus  quam  futuris 

presentis  scripti  inspectoribus  publice  protestando ,  me  cum  communicata 

.  manu  natimeiWigandi  et  filiarum  mearum  Elyzabeth  acirmindrudis  atque 


266  I27Snov.  13. 

aliornm  pueroram  meorum  omnia  bona  mea  sita  in  Bulkindorf  cum  areis, 
ortis,  curiis,  agris,  pratis,  nemoribus,  pascnis,  rivis,  aqnis,  terris  [coltisjet 
incultis,  cum  omnibus  aliis  suis  attinentiis  et  juribns,  cum  omni  utilitate 
et  proventn,  qui  nunc  est  aut  in  futnrnm  faerit,  omni  eo  jure,  quo  eadem 
bona  ad  me  devoluta  hactenus  possedi ,  religiosis  et  honorandis  viris  .  .  5 
commendatori  et  fratribns  domus  Teuthonice  in  Marpurg  pro  dnodecim 
mareiB  denariornm  legalinm  in  pecunia  jam  michi  nnmerata  vendidisse 
rite  et  rationabiliter  in  veram  proprietatem  quiete  perpetuis  temporibns 
poBsidenda.  In  cujus  rei  evidentiam ,  ne  ulla  in  posterum  ambiguitas  aut 
altercatio  suboriri  possit  inimica ,  litteram  haue ,  cum  proprium  sigillum  lo 
non  habeam ,  appensione  sigilli  civitatis  Elsfelth  predictis  viris  .  .  com- 
mendatori et  fratribus  obtinui  communiri.  Testes  vero  sunt :  Richolfus 
de  Kumerode,  Wigandus  de  Screckisbach ,  Berthous  de  Yringishusin, 
Hartmannus  de  Loberbach,  milites;  Eckehardus  de  Loberbach,  item 
Scado  scultetuB  in  Elsfelth,  item  Fridericus  maritus  Hazzege,  itemis 
Scouuz,  scabini  in  Elsfelth,  item  Henricus  ibidem,  qui  aliquando  moratns 
fuit  in  Swensberg,  et  alii  plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  in  prefato  opido  Elsfelth ,  anno  domini  m?  cc?  Ixx? 
viii?,  sexto  idus  mensis  augusti. 

Aus  orig.-perg.  mit  siegelbruchstück  in  Marburg  (deutscho.).  20 

356.     Ritter  Eckard  Kuppel  genehmigt  den  verkauf  von  gütern  in 
seinem    gericht  Katzenberg  seitens  des  ritters  Emmercho  Strebekotz 
und  dessen  Schwiegersohnes  Widerold  an  das  deutsche  haus  zu  Mar- 
burg.   1278  nov,  13. 

1278  Nos  Eckehardus  miles  dictus  Kaphel  recognoscimus  ac  coram  omni- 25 

bus  presentem  litteram  visuris  seu  ejus  continenciam  audituris  publice 
profitemur ,  quod  una  cum  legitima  uxore  nostra  nomine  Joytte  abrenun- 
ciavimus  consilio  prehabito  sufficienti  super  empcione  bonorum  in  nostra 
jurisdictione  videlicet  Kazenberg  sitorum ,  que  fratres  Thetonici  de  Mar- 
burg apud  Emmerchonem  militem  dictum  Strebekoz  nostrum  consangui-  30 
neum  necnon  Wederoldum  ejus  geneinim  emerunt  in  perpetuum  possi- 
denda  ^] .  Hujus  rei  testes  sunt :  Gerlacus  de  Beidenfelt ,  Hermannus  de 
Rukershusen ,  Wigandus  de  Screcizbach ,  Rupertus  frater  suus ,  milites ; 
necnon  villicus  in  Alsuelt  dictus  Scade,  Rodegerus,  Sifridus  dictus  Scofoz, 
scabini  ibidem,  et  quam  plures  alii  fide  digni.  Ne  igitur  emulatrix  invidia  35 
seu  temporum  prolixitas  presens  factum  valeat  inpedire ,  hoc  scriptum 
dedimus  nostro  sigillo  firmiter  conmunitum. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?cc?lxxviii?,  Briccii  confessoris. 

1)  Nr.  344. 


i 


1278  dec.  6.  —  1278  der..  8.  267 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Auf  der  rUckseite  steht  von  gleichz. 
band:  Abrenuntiatio  Eckehardi  Kuphel.   Siegel  zerbrochen. 


357.  Herdan  von  Ruhlkirchen  verkauft  dem  deutschen  hause  m  Mar- 
burg seinen  zehnten  zu  Seiheisdorf  auf  acht  jähre,     1278  dec.  6. 

5  Ne  reram  gestarnm  veritas  cadat  in  oblivionem ,  cautum  est,  nt    1278 

Hai*    ß 

quicquid  temporaliter  agitur ,  litterali  memorie  perhennetur.  Hinc  est, 
quod  nos  Herdanns  de  Rolekirchen  necnon  Elizabeth  dilecta  nostra  colla- 
teralis  cnm  Gerlaco  iilio  nostro  dilecto  recognoscimns  ac  coram  omnibns 
presentem  litteram  visuris  seu  ejus  continentiam  audituris  publice  pro- 

10 Atemur,  quod  deeimam  nostram  in  Siboldizdorf  cum  omni  jure,  quo  ad 
nos  est  devoluta,  consilio  snfficienti  prehabito  ac  pari  consensu  viris  pro- 
vidis  et  devotis  fratribus  Thethonicis  in  Martburg  ad  viii  annos  vendi- 
dimus  pacifice  possidendam,  quibus  exspiratis  predicta  decima  ad  nos 
rediet  libera  et  soluta.    Hujus  vero  rei  testes  sunt:  Wigandus  miles  de 

15  Screcizbach,  Eckehardus  de  Lynden,  Albertus  de  Komeroide,  Kenhardus 
de  Aldenburg ,  Herbordus ,  nobiles ;  necnon  Fredericus  maritus  domine 
Hazehen ,  Rodegerus  ante  portam  Moguntinam ,  Huzmannus ,  Conradus 
dictus  Pankohe,  scabini  in  Alsuelt,  et  quam  plures  alii  fide  digni.  Super 
quo  facto  etiam  presens  scriptum  dedimus  et  sigillo  burgensium  ejusdem 

20  opidi  Alsuelt  rogavimus  conmuniri. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxviii?,  in  die  Nicolai  confessoris. 

Aus  orig. -perg.  mit  siegelbruchstUck  in  Marburg  (deutsche). 

358.  Graf  Gottfried  von  Ziegenhain  genehmigt  als  lehnsherr  den  ver- 
kauf des  zehnten  zu  Seibelsdorf  seitens  Herdans  von  Ruhlkirchen  an 

25  das  deutsche  haus  in  Marburg,    Treysa  1 278  dec,  8. 

Nos  Godfridus  comes  de  Cygenhain  presentibus  recognoscimns  et  ad    i278 
modemorum  et  futurorum  noticiam  cupimus  pervenire ,  quod  ad  preces  ^^'  ^' 
Herdeini  de  Rulekirchen  etGerlaci  filii  ejusdem  consensimus  bono  animo 
ac  libenti  super  eo,  videlicet  quod  antedicti  H.  et  G.  deeimam  in  Sibol- 

30  desdorf,  quam  a  nobis  possident  sub  titulo  feudali,  fratribus  domus  Teu- 
tonice  in  Marcpurg  cum  omni  utilitate  vendiderunt  ad  spacium  viii  anno- 
rum.  In  cujus  consensionis  certitudinem  ampliorem  presentem  litteram 
pr^habitis  fratribus  domus  Teutonice  nostri  sigilli  munimine  tradimus 
roboratam. 

35  Datum  Treyse,  anno  domini  m?  cc?  Ixxviii?,  feria  v.  post  festum  beati 
Nicolay. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 


febr.  1. 


268  1279  febr.  1.-1279  febr.  12. 

359.    1279 /efer.  1. 

1279  Nos  Albertus  dictus  Rinka  gener  Henrici  Worstebendel ,   Ayledis 

mea  uxor  et  Hilla  becgina  relieta  quondam  Budolphi  mei  patris  recogno- 
scimus ,  quod  omnis  questio ,  que  inter  nos  ratione  bonorum  sitorum  in 
Sinkershnsen  et  aliorum  quorumcumque  relictorum  a  prefato  Budolpho  s 
bone  memorie  tarn  debitorum  quam  possessionum  fuit  mota,  per  arbitros^ 
videlicet  Albertum  de  Scrickede  militem,  Ludewicum  de  Wronhusen, 
Gonradum  Worstebendel  et  Angelum  scabinos  in  Marburg .  amicabiliter 
est  sopita,  ita  quod  ego  Albertus  et  Aileydis  mea  uxor  renunciamus  bonis 
sitis  in  Sinkershusen  aliisque  omnibus  possessionibus,  debitis  et  bonis,  ip 
que  prefata  Hilla  nunc  possidet  vel  in  futurum  possidebit.  Prefata  quoque 
Hilla  omnia ,  que  nobis  in  forma  arbitrii  jussa  fuit  facere ,  adimplevit. 
De  areis  eciam .  in  quibus  residemus  ego  et  Henricus  dicte  Hille  frater, 
taliter  est  per  arbitros  ordinatum ,  quod  quisque  suam  aream  in  eadem 
longitudine  et  latitudine  et  separacione ,  qua  nunc  habet,  si  aliquandoio 
edificia  superposita  per  ignem  destruentur  aut  ruinam,  obtinebit  et  reedi- 
ficabit,  prout  nunc  separate  sunt  et  distincte,  quando  placuerit,  quisque 
suam.  Preterea  dictam  ordinacionem  arbitrariam  inviolabiliter  observare 
promisimus  sub  pena  sex  talentorum  denariorum,  quibus  firmiter  est  val- 
lata ,  medietate  cedente  arbitris  et  reliqua  medietate  sculteto.    Testes :  20 
arbitri  suprafati  et  Walterus  de  Thine  scultetus  Marburgensis,  Ospertus, 
Conradus  frater  suus,  Sifridus  in  Fossato,  Henricus  Worstebendel,  Wal- 
therus  frater  suus,  Eckehardus  Wolfrude,  scabini  ac  cives  Marburgenses. 
Ad  majorem  quoque  evidenciam  presentem  litteram  sigillo  universitatis 
civium  in  Marburg  petivimus  pariter  roborari.  25 

Actum  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  nono ,  in  vigilia  purificacionis  beate 
virginis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.)-    Siegel  abgefallen. 

360.    Riiler  Dimar  burgmann  zu  Kalsmunt  und  seine  gatlin  Mechtild 
vermachen  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  ihre  guter  zu  Wetzlar^  Du-  30 
denhofen^  Blasbach^  Altenstädten^  Wetz  und  Quembach.  1 279  febr.  i  2. 

1279  In  nomine  domini,  amen.    Cum  ea,  que  fiunt  in  tempore,  simul 

labantur  cum  tempore,  expedit,  ut  que  aguntur,  in  scripta  publica  redi- 
gantur.  Hinc  est,  quod  nos  Dymarus  miles  castrensis  in  Galsmunt  et 
Methildis  uxor  mea  notum  esse  cupimus  universis  per  presens  scriptum,  35 
quibus  videre  fuerit  oportunum .  quod  zelo  pietatis  ac  devotionis  incitati 
ob  honorem  dei  omnipotentis  et  gloriose  virginis  matris  ejus  Marie  in 
remedium  animarum  nostrarum  et  salutem  communicata  manu  et  unanimi 
Yoluntate  personas  et  res  nostras ,  bona  scilicet  infrascripta,  contulimus 


febr.  12. 


1279febr.  16.  269 

liberaliter  et  assignavimus  dileetis  ac  venerabilibiis  in  Cristo  personis, 
fratribus  videlicet  domus  Theutonice  apud  Marpurg  titulo  elemosine  per- 
petuo  possidenda:  curiam  nostram  Wetflarie  sitam,  quam  inhabitamus, 
cum  ejus  appendiciis  universis ;  item  medietatem  decime  in  villa  Dudin- 

5  höbe  et  alia  quecumque  bona  nostra  ibidem  sita;  item  bona  nostra  in 
Blasbach  et  in  Aldinstede  sita ;  item  bona  nostra  in  Wetfe  et  in  Quenen- 
bach  sita;  tali  tamen  conditione  interposita,  quod  nos  bonorum  hujusmodi 
usufructum  temporibus  vite  nostre,  aut  quamdin  alter  nostrum  altero  forte 
premortuo  yitam  duxerit,  percipiemus  et  si,  quod  absit,  tante  necessitatis 

10  ac  indigentie  articulus  nobis  ingruerit,  bona  eadem  vendere  seu  alienare 
nobis  liceat  pro  recuperanda  necessitate  nostra ,  contradictione  qualibet 
non  obstante.  Post  mortem  vero  amborum  prelibata  bona  cum  omni  jure, 
quod  habuimus  in  eisdem,  cedent  in  usus  fratrum  predictorum  perpetuos 
liberaliter  et  solute  propter  deum,  sicut  superius  est  expressum.  In  cujus 

15  facti  memoriam  conscribi  fecimus  hanc  litteram  et  appensionibus  sigillo- 
rum  civinm  de  Wetflaria  necnon  domini  Walten  ibidem  plebani  commu- 
nitam  porreximus  fratribus  supradictis.  Testes  sunt:  Eckehardus,  Con- 
radus  et  Heinricus  fratres  dicti  deDridorf,  Gerbertus  quondam  advocatus. 
Bemo,  Marquardus  de  Nuueren  et  Gemandus  Lye,  scabini  Wetflarienses. 

20         Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxviii?,  pridie  idus  februarii. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.)-  Beide  Siegel  hängen  an.  Das  zweite, 
oval,  zeigt  einen  stehenden  geistlichen,  der  die  hände  zum  segen  erhebt ;  amschr.: 
S'  WALTERI.  PLEBANI.  WETFLARIENSIS- 

361.    Christine  wiUwe  des  schuUheissen  Richwin  zu  Alsfeld,  ihr  söhn 
25  und  ihre  Schwiegersöhne  verbürgen  sich  dem  deutschen  hause  in  Mar- 
bürg  dafür,  dass  Christinens  noch  unerwachsene  tochter  Bertha  den 
verkauf  der  guter  zu  Bulkendorf  gutheissen  werde, 

Alsfeld  1 279  febr.  i  6. 

Ne  memorandos  actus  hominum  infirmet  processus  temporum ,  cau-  1279 
30 tum  est,  ut  quod  temporaliter  agitur,  litterali  memorie  commendetur. 
Hinc  est,  quod  nos  Eirstina  relicta  quondam  Richiwini  sculteti  in  Alsfelt 
etWigandus  natus  ejus,  Bertholdus  de  Sulahe  civis  in  Hersfeidia  necnon 
Ditmams  de  Spangenberg  generi  ipsius  teuere  presentium  recognoscimus 
publice  protestantes ,  quod  cum  omnes  pueri  mei  Kirstine  predicte  cum 
35  aliis  coheredibus  excepta  Bertha  filia  mea,  eo  quod  nondum  annos  discre- 
tionis  attigisse  dinoscatur,  venditioni  bonorum  sitorum  in  Bulkindorf 
facte  religiosis  viris  . .  commendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice  in 
Marpurg,  de  qua  in  ipsorum  privilegio  alias  plenius  continetur  ^j ,  coadu- 

1)  Nr.  355. 


febr.  16. 


270  1279  febr.  22. 

nata  manu  et  pari  voluntate  una  nobiscum  consenserint,  abrenunciando 
omni  juri  et  actioni ,  que  super  recuperandis  predictis  bonis  in  posterum 
eisdem  competere  videretur,  nos  Kirstina,  Wigandus,  Bertholdus,  Dit- 
marus  prenotati  fide  data  promittimus  et  presentibus  no8  fortiter  astrin- 
gimus,  quod  procurabimus  Bertham  prefatam,  cum  annos  legittimos  in-  o 
traverit,  quoad  repetitionem  eonindem  bonorum  suo  juri  abrenuntiare 
penitus  et  actioni ,  sicut  et  per  nos  jam  dinoscitur  esse  gestum.  Alioquin 
in  Alsfelt  statim  communem  intrabimus  tabernam  more  fidejussorio,  nun- 
quam  inde  exituri  nisi  in  hac  parte  commendatori  et  fratribus  prehabitis 
per  abrenuntiationem  ipsius  Berthe  quoad  hujusmodi^y  fuerit  pleniusio 
satisfactum.  In  cujus  rei  cautelam  litteram  hanc  sigillo  civitatis  Alsfelt 
rogavimus  communiri.  Testes  vero  sunt:  Wigandus  de  Screckesbaeh 
miles,  Albertus  de  Rumerode,  Herdenus  de  Ruleskirchen,  nobiles ;  Rude- 
gerus  ante  portam  Maguntinam^  Fridericus  Longus,  Gonradus  Pankucha, 
Sifridus  de  Omesa,  scabini  in  Alsfelt,  et  alii  plures.  15 

Datum  Alsfelt,  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  ix?,  xiiii?  kalendas  martii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*   Siegel  abgefallen. 

362.    Ritter  Berthold  von  Ehringshausen  und  seine  vei^vandten  ver- 
kaufen dem  deutschen  hause  in  Marburg  leibeigene  zu  Burkendorf. 

1279 /efer.  22.  20 

1279  Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,  cautum  est,   ut 

quicquid  temporaliter  agitur ,  litterali  memorie  conmendetur.  Hinc  est, 
quod  nos  Bertous  miles  de  Yrengizhusen,  Gerdrudiz  uxor  nostra,  Johan- 
nes et  Kaboldus  fratres ,  nostri  sororii,  Jotta  glos  nostra  recognoscimus 
ac  coram  omnibus  presentem  litteram  visuris  seu  ejus  continentiam  au- 25 
dituris  publice  profitemur,  quod  Hermannum  et  uxorem  suam  dictam 
Myenze ,  Conradum  et  uxorem  suam ,  Sifridum  et  Heidewigim  uxorem, 
Burchardum  et  Helburgym  conjugem  suam,  Gemandum  et  Eunegundim 
suam  uxorem,  Methildim  sine  marito,  Lodewicum  et  Gerdrudim  ejus 
uxorem,  Adelheidim  et  omnes  pueros  predictorum  hominum  de  Bureken- 30 
dorf  cum  omni  jure,  quo  nobis  et  nostrorum  antecessorum  ^)  astricti 
fuerant,  dedimus  manu  coadunata  fratribus  Thetonicis  in  Marburg  ad 
emendum,  qui  ipsos  sicut  alios  homines  ipsis  astrictos  confovebunt.  Pro 
una  autem  puella,  sorore  predictarum  coheredum,  non  ad  abrenunciandum 
matura  nomine  Berta  predictus  dominus  Bertous  et  Herdanus  de  Rule-  35 
kirhein  fidejusserunt ,  ut  ipsa  abrenunciet  super  vendicione  predictonim 
hominum,  cum  ad  annos  maturos  peiTenerit,  quemadmodum  fratres  pre- 


febr.  22. 


1)  Fehlt  etwa  venditionem. 

2)  Fehlt  etwa  dicioni. 


I 


1279  ma«  3.  271 

8cripti  et  sorores  ejus  feeerunt.  Hujus  rei  testes  sunt:  dominus  Wigan- 
das  miles  de  Screizbach,  Albertus  de  Romeroide^  Herbordus  de  Linden, 
Herdanus  de  Rulekirhen,  nobiles  residentes  in  Alsuelt;  item  dominus 
Petrus  plebanus  in  Hadebratizhusen ,  dominus  Wigandus  plebanus  in 

5  Moren;  quidam  dictus  Rukel  de  Yrengizhusen,  Guntramus  ibidem,  Her- 
danus carpentarius ,  Gerhardus  gener  ejus,  Henrieus  de  Scelmenhusen, 
et  alii  quam  plures  fide  digni.  Ad  majorem  evidenciam  hujus  facti  pre- 
sentem  litteram  dedimus ,  quam  munimine  sigilli  universitatis  in  Alsuelt 
rogavimus  ponmuniri. 

10         Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxix?,  in  catedra  Petri. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  {deutscho.}- 

363.    Die  eheleute  Hugo  Hesse  und  Alheid  verkaufen  dem  deutsche^i 

hause  in  Marburg    ihre   guter  zu  Rossberg  ^    Elmshausen^    Rode^ 

Pfaffenwiesen  und  Hubel  sotvie  zwei  leibeigene.     1279  märz  3. 

15         Nos  Hugo  et  Alheidis  mea  uxor  tenore  presentium  profitemur  et  pu-    1279 
blice  protestamur,  quod  pari  ac  unanimi  consensu  vendidimus  conventui 
domus  fratrum  Theutonicorum  in  Marburg  bona  nosti*a  sita  in  Rosse- 
berch  et  in  Elmudehusen ,  in  Rode  et  in  Paphinwisen  et  in  Hubele  cum 
omni  jure,  quo  eadem  bona  hactenus  possidebamus,  et  cum  omnibus  atti- 

20  nentiis ,  que  cum  dictis  bonis  habuimus ,  videlicet  tam  in  silvis  quam  in 
pratis.  pascuis,  campis,  fluminibus  et  ripis,  libere  etquiete  perpetuo 
possidenda  cum  consensu  et  cum  abrenuntiatione  sororis  mee  dicte  Be- 
terse  et  mei  sororii  Hugonis  predicti  dicti  Kalb  et  Johannis  mei  fratris  et 
Heinrici.    Insuper  cum  predictis  bonis  dedimus  duos  viros,  videlicet  Lu- 

25dewicum  dictum  de  Hagebumin  et  Geroldum  dictum  de  Rosseberch. 
Huic  autem  venditioni  intererant  testes  subscripti,  videlicet  Johannes 
dictus  Guldin  etEmericus  dictus  Strebekoz,  Knibo,  milites;  Yolkenan- 
dus,  Heinricus  et  Wlpertus  fratres  dicti  de  Sasen,  Angelus,  Theodericus, 
Guntramus  de  Lindenstrut,  Heinricus  maritus  Hildegardis,  et  quam  plures 

30  alii  fide  digni.  Ut  autem  ista  venditio  atque  emptio  firmiter  perseveret 
ac  maneat  inconvulsa,  nos  universitas  civium  inGruninberg  litteram  pre- 
sentem  roboravimus  nostri  appensione  sigilli.  Ego  etiam  Johannes  dictus 
Guldin  miles  in  testimonium  firmius  presentem  cedulam  mei  sigilli  muni- 
mine roboravi.    Preterea  ego  Emericus  dictus  Strebekoz  in  firmitudinem 

35  de  supradictis  habeudis  meo  sigillo  presentem  paginam  roboravi. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxviüi?,  v?  nonas  martii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  brnchstück.   2)  und  3)  ab- 
gefallen. —  Unter  gleichem  datum  stellte  Hugo  bürgen  für  die  währschaft  dieses 
Verkaufs.   Bürgen  für  Hugo  und  seinen  abwesenden  bruder  Johann  sind :  Emericus 
40 miles  dictus  Strebekoz,  Knibo,  Wideroldus  dictus  de  Nordekin,  sororius  meus 


272  1279  märz  25.  —  1279  mai  15. 

(Hugonis)  dictus  Kalb.  Auch  Mengotus  dictus  Guldin  soll  btirge  sein,  wenn  er 
kommt.  Siegler:  Johannes  dictus  Guldin  et  Emericus  dictus  Strebekoz.  Orig.-perg. 
wie  vor.    Beide  Siegel  abgefallen. 

364.    Das  deutsche  kam  in  Marburg  verpachtet  eine  hübe  in  Ober- 

zennem.    1 279  märz  25.  5 

.P'^^  In  nomine  domini,  amen.    Ne  in  oblivionem  transeant  que  agantar, 

expedit  et  est  cautum,  ut  seriptis,  sigillis  testinmqne  mnnimine  roboren- 
tur.  Nos  igitur  frater  Gerlaens  commendator  totusque  conventus  fratrum 
domus  ToYtonice  de  Marporg  omnibus  presens  scriptum  intnentibns  volu- 
mns  esse  notum,  quod  nos  eonsensu  unanimi  et  coneordi  quendam  nostmm  lo 
mansum  in  campo  ville  Genre  superioris  situm,  quem  nobis  et  nostre 
ecclesie  dominus  Henricus  dictus  Moninus  sacerdos,  Fritslariensis  ecclesie 
vicarius,  divine  remunerationis  intuitu  dinoscitur  contulisse ,  Yolperto  de 
Cenre,  Bertradi  sue  uxori  ac  Volperto  clerico,  filio  eorundem,  forensi  jure 
contulimus,  quamdiu  yixerint,  libere  possidendum ;  ita  tamen ,  quod  de  15 
manso  eodem  in  feste  beati  Michahelis  maldrum  siliginis  mensure  Frits- 
lariensis et  duas  aucas ,  in  camisprivio  vero  duos  pullos  annis  singulis 
nobis  solvent.  In  herum  testimonium  et  munimen  dedimus  presens  scri- 
ptum nostri  commendatoris  antedicti  sigilli  munimine  roboratum.  Testes 
autem  sunt:  Godefridus  de  Wettere,  Gonradus  Maz,  Elgerus,  GodeMdus20 
Godeleui,  canonici  Fritslarienses;  Hildegerus,  Bertoldus  Groch,  sacer- 
dotes. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  septuagesimo  nono ,  in  vigilia 
palmarum. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).    Siegel  verletzt.  25 

365.  Der  priester  Heinrich  Munin  schenkt  dem  deutschen  orden  guter 
bei  Fritzlar  und  Zennern^  behält  sich  jedoch  den  ertrag  derselben  auf 

lebenszeit  vor.    1279  mai  15. 

1279  Ego  Heinricus  sacerdos  dictus  Munin  omnibus  presens  scriptum  in- 

™*^  ^^'  tuentibus  cupio  esse  notum,  quod  decem  jugera  in  campis  Frittlariensibus  30 
Sita ,  terciam  partem  domus  et  curie  et  unum  mansum  in  Genre ,  que  me 
contingebant  ex  justa  divisione  hereditatis  patris  et  matris  mee,  ecclesie 
sancte  Marie  hospitalis  fratrum  Theutonicorum  contuli  propter  deum ;  ita 
videlicet,  quod  ad  tempus  vite  mee  quicquid  de  ipsis  bonis  proveniat, 
michi  ministretur;  post  mortem  vero  meam  jam  dicta  ecclesia  omma35 
libere  possidebit.  Do  eciam  fratri  Ludewico  procuratori  curie  in  Melde- 
riche potestatem  vendendi  et  ordinandi,  quicquid  de  eisdem  bonis  ecclesie 
sepedicte  et  michi  utilius  fuerit  ordinandum.    In  hujus  rei  testimonium 


mal  16. 


1279mAi]6.  273 

presentem  litteram  sigillis  domini  . .  decani  et  domini  G.  de  Wetere  ca- 
nonicorum  et . .  viceprepoßiti  eeclesie  Frieslariensis  petii  roborari. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixx?  ix?,  idns  may. 

Ausorig.-perg.  in  Marburg  (dentscho.)*   Siegel :  1)  abgefallen.  2)  und  3}  zer- 
5  brechen. 


366.  Heinrich  von  Kiriorf  verkauft  dem  deutschen  hause  bei  Marburg 
seine  ^üter  zu  Stausebach.    Amöneburg  1 279  mai  1 6. 

In  nomine  domini,  amen.  Temporales  aetns  absorbet  hnmani  generis    1279 
dolus ,  nisi  firmo  vallentnr  amminicnlo  litterarum.    Ego  igitur  Henricus 

10  de  Kircdorph  publice  recognosco  et  ad  noticiam  pervenire  cupio  univer- 
sornm,  quod  manu  eoadunata  et  consensu  unanimi  mee  eonjugis  Cune- 
gundis,  matris  mee  Eufemie,  fratris  mei  Yolperti  et  sororum  mearum 
Sophie,  Ysenthrudis  et  Elizabeth  rite  vendidi  viris  religiosis  .  .  fratribus 
domus  Theutonice  apud  Marpurg  bona  mea  in  Stnzenbaeh  sita ,  quorum 

I5medietas  olim  fuerat  domini  Yolperti  de  Eyrcdorph  patrui  mei,  cum  Om- 
nibus juribus  suis  quiete  et  libere  perpetuo  possidenda ,  promittens  fide- 
liter  una  cum  dominoHartmanno  deLouerbach  et  Johanne  de  Heistinchem 
sub  datione  fidei,  ipsis  super  hiis  debitam  prestare  temporibus  congruis 
warandiam.    Sin  autem ,  Marpurg  cum  prefatis ,  videlicet  domino  Hart- 

20  manne  et  Johanne  intrabo,  non  exitums  et  comesurus  ilico^).  quousque 
id  ad  effectum  perductum  faerit  aut  bona  alia  supradictis  equipollentia 
conparata  sint,  quibus  antedicti  fratres  contenti  fnerint,  vel  viginti  marce 
date  ad  recuperandum  hujusmodi,  ita  ut  dictum  est,  si  mere  non  fuerint 
warentati.    Nos  vero  Hartmannus  de  Louerbach  et  Johannes  de  Heistin- 

25  ehern  recognoscimus  nos  ad  prelibata  omnia  presentibus  obligates.  Hujus 
rei  testes  sunt:  dominus  Adolfus  sculthetus  de  Ameneburg,  Yolpertus  de 
Curia,  Conradus  de  Eruershusen,  Conradus  de  Marcdorph,  milites;  Ren- 
hardus  de  Aldenburg ,  Theodericus  rector  scolarium  in  Ameneburg,  Lu- 
dewicus ,  Gerhardus ,  Jacobus  fratres  de  Selbem ,  scabini  ejusdem  loci^ 

30  et  alii  quam  plures.  Prefata  autem  bona  possidet  et  colit  quidam  colonus 
nomine  Ludewicus.  Ut  autem  acta  presentia  maneant  in  vigore  debite 
firmitatis ,  presentes  litteras  ipsis  contuli  sigillo  venerabilis  universitatis 
in  Ameneburg  consignatas. 

Actum  et  datum  Ameneburg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxix?,  xvii?  kalen- 

35  das  junii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.)*    Siegel  abgefallen. 


1)  Orig.  commessnras  silieo. 
Hess.  Urknndenbncli.  I.  lg 


274  1279  mai  28.  —  1279  nov.  1. 

367.  Der  schaler  Albert  von  Romrod  genehmigt  den  verkauf  von  gu- 
tem seitens  seiner  mutter  Adelheid  von  Schlitz  und  seines  Bruders 
Heinrich  an  das  deutsche  haus  in  Marburg.    Romrod  1279  mai  28. 

1279  ^08  Albertus  Scolaris  de  Bumerode,   filias  Adelheidis  dicte   de 

Sluedizse  junior,  recognoscimus  ac  coram  omnibas  haue  litteram  visuris  o 

seu  ejus  tenorem  audituris  publice  profitemur,  quod  consilio  sufBcienti 

prehabito  ac  proprio  cordis  arbitrio  quolibetque  dolo  cessante  abrenun- 

ciavimus  super  vendidone  preambulorum  nostrorum  bonofum ,  que  pre- 

dilecta  mater  nostra  prefata,  videlicet  Adelheidis  dicta  de  Sluedizse ,  ac 

Henricus  de  Rumerode  noster  frater  predilectus  viris  religiosis  et  devotis  lo 

fratribus  Theutunicis  in  Marthpurg ,  cum  annos  mataros  nondum  attige- 

rimus,  vendiderunt.  Cujus  rei  testes  sunt:  Richolfus  de  Romerade,  Ger- 

lacus  de  Ditizhusin,  milites;  Albertus  dictus  de  Romerode,  Herbordus  de 

Lindin ;  nobiles;   Fridericus  Longus,  Ludewicus  congnatus  Rodewigi. 

cives  in  Alsuelt,  et  quam  plures  alii  fide  digni.    Ad  ampliorem  eciami5 

evidenciam  presentis  facti  presens  scriptum  dedimus  munimine  sigilli 

Henrici  nostri  fratris  prelibati,   cum  proprio  careamus,   firmiter  con- 

munitum. 

Datum  Romerode,  anno  domini  m.  cc.  Ixxix.,   dominico  die  post 

Vrbani.  20 

Aus  nr.  805  (819)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  Gedr.:  Gudenus  Codex 
4,  934. 

368.    1 279  sept. 

1279  Ego  Heinricus  dictus  de  Holzheim  communicata  manu  Methildis 

*®^*  uxoris  mee  vendidi  Eckehardo  civi  ac  scabino  Wetflariensi  et  Hadewigi  25 
sue  conjugi  unam  dimidiam  marcam  reddituum  denariorum  Coloniensium 
de  domo  mea ,  quam  inhabito ,  in  feste  sancti  Bartholomei  apostoli  annis 
singulis  persolvendam.  In  cujus  facti  evidentiam  tradidi  sibi  presens 
scriptum  appensione  sigilli  civium  Wetflariensium  roboratum.  Testes : 
öemandus  Lye,  Wigandus  Dythero,  Hermannus  Monetarius  et  Vdo,  ^o 
scabini  Wetflarienses. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxix?,  mense  septembri. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).    Siegel  abgefallen.     Die  urk.  ist  an 
nr.  263  angenäht. 

369.  Der  comthur  zu  Marburg  verspricht  den  beginen  Cina  und  Mech-^b 

tild  lebenslänglicfie  einkünfte  von  gutem  zu  Rossberg^  Holzhausen  und 

Marburg.    1 279  nov.  1 . 

1279  Nos  frater  Gerlacus  conmendator  domus  Teuthonice  in  Marpurg  om- 

°^^*      nibus  hanc  litteram  visuris  notum  facimus ,  quod  nos  Cyene  beckine  et 


1279  noY.  20.  —  c.  1280.  275 

Mecthildi  nateejus,  etiam  beckine  in  Marpurg,  de  bonis  in  Rosseberg 
erga  Hngonem  conparatis  talentum  denariorum  et  de  bonis  in  Holzhusen 
novem  BolidoB  et  dimidinm  et  in  Marpurg  de  area  quadam  nnom  solidum 
denariorum  annuatim,  quoad  vixerint,  porrigemusper  fratres  domus  nostre. 

5  Omnibus  viam  camis  ingressis  universe  totalis  census  prelibatus  cum 
ipsis  bonis  nostre  domui  cedet  absolute ;  ita  tarnen,  quod  fratribus  domus 
nostre  in  die  obitus  ipsius  Cyene  omni  anno  de  predicto  censu  pro  pyt- 
tantia  debet  talentum  denariorum  deputari  ratione  sui  anniversarii  in 
nostra  ecclesia  sollempniter  peragendi.   In  hujus  rei  evidentiam  scriptum 

loboc  eisdem  C.  et  M.  dedimus  nostro  sigillo  conmunitum. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  lxx?ix?,  kalend.  mensis  novembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  zerbrochen. 

370.    1279WOV.20. 

Ego  Henricus  dictus  de  Calsmunt  canonicus  Wetflariensis  bona  mea  1279 
iSsubnotata,  partem  videlicet,  quam  habeo  in  vinea  juxta  rillam  Alden-  "^^'  ' 
steden  sita ,  et  census  quatuor  solidorum  et  sex  denariorum  Aquensium, 
quos  Bemo  scabinus  Wetflariensis  de  quodam  orto  Selehouen  sito  michi 
dinoscitur  hactenus  persolvisse,  vendidi  Dimaro  militi  fratri  meo  et  Mey- 
tUldi  ejus  uxori  pro  decem  marcis  Aquensium  denariorum.  In  cujus  rei 
20testimonium  presens  instrumentum  Johannis  decani  ecclesie  mee  Wetfla- 
riensis, mei  et  civium  Wetflariensium  tradidi  sigillorum  munimine  robo- 
ratum. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxix?,  xii?  kalendas  decembris. 
W.  plebano,  S.  de  Daleheym ,  magistro  Thoma,  canonicis ;  Eckehardo, 
25  Gerberto  et  Conrado  de  Dridorf,  scabinis  Wetflariensibus  presentibus. 

Aus  orig.-perg.  in  marburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  oval;  Maria  mit  dem 
kinde,  darunter  ein  betender  priester  am  altar;  umschr. :  S-'  JOH'ISj_ DECANI- 
ECCE.  WETFLARIEN-  2)  oval ;  arabeske  mit  vögeln;  umschr.:  S'  HERICI- .... 
LESMT.  C ETFL'    3)  bruchstück. 

30  371.    Die  äbtissin  Jutta  und  der  convent  zu  Ramsen  verkaufen  dem 
deutschen  hause  zu  Flörsheim  ^eineti  platz  daselbst,   [um  1280]  *). 

Jutta  divina  permissione  abbatissa  de  Bamese  totusque  conventus  e.  1280. 

ibidem  cunctis  presens  scriptum  visuris  oraciones  in  Cristo  devotas  et 

veritatis  debite  cognicionem.  Noverint  universi,  quod  nos  de  consensu  et 

35  Yoluntate  nostri  conventus  quandam  aream  sitam  juxta  mumm  fratrum 

Theutonicorum  in  Flersheim,  de  qua  scilicet  area  inter  nos  et  fratres  jam 

1)  Die  äbtissin  Jutta  finde  ich  weder  bei  Remling  Gesch.  d.  Abteien  u.  Klöster  in 
Rheinbayem  1,263  ff.  noch  sonst  erwähnt.  Der  am  schlnss  genannte  Heinricns  de  Milaissen 
erscheint  1281.    Baur  Hess.  Urkunden  2, 325  nr.  347. 

18* 


276  1280.  —  1280  Jan.  28. 

dictos  dissencio  et  controversia  habita  est  processn  temporiB,  pro  dnabus 
libris  hallensiain  vendidimns ,  reniinciantes  simpliciter  et  absolute  omni 
juri,  quod  hactenus  haboimus  in  area  antedicta,  ad  nsum  et  frnctnm  fra- 
trnm  predictornm.  Haie  facto  interfuerunt :  Rndicitus^HenricasdeHilaia- 
sen ,  Gernandus  clandicans  et  Wemherus  oolonus ,  et  alii  quam  plures.  5 
Et  ut  presens  scriptum  stabile  permaneat ,  sigilli  nostri  munimine  duxi* 
mus  roborandum. 

■ 

Aus  nr.  548  (557)  des  Marburger  cofMalbuches  in  Wien. 

372.  Die  jungen  landgrafen  Heinrich  und  Dietrich  von  Thüringefi  be- 
stätigen dem  deutschen  orden  den  besitz  seiner  guter  zu  Hausen^  derpfarr-  lo 
kirche  zu  Kindelbrück  und  des  dorfes  Schauendorf  bei  Zwätzen.  1 280. 

1280,  Qui  Cristum  ab  hereditaria  sua  exclu(Ut  substancia ,  bonorum  cele- 

stium  participio  vix  gaudebit ,  et  qui  ipsum  in  rebus  tf  ansitoriis  elegerit 
coheredem,  bona  celestia  patris  sui  ei  in  etema  gloria  largietur.   Noverit 
igitur  modemorum  presencia  et  posteritas  idem  sciat,  quod  nos  Henricus  15 
dei  gracia  illustris  principis  primogenitus  lantgravii  Thuringorum,  comes 
Saxonie  palatinus  et  dominus  Plizensis,  una  cum  Theoderico  dilecto  fratre 
nostro  ejusdem  dignitatis  et  tituli  bona  quecumque  fratres  domus  Theu- 
tonice  in  villa  dicta  Husen  habent  in  presenti  vel  habuerint  in  futuro,  et 
ecclesiam  parrochialem  in  Eindelbrucken ,  quam  nobiles  viii  fratres  de  20 
Heiderungen .  eisdem  contulerunt,  et  unam  villam  dictam  Scowendorf 
sitam  juxta  Swezen ,  sicut  dilectus  pater  noster  predictus  Thuringorum 
lantgravius  confirmavit,  pro  salute  animarum  nostrarum  et  remedio  con- 
firmamus,  ponentes  in  ratihabicionem,  quidquid  per  ipsum  patrem  nostrum 
ordinatum  est  in  prehabitis  vel  donatum.  Hujus  rei  testimonium  perliib&-25 
mus  evidenti  nostrorum  munimine  sigillorum.    Testes  sunt:  nobiles  viri 
Albertus  et  Theodericus  burgravii  dicti  de  Aldenburch ,  dominus  Henri- 
cus de  Waldenberch,  dominus  Fridericus  de  Sconenburch;  Lutolfus  de 
Gritin,  Conradus  de  Nutenhoue,  Henricus  de  Terbanshain,  milites ;  do- 
minus Johannes  sacerdos,  Henricus  conmendator  in  Aldenburch,  fratres 30 
domus  Theutonice. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m.  cc.  Ixxx. 

Aus  nr.  692  (705)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  Gedr. :  Gudenus  Codex 
4,  939. 

373.  Herden  von  Ruhlkirchen  entsagt  zu  gunsten  des  deutschen  hau-z^ 
ses  bei  Marburg  seinen  ansprächen  auf  den  zehnten  von  dem  hofe  des 

Ordens  zu  Seibelsdorf    Alsfeld  1280  jan,  28. 

1280  £a,  queagunturin  tempore,  ne  labantur  successu  temporis,  poni 

^*"'        solent  in  Unguis  testium  et  tenaci  memoria  litterarum.    Hincest,  quod 


1280  Jan.  28.  277 

ego  Herdenus  de  Snliskirchen  ad  notitiam  tarn  presentium  quam  fataro- 
ram  hominum  scriptum  hoc  intuentium  cupio  devenire  me  palam  re- 
cognoscendo,  venerabiles  et  religiosos  viros  . .  eonmendatorem  et  fratres 
domus  Teuthonice  apud  Marpurg  super  decima  infra  curiam  suam  Sibol- 

5  disdorf,  tanquam  michi  conpeteret,  vexasse  aliquandiu  injuste  et  sine 
ratione,  cum  nuUum  haberem  jus,  impetisse,  renuntians  cum  conmunicata 
manu  Elyzabeth  conjugis  mee,  cum  pueris  et  heredibus  meis  omni  impe- 
tioni  >)  et  juri  quoad  dictam  decimam  tam  de  pecoribus  quam  de  anima- 
libus  aliis  et  rebus  quibuscunque ,  de  quibus  consuetum  fuerit  dari  ali- 

10  quam  decimam ,  intra  sepem  predicte  curie  Siboldisdorf  contentis  ullis 
umquam  temporibus  exigendam ,  sive  ipsi  fratres  prefati  ipsam  curiam 
inhabitent,  seu  absentes  fnerint  pecoribus  suis  ad  pascendum  ibidem  pro 
tempore  sibi  placito  derelictis.  Verum  si  familia  predictorum  fratrum  et 
mansionarü ,  si  forsan  succedente  tempore  iidem  fratres  ipsam  curiam 

15  colonario  jure  locare  quibuscunque  personis  decreverint,  pecoraaut  res 
decimales  possederint ,  michi  et  meis  pueris  ac  heredibus  de  hiis  suas 
persolvere  et  reddere  decimas  tenentur  obligati.  In  cujus  recognitionis 
et  abrenuntiationis  evidentiam  et  cautelam  ampliorem  civitas  Alsfelt  et 
Eckehardus  dictus  Cupel  miles  mens  consanguineus  rogati  a  nobis  sua 

20  sigilla ,  cum  proprium  sigillum  non  haberem ,  presentibus  appenderunt. 
Testes  autem  sunt :  Berthous  de  Yringishusen,  Wigandus  de  Screckis- 
bach,  Eckehardus  Gupel,  milites ;  Albertus  de  Bumerode,  Herbordus  de 
Martdorf ;  Husmannus,  Fridericus  Longus,  Fridericus  Hazzega,  Budege- 
rus  ante  portam  Maguntinam,  Ludewicus  de  Goringin,  et  alii  quam  plu- 

25  res  fide  digni. 

Datum  et  actum  in  Alsfelt  opido  supradicto ,  anno  domini  m?  cc? 
Ixxx?,  quinto  kalendas  mensis  februarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Das  zweite  der  beiden  Siegel  ist 
dreieckig  und  zeigt  im  schild  auf  gemustertem  gründe  einen  zweiten  kleineren 
30  Schild,  von  welchem  nach  oben,  nach  rechts  und  nach  links  Je  ein  kolbenförmiger 
balken  ausgeht ;  umschr. :  SIGILLVM.  ECKEHA . . .  CVPPELEN.  DE-  MENH-' 

374.    Heiden  von  Ruhlkirchen  überlässt  den  ertrag  seines  zehnten  zu 
Seiheisdorf  dem  deutschen  hause  in  Marburg  bis  zum  ersalze  des 
Schadens^  welchen  er  durch  beanspruchung  des  zehnten  vom  hofe  des 
35       ordern  zu  Seibelsdorf  diesem  zugefügt    Alsfeld  1280  jan.  28. 

Omnibus  tam  presentibus  quam  futuris ,  ad  quos  presens  littera  de-    1280 
venerit,  ego  Herdenus  de  Bulischirken  notum  facio  publice  recognoscendo,  ^*"*     * 
quod  cum  ratione  decime  infra  curiam  Siboldisdorf,  in  qua  nuUum  jus 


1)  Wie  öfter  statt  impetitloni. 


278  1280  febr.  1. 

habebam,  conmendatori  et  fratribus  domus  Tenthonice  in  Marpurg  ad 
estimationem  Septem  talentorum  denariorum  leviam  et  nnias  marce 
dampnTim  intulerim,  eosdem  suis  rebus  injuste  spoliando,  ad  satisfacien- 
dum  predictis  conmendatori  et  fratribus  ipsam  deeimam  in  Siboldisdorf, 
quam  nunc  ad  aliquot  tenent  annos  obligatam ,  prout  in  litteris  de  hoc  5 
confectis  plenius  continetur  ^] ,  postquam  ab  hujusmodi  obligatione  soluta 
fuerit,  cum  consensu  et  conmunicata  manu  Elyzabet  uxoris  mee  et  puero- 
rum  meorum  ulterius  dedi  habendam ,  quousque  de  fructibus  ipsius  de- 
Cime ,  secundum  quod  infra  festum  beati  Michaelis  archangeli  et  diem 
beati  Martini  2)  carius  vendi  possunt,  ab  anno  in  annum,  donec^)  prefataio 
summa  pecunie,  Septem  yidelicet  talenta  denariorum  levium  et  una  marca 
denariorum  gravium,  fuerit  integre  persoluta,  habita  moderatione  probo- 
rum  virorum  ad  hoc,  si  necesse  fuerit,  vocandorum.  In  cujus  recognitio- 
nis  et  obligationis  evidentiam,  ne  ulla  super  premissis  in  posterum  ambi- 
guitas  oriatur,  civitas  Alsfeldensis  et  Eckehardus  miles  dictus  Kupelis 
rogati  a  nobis  sua  sigilla  pro  munimine  presentibus  appenderunt.  Testes 
vero  sunt :  Berthous  de  Yringishusen ,  Wigandus  de  Screckisbach,  mili- 
tes;  Albertus  de  Rumerode,  Herbordus  de  Martdorf ;  Husmannus,  Fride- 
ricus  Longus,  Fridericus  Hazzega,  Rudegerus  ante  pOrtam  Maguntinam^ 
scabini  in  Alsfelt ;  item  Ludewicus  de  Goringin,  et  alii  plures  fide  digni.  20 

Datum  in  opido  predicto  Alsfelt,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?,  quinto 
kalendas  februarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-    Von  beiden  siegeln  hängt  nur  noch 
das  zweite  (stadt  Alsfeld)  an. 

375.    Werner  von  Bolanden  belehnt  auf  bitten  der  bisherigen  lehns-ib 
träger  genannte  ritter  und  knechte  mit  den  lehn  zu  Oberflörsheim. 

1 280  febr.  I . 

1280  Nos  Wemherus  de  Bolandia  inperialis  aule  dapifer  ad  universorum 

tam  presencium  quam  futurorum  noticiam  volumus  pervenire  litteris  pre- 
sentibus profitendo ,  quod  accedentes  nostram  presenciam  6ozo  et  Hein-  so 
ricus  filius  fratris  sui  de  Obemflershem  talia  feoda ,  que  a  nobis  in  villa 
predicta  tam  in  judicio,  in  omni  jure,  dominio  et  aliis  obtinebant,  coram 
nobis  et  nobis  publice  et  pariter  resignarunt,  a  nobis  cum  instancia 
postulantes ,  ut  ad  liberam  resignacionem  eorum  Rudewinum ,  Godefri- 
dum  milites,  Craftdonem  et  Wemherum  servos  cum  illis  feodis  infeodare  35 
curaremus  ad  portandum  illud  feodum  sive  feoda  yenerabilibus  in  Cristo 


1)  Nr.  345  u.  357. 

2)  Hier  hat  eine  gleichzeitige  hand  u  t  beigefügt. 

3)  Wiederaafliahme  des  vorhergehenden  quousque. 


1280  febr.  3.  279 

fratribuB  domus  Theuthonice.  nobilibus  ac  universitati  ville  in  Obern- 
flershem  prenotate.  Nob  ipsornm  peticionibuB  liberaliter  annnentes,  ipsos 
infeodayimus  cum  feodis  antedictis,  tali  condicione  Inclnsa,  quod  si  ali- 
quis  ex  predictis  qnatuor  viris  decesserit,  quicunque  alter  ex  parte  dicto- 
5  rum  fratrum,  nobilium  ac  universitatis  predietomm  nobis  vel  nostris  he- 
redibns  preBentatuB  fnerit ,  illum  loco  decedentiB  sine  uUa  reclamacione 
sive  resistencia  et  sine  protractione  qualibet  nos  et  noBtri  heredes  qui- 
cunque fuerint  infeodare  tenemur.  In  testimonium  predictorum  et  robur 
perpetuo  valiturum  presentem  litteram  sigillo  nostro  dedimuB  roboratam. 
10  Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?,  in  vigilia  purificacioniB 
beate  Marie  virginis. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutscho.).  Auf  der  rttckseite  steht  von 
hand  des  XIV.  jahrh.:  Forma  infeodacionis  infeodandorum  in  Flersheim.  Gredr.: 
Gndenus  Codex  4,  936. 

15  376.  Genannte  Schiedsrichter  einigen  den  comthur  von  Marburg  und 
Gozzo  von  Flörsheim  dahin^  dass  letzterer  ersterem  alle  seine  guter  zu 

Flörsheim  käuflich  überlässt.    1 280  febr.  3. 

Nos  Phillippus  de  Hohenvels ,  Budegerus  de  Monsheim ,  Bertholdus    1280 
Smuzel,  WemheruB  de  Winheim,  Johannes  de  Kettenheim,  Amoldus 

20  Vulkese  milites  litteris  presentibus  recognoscimus,  quod  vocati  in  consules 
seu  arbitros  a  conmendatore  de  Marthpurg  et  a  Gozzone  de  Flersheim 
nobis  mediantibus  idem  Gozzo  vendidit  dicto  conmendatori  et  fratribus  in 
Flersheim  centum  et  xlviii  jugera  campestria,  quodlibet^)  jugerum  pro 
duabuB  libris  et  quinque  solidis  hallensium.    Item  vendidit  idem  6o. 

25  fratribus  xviii  jugera  vinearum  et  pratorum ,  quodlibet  jugerum  pro  qua- 
tuor  libris  hallensium.  Vendidit  eciam  dictus  Goz.  xxi  maldra  siliginis, 
que  persolvet  Rudegerus  faber  et  sui  heredes  perpetualiter  jam  dictis 
fratribus.  Item  vendidit  Goz.  partem  suam,  quam  habuit  in  molendino 
Flersheim ,  et  attinencia  molendino^  que  a  nobis  estimata  sunt  pro  sex 

30  maldris  siliginis.  Quodlibet  maltrum  ex  hiis  xxvii  maltris  pro  tribus  libris 
hallensium  estconputatum.  Item  de  pistrino  et  de  aliis  omnibus  censibus, 
quoB  habuit  Flersheim,  idem  Goz.  vendidit  fratribus  pro  quatuor  libris  et 
dimidia  hallensium ,  et  si  minus  est  in  dictis  censibus ,  fratres  defectum 
sustinebunt.     Insuper  idem  Goz.  vendidit  fratribus  omnia  bona,  que 

35  habebat  Flersheim,  videlicet  omnes  curias,  domos,  ortos,  areas,  pomeria, 
arbores  vel  quocumque  nomine  censeantur ,  et  turrim ,  que  destruetur, 
cum  lapidibus ,  exceptis  bonis,  que  vendidit  Gudelmanno  de  Flersheim, 
et  agris  dictis  Hunerschorre ;  insuper  quidquid  juris  habuit  idem  Goz. 


febr.  3. 


1)  Copialbnch  hier  und  an  den  folgenden  stellen  qnollbet. 


880  1280  febr.  13. 

et  Henricus  filius  fratris  Bui  in  dominio  et  judicio ,  hec  omnia  plane  ren- 
didit  fratribus  domns  Tbentonice  et  nniversitati  yille  Flersheim  prenotate. 
Preterea  si  firatres  vel  Grozzo  in  aliquibuB  hiis  premissis  erraverint  vel 
discordes  fnerint ,  noB  sex  conanles  sen  arbitri  vel  ad  minus  qnatnor  ex 
nobis  ipsorum  litem  in  animas  nostras,  seeundum  qnod  nobis  jnBtom  visnm  5 
fiierit ,  discutere  poBsnmns,  et  debemus  et  conmendator  cnm  fratribnB  et 
Gozzo  ratnm  habebunt,  qoidquid  a  nobis  fnerit  ordinatnm.  Nos  vero  Ru- 
degeras  de  Monsheim ,  !Ber.  Smozel ,  Wemherus  de  Winheim ,  Johannes 
de  Eettenheim ,  Amoldus  Yülkese ,  quia  jpropria  sigilla  non  habemns, 
nobiliB  Phillippi  de  Hohenvels  in  hac  parte  contenti  snmas.)  ^^ 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixxx.,  in  die  beati  Blasii  martiris. 

Aus  nr.  543  (552)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien  (A).  Neuere  abschr.  (B) 
in  Darmstadt.    Gredr. :  Baur  Hessische  Urkunden  5,  91  nr.  106  (nach  B). 


377.    Graf  Friedrich  der  ältere  von  Beichlingen  überlmsl  dem  deut- 
schen hause  in  Griefsledt  eine  hvbe  zu  Hausen,  welche  Konrad  vonio 
Cölleda  von  ihm  zu  lehn  trug.    Frankenhausen  1 280  febr.  1 3. 

1280  Nos  Fridricus  dei  gracia  senior  comes  in  Bichelingen  tenore  presen- 

febr.  13.  ^.^^  publice  protestamur,  quod  una  cum  nostra  dilecta  sorore,  relicta  do- 
mini Boder  de  Hademarsleibin  nostri  sororii  bone  memorie,  necnon  et  cnm 
Omnibus  heredibus  nostris  mansnm  situm  in  Husen  cum  omnibus  attinen-  20 
ciis,  quem  Gonradus  de  GoUede  a  nobis  tenebat  titulo  feodali,  fratribus 
domus  Theutonice  in  Grifstete  contulimus  jure  proprietario  perpetue  pos- 
sidendum.  Ne  autem  super  hiis  oriatur  questio  nodtura,  presens  scriptum 
dedimus  nostri  sigilli  munimine  roboratum.  Testes  hujus  rei  sunt :  noster 
dilectus  patruus  Fridricus ;  milites :  dominus  Hunoldus,  dominus  Henricus  25 
de  Botenburg,  dominus  Henricus  de  GoUede,  Albertus  dictus  Diues, 
Heino  de  Hermestete ,  Fridricus  de  Odersleibin ,  et  alii  quam  plures  fide 
digni. 

Datum  Frankenhusen,  anno  domini  m.  cc.  Ixxx,  in  vigilia  Valentini. 

Aus  nr.  747  (761)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  Qedr. :  Gudenus  Codex  30 
4|  937.  —  Das  gleiche  beurkundete  am  selben  tage  zu  Beichlingen  graf  Friedrich 
der  jüngere  von  Beichlingen.  Zeugen:  dominus  Her.  de  Raspenberc,  AI.  de  Harraz 
et  H.  de  CoUede,  milites ;  dominus  plebanus  Ludewicus  de  Bichelingen ,  Fri.  de 
Frondorf,  AI.  de  Grifstete  et  Her.  de  Sebeleibin  advocatus.  Nr.  746  (760)  des  gen. 
copialbuches.  ^^ 


( 


1250  min  26.  —  1280  apr.  7.  Sgl 

378.  Friedrich  von  Kalsmunt  genehmigt  als  lehmherr  den  verkauf 
der  guter  an  der  Ohm  bei  Ginselnau^  der  fischerei  daselbst  und  des 
grundstückes   auf  dem  Ybersberg  seitens  der  brüder  Gumpert  und 

Wiegand  von  Betziesdorf  an  das  deutsche  haus  bei  Marburg. 
5  Marburg  1280  märz  26^). 

Ne  reram  gestarum  yeiitas  cadat  in  oblivioneml,  litteranim  Bolet    1280 
memoria  perhennari.    Hinc  est,  quod  ego  Fridericus  dietuB  de  Calsmunt  °**"  ^^' 
omnibuB  tarn  presentibns  quam  futuris  cupio  esBe  notom,  me  venditionem 
bonomm  omnium  sitonim  infra  ambitum  aqne ,  que  dicitur  Amene,  jnxta 

loteBtam,  qui  Bigen  nuncupatur,  apud  Gundlnnowe  et  piscarie  ibidem  et 
lignoram  sive  rupium  cum  ipso  fdndo  in  monte  Ybersberg ,  quam  Gum- 
pertuB  et  Wigandus  de  Bezzekendorf  fecenmt  religiosis  viriB  commenda- 
ton  et  fratribus  domuB  Teuthonice  apudMarpurg,  ratam  et  gratam  habere, 
ipsa  bona  predieta  a  Gumperto  et  Wigando  prefatiB  a  me  jure  feodali  habita 

15  appropriando  commendatori  et  fratribus  supradictis^  ita  quod  eadem  bona 
debeant  et  possint  in  veram  proprietatem  temporibus  perpetuis  legittime 
sine  impetione  qualibet  possidendo  retinere.  In  cujus  rei  evidentiam,  ne 
uUa  in  posterum  super  premissis  ambiguitas  oriatur,  litteram  hanc  tradidi 
eisdem  commendatori  et  fratribus  sigilli  mei  appensione  communitam. 

20 Testes  vero  hujus  sunt:  Conradus  dictus  Wrstebendel ,  Ospertus,  An- 
gelus,  Henricus  de  Fronhusen,  Conradus  filius  Osperti,  dves  in  Marpurg, 
et  alii  plures. 

Datum  Marpurg;  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?,  septimo  kalendas  aprilis. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutscho.).     Auf  dem  verletzten  dreieckigen 

25  Siegel  eine  von  rechts  nach  links  schräg  herablaufende  querbinde,  aus  zwei  reihen 

abwechselnd  erhabener  und  tiefliegender  würfel  bestehend ;  Umschrift  abgebrochen. 

379.  Gräfin  Hedwig  von  Ziegenhain  und  ihr  söhn  Gottfried  verkaufen 
dem  deutschen  hause  bei  Marburg  die  Ohm  nebst  ihren  ufern  bei 
Ginseidorf  und  am  Ybersberg  und  erlauben  dem  orden  weitere  er- 

30  Werbungen  daselbst,  Rauschenberg  1 280  apr.  7. 

Evanescit  actio  temporalis.  nisi  firmetur  apicibus  sigillatis.  Hinc  est,  i280 
quod  nos  Hedewigis  comitissa  et  natus  noster  Godefridus ,  qui  jam  legit-  *p''  ^• 
timos  etatis  sue  annos  attigit,  comes  in  Cyginhain  omnibus  tam  presenti- 
bns quam  frituris  litteram  hanc  visuris  et  audituris  notum  esse  volumus 
35  et  protestamur,  nos  omnem  aquam  nostram  cum  fundo  et  meatu  ipsius 
aquo  in  flumine,  quod  Amene  dicitur,  apud  Gvncilndorf  juxta  lapidem,  qui 
vocatur  Testa,  circa  montem  Ybersberg  religiosis  viris  .  .  commendatori 


1)  Vgl.  nr.  412. 


282  1280  jun.  9. 

et  fratribus  domus  Theatonice  apnd  Marpurg  in  pnram  elemosmam  et  in 
veram  proprietatem  qniete  perpetnis  temporibns  possidendam  vendidifise 
rite  et  racionabiliter  pro  sex  marcis  denariornm  et  dimidia  jam  nobis 
numeratis  et  solutis.  Preterea  quiequid  tarn  de  ipsa  aqua  quam  de  agris, 
salectis ,  Silvia ,  rupibns ,  pratis  sea  terris  qnibascunque  cultis  et  incnltis  5 
ibidem  infra  et  snpra  jam  erga  alias  emerunt  personas  a  nobis  infeodatas, 
totam  ipsis  commendatori  et  fratribus  predictis  appropriamus  et  liberum  ab 
omni  feodali  jure  et  onere  facimus  et  presentibus  litteris  in  veram  pro- 
prietatem perpetnaliter  confirmamus.  Insuper  si  iidem  eommendator  et 
fratres  suecessu  temporis  quicquam  de  prefata  aqua  Amene  in  situ ,  quo  i  o 
jus  proprietatis  ad  nos  pertinere  dinoscitur ,  apud  homines  quoscunque 
comparaverint ,  eis  totum  et  integre  appropriamus  cum  spacio  terre  a 
littore  jam  dicti  fluminis  distante,  quantum  vir  expeditus  potest  lapidem 
jacere  per  ipsos  fratres  ad  jactum  hujusmodi  deputatus.  In  cujus  rei 
firmitatem  et  cautelam  ampliorem,  ne  uUa  in  posterum  de  hiis  ambiguitas  15 
oriatur,  scriptum  hoc  prenotatis  viris  .  .  commendatori  videlicet  et  fratri- 
bus tradidimus  nostrorum  appensione  sigillorum  commnnitum.  Testes 
vero  sunt :  Henricus  noster  notarius ,  Fridericus  dictus  de  Swarzenberg 
noster  scultetus ,  Henricus  de  Smalneichen ,  Hartmannus  de  Gleine,  Her- 
mannus  de  Heimbach ,  nostri  scabini ;  item  Henricus  6ude ,  Rupertus  de  20 
Bratfe,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  in  Ruschinberg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?,  septimo 
ydus  mensis  aprilis. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Siegel:  1)  unterm*.  310  beschrieben. 
2]  dreieckig ;  adler  mit  ausgespannten  fltigeln  und  nach  rechts  gewandtem  ziegen-  25 
köpfe;  umschr.:  S'  G..FRIDI- COMITIS- DECIGIN..GEN.  —  Eine  gleiche  urk. 
stellte  unter  demselben  datum  graf  Gottfried  für  sich  allein  aus.  Die  Örtlichkeit 
wird  darin  bezeichnet:  juxta  materiam  lapidum,  que  vocatur  Testa  sive  Scala. 
Zeugen  dieselben,  mit  den  abweichungen :  Swarzberg ...  Smalinechin ...  Hartmannus 
de  Heimbach.    Orig.-perg.  wie  vor.    Siegel  zerbrochen.  30 

380.  Landgraf  Heinrich  von  Hessen  bestätigt  dem  deutschen  hause  in 

Marburg  die  bisher  von  ihm  angefochtenen  Schenkungen  seiner  vor- 

fahren  und  seinen  ganzen  güterbesitz.  1 280  jun.  9. 

1280  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis,  amen.  Universis  Gristi  fide- 

jnn.  9.  j.|j^g  presens  scriptum  visuris  tam  presentibus  quam  futuris  Henricus  dei  35 
gratia  lantgravius ,  Hassie  dominus ,  cum  noticia  subscriptorum  salutem 
in  vero  salutari.  Quoniam  propter  humane  labilitatem  memorie  actiones 
hominum^  ne  labantur  cum  tempore,  in  scriptis  redigi  utile  est  et  necesse, 
hinc  est ,  quod  nos  ad  universorum  tam  presentium  quam  futurorum  per- 
venire  cupientes  noticiam  presentibus  publice  protestamur,  quod  cum40 
quedam  controversia  inter  nos  ex  una  et  dilectos  nobis  conmendatorem  et 


'  1280  Jon.  9.  283 

fratres  domus  Thentonice  in  Marburg  parte  yerteretur  ex  altera  super 
bonis  et  possessionibus  ipsis  a  nostris  progenitoribus  pie  ac  rationabiliter 
coUatis  et  nos  pro  eisdem  contra  ipsos  fratres  agere  cepissemus,  putantes 
et  nostrorum  specialium  inducti  consilio  et  narratu,  ea  bona  a  dictis 

^  fratribus  possideri  minus  juste  et  nobis  ac  nostris  heredibus  juris  aliquid 
conpetere  in  eisdem,  tandem  exhibitis  nobis  patentibus  fratrum  litteris  et 
perlectis,  quas  nostri  progenitores,  reverenda  ac  dilecta  quondam  Sophia 
mater  nostra  et  nos  dictis  fratribus  super  stabilitate,  confirmatione  et 
firmitate  hujusmodi  possessionum  et  bonorum  omnium  favorabiliter  de- 

10  deramus ,  quod  tamen  nostre  nee  mirum  fragili  exdderat  memorie ,  volu- 
mus  tamen  ipsas  nunc  et  semper  inviolabiliter  observari.  Vivo  quoque 
validissimo  edocti  testimonio  liquide  cognovimus  et  preclare  et  fide  di- 
dicimus  oculata,  possessionem  fratrum,  de  qua  prius  dubium  nobis  fuerat 
et  aliter  relatnm ,  per  omnia  esse  licitam ,  rationabilem  atque  justam  et 

15  nos  et  nostros  heredes  in  dictis  aliisque  omnibus,  que  a  nostris  progeni- 
toribus hactenus  quiete  possiderunt,  juris  penitus  nil  habere ,  et  hoc  pre- 
sentibus  recognoscimus  et  est  verum.  Hac  inquam  veritate  nobis  tam 
liquide  demonstrata  et  cognita  tam  preclare  a  questione  proposita  fratribus 
et  ab  omni  actione  cessavimus  et  cessare  volumus  nunc  et  semper ,  per- 

20  mittentes  tam  sincera  voluntate  quam  jure  et  permitti  volentes  a  nostris 
heredibus ,  dictos  fratres  bona  sua  predicta  ac  alia  omnia  sita  in  nostro 
dominio  sive  extra,  que  ad  nostra  deduxerunt  tempora ,  possidere  imper- 
petuum  pacifice  et  quiete  et  universis  bonis  suis  in  nostris  juridictionibus 
sitis  seu  alias  ubicunque  cum  integritate  possessionis ,  sicut  huc  usque 

25  habuerunt,  et  omni  utilitate  sine  impeticione  qualibet  nostra  vel  nostrorum 
heredum  perfrui  liberaliter  et  gaudere  et  ammodo  impediri  nullatenus 
volumus  vel  turbari.  Ne  autem  super  predictis  alicujus  questionis  aut 
dubietatis  in  posterum  exoriri  possit  materia,  nos  testes  subscribi  fecimus, 
quorum  nomina  hec  sunt:  Eckehardus  et  Fridericus  de  Bickene  milites, 

30  Conradus  frater  ipsorum ,  Hermannus ,  Volpertus  et  Lvdewicus  fratres 
milites  dicti  Galyb ,  et  scabini  in  Marburg  omnes,  qui  tunc  fuerunt,  vide- 
licet  Lvdewicus  et  Henricus  fratres  dicti  de  Vronhvsen,  Wigandus  dictus 
Baustein,  Xivdewicus  in  Curia  et  Henricus  frater  ejus,  Conradus  de  Lapi- 
dea  Domo ,  Syfridus  in  Fossa ,  Henzo  dictus  Engel,  Oysbertus  in  Curia, 

35  Conradus  dictus  Wurstebendil ,  Angelus ,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 
Preterea  nos  ad  stabilem  predictorum  observantiam  et  perpetuam  omnium 
firmitatem  presens  scriptum  ipsis  dedimus  sigilli  nostri  et  universitatis 
civium  nostrorum  Marburg  appensionibus  roboratum. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?cc?  octogesimo,  in  festo  pentheeostes. 

40  Aus  dem  in  zwei  gleichlautenden  exemplaren  vorhandenen  orig.-perg.  in  Mar- 

burg (deutscho.)-    Beide  Siegel  wol  erhalten  in  grünem  wachse  an  roth,  grün  und 


jnn.  9. 


284  1280  Jan.  9. 

gelben  seidenstrSngen.  Gedr.:  Better  Hess.  Nachrichten  2,  61 ;  daraus:  Hist.  u. 
rechtsbegr.  Nachricht  32  nr.  41 ;  Beurk.  Nachricht  1,  18  nr.  22;  Samml.  v.  Deduct. 
5,  217  u.  6,  155.    Hist.  dipl.  Unterricht  nr.  80. 

381.    Landgraf  Heinrich  von  Hessen  einigt  sich  mit  dem  deutschen 
hause  bei  Marburg  dahin ,  dass  ihm  die  gerichtsbarkeit  zu  Marbach  ^ 
und  ein  hof  zu  Weimar ,  dem  deutschen  hause  aber  neun  hüben  zu 

Weimar  zufallen  sollen,    1280  jun.  9. 

1280  Heinricas  dei  gratia  lantgravius,  terre  Hassie  dominus,  universis 

presentem  litteram  visuris  salutem  in  amore  Jhesu  Cristi.    Ad  nniver- 

sorum  pervenire  cupimus  noticiam  recognoscentes  et  presentibiis  publice  lo 

protestantes ,  quod  cum  quedam  controversia  inter  nos  ex  una  et  honora- 

biles  ac  relligiosos  viros  .  .  commendatorem  et  fratres  ordinis  domus 

Theutonice  apud  Martburch  super  bonis  et  possessionibus  ex  parte  altera 

verteretur ,  interveniente  compositione  amicabili  atque  firma  nos  jurisdi- 

tionem  ville  tantum  dicte  Martpach  et  curiam  sitam  in  Wymare  Heinriei  15 

quondam  notarii,  dum  viveret,  existentem  cum  bona  voluntate  fratrum  pre- 

dictorum  obtinuimus  et  cum  nostra  uxore  et  heredibus  perpetuo  possi- 

debimus  pacifice  et  quiete.    Quibus  bonis ,  scilicet  jurisditioni  et  curie 

antedictis,  iidem  fratres  renuntiaverunt  libere  atque  sponte.  Novem  vero 

mansos  sitos  in  Wymare,  de  quibus  etiam  lis  fuerat,  sepedicti  fratres  cum20 

suis  pertinentiis  et  juribus  obtinuerunt  et  perpetuo  cum  suis  successoribus 

possidebunt  libere  et  quiete ;  ita  tamen,  quod  in  quolibet  manso  vir  colonus 

non  resideat  nee  inbabitet  nisi  unus  et  mansi  non  scindantur  et  coloni, 

quamdiu  in  mansis  predictis  residentes  fuerint,  ipsis  commendatori  et 

fratribus  Theutonicis  apud  Martburch  proprietatis   tytulo    attinebunt,  25 

ipsonim  vero  pueri  nobis  et  nostris  heredibus  attinebunt.  Et  viri  coloni 

cum  a  dictis  mansis  cesserint^  non  habentes  residentiam  in  eisdem,  nobis 

velud  ante  et  nostris  heredibus  proprietatis  et  servitutis  debito  attinebunt. 

Ad  hujus  compositionis  stabilem  observantiam  et  perpetuam  firmitatem, 

cui  presentes  erant  commendator  in  Martburch,  commendator  in  Vranken-30 

uorte ,  frater  Henricus  Kulo ,  frater  Cunradus  de  Wronhusen  et  Ekke- 

hardus  suus  frater;  HermannusVitulus  et  Ludewicus  suus  frater,  milites; 

Mengotus  cappellanus  et  Cunradus  notarius ,  et  alii  quam  plures ,  ante- 

fatis  commendatori  et  fratribus  dedimus  presens  scriptum ,  cui  sigillum 

nostrum  ad  majus  robur  et  testimonium  est  appensum.  35 

Actum  et  datum  anno  domini  m?cc?  octogesimo,  in  feste  penthecostes. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutsche).  Gedr.:  Entdeckter  Ungrund 
nr.  61 ;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,  513.  —  Eine  gleichlautende  urk.  stellten  unter 
demselben  datam  aus:    frater  Hartmannus  dei  gracia  magister  hospitalis  sancte 
Marie  Theutonicorum  in  Jerusalem,  . .  commendator  ac  fratres  domas  Theutonice  in  40 
Marburg.    Durch  feuchtigkeit  beschädigtes  orig.-perg.  in  Marburg  (Ziegenhainer 


1280jun.  17.  285 

Repert.  9,  3).  Siegel:  1}  rund ;  Maria  auf  einem  throne  sitzend  und  in  der  rechten 
eine  lilie  haltend ,  auf  ihrem  schösse  das  Christuskind ,  welches  die  rechte  segnend 
erhebt  und  Inder  linken  ein  buch  hält;  umschr.:  S-'HAGRI*  HOSPITAL' S'MARIE- 
THEVTONICOR.'  2)  abgefaUen.  Gedr.:  Bist.  u.  rechtsbegr.  Nachricht  34  nr.  42; 
5  daraus  Samml.  y.  Deduct.  5,  219.  Beurk.  Nachricht  1,  18  nr.  23;  daraus  Samml. 
V.  Deduct.  6, 156. 

382.    Das  deutsche  haus  bei  Marburg  überlässt  dem  pfarrer  Walther 

in  Wetzlar^  welcher  ihm  guter  zu  Wehren^  Gossfelden  und  Biesenrod 

vermacht  hat,  auf  lebenszeit  den  ertrag  der  mühle  zu  Hausen  vor 

10  Wetzlar^  den  zins  eines  hauses  zu  Wetzlar  und  einen  hof  zu  Hausen, 

1280jwn.  17. 

Frater  Hermannas  dictuB  de  Rickele  commendator  ceterique  fratres  .  ^^^^ 
domus  Tenthonice  apnd  Marpnrg  universi  recognoscimus  et  tenore  pre- 
gentium  confitemur,  quod  cum  dilectus  in  Cristo  honorabilis  vir  Waltherus 

15  plebanns  Wetflariensis  bona  quedam  in  Werne,  Gozfelden  et  in  Bysenrod 
pro  qnadam  denariorum  snomm  pecnnie  summa  sibi  comparaverit  eadem- 
que  nobiB  titnlo  elemoBine  propter  denm  post  ejus  obitum  assignaverit, 
decrevimus  una  cum  ipso  et  concordavlmus  in  hunc  modum,  videlicet 
quod  dicta  bona  exnunc  inantea  cedent  usni  nostro  integraliter  et  abso- 

2olüte.  In  quorum  recompensationem  bonorum  dedimus  et  damus  sibi, 
contulimus  et  assignamus  per  modum  commutationis  facte  bona  nostra 
subnotata,  scilicet  omnes  redditus  et  proventus  nostros  molendini  in  Husen 
apud  civitatem  Wetflariensem  necnon  de  domo  Godefridi  dicti  Crusonis 
in  eadem  civitate  octo  solidorum  Cploniensium  redditus  et  curiam  nostram 

25  in  Husen  sitam ,  que  fuit  quondam  Crafthonis  dicti  Lescho  nostri  con- 
fratris,  possidenda  quoad  vixerit  et  in  usus  suos  libere  convertenda.  Post- 
quam  vero  decesserit,  bona  hujusmodi  ad  nos  revertentur  liberaliter  et 
solute ;  hoc  adjecto,  quod  sive  equi  sive  oves  seu  alia  cujuscunque  generis 
animalia  in  predicta  curia  post  mortem  ejus  reperta  similiter  Qobis  cedant, 

30  que  sua  fuisse  propria  dinoscantur.  Ceterum  quia  videbatur  nobis ,  quod 
bona  nostra  sibi  taliter  commutata  suis  essent  quodam  modo  cariora,  dedit 
nobis  ob  hoc  quinquaginta  marcas  denariorum  Aquensium  legalium  et 
bonoinim  pecunie  numerate ,  quos  ab  ipso  recepimus  totaliter  et  in  usus 
ecclesie  nostre  convertimus  competentes.    In  cujus  facti  seu  commuta- 

35  tionis  nostre  predicte  testimonium  et  robur  conscribi  fecimus  presens  in- 
strumentum ,  quod  nostri  et .  .  plebani  supradicti  sigillorum  munimine 
duximus  roborandum.  Et  ego  Waltherud  plebanus  Wetflariensis  supra- 
dictus  singula  et  omnia  premissa  profiteor  publice  et  protestor.  Becognosco 
etiam  in  hiis  scriptis ,  quod  me  defuncto  bona  mea  mobilia  et  immobilia 

40universa  exceptis  dumtaxat  bonis  meis  patrimonii  cedent  supradictis 


286  1280  aog.  10. 

fratribus  dono  elemoeine  perpetuo  propter  deum ,  de  quibus  ipsi  solvent 
liberaliter  debita  mea,  qnibuscunque  fuero  obligatns.  Hujns  rei  et  omnium 
predietorum  testes  sunt  deputati :  Hermannns  de  Bammersdorf,  Cunradus 
Thnringus,  Conradus  de  Herberen,  Heinricns  de  Dnsbnrg,  sacerdotes,  et 
frater  Johannes  de  Wetflaria ;  item  Walthems  de  Nordeken  j  Heinricns  & 
dictus  Kula ,  Vlricus  de  Seiheim ,  Waltherus  de  Sebirstat ,  Frideriens  de 
Erpaeh,  Craftho  dictus  Lescho,  item  Cunradus  de  Vronehusen  et  Eckelo 
frater  suus .  Hermannus  Faber ,  £berhardus  de  Wetflaria  et  Engebertus 
magister  coquine,  et  quam  plures  alii  fratres  domus  Teuthonice  supradicte. 
Actum  et  datnm  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?,  xv?  kalendas  julii.  lo 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Beide  Siegel  abgeüallen. 

383.  Landgraf  Heinrich  von  Hessen  beurkundet  eine  einigung  zunschen 
dem  deutschen  hause  in  Marburg  und  Reimbodo  Schwendebecher  van 
Ehringshamen  über  guter  zu  Ofleiden  und^Maulbach,    1280  aug.  10. 

1280  Nos  Henricus  dei  gracia  lantgravius,  terre  Hassie  dominus,  notumi^ 

'  facimus  universis  presencium  inspectoribus ,  quod  omnis  rancor  et  dis- 
cordia,  que  inter  dilectos  .  .  eommendatorem  et  fratres  domus  Theutonice 
in  Marburg  ex  una  et  Reymbodonem  dictum  Swendebecherh  et  ejus  uxorem 
de  Yringeshusen  pro  bonis  sitis  in  Vfleyden  et  in  Mulenbach  parte  ver- 
tebatur  ex  altera,  coram  nobis  Marburg  multisque  presentibus  viris  idoneis,  20 
nobilibus  et  discretis  decisa  est  tum  juste  tum  amice  totaliter  et  sopita ; 
ita  yidelicet,  quod  prefati  fratres  antedicta  bona,  de  quibus  agebatur,  cum 
Omnibus  suis  attinenciis  et  juribus  obtinuerunt  ac  obtinebunt  perpetuo  et 
possidebunt  libere  et  quiete.   Dicti  quoque  conjugati  renunciaverunt  bonis 
memoratis  et  omni  juri ,  quod  in  eisdem  habere  videbantur.   Nos  igitur,  25 
quia  predicto  tractatui  et  ordinacioni  presedimus,  prefatos  conmendatorem 
et  fratres  in  hiis  bonis  nunc  et  in  posterum  nolumus  aliqualiter  impediri ; 
immo  districtius  inhibemus,  ne  aliquis  dictam  causam  in  posterum  audeat 
suscitare,  mandantes  nostris  ofiicialibus  et  scultetis,  ut  nuUus  ipsorum  de 
aliqua  congnicione  et  judicio  super  predictis  bonis  forsitan  postulato  se  30 
ammodo  intromittat  in  firatrum  prejudicium  et  gravamen.  Hujus  eciam  rei 
testes  sunt:  EckehardusetFridericus  fratres  de  Bickenenobiles,  Hermannns 
Vitulus,  Ludewicus  frater  suus,  Gerlacus  de  Nona,  Henricus  de  Vfleiden, 
Fridericus  de  Langensten ,  Eckehardus  de  Eychen ,  milites ;  Ludewicus 
de  Wronhusen  et  Conradus  Worsthebendel ,  scabini  in  Marburg ;  Lude-  35 
wicus  de  Iringeshusen  et  Berwicus,  scabini  in  Hohenburg,  et  quam  plures 
alii  fide  digni.  Ad  majorem  predietorum  evidenciam  et  perpetuam  firmi- 
tatem  presens  scriptum  dedimus  sigilli  nostri  munimine  roboratum. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?,  die  beati  Laurencii  martiris. 


1280  oct.  26.  —  1280  nov.  29,  287 

Aus  orig.-perg.  in  Harburg  (deutscho.) .    Das  reitersiegel  des  landgrafen  zer- 
brochen.   Gedr.:  Gudenus  Codex  4,  938. 

384.  Friedrich^  Heinrich  und  Gunzelin  gebiiider  grafen  von  Beich- 
lingen  verzichten  auf  die  miihle  bei  Griefstedt  an  der  Lossa ,  durch 

5  deren  erbauung  sie  das  deutsche  haus  daselbst  beeinträchtigt  hatten. 

Griefstedt  1280  oct.  26. 
Fridericus  et  Henricus  et  Gunzelinus  fratres  dei  gracia  comites  de    ^^^^ 
Bichelingen  omnibus  in  perpetuum.  Temporales  actus  eonfirmat  litterarum 
auetoritas,  ne  succedat  oblivionis  in  rerum  ordine  difficultas.    Noverit 

loigitar  tarn  presens  etas  quam  successura  posteritas,  quod  cum  nos  molen- 
dinum  juxta  [yillam]  dictam  Grifstete  super  aquam  dictam  Lazs  minus 
racionabiliter  edificassemus ,  informati  fuimus  et  expediti,  quod  ipsum 
cum  justicia  permanere  non  potuit  sive  stare.  Unde  ob  honorem  dei ;  re- 
verenciam  venerabilis  Tlri  fratris  Hartmanni  nostri  generalis  magistri  et 

I5fratrum  domus  Theutonice  abrenunciavimus  omni  juri,  quod  habuimus 
vel  habere  videbamur  in  dicto  molendino ;  ita  quod  neque  nos  neque  ali- 
quis  heredum  nostrorum  vel  quisquam  alter  in  loco  ipsius  molendini  vel 
in  alio  loco ,  ubi  de  jure  non  possit,  aut  in  bonis  dictorum  fratrum  aliud 
molendinum  amplius  coUocet  seu  conponat.   Si  vero  aliquis ,  quod  absit, 

20  in  locis  jam  pretactis  temere  molendinum  edificare  adtemptaverit ,  nos 
una  cum  sepedictis  fratribus  eandem  edificacionem  talem  debemus  et 
Yolumus  totis  viribus  nostris  in  quantum  possumus  prohibere.  Ut  autem 
hec  rata  et  inriolabilia  perhenniter  permaneant,  presentem  litteram  pre- 
dictis  fratribus  dedimus  sigillo  senioris  fratris  nostri  Friderici  prefati, 

25  cum  aliud  adhuc  non  habeamus.  firmiter  conmunitam.  Hujus  rei  testes 
sunt :  dominus  Albertus  Thuringie  lantgravius,  dominus  Henricus  comes 
senior  de  Hohenstein,  dominus  Fridericus  comes  de  Stalberc,  dominus 
Henricus  senior  de  Heiderungen;  Henricus  de  CoUede,  Conradus  de  Tre- 
bere,  Albertus  de  Harraz,  Hermannus  de  Raspenberc ,  milites ;  Henricus 

30  de  Bila  et  Fridericus  de  Gelingen. 

Acta  sunt  hec  anno  ab  incamacione  domini  m.  cc.  Ixxx.,  vii.  kalen- 
das  novembris,  prope  villam  dictam  Grifstete. 

Aus  nr.  734  (748)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.    Gedr.:  Gudenus  Co- 
dex 4,  940.  —  Eine  vOlIig  gleichlautende  urk.  mit  denselben  zeugen  stellten  unter 

35  gleichem  datum  aus :  »Albertus  et  Henricus  filius  noster  dei  gracia  comites  de 
Glichinstein«.    Nr.  773  (787)  des  genannten  copialbuches. 

385.  Friedrich  biirger  zu  Alsfeld  bescheinigt  dem  deutschen  hause 
bei  Marburg  den  empfang  des  preises  für  ein  verkauftes  haus  zu 

Gelnhausen.    1 280  nov.  29. 

40         Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem^  litterarum  solet    1280 
memoria  perhennari.  Hinc  est,  quod  ego  Fredericus  et  Hatzega  mea  uxor  "^^' 


288  ]2]8jiin.  16. 

cives  in  Alsueld  universis  tarn  preBentibns  quam  futuris  pa^am  hanc 
visuris  notum  esse  cupimus  et  publice  protestamnr,  nobis  . .  conmenda- 
torem  et  fratres  domus  Teuthonice  apnd  Marpurch  quadraginta  et  qidnqne 
marcas  denariorum  Aquensium  persolvisse,  in  qnibus  pro  domo  nostra  in 
Gelinhusen  sita  dictis  fratribns  per  nos  jnste  et  rationabiliter  communi-  5 
cata  manu  vendita  tenebantur  nobis  et  fuerant  debito  obligati.  Nos  quo- 
que  memoratam  denariorum  summam  in  numerata  pecunia  et  jam  soluta 
ab  eisdem  conmendatore  et  fratribus  presentibus  recognoscimus  integra- 
iiter  recepisse.  In  cujus  rei  evidentiam,  ne  ulla  super  premissis  ambi- 
guitas  in  posterum  oriatur,  presens  scriptum  in  testimonium  sigilli  civi-io 
tatis  Alsueld  appensione  postulavimus  conmuniri.  Hujus  facti  testes 
sunt :  Schado  sculthetus  in  Alsueld,  Wigandus  miles  de  Screizbach,  Ren- 
hardus  dictus  ex  inferiori  curia  Aldenburg.  Herbordus  de  Linden,  nobiles ; 
Fredericus  dictus  Longus ,  Coynradus  Huzman  nuncupatus ,  Coynradus 
Pankohe,  Hartmudus  filius  Kastellane ,  castrenses  ac  scabini  ibidem ,  eti5 
alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?,  iii?  kalendas  deeembris. 

Aus  dem  von  moder  beschädigten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Auf 
der  rückseite  steht  von  hand  des  XIV.  jahrh.:  Super  emptione  domus  in  Geiln- 
husin  dicte  Tzigelhus.     (Vgl.  nr.  517.)  20 

386.    Die  britder  Eberhard  und  Johann  von  Haiger  einigen  sich  mit 

dem  deutschen  hause  in  Marburg  über  entschädigung  für  die  ermor- 

düng  eines  ihrer  leute  zu  Kirchhain,    1281  jan.  18. 

1281  Quoniam  labilis  est  memoria  hominis ,  necesseest,  ut  ea,  que  sint 

permanencia,  scripture  testimonio  perhennentur.    Ergo  notum  esse  cupi-25 
mus  universis  tam  presentibus  quam  futuris,  quod  nos  Euerhardus  et 
Johannes  fratres  dicti  de  Heigere  renunctiavimus  actioni  seu  dampno, 
quam  et  quod  fratribus  domus  Theutonice  in  Martpurg  inferre  nitebamur 
propter  interfectionem  cujusdam  hominis  nostri ,  quam  Conradus  dictus 
Stuscenbechere  et  tres  sui  filii  in  Kirchain  commiserunt,  qui  eisdem  fra^  30 
tribus  domus  supradicte  subsunt  perpetuo  servicio  servituri ,  taliter  quod 
idem  C.  supradictus  et  tres  sui  'filii  pro  emenda  hominis  nostri  interfecti 
dabnnt  nobis  duas  marcas  legalis  monete  bonorum  denariorum  et  dati- 
vorum.   Insuper  H.  dictus  grebe,  qui  noster  erat  captivus,  ne  contingeret 
ipsum  redire  ad  carcerem,  dabit  unam  maream  denariorum  legalium  et  35 
bonorum  in  dominica  qua  cantatur  invocavit  me.    Necnon  Hartmannus 
dictus  de  Vbach  renunctiavit  dampno  sibi  facto  propter  causam  supra- 
dictam  et  suam  captivitatem.  Testes  et  arbitri  sunt  hü :  Rupertus  plebanus 
in  Dridorf,  Giselbertus  et  Johannes  milites  fratres  de  Derenbach ,  Con- 


1281  febr.  26.  — 12S1  min  13.  289 

radus  de  Wlizbach ,  Johannes  de  Widelbach  et  Hermannus  dictas  Ralr- 
gebe,  laici. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?,  sabbato  post  octavam  epy- 
phanie  et  ipso  die  Prisce  virginis  et  martyris. 
5  Sigillo  Everhardi  de  Heigere  supradicti  contenti  sumus. 

> 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).   Siegel  abgefallen. 

387.  Das  deutsche  haus  bei  Marburg  verspricht^  den  ertrag  seiner 
guter  zu  Herborn  und  Ballersbach  dem  Heinrich  Sinnege  bürger  und 
scheffen  zu  Herbom  und  dessen  ehefrau  Gertrud  auf  lebenszeit  jähr- 

10  lieh  zu  überweisen.    1281  febr.  26. 

Nos  frater  Hermannus  de  Rykele  conmendator  et  fratres  domus  Teu-    ^281 
thonice  apud  Marpurch  notum  esse  volumus  omnibus  presens  scriptum 
intuentibus  tam  presentis  temporis  quam  futuri,  recognoscentes  et  publice 
protestantes .  quod  nos  omnes  reditus  et  proventus  de  bonis  nostris  in 

15  Herberen  sitis,  videlicet  de  domo  Conradi  de  Dune,  de  macella  panum  et 
de  domo  Syfridi  mercatoris,  de  bonis  eciam  nostris  inBalderbach  cedentes, 
Henrico  dicto  Sinnege  civi  et  scabino  in  Herberen  ac  Gerthrudi  sue  uxori 
temporibus  vite  ipsorum  singulis  annis  dabimus  et  tenemur  absque  di- 
minucione  qualibet  ministrare.  In  hujuls  facti  evidenciam  eisdem  paginam 

20  hanc  dedimus ,  cui  ad  majus  robur  et  testimonium  nostrum  sigUlum  est 
appensum.  Testes  autem  sunt:  frater  Heimannus  de  ßamersdorp,  irater 
Ludewicus  de  Muncenbach,  frater  Conradus  de  Herberen,  saeerdotes; 
frater  Wolterus  de  Northecke,  frater  Kulo,  frater  Eckelo  de  Vroinhusen, 
et  alii  quam  plures. 

^^         Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  primo,  iiii?  kalendas  marcii. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Idstein  (Dillenb.  archiv). 

388.  Heinrich  von  Urf  verkauft  dem  deutschen  hau^e  in  Marburg  leib- 

eigene.    Treysa  1281  märz  13. 

Ego  Henricus  dictus  de  Oyrphe  et  Beatrix  mea  uxor  universis  Cristi  i28i 
sofidelibus,  ad  quos  presentes  littere  pervenerint,  notum  esse  volumus  et  ™*"^3- 
publice  protestamur,  quod  nos  conmunicata  manu  Henricum  etConradum 
fratres  dictos  Redel,  Aleydim,  Qertrudim,  Juttam  et  Hyldegundim  eorum 
sorores  necnon  et  ipsorum  puerös  jam  natos  sive  in  posterum  nascituros 
nobis  proprietatis  et  servitutis  titulo  attinentes  religiosis  viris  .  .  conmen- 
35  datori  et  ftatribus  domus  Teuthonice  in  Marpurg  pro  quatuor  libris  de- 
narioinim  monete  Ameneburgensis  vendidimus  eodem  titulo  perpetuis 
temporibus  possidendos ,  renunciantes  pro  nobis  et  pro  nostris  heredibus 
Omnibus  juribus,  peticionibus ,  exactionibus  ac  aliis  serviciis,  quibuscum- 

H«B8.  Urkundtnbuch.    1.  19 


1 


/ 


S90  1281  apr.  4. 

que  censeantur  nominibns,  que  nobis  in  predictis  hominibus  sen  in  ipsonim 

pueiis  in  presenciarum  conpetunt  aut  in  futuro  conpetere  possent  in  mi- 

nimo  aut  majori.   Ut  autem  hoc  factum  a  nobis  et  nostris  successoribns 

stabile  permaneat  et  inconvulsum  et  ne  alicoi  super  premissis  dubinm 

oriatur,  prefatis  .  .  conmendatori  et  fratribus  in  Marpurch  presentem  ego  5 

H.  dedi  paginam,  cui  ad  majus  robur  et  testimoninm  meum  sigillum  est 

appensum.    Testes  hujus  facti  sunt:  Rodulfus  de  Trogelrode  scultetus  in 

Jaisberg,  Ludewicus  de  Linsingen,  Hellewicus  Schicke,  Rodolphus  Vloge 

scabinus  inTreyse,  Gerlacns  scultetus  inKirhain,  et  alii  quam  plures  fide 

digni.  lö 

Actum  et  datum  Treyse ,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  primo ,  iü.  idus 

marcii. 

Aus  (Jrig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .  Auf  dem  schön  erhaltenen  dreieckigen 
Siegel  zwei  von  einander  abgewendete  adlerköpfe ;  umschr. :  S»'  HENRICJ-  DE- 
VRPHE.  15 

389.      Vereinigung  ztvischen  dem  detitschen  hause  bei  Marburg  und 

der  midlenn  Gertrud  zu  Kirchhain ,  wonach  letztere  die  mühle  an  der 

Klein  und  die  äcker  zu  Obernhain  und  Kirchhain  mit  ausnähme  der 

neuen  mühle  zu  Beuern  in  erbpacht  erhält.    1281  apr,  4. 

1281  Que  geruntur  in  tempore,  ne  labantur  cum  cursu  temporis,  poni20 

*^''  ■  solent  in  lingua  testium  et  scripii  memoria  etemari.  Noverint  igitur 
universi,  quod  super  discordia  inter  venerabiles  vires  .  .  conmendatoreni 
et  fratres  domus  Theutonice  apud  Marpurg  ex  parte  una  et  Gerthrudim 
molendinariam  in  Kyrchagen  et  suos  pueros  ex  altera  pro  tempore  habita 
talis  fuit  conpositio  ordinata,  quod  ipsa  et  sui  pueri  molendinum  apud  vil-  25 
lam  super  Glene  situm  et  agros  suos  inOuerenhagen  et  in  Kyrchagen  cum 
Omnibus  eorum  attinenciis,  molendino  novo  in  Buren,  cujus  actioni  penitns 
renunciaverunt,  dumtaxat  excepto,  jure  hereditario  pro  pensione  annua, 
videlicet  viginti  octo  solidorum  denariorum  usualium  in  feste  beati  Martini 
et  Andree  divisim  dandorum,  similiter  unius  maldri  tritici,  unius  maldri30 
siliginis,  Septem  modiorum  avene  et  duorum  anserum  suis  temporibus 
solvendorum  perpetuo  possidebunt ;  de  quibus  bonis  eciam  predictis  fratri- 
bus consueta  servicia  exhibebunt.  Hujus  rei  testes  sunt:  Bertrammus 
yiceplebanus  in  Ameneburg,  Theodericus  rector  scolarium  ibidem ;  Eme- 
rico  de  Volfeskelen ,  Theodericus  Scutzesper ,  Conradus  de  Eruershusen,  35 
Conradus  de  Marcdorph.  milites;  Gerhardus,  Jacobus  fratres  de  Selbem, 
Johannes  Sconeheldis,  Helewicus  Goltscredere,  Hermannns  Albus,  Bruno 
de  Literstede,  Guntherus  de  Selbem,  scabini  et  burgenses  in  Ameneburg; 
Gerlacus  sculthetus  de  Kyrchagen,  Conradus  advocatus  de  Ouerenhagen, 
et  alii  quam  plures.   Ad  ampliorem  higas  ordinationis  evidentiam  presen-  40 


1281  apr.  4.  291 

tem  litteram  sigillis  domini  Adolfi  de  Ameneburg  scnltheti  ac  nniversi- 
tatis  loci  ejusdem  utrobique  obtinuimus  roborari.   Nos  vero  A.  sculthetus 
prefatns  et  universitas  in  Amenebnrg  sigilla  nostra  ad  instaneiam  pre- 
cum  parcium  ntrarumqae  presentibus  duximns  apponenda. 
5  Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxi?,  in  die  Ambrosii  confessoris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-    Siegel:   1)  dreieckig;  drei  mit  den 

spitzen  einander  zugekehrte  lindenblätter  und  zwischen  je  zwei  derselben  eine  lilie ; 

umschr.:  SIGILLVM-  ADOLFI-  DE-  NORDEKEN-   2)  rund;  bischof  zwischen  zwei 

mit  thürmen  versehenen  mauern  stehend;  umschr.:  SIGILLVM- VNIVEßSITATIS- 

10  IN-  AMENEBVRC- 


390.  Philipp  von  Iloherifels  verzichtet  auf  die  gfiter  zu  Oberßörsheim^ 
welche  der  bisherige  lehmträger  ritter  Wolfram  von  Gundheim  an 
Gozzo  von  Flörsheim  und  dieser  an  das  deutsche  haus  daselbst  ver- 
kauft  hat^  wogegen  Wolfram  ihm  guter  zu  Bermersheim,  Gundheim 
15  und  Dalborn  zu  lehn  aufträgt.   1281  apr.  4^). 

Phillippus  de  Hohenvels  universis  presencium  litterarum  inspectori-    1281 
bus  constare  volumus,  quod  precibus  Wolframi  militis  de  Guntheym  *^'* 
nostri  fidelis  inclinati  bonis  omnibus  in  Flörsheim  superiori  et  in  campis 
diete  ville  sitis,  que  idem  Wol.  a  nobis  in  feodo  habere  dinoscitur,  quo 

20  ipse  Wolframus  Gozzoni  de  Flörsheim  vendidit  et  Gozzo  postea  fratribus 
domns  Thentonice  vendidit^  rennnciamns  simplieiter  et  de  piano  et  trans- 
ire  permittimns  in  proprietatem  dictomm  fratrnm,  profitentes  in  ipsis 
bonis  deineeps  nichil  juris  vel  consuetudinis  nos  habere.  Pro  quibus  Wol. 
et  Agnes  nxor  ejus  qninque  jugera  vinearum;  quorum  duo  sita  sunt  in 

25  campis  Bermersheim  in  valle,  que  diciturHanendal,  item  duo  in  marchia 
Guntheim  in  gewanda,  que  diciturOsterlange,  et  dimidium  aputDalbumen 
descendens  ^] ,  nobis  dicta  jugera  in  reconpensam  antedictorum  bonorum 
conmunicata  manu  resignantes ,  aput  Guntheim  publice  contulerunt.  In 
cujus  facti  nostri  evidens  testimonium  et  robur  perpetuum  presentem 

30  litteram  sigillo  nostro  duximus  roborandam. 

Actum  anno  domini  m.  cc.  Ixxx.  primo,   in  festo  beati  Ambrosii 
archiepiscopi. 

Aus  nr.  546  (555)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 


1)  Vgl.  nr.  393. 
35         2)  Descendens  ist  zn  Dalbnrnen   zn   ziehen  (Nieder-  oder  Unterdalburnen). 
Einen  solchen  ort,  der  bei  Bermersheim  und  Gundheim  liegen  müsste,  finde  ich  nirgends  er- 
wähnt ;  In  der  nähe  liegt  nnr  D  a  1  s  h e  1  m. 

19* 


292  1281  apr.  16.  -  1281  mai  27. 

391.  Ritler  Gerlach  von  Diedemhausen  verspricht  dem  deutschen 
hause  bei  Marburg  zehn  maller  körn  jährlich  aus  den  von  demselben 
erkauften  gütern  zu  Hofheim^  wovon  eine  mark  zum  jahresgedächlniss 

seiner  verstorbenen  gattin  Margarethe  verwandt  werden  soU. 

1281  apr.  16.  ^ 

1281  Quoniam  de  gestis  hominnm  eciam  laudabilibus  sepe  dura  emergit 

*^'*  *  calumpnia,  debent  ea,  que  fiunt  a  fidelibus,  scripture  memoria  perbennari. 
Hinc  est,  quod  ego  Gerlacus  miles  dictus  de  Dedintshusen  universis  Cristi 
fidelibus ,  ad  quos  presentes  littere  pervenerint,  cupio  esse  notum  publice 
recognoscens,  quodfratres  domusTeutbonice  apudMarpurg  de  proventibus  lo 
cedentibus  de  bonis  in  Houeheim  sitis  per  me  ab  eisdem  fratribus  justo  vendi- 
cionis  et  empcionis  interveniente  titulo  conparatis  decem  maldra  siliginis 
mensure  Marpurgensis  percipient  annuatim ;  ita  tarnen ,  quod  de  eisdem 
maldris  marca  una  denariorum  Aquensium  singulis  annis  in  anniversariis 
obitus  uxoris  mee  Margarete  pie  memorie  fratribus  diete  domus  in  Mar-  15 
purch  pro  pitancia  et  consolacione  perpetuo  ministretur.  In  cujus  facti 
stabilem  confidenciam  et  plenioris  roboris  firmitatem  sepedictis  fratribus 
presentem  exinde  confectam  dedi  paginam  sigilli  mei  munimine  con- 
munitam. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  primo,  xvi.  kalendas  maji.  20 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Auf  der  rUckseite  steht  von  gleichz. 
hand :  Pitantia  domine  Margarete  de  Dytenhusen.  Auf  dem  dreieckigen  sieget 
ein  liegender  kesselhaken  (  n)  ;  umschr. :  SIGILLVM*  GERLACI-  DE-  DIDEN- 
HVSEN- 

392.  Landgraf  Alhrecht  von  Thüringen  schenkt  die  mühle  zu  Www- 25 
dersleben  an  der  Un^trut  auf  bitten  Ludwigs  von  Schauenforst^  der  sie 
bisher  zu  lehn  hatte ^  dem  deutschen  orden.   Buttelstedt  1281  mai  27. 

1281  Ad  yitandum  fntura  litigia,  que  cupiditas  rerum ,  mater  licium ,  ge- 

mai27.  nerat  incessauter ,  consilio  sane  prudencie  est  inductum ,  utea,  que  rite 
et  racionabiliter  ordinantur,  litterarum  testimonio  perhennentur.  iHinc30 
est,  quod  nos  Albertus  dei  gracia  Thuringie  lantgravius  et  Saxonie  comes 
palatinus  recognoscimus  et  ad  singulorum  noticiam  cupimus  pervenire, 
quod  unum  molendinum  situm  in  villa  Winrisloiben  et  aqua  Ünstrot  *) , 
quod  dominus  Ludewicus  de  Schowenvorst  a  nobis  possidebat  justo  ti- 
tulo feudali,  post  liberam  et  voluntariam  ipsius  molendini  resignacionem  35 
in  manibus  nostris  factam  ob  reverenciam  dei  genitricis  et  virginis  Marie 
predictum  molendinum  consenciente  filio  nostro  Friderico  et  ad  peticionem 


1}  Coplalbuch  Dunstxot. 


1281  mal  31.  293 

Lndewici  jam  dicti  hospitali  sancte  Marie  Jerosolimitano  ordinis  domns 
Theutonice  ex  certa  consciencia  in  proprium  dedimus  perpetuo  cum  omni 
jure  et  utilitate  sine  inpedimento  quolibet  possidendum.  Et  ut  hec  nostra 
donacio  robur  obtineat  firmitatis ,  presentem  litteram  super  eo  conscribi 
5  feeimus  et  sigilli  nostri  mnnimine  solidari  sub  teslimonio  horum ,  quorum 
nomina  subsequntur^  videlicet  comitis  Henrici  de  Swarzburch,  Henrici  de 
Blankenhain,  Hermanni  marscbalci  de  Eckeharsberge,  Henrici  de  Rosla, 
Henrici  de  Libenstete  et  Mathie  curie  nostre  notarii. 

Datum  et  actum  Botelstete,  anno  domini  m.  cc.  Ixxxi.,  vi.  kalendas 
lojunii. 

Aus  nr.  696  (709)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.     Gedr. :    Gudenos 
Codex  4,  941. 


393.     Philipp  von  Falkemtein  verzichtet  auf  die  guter  zu  Oberflörs- 
heim ,  welche  der  bisherige  lehnslräger  ritter  Wolfram  an  Gozzo  von 
1 5  Flörsheim  und  dieser  an  das  deutsche  haus  daselbst  verkauft  hat .  wo- 
gegen Wolfram  ihm  guter  bei  Mörrstadt^  Niederflörsheim'  und  Gnnd- 

heim  zu  lehn  aufträgt.   1281  mai  31  ^). 

Phillippus  de  Valkenstein  imperialis  aule  cammerarius  universis     1281 
litterarum  presencium  inspectoribus  constare  volumus ,  quod  Wolferami  ™* 

20militis  precibus  inclinati  omnibus  bonis  in  superiori  Flörsheim  et  in 
campis  dicte  ville  sitis,  que  idem  Wol.  a  nobis  in  feodo  habere  dinoscitur, 
que  ipse  Wolferamus  yendidit  Gozzoni  de  Flörsheim  et  postea  Gozzo 
fratribus  domus  Theutonice  vendidit,  renunciamus  simpliciter  et  de  piano 
et  transire  permittimus  in  proprietatem  dictorum  fratrum ,  profitentes  in 

25ip8is  bonis  deinceps  nichil  juris  vel  consuetudinis  nos  habere.  Pro  quibus 
bonis  Wol.  et  Agnes  uxor  ejus  hec  jugera  terre  seminalis:  inter  Mer- 
gestat  et  Nidern  Flörsheim  tria  jugera  in  tribus  locis  sita ,  tarnen  vicina, 
item  inter  Guntheym  et  Mergestat  jugerum  et  dimidium ,  item  ibidem  di- 
midium  jugerum,  item  ibidem  in  vicino  jugerum,  item  inter  pascua  Gunt- 

•"^oheym  et  Mergestat  duale  in  reconpensam  antedictorum  bonorum  con- 
municata  manu  resignantes  aput  Guntheym  publice  contulerunt.  In  cujus 
facti  nostri  testimonium  et  robur  perpetuum  presentem  litteram  sigillo 
nostro  duximus  roborandam. 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixxx.  primo,  in  vigilia  penthecostes. 

35  Aus  nr.  545  (554)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  * 


1)  Vgl.  nr.  390. 


294  1281JU1.  14. 

394.     Eckard  Kuppel  von  Merzhausen  verkauß  dem  deutschen  hause 
in  Marburg  seine  guter  zu  Seiheisdorf  und  Reprode.     1281  jtd.  14. 

1281  Negocia  humana  litteris  ac  voci  testium  mandata  ab  utroqne  trahont 

jui.  14.  «jjjjjQijjjg  finnamentum.   Hinc  est,  quod  ego  Ekkehardus  dictus  Kuppheln 
de  Menharthusen  notum  esse  volo  omnibus  presentem  litteram  inspec-  5 
turis,  qnod  cum  de  consensu  herednm  nostrorum  bona  nniversa,  que  haboi 
in  Siboldesdorf  et  Rephrode,  cum  omni  jure  et  utilitate  ad  ipsa  pertinen- 
tibus ,  silvis ,  pratis ,  pascuis ,  molendino ,  piscacionibus  et  aliis  omnibus 
attinenciis ,  que  pertinuerunt  ad  bona  eadem  ab  antiquo ,  exceptis  tribus 
solidis  annui  census  et  aliquot  caseis,  quos  in  monte  Reppherodersberge  lo 
retinui,  fratribus  domus  Theutonice  in  Marpürg  pro  viginti  marcis  Akuen- 
sium  denariorum  juste  et  racionabiliter  vendidissem ,  ego  constitutus  in 
Alsueldia  coram  viris  strennuis  Schadone  villico  ibidem,  Wigando  de 
Schrikesbach ,  Hennanno  de  Ruchershusen ,  Ruperto  de  Scrichkesbach, 
militibus,  Ottone  Slintwecke,  civibusque  Friderico  Haczechen,  Fiiderico  15 
Longo,  Conrado  Phannenkuchen ,  Ludewico  Reynoldi,   et  aliis  quam 
pluribus  in  Alsuelde  civibus  fide  dignis  predicta  bona  dedi  et  tradidi  in 
manus  fratrum  predictorum  jure  proprietatis  perpetuo  possidenda.   Quo 
facto  heredes  mei ,  videlicet  Gerlacus  filius  mens ,  Kunegundis  filia  mea 
et  Mengotus  maritus  ejus,  quorum  consentire  intererat  huic  alienacioni,  20 
ad  exprimendum  consensum  suum  super  ipsa  constituti  in  presencia 
strennuorum  virorum  inVrankenberc  Rudolphi  de  Helfenberc,  Volperti  de 
Virminnen,  militum,  Nodungi  sculteti  in  Vrankinberc ,  Mengoti  Aurei, 
Hermanni  de  Heldeberc ,  Riidingi  et  filiorum  suorum ,  Wemheri  m'agistri 
civium  in  Vrankenberc,  Gozzonis  et  filiorum  suorum,  Ludewici  et  Henrici25 
fratrum  de  Munechehüsen ,  Volperti  Gizonis ,  Eberhardi  de  Cellario ,  et 
aliorum  civium  de  Vrankenberc  libere  renunciaverunt  omni  juri,  quod  eis 
conpetebat  vel  competere  potuit  in  ipsis  bonis  et  attinenciis  eorundem. 
Nos  quoque  Gerlacus  filius  ejusdem  Eckehardi  Kuppheln,  Kunegundis 
filia  sua  et  Mengotus  gener  ipsius  supradicta  omnia  et  singula  rata  et  30 
grata  tenentes  recognoscimus  et  publice  protestamur  eadem  ita  esse, 
prout  superius  sunt  narrata ,  procurantes  sigillum  civitatis  Vranckenberc 
apponi  presenti  littere  in  testimonium  ejusdem  renunciacionis  nostre  facte 
in  Vranckenberc  coram  viris  militaribus  et  civibus,  qui  sunt  paulo  superius 
nominati.     Ego  nichilominus  Ekkardus  Kuppeln  ad  cavendum  plene35 
sepedictis  fratribus,  ne  super  premissis  cuiquam  possit  dubium  aliquod  in 
posterum  exoriri,  una  cum  apposicione  sigilli  mei  proprii  procuravi  eandem 
•    litteram  sigillo  civitatis  Alsueldie  roborari. 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixxxi.,  pridie  idus  julii,   presentibus 

suprascriptis.  40 

Aus  nr.  800  (814)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 


jul.  15. 


1281  Jul.  15.  —  1281  nov.  26.  295 

395.  Die  kinder  Gerlachs  von  Merlan  entsagen  allen  ansprüchen  auf 
die  deni  deutschen  hause  in  Marburg  gehörigen  guter  zu  Lamperts- 

hausen.    Buseck  1281  juL  15. 

Ego  Vlricus  filius  quondam  Gerlaci  advocati  de  Merlowe  et  nos  Adyl-    1 281 

5  hedis  et  Sara  quondam  filie  ejusdem  Gerlaci  notum  esse  volumas  omnibns, 
ad  quos  pervenerit  presens  scriptum ,  quod  nos  constituti  in  Buchesecke 
coram  multis  hominibus  fide  dignis  renunciavimus  cum  bona  nostra  volun- 
täte  Omnibus  juribus ,  si  qua  nobis  competebant ,  in  bonis  fratrum  domus 
Theutonice  in  Marthpurg  in  villa  Lamprechtishusen  et  eciam  actioni ,  si 

10  qua  nobis  super  eisdem  bonis  contra  predictos  fratres  competere  potuisset. 
Et  [ut]  hujusmodi  nostra  renunciacio  libere  et  publice  facta  scripti  testi- 
monio  firmaretur  et  perhennaretur ,  presentem  litteram  conscribi  fecimus 
et  ipsam  sigillis  domini  SyfiFridi  plebani  in  Buchesecke ,  Adolphi  de  Hu- 
chelcheim  et  Senandi  de  Buchesecke  militum  procuravimus  sigillari.  Nos 

15  quoque  Syfifridus  plebanus  et  Senandus  de  Buchesecke  ac  Adolphus  de 
Huchelcheim  recognoscimus ,  quod  ad  instanciam  et  peticionem  predio- 
torum  Ylrici  et  sororum  suarum  eidem  littere  sigilla  nostra  apposuimus 
et  quod  nos  duo  plebanus  et  Senandus  miles  dictam  renunciacionem  audi- 
vimus  et  vidimus  fieri  coram  nobis. 

20  Datum  in  Buchesecke,  anno  domini  m.  cc.  Ixxxi.,  idus  julii.  Presen- 
tibus  testibus  infra  scriptis :  Eckardo  et  Kuzero  de  Bilchesecke ,  Hart- 
manno  et  Johanne  de  Büchesecke,  Hiltwino  de  Burcarsvelde,  militibus ; 
Rudolphe  dicto  judice,  Johanne  filio  Johannis  de  Buchesecke,  Hermanne 
etWygando  dictis  Wysegugkele,  Henrico  Sahen,  Brunone  de  Hohenuels, 

25  Eckardo  de  Burcarsvelde ,  et  aliis  quam  pluribus  militaribus  et  rusticis 
de  Buchesecken  fide  dignis. 

Aus  nr.  70  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

396.  Landgraf  Albrecht  von  Thüringen  bestätigt  dem  deutschen  orden 
die  Schenkungen  des  lafidgrafen  Ludwig  und  seiner  andern  vorfahren 

30        sowie  seinen  ganzen  güterbesitz^  namentlich  im  dorfe  Hausen, 

Eisenach  1281  nov.  26. 

In  nomine  domini,  amen.  Albertus  dei  graciaThuringie  lantgravius,  1281 
Saxonie  comes  palatinus,  omnibus  presentem  paginam  inspecturis  in 
perpetuum.  Cum  ea ,  que  geruntur  in  tempore ,  vergant  in  precipicium 
35  oblivionis ,  si  non  litterarum  testimonio  confirmantur ,  prolixitas  etenim 
temporum  facta  hominum  obnubilat  et  obfuscat ;  noverint  igitur  universi, 
quod  ob  honorem  dei  ac  ad  peticiones  magistri  et  fratrum  domus  Theu- 
tonice omne  jus  judiciorum  et  libertatum,  quod  illustris  princeps  dominus 
Ludewicus  olim  Thuringie  lantgravius  ipsis  donavit,  necnon  omnia  bona 


nov.  26. 


296  1281  dec.  7. 

alia  Ben  proprietates ,  quas  idem  lantgravins  et  alii  antecessores  nostri 

dictis  dederunt  fratribus ,  hujus  sciipti  patrocinio  confirmamus ,  volentea 

donaciones  hujusmodi  eisdem  fratribus  tarn  rite  et  racionabiliter  factas  a 

nobis  et  nostris  snccessoribiis  ratas  et  gratas  perhenniter  observari ;  sie 

videlicet,  quod  quascumque  possessiones  agrorum  cultorum  vel  incul-  ^ 

torum,  arearum,  pasenornm,  pratoram,  yinearnm,  piscacionnm,  aquarnm, 

judiciornm  et  omninm  aliomm  in  villa  dieta  Hnsen  ae  in  aliis  villis  eis 

donatas  vel  titnlo  empcionis  aut  qnocnmque  alio  titnlo  eontraetas  snpra- 

dicti  fratres  habent  vel  in  posterum  babebunt ,  eodem  jure ,  quo  predicta 

ad  nos  spectare  deberent  vel  nobis  conpetere  viderentur,  absque  quolibet  lo 

inpedimento  ipsi  libere  possidebunt.   Testes  hujus  rei  sunt :  comes  Otto 

de  Luttherberch,  comes  Guntherus  senior  de  Kheuemberch,  comes  Theo- 

dericus  de  Hoenstein ;  ministeriales :  Guntherus  de  Salza,  Guntherus  de 

Slatheim,  Hermannus  dictus  Stranz,  Hermannus  de  Milaet  Mathias  nostre 

curie  prothonotarius ,  et  plures  alii  fide  digni.  Ne  vero  super  premissisis 

dubitacio  possit  oriri ,  pretactis  fratribus  istam  dedimus  litteram  sigilli 

nostri  robore  conmunitam. 

Datum  Isnakhe,  anno  domini  millesimo  ce?  Ixxxi?,  vi?  kalendas  de- 

cembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Das  reitersiegel  des  landgrafen  zer-20 
brechen.    Gedr.:  Entdeckt.    Ungmnd  nr.  63;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,  514. 

397.  Das  kloster  Reinhardsbrunn  überlässt  dem  deutschen  orden  seinen 
hof  an  der  Lehmannsbrücke  zu  Erfurt.    1281  dec.  7. 

1281  Nos  Marquardus  divina  permissione  abbas  totumque  capitulum  mo- 

^•c.  7.  uasterii  in  Reinherisbum  recognoscimus  et  notum  facimus  universis  tam  25 
presentibus  quam  futuris  presentes  litteras  audituris ,  quod  de  multimoda 
honestate  et  fidei  constancia  honorabilium  virorum,  videlicet  fratris  Hart- 
manni  magistri  domus  Theutonicorum  et  confrati-um  suorum  firmiter  pre- 
sumentes,  de  consensu  parili  et  unanimi  voluntate  concessimus  ipsis 
curiam  nostram  in  Erfordia  juxta  pontem  Libemannisbrukin  sitam  justo  30 
hereditatis  tytulo  perpetuo  possidendam ;  ita  sane,  ut  ad  indicium  nostre 
proprietatis ,  per  quam  libertatem  civilitatis  in  Erfordensi  opido  posside- 
mus,  dicti  fratres  unum  fertonem  argenti  et  tres  solidos  Erfordensium 
denariorum  in  feste  Martini  ecclesie  nostre  camerario  de  eadem  curia  sub 
annuo  censu  solvant ;  hoc  nichilominus  addito ,  ut ,  si  aliquis  vel  aliqui  35 
heredum  aut  coheredum  dicte  curie  fortasse  nos  impeterent  pro  alienacione 
hereditatis  tempore  procedente,  memorati  fratres  in  omni  causa  nobis  de- 
super  emergente  contra  quoslibet  actores  fideliter  se  pro  nöbis  Offerent 
defensores.  Testes  hujus  rei  sunt :  dominus  Cristanus  episcopus  Sambien- 
sis,  dominus  Albertus  lantgiavius  Thuringorum,  dominus  Otto  comes  de 40 


\ 


1281  dec.  30.  297 

Lutirberc ,  dominus  Heidemannns  de  Hain,  dominus  Hermannus  de  Her- 
sUderode ,  milites,  et  alii  quam  plures.  In  cujus  facti  memoriam  litteras 
has  patentes  sigillis  nostris  signatas  conscribi  placuit  ad  cautelam. 
Datum  anno  domini  millesimo  cc?  Ixxxi?,  vii.  idus  decembris. 

5  Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  ovalj  Bitzender  abt  mit  buch 

undBtab;  umschr.:  S-' MARQVARDI- REINEESBVRNESIS- ABBATIS- 

398.  Genannte  von  Schlitz,  von  Steinau  und  von  Romrod  entsagen  zu 

gunsten  des  deutschen  hauses  hei  Marburg  ihren  ansprachen  auf  guter 

zu  Rossberg  und  Elmshausen,    Ilomberg  1281  dec,  30. 

10         Evaneseit  actio  temporalis,  nisi  firmetur  apicibus  sigillatis.    Hinc    i^si 
est,  quod  nos  Fridericus  miles  de  Slidese  et  uxor  mea  legittima ,  Symon 
de  Slidese  et  conjux  mea  Ysindrudis ,  item  Gyso  de  Stennowe  miles  et 
conjux  mea  Hildegundis ,  item  Gysela  relicta  Richolfi  quondam  de  ßu- 
merode,  item  Henricus  de  Rumerode  et  conjux  mea  Mehthildis,  item 

15  Albertus  de  Bumerode  omnibus  tam  presentis  temporis  quam  futuri  hanc 
litteram  visuris  notum  esse  cupimus  publice  recognoscentes ,  nos  omni 
juri,  actioni  et  impetioni ,  que  nobis  conpetebat  vel  in  futurum  conpetere 
posset  super  bonis  in  ßosseberg  et  in  Elmudehusin  sitis  cum  suis  per- 
tinentiis,  videlicet  silvis,  pratis,  pascuis,  agris,  terris  cultis  et  incultis  et 

2oaliis  quibuscunque  attinentiis,  renunciasse  pure,  simpliciter  et  solute, 
nuUo  nobis  dominio ,  jure  vel  inpetione  de  cetero  super  eisdem  bonis  et 
suis  attinentiis  reservatis.  Preterea  si,  quod  absit,  tempq^e  succedente 
quemquam  coheredum  nostrorum  ipsa  bona  impetere  contingeret  trabende 
conmendatorem  et  fratres  domus  Teuthonice  apud  Marpurg  in  causam, 

25  eo  quod  possessores  bonorum  eorumdem  existant  et  dominium  in  eis  ob- 
tineant,  nostro  ad  boc  pleno  consensu  accedente ,  nos  Fridericus  miles  et 
Symon  de  Slidese  predicti  bona  fide  promittimus  et  presentibus  firmiter 
nos  obligamus ,  ipsas  causas  et  questiones  per  nostros  coheredes  ratione 
dictorum  bonorum  motas  expedire  propriis  expensis  et  conplanare,  ita 

30  quod  prefati  conmendator  et  fratres  in  ipsis  bonis  quiete  perpetuo  possi- 
dendis  nullnm  patiantur  penitus  detrimentum;  et  ad  hoc  perficiendum 
Marpurg  intrabimus ,  inde  nunquam  exituri,  donec  questiones  seu  impe- 
tiones  coheredum  nostrorum  quoad  ipsa  bona  plane  deponamus.  Quodsi 
in  hoc  defecerimus  quacunque  ex  causa,  quivis  nostrum  extunc  prehabitis 

35  conmendatori  et  fratribus  decem  marcas  denariorum  dabit  et  extunc  fide 
nostra  observata  de  Marpurg  egrediemur  et  erimus  absoluti ;  permittentes 
ipsos  conmendatorem  et  fratres  suum  jus  et  dominium,  quod  in  antedictis 
bonis  et  suis  attinentiis  nobis  attestantibus  per  omnia  plenum  habere 
dinoscuntur,  deinceps  per  sc  defendere  et  tueri.  In  cujus  nostre  renun- 


298  1282  »pT.  20. 

ciationis  et  recognitionis  majorem  evidentiam  scriptnm  hoc  antedieÜB 
religioßis  viris  . .  comnendatori  et  fratribus  porreximus  nostrorum  appeur 
sionibüs  sigillorum  conmunitum.  Testes  vero  sunt:  Gerlacas  miles  de 
Didinshusin,  Gvntramus  pincerna,  Gerlacus  de  Nona,  Conradus  de  Vflei- 
den, milites ;  item  Wigandns  de  Ebizdorf,  item  Ludewicus  scabinus  in  5 
Hohinbarg  dictus  de  Yringishusin ;  item  frater  Bnrchardus  conmendator 
Süpradictus,  frater  Waltherus  de  Nordeckin,  frater  Henricus  Kulo,  et  alii 
plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  in  Hohinburg ,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxii? ,  tertio 
kalendas  januarii.  lo 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Von  den  ursprünglich  angehängt  ge- 
wesenen 4  siegeln  ist  das  letzte  abgefallen;  die  anhängenden  sind  dreieckig.  Auf 
dem  ersten  und  zweiten  zwei  aus  der  rechten  ecke  des  Schildes  schräg  herablau- 
fende  parallele,  nach  oben  gezinnte  balken;  umschr.:  SIGILLV-  FßlDERICI'  DE- 

SLIT.SE.  und.  SIGILLVM-  HEINRICL  DE- SE-     Auf  dem  dritten  zwei  15 

thtirme;  umschr,:  SIGILLVM-  HENRICI.  DE-  RVMEßODE- 

399.  Rilter  Dimar  burgmann  zu  Kalsmunt  und  seine  galtin  MeclUild 
vermachen  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  ihre  guter  zu  Wetzlar^ 
Dudenhofen^  Allenslädten^  Blasbach^  Quembach^  Wetz^  Steindorf  und 

Semisdorf^) .     1282  aj>r.  20.  20 

1282  In  nomine  domini,  amen.   Noverint  universi  presentium  inspectores, 

quod  ego  Dymarus  miles  castrensis  in  Calsmunt  et  Methildis  uxor  mea 
communicatis  manibus  nostris ,  voluntate  concordi  et  consensu  dedimas 
et  damus,  dOnavimus  et  donamus  per  presentes  donatione  inter  vivos 
pure  et  irrevocabiliter  propter  deum  venerabilibus  et  dilectis  in  CriBto25 
fratribus  Theutonice  domus  apud  Marpurg  bona  nostra  subscripta  cum 
Omnibus  juribus  suis  et  pertinenciis  ad  ea,  agris,  pratis,  paschuis,  aquis, 
nemoribus  sive  campis  cultis  vel  incultis  post  mortem  nostram  in  reme- 
dium  animarum  nostrarum  et  salutem  dono  elemosine  perpetuo  possi- 
denda.  Hec  videlicet  bona:  curiam  nostram  Wetflarie ,  quam  inhabita- 30 
mus,  cum  suis  appendiciis  universis;  item  bona  nostra  in  Dudinhobe 
proprietaria  universa  et  decimam  ibidem,  quam  a  nobili  viro  domino  Hart- 
rado  de  Merenberg  tenuimus  in  feodo;  item  curiam,  vineam  et  universa 
bona,  que  habemus  in  Aldinstede ;  item  bona  nostra  in  Blasbach,  Quenen- 
bach,  Wetfe,  Steindorf  et  in  Semisdorf  universa.  Que  inquam  bona  omniass 
prelibata  confitemur  et  protestamur  nos  resignasse  in  manus  fratrum  pre- 
dictorum  proprie  et  eadem  recepisse  ab  ipsis  jure  colonario  possidenda; 
ita  tamen,  quod  nobis  quoad  viventibus  et  alten  nostnim,  quoad  vixerit, 


1)  Jedenfalls  die  von  Vogel  Beschreib,  d.  Herzo^th.  Nassau  720  erwähnte  wüstung 
Semersdorf  südlich  von  Herborn  an  der  müudung  des  Rehbachs  in  die  Dill.  40 


1282  mal  7.  299 

deserviant  ac  omnino  nsui  nostro  cedant.  De  qnibns  libram  cere  solve- 
mns  eis  annis  singulis  nomine  pensionis.  Post  decessum  vero  atriusque 
nostrnm  cedent  ipsis  libere  et  absolute  propter  deam,  sicut  superius  est 
expressom.    In  hujas  nostre  donationis  testimonium  et  robur  perpetuum 

5  dedimus  eis  presens  scriptum  civitatis  Wetflarie  et  castellanorum  inCals- 
mxmt  sigillorum  appensionibus  ad  preces  nostras  et  instantiam  roboratum. 
Testes  hujus  rei  deputati  sunt :  Gerbertus  quondam  advocatus,  Eckehar- 
dus,  Berao,  Gemandus  Lye,  Wigandus  Dithero,  Wigandus  de  Gozelis- 
hnsen,  Vdo  et  Heinricus  de  Catzinfurt,  scabini  Wetflarienses ;  item  Reyo 

lojavenis,  Heynemannus  gener  Bernonis,  Hartradus  Blido,  Hermannus 
Hegere,  Heinricus  Waltsmit  et  Conradus  dictus  Schellinbergere ,  cives 
ejusdem  civitatis. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  octuagesimo  secundo,  xii?  kalendas  maji. 
Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Siegel:  1)  abgefallen.  2)  zerbrochen. 

15  400.     Friedrich  der  ältere  graf  von  Beichlingen  überlässt  dem  deut- 
schen hause  in  Griefstedt  die  hälfte  des  Melelberges^  welche  es  von 
dem  bisherigen  lehnslräger  Hermann  Nenzemann  erkauft. 

Frankenhausen  1282  mai  7. 

Nos  Fridricus  dei  gracia  comes  major  de  Bichelingin  universis  Cristi    1282 

20  fidelibus  presentem  litteram  inspecturis  salutem  in  perpetuum.  Cum  ea, 
que  aguntur  in  tempore,  processu  temporis  labantur  cum  tempore, 
necesse  est ,  ut  acta  hominum  digna  memoria  non  solum  scriptis ,  sed  et 
proborum  virorum  testimoniis  roborentur.  Noverint  igitur  tam  presentes 
quam  futuri ,  quod  nos  silvam  lignorum  ac  nemorum  cum  terra  dimidii 

25  montis  in  Metelberc,  que  ad  nos  spectabat  jure  feodali,  quam  silvam  fra- 
tres  domus  Theutonice  in  Grifstete  ab  Hermanno  dicto  Nenceman  suis 
emerunt  denariis ,  cum  omni  jure ,  quod  nobis  ab  hac  silva  cedere  vide- 
batur,  hanc  silvam  cum  terra  j am  dictis  fratribus  cum  jure,  quod  vulga- 
riter  dicitur  proprium,  contulimus  perpetuo  possidendam.   Ne  autem  hec 

30nostra  donacio  racionabiliter  facta  a  nostris  in  posterum  heredibus  vel 
quibuscumque  aliis  aliquo  modo  valeat  imtari,  presentem  litteram  pre- 
dictis  fratribus  sigilli  nostri  munimine  roboramus.  Testes  vero  hujus  rei 
sunt :  Hunoldus  de  Kelbera,  Heino  de  Rotinburc,  Ludewicus  de  Heme- 
leibin,   Henricus  de  Kollede,   Eckehardus  [de]  Kanewerfin,  Henricus 

35  Lens,  Nencemannus  de  Retingestete,  Eckehardus  Diues,  milites ;  Alber- 
tus de  Rateleibin,  Fridericus  scriptor,  Wemherus  de  Vipeche ,  Siflfridus 
et  Wemherus  filii  ejusdem,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Acta  sunt  hec  ante  civitatem  Frankinhusen  in  cimiterio  sancti  Nico- 

^lai,  anno  domini  m.  cc.  Ixxxii.,  nonas  maji. 

40        Aus  nr.  761  (775)  des  Marbiirger-copialbuchea  in  Wien. 


mal  7. 


mai  26. 


300  1282  mai  26. 

401.  Heinrich  von  Gossfelden^  Elisabeth  seine  gattin  und  JtMa  seine 
muUer  vermachen  unter  gewissen  bedingungen  dem  deutschen  hause 
bei  Marburg  ihre  guter  zu  Anzefahr^  Gossfelden  und  Nonnenhausen, 

1282  mai  26. 

t282  Qaoniam,  ut  sapientis  testatnr  anctoritas,  omnium  habere  memoriam  5 

et  in  nullo  penitus  deviare  divine  potius  creditur  esse  virtutis  qnam  hu- 
mane, hinc  est,  quod  nos  Henricus  de  Gozfeldin  et  Elyzabeth  conjux 
mea  neenon  et  Jatta  mater  mea  ad  notitiam  nniversoram  tarn  presentium 
quam  futurorum  has  litteras  inspecturorum  volumus  pervenire  publice 
profitentes,  quod  omnia  bona  nostra  in  villis  Gozfeldin,  Anzenvar,  Nun-  lo 
nenhusin  sita  contulimus  ac  donavimus  mere  propter  deum  coadunata 
manu  et  pari  consensu,  matura  deliberatione  prehabita  religiosis  et  hono- 
randis  viris  .  .  conmendatori  et  fratribus  domus  sanete  Marie  Teuthoni- 
corum  apud  Marpurg  in  puram  et  perpetuam  elemosinam  atque  in  veram 
proprietatem  pro  nostrarum  remedio  animarum  libere  et  quiete  perpetuisis 
possidenda  temporibus,  eligentes  et  statuentes  exnunc  predictos  .  .  con- 
mendatorem  et  fratres  eorundem  bonorum  veros  heredes  et  legittimos 
esse  possessores;  hoc  addito,  quod  ipsa  bona  cum  suis  proventibus 
reconcessa  nobis  per  jam  dictos  .  .  conmendatorem  et  fratres  temporibus 
vite  nostre  tenebimus  pro  certo  censu,  videlicet  libra  cere  eisdem  a  nobis  20 
annualiter  persolvenda.  Quodsi  quando  qnempiam  ex  nobis  mori  conti- 
gerit,  Supers tites  vel  superstes  eadem  gratia  et  jure  in  eisdem  bonis  ni- 
chilominus  gaudeant  vel  gaudeat  et,  si  placet,  in  arbitrio  eorum  vel  ejus 
est,  ut  prefatorum  .  .  conmendatoris  et  fratrum  consilio  et  regimini  seu 
gubemationi  deinceps  sint  subjecti  vel  sit  subjectus.  lUud  quoque  addi-25 
cimus.  quod.  si  per  captivitatem  vel  ob  aliquam  aliam  legittimam  causam 
et  rationabilem  fortuna  sinistro  se  nobis  forsan  fato  ostendente  ad  talem, 
quod  absit ,  necessitatem  et  indigentiam  successu  temporis  devenerimus. 
ut  ipsa  bona  ratione  hujusmodi  vendere  nos  oporteat  in  parte  seu  in  toto, 
nos  extunc  eadem  bona  predicta  prenotatis  viris  . .  conmendatori  et  fra-  30 
tribus  tenemur  ad  emendum  consueto  foro  et  pretio  venalia  in  primis  et 
pre  Omnibus  exhibere  et  extunc.  si  ea  conparare  renuerint,  nos  ipsa  bona 
aliis  quibuscunque  vendendi  et  alienandi  plenariam  habebimus  faculta- 
tem.  Preterea  iidem  .  .  conmendator  et  fratres  bona  fide  promiserunt  pro 
nostris  personis  et  ipsis  bonis  in  omni  justa  causa  et  actione  tuendis  pro  35 
posse,  siopusfuerit,  et  defendendis.  Insuper  hoc  adjectum  est,  quod, 
si  nos  Henricus  et  Elyzabeth  prescripti  divino  annuente  nutu  in  posterum 
liberos  genuerimus  seu  procreaverimus,  omnis  extunc  pactio  et  donatio 
supra  exarata  prefatorum  bonorum  cassata  sit  penitus  et  ad  ipsos  nostros 
liberos  tamquam  heredes  proprios  et  legittimos  ipsa  bona  rite  devolven-  40 


1282  jun.  9.  301 

tnr,  duabas  areis  et  dimidia  in  Gozfeldin  conmntatis  pro  bonis  in  Nun- 
nenhusin  nostris  extunc  liberis  cedentibas  in  proprietatem  et  usnm  ante- 
dictomm  .  .  conmendatoris  et  fratrum  denuo  reyersuris.  In  cujus  nostre 
donationis  et  pacti  evidentiam ,  ne  aliqua  in  posterum  super  hiis  possit 

5  dubietas  suboriri,  scriptum  hoc  abbatisse  et  canonicarum  conventus  eccle- 
sie  in  Wetthere  ac  opidanorum  ibidem  rogavimus  et  impetravimus  sigil- 
lorum  appensione  consignari.  Nos  quoque  .  .  abbatissa  et  canonice  atque 
opidani  prenominati  recognoscimus  ea  sie  se  habere.  Testes  vero  sunt: 
Ludewicus  de  Gozfeldin  et  Dammo  frater  ejus,  Hermannus  de  Niderwet- 

lothere,  Herbordus  de  Wetthere,  Eberhardus  de  Samowe.  Godscalcus  ger- 
manus  ipsius,  Ludewicus  clericus,  Hermannus  de  Eeurenbach,  Gerlacus 
senior,  Gerlacus  dictus  Eya,  et  alii  quam  plures. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?cc?lxxx?ii?,  septimo  kalendas  junii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel:  1)  oval;  Maria  mit^em  kinde 

15  nebst  zwei  sie  anbetenden  gestalten;  umsclir.:  S-'  ECCE-  SCE-  MARIE- 1- WITTE- 

DIGMVDIS-  ADELINDIS-  2)  rund;  ein  weltlicher  fürst,  in  der  rechten  ein  seh  wert 

und  die  linke  anfeinen  schild,  worauf  ein  aufgerichteter  löwe,  gestützt,  und  ein 

bischof,  beide  neben  einander  sitzend;  umschr.:   SIGILLVM-  CIVITATIS- 

TEBE-    Gedr.:  Hist.  dipL  Unterricht  nr.  50  (auszug). 


20  402.  Die  hegine  Lucärdis  einst  gatlin  bruder  Wallhers  von  Nordeck 
verkauft  dem  deutschen  hause  in  Marburg  einkünfte  von  ihren  gutem 

zu  Rossberg.    Kirchhain  1 282  jun.  9. 

Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem ,   litterarum  solet    1292 
memoria  perhennari.   Hinc  est,  quod  ego  Lucärdis  beckina  relicta  fratris  ^^' 

25  Waltheri  de  Nordecken  notum  esse  cupio  omnibus  tarn  presentibus  quam 
futuris  litteram  hanc  visuris,  me  honorandis  viris  .  .  commendatori  et 
fratribus  domus  Teuthonice  in  Marpurg  talentum  denariorum  de  bonis 
meis  in  Rosseberg  in  censu  annuo  rite  et  rationabüiter  vendidisse  perpe- 
tuis  temporibus  ipsorum  usibus  deputandum,  abrenuntians  deinceps  omni 

30  juri  et  proprietati,  que  michi  usque  in  presens  super  predicto  censu  colli- 
gendo  competebant.  In  cujus  facti  cautelam,  cum  proprio  carerem  sigillo, 
scriptum  hujusmodi  sigillo  venerabilis  viri  Ludewici  decani  in  Amene- 
bürg  roborari  petii  et  impetravi.  Testes  sunt :  Dammo  de  Sindelosfeldin, 
Eckehatdus  de  Niderwalde ,  Eckehardus  de  Leiterstedin ,  Bertoldus  de 

35Kirchain,  Herwicus  de  Eirchain,  et  alii  plures. 

Datum  in  Kirchain,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxii?,  v?  idus  mensis  junii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Auf  der  rUckseite  steht  von  band  des 
XIV.  jahrh. :  Empcio  unius  talenti  denariomm  in  bonis  in  Rosseberg  venditi  per  do- 
minam  Luckardim  de  Calsmunt.  Siegel  oval;  priester  mit  buch  und  kelch;  umschr.: 
40  S'  LVDEWICI-  DECANI- 1-  AMENEBC- 


^ 


302  1282  jul.  19.  —  1282  aug.  2. 

403.  Bischof  Heinrich  von  Basel  verspricht  vierzig  tage  ahlass  allen^ 
welche  die  Elisabethenkirche  des  deutschen  hames  bei  Marburg  am 
tage  der  einweihung  und  an  den  folgenden  tagen  besv^chen  und  be- 
schenken.    Marburg  1282  jw/.  19. 

1282  Hemicus  dei  gratia  episcopus  Basileensis omnibus  vere5 

^"  '     ■  penitentibus  et  confessis ,  qui  ad  ecclesiam  beate  Elysabet  domus  Teu- 

thonice  apud  Marpurg  Maguntine  dyocesis  in  dedicatione  ipsius  ecclesie 

et  per  ejus  octavam  et  in  dedieationis  ejusdem  anniversario  et  per  ejus 

octavam  devote  accesserint  oratari  et  qai  ad  predictam  ecclesiam  manam 

porrexerint  adjutricem,  quadraginta  dies  peecaminum  de  injunctis  sibilo 

penitentiis  accedente  ad  hoc  reverendi  patris  domini  . .  archiepiscopi  Mar- 

guhtini  consensu  misericorditer  in  domino  relaxamus. 

Datum  Marpurg;  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  ii?,  quartodecimo  kalendas 

augusti. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.)'  Siegel  oval;  sitzender  bischof,  in  15 
der  linken  den  stab,  die  rechte  zum  segen  erhoben;  umschr.:  S*'  FBIS-  HEINR*' 
ORDINIS-  MINOR'  EPI-  BASILIEN'  ~  Gleichen  ablass  gaben  im  selben  jähre 
folgende  bischöfe  (sämmtlich  ausser  nr.  4  orig.-perg.  wie  vor) :  1)  Fridericus  Wor- 
matiensis  ep.  D.  Wormatie  (ohne  tag).  2)  Conradus  Osnaburgensis  ep.  D.  Marpnrg, 
xyiii.  kal.  sept.  (aug.  15).  3)  Otto  Paderbumensis  ep.  D.  wie  nr.  2.  4)  Conradus 20 
Argentinensis  ep.  D.  apud  Aschaffenburg,  y.  id.  sept.  (sept.  9).  Abschr.  sec.  XYIII. 

5)  Hartmannus  Augustensis  ep.  D.  apud  Aschaffinburg,  iii.  id.  sept.  (sept.  11). 

6)  Henricns  Treuerorum  archiep.  D.  apud  Popardiam,  in  octava  nativitatis  s.  Marie 
virg.  (sept.  15).     7)  Wemherus  Maguntine  sedis  archiep.  D.  [Bopar]die,  xvi.  kal. 
oct.,  pontif.  ao.  xxiii  (sept.  16).    8)  Sifridus  Coloniensis  archiep.  D.  Bopardie,  xyi.  25 
kl.  oct.  (sept.  16). 

404.  Johann  Weiss  überlässt  dem  deutschen  harne  bei  Marburg  seiften 
antheil  der  guter  Lutzelmanns  gegen  rückgabe  der  einst  dem  orden 

geschenkten  guter  bei  Amöneburg.   1 282  aug,  2. 

1282  Novercari  solet  oblivio  gestis  hominum,  nisi  roboret  ea  vivacitas  lit-30 

aiig.  2.  terarum.  Hinc  est,  quod  ego  Johannes  Albus  nuncupatus  publice  re- 
cognosGo,  me  resignasse  simpliciter  et  omni  dolo  semoto  ad  manus  vene- 
rabilinm  virorum  ac  religiosonim  .  .  conmendatoris  et  fratrum  domus 
Theutonice  apud  Marpurg  pro  me  bona  Lutzelmanni  bone  memorie,  que 
una  cum  fratre  meo  Henrico  possidere  deberem  quousque  adviverem,  in  35 
duarum  arearum,  horti,  pratorum  et  quoinndam  agrorum  juxta  Amene- 
bnrg  sitorum,  que  quondam  pro  elemosina  memorate  contuli  ecclesie  cum 
fratre  meo,  reconpensationem ,  quibus  pro  parte  renunciaverunt  pure 
mea,  ut  ea  etiam  vendere  et  in  manus  alias  alienare  possem,  dantes  prete- 
rea  facultatem,  donatione  siquidem  fratris  mei  H.  primitus  facta  rata  ni-  40 
chilominus  permanente.    Hujus  rei  testes  sunt:  Henricus  yicesculthetos, 


1282aiig.  21.  303 

Bruno  de  Literstede .  Henricus  Trinepos ,  Eberhardus  Gladiator ,  et  alii 
quam  plures.  Quia  sigillo  non  utor  proprio,  hanc  ipsis  dedi  litteram  sigillo 
universitatis  in  Ameneburg  firmiter  consignatam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxii?,  in  crastino  Petri  ad  vincula. 
5  Aus  orig.  -perg.  mit  siege!  in  Marburg  (deutscho.). 

405.    Landgraf  Albrecht  von  Thüringen  einigt  da^  deutsche  ham 

in   Griefstedt  mit  den  gemeinden   Günstedt^    Nausi^s^    Clebhausen^ 

Herremchtvenda  und  Abtschwenda  wegen  eines  wehrs  bei  der  ordens- 

mühle  an  der  Lache  bei  Willstedt.    Eisenach  1282  aug.  21. 

10         Nos  Albertus  dei  gratia  Thuringie  lantgravius  et  Saxonie  comes  pa-    ^282 
latinus  notum  facimus  universis  presentes  litteras  inspecturis ,  quod  nos 
questiones,  discordias  seu  querimonias  omnes  motas  et  in  antea  moven- 
das  comendatori  seu  fratribus  ordinis  sancte  Marie  domus  Theotunieorum 
in  Griffestete  ab  universitate  hominum  villarum  subscriptarum,  videlicet 

15  Gunstete,  Nuseze,  Clebhusen,  Herricheswenden  et  Apteswenden,  super 
quodam  aquarum  obstaculo,  quod  vulgariter  dicitur  wer,  construetum  et 
situm  apud  molendinum  frati'um  predietorum  in  aqua  fluenti,  que  dicitur 
Lache,  juxta  villam  Willestete,  ad  amicicie  fedus  et  bonum  concordie 
perduximus  de  voluntate  bona  et  libero  consensu  universitatis  hominum 

20  predietorum,  hiis  conventionibus  etpactis  interclusis,  quod  nos  vel  aliquis 
successorum  nostrorum  seu  filiorum,  officialium,  qui  pro  tempore  fuerint, 
aut  uUus  hominum  de  predictis  villis,  cujuscumque  conditionis  existat, 
antedictos  fi-atres  super  dampno ,  quod  hucusque  alicui  vel  aliquibus  a 
predicto  opere,  quod  wer  dicitur,  est  illatum  vel  etiam  obesse  poterit  in 

25  futuro,  ex  quacumque  causa  ab  ipso  wer  provenire  poterit,  in  causam  tra- 
hat  coram  judice  spirituali  vel  temporali  vel  eosdem  pro  dicto  dampno 
facto  vel  faciendo  querelis  gravet  aliquomodo  aut  perturbet.  Fratres 
quoque  predicti  nobis  et  curie  nostre  triginta  marcas  usualis  argenti  ob 
hanc  causam  erogarunt,   quas  jam  ab  eisdem  accepisse  profitemur. 

30  Ecclesie  vero  in  Gunnestete  unam  marcam  argenti ,  quod  usuale  fuerit, 
ipsi  fratres  in  reditibus  assignabunt  singulis  annis  ab  ipsis  fratribus  ple- 
narie  persolvendam.  Cujus  rei  testes  sunt:  venerabilis  pater  dominus 
Cristanus  Sambiensis  episcopus,  dominus  Otto  comes  de  Lutterberch, 
Hako,  Bruno  dictus  Vnrowe,  deWizense  milites;  Henricus  dictus  Meyce, . 

35Heydenricus  dictus  Velknere,  de  Gruzzen  milites;  Mathias  curie  nostre 
notarius,  Gundramus  officialis  noster  in  Wizzense  nunc  existens  et  Dit- 
marus  preco  de  Wizzense.  Ad  majorem  etiam  cautelam  presens  Privi- 
legium fieri  fecimus  nostri  sigilli  munimine  roboratum. 

Datum  Isnach,   anno  domini  millesimo  cc.  Ixxxii.,  xii.  kalendas 

40  septembris. 


304  1282  sept.  9.  —  1282  nov.  13. 

« 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Rundes  reitersiegel  an  roth  und 
gelben  seidenfUden  stark  beschädigt.  —  Im  selben  jähr  (ohne  tag)  beurkundeten 
diese  Vereinigung :  Cunradus  de  Sumirde  et  Fridericus  de  Aroldeshusen  et  Henri- 
cus  de  Svmeringin,  milites,  Siflfridus  de  Vtenhusen.l  Vlricus  de  Cranichbum,  Bertol- 
dus  dictus  Hezbolt  de  Schinstete,  castrenses  in  Wizense.  Orig.-perg.  wie  vor.  5 
Siegel  dreieckig;  darauf  ein  schräg  nach  oben  gerichteter  fisch;  umschr.:  S»'  BVR- 
GENSIV IN.  WI 

406.  Heinrich  von  Isserstedt  entsagt  seinen  ansprachen  auf  den  dem 
deutschen  orden  gehörigen  hof  bei  der  Nicolaikirche  zu  Erfurt. 

1282  sept.  9.  lo 

1282  Nos  Henricus  ministerialis  de  Yschirstete  una  cum  uxore  nostra  Lu- 

ckardi  recognoßcimus  et  tenore  presencium  publice  pTotestamur,  quod 
no8  una  cum  pueris  nostris  omnibus  unanimi  consensu  et  bona  yolnntate 
abrenunciamus  curie  site  apud  sanctum  Nicolaum  in  Erfordia  quondam 
Ludewici  kamerarii  dicti  de  Meldingin*),  nunc  autem  fratrum  de  domo  1 5 
Theutonica  donatione  sororii  nostri  fratris  Henrici  ejusdem  domus. 
Resingnamus  eciam  predictam  aream  cum  omni  jure,  quod  nobis  conpe- 
tebat  in  presenti  vel  conpetere  posset  quomodolibet  in  futuro.  In  cujus 
rei  noticiam  et  certitudinem  firmiorem  dedimus  presentem  litteram  sigilli 
nostri  munimine  roboratam.  Presentibus,  quorum  nomina  sunt  subscripta :  2u 
Bertoldo  milite  de  Yschirstete,  Theoderico  filio  ejus  et  domino  Helwico 
plebano  predicte  ville,  et  aliis  quam  pluribus  fide  dignis. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxii?,  in  die  Gorgonii  martiris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  rund;  auf  dem  durch  kleine 
ringe  gemusterten  siegelfelde  ein  schild,  in  welchem  ein  durch  parallelstriche  und  25 
dazwischenstehende  puncte  gemustertes  dreieck  in  der  weise  liegt,  dass  seine  basis, 
an  der  oberen  linken  ecke  des  Schildes  beginnend,  mit  einem  theile  des  Unken 
Schildrandes  sich  deckt,  während  seine  spitze  den  rechten  schildrand' fast  in  der 
mitte  seiner  länge  berührt;  umschr.:  S'  HEINRICI-  D-  ISCHERSTETE- 

407.  Die  richtet  des  Mainzer  Stuhles  beauftragen  den  sänger  und  den^u 
canonicus  Gottfried  von  Wetter  zu  Fritzlar  mit  Untersuchung  der  klage 
des  deutschen  hau^ses  bei  Marburg  gegen  Ber enger  von  Radenhausen 
wegen  erbauung  einer  mühte  an  der  Ohm  bei  Radenhat^en  und  Schä- 
digung der  Ordensgüter  daselbst  durch  das  angebrachte  wehr. 

Mainz  1 282  nov.  1 3.  35 

1282  Judices  sancte  Maguntine  sedis  dilectis  in  Cristo  .  .  cantori  et  Gode- 

■  frido  dicto  de  Wetthere  canonico  ecclesie  Fritslariensis  salutem  in  do- 
mino.   De  consensu  .  .  commendatoris  et  fratrum  domus  Theutbonice 


1)  Vgl.  nr.  108. 


1283  Jan.  10,  306 

apnd  Marpnrg  et  Berengeri  de  Rodehusen  discretioni  vestre  committimns 
et  mandamas.  qaatenus  ipsis  partibus  ad  vestram  presentiam  evocatis 
testes,  qaos  dicti  commendator  et  fratres  pro  sua  intentione  fundanda 
producere  voluerint  coram  vobis  in  causa ,  que  inter  eos  vertitur  coram 

5  nobis ,  reeipiatis  legaliter  et  examinetis  prudenter  jüxta  formam  exami- 
nandorum  testinm  debitam  et  consuetam  et  seeundam  intentionem  sub- 
scriptam  et  interrogatoria  a  parte  altera  vobis  danda,  dicta  eorundem 
testinm  usque  ad  eertam  terminum .  quem  ad  publicandnm  ea  partibus 
prefigetis,  sigillis  vestris  interclusa  nobis  fideliter  remittentes.    Testes 

loautem,  qui  fuerint  nominati,  si  se  gratia,  odio  vel  timore  subtraxerint, 
per  censuram  ecelesiasticam  compellatis  veritati  testimoninm  perhibere. 

Hec  est  intentio :  Intendunt  probare  commendator  et  fratres  domns 
Theuthonice  apud  Marpurg  contra  Berengerum  de  Rodehusen,  quod  idem 
Berengerus  de  novo  construxit  quoddam  molendinum  juxta  aquam  Amene 

15  apud  yillam  Rodehusen ;  item  quod  in  ipsa  aqua  fecit  quandam  clausu- 
ram  aque,  que  wer  nuncupatnr,  que  clausura  in  tantum  ipsam  aquam 
restringit,  quod  extra  debitum  fluxum  agros  sitos  in  littore  dicte  aque 
attinentes  curie  dicte  hospitalis  site  in  villa  Rodehusen  destruit  et  snb- 
mergit,  ita  quod  debitum  fructum  ferre  non  possunt ;  item  quod  occasione 

20  dicte  clausure  sustinuerunt  dampna  et  interesse  ad  viginti  marcas  dena- 

riorum  Coloniensium.    Et  protestantur,  quod  non  astringunt  se  ad  omnia 

premissa  probanda ,  sed  si  qua  probaverint ,  ipsis  prosint  tanquam  non 

sint  plura  proposita  quam  probata. 

Datum  Maguntie,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxii?,  idus  novembris. 

25  Aus  orig.-perg.  mit  siegelbruchBtück  in  Marburg  (deutscho.).    Auf  der  rttck- 

seite  steht  von  gleichz.  band:  viii  col.  pro  sigillo  et  scriptura,  quia  intentio  fiiit 
inserta. 

408.    Der  deutschordensbischof  Johann  von  lAtthauen  gewährt  Hiblass 

allen^  welche  die  Elisabethenkirche  zu  Marburg  bei  ihrer  bevorstehen- 

30  den  einweihung  besuchen  und  den  fast  vollendeten  kostspieligen  bau 

durch  spenden  fördern.    \  283  jan.  1 0. 

Universis  Gristi  fidelibus  has  litteras  audituris  seu  visuris  bonitate     1283 
divina  frater  Johannes  Littouiensis  episcopus  ordinis  domus  Theutonice  ^^'  '^* 
salntem  et  benedictionem  in  domino  Jhesu  Cristo.  Gupientes  quoslibet  in 

35  Cristo  fideles  ad  pietatis  opera  provocare  pro  salute  propria  premio  spe- 
ciali ,  Omnibus  et  singulis  corde  contritis  et  ore  confessis ,  qui  ad  dedica- 
tionem  monasterii  beate  Elyzabeth  in  Marburc  Maguntine  dyocesis,  ubi 
eadem  sancta  multis  contulit  indigentibus  beneficia  et  corporaliter  re- 
quiescit,  ex  sua  devotione  accesserint  divine  propiciationis  gratiam  peti- 

40  turi  et  de  facultatibns  sibi  a  deo  collatis  operi  sumptuose  incepto  et  quasi 

HesB.  Urkandenbuch.    1.  20 


306  1283  nach  febr.  22.  —  1283  (1284)  m&rz. 

consumato  manum  porrexerint  adjutricem,  auctoritate  omnipotentis  dei  et 
beatonim  Petri  et  Pauli  apostolornm  ejus  patrociniis  confisi  centam  dies 
venialiam  et  xl  criminalium  cum  una  carrena  de  injuneta  eis  penitentia 
in  nomine  domini  misericorditer  relaxamus.  Hanc  quoqne  indulgentiam 
in  prima  die  dedicationis  monasterii  et  in  primo  anno  dedicationis  ejus,  5 
quotienscunque  ibidem  ex  debito  officium  dedicationis  contigerit  cele- 
brari,  necnon  in  singulis  anniversariis  populo  advenienti  intimari  voln- 
muSy  dummodo  consensus  dyocesani  accesserit  et  voluntas. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  iii?,  quarto  idus  januarii,  indictione 
xi.    Presentibus  in  perpetuum  duraturis.  ^^ 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel  abgefallen. 

409.  Bischof  Bartholomäm  von  Berylus  verspricht  den  besucherfi  der 

Elisabethenkirche  zu  Marburg  vierzig  tage  ablass. 

Accon  1283  nach  febr.  22. 

1283  nach  Universis  Cristi  fidelibus,  ad  quos  presentes  littere  pervenerint,  Bar- 15 

'  tholomeus  miseratione  divina  Berithensis  episcopus  salutem Cum 

igitur  ad  honorem  dei  et  beate  Elyzabeth  in  Marburg  Maguntine  dyocesis 
monasterium  sub  nomine  predicte  beate  Elyzabeth  edificatum  sit  et  cultus 
divinus  non  debeat  minui,  sed  augeri,  nos  de  misericordia  dei  omni- 
potentis ejusque  sancte  geniüicis  ac  apostolorum  ejus  Petri  et  Pauli  pa-  2o 
trocinio  confidentes  omnibus  vere  penitentibus  et  confessis ,  qui  ad  pre- 
dictum  monasterium  in  festivitatibus  beate  Elyzabeth  et  per  octavas 
earum  festivitatum  ac  in  dedicatione  ejusdem  monasterii  causa  devotionis 
accesserint  et  manum  eidem  porrexerint  adjutricem,  quadraginta  dies  de 
injuneta  sibi  penitentia,  dummodo  loci  dyocesanus  ratum  habeat,  mise-  25 
ricorditer  in  domino  relaxamus. 

Datum  Accon,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  iii?,  pontificatus  domini  Mar- 
tini pape  iiii.  anno  tercio. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen.  —  Gleiche  urk. 
stellten  im  selben  jähre  (nr.  1 — 4  unter  gleichem  datnm)  aus:  1)  Gwilhelmus  Tybe-30 
riadensis  ep.  2)  Heinricus  ep.  Lincopensis.  3)  Hugo  Bethlehemensis  ep.  4)  Frater 
Gaufridus  de  ordine  Predicatorum  ep.  Ebronensis  (ohne  ausstellungsort) .  5)  Johan- 
nes Sypontinus  archiep.  D.  Manfridonie,  die  . .  .i.  mensis  madii,  xi.  indict.  6)  Lau- 
ren tius  Jadrensis  archiep.  D.  Jadre,  mense  octobr.  die  sextodecimo,  indict.  xii. 
Sämmtlich  orig.-perg.  wie  vor.  35 

410.    1283(1284)  warz. 
1283  Ego  Ekelo  institor  civis  Wetflariensis  communicata  manu  Hildecnin- 

f  12841 

msTz.    ^^^  uxoris  mee  vendidi  Eckehardo  scabino  et  Hadewigi  sue  conjugi  civi- 
bus  Wetflariensibus  decem  solides  denariorum  Coloniensium  vel  levium 


1283  mirz  29.  —  1283  apr.  4.  307 

eque  bonorum  de  domo  mea,  quam  inhabito,  que  sita  est  sub  thuguriis 
versus  monetam ,  in  festo  beati  Stephan!  prothomartyris  annis  singulis 
persolvendos,  exeepta  una  schuchschima  retro  annexa,  que  solvit  Bemoni 
seabino,  in  qua  nichil  juris  habere  debent  E.  vel  H.  conjuges  supradicti. 
^  In  cujus  facti  testimonium  tradidi  eis  hanc  litteram  civitatis  Wetflariensis 
sigilli  munimine  roboratam.  Testes:  Hermannus  Monetarius  et  Vdo, 
scabini ;  Heyneman  de  Minzenberg ,  Hartradus  de  Herlisheim  et  Eber- 
hardus  gener  mens,  cives  Wetflarienses. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  octuagesimo  tercio,  mense  marcio. 

10  Aus  orig.  -perg.  mit  siegelbruchsttick  in  Marburg  (deutsche.)- 

411.  Bischof  Ebei'hard  von  Münster  gewährt  allen,  welche  die  kirche 
und  das  hospital  der  heiligen  Elisabeth  bei  Marburg  am  tage  der  ein- 
weihung  und  an  den  tagen  der  heiligen  Elisabeth  besuchen  oder  zum 

bau  beisteuern,  vierzig  tage  ablass.     Münster  1283  märz  29. 

15         Everhardus  dei  gratia  Monasteriensis  ecclesie  episcopus Cupien-    1283 

tes  igitur^  ut  ecciesia  beate  Elyzabeth  apud  Marpurg  Maguntine  dyocesis 
et  hospitale  infirmorum  ibidem  congmis  honoribus  frequententur ,  de 
omnipotentis  dei  misericordia  et  beatorum  apostolorum  ejus  Petri  et  Pauli 
meritis  et  auctoritate  confisi  omnibus  vere  penitentibus  et  confessis ,  qui 

20  ad  ipsam  ecciesiam  vel  idem  hospitale  in  die  et  anniversario  dedicationis 
eorundem  et  per  octavas  Aecnon  in  festivitatibus  translationis  et  obitus 
beate  Elyzabeth  et  per  octavas  earundem  causa  devotionis  accesserint 
annuatim  vel  qui  ad  structuram  ipsius  ecclesie  manum  porrexerint  ad- 
jutricem,  quadraginta  dies  de  injuncta  sibi  penitentia,  si  consensus  dyo- 

25  cesani  loci  accesserit,  misericorditer  relaxamus. 

Datum  in  Monasterio  ^) ,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  üi?,  quarto  kalen- 
das  aprilis. 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen. 

412.  Friedrich  von  Kalsmunt  genehmigt  den  verhmf  von  grund- 
30  stücken  bei  dem  steinernen  hause  an  der  Ohm  und  auf  dem  Ebersberg 

seitens  des  damit  belehnten  Wiegand  von  Betziesdorf  an  das  deutsche 

haus  in  Marburg.    Marburg  1283  apr.  4  2). 

Ego  Fridericus  dictus  de  Calsmunt  omnibus  tam  presentibus  quam    1283 
futuris ,  ad  quos  hoc  scriptum  devenerit ,  notum  esse  cupio  publice  pro-  *^^'   ' 


35         1)  Im  orig.  nnr  Mon*. 
2)  Vgl.  nr.  378. 

20* 


308  1283  apr.  6. 

testando,  qaod  duos  agros  in  lapidea  domo,  qne  diciturScala  Juxtafinmen, 
quod  dicitur  Amene,  sitos  et  unum  agram  ibidem  forinseens,  extra  Scalam 
videlicet,  situm,  quorum  terciam  partem  Wigandus  de  Bezzechindorf  a 
me  jure  feodali  tenuit ,  et  quatuor  agros  lignorum  in  monte  Ebersberg, 
quibus  idem  Wigandus  a  me  infeodatus  fuit  et  religiosis  viris  .  .  conmen-  5 
datori  et  fratribus  domus  Theutonice  in  Marthpurg  vendidit,  eisdem  con- 
mendatori  et  fratribus  appropriavi  cum  ipsa  aqua  et  aliis  pertinenciis 
temporibus  perpetuis  quiete  possidendos ,  ipsam  vendicionem  faetam  de 
predictis  agris  cum  suis  attinenciis  ratam  habens  et  gratam.  In  cujus  rei 
evidenciam  sigillum  meum  litteris  presentibus  duxi  appendendum.  Testes  lo 
sunt :  Volpertus  miles  dictus  Uitulus,  Henricus  de  Curia,  Henricus  Wur- 
stebendel ,  Henricus  filius  Angeli ,  Buckelo  ejus  sororius,  et  alii  plures 
fide  digni. 

Datum  Marthpurg,  anno  domini  m.  cc.  Ixxxiii.,  pridie  nonas  aprilis. 

Aus  nr.  148  (149)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  15 

413.    Das  kloster  Immichenhain  verkauft  dem  deutschen  hause  in 
Marburg  seine  guter  zu  Eisenwerke.    1283  apr.  6. 

1283  Nos  Henricus  prepositus  in  Ymmichenhan,  Bertradis  priorissa,  Ein 

*P''  ^'  negundis  magistra  totusque  conventus  sanctimonialium  ibidem  recognosci- 
mus  et  coram  omnibus  presentem  litteram  yisuris  seu  ejus  eontinenciam  20 
audituris  publice  profitemur,  quod  matura  deliberadone  prehabita  ac 
pari  consensu  dedimus  imiversa  bona  nostra  in  Ysenwerke  cum  omni  jure, 
quo  ad  nos  sunt  devoluta ,  viris  religiosis  ac  devotis  domino  .  .  conmen- 
datori  ac  fratribus  Thethonicis  inMartburg  ad  emendum  more  proprietatis 
perpetue  possidenda :  hiis  viris  testibus :  videlicet  Kenhardo  ex  inferiori  25 
curia  Aldenburg,  Herbordo  dicto  de  Lynden,  Wipodone  de  Didizrode, 
Coynrado  de  Liderbach,  castrensibus  inAlsueld;  Frederico  Longo,  Coyn- 
rado .  dicto  Huzman  et  Gerlaco  dicto  de  Felkrocken ,  scabinis  ibidem ; 
Eckehardo,  Henrico  dicto  Sceytben,  Hermanne  et  Arnolde  in  Fockenrode 
et  in  Borchendorf  rusticis,  et  aliis  quam  pluribus  fide  dignis.  Ad  eviden-30 
ciam  premissorum  sigillum  nostri  conventus  duximus  presentibus  appo- 
nendum.  Et  nos  Eckehardus  miles  dictus  Kophil  testis  premissorum 
eciam  nostro  sigillo  ad  cavendum  futura  litigia  presentes  duximus  mu- 
niendas. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiii?,  viii?  idus  aprilis.  35 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .   Beide  siege!  abgefallen. 


1283  apr.  17.  —  1283  mal  1.  309 

414.  Die  brüder  Heinrich  und  Albert  von  Romrod  etUsagen  zu  gunr- 
slen  des  deutschen  hauses  bei  Marburg  ihren  ansprüchen  auf  das  dorf 
Neuenhain^  die  mühle  zu  Hutzdorf  und  den  wald  bei  Heimertshausen. 

Alsfeld  1283  apr.M. 

5        Evanescit  actio  temporalis,  nisi  firmetur  apidbos  sigillatis.    Hinc    1283 
est,  quod  nos  Heinricns  de  Rvmerode  una  cum  uxore  nostra  Methilde  et  *^''  *^' 
frater  noster  Albertus  omuibus  tarn  presentis  temporis  quam  futuri ,  ad 
quos  hoc  scriptum  devenerit,  notum  esse  volumus  publice  recognoscentes,        , 
quod  omni  questioni  et  impetioni ,  si  qua  uobis  conpetebat  seu  conpetere 

lOyisa  erat,  super  jurisdicione ,  judicio  vel  alio  jure,  quocunque  censeatur 
nomine,  ville  in  Nyinhain  et  super  molendino  in  Hittisdorf  et  aque  meatu 
ibidem  cum  omnibus  suis  attinentiis  et  super  divisione  lignorum  vel  ne- 
moris  facta  apud  villam  Heimershusin  adversus  venerabiles  et  religiosos 
vires  . .  commendatorem  et  fratres  domus  sancte  Marie  Teuthonicorum 

15  apud  Marpurg  bono  et  concordi  animo.  quolibet  dolo  et  captione  cessante 
abrenuntiavimus  simpliciter  et  solute ,  profitentes  libere  nuUum  jus  seu 
dominium  in  predictis  omnibus  nobis  reservatum  nee  deinceps  per  nos 
aliqualiter  expetendum.  In  cujus  recognitionis  et  abrenuntiationis  nostre 
evidentiam  litteram  hanc  ipsis  .  .  commendatori  et  fratribus  tradidimus 

20  nostro  et  civitatis  Alsfelt  sigillis  communitam.  Nosque  civitas  Alsfelden- 
sis  protestamur  ex  rogatu  predictorum  Heinrici,  Methildis  et  Alberti 
nostrum  sigillum  presentibus  appendisse.  Testes  vero  sunt:  Fridericus 
de  Slidese  et  Scado  scultetus  j  milites ;  item  Herbordus ,  item  Fridericus 
maritus  domine  Hazzeken,  Fridericus  Longus,  Conradus  Pancucke,  Con- 

25  radus  Husman,  Ludewicus  maritus  domine  Reinolden,  et  alii  plures  fide 
digni. 

Datum  in  predicto  opido  Alsfelt,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  iii?,  quinto 
decimo  kalendas  mensis  maji. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscbo.).  Auf  der  rückseite  steht  von  hand  des 
30Xiy.  jahrh.:  Nuwinhain  et  Hitzdorf.  Beide  sieget  abgefallen. 

415.  Hermann  gewesener  bischofvon  Samland  gewährt  ablass  allen, 
welche  die  kirche  des  deutschen  hauses   bei  Marburg  an  genannten 
tagen  besuchen  oder  zum  unterhalte  der  im  hospitale  daselbst  ver- 
pflegten armen  beitragen.    Marburg  1283  mai  1. 

35        Frater  Hermannus  dei  gratia  episcopus  quondam  Sambiensis,  in  spi-    1283 
ritualibus  gerens  vices  venerabilis  in  Cristo  patris  domini  Sifridi  archie-   "***  *  • 
piscopi  GoloniensiS;  omnibus  Cristi  fidelibns  salutem  in  domino  sempiter- 


310  1283  mal  2. 

nam.  Vite  perhennis  gloria — collandetur  ^) .  Saue  igitur  nos  ad  predictam 
gloriam  conseqnendam  fideles  populos  incitare  special!  premio  cupientes, 
omnibns  vere  penitentibns  et  confessis,  qui  ad  ecclesiam  religiosorum 
viromm  fratrum  domus  sancte  Marie  Teuthonieomm  apnd  Marpurg  in 
nativitate,  circumcisione,  epiphania  domini,  in  pascha,  aseensione,  pen-  5 
thecoste  et  in  festo  sancte  trinitatis,  in  nativitate,  annunciatione.  purifi- 
catione  et  assumptione  gloriose  virginis  Marie ,  in  ntroque  festo  sancte 
crucis,  in  nativitate  beati  Johannis  baptiste,  in  festo  beate  Marie  Magda- 
lene,  in  festo  beati  Laurentii,  beate  Katerine,  beati  Nycolai,  beati  Michae- 
lis archangeli,  in  festo  omnium  sanctorum^  in  festis  omniam  apostolornm,  lo 
in  ntroque  festo  beate  Elysabeth  et  per  octavas  eomm,  in  anniversariis 
dedicationnm  ecclesie  ipsins  et  altarinm  et  per  octavas  eomm  causa  de- 
Yotionis  accesserint  vel  qui  ad  sustentationem  egenorum  in  hospitali  domus 
ejusdem  recumbentium  pietatis  manum  porrexerint  adjutricem,  de  omni- 
potentis  dei  misericordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  15 
meritis  et  auctoritate  confisi  quadraginta  dies  et  karenam  de  injuncta 
sibi  penitentia  accedente  ad  hoc  reverendi  patris  nostri  .  .  archiepiscopi 
Maguntini  consensu  misericorditer  in  domino  relaxamus. 

Datum  Marpurg,  in  festo  beate  Walpurgis,  anno  domini  m?cc?lxxxiii? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Siegel  abgefallen.  20 

416.    Bischof  Christian  von  Samland  gewährt  den  hesuchern  und 
förderem  der  kapeile  Konrads  von  Marburg  vierzig  tage  ablass. 

Marburg  1283  mai  2. 

1283  Ghristianus  dei  gratia  episcopus  Sambiensis  universis  Christi  fide- 

libus  presens  scriptum  visuris  salutem  in  omnium  salutari.  Cupientes  25 
quoslibet  in  Christo  fideles  ad  pietatis  opera  tanquam  speciali  premio 
invitare,  omnibus  vere  penitentibus  et  confessis,  qui  ad  capellam  magistri 
Conradi  occisi  accesserint  oraturi  vel  qui  ad  eandem  manum  porrexerint 
adjutrieem,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  beatorum  apostolorum 
ejus  Petri  et  Pauli  meritis  et  suffragiis  confisi  quadraginta  dies  peccami-30 
num  de  injunctis  sibi  penitentiis  accedente  ad  hoc  reverendi  patris  do- 
mini archiepiscopi  Moguntini  consensu  misericorditer  in  domino  re- 
laxamus. 

Datum  Marburg,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  octuagesimo 
tertio,  sexto  nonas  maji.  35 

Ans  abschr.  sec.  XVIII.  in  Marburg  (deutscho.). 


mal  2. 


1)  Wie  in  nr.  123. 


1283  mai  9.  —  1283  mal  11.  31 1 

417.    Gunzelin  und  Heinrich  gehrüder  grafen  von  Beichlingen  über- 
lassen dem  deutschen  hause  in  Griefstedt  ihr  recht  auf  die  hälfte  des 

Metelberges.    Halber stadt  1283  mai  9. 

Ko8  Guncelinas  et  Henricns  fratres  de  Bichelingen  recognoscimos  et    ^^^^ 
5  presentibus  publice  protestamur,  qnod  ad  peticionem  fratris  nostri  comitis 
Friderici  de  Biehelingin  proprietatem  silve,  lignornm  vel  nemorum  cum 
terra  dimidii  montis  dicti  Metelberc,  que  ad  nos  spectabat.  quam  fratres 
domus  Theutonice  in  Grifstete  ab  Hermanno  dicto  Nenzeman  emerunt, 
cum  omni  jure ,  quod  nobis  yidebatur  cedere ,  jam  dictis  fratribus  dona- 
lomus  perpetuo  possidendam.    Ne  autem  hec  nostra  donacio  a  quoquam 
in  posterum  valeat  irritari ,  presentem  paginam  predictis  fratribus  dedi- 
mus  sigillo  domini  Beynhardi  Halbirstadensis  ecclesie  scholastici  dicti 
[de]  Cranicfelt  consanguinei  nostri,  quia  sigillo  caremus  proprio,  robora- 
tam.    Testes  hujus  donacionis  nostre  sunt :  domini  Bertoldus  de  Cletten- 
15  berg,  Heidenricus  de  Schartfelt,  Halberstadensis  ecclesie  canonici,  SiflFri- 
dus  ejusdem  ecclesie  perpetuus  vicarius  et  magister  Wemherus. 
'Datum  Halbirstad,  anno  domini  m.  cc.  Ixxxiii.,  vii.  idns  maji. 

Aus  nr. 762  (776)  des  Marburger  copialbucbes  in  Wien.  Gedr.:  Gudenus  Codex 
4,  946. 

20  41 8.  Bischof  Paschalis  von  Salpe  giebt  zur  einweihungsfeier  der  Eli- 

sabethenkirche  tfi  Marburg  ablass.    Salpi  1283  mai  11.  • 

Universis  presentes  litteras  inspecturis  Cristi  fidelibus  Pascalis  mise-    1283 

racione  divina  licet  indignus  Salpensis  episcopus  salutem Cum 

igitur  nobilis  vir  dominus  frater  Bruccardus  de  ordine  fratrum  Theotoni- 

25  corum  miles ,  preceptor  domus  eorundem  fcatrum,  in  Alamania  in  terra 
yidelicet  Marpurc  Maguntine  dyocesis  in  honorem  domini  nostri  Jhesu 
Cristi  et  gloriose  beate  Marie  semper  virginis  matris  sue  intendat,  ut 
asserit,  consecrari  facere  ecclesiam  beate  Elisabet,  ubi  ipsabeati  corporis 
sui  habere  placuit  mansionem  et  mirabiliter  omnipotentis  dei  virtute  ex 

30  eo  incessanter  vigent  miracula,  in  qua  Cristi  fideles  conveniant  et  divi- 
num in  ea  officium  celebrentur,  universitatem  vestram  monemus  et  orta- 
mur  in  domino  Jhesu  Cristo  vobis  in  remissionem  vestrorum  peccaminum 
injugentes ,  ut  de  bonis  vobis  a  deo  conlatis  pias  elemosinas  erogantes, 
manus  eidem  consecrande  ecclesie  vestras  velitis  porrigere  adjutrices, 

35  ut  per  hec  et  alia  bona,  que  Cristo  inspirante  feceritis,  etemam  possitis 
gloriam  promereri.  Nos  autem  de  omnipotentis  dei  misericordia  beateque 
virginis  matris  ejus  Marie  ac  beatissimi  Nicolai  confexoris  patroni  nostri 
meritis  confidentes  omnibus  vere  pemtentibus  et  confexis ,  qui  suas  ele- 
mosinas ad  hoc  erogandas  duxerint  aut  direxerint  gressus  suos ,  quique 


mai  11. 


312  1283  mal  22. 

tarn  in  festo  transmigrationis  et  exaltatioms  dicte  beate  Elisabet  quam  et 

in  festo  consecrationis  sae  ecclesie  infra  octo  dies  seqnentes  continnos 

unioscujaslibet  sollempnitatis  annis  singnlis  in  perpetuum  ecclesiam 

ipsam  visitaverint ,   quatraginta  dies  de  injuncta  eis  penitentia  miseri- 

corditer  relassamus^  si  volumtas  aderit  prelatorum.  5 

Datum  Salpis,   anno  domini  millesimo  dneentesimo  oetnagesimo 

tertio,  indictionis  undecime,  die  undeeimo  madii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburgjdeutscho.)*  Siegel  ovalj  biscbof  vor  einer  hei- 
ligengestalt  kniend;  umschr. :  S-  PASCALIS-  DI-  GRA-  EPL  SALPARV-  — 
Gleichen  abläse  gab  im  selben  jähr  Theobaldus  Cannensis  episcopus.  Nur  heisst  es  10 
darin :  Cum  . .  commendator  et  fratres  ordinis  fratrum  Theutonicorum  in  Marburg 
in  honore  beate  Elyzabeht  construere  inceperint  ibidem  monasterium  et  illud  per- 
ficere  non  valeant  propriis  sumptibus  ....  D.  Baroli,  in  crastino  s.  Pancratii  et  so- 
ciorum  ejus  (mai  13).  Orig.-perg.  wiejror^  Siegel  oval;  Maria  mit  dem  kinde,  dar- 
unter ein  kniender  bischof ;  umschr.:  S-  FßlS-  THEOBALDL  CANEN-  EPI-  16 

419.    Rittei'  Heinrich  Ftnke  und  seine  kinder  überlassen  dem  deut- 
schen   hause  in   Marburg    ihre  guter   zu  Kemenadeberg    auf  dem 
Pfaffenberg^  zu  Günzeldorf  und  Gleen  gegen  den  einst  dem  ritter  Konr- 
rad  von  Linden  gehörigen  hof,     1 283  mai  22. 

1283  Ego  Henricus  miles  dictus  Fynko,  Trebodo  gener  mens,  Jottha  filia  20 

mea  ejus  collateralis  et  Henricus  mens  natus  recognoseimus  eoram  omni- 
bns  presentem  litteram  ^visuris  seu  ejus  contineyciam  audituris  publice 
protestando,  quod  matura  deliberacione  prehabita  ac  manu  coadunata 
viris  religiosis  ac  devotis  fratribus  Thethonicis  de  Marburg  dedimus  bona 
nostra  in  Eemmenadeberg  in  monte,  qui  didtur  Pafphenberg,  sita  quolibet25 
anno  xii  solides  solvencia  censuales ,  in  Günzeldorf  vi  solides  singulis 
annis  de  bonis  nostris  cedemtes  necnon  in  Gleyne  üi  solides  de  quodam 
molendino  cum  omnibus  juribus  ac  pertinenciis  eorum,  quo(!)  ad  nos 
sunt  devoluta,  pro  curia  et  domo  ipsorum,  quondam  autem  Goynradi  mi- 
litis  de  Lyndon  nomine  cambii,  quod  utrique  |parti  conpetere  yidebatur,  so 
more  proprietatis  perpetue  possidenda ,  promittentes  ipsis  super  bonis 
prelibatis  facere  justam  warandiam  et  consuetam.  Testes  hujus  rei  ac 
nostri  contractus  sunt :  fienhardus  ex  superiori  curia  Aldenburg ;  Coyn- 
radns  dictus  Huzman ,  Fredericus  Longus  frater  suus ,  Coynradus  dictus 
Pankohe,  scabini  inAlsueld;  Lodewicus  consanguineus  fratris  Rodewigi,  35 
Lodewicus  dictus  ex  Curia,  cives  ibidem,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 
Ad  majorem  eciam  evidenciam  premissorum  presentem  litteram  dedimus 
sigillo  universitatis  dicti  opidi  Alsueld ,  cum  proprio  careamus ,  firmiter 
conmunitam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiii?,  xi?  kalendas  junii.  40 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Siegel  abgefallen. 


mai  22. 


y 


\ 


h 


1283  nui  22.  —  1283  Jnn.  2;  313 

420.  JiMa  wittwe  des  ntters  Volpert  Schwerzel  und  ihre  kinder  ver- 
kaufen dem  deutschen  hause  ihre  guter  zu  EisenwerkeL  1 283  mai  22. 

Ego  Jottha  relicta  Folperti  militis  dicti  Suerzel,  Johannes,  Folpertus,     ^^83 
Coynradns,  Eckehardns  necnon  Gerdnidiz  filii  et  filia  mea  recognoscimns 

5  coram  omnibus  'presentem  paginam  yisuris  sen  ejus  continenciam  andi- 
turis  publice  profitendo ,  quod  pari  consensu  ac  communicata  manu  viris 
religiosis  et  devotis  .  .  fratribus  Theuthonicis  de  Marpurg  universa  bona 
nostra  in  Ysenwerkil  sita  cum  jure  ac  pertinenciis,  quo  ad  nos  sunt  de- 
Yoluta,  dedimus  ad  emendum  more  et  jure  proprietatis  perpetue  possi- 

10  denda,  promittentes  super  bonis  predictis  ipsis  dignam  warandiam  facere 
et  consnetapi.  Nos  itaque  Bupertus  de  Screizbach^  Eckehardus  de(!) 
Eophil  milites,  Henricus  dictus  Slefroz  et  Coynradus  de  Fizbumen  nobi- 
les  profitemur  esse  fidejussores  pro  warandia  prelibatis  fratribus  facienda. 
Testes  hujus  rei  ac  vendicionis  bonorum  nostrorum  predictorum :  Ecke- 

I5hardus  de  Fockenrode ,  Thoma ibidem,  SiMdus,  Henricus  etBodolfus 
dictus  Dorman  rustici  in  Hermannizhan ,  Amoldus  et  Hermannus  rustici 
in  Borchendorf,  et  alii  quam  plures  fide  digni.  Ad  majorem  eciam  evi- 
denciam  premissorum  presens  scriptum  sigillo  Eckerdi(I)  Kophil  militis 
predicti,  cum  proprio  careamus,  petivimus  conmuniri. 

20        Datuqi  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiii?.  xi?  kalendas  junii. 
Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 

421 .  Heinrich  Cahelhard  überlässt  dem  zu  Brück  wohnenden  pachtet 

des  deutschen  hauses  bei  Marburg  guter  bei  Amöneburg. 

Amöneburg  1283  jt^n.  2. 

25         Ego  Henricus  Gahelhardus  natus  quondam  Conradi  dicti  Albi  in    1283 
Ameneburg  omnibus  tam  presentibus  quam  futuris  presens  scriptum  vi-  ^^^' 
suris  notum  esse  cupio  publice  recognoscendo,  quodjmedietatem  bonorum 
Luzcelmanni  apud  Ameneburg ,  que  ad  me ,  quamdiu  vixero ,  spectare 
dinoscitnr,  maturo  prehabito'consilio  concessi  et  assignavi  irrevocabiliter 

30  ad  tenipora  vite  mee  .  .  colono  seu  mansionario  religiosorum  virorum  fra- 
trum  domus  Teuthonice  apud  Marpurg  in  Brucka  residenti  jure  colonario 
semper  possidendam;  hoc  addito,  quod  in  morte  ipsius  colonarii  in 
Brucka  tertia  pars  optimalis,  quod  caput  melius  appellatur,  meis  usibus 
debet  deputari.    In  cujus  facti  evidentiam  litteram  hanc  cum  appensione 

35  sigilli  burgensium  in  Ameneburg  communiri  petii  et  impetravi.  Nos  quo- 
que  .  .  commendator  et  fratres  domus  Teuthonice  predicti  in  testimonium 
consensus  nostri  quoad  suprascripta  sigillum  nostrum  presentibus  pariter 
duximus  appendendum.  Testes  vero  sunt:  frater Waltherus  deNordeckin, 
frater  Henricus  de  Derembach,  Theodericus  scolasticus,  Henricus  vice- 


y 


k. 


31  4  }283  aug.  1.  —  1283  sept.  2. 

scnltetuB  dictns  de  Hemmersdorf ,  Hermannns  Albus,  Gerhardas  de  Treise, 
scabini,  et  alii  plures  fide  digni. 

Datum  Ameneburg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiii?,  qnarto  nonas  mensiB 
junu. 

Aus  orig.'perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Beide  Siegel  abgefallen.  5 

422.  Heinrich  von  Treysa  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Marburg 
eine  hübe  landes  zu  Wehren  bei  Fritzlar.    Treysa  1283  aug.  1. 

1283  Ego  Henricus  filius  Riperti  de  Treyse  omnibus  presens  scriptum 

*'**•  •  intuentibus  notum  facio  publice  recognoscens,  quod  cum  consensu  beni- 
Yolo  ac  manu  conmunicata  Benigne  mee  legittime  unum  mansum  situm  lo 
in  yilla  Werhene  apud  Frislariam  fratribus  domus  Teutonice  in  Marpurg 
vendidi  jure  proprietatis  in  perpetuum  pacifice  possidendum ,  hujusmodi 
videlicet  venditionem  ante  ecclesiam  civitatis  in  Treyse  peragendo,  pre- 
sentibus  viris  honorandis  Ludewico  de  Marpurg  milite ,  Conrado  seniori 
Monetario,  Wigando  filio  ejusdem,  Conrado  deHoenburg,  Rudolphe  dictoi5 
de  Gelle ,  Conrado  dicto  Wibel ,  Mengoto ,  scabinis ,  et  aliis  quam  pluri- 
bus,  qui  hujus  mansi  venditione  et  abrenunciatione  astiterunt.  In  cujus 
yenditionis  evidentiam  pleniorem  presentem  litteram  ipsis  tradidi  sigillo 
civitatis  in  Treyse  roboratam.  ^ 

Datum  in  Treyse,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  iii?,  kalendis  augusti.     20 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Siegel  zerbrochen. 

423.  Die  Schwiegersöhne  und  der  söhn  Ditmars  von  Seelheim  bürgers 
zu  Amöneburg  übernehmen  von  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  die 

mühle  zu  Heuchelheim  in  erbpachl.    1283  sept.  2. 

1283  In  nomine  domini,  amen.  Novercari  solet  oblivio  gestis  hominum,  25 

»ept.  2.  jj.g.  litteris  aut  testimonio  sustententur.  Hinc  est ,  quod  nos  Fredericus 
de  Ailsuelt,  Wigandus  de  Treyse ,  Siboldus  de  Grunenberg  generi  quon- 
dam  Thetmari  de  Selbem  civis  in  Ameneburg  et  Henricus  filius  ejus  re- 
cognoscimus  publice  una  cum  nostris . .  coheredibus  et  ad  noticiam  venire 
cupimus  universorum ,  quod  a  dominis  religiosis  .  .  commendatore  et .  .30 
fratribus  domus  Theutonice  apud  Marpurg  jure  hereditario  recepimus 
nobis  et  nostris  . .  successoribus  aream  molendini  in  Hukelhem  pro  annua 
pensione,  sex  maldronmi  siliginis  videlicet  et  duorum  maldrorum  tritici, 
construendam  nicMlominus  et  perpetuo  possidendam.  Cujus  annue  pen- 
sionis  diinidiam  partem  dabimus  annis  singulis  in  feste  beate  virginis35 
purificationis  nunc  venture ,  aliam  vero  residuam  partem  in  assumpsione 
beate  Marie  virginis  subsequente.  Insuper  nos  et  nostri  coheredes  ac 
successores  respondebimus  domino  .  .  archiepiscopo  Maguntino  de  censu 


[1283->1290]  sept.  2.  315 

et . .  alÜB  juribus  annls  singalis  dandis  de  area  prenotata.  Ad  ampliorem 

vero  hujns  rei  evidentiam  et  eautelam  hanc  domino  commendatori  et 

fratribns  predictis  dedimus  litteram  sigillis . .  nniversitatis  in  Ameneburg, 

domini  Adolfi  scultheti ,  opidanorum  in  Grunenberg  et  in  Treyse  firmiter 

5  conBignatam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  iii?,  nonas  septembris  quarto. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche. }.    Vier  Siegel,  von  welchen  das  dritte 
abgefallen,  die  drei  übrigen  beschädigt. 

424.  Der  hochmeister  des  deutschen  orderus  benachrichtigt  die  brüder 
10  de«  deutschen  ordens  zu  Marburg ,  dass  er  ihnen  den  hof  Griefstedt 

überwiesen  habe.  Accon  [1283 — 1290]  sept.  2. 

Frater  Burchardus  de  Swanden  magiBter  hospitalis  Bancte  Marie  [1283— 
domuB  Theutonicorum  Jerosolimitani  totumque  capitulum  transmarinum  ^^^^^2^ 
religiosis  ac  sibi  in  Cristo  dilectis  universis  fratribns  ordinis  Theutoni- 

15  cornm  in  Marthpurga  sinceram  et  perpetnam  in  domino  caritatem.  Uni- 
versitati  vestre  presentibus  duximus  intimandnm,  quod  nos  una  cum 
generali  nostro  capitulo  ac  diBcretorum  fratrum  nostrorum  matnro  conBilio 
decrevimns  curiam  Grifstete  ulterins  prout  primitus  in  usus  infirmomm  et 
domus  voBtre  attinere  et  Bubieimns  vobiB  prefatam  enriam  cum  omnibus 

20  sniB  redditibuB  ac  attinenciis ,  ut  yoMb  in  postemm  tamquam  fideles  filii 
Btudeant  in  omnibus  obedire. 

Datum  Acon  in  domo  nostra,  iüi?  nonas  septembris. 

Ans  nr.  688  (700)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.     Gedr.:  Entdeckter 
Ungrund  nr.  65  a;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,  516.  Gudenus  Codex  4,  960;  daraus 
25  Heusinger  Gesch.  d.  Hospitals  s-  Elisabeth  66. 

425.  Der  hochmeister  des  deutschen  ordens  benachrichtigt  die  brüder 
zu  Griefstedt^  dass  er  den  hof  Griefstedt  dem  hause  zu  Marburg  über- 
wiesen habe.   Accon  [1283 — 1290]  sept.  2. 

Frater  Burchardus  de  Swanden  magister  hospitalis  sancte  Marie  [1283— 
30  domus  Theutonicomm  Jerosolimitani  religiosis  ac  sibi  in  Cristo  dilectis  ^l^^^l 
universis  in  Griftede  fratribns  sinceram  et  perpetuam  in  domino  caritatem. 
Tenore  presencium  vobis  duximus  intimandum ,  quod  nos  cum  generali 
nostro  capitulo  transmarino  ac  discretorum  nostrorum  fratrum  maturo 
consilio  decreyimus  curiam  Griftede  ulterins  Martpurc  cum  omnibus  red- 
35  ditibns  suis  attinere  et  permanere.  Rogamus  vos  universos  et  in  domino 
exortamur ,  quatinus  predicta  domo  sathagetis  tamquam  filii  sancte  obe- 
dientie  in  omnibus  obedire.  Et  sicut  curiam  prenominatam  nunc  subici- 
mus  auctoritate  nostri  capituli ,  inviolabile  volumus  nt  permaneat  et  per- 
severet  nostrum  mandatnm  et  inconcussum. 


31  6  1283  sept.  18.  —  1283  oct.  7. 

Datum  Acon  in  domo  noBtra,  iiii?  nonas  septembris. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscho.).  Siegel  beschädigt.  Gedr.:  Entdeckter 
Ungmnd  nr.65b;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,  517. 

426.  Bischof  Wiltich  von  Meissen  verlegt  die  dedication  des  van  ihm 
geweihten  allars  der  heiligen  Georg  und  Marlin  in  der  kirche  des^ 
deutschen  halbes  bei  Marburg  auf  den  1 .  mai  und  verspricht  ablass 
allen^  welche  alsdann  die  kirche  besuchen.     Marburg  1283  sept.  18. 

1283  Widecho  dei  gracia  Missenensis  episcopns  nniversis  Cristi  fidelibus 

*  presentes  litteras  inspectnriB  salntem  et  pacem  in  domino  sempitemam.    • 
Notum  esse  volnmus ,  nos  dedicationem  altariB  in  honore  sancti  Georgii  lo 
martiris  et  beati  Martini  confessoriB  et  episcopi  a  nobis  consecrati  ad  in- 
stantiam  petitionis  .  .  commendatoris  et  fratmm  domnB  Teuthonice  apud 
Marpurg ,  in  quorum  monasterio  ipsum  altare  sitam  est ,  in  diem  aposto- 
lorum  Philippi  et  Jacobi ,  cnm  de  hujusmodi  providere  noBtri  officii  sit, 
transtuliBse.   Preterea  frequentantium  ipsum  locum  devotioni  deesse  no-15 
lentes ,  omnibus  penitentibus  et  confessis ,  qui  ibidem  in  predicto  die  et 
per  octavam  se  presentaverint ,  auctoritate  domini  Wernheri  Maguntine 
sedis  archiepiscopi ,  cujus  vices  gerimus,  quadraginta  dies  de  ii\junctis 
sibi  penitentiis  singulis  annis  presentibus  misericorditer  relaxamus. 

Datum  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiii?,  xiiii?  kalendas  octobris.  20 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen. 

427.  Ritter  Adolf  von  Nordeck  Mainzischer  amtmann  in  Hessen  und 
schultheiss  zu  Amöneburg  giebt  auf  wünsch  des  deutschen  hauses  bei 
Marburg  und  der  gemeinden  an  der  Ohm  eine  Ordnung  für  die  mühten 

von  Ahausen  bis  Huttingen.  Amöneburg  1283  oct.  7.  25 

1283  Nos  Adolfus  miles  de  Nordeckin  officialis  domini  arcbiepiscopi 

Maguntini  per  Hassyam  et  scultetus  in  Ameneburg  omnibus  tam  presen- 
tibus quam  futuris  paginam  hanc  visuris  et  audituris  notum  essevolumus, 
quod  cum  honorabilium  virorum  .  .  commendatoris  et  fratrum  domus 
sancte  Marie  Teuthonicorum  apud  Marpurg  cetereque  plebis  communi-  30 
tatum  juxta  fluvium,  qui  dicitur  Amene,  proprietatem  ac  hereditatem  ha- 
bentium  graves  ac  multiplices  in  predicto  opido  Ameneburg  receperimus 
querelas,  quod  molendina  ab  Ahusen  usque  Hutdingein  super  ipsum 
fluvium  Amene  stantia  seu  fixa  occasione  indebiti  situs  et  aque  meatus 
clausurarumque  suarum ,  que  rulgo  dicuntur  wer ,  non  modica  eisdem  35 
dampna  intulissent ,  nos  predictorum  dampnorum  omnium  emendationem 
habere  cupientes  ac  denuo  nocendi  finem  rebus  dare,  una  cum predictis,.. 
commendatore  et  fratribus  in  Marpurg,  castrensibus,  scabinis  ac  bürgen* 


1283oet.  15.  317 

sibus  opidi  Ameneburg  molendinarios ,  viros  discretos  in  molendinaria 
arte  gnaros  et  probatos  extra  nostros  confines  et  terminos ,  ut  omnibuB 
communes  essent,  advocari  et  accerBiri  fecimnB  pro  omnibus  et  Bingnlis 
defeetibus  molendinornm  prefatorum  Buper  Amene  fluvium  Bitomm  fide 

5  data  et  jurameuto  in  proprias  Buas  animas  prestito  eqnaliter  corrigendiB. 
Et  dixenmt  molendinarii  prenotati ,  qnod  nnumquodqne  molendinum  ex 
commoni  jure  et  lege  et  ab  antiqoa  conBnetadine  ad  mensuram  pedis  sal- 
tum  aque,  qui  dicitur  des  genelles,  debeat  continere  et  quelibet  clasnra(I) 
eujnslibet  molendini  solum  mnnt ,  qnod  ritu  molendinario  dimidii  pediB 

10  mensuram  retinet  in  exaltatione,  habere  debeat  et  ulterius  non  extolli. 
Difßniemnt  etiam,  qnod  molendinarius  in  Rodehusin  foBsatum  sui  molen- 
dini tam  supra  quam  infra  taliter  fodiet  et  purgabit,  quod  dominis  et 
heredibus  agrorum  in  yieino  sitorum  nullnm  ex  hoc  detrimentum  nee 
prejudicium  generetur,  omnibus  aliis  molendinariis  super  suorum  molen- 

i5dinorum  fossatis  eandem  legem  observantibus  in  futurum;  hoc  adjecto, 
quod  molendinum  in  Nyderwalde  mensuram  pedis  et  dimidii  in  suo  saltu, 
qui  dicitur  des  geuelles,  ac  molendinum  in  Kirchain  dnos  pedes  ac  dimi- 
dium  in  suo  saltu,  id  est  des  geuelles,  recipere  debeat  et  continere.  Pre- 
terea  addiderunt  quemvis  molendinarium  apud  Amenam  tam  supra  suum 

20  molendinum  quam  infra  fossatum  suum  ex  utroque  littore  eqnaliter ,  non 
obstante  si  aliis  personis  terre  et  agri  adjacentes  attineant ,  ad  pedum 
duodecim  spatium  in  latitudine  posse  extendere  et  dilatare  usque  ad  me- 
dietatem  meatns  sue  aque ,  nain  alteram  partem  fossati  suus  vicinus  mo- 
lendinarius sive  superior  vel  inferior,  ut  ipsa  aqua  debito  meatu  sine 

25  impedimento  suum  cursum  habere  libere  valeat,  mundare  tenetur,  si 
necesse  f nerit ,  et  purgare.  Nos  vero  ad  predictorum  omnium ,  eo  quod 
juri  consonent  aliasque  salubria  sint  et  honesta ,  stabilem  et  perhennem 
observantiam  nostrum  sigillum  una  cum  sigillis  .  .  commendatoris  et 
fratrum  in  Marpurg  et  civitatis  Ameneburg,  qui  nobis  in  hujusmodi  assen- 

30  serunt,  huic  littere  duximus  appendendum. 

Datum  et  actum  Ameneburg ,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiii?,  nonas 

mensis  octobris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Auf  der  rückseite  steht  von  hand  des 
Xiy.  jahrh.:  Conpositio  molendinorum  circumjacentium  Amelburg ,  quantum  in  si- 
35  tuatione  debeant  esse  elevata  yel  depressa.    Von  den  drei  siegeln  hängt  nur  noch 
das  zweite  (das  des  deutschen  hauses  in  Marburg)  zerbrochen  an. 

428.  Die  brüder  Berenger  und  Wiegand  van  Radenhausen  überlassen 

dem  deutschen  harne  bei  Marburg  ihren  hof  zu  Radenhausen  bis  zur 

abtragung  einer  schuldigen  summe.    Amöneburg  1SS83  oct.  15. 

40        Qne  geruntur ,  a  viris  prudentibus  poni  solent  in  lingua  testium  et    1283 
scripti  memoria  perhennari.    Ego  igitur  Berengerus  de  fiodehusen  et 


oct.  li). 


318  1284jan. 

Wigandus  frater  meuB  recognoscimus ,  qaod  .  .  viris  religiosis  commen- 
datori  et  fratribus  domus  Thentonice  apnd  Marpurg  cnriam  uostram  in 
Rodehnsen  cnm  omnibus  agris  proprietariis  eidem  curie  attinentibus  pro 
viginti  quinque  talentis  denariomm  usualium  nna  cum  sorore  nostra  Eliza- 
beth coadnuatis  manibus  et  nnanimi  consensu  dedimuB  poBsidendam,  tarn  ^ 
diu  yidelicet,  donec  de  nostris  duabus  partibns  in  annona  ibidem  cedente 
recipiant  denarios  antedietos.  Que  annona  secundum  quod  proxima  ter- 
cia  feria  post  festam  beati  Michaelis  cujnslibet  anni  solyerit,  eompntabitur 
pro  debitis  ampntandis.  Tercia  vero  pars  a  fratribus  predictis  dabitur 
sorori  nostre,  quamdiu  debitum  nostrum  non  fiierit  integraliter  persolutum.  lo 
Adjectum  est  etiam ,  quod  si  soror  nostra  ante  tempus  solutionis  de  vite 
medio  sublata  fuerit,  pars  ejus  eedat  in  elemosinam  .  .  commendatori  et 
fratribus  supradictis.  Si  vero  medio  tempore  dare  sive  vendere  voluerit. . 
commendatori  et  fratribus ,  eam  in  hoc  nullatenus  impediemus ,  sed  pro- 
movebimus  cum  consensu.  Et  si  post  annos  solutionis  debitorum  nostro-  ^^ 
mm  elapsos  bona  sua  rehabere  voluerit  a  nobis  dividendo ,  sine  qualibet 
sustinebimus  contradictione ,  permittentes  eam  uti  libere  parte  sua.  In- 
super  quandocunque  . .  commendator  et  fratres  memorati  carere  noluerint 
agrum  eorum  apud  molendinum  nostrum  situm ,  de  quo  nobis  quondam 
moverant  questionem ,  deoccupabimus  videlicet  de  palis  et  fundamento,  20 
quod  bidde  vulgariter  dicitur  molendini.  Hujus  rei  testes  sunt :  dominus 
Adolfus  sculthetus,  Bertrammus  viceplebanus  de  Ameneburg,  Theodericus 
rector  scolarium  ibidem ,  Theodericus  Scutzesper  miles ,  Gerhardus  et 
Jacobus  fratres  de  Selbem ,  Wigandus  Rausten ,  Ludewicus  filius  suus, 
Henricus  de  Heimersdorf,  Engelo  de  Selbem,  Bruno  de  Leterstede, 25 
Wigandus  sub  Tilia,  et  alii  quam  plures.  Ad  ampliorem  hujus  facti 
valitudinem  et  cautelam  hanc  ipsi . .  commendatori  et  fratribus  sepedictis 
dedimus  litteram  sigillorum  universitatis  in  Ameneburg ,  domini  Adolfi 
scultheti  ibidem  et  ipsius  . .  commendatoris  predicti  munimine  roboratam. 

Actum  et  datum  Ameneburg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiii?,  in  yigilia  ^^ 
beati  Galli  confessoris. 

Aus  dem  zerrissenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*   Siegel  abgefallen. 

429.  Ritter  Philipp  von  Linden  burgmann  zu  Kalsmunt  verkauft  dem 
deutschen  hause  bei  Marburg  seine  guter  zu  Obereisemrod,   1284jan. 

1284  Notum  sit  inspectoribus  presentium  et  auditoribus  universis ,  quod^^ 

^*"'  ego  Phylippus  miles  dictus  de  Linden  castiensis  in  Calsmunt  communi- 
cata  manu,  voluntate  pariter  et  consensu  uxoris  mee  Juitthe  vendidi, 
contuli  et  assignavi  venerabilibus  in  Gristo  .  .  commendatori  et  fratribus 
domus  Teuthonice  apud  Marpurg  bona  mea  quecumque  habui  tam  in  villa 
quam  extra  yillam  Oberen  Isenburgerodde  sita  juste  proprietatis  titulo40 


1284  Jan.  13.  —  1284  Jan.  21.  319 

posflidenda  pacifice  et  quiete.  In  cujus  facti  testimonium  et  robur  tradidi 
eis  presentem  litteram  castellanorum  in  Calsmnnt  atque  mei  sigillornm 
appensionibus  roboratam.  Testes  hujus  rei  sunt:  Walterus  canonicus 
Wetflariensis,  quondam  plebanus ;  item  Ebervdnus  quondam  advocatus, 
5  Dymarus ,  Brandanns ,  Cvno  et  Godefridus  dictus  Lescho ,  milites ,  ca- 
strenses  in  Galsmunt. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiii?,  mense  januario. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutBcho.).  Siegel:  1)  abgefallen.  2)  dreieckig, 
zeigt  das  mehrfach  beschriebene  Linden'sche  wappen;  umschr.:  S-'  .  .  ILIPPI* 
10  DE-  LINDEN- 

430.    1 284  jait.  13. 
Ego  Syfridus  de  Hattenrodde  communicata  manu  Alheydis  legitime    12S4 
uxoris  mee  vendidi  Gonrado  dicto  Reyo  civi  Wetflariensi  et  Alheydi  uxori    *"' 
suebonamea  inHuchilheym  sita,  quorum  condivisionem  coequalem  habere 

l5dinoscitur  idem  civis,  que  solvunt  annis  singulis  quatuor  maldra  siliginis 
et  totidem  maldra  avene  mensure  Wetflariensis,  duos  anseres,  duos  pullos 
et  duos  pullos  camispriviales,  pro  viginti  et  duabus  marcis  pecunie  nu- 
merate.  In  cujus  facti  testimonium  tradidi  eis  presens  instrumentum  de 
Gyzen  et  de  Wetflaria  eivitatum  sigillorum  appensionibus  roboratnm. 

20 Testes:  Adolfus  de  Huchilheim,  Gemandus  de  Swalbach,  Senandus, 
Gonradus  de  Kinzenbach  et  Walterus  dictus  Slvn ,  milites ,  castrenses  in 
Gyzen;  item  Eckehardus,  BemO;  Hermannus Monetarius  et  Heinricus  de 
Catzinfurt,  scabini  Wetflarienses. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiii?,  idus  januarii. 

25  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  beschädigt. 

431.  Der  offidal  des  propsies  der  Stephanskirche  zu  Mainz  beauf- 
tragt den  decan  zu  Kesterburg,  den  für  die  kapeUe  zu  Wehrda  prä- 
sentirten  und  bestätigten  priester  Heinrich  in  sein  amt  einzuführen. 

Mainz  1284  jan.  21. 

30         .  .  Officialis  domini  .  .  prepositi  sancti  Stephani  Maguntini  yiro    1284 
discreto  .  .  decano  in  Eesterburch  salutem  in  domino.   Cum  nos  Hein-  ^^*     ' 
ricum  sacerdotem  presentatum  nobis  ad  cappellam  in  Werde  vacantem 
ex  morte  Wigandi  a  veris  ipsius  cappelle  patronis  investiverimus  de  cap- 
pella predicta ,  prout  ad  nostrum  spectat  officium ,  mandamus  Yobis  in 

35Yirtute  obediencie  firmiter  precipiendo,  quatenus  predictum  Heinricum 
sacerdotem  in  predicte  cappelle  possessionem  tamquam  verum  ipsius 
pastorem  a  nobis  legittime  institutum  inducatis  corporalem ,  precipientes 
universis  snbditis  ipsi  cappelle  attinentibus,  ut  predicto  H.  tamquam  vero 
pastori  debitam  exhibeant  reverenciam  et  honorem. 

40         Datum  Maguntie ,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxüii? ,  xii?  kalendas  februarii . 
Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 


320  1284JU1.  25.  -  1284  mal. 

432.  Werner  von  Bolanden  genehmigt  den  verkauf  von  gutem  zu 
Oberflörsheim  an  das  deutsche  haus  daselbst  seitens  des  Dietrich  Mar- 

stein.  1284  jan.  25. 

1284  Wernhenis  de  Bonlant  inperialis  aule  dapifer  et  Elyzabeth  nostra 

^*"*  "  collateralis  dilecta  constare  volumus  universiB  presencium  inspectoribus,  5 
quod  noB  empeionem  bonorum  sitomm  in  terminis  ville  Flersheim  snpe- 
rioris,  quam  videlicet  empeionem  domini  et  fratres  domus  Theutonice 
ipsiuB  ville  dinoBCuntur  Be  eonparasBe  juBto  empeionis  titulo  erga  Theo- 
dericum  fiUum  Henriei  dieti  Marstein,  pari  eonsensu  et  voluntate  seu  con- 
municata  manu  consensimuB  et  consentimuB  bona  fide.  Preterea  ad  peti-  lo 
cionem  necnon  et  dileccionem  dictorum  dominorum  et  fratrum  omni  con- 
suetudini,  omni  juri,  quod  in  supradictis  bonis  hactenus  habuimus  sive 
habere  credidimus,  in  hiis  Bcriptis  omni  fraude  et  dolo  amoto  penitus 
renunciamuB.  In  cujus  facti  memoriam  presentem  litteram  contulimus 
eisdem  Bigillorum  nostrorum  munimine  roboratam  intestimonium  super  eo.  15 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixxxiüi.,   in  conversione  beati  Pauli 
apostoli^ 

Aus  nr.  538  (547)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

433.  Genannte  Schiedsrichter  schlichten  den  streit  zwischen  dem  deut- 
schen hause  und  dem  ritter  Friedrich  Hobeherr  zu  Marburg  über  eine  20 

hübe  zu  Grossseelheim.    1284  mai. 

1284  In  nomine  domini,  amen.   Cum  inter . .  conmendatorem  et  conventum 

"***•    domus  Theuthonice  ex  una  et  Fridericum  militem  de  Curia  ^)  in  Marpurg 
ex  parte  altera  super  quodam  manso  sito  in  campis  majoris  ville  Selheym, 
qui  dicitur  mansus  Wasmodi,  cum  suis  pertinentiis  et  quibusdam  aliis25 
eoram  judicibus  ecclesiasticis  Maguntine  et  Herbipolensis   dyocesum 
questionis  materia  verteretur,  in  nos  H.  lantgravium,  terre  Hassie  do- 
minum, tamquam  in  superiorem  seu  medium  diffinitorem  a  partibus  hinc 
et  inde,  in  nos  vero  Hermannum  et  Lvdewicum  fratres  milites  dictos 
Ealp  ex  parte  conmendatoris  et  conventus  domus  Theuthonice  in  Marpur  30 
predictorum,  in  nos  autem  Ekehardum  de  Bygkene  militem  et  Lvde- 
wicum de  Fronhvsen  civem  in  Marpurg  ex  parte  ipsius  Friderici  de  Curia 
militis  predicti  in  arbitros ,  arbitratores ,  compromissarios  seu  amicabiles 
compositores  consenserunt  et  concorditer  convenerunt ,  promittentes  fide 
corporali  prestita  sub  pena  viginti  marcarum  denariorum  legalium  stare  35 
ordinationi,  pronunctiationi  et  diffinitioni  nostre,  ita  ut  quecunque  partium 


1)  Der  zu  Marburg  ansässige  zweig  der  famille  de  (ex,  in)  Curia  nennt  sich  in  deutschen 
Urkunden  ausser  Hobeherr  auch  im  Höbe  (Imhof)  und  us  me  Höbe,  während  die  ex 
Ouria  zu  A.inöneburg  stets  den  deutschen  namen  Hobeherr  führen. 


1284mai24.  321 

predictamm  ordinationi  nostre  non  staret,  penam  viginti  marcarum  inci- 
deret  et  daret  parti  arbitrinm  observanti,  renunctiatis  etiam  hinc  inde 
Omnibus  actis,  litteris,  instmmentis  impetratis  et  etiam  impetrandis.  Nos 
yero  H.  lantgravius  predictas ,  Hermannns ,  Lydewicns ,  Egkehardus  et  . 
^  Lydewicns  de  Fronhysen  predicti  assumpto  nobis  onere  arbitrii  antedicti 
ordinamns ,  pronnnctiamus  et  diffinimus  concorditer ,  qnod  bona ,  super 
quibus  questio  yertebatur ,  ad  conmendatorem  et  conyentum  fratrum  do- 
mus  Theuthonice  ab  hac  hora  in  antea  sine  contradictione  qualibet  deyol- 
yantur  perpetuo  quiete  ac  pacifice  possidenda.  In  recompensam  autem 

10  eorundem  bonorum  dabunt  et  dederunt  nobis  arbitris  predictis  presentibus 
commendator  et  conyentus  predicti  yiginti  et  dimidiam  marcas  ipsi  Fri- 
derico  militi ;  et  sie  sopita  est  et  erit  omnis  discordia  inter  predictas  partes 
et  omnis  materia  questionis.  Nos  yero  .  .  commendator  et  conyentus  et 
F.  predictus  miles  ratam  habemus  et  gratam  ordinationem ,  pronunctia- 

i5tionem  et  diffinitionem  arbitrorum  nostrorum  predictorum  et  yolumus  sub 
pena  predicta  inyiolabiliter  obseryare.    In  cujus  rei  testimonium  nos 
Heynricus  lantgrayius  prefatus  sigillum  nostrum  duximus  appendendum. 
Datum  et  ^j  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiüi?,  tempore  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Das  reitersiegel  des  landgrafen  hängt 
20  an.    Gedr.:  Entdeckter  Ungrund  nr.  54;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,  503. 

434.  Der  propsl  von  sL  Stephan  zu  Mainz  beauftragt  den  decan  zu 
Kesterburg^  den  vom  deutschen  hause  in  Marburg  für  die  pfarre  zu 
Gossfelden  präsentirten  und  von  ihm^  dem  propst^  investirlen  Konrad 
Schreiber  des  landgrafen  von  Hessen  in  den  besitz  der  pfarre  zu  setzen. 
25  Mainz  1284  mai  24. 

Heinricus  de  Bolandia  dei  gratia  prepositus  ecciesie  sancti  Stephani    ^284 
Maguntine  discreto  yiro  .  .  decano  in  Eesterburg  salutem  in  domino. 
Conradum  notarium  nobilis  yiri  domini  .  .  lantgrayii  terre  Hassie  nobis 
a  .  .  commendatore  et  fratribus  domus  Tbeutonice  in  Marppurg  ac  aliis 

30yeris  patronis  ad  ecciesiam  in  Gozfelden  yacantem  ex  morte  Heinrici 
quondam  rectoris  ejusdem  ecciesie  legitime  presentatum  de  dicta  ecclesia 
in  Gozfelden  presentibus  litteris  inyestimus ,  mandantes  yobis ,  quatenus 
ipsum  ducatis  in  possessionem  ipsius  ecciesie  corporalem ,  precipientes 
plebibus  ibidem,  ut  sibi  tamquam  suo  pastori  in  omnibus  obediant  et 

35  intendant. 

Datum  Maguntie ,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  iiii?,  ix?  kalendas  junii 
mensis. 

Aus  orig.-perg.  mit  siegelbruchstück  in  Marburg  (deutsche.}. 

1)  Die  Worte  Datum  et  sind  durch  darunter  gesetzte  punkte  als  ungültig  bezeichnet. 
Hess.  Urknndenbnch.   I.  21 


322  1284  Jon.  30.  —  1284  oct.  3. 

436.    Landgraf  Heinrich  von  Hessen  überlässt  dem  deutschen  hause 
bei  Marburg  die  inseln  in  der  Lahn  daselhst  gegen  zins. 

Marburg  1284  jwn.  30. 

1284  Ne  reram  gestaram  yeritas  cadat  in  oblivionem,  litteraram  golet 

^^^'  '  memoria  perhennari.  Hinc  est,  quod  nos  Henricus  dei  gratia  lantgravias  5 
ac  dominus  Hassye  omnibus  tarn  presentibus  quam  futuris  litteras  has 
inspecturis  notum  esse  yolnmus  pabUce  profitendo ,  qnod  omnes  insulaSy 
que  werde  nuncupantnr ,  supra  pontem  apud  Wiedenhusin  sitas,  proten- 
dentes  se  usque  ad  terminum  aque  Lone,  que  dicitor  Crumewach,  et  infra 
ipsum  pontem  unam  insulam  dictam  wert  extendentem  se  versus  Fronehob  lo 
ac  universas  insulas  sive  werde  sitas  trans  molendinum,  quod  Grintmule 
dicitur ,  inferius  seu  in  aque  descensu ,  excepto  loeo  seu  planide  nostri 
judicii  ibidem ,  quamdiu  locum  alterum  alias  ad  tenendum  Judicium  non 
elegerimus,  nam  loco  judicii  nostri  alias  si  contingeret  translato  predictam 
extunc  planiciem  judicii  prefati  cum  omnibus  aliis  insulis,  que  werdeis 
appellantur ,  prenotatis  honorandis  et  religiosis  viris  fratri  .  .  commen- 
datori  et  fratribus  domus  Teuthonice  apud  Marpurg  donavimus  ac  por- 
reximus  libere  ac  sine  omni  honere  jure  hereditario  pro  novem  solidis 
annui  census  nobis  inde  persolvendis  quiete  et  pacifice  perpetuis  tempori- 
bus  possidendas.  In  cujus  nostre  donationis  et  concessionis  robur  et  cau-  20 
telam  presens  scriptum  antedietis  .  .  commendatori  et  fratribus  porrexi- 
mus  nostri  sigilli  appensione  consignatum.  Testes  sunt:  frater  Eckehar- 
dus  de  Fronhusin  et  frater  Hermannus  de  Capela  noster  of&cialis ,  frater 
Ludewicus  de  Munzenbach ,  Ludewicus  de  Fronhusin  magister  bürgen- 
sium,  item  Boddo  et  Banharl^ostri  lucarii,  et  alii  plures  fide  digni.  25 

Datum  et  actum  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  iiii?,  pridie  ka- 
lendas  julii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.) •    Beitersiegel  des  landgrafen  verletzt. 
In  nr.  10  des  Marburger  copialbuches  in  Wien  steht  über  der  abschrift  der  urk.: 
CoUatio  insularum,  que  Theutonice  dicuntnr  die  Bygen.    Gedr.:  Entdeckter  Un- 30 
grund  nr.  58;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  1,  509. 

436.    Bischof  Wittich  von  Meissen  gewährt  allen^  welche  die  Michaels- 
kapelle  bei  der  Elisabethenkirche  in  Marburg  an  genannten  tagen  be- 
suchen^ vierzig  tage  ablass,   Marburg  1284  oct.  3. 

1284  Widecho  dei  gratia  Missenensis  episcopus  universis  Cristi  fidelibus  35 

oct.  3.   presentium  inspectoribus  salutem  in  omnium  salvatore.   Cupientes  quos- 

libet  fideles  ad  pietatis  opera  speciali  gratia  invitare,  omnibus  vere  con- 

tritis  et  confessis,  qui  ad  capellam  sancti  Michaelis  archangeli  in  cy- 

mitherio  infirmorum  ad  sanctam  Elysabeth  apud  Marpurg    sitam  in 


1284  oct.  23.  —  1284  noT.  5.  323 

festivitatibuB  dedioationis  ipsins  capelle  et  in  anniversariis  dedicationis 
ejusdem  et  per  octavas  et  in  sollempnitate  ipsins  sancti  archangeli 
Michaelis  et  per  octavas  soUempnitatis  ejnsdem  singnlis  annis  devote 
aocesserint  oratnri ,  de  omnipotentis  dei  miserioordia  et  beatomm  aposto- 

5  lomm  ejus  Petri  et  Pauli  auctoritate  confisi  quadraginta  dies  de  injnnctis 
sibi  penitentiis  acoedente  ad  hoc  reverendi  patris  domini . .  archiepiseopi 
Magnntini  oonsensn ,  oxqwA  gerimus  vices ,  misericorditer  in  domino  re- 
laxamus. 

Datum  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiiii?,  quinto  nonas  mensis 
octobris. 

10        Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*    Siegel  abgefallen. 

437.  Bischof  Ludolf  von  Naumburg  giebt  allen,  welche  die  Elisor 
bethenkirche  des  deutschen  hauses  bei  Marburg  an  genannten  tagen 
besuchen  oder  den  bau  unterstützen,  vierzig  tage  ablass.  1 284  ocL  23. 

L.  dei  gracia  Nuenburgensis  episcopus  universis  Cristi  fidelibus    1284 

idpresencium  inspectoribus  salutem  in  omnium  salvatore.   Cnpientes  quos- 

libet  Cristi  fideles  ad  pietatis  opera  speciali  gracia  invitare^  omnibns  vere 

contritis  et  confessis ,  qui  ad  monasterium  beate  Elyzabeth  ad  fratres 

domus  Theuthonice  apud  Marpurch  Moguntine  dyocesis  in  festivitatibus 

dedicacionis  ipsius  monasterii  et  per  octavas  seu  in  dedicacionis  ejusdem 

20  anniversariis  et  per  octavas  necnon  in  principalibus  festivitatibus  beate 

Marie  virginis  et  beate  Elyzabeth  et  per  octavas  earundem  singnlis  annis 

devote  accesserint  oraturi ,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  beatomm 

apostolorum  ejus  Petri  et  Pauli  auctoritate  confisi ,  necnon  hiis ,  qui  ad 

fabricam  dicti  monasterii  manus  porrexerint  adjutrices,  quadraginta  dies 

25  de  injuncta  sibi  penitencia  accedente  ad  hoc  reverendi  patris  domini .  . 

archiepiseopi  Moguntini  consensu  misericorditer  in  domino  relaxamus. 

Presentibus  in  loco  predicto  perpetuis  temporibus  valituris. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxüii?,  x?  kalendas  novembris,  ponti- 

ficatus  nostri  anno  quarto. 

30  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen.    Gleichen  ablass 

gab  Wlradns  Halberstatensis  episcopus.   D.  1284  pontif.  ao.  xxx.i.    Orig.-perg.  wie 
vor.    Siegel  abgefallen. 

438.  Die  ritter\Goibert  von  Diedenshausen  und  Gerlach  von  Viermüiiden 

sowie  Gottfried  söhn  Gotberts  beurkunden,  dass  bruder  Gerlach  von 

35  Diedenshausen  dem  deutschen  hause  in  Marburg  den  halben  zehnten 

zu  Eisoff ,  so  lange  er  lebe,  überlassen  habe,    Marburg  1284  nov.  5. 

Nos  Grodebertus  miles  de  Didinshusin  ac  (jerlacus  miles  de  Firmin-    1284 
din  et  Godefridus  filius  predicti  Godeberti  omnibus  tam  presentibus  quam 

21* 


324  1285. 

poBteris ,  quibus  presentes  littere  exhibite  fuerint ,  notnm  esse  volnmns 
publice  recognoscentes ,  quod  vidimus,  audivimus  et  interfaimus ,  ubi 
Gerlacus  miles  de  Didinshnsin  confräter  ordinis  domus  Tenthoniee  dimi- 
diam  partem  decime  sue  in  Elsafa  cam  omni  proventa  et  ntilitate  de 
consensu  filii  sni  Godeberti  jurantis  et  promittentis  de  ratibabitione  te-  ^ 
nenda  et  nostro  . .  commendatori  et  fratribus  domus  predicte  in  Marpurg, 
quoad  yixerit,  cedendam  in  puram  elemosinam  libere  tradidit  et  donavit. 
Nosque  ad  majorem  horum  certitudinem  bona  fide  pollicemur  presentibus 
firmiter  nos  obligantes  nomine  fidejussorio ,  quod  Godebertus  jam  dictus 
noster  consanguineus  hujusmodi  dimidie  decime  donationem  patris  sni  lo 
non  infringet  et  inviolabilem  conservabit  et  si ,  quod  absit ,  quicquam  in 
contrarium  attemptaret,  nos  executores  erimus,  astringentes  nos  ad  omne 
dampnum  quoad  medietatem  decime  hujusmodi  usque  ad  obitum  predicti 
Gerlaci  militis  de  Didinshusen  integre  refundendum.  Ego  quoque  Gode- 
bertus natus  Gerlaci  prefati  omnia  prenotata  sie  se  habere  profiteor  et  ad  15 
inviolabilem  observantiam  faciendam  horum  commendatori  et  fratribus 
domus  Teuthonice  predicte  sigilla  Godeberti  patrui  mei  et  Gerlaci  con- 
sanguinei  predictorum  militnm  appendi  pro  me  presentibus  impetravi. 
Nos  etiam  Godebertus  et  Gerlacus  milites  predicti  sigillorum  nostrorum 
appensione  has  litteras  tam  pro  nostra  quam  pro  Godeberti  et  Godefridi  20 
antedictorum  obligatione  fecimus  communiri.   Ego  etiam  Godefridus  pre- 
dictus  sigillis  prehabitis,  cum  proprium  non  habeam,  sum  contentus. 
Testes  hujus  facti  sunt :  frater  Hermannus,  frater  Ludewicus  sacerdotes, 
frater  Waltherus  de  Nordeckin ,  frater  Eckehardus  de  Fronhusen ,  et  alii 
plures  fide  digni.  25 

Datum  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  iüi?,  nonis  novembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .     Beide  siege!  dreieckig:   1)  liegen- 
der kesselhaken;   umschr.:    S'  GODEBERTI-  DE-  D'DENSHVSEN-     2)  aus  der 
rechten  ecke  des  Schildes  schräg  herablaufende  querbinde ,  bestehend  aus  zwei 
reihen  abwechselnd  erhabener  und  tiefliegender  wiirfel ;  umschr. :  S-'  GERLACI-. ..  30 
IRMINNE- 

439.    Fritzlar  iiS5. 

1285.  Ego  Ottho  de  Valkenberg  una  cum  mea  uxore  Mechthilde,  Her- 

manne ,  Widekindo ,  Otthone ,  Johanne ,  Gonrado ,  Luccarde ,  Alheide  et 
Elizabet  filiis  et  filiabus  nostris  consensum  adhibuimus ,  quod  Heinricus  35 
cerdo  civis  Fritslariensis  dictus  Steingoze  apud  amicum  nostrum  dominum 
Widekindum  de  Holzheim  militem  illa  bona  in  Holzheim ,  quorum  nos 
habemus  medietatem,  proprietatis  titulo  comparavit.  Testes :  Wigandus 
de  Heiligental,  Heinricus ,  sacerdotes  scriptores ;  Conradus  de  Homberg, 
Conradus  Wastmodi,  Ludewicus  de  Berken,  Isfridus  Rotleui,  Eberhardus,  40 
Fridericus. 


1265  Jan.  1.  —  1285  märz  23.  325 

Actum  et  datnm  Fritslarie  in  domo  Gonradi  Wastmodi  predicti.  In 
hornm  testimoninm  ego  Ottho  snpradictns  sub  meo  sigillo  tradidi  litteras 
has  patentes. 

Anno  domini  millesimo.  ec?  Ixxx?  quinto. 
«*>  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).   Siegel  abgefallen. 

440.    1285jaw.  1^). 

Ego  Conradns  camifex  filius  qnondam  Grede  civis  Wetflariensis  1285 
communicata  manu  Hildegundis  uxoris  mee  vendidi  duo  maldra  tritici  et  ^*"'  ' 
qninque  maldra  siliginis  reddituum  mensure  Wetflariensis  domino  Waltero 
10  canonico  Wetflariensi,  quondam  ibidem  plebano,  pro  xxxi  marcis  denario- 
rum  legalium  pecunie  numerate  solvenda  eidem  canonico  et  usque  in 
civitatem  Wetflariensem  in  domum  suam  presentanda  de  bonis  quibus- 
dam,  que  fuerunt  olim  monasterii  in  Aldenburg,  apud  villam  Dudenhobe 
sitis,  que  Emestus  de  Nuueren  et  Hildegundis  uxor  sua  michi  vendiderant. 
15  In  cujus  facti  testimonium  tradidi  sibi  presens  scriptum  civitatis  Wet- 
flariensis sigilli  munimine  roboratum.  Testes :  Bemo,  Wigandus  Djiihero, 
Hermannus  Monetarius  et  Vdo,  scabini  Wetflarienses. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxiiii?,  kalendis  januarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).    Siegel  zerbrochen. 

20  441.    Walther  canonicus  zu  Wetzlar  übergiebt  sich  und  seine  guter 
dem  deutschen  hause  bei  Marburg.   1285  märz  23. 

Ego  Waltherus  canonicus  ecclesie  Wetflariensis,  quondam  plebanus    i285 
ibidem,  tenore  presencium  profiteor  et  publice  recognosco,  quod  cum  deli-  ™*"  ^^" 
beracione  matura ,  mentis  mee  bene  compos,  saluti  anime  mee  consulere 

25  volens  ac  incertam  horam  mortis  certa  rerum  mearum  disposicione  preve- 
nire  cupiens,  ad  honorem  dei  omnipotentis  et  gloriose  virginis  matris  ejus 
Marie,  in  remedium  ac  salutem  anime  mee  personam  et  res  meas  sive 
bona  omnia  mobilia  et  inmobilia ,  que  nunc  possideo  vel  que  in  futurum 
possidere  potero,   religiosis  ac  venerabilibus  viris  fratribus  hospitalis 

30  sancte  Marie  Theutonicorum  apud  Marpurg  donavi  integraliter  et  assig- 
navi  liberaliter  omni  eo  jure  et  dominio  possidenda,  quo  ipsa  hactenus 
possedi  Tel  poteram  possidere.  Transtuli  quoque  et  transtulisse  me  re- 
cognosco per  presentes  in  dictos  fratres  quicquid  juris  in  proprietate, 
possessione  ac  dominio  omnium  bonorum  meorum  habui  usque  modo, 

35  renuncians  omni  ordinacioni  vel  inmutacioni.  quam  circa  dicta  bona  possem 
facere  in  futurum ;  hoc  solo  michi  reservato  et  per  modum  protestacionis 


1)  Kam  mit  nr.  441  an  den  deutschen  orden. 


326  1285  mirz  29.  —  1285  apr.  26. 

michi  salYO ,  quod  sepedicti  fratree  omnia  debita  mea ,  si  qua  contraxi 
vel  contraxero,  que  per  me  soluta  non  fuerint,  post  mortem  meam  integra- 
liter  persolvent  pro  me ,  sicut  pro  confratre  suo  consuevenmt  solvere  et 
tenentur.  In  cnjuB  donationis  mee  testimoiiium  presentem  litteram  con- 
scribi  feci  et  sigillo  nniversitatis  civiom  de  Wetflaria  ac  meo  communiri  5 
Tolni  in  evidenciam  rei  geBte.  Et  nos  .  .  scabini,  consules  ac  umyersitas 
civium  de  Wetflaria  ad  preces  domini  Waltheri  predicti  sigillnm  noBtmm 
presenti  cartule  duximus  appendendum.  Testes  hnjns  facti  sunt :  Ger- 
bertus  quondam  advocatns,  Marquardns  de  Nmeren,  Wigandns  Diehtero, 
Bcabini  Wetflarienses,  cum  aliis  quam  plurimis  fide  dignis.  lo 

Actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  iüi?,  x?  kalendas  aprilis. 

Ana  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).     Siegelj    1)  zerbrochen.    2)  oval; 
stehender  geistlicher;  umschr.:  S-'  WALTERL  CANON-  WETFLARIENSIS- 

442.  Konrad  von  Uohenrieth  und  seine  söhne  verkaufen  dem  deutschen 
hause  in  Flörsheim  ihre  guter  hei  Voesghenheim.    1286  märz  29.    i& 

1285  NoB  Conradus  nobilis  de  Heenret  ac  universi  filii  ejus  (ac  heredes 

™"^  '  constare  cupimus)  presentium  inspectoribuB  universis ,  quod  nos  justo 
emptionis  ac  (yendicionis  titulo  vendidimus  omnia)  bona  nostra  immobilia, 
agros  et  prata  in  terminis  ville  Voesghenheim  (sita  conmendatori  et  fra- 
tribus)  domus  Theutonice  in  Flörsheim  pro  centum  libris  hallensium  in  20 
(parata  pecunia  numeratis  pro]  testamento  Elizabet  bone  memorie  colla- 
teralis  ac  matris  (nostre.  Renunciamus  eciam  omni  juri)  ac  universo, 
quod  nobis  in  dictis  bonis  competit  seu  competere  (videtur  et  in  posterum 
yidebitur),  simpliciter  et  de  piano.  In  cujus  rei  testimonium  Bigillum 
(nostrum  nos  Conradus  predictus)  presentibus  duximus  apponendum.  Nos  25 
vero  filii  ac  heredes  prefati  (Conradi  patris  nostri  sigillo)  contenti  sumus 
in  testimonium  premissorum. 

Actum  et  datum  anno  (domini  m.  cc.  Ixxxv.,  feria)  quinta  paschali. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Von  der  urk.  ist  ungefähr  der  dritte 
theil  hinten  abgerissen;  das  fehlende  (durch  klammem  bezeichnet)  wurde  ausnr.  30 
550  (559)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien  ergänzt.    Siegel  abgefallen. 

443.  Die  eheleute  Hartmann  und  Alheid  von  Mölln  vermachen  dem 
deutschen  hause  in  Marburg  ihre  guter  zu  Mölln  und  ihren  hof  zu 

Oberhausen.    1285  apr,  26. 

1285  Universis  tenorem  presentium  intuentibuB  innotescat,  quod  nos  Hart- 35 

^P'-  ^^'  mannusdeMulneetAlheydisuxor  ejusdem  unanimi  consensu  bona  nostra 
in  Mulne  sita  quecumque  preter  molendinum,  preterea  curiam  nostram  in 
Obemhusen  cum  omni  jure  suo  et  pertinentiis  contulimus  fratribus  domus 


\ 

t 

1- 


12S5  mai  2.  —  1285  mal  31.  327 

Thentonice  in  Marpnrg;  forma  hnjnsinodi  interjecta,  qnod  omnes  bonorum 
dictorum  proventns  ad  nos  devenient  temporibus  vite  nostre.  Nobis  yero 
mortuis  singnla  predicta  memoratis  cedent  fratribns  libera  et  soluta.  Hnjns 
facti  noBtri  testes  sunt  et  recognitionis :  Fridericns  et  Ekehardns  fratres 
5  de  Helfenberg ,  Mengotns  Anrens ;  Lodewicns ,  Henricns ,  Gonradus  dicti 
de  Moniehnsen,  WemheruB  Vrilinch,  Lodennicns  junior,  JohanneB  Gozo- 
niB ,  et  quam  plnrimi  fide  digni.  In  cujuB  facti  noBtri  evidentiam  presens 
scriptum  sigillo  civium  in  Vrankenberg  petiyimuB  conmuniri. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxy?,  vi?  kalendaB  maji. 

10  Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscho.).    Siegel  abgefallen. 

444.  Bischof  Emund  von  Kurland  gewährt  ablass  (dien,  welche  die 
Elisabethenkirche  zu  Marburg  an  genannten  tagen  besuchen  oder  zum 

bau  beisteuern.     Wetzlar  1285  mai  2. 

Emundus  dei  gratia  CuroniensiB  epiBCopuB  ordinis  Theutbonicorum ....     ^  285 

15  Gupientes  igitur,  quod  monaBterium  Bancte  Elyzabet  in  Marpurcb  Mogun- 

tinensis  dyoccBis  ordiniB  fratrum  domus  Tbeuthonice  congruis  bonoribus 

a  Cristi  fidelibus  frequentetur .  omnibuB  vere  penitentibuB  et  contritis, 

qui  in  festivitatibuB  principalibuB  beate  Marie  virginiB ,  beate  Elyzabet 

patronorumque  aliorum  ejuBdem  loci  et  in  festivitatibuB  dedicationis  ipsiuB 

20  monasterii  et  per  octavaB  earundem  feBtivitatum  ipsum  locum  reverenter 

cauBa  devotionis  aeecBBerint  oraturi ,  de  omnipotentiB  dei  misericordia  et 

beatorum  apoBtolorum  ejus  Petri  et  Pauli ,  necnon  hÜB,  qui  ad  fabricam 

dicti  monasterii  manuB  adjutrices  porrexerint,  quadraginta  dies  crimi- 

nalium ,  annum  venialium  et  karenam ,  si  dyocesani  ad  id  consensus  ac- 

25ceBBerit,  in  domino  relaxamus.    PresentibuB  in  loco  predicto  et,  si  per 

questuarioB  non  emittitur,  in  perpetuum  valituris. 

Datum  in  Wetflaria,  anno  domini  m?  cc?  octuagesimo  quinto,  in 
yigilia  aBcensionis  ejusdem. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  oval;  sitzender  bischof,  in 
30  der  linken  den  stab,  die_rechte  zum  segen  erhoben;  umschr.:  S-'EMVNDI-  DEI- 
GRA ICVRONIEN. 

445.  Landgraf  Heinrich  von  Hessen  überlässt  dem  deutschen  hause 
in  Marburg  den  platz  der  zwischen  demselben  und  dem  dorfe  Wehrda 
liegenden  mühle,  welchen  der  marschall  Heinrich  von  ihm  zu  lehn 

z^  hatte  ^  gegen  guter  zu  Friedensdorf^  Oberdilschhausen  und  Weiers- 
hausen^  die  er  dem  genannten  Heinrich  zu  lehn  giebt.    1285  mai  31 . 

NoB  HeynricuB  dei  gratia  lantgraviuB ,  terre  Hassie  dominus ,  tenore    1285 
presentium  protestamur,  quod  ob  amorem  dei  et  gloriose  virginis  Marie  ^^  ^^' 


3S8  1285  mai  31. 

acbeateElyzabet  donavimns  et  damus  conmendatori  et  conventai  fratrum 
domus  Theathonice  in  Marpnrg  loenm  et  aream  cnjnsdam  molendini  siti 
inter  villam  Werde  et  domum  fratrum  predictam,  quam  habuit  Heynricus 
marsehalcns  a  nobis  jure  feudi,  ad  cujus  resignationem  ipsis  fratribus 
dedimus  eamdem  aream  jure  ac  justo  titulo  proprietatis  quiete  ac  pacifice  5 
perpetuo  possidendam.    In  cujus  recompensam  conmendator  et  fratres 
domus  Theuthonice  predicte  Marpurg  nobis  dederunt  bona  subscripta  jure 
proprietatis  perpetuo  possidenda,  videlicetinFridehelsdorfmansumanme 
Keine ,  quem  Gilibertus  de  Derenbach  dedit  filio  suo ;  item  in  superiori 
Dylshvsen  similiter  unum  mansum  in  fine  ville,  via  qua  itur  Witerhusen ;  lo 
item  in  Wigershysen  bona,  que  iidem  fratres  ibi  habuerunt.  Et  hec  eadem 
bona  prelibata  ipsi  Heynrico  marschalco  contulimus  jure  feudi  perpetuo 
possidenda.   In  cujus  facti  evidentiam,  robur  ac  debitam  firmitatem  sepe- 
fatis  fratribus  presens  scriptum  dedimus  sigilli  nostrimunimine  roboratum. 
Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxv?,  pridie  kalendas  junii.  15 

Aus  eng. -perg.  in  Marburg. (deutscho.).     Reitersiegel  des] landgrafen* be- 
schädigt. 

446.    Elisabeth  von  Radenhausen  vermacht  dem  deutschen  hause  bei 
Marburg  ihren  theil  der  mühle'zu  Radenhausen, 

Ammeburg  1 285  mai  31 .  20 

1285  Keputari  potest  vana  quelibet  donatio ,  nisi  robur  obtineat  litterarum 

stabili  firmamento.  Ego  igitur  Elizabeth  quondam  Wigandi  de  Rode- 
husen  militis  filia  presentium  tenore  publice  protestor  et  omnibus  notum 
esse  cupiO;  quod  unanimi  consensu  fratris  mei  Wigandi  do  et  dedi  partem 
meam  molendini  Rodehusen  siti  cum  omnimoda  fructuum  integritate  ac  25 
utilitate  .  .  commendatori  et  fratribus  domus  Theutonice  apud  Marpurg 
pro  dono  elemosine  jugi  tempore  possidendam:  ita  tamen,  ut iidem . .  com- 
mendator  et  fratres  omnem  fructum  et  utilitatem  de  eadem  parte  cedentem 
michi  annis  singulis,  quousque  advixero,  ministrabunt.  Me  siquidem  de 
medio  sublata  pars,  que  me  in  eodem  molendino  contingit,  ad  sepedictos. .  30 
commendatorem  et  fratres  in  remissionem  meorum  peccaminum  cum  om- 
nibus suis  pertinenciis  nuUo  conti'adicente  libere  revertetur.  Hujus  rei 
testes  sunt :  dominus  Bertrammus  de  Ameneburg  viceplebanus ;  dominus 
Adolfus  de  Norteken  et .  .  Zabel ,  milites ;  Gerhardus  et  Jacobus  fratres 
de  Selbem ,  Johannes  Schoneheldis ,  Engelo  de  Selbem  et  Hartmannus  35 
Clette.  Ne  autem  predictis  . .  commendatori  et  fratribus  super  donatione 
dicte  rei  aliqua  jsuboriri  possit  questio  postmodum ,  presentem  litteram 
sigillis  universitatis  in  Ameneburg  et  domini  Bertrammi  prefati  in  plenum 
et  sufficiens  testimonium  illis  contuli  communitam. 


ttmi 


1285  jun.  9.  —  1285  jun.  10.  329 

Datum  et  actum  Ameneburg,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxy?,  ii?  kalen- 
das  junii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  abgefallen.  2)  oval;  ein 
kreuz,  darunter  IHC ;  umscbr. :  . . .  EBTBAMI* 

5  447.    Ritter  Ludwig  von  Amsburg  schenkt  dem  deutschen  hause  in 
Griefstedi  einen  weinberg  zu  Hausen.    1 285  jun.  9. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Omnibus  Cristi  fidelibus  salus    1285 
et  pax  etema.  Quoniam  ea,  que  aguntur  in  tempore,  simul  labuntur  cum 
tempore,  poni  solent  in  noticiamhominum  et  scripture  memoria  perhennari. 

10  Noverint  igitur  presentes  et  futuri,  quod  ego  L.  miles  de  Amsberc  vineam 
in  Husen  sitam  libere  et  voluntarie  dedi  domui  fratrum  Theutonicorum 
in  Grifstete  bono  et  unanimi  consensu  omnium  heredum  meorum;  ita 
tamen,  quod  predicti  fratres  michi  et  uxori  mee,  quamdiu  nos  yixerimus, 
terciam  partem  vini  in  eadem  yinea  laborati  dare  debent  et  post  discessum 

i^nostrum  absque  omni  donacionis  specie  perpetuo  possidere. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m.  cc.  Ixxxv. ,  quinto  idus  junii.  Affuerunt 
preterea  testes:  dominus  H.  plebanus  de  Salza,  AI.  de  Arinsberc  et  Th. 
dictus  Parix,  viri  ydonei  et  fideles. 

Aus  nr.  748  (762)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien,  mit  der  überschr.: 
20  Donacio  vinee  in  Husen  facta  per  dominum  Ludewicum  militem  de  Arinsberg. 

448.    Wiegand  Dythero  bürger  zu  Wetzlar  und  Gertrud  seine  ehe  fr  au 

verschreiben   dem   deut-schen  hause  bei  Marburg  beim  eintritt  ihres 

sohnes  Heinrich  in  den  orden  das  erbtheil  desselben  und  weisen  ihm 

sechs  malter  hörn  jährlich  aus  ihren  gutem  zu  Dudenhof en  an.  \ 

25  '  Wetzlar  1285  jw».  10. 

Ego  Wigandus  dictus  Dythero  civis  Wetflariensis  et  Gerdrudis  filia    1285 
domine  Isendrudis  dicte  Dytheren  uxor  mea  universis  presentes  litteras  ^^^'  ^^* 
inspecturis  cupimus  esse  notum  publice  protes^^ntes ,  quod  cum  yenera- 
biles  et  dilecti  in  Gristo  .  .  commendator  et  fratres  domus  Teuthonice 

30  apud  Marpurg  Heinricum  filium  nostrum  karum  clericum  receperint  ad 
ordinem  suum  precipue  propter  deum,  nos  ipsis  regraciari,  prout  tenemur, 
merito,  in  quantum  digne  possumus,  cupientes,  sana  deliberatione  preha- 
bita  decrevimus  fratres  et  domum  Teuthonicam  predictos  nomine  et  ratione 
dicti  H.  filii  nostri  legitime  heredandos  et  hos  communicata  manu  nostra, 

35  consensu  mutuo  et  voluntate  libera  hereditamus ,  heredes  in  hüs  scriptis 
constituimus  et  legitimos  successores ,  volentes  pariter  et  consentientes, 
ut  post  mortem  nostram,  sive  eundem  filium  nostrum  vivere  seu  mori 
ante  contigerit,  hereditatem  seu  etiam  proprietatem  nostram  cum  aliis 


330  1285JUI1.  20. 

pueris  et  heredibns  nostris  dividant  eqoaliter  nniversam  et  redpiant  ex 
parte  ipsins  H.  filii  nostri  poiüonem  hereditariam ,  qne  ipsnm  contmgere 
proportionaliter  posset  merito  et  deberet ,  si  in  seculari  habitu  pennan- 
sisset.  Preterea  dedimns  et  damns  per  presentes  eisdem  fratribns  sex 
maldra  siliginis  mensure  Wetflariensis  de  bonis  nostris  in  Dudenhobe  ex  5 
nnne  in  antea,  qnamdiu  yixerimns,  annis  singulis  presentanda ,  que  post 
obitom  nostrum  restituent  in  integrom  eadem  nna  cum  aliis  bonis  nostris 
et  pueris,  sicut  predictum  est ,  eque  per  omnia  dividenda.  In  hujus  facti 
testimonium  et  robur  tradimus  ipsis  fratribus  presens  scriptum  civitatis 
Wetflariensis  sigilli  robore  communitum.  Sani  quoque  et  incolumes  cor-  lo 
porum  et  mentium  nostrarum  bene  compotes  ordinavimus  et  fecimus  hec 
predicta.  Testes  hujus  rei  sunt:  Oerbertus  quondam  advocatus ,  Bemo, 
Gemandus  Lye,  Hermannus  Monetarius,  Heinricus  de  Dridorf,  Wigandus 
de  Oozelishusen  et  Vdo,  scabini  Wetflarienses. 

Actum  et  datum  Wetflarie,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  octo- 1& 
gesimo  quinto,  iüi?  idus  junii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 

449.    Die  sladt  Fritzlar  beurkundet  die  erklärung  ihres  bürgers  Wil- 
helm, dass  er  auf  die  von  Heinrich  Munin  priester  zu  Fritzlar  dem 
deutschen  orden  geschenkten  guter  kein  recht  habe.  2o 

Fritzlar  1285  jun.  20. 

1285  Nos  Heinricus  scultetus ,  scabini  ac  universitas  civium  Fritslarien- 

jnn.  20.  gj^m  tenore  presentium  recognoscimus  publice  protestantes ,  quod  con- 
stitutus  in  presentia  nostra  Wilhelmus  civis  Fritslariensis,  filius  Conradi 
de  Hohenberg  tunc  in  officio  magistri  civium  Fritslariensium  constituti,  25 
publice  et  liberaliter  suo  ac  .  .  uxoris  sue  nomine  recognovit,  quod  in 
bonis ,  que  dominus  Heinricus  sacerdos  Fritslariensis  dictus  Munin  ordini 
et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  dudum  antea  con- 
tulerat,  nichil  penitus  juris  haberent,  eo  quod  eorundem  bonorum  collatio 
ad  prefatum  sacerdotem  ex  legittima  divisione  hereditatis  patris  et  matris  30 
ipsius  sacerdotis  cum  coheredibus  suis  facta  successione  hereditaria  per- 
tinebant.  In  hujus  igitur  recognitionis  testimonium  presentem  litteram 
ad  preces  et  instantiam  supradicti  Wilhelmi  sigillo  civitatis  nostre  feci- 
mus communiri. 

Datum  et  actum  Fritslarie ,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  quinto,  feria  35 
quarta  ante  festum  Johannis  baptiste. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 


i 
\ 

& j 


1285  jQn.  30.  —  1285  sept.  15.  331 

450.  Ritter  Otto  Hund  und  die  bauem  von  Niedergleichen  entsagen 
ihrem  recht  auf  das  gehölz  bei  Obergleichen.    1 285  jun.  30. 

In  nomine  domini,  amen.  Innotescat  presentibus  et  sciant  posteri,    ^285 
qnod  ego  Otto  miles  dictus  Ganis,  mei  heredes  ac  rustici  de  inferiori 

5  Glychen  universi  renuntiavünns  perpetuo  omni  juri ,  qnod  habnimus  in 
rnbetis  sitis  in  Glychen  Buperiori,  preter  octo  jagera,  que  nobis  debent 
cum  yirga  sedecim  pedes  habente  vel  obtinente,  qna  utuntur  de  Kirch- 
berg  mstici,  mensnrari.  In  hujus  facti  evidentiam  ad  preces  predictorum 
rnsticomm  dedi  presens  scriptum  sigUIi  mei  munimine  roboratam. 

10         Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  quinto,  ii?  kalendas  julii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-    Siegel  abgefallen. 

a 

451 .  Das  kloster  Weissenstein  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Mar- 

burg den  hof  Gombet,    1 285  sept.  1 5. 

Nos  Johannes  prepositus,  Cvnegvndis  priorissa  totusque  conventus    ^285 

l5ganctimonialium  in  Wizzensteyn  ac  fratres  ibidem  tenore  presentium 
recognoscimuB  et  constare  YolumusJuniverBiB  tam  presentibus  quam  fu- 
tnris ,  quod  nos  matura  et  multiplici  deliberatione  prehabita ,  urgentibus 
et  necessario  conpellentibus  gravibus  debitorum  oneribns  ecclesie  nostre 
et  nt  meliora  prospiciamus  et  ea  per  hoc  ordinemus  j  que  non  sit  dubium 

20  ecclesie  nostre  in  perpetuum  profutura,  ac  eciam  ad  evadendum  incommo- 
ditates  et  procurandum  majorei»  utilitates,  quam  hactenus  in  bonis  curie 
nostre  Gvmpeht  propter  loci  distantiam  habuerimus,  dictam  curiam  Ovm- 
peht  cum  omnibus  bonis  eidem  attinentibus  in  areis ,  molendinis ,  silvis, 
pascuis ,  aquis ,  campis ,  domibus ,  juribus ,  obventionibus  ac  pleno  jure 

25  per  omnia ,  quo  eandem  possedimus,  religiosis  viris  .  .  fratri  Conrado  de 
Manderen  commendatori  i)  et  fratribus  ordinis  sancte  Marie  Theutoni- 
corum  in  Marpurg  seu  conventui  ibidem  vendidimus  et  vendidisse  nos 
recognoscimus  pro  centum  quinquaginta  quinque  marcis  argenti  de  com- 
muni  omnium  et  singularum  ex  nobis  consensu  legitimo  et  voluntate  et  in 

sopredictos  .  .  commendatorem  et  fratres  in  Marpurg  seu  conventum  ibidem 
transtulimus  et  transtulisse  nos  recognoscimus  quicquid  juris  in  proprio- 
täte,  possessione  et  dominio  dictorum  bonorum  habuimus  vel  habere  de- 
buimus  usque  modo,  renunciantes  omni  juri  et  occasioni  juris ,  que  nunc 
pro  tempore  vel  in  futurum  nobis  in  ipsis  bonis  posset  conpetere  vel  de- 

35beret,  et  breviter  et  precise  omnibus,  per  que  nunc  vel  in  posterum  dicta 
Ycnditio  revocari,  impediri  vel  rescindi  valeat  quoquo  modo.    Ex  hac 


1)  1266  beurkundet  bruder  Konrad  von  Mandern ,  dass  er  bei  seinem  eintritt  in  den 
deutseben  orden  seine  guter  zu  Orke  dem  kloster  Haina  verkauft  babe,  und  erwäbnt  zugleicb 
eine  Sendung  nacb  Livland.     Kopp  Nacbricbt  v.  d.  Herren  zo  Itter  185. 


•     332  1285  sept.  19. 

tarnen  venditione  nostra  nnns  mansus  eidem  curie  attinens  excipitnr, 
quem  vendidimus  Deynhardo  de  Holtzheym  civi  Fritschalariensi  jure 
proprietario  perpetuo  possidendum.  Preterea  alium  mansum  eidem  siini- 
liter  curie  attmentem  vendidimus  Heinrico  dicto  Stapphe  ad  vite  sue  ter- 
minum  possidendum.  Quo  defuncto  idem  mansus  cum  aliis  bonis  predictis  5 
curie  antedicte  attinentibus  in  possessionem  et  usus  integros  . .  commen- 
datoris  et  fratrum  in  Marpurg  predictorum  jure  proprietario  devolvetur. 
Ne  vero  presens  venditio  in  posterum  possit  per  nos  aut  nostros  succes- 
sores  aliquatenus  infirmari  et  ipsis  commendatori,  fratribus  seu  conventui 
in  Marpurg  possit  ex  venditione  hujusmodi,   quam  per  nos  inducti  etio 
allecti  de  predictis  bonis  bona  fide  fecerunt,  impedimentum  aliquod  sub- 
oriri ,  presentem  litteram  eisdem  dedimus  et  nos  dedisse  recognoscimus 
sigillis  nostri  conventus,  ecciesie  Fritschelariensis  et  universitatis  civium 
ejusdem  opidi  ad  robur  perpetuum  communitam ,  singule ,  quarum  con- 
sensus  ad  hoc  accedere  et  requiri  debuit,  venditioni  hujusmodi  subscri- 15 
bentes:  Ego  Alheydis  de  Waidenstein  subscribo.  Ego  Petrissa  de  Tweme 
subscribo.    Nos  Alheydis  et  Ysindrudis  sorores  camales  de  Gassele  sub- 
scribimus.    Nos  Syrath  et . .  soror  mea  de  Sandradihusen  subscribimus. 
Ego  quoque  Ysindrudis  de  Dietmilde  subscribo.    Testes  vero  hujus  ven- 
ditionis  sunt:    Kemboldus  decanus,   Conradus  Matz  viceprepositus  et20 
custos,  Heymeradus  et  Elgerus  canonici  ecciesie  Fritschelariensis,  Hein- 
ricus  sacerdos  dictus  scriptor  et  Wigandus  de  Helledal  sacerdos  ibidem : 
Conradus  de  Vzlaht  miles,  Herwicus  de  Dietmilde,  Conradus  de  Hohen- 
berg  et  Wilhelmus  filius  suus  magister  civium,  Conradus  filius  Engilberti 
et  Conradus  filius  suus,  Lvdewicus  de  Byrken,  Conradus  Schindeleip  et  25 
Heinricus  scultetus  cum  aliis  civibus  Fritschelariensibus  quam  pluribus 
fide  dignis. 

Datum  anno  domini  m?cc?lxxx?v?,  xvii?  kalendas  octobris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.}.  Siegel:  1)  abgefallen.  2)  u.  3)  stark 
verletzt.  Bereits  unterm  datum  1285  post  decoUationem  s.  Johannis  baptiste  pro- 30 
xima  feria  sexta  (aug.  31)  stellte  das  kloster  eine  ähnliche  urk.  über  diesen  verkauf 
aus.  Auch  hier  erscheint  Eonrad  von  Mandem  als  comthur.  Unter  den  zeugen  noch : 
Helewicus  prepositus  ecciesie  hospitalis  extra  muros  Fritslarienses.  Abschr.  sec. 
XVIII  wie  vor. 

432.    Das  kloster  Weissenstein  ersucht  den  comthur  zu  Marburg, ^b 
genannte  gläubiger  des  kloster s  zu  befriedigen.     1285  sept,  19. 

1285  Viro  religioso  fratri  Conrado  dicto  de  Manderen  commendatori  domus 

Bept.  19.  xheutonice  in  Marporg  .  .  prepositus,  .  .  priorissa  et  conventus  monasterii 
in  Wizensten  orationes  in  Cristo.  Noveritis  nos  in  debitis  obligatos  apud 
Wemherum  deForo  in  quatuordecim  marcis  etdimidia.  apudWemlierum40 


1285  sept.  20.  333 

de  Gesmar  in  octo  marcis  et  dimidia  et  eidem  in  qninqne  talentis  Caslen- 
eis  monete ,  cives  in  Casle ;  item  apnd  Henricam  de  Notfeit  civem  Ges- 
mariensem  in  decem  et  octo  solidis  gravis  monete;  in  Fritslaria  apnd 
Ditmarnm  Hellenbnrg  in  Septem  talentis  minus  tamen  sex  solidis ;  item 

5  apnd  Henricnm  centnrionem  in  Besse  in  duabns  marcis  usualis  argenti, 
necnon  apnd  Johannem  clericnm  filinm  Elbichonis  in  Fritslaria  canoni- 
cum Heligenstadensis  ecclesie  in  quatuor  talentis  Fritslariensibus ,  que 
persolvere  in  feste  beati  Michaelis  proximo  nunc  tenemur.  A  quibus  de- 
bitis  nos  ereptos  per  vestram  honestatem  recognoscemus  in  hujusmodi 

lonos  expeditos.  Prefatos  igitur  in  premissis  debitis  tamquam  nos  tempore 
jam  dicto  studeatis  expedire.  Super  hiis  sigillum  nostre  ecclesie  presenti 
scripto  duximus  appendendum. 

Anno  gratie  millesimo  cc?  Ixxxv?,  terdo  decimo  kalendas  octobris. 

Aus  orig.|-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel  abgefallen. 

15  453.  Der  abt  von  st.  Pantaleon  zu  Cöln^  vom  papst  bestellter  schir- 
mer der  Privilegien  des  deutschen  ordens  in  Deutschland^  beauftragt 
den  decan  und  den  pleban  zu  Limburg  und  die  decane  zu  Wetzlar^ 
Dietkirchen  und  Haiger ^  den  grafen  Otto  von  Nassau^  dessen  söhn 
Heinrich  und  deren  genannte  helfer  durch  excommunication  zu  zwingen^ 

20  dem  deutschen  hause  in  Mainz  den  zehnten  zu  Bieseberg  und  Zeuz- 

heim  nicht  länger  zu  entziehen.    IS 85  sept,  20. 

.  .  Dei  gracia  abbas  monasterii  sancti  Pantaleonis  in  Colonia  ordinis    ^285 
sancti  Benedicti,  conservator  privilegiorum  religiosorum  virorum  .  .  pre-  "*'^*'^^* 
ceptoris  et  fratrum  domus  Theutonice  beate  Marie  Jherosolimitane  per 

25Alemanmam  a  sede  apostolica  deputatus,  dilectis  in  Cristo  .  .  decano  et 
plebano  ecclesie  Lympurgensis  ac  .  .  in  Wetflaria ,  . .  in  Diethkirgen, 
.  .  in  Hegeren  cristianitatum  decanis  ac  universis  plebanis,  capellariis  et 
fratribus  capitulorum  decanatuum  eorundem  ceterisque  cristianitatum 
decanis,  plebanis,  ecclesiarum  rectoribus,  capellariis,  presbiteris  et  cleri- 

30  eis  Treuerensis  et  Maguntinensis  civitatum  et  dyocesum,  ad  quos  presen- 
tes  littere  pervenerint,  salutem  in  domino.  Cum  ex  parte  religiosorum 
virorum  .  .  conmendatoris  et  fratrum  domus  sancte  Marie  Theutonicorum 
in  Maguncia  gravi  conquestione  propositum  fuerit  coram  nobis,  quod  no- 
biles  viri  dominus  Otto  comes  de  Nassouwe  et  Henricus  ejus  filius  asso- 

35  eiatis  sibi  quibusdam  iniquitatis  filiis,  suis  conplicibus  in  hac  parte,  vide- 
licet  Henrico  de  Wersdorp,  Erleboldo,  Henrico  de  Huchelinchem,  Emesto 
dicto  Kolre,  Conrado  dicto  Witzelinbechere ,  Ludewico  de  Waltmans- 
husen ,  Conrado  de  Fredenchouen  centurione ,  Henrico  dicto  de  Horreo, 
Codeberto  de  Vbach,  Rorico  dicto  Muckel,  Arnolde  sculteto  de  Dridorf  et 


334  1285  sept.  20. 

Henrico  de  Schelte,  . .  conmendatorem  et  fratres  domns  predicte  in  Mo- 
guncia  decimis  eornm  et  fructibus  decimamm  in  vilUs  et  parrochüs  Bles- 
berg  et  in  Zuzehem  ad  ipsos  pertinentibus  et  in  quarum  et  quomm  po»- 
sessione  vel  quasi  fuerunt,  consistentibus  in  blado  ad  yalorem  seu  esti- 
macionem  trecentornm  et  decem  maldrorum  sUiginis  et  ducentonun  mal-  5 
dronim  avene  mensure  Lympurgensis  et  dnobns  equis  sex  marcas  et  am- 
plius  yalentibns  ausu  sacrilego  spoliaveront  et  spoliari  mandaverunt, 
Yoluemnt  et  procnraverunt  et  spolinm  sie  conmissum  ratum  habueront 
contra  indulta  privilegiorum  ipsis  et  ordini  suo  a  sede  apostolica  concesr- 
Bonun  necnon  contra  privilegia  tocius  religionis  et  ecolesiastice  libertatis,  lo 
quos  excessus  prefati .  .  conmendator  et  fratres  constanter  affinnaverunt 
esse  veros  et  adeo  esse  et  fuisse  notorios  et  manifestes  per  facti  et  rei 
evidendam  in  locis,  ubi  predicti  excessus  perpetrati  sunt,  et  vicinis,  quod 
inficiacioni  non  est  locus  nee  aliquo  tergiversacionis  pretextu  poterant 
occultari ,  et  ideo  ex  parte  eorundem  .  .  conmendatoris  et  fratrum  nobis  15 
fuit  humiliter  supplicatnm ,  ut  eis  contra  prefatos  violentos ,  notorios  et 
manifestes  injuriatores  auctoritate  apostolica,  qua  fungimur  in  hac  parte, 
defensionis  presidio  succurrere  dignaremur :  nos ,  qui  de  premissis  ex- 
cessibus  veris ,  notoriis  et  manifestis,  ut  dicebatur,  volebamus  scire  ple- 
nius  veritatem,  ut  illi,  qui  culpabiles  et  obnoxii  invenirentur  in  premissis,  20 
canonice  secundum  apostolicam  traditam  nobis  formam  punirentur,  con- 
misimus  et  mandavimus  discretis  viris  .  .  decano  et .  .  plebano  ecclesie 
Lympurgensis  predictis  sub  hac  forma,  ut  in  hiis  exequendis  alter  alterum 
non  expectaret,  ut  vocatis  coram  se  predictis  malefactoribus  et  expositis 
eisdem  excessibus  predictis  veris ,  manifestis  et  notoriis ,  ut  dicebatur,  25 
sub  juramento  eorum  per  responsiones  et  confessiones  et  per  testes  et  alias 
probaciones  legitimas  veritatem  super  higusmodi  excessibus ,  si  essent 
veri,  notorii  et  manifesti,  diligenter  inquirerent  et  eam  inquisitam  nobis  sub 
fideli  sua  custodia  ducerent  remittendam.    Dictusque  . .  plebanus  Lym- 
purgensis,  cum  copia  dicti . .  decani  College  sui  tunc  haberi  non  posset,  30 
prout  idem  plebanus  nobis  litteratorie  rescripsit,  cui  in  hoc  fidem  ad- 
hibemuB,  recepto  mandato  nostro  hujusmodi  citavit  peremptorie  predictos 
.  .  comitem,  Henricum  ejus  filium  et  eorum  conplices  predictos  coram  se 
ad  certum  terminum  ad  deponendum  et  respondendum  premissis  excessi- 
bus et  ad  videndum  testes  jurare,  qui  super  hiis  contra  eos  ex  parte  35 
eorundem  .  .  conmendatoris  et  fratrum  producerentur.    Et  eisdem  male- 
factoribus diucius  expectatis  et  non  conparentibus ,  parte  dictorum  .  . 
conmendatoris  et  fratrum  conparente  dicto  termino  et  ad  recepcionem 
testium  procedi  potente,  dictus  plebanus  in  contumaciam  dictorum  male- 
factorum  in  negocio  sibi,  ut  dictum  est,  conmisso  ad  recepcionem  testium  40 
processit  et  testes,   quos  iidem  . .  conmendator  et  fratres  produxerunt 


1 


1285  sept  20.  335 

eonun  eodem  plebano  super  premissis,  in  fonna  juris  recepit  et  examina- 
yit  düigenter  et  eomndem  testium  deposiciones  in  scriptis  redegit,  citando 
predictoB  malefactores  et  eorum  conplices  peremptorie  coram  nobis  ad 
oertum  terminum  peremptorium  ad  videndum  nobis  fieri  reportaoionem  et 

5  publicacionem  probacionnm  hujusmodi  et  ad  procedendum  ulterius  in 
dicto  negocio  secundum  apostolicam  traditam  nobis  formam,  prout  hec  et 
alia  in  actis  et  rescripcione  dicti  plebani  auditoris  plenius  continentur. 
Yemm  quia  predicti  . ;  comes ,  Henrieus  ejus  filius  et  eorum  conplices 
prenotati  suf&cienter  et  diucins  expectati  dicta  die  et  termino  non  con- 

10  paruerunt  coram  nobis  nee  aliquis  snfficiens  responsalis  pro  eisdem,  .  . 
procuratore  dictomm  conmendatoris  et  fratrum  coram  nobis  dicta  die  et 
termino  conparente  et  instanter  potente  fieri  publicacionem  hujusmodi 
probacionum  et  procedi  ulterius  contra  predictos  malefactores  in  negocio 
memorato ,  nos  eisdem  .  .  comite  et . .  ejus  filio  ac  omnibus  eorum  oon- 

15  plicibus  contumacibus  reputatis,  et  quos  reputamus  contumaces,  publica- 
tis  probacionibus  super  factis  et  excessibus  antedictis,  visis,  inspectis  et 
diligenter  examinatis  privilegüs  ipsis  . .  conmendatori  et  fratribus  et  or- 
dini  a  sede  apostolica  concessis  et  indultis  necnon  processu  et  actis  super 
premissis  habitis,   consideratis  eciam  omnibus  aliis,   que  nos  movere 

20potuerunt  et  debuerunt,  pronunciamus  et  declaramus  sentencialiter  me- 
moratos  excessus  superius  contra  dictos  malefactores  et  eorum  conplices 
expressos  veros,  notorios  et  manifestos  et  contra  eosdem  malefactores 
occasione  predictorum  excessuum  auctoritate  apostolica  nobis  in  hac  parte 
conmissa  fore  procedendum  ipsosque  esse  puniendos  per  censuram  eccle* 

25  siasticam,  donec  ablata  restituant  et  predicti . .  conmendator  et  fratres  in 
possessionem  et  quasi  (percipiendi  dictas  decimas ,  de  qua  ejecti  sunt  et 
fnemnt  et  quam  dicti  malefactores  contra  tenorem  privilegiorum  predicto- 
rum violenter.  invaserunt,  reducantur  et  eam  habeant  et  teneant  in  suis 
conmoditatibus  et  utilitatibus  pacifice  et  quiete,  sicut  eam  tempore  inva- 

sosionis  hujusmodi  constabat  habuisse,  et  deo  precipue  et . .  conmendatori 
et  fratribus  antedictis  passis  injuriam  et  ordini  emendam  honorabilem  et 
decentem  exhibeant  et  alias  satisfaciant  conpetenter.  Hinc  est.  quod  vo- 
bis  predictis  decanis,  plebanis,  ecclesiarum  rectoribus,  capellariis,  vica- 
riis,  presbiteris  et  clericis  singulis  et  universis  in  yirtute  sancte  obedien- 

35  cie ,  quam  debetis  sedi  apostolice ,  et  sub  pena  suspensionis  ab  officio  et 
excommnnicacionis  sentenciarum,  quas  in  vos  et  quemlibet  vestrum  feri- 
mus  in  hiis  scriptis,  si  mandatum  nostrum  hujusmodi,  immo  verius  apo- 
stolicum  diligenter  et  fideliter  sine  aliqua  protractione ,  excusacione  vel 
contradictione,  qui  super  hoc  requisiti  fueritis,  non  fueritis  executi;  firmi- 

4oter  precipiendo  mandamus,  ita  quod  in  hiis  exequendis  unus  vestrum 
alium  vel  alios  non  expectet,  quatinus  dictos  .  .  comitem,  Henricnm  ejus 


336  1285  sept.  20. 

filium  et  eornm  conplices  prenominatos  publice  et  sollempniter  in  eecle- 
siis  vestris  moneatis ,  ut  predicta  ablata  ipsis  conmendatori  et  fratribus 
cum  integritate  restituant  et  restitui  faciant  et  procurent  ipsosque  paeifice 
et  quiete  de  cetero  percipere  et  eolligere  dictas  decimas  permittant  et  deo 
precipue  ac  . .  conmendatori  et  fratribns  antedictis  passis  injnriam  et  5 
ordini  emendam  honorabilem  et  decentem  exhibeant  et  alias  satisfaciant, 
nt  tenentar.  Alioquin  ipsos  .  .  comitem,  Henricnm  ejus  filium,  Henricum 
deWersdorp,  Erleboldum,  Henricum  de  Huchelinchem,  Emestum  dictum 
Kolre,  Conradum  dictum  Witzelinbechere ,  Ludewicum  de  Waltmans- 
husen,  Conradum  de  Vredenchouen,  Henricum  dictum  de  Orreo,  Code-io 
bertum  de  Vbach,  Eoricum  dictum  Muckel,  Amoldum  scultetum  de  Dri- 
dorf  et  Henricum  de  Schelte  iprenominatos  et  alios  eorum  conplices  in 
hac  parte,  si  qui  fuerint,  quos  propter  hoc,  immo  pro  excessibus  hujus- 
modi,  quos  declarayimus  veros,  manifestes  et  notorios,  ac  offensa  notoria 
et  manifesta  extunc  in  hiis  Iscriptis  excommunicamus,  excommunicatos  15 
nominatim  publice  in  vestris  ecclesiis  et  capellis  et  alias,  ubicunque  loco- 
rum  super  hoc  ex  parte  dictorum  conmendatoris  et  fratrum  fueritis  requi- 
siti,  publice  et  sollempniter  astante  populo  nuncietis  et  precipiatis  eosdem 
usque  ad  satisfactionem  condignam  ab  omnibus  arcius  evitari.  Quam  ex- 
communicacionis  sentenciam,  si  predicti  yiolenti,  notorii  et  manifesti20 
injuriatores  postmodum  per  quindenam  animo  sustinuerint  indurato,  nulla 
satisfactione  vel  emenda  honorabili  et  decenti  prestita,  extunc  ecclesias, 
parrochias  et  loca ,  in  quibus  dicti  comes  et  ejus  filius  et  malefactores 
predicti  et  alii  eorum  conplices  seu  aliquis  eorundem  domicilia  habent, 
et  in  quibus  locis  ipsos  vel  aliquem  eorum  moram  facere  prandendo,  25 
bibendo  vel  pemoctando  contigerit,  et  quam  diu  ibidem  steterint  ac  per 
triduum'  post  eorum  abinde  recessum ,  quas  et  que  exnunc  ut  extunc  in 
hiis  scriptis  ecclesiastico  supponimus  interdicto ,  interdictas  et  interdicta 
publice  et  sollempniter  nuncietis  et  precipiatis  ipsum  interdictum  sub 
penis  predictis ,  quas  in  contrarium  facientes  ferimus  in  hiis  scriptis,  30 
cujuscunque' Status,  ordinis  vel  condicionis  existant,  ab  omnibus  inviola- 
biliter  observari ,  ita  quod  absque  mandato  nostro  speciali  ibidem  divina 
nullatenus  resumantur.  Reddite  litteras  cum  appensione  sigillorum  vestro- 
rum  in  Signum  execucionis  facte,  quod  vobis  et  cuilibet  vestrum  sub  penis 
predictis  precipimus  et  mandamus.  Preterea  vobis  .  .  plebano  Lympur-35 
gensi  predicto  damus  sub  penis  predictis  presentibus  in  mandatis,  quati- 
nus  omnes  illos,  qui  in  execucione  presentis  mandati  nostri,  immo  verins 
apostolici  necglientes  fuerint  vel  remissi  et  de  quibus  ex  parte  eorundem 
conmendatoris  et  fratrum  fueritis  requisitus ,  per  vos  vel  per  alium  sen 
alios  citetis  peremptorie  coram  nobis  ad  certam  diem  vestro  arbitrio  mo-40 
derandam  contra  dictos  .  .  conmendatorem  et  fratres  penam  pro  meritis 


12S5  nov.  13.  337 

recepturi  vel  ostensuri  caasam  racionabilem ,  qnare  ad  premissa  exe- 
quenda  minime  teneantar ,  diem  citacionis  et  nomina  citatonim  ae  quid 
in  premissis  feceritis ,  nobis  vestris  patentibus  litteris  presentibus  infixis 
rescribentes. 
5  Datum  anno  domini  m?  ec?  Ixxx?  quinto,  in  vigilia  beati  Mathei  apo- 
stoli,  que  fuit  feria  quinta  post  octavas  nativitatis  beate  Marie  virginis  ab 
expectacione  ferie  quarte  proxime  precedentis. 

.  .  Dei  gracia  abbas  monasterii  Baneti  Pantaleonis  —  deputatus  ^] 
dilectis  in  Cristo  .  .  decano  et  .  .  plebano  ecclesie  Lympurgensis  salutem 

10  in  domino.  Mandamus  vobis  et  cuilibet  vestrum  sub  pena  suspensionis  et 
excommunicaeionis  senteneie  late  in  hiis  scriptis,  quatinus  vocatis  per 
vos  vel  per  alios  eoram  vobis  .  .  in  Witflaria,  in  Diethkirgen  et  in  Hege- 
ren aliisque  eristianitatum  deeanis,  eisdem  vice  et  auctoritate  nostra  pre- 
eipiatis,  ut  mandatum-nostrum^  immo  verius  apostolicum ,  eui  presens 

15  eedula  est  infixa,  sub  penis  in  ipso  mandato  expressis  in  omni  sui  forma 
diligenter  et  fideliter  exequantur  per  se  et  subditos  suos  singulos  et  uni- 
versos.  In  hiis  autem  exequendis  alter  alterum  non  expectet.  Keddite 
litteras  cum  appensione  sigillorum  vestrorum  in  Signum  execucionis. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  quinto ,  in  vigilia  beati  Mathei 

20  apostoli. 

Aus  orig.  -perg.  (A)  mit  transfix  in  Idstein.  Von  den  10  angehängt  gewesenen 
siegeln  sind  3  abgefallen  und  die  übrigen  sehr  beschädigt.  Eine  zweite  ausfer- 
tigung  vom  selben  tag  (B,  orig.-perg.  in  Idstein)  übergeht  im  eingang  die  namen 
der  genannten  geistlichen  und  der  helfer  des  grafen  sowie  die  Untersuchung  der 
25  Sache  durch  den  pleban  zu  Limburg.  Daran  hängt  als' transfix  ein  befehl  der  richter 
des  Mainzer  Stuhles  an  die  geistlichkeit  der  Mainzer  diöcese,  das  obige  gebot  des 
abtes  von  st.  Pantaleon  zu  vollstrecken.  Datum  1285  in  die  Francisci  confessoris 
(oct.  4).  Gedr.:  Gudenus  Codex  3,  1163  (nach  B  mit  kürzungen  und  ohne  das 
transfix). 

30  454.     1285  wov.  13. 

Ego  Hermannus  dietus  de  Molinheim  eivis  Wetflariensis  et  Hilla  uxoi     i285 
mea  communicata  manu  concessimus  Emerichoni  dicto  de  Kulshusen  civi  "®^*  ^^• 
Wetflariensi  et  Cristine  uxori  sue  domum  in  foro  frumenti,  Oerhardi  dicti 
de  Aldendorf  et  Conradi  dicti  Piscatoris  Kufi  domibus  ibidem  contiguam, 

35  pro  XXV  solidis  denariorum  Coloniensium  legalium ,  xiii  videlicet  solidis 
in  die  saneti  Johannis  baptiste  et  marca  una  in  festo  beati  Miehahelis,  ac 
duobus  pullis  eamisprivialibus  nobis  nomine  census  persolvendis  annis 
singulis.  Pro  quo  censu  iidem  £.  et  uxor  sua  iiii  solidos  Golonienses  et 
iii  pullos  camispriviales  de  domo,  que  fuit  olim  Oerhardi  dicti  Gamkou- 

40  feris,  apud  domum  Heinrici  dicti  Schurwederis  sita,  item  de  area  quadam 

1)  Wie  oben. 
Hess,  ürknndenbuch.  I.  22 


338  1285  (1286?)  dec.  25.  —  1286  jan.  6. 

retro  domum  Cristine  olim  dicte  Schereren  iiii  solidos  Colonienses  et  de 
domo  Heinriei  dicti  Holzschnheris  sub  thngnriis  i  solidum  Coloniensem 
nobis  tytulo  subpignoris  obliganmt.  In  cujus  facti  testimonium  nos  pre- 
sens  scriptum  petiTimus  civitatis  Wetflariensis  sigilli  munimine  roborari. 
Testes :  Gerbertus  quondam  advocatus,  Marquardus  de  Nuueren  et  Hein-  5 
ricus  de  Catzenvort ,  scabini  Wetflarienses ;  item  Bertoldus  de  Franken- 
bach et  Wilhelmus  dictus  Osse,  cires  ibidem. 

Datum  anno  domini  m?cc?lxxxy?,  idus  novembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.) •    Siegel  abgefallen. 

455.  Bischof  Eberhard  von  Münster  gewährt  allen^  welche  die  kirche  lo 
des  deutschen  hauses  in  Marburg  an  genannten  tagen  besuchen^  vierzig 

tage  ablass.    Marburg  1285(1286?)  dec.  25. 

1285  Eberhardus  dei  gratia  Monasteriensis  episcopus  religiosis  et  Christo 
dec^  25    ^'l®^*^®  commendatori  et  fratribus  domus  Theutonice  in  Marpurg  Mogun- 

tinensis  diocesis  salutem Omnibus  vere  penitentibus  et  contritis  in  15 

sanctis  solemnitatibus  beate  Elisabeth  vestre  patrone,  videlicet  in  nata- 

litatibus  (!)  et  die,  quo  canonisata  fuit,  ac  in  festo  dedieationis  ecclesie 

vestre  ad  vestram  eeclesiam  cum  devotione  confiuentibus quadra- 

ginta  dies  de  injuncta  sibi  penitentia  misericorditer  relaxamus 

Datum  infra  eeclesiam  istam,  nativitate  domini,  anno  ejusdem  1286. 20 

Aus  mangelhafter  abschrift  des  XVIII.  jahrh.  in  Marburg  (deutscho.).  Aus- 
stellungsort und  bestimmung  der  urk.  lassen  eher  den  Mainzischen,  als  den  auch  in 
nr.  41 1  nicht  gebrauchten  Mttnsterischen  Jahresanfang  (ostem)  voraussetzen. 

456.  Bertha  von  Naumburg  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Mar- 

burg einen  leibeigenen  von  Möllrich,     1 286  jan.  6.  25 

1286  Ne  in  oblivionem  transeant  ea,   que  aguntur,   consuetum  est  ea 
jan.  6.   gcriptOj  sigillis  testiumquc  munimine  roborari.    Inde  est,  quod  nos  Berta 

de  Nouo  Castro  recognoscimus ,  quod  de  consilio  mariti  nostri,  domini 
Gysonis  videlicet  de  Cygenberg  militis,  ac  unanimi  consensu  filiorum 
nostrorum  Widekindi  et  Bertoldi  Herewicum  de  Meldriehe  nostrum  ser-  30 
vum  proprium  . .  commendatori  domus  Theutonice  sancte  Marie  in  Mar- 
burg vendidimus  simpliciter  ac  precise ,  renuntiantes  omni  juri ,  quod  in 
ipso  habuimus  vel  habere  videbamur,  liberaliter  in  hiis  scriptis.  In  horum 
evidentiam  dedimus  presens  scriptum  domini  G.  predicti  militis  ac  civium 
Fritslariensium  sigillorum  munimine  roboratum.  Testes  sunt:  Conradus35 
de  Vslathe  miles ,  Gozwinus  de  Osterhusen ,  Heinricus  Vingerhut  sculte- 
tus,  Conradus  Engelberti  et  Conradus  filius  suus,  Ludewicus  deJBerken, 
onr  adus  Schindeleib,  Conradus  Wasmudi  et  Wilhelmus  de  Hohenberg, 
cives  Fritslarienses. 

Datum  anno  domini  m?cc?lxxx?  sexto.,  in  epyphania  domini.  40 


1286febr.  25.  339 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Beide  Siegel  abgefallen.    Gedr.: 

Gudenus  Codex  4, 953.  Durch  zwei  urk.  gleichen  datums  verbürgte  sich  ritter  Giso 

von  Ziegenberg  einmal  allein  (A),  dann  gemeinsam  mit  seinem  Stiefsohn  Wittekind 

(B)  für  die  Zustimmung  seines  zweiten  Stiefsohnes  Berthold  zu  obigem  verkaufe. 

5  0rig.-perg.  wie  vor.  Siegel  abgefallen.  Gedr.  (B):  Gudenus  Codex  4, 954. 

457.    Die  brüder  Ludwig  und  Volperl  von  Borken  verkaufen  dem 

deutschen  hause  in  Marburg  die  mühle  zu  Heckenhausen  und  die 

fischereien  zu  Arnsbach  und  Nordwig.    Fritzlar  1286  febr.  25. 

Ne  in  oblivionem  transeant  que  aguntur,  conswetum  est  ea  scriptis,     1286 

10  sigillis  et  testibus  perennari.  Nos  igitur  Ludewicns  de  Borken ,  Hade- 
wigis  uxor  mea  et  Yolpertus  clericns  frater  mens  recognoscimas  publice 
per  presentes,  nos  concorditer  vendidisse  cum  consensu  heredum  nostro- 
mm  Conradi  et  Ditmari  fratrum  de  Borken  occasione  debitomm  con- 
tractorum  et  certe  ratione  necessitatis  ac  inopie  evidentis,  que  nos  urgebant 

i5notorie  in  presenti,  molendinum  nostrum  in  Heckenhusen  ac  duas  nostras 
piscaturas  in  Amespach  et  in  Nordewich  cum  suis  pertinenciis  ex  antiquo 
ecclesie  et  fratribus  sancte  Marie  domus  Thoutonice  de  Marporg  proprie- 
tatis  titulo,  quo  nos  hactenus  possedimus,  perpetuis  temporibus  possi- 
denda ;  promittentes  eos  warentare  juste  ac  debite,  quandocunque  fuerit 

20oportnnum,  de  predictis  molendino  et  piscaturis.  Et  ego  Henricus  de 
Vrfe  senior  recognosco  etiam  per  presentes,  quod  pro  hujusmodi  waren- 
tatione  fidejussi.  Ceterum  fidejussi  cum  Ludewico,  Hadewigi  et  Volperto 
prefatis  pro  Mechhilde  filia  Ludewici  et  Hadewigis  eorundem,  quod  ven- 
dicionem  predictorum  ratam  et  gratam  habebit,  cum  in  annis  discretionis 

25  fuerit  constituta.  In  horum  testimonium,  imemoriam  ac  perpetuam  firmi- 
tatem  nos  Reinboldus  decanus,  nos  Conradus  Maz  custos  et  viceprepositus 
ecclesie  Fritslariensis  et  nos  cives  opidi  Fritslariensis  ad  preces  prefa- 
torum  Ludewici ,  Hadewigis ,  Volperti  et  Henrici  de  Vrfe  nostris  sigillis 
roboravimus  presens  scriptun^.  Testes  sunt :  . .  decanus,  .  .  custos,  Wide- 

30  roldus ,  Ditmarus ,  canonici  predicte  Fritslariensis  ecclesie ;  Wemherus 
de  Bichenbach,  Wigandus  de  Heiligental,  sacerdotes;  Henricus  de  Vrfe, 
Conradus  de  Borken  prenominati;  Henricus  sculthetus,  Conradus  de 
Honberg ,  Wilhelmus  ejus  natus ,  Conradus  Engelberti ,  Conradus  ejus 
filius,  Conradus  Skindelebus,  cives  opidi  Fritslariensis  prescripti,  et  quam 

35  plures  alii. 

Acta  sunt  hec  Fritslarie ,  anno  domini  millesimo  cc?  Ixxx?  vi?,  v? 

kalendas  marcii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)  •    Siegel  abgefallen.  —  Die  in  der 

urk.  erwähnte  bUrgschaft  für  Mechtild  übernahmen  die  aussteiler  und  HelnricU  von 

40  Urf  der  ältere  nochmals  in  einer  besonderen  urk.  gleichen  datums.    Orlg.  -perg.  in 

Dannstadt.    Auf  der  rückseite  steht  von  hand  des  XIV.  jahrh.:  „Non  scribantur", 

was  sich  auf  die  eintragung  in  das  grosse  copialbuch  bezieht.   Siegel  abgefallen. 

22* 


340  1286  marz  1.  —  1286  märz  2. 

458.  Ritter  Eckard  von  Felsberg  verkauft  dem  deutschen  hause  in 

Marburg  guter  zu  Herboldshausen,     1286  märz  1 . 

1286  Qnoniain  ea,  que  fiunt  in  tempore,  simul  labnntur  cum  tempore, 

™*"  *  consuetum  est  ea  scriptis,  sigillis  et  testibus  peremnari.  Noß  igitur  Eke- 
hardus  de  Velsberg  miles,  Jutta  uxormea,  Hermannus,  Fridericus  et  & 
EkeharduB  filii  nostri,  Elyzabeth  et  Hedewigis  nostre  filie  recognoscimus 
publice  per  presentes ,  nos  omnia  bona  nostra  in  Herboldehusen  in  cam- 
pis,  Silvia,  pratis  et  cum  omnibus  pertinentiis  sancte  Marie  fratribus  domus 
Theutonice  de  Marburg  proprietatis  titulo  concorditer  vendidisse  perpetuis 
temporibus  possidenda,  promittentes  ipsos  warentare,  quandocunque  lo 
fuerit  oportunum.  Testes  sunt :  Wemherus  dictus  Lugelin,  Heidenricus 
scultetus,  Heinricus  de  Breidenlo,  Cuno  de  Hercenrode  ceterique  consules 
in  Velsberg.  In  horum  evidentiam  et  cautelam  dedimus  presens  scriptum 
nostri  ac  civium  in  Velsberg  sigillorum  munimine  roboratum. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxyi?,  kalendas  martii.  15 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche. ]•    Beide  Siegel  abgefallen. 

459.  Die  briider  Konrad  und  Ditmar  von  Borken  verkaufen  dem 
deutschen  hause  in  Marburg  den  wald  bei  Gelzenhatisen^)^  die  mühte 

zu  Erregarf^)  und  die  hälfte  der  mühle  zu  Eichen, 

Fritzlar  1286  märz  2.  20 

1286  Ne  in  oblivionem  transeant  que  aguntur,  consuetum  est  ea  scriptis, 

märz  2.  gigüUg  et  testibus  perhennari.    Nos  igitur  Conradus  de  Borken  et  Dit- 
marus  canonicus  ecclesie  Fritslariensis  frater  meus  recognoscimus  publice 
per  presentes ,  nos  concorditer  vendidisse  silvam  nostram  apud  Gelcen- 
husen,  molendinum  nostrum  in  Erregart  et  medietatem  molendini  nostri  25 
in  Eychen  cum  suis  pertinentiis  ex  antiquo  ecclesie  et  fratribus  sancte 
Marie  domus  Theutonice  de  Marburg  proprietatis  titulo,  quo  nos  hactenus 
poBsedimus,  perpetuis  temporibus  possidenda ;  promittentes  eos  waren- 
tare juste  ac  debite,  quandocumque  fuerit  oportunum,  de  predictis  silva 
et  molendinis.    In  horum  testimonium ,  memoriam  ac  perpetuam  firmita-  30 
tem  nos  Remboldus  decanus,  nos  Conradus  Mazo  custos  et  viceprepositus 
ecclesie  Fritslariensis  et  nos  cives  oppidi  Fritslariensis  ad  preces  prefa- 
torum  Conradi  et  Ditmari  fratrum  nostris  sigillis  roboravimus  presens 
scriptum.    Testes  sunt:   ..  decanus,  ..  custos,  Wideroldus,   canonici 
Fritslariensis  ecclesie  predicte;  Wemherus  de  Richenbach,  Wigandus35 
de  Helletal ,  sacerdotes ;  Heinricus  scultetus ,  Conradus  de  Hohenberg, 


1)  Jetzt  der  Gilserliof  bei  Borken.    Landau  Hessengau  176. 

2)  Lag  bei  Kerstenhausen.   Ebendas.  177. 


1286  märz  10(?).  341 

Wilhelmus  ejus  natus,  Conradus  Engelberti,  Cönradus  filius  saus ,  Con- 

radus  Sehindeleib,  Wemherus  de  Treise,  cives  Fritslarienses ;  Heinricus 

Horaune  civis  in  Hohenberg,  et  quam  plures  alii  probi  viri. 

Acta  sunt  hee  Fritslarie,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  sexto,  vi?  nonas 

5  martii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.].  Auf  der  rückseite  steht  von  gleichz. 
hand:  . . . . Eyngerat.  Siegel:  1)  oval;  stehender  geistlicher,  in  der  rechten  zwei 
Schlüssel,  in  der  linken  ein  buch;  umschr.:  S'  RENBOLDI-  DEGANI-  ECE- 
FKIBLAREN-  2)  rund;  sitzende  gestalt ,  in  der  linken  einen  stab,  über  welchem 
10  ein  kreuz,  und  in  der  rechten  zwei  Schlüssel  oder  ein  kreuz;  umschr.:  S-'  IVDICIS- 
FRITSLARIENSIS-  PPOSITI-    3)  (stadt  Fritzlar)  zerbrochen. 

460.  Bischof  Berihold  von  Würzburg  getvährt  allen^  welche  die  kirche 
des  deutschen  hatises  in  Marburg  und  die  an  dem  platze^  wo  die  hei- 
lige Elisabeth  starbt   neuerbaute  kapelle  daselbst  durch  gaben  und 
15  besuch  ehren^  vierzig  tage  ablass,     1286  märz  10(?). 

Bertholdus  dei  gracia  Herbipolensis  ecclesie  episcopus  universis     1286 
Cristi  fidelibus  salntem  in  omnium  salutari.    Ut  juxta  officii  nostri  de- 
bitum  animarum  salnti  et  fructui  vias ,  quas  possumus ,  preparemus  et 
honorabile  monasterium  fratrum  ordinis  sancte  Marie  Theutonicorum  in 

20  Marpurg  in  honorem  et  laudem  gloriose  dei  genitricis  et  virginis  Marie  et 
gloriose  sponse  domini  nostri  Jhesu  Cristi  beate  Elizabet  fabricatum  ad 
boc,  ut  Cristus  in  frequenti  et  devota  visitaeione  sacri  corporis  prediete 
sponse  sue,  quod  ibidem  requiescit,  ac  eciäm  capella  *)  de  novo  in  loco 
obitus  ejusdem  sponse  Cristi  construeta  dignis  preconiorum  et  devocionum 

25  laudibus  frequententur ,  omnibus  Cristi  fidelibus ,  qui  ad  fabricas  ipsas 
suas  fuerint  elargiti  elemosinas  quique  in  die  beate  Elyzabet  et  trans- 
lacionis  ejusdem  ac  anniversario  consecrationis  earundem  structurarum 
cum  devocione  ad  locum  ipsum  confluxerint  propiciacionis  graciam  peti- 
turi ,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  beatorum  apostolorum  Petri  et 

30  Pauli  meritis  confisi  vere  penitentibus  et  confessis  xl  dies  criminalium 

relaxamus,  dummodo  dyocesani  consensus  ad  hoc  accedat. 

Datum  anno  domini  m?cc?lxxxvi?,  xi?  idus^)  marcii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).  Siegel  abgefallen.  Gleichlautende 
urk.  stellten  im  selben  jähre  aus :  1]  Henricus  Ratisbonensis  ep.  D.  Herbipoli,  idus 

35  martii  (märz  15).  Abschr.  sec.  XVIII.  2)  Henricus  ep.Insule  sancte  Marie.  Etquia 
sigillo  pontificali  adhuc  caremus,  usi  sumus  sigillo  venerabilis  domini  episcopi  Tri- 
dentini.  D.  iii?  kal.  apr.  (märz  30).  Orig.-perg.  Siegel  abgefallen.  Femer  gaben 
in  diesem  jähre  40  tage  ablass  für  fürderung  des  baues  der  Elisabethenkirche : 
Biirchardus  Lubecensis  ep.  (tagesdatum  vermodert)  und  Conradus  Verdensis  ep. 

40  D.  iii?  ydus  jul.  (jul.  13).  Orig.-perg.  wie  vor.  Siegel  abgefallen. 

1)  Orig.  capellam. 

2)  xi?  im  orig.  irrig  vielleicht  statt  vi?  oder  idus  irrig  statt  kalendas. 


342  1286  mai  4. 

461.  Ritter  Friedrich  Hobeherr  burgmann  zu  Marburg  einigt  sich  mit 
dem  deutschen  hause  daselbst  über  guter  zu  Seelheim, 

Marburg  1 286  mai  4. 

1286  Quomam  hnmana  deficit  et  labitur  memoria ,  ea,  que  gernntar,  ut 

rata  permaneant,  amminiculo  scriptararum  et  voce  testium  indigent  per-  5 
ennari.    Hinc  est,  qnod  ego  Fridericus  miles  dictus  ex  Curia  castrensis 
in  Marpnrg  coram  universis  profiteor  et  publice  recognoscö ,  quod  cum 
inter  me  ex  una,  .  .  conmendatorem  et  fratres  domus  Theutonice  apud 
Marpurg  ex  parte  altera  super  bonis  quibusdam  questionis  scrupulus  ver- 
teretur,  amicorum  meorum  consilio  accedente  cum  eisdem  fratribus  ami-  lo 
cabiliter  conposui  in  hunc  modum,  quod  ego  bonis,  que  fueruntHart- 
manni  dicti  Gere,  sitis  in  Selheym,  que  arari  et  seminari  procuravi,  una 
cum  laboribus  et  fructibus  inde  proventuris  necnon  bonis  ibidem  sitis, 
que  fuerunt  Wahsmudi,  renunciavi  et  renuncio  simpliciter  in  hiis  scriptis. 
Promisi  eciam  et  promitto,  quod  ad  locum  et  Judicium,  in  quo  predictais 
bona  sunt  sita ,  accedam  in  propria  persona  publice  professurus .  quod 
quicumque  eadem  bona  ex  parte  fratrum  coluerit,  ipsum  nee  verbis  uec 
factis  nee  conminacionibus  molestabo.    Item  promitto,  quod  bona,  que 
conparavi  apud  homines  ipsorum  fratrum ,  sine  contradictione  restituam 
eisdem  vel  eorum  heredibus  et  ab  eis  pecuniam,  quam  pro  bonis  dederam,  20 
recipiam  nee  de  cetero  aliqua  bona  apud  homines  sepedictis  fratribus 
attinentes  emam ,  nisi  prius  in  jure  declarem  et  probem ,  me  illa  posse 
juste  et  licite  conparare.   Item  promitto,  quod,  si  conmendatori  et  fra- 
tribus predictis  aliquod  gravamen  per  incendium  noctumum  Tel  aliud 
dampnum  quodcumque  illatum  fuerit,  de  quo  me  suspectum  habuerint  et  25 
tamen  probare  nequiverint ,  ego  cum  duobus  mee  condicionis  honestis  et 
in  testimonium  ydoneis  declarabo  cum  juramento  corporali,  sine  scitu  et 
consilio  meo  factum  hujusmodi  esse  perpetratum.  Preterea  ego  pro  parte 
mea  Volpertum  ex  Curia  militem  juniorem]  elegi  in  arbitrum,  ipsi  cou- 
mendator  et  fratres  Hermannum  Uitulum  militem  elegerunt  in  arbitrum  3o 
pro  se,  qui  duo  arbitri,  si  a  dictis  fratribus  questio  aliqua  super  violacione 
hujus  conposicionis  fuerit  michi  mota,  veritatem  diligenter  perscrutabun- 
tur,  et  si  me  esse  reum  invenerint,  ego  de  excessu  ad  plenum  satisfaciam 
infira  mensem.  Alioquin  fidejussores  mei  subscripti,  quos  eisdem  fratribus 
super  hujusmodi  conposicione  firmiter  a  me  observanda  statui,  hospiciumds 
Marpurg  intrabunt,  more  fidejussorio  tam  diu  solvendo,  quousque  viginti 
marce  denariorum  legalium,  que  nomine  pene  sunt  superposite,  per  me 
dictis  fratribus  plenarie  sint  solute.    Si  vero  arbitri  nostri  duo  predicti 
concordare  non  poterint,  ex  utraque  parte  tam  mei  quam  fratrum  Lude- 
wicus  Uitnlus  miles  pro  mediatore  seu  superiore  conmuniter  est  electus,  40 


12S6mail7.  343 

nt  cnJQS  arbitri  dlctis  ille  steterit,  illnd  ratum  habeatur.  Sunt  autem  hü 
fidejussores :  Volpertus  de  Curia,  Theodericus  dictus  Schutzesper,  Adol- 
fus  ejusdem  Theoderici  filins,  milites,  et  Volpertus  jam  dictiVolperti  filius; 
quoB  inquam  fidejussores  ab  omni  gravamine,  quod  racione  hnjus  fide- 
öjussionis  sustinuerint  ex  parte  mei,  solutos  promitto  facere  penitus  et 
indempnes.  Si  vero  aliquis  fidejussorum  predictorum  decesserit,  alinm 
eque  bonum  infra  mensem  substituam ;  alioquin  fidejussores  superstites 
tarn  diu  fidejussorie  eomedent,  donec  fidejussorem  alium  substituam  eque 
bonum.    Hec  omnia  et  singula  fide  data  sine  omni  dolo  promitto  firmiter 

loobservare.  Est  autem  facta  et  lecta  hec  ordinacio  seu  conposicio  coram 
illustri  domino  meo  Heinrico  langravio,  terre  Hassie  domino,  et  ejus 
eastrensibus  necnon  scabinis  in  Marpurg,  quorum  nomina  sunt  subscripta 
in  testimonium  veritatis.  Sunt  autem  hü  in  testimonium  hujus  facti,  qui 
una  cum  domino  meo  Heinrico  langravio  interfuerunt  conposicioni,  spe- 

I5cificati:  dominus  Heinricus  nobilis  de  Wildenberg,  Fridericus  deByggen, 
Hermannus,  Ludewicus  et  Volpertus  fratres  dicti  VituU,  Volpertus  de 
Curia,  Theodericus  dictus  Schutzisper  et  Adolfus  fiUus  suus,  miütes; 
Heinricus  fiüus  domini  langravii,  Volpertus  ex  Curia,  Conradils  de  Byg- 
gen,  Volpertus  de  Gladenbach,  magister  Conradus  dericus  domini  lan- 

20  gravii  et  Waltherus  de  Dyene  scultetns  in  Marpurg ;  item  Ludewicus  de 
Fronhusen,  Heinricus  Angelus,  Rudegerus  et  Heinricus  Thelonearius, 
scabini,  cum  ceteris  pluribus  fide  dignis.  Ut  autem  ego  Fridericus  omnia 
premissa  teneam  firmiter  et  observem,  presentem  litteram  sub  sigUlo  do- 
mini mei  Heinrici  langravü  predicti  et  sub  sigUlo  civitatis  in  Marpurg  .  . 

25  conmendatori  et  fratribus  sepedictis  duxi  porrigendam.  Nos  vero  Hein- 
ricus langravius ,  terre  Hassye  dominus ,  ad  preces  Friderici  miUtis  ex 
Curia  nostri  castrensis  necnon  et  religiosomm  viromm  . .  conmendatoris  et 
fratrum  domus  Theutonice  sigUlum  nostrum  pubUcum  presentibus  decre- 
vimus  appendendum.    SimUiter  et  nos  scabini  civitatis  in  Marpurg  ad 

30  preces  eorundem  sigillum  appendi  fecimus  civitatis. 

Acta  sunt  hec  in  Marpurg,  anno  domini  m?cc?lxxx?vi?,  in  crastino 
inveneionis  sancte  crucis. 

Ans  orig.-peig.  in  Marburg  (dentBcbo.).  'Beide  Siegel  beschädigt.    Das  der 

Stadt  Marburg  ist  im  Stempel  verschieden  von  dem  seit  1262  vorkommenden  Siegel 

35  (vgl.  nr.  183}.   Gedr.:  Entdeckt.  Ungrund  nr.  53;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,501. 

462.    Das  kloster  Weissenstein  beurkundet,  dass  seine  schulden  bis 
auf  24  mark  durch  den  comthur  zu  Marburg  bezahlt  worden  seien. 

Weissenstein  1 286  mai  1 7. 

Nos  Johannes  prepositus  et  C.  priorissa  totusque  conventus  sancti-     1286 
40  momaUam  cenobü  beate  virginis  in  Wizensten  omnibus  hoc  scriptum  in-   ^^^  ^^' 


mal  22. 


344  1286  mal  22. 

tuentibns  protestamur,  quod  frater  Cunradus  dictus  de  Mandere  quondam 
commendatOT  Deutunice  domus  in  Marburg  debita  nostra  preterqaam 
yiginti  qaatuor  marcas ,  qne  tarn  diu  in  suspenso  tenentur ,  donec  bona, 
que  per  Henricum  dictum  Stappe  et  Degenhardum  dictum  de  Holthem 
ocupantur,  valeant  deocupari,  rite  et  rationabiliter  et  bene  ad  nostram  5 
Yoluntatem  contulit  persolvenda.  In  cujus  rei  testimoninm  presens 
scriptum  sigillo  ecclesie  nostre  dedimus  roboratum. 

Datum  in  Wizenstein,  anno  domini  m?cc?lxxx?vi?,  xvi?  kalendas 
junii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Siegel  abgefallen.  10 

463.    Graf  Otto  von  Nassau  und  die  comthure  zu  Coblenz  und  Mainz 
wählen  Schiedsrichter  zur  Beilegung  ihrer  Streitigkeiten, 

1286mat22. 

1286  Otto  comes  de  Nassowe  et  Agnes  collateralis  sua,  frater  Mathias  et 

frater  Luderus  commendatores  domorum  Gonfluentine  et  Magnntine  nee- 15 
non  et  fratres  earundem  ordinis  sancte  Marie  Theiithonicorum  universis 
presentium  inspectoribus  salutem'et  subscriptorum  cognoscere  veritatem. 
Presentibus  recognoscimus  et  constare  volumus  universis,   quod  super 
omni  lite,  questione  seu  controversia,  que  inter  nos  vertebantur  hinc  inde, 
compromisimus  fide  corporali  loco  vallationis  pene  hinc  inde  prestita.  nos  20 
Otto  comes  et  Agnes  collateralis  sua  predicti  in  Hartradum  dominum  de 
Merenberg ,  Theodericum  de  Lurenburg  et  Gerbertum  quondam  advoca- 
tum  Wetflariensem  pro  nobis  et  heredibus  nostris  legitimis ,  nos  vero  .  . 
commendatores  et  fratres  predicti  pro  nobis  et  nostro  nomine  in  fratrem 
Mathiam  commendatorem  domus  Theuthonice  Gonfluentine,  fratrem  Ans-  25 
helmum  ibidem  et  in  Walterum  canonicum  ecclesie  Wetflariensis,  quon- 
dam plebanum,  tamquam  in  arbitros,  arbitratores  seu  amicabiles  compo- 
sitores ,  ita  quod  iidem  arbitri ,  arbitratores  seu  amicabiles  compositores 
instructi  de  jure  partium  hinc  inde  per  bonum  pacis  et  amicicie  dictas 
Utes,  questiones  seu  controversias  de  scitu  partium,  si  poterunt,  bona  fide  30 
terminabunt.    Quod  si,  quod  absit,  fieri  nequiverit,  per  rigorem  juris  dif- 
finient  ipsas,  dum  tamen  in  unam  possint  sententiam  concordare.  Si  vero 
concordare  nequiverint,  de  conmuni  consensu  nostro  hinc  inde  et  volun- 
tate  reverendum  patrem  dominum  Syfridum  Goloniensem  archiepiscopum 
eligimus,  elegimus  et  elegisse  nos  recognoscimus  et  in  eundem  ut  in  arbi-  35 
trum ,  arbitratorem  seu^amicabilem  compositorem  fide  hinc  inde  a  nobis 
prestita  loco  vallationis'pene  communiter  extunc  consentimus,  acceptan- 
tes,  laudantes  et  firmiter  promittentes ,  quod  quicquid  idem  dominus 
Syfridus  archiepiscopus,  si  per  attemptandam  inter  nos  amicabilem  com- 
positionem  de  communi  scitu  nostro  et  voluntate  negotium  terminareio 


1286jul.  20.  345 

nequiverit ,  de  rigore  juris  diffiniendum ,  arbitrandum  seu  statuendum 
dnxerit,  hoc  a  nobis  hinc  inde  inviolabiliter  observetur.  Adjectum  est 
etiam  in  hujusmodi  compromissis  et  voluntarie  et  coneorditer  accep- 
tatuni;  quod  prenominati  dominus  Syfridus  Coloniensis  archiepiscopus, 

öHartradus  dominus  de  Merenberg,  Theodericus  de  Lurenburg  ac  alii  arbi- 
tri,  arbitratores  seu  amicabiles  eompositores  predieti,  priusquam  aliquid 
pronuncient,  ordinent  sive  statuant  inter  nos,  debeant  futuram  pro- 
nunciationem  suam,  ordinationem  seu  arbitrium  ampliori  pena  quam 
fidei  datione  jam  prestita  vallare  et  sententiam ,  ordinationem  seu  ar- 

lobitrium  die  feriato  vel  non  feriato,  partibus  presentibus  vel  absentibus, 
stando  vel  sedendo ,  juris  ordine  servato  vel  non  servato ,  quando  ipsis 
plaeuerit ,  promulgare.  Mutuo  etiam  hinc  inde  bona  fide  promisimus  et 
nos  recognoscimus  promisisse ,  quod  absque  omni  doli  commento  et  ne- 
gligentia, omni  studio  quo  possimus,  exclusa  simulatione  qualibet,  com- 

15  muni  precum  et  laborum  studio  reverendum  patrem  dominum  Coloniensem 
archiepiscopum  predictum  ad  hoc  pro  viribus  inducemus,  quod  hujusmodi 
compif^missum  sibi  assumere  et  sub  premissis  dignetur  conditionibus  ter- 
minare.  Pari  etiam  voto  et  voluntate  concordi  promisimus ,  quod,  si  ali- 
quem  premissorum  sex  arbitrorum ,  arbitratorum  seu  amicabilium  com- 

20  positorum ,  videlicet  Hartradum  dominum  de  Merenberg ,  Theodericum 
de  Lurenburg  j  Gerbertum  quondam  advocatum  Wetflariensem,  fratrem 
Mathiam  commendatorem,  fratrem  Anshelmum  vel  Walterum  canonicum 
forte,  quod  absit,  cedere  vel  decedere  contigerit  ante  diffinitionem  negotii, 
arbitrii  seu  compromissi,  alius  in  locum  ejusdem  eque  idoneus  subrogetur, 

25  qui  in  omnibus  et  per  omnia  in  premissis  eandem  et  consimilem  habeat 
potestatem.  In  hujus  compromissi  nostri  testimonium  et  robur  nos  Otto 
comes  de  Nassowe  et  Agnes  collateralis  sua ,  frater  Mathias  et  frater  Lu- 
derus  commendatores  supradicti  sigilla  nostra  duximus  presentibus  ap- 
pendenda. 

30         Datum  in  vigilia  ascensionis  domini,  anno  illius  m?  cc?  Ixxxvi? 
Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)>    Die  Siegel  abgefallen. 

464.  Ritter  Strebekotz  von  Grünberg  verkauft  dem  deutschen  hause 
in  Marburg  guter  zu  Eisenwerke  und  Hermannshain.     1286  jti/.  20. 

Cum  ea,  que  fiunt  in  tempore,  simul  labantur  cum  tempore,  expedit,  1286^ 
35  ut  que  aguntur,  in  scripta  publica  redigantur.  Hinc  est,  quod  ego  Strebe- 
kotus  miles  de  Grunenberg  notum  facio  omnibus  hanc  litteram  inspec- 
turis,  quod  una  cum  uxore  mea  habito  consilio  unanimique  consensu 
puerorum  meorum  omnia  bona  mea  ad  me  jure  hereditario  pertinencia, 
que  habui  in  villis  videlicet  in  Isenwirken  et  in  Hermanneshain,  vendidi 
40  juste  et  racionabiliter  dominis  sive  fratribus  de  domo  Theutonica  ecclesie 


jul.  20. 


sept.  1, 


346  1286  sept.  1. 

sancte  Elizabeth  de  Marburg  ad  possidendum  ipsa  omni  jure ,  quo  ego 
hucuBque  ipsa  possedi,  omnes  fructUB  et  profectus  inde  provementeB  sine 
contradictione  qualibet  in  perpetuum  acceptando.  Unde  ne  vendicionem 
haue  postmodum  alicujus  inpediat  calumpnia ,  presentem  paginam  scribi 
feei  sigillo  meo  et  Bigillo  universitatis  in  Grunenberg  roboratam.  Testes  ^ 
Bunt :  FolpertuB  de  Saxonia  et  Thedricus  de  Comice  dictus  et  Thedricus 
gener  suus  institor  dictus,  consules  civitatis  in  Grunenberg,  et  Conradus 
ibidem,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  vi?,  xiii?  kalendas  auguBti. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Beide  Siegel  abgefallen.  1'* 

465.    Konrad  Reye  Bürger  zu  Wetzlar  und  Alheid  seine  frau  ver- 
machen dem  deutschen  hause  bei  Marburg  beim  eintritt  ihrer  söhne 
Heino  und  Gerbert  das  erbtheil  derselben.  1286  sept,  1 . 

1286  In  nomine  domini,  amen.    Ego  Cunradus  dictus  Reye  civis  Wet- 

flariensis  et  Elheidis  legitima  uxor  mea  recognoscimus  tenore  pres^ncium  13 
publice  protestantes,  quod  cum  venerabiles  et  dilecti  in  Cristo  . .  conmen> 
dator  et  fratres  domus  Theuthonice  apud  Marburch  dilectos  filios  nostros, 
Heynonem  et  Gerbertum  scilicet,  ad  ordinem  suum  reeeperint  et  preben- 
das  eis  contulerint  propter  deum ,  nos  grates  eis,  sicut  decet ,  reddere  et 
in  quantum  possumus  retribuere  merito  cupientes,   sana  deliberadone  2ii 
prehabita  decrevimus  et  per  presentes  irrevocabiliter  decemimus  .  .  eon- 
mendatorem  et  fratres  predictos  nomine  et  racione  filiorum  nostronun 
predictorum  hereditandos  legitime.   Quos  quidem  heredes  nostros  in  hiis 
scriptis  constituimus  et  legitimos  successores  omnium  bonorum  nostromm, 
que  nunc  habemus  et  que  in  posterum  habituri  sumus ,  excepta  dumtaxat  3S 
curia  nostra  infra  muros  Wetflarienses  sita,  quam  inhabitamus,  quam 
nostro  arbitrio  duximus  reservandam ,  volentes  et  unanimiter  consentien- 
tes,  ut . .  conmendator  et  fratres  antedicti  onmium  ac  singulorum  bonorum 
nostrorum,  exclusa  tamen  curia  jam  expressa,  tamquam  veri  heredes 
respiciant  et  tempore  congruo  recipiant  portiones  hereditarias  ipsos  racione  3<i 
duorum  filiorum  nostrorum  predictorum  et  cnjuslibet  ipsorum  merito  con- 
tingentes.  Benundamus  etiam  et  renunciasse  nos  recognoscimus  in  hiis 
scriptis  simpliciter  et  precise  omni  actioni  seu  juri  vel  juris  occasioni, 
quod  vel  que  nobis  vel  cuilibet  nomine  nostro  contra  hujusmodi  faeredita- 
donem  per  nos  tam  legitime  et  rite  factam  conpetere  videretur.  In  cujus  35 
rei  testimonium  et  robur  dedimus  eisdem  fratribus  presens  scriptum  civi- 
tatis Wetflariensis  sigilli  munimine  roboratum.  Hujus  facti  testes  sunt : 
dominus  Walterus  quondam  plebanus;  Dymarus  miles  deCalsmunt;  item 
Gerbertus  quondam  advocatus,  Heinricus  de  Dridorf,  Marquardus  de 


j 


1286  dec.  20.  —  1287,  347 

Nuneren ,  Wigandns  dictus  Dythere  et  Hennannns  Monetarins ,  scabini 
Wetflarienses.  Et  nos  judices ,  scabini ,  consnles  ceteriqne  cives  Wet- 
flarienses  recognoscimus,  quod  ad  preces  Conradi  dicti  Reyen  et  Elheidis 
nxoris  sne  eoncivium  nostrorum  predictorum  sigillum  nostrum  presentibns 
5  est  appensiim. 

Actum  et  datum  anno  domini  millesimo  ducentesimo  octuagesimo 
sexto,  kal.  septembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Siegel  beschädigt. 

466.     Ritter  Strebekoiz  von  Grünberg ^  sein  Schwiegersohn  und  sein 
10  söhn  verkaufen   dem  deutschen  hause  in  Marburg  guter  zu  Eisen- 

werkel  und  Hermannshain,  1 286  dec,  20. 

Ne  remm  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,  cautum  est,  ut  quic-    1286 
quid  temporaliter  agitur,  litterali  memorie  conmendetur.    Hinc  est,  quod    ^' 
nos  .  .  Strebekotiz  miles  de  Grunenberg ,  Hugo  noster  gener,  .  .  Strebe- 

iskotiz  noster  filius  ceterique  nostri  coheredes  recognoscimus  coram  uni- 
versis  presens  scriptum  intuentibus  seu  ejus  seriem  audituris  publice 
profitendo ,  quod  consilio  sufficienti  prehabito  ac  manu  coadunata  viris 
religiosis  et  devotis  domino  .  .  conmendatori  et  fratribus  domus  Theu- 
thonice  in  Martpurg  universa  bona  nostra  in  Ysenwerkil  et  in  Herman- 

20nizhan  sita  cum  omni  jure,  quo  ad  nos  sunt  devoluta,  ac  omni  excepcione, 
que  fieri  posset,  exclusa  dedimus  ad  emendum  jure  proprietatis  perpetue 
possidenda.  Ego  Eckehardus  miles  dictus  Eophilen  recognosco  eciam 
per  presentes ,  quod  .  .  Strebekotiz  et  sui  coheredes  mei  consanguinei 
predicti  de  meo  et  mei  filii  consensu  prefata  bona  vendiderunt  fratribus 

25  prenotatis  et  quod  omni  juri,  quod  nobis  in  eisdem  bonis  conpetere  vide- 
batur ,  abrenunciavimus  simpliciter  et  conplete ;  hiis  scabinis  testibus  in 
Rulekirchen  ad  hoc  specialiter  vocatis :  Rodolfo  dicto  Doiinan  in  Her- 
mannizhan ,  Hermanno  et  Sifrido  fratribus  ibidem,  Eckehardo  et  Thoma 
in  Fockenrode,  Amoldo  et  Hermanno  in  Borchendorf,  Henrico  in  Rule- 

30  kirchen  dicto  Kunegizsten ,  et  aliis  quam  pluribus  fide  dignis.  Ad  ma- 
jorem eciam  evidenciam  premissorum  ego  Eckehardus  Kophelen  miles 
predictus  presentem  litteram  duxi  proprii  sigilli  munimine  conmuniri. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxvi?,  in  vigilia  Thome  apostoli. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.].    Siegel  abgefallen. 

3^467.    Eberher  und  Eckard  gebrüder  von  Straussfurt  schenken  dem 
deutschen  orden  1 2  acker  landes  zu  Günstedt.  1 287. 

Noyerint  uniyersi  tam  presentes  quam  futuri  presens  scriptum  in-    1287. 
specturi ,  quod  ego  Eberherus  de  Stuzforte  cum  meo  fratre  Echardo  de- 


348  1287  (1288?)  jan.  22. 

dimus  xii  agros  fratribus  domus  Theutonice  sitos  in  Gunstete  proprietatis 
[titulo]  perpetue  possidere.  Hujus  rei  testes  sunt:  Theodericus  de  Ge- 
bese ,  Fridricus  Saxo  de  Wiszense,  Rudolfus  de  Tünzinhusen  cum  suo 
fratie  Conrado.  Henricus  Gerstenseffil  et  Henrich  [de]  Winrisleybin,  Con- 
radus  sculthetus,  Theodericus  de  Someringgen ,  Syffridus  filius  Gisele\.  '^ 
Acta  sunt  hec  anno  domini  m.  cc.  Ixxxvii. 

Aus  nr.  705  (718)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

468.   Das  regularstift  Schiffenberg  beurkundet^  dass  zu  seinem  nutzen 
Kunigunde  ivitlwe  des  Heinrich  Spedel  ihre  guter  zu  Niederasphe  dem 

deutschen  hause  in  Marburg  verkauft  habe,  ^" 

Marburg  1287  (1288?)  jan.  22  ^j, 

1287  Nos  Sifridus  prepositus  et  totus  conventus  canonicorum  regularium 

(1288?)  *      -»r  *-'  ^ 

jan,  22.  ordiuis  sancti  Augustini  ecclesie  in  SchifFenburg  Treuerensis  dyocesis 
universis  presentis  pagine  inspectoribus  constare  volumus  et  publice  re- 
cognoscimus  in  hoc  scripto,  quod  domina  Cvnegvndis  dicta  SpedelenU 
soror  nostra,  relicta  quondam  Henrici  dicti  Spedel ,  pro  urgenti  necessi- 
tate  ecclesie  nostre  relevanda  et  evidenti  utilitate  procuranda  de  communi 
omnium  nostrum  et  singulorum  ex  nobis  consensu  accedente,  consilio 
libero  et  voluntate,  ut  liberalitatem,  quam  nobis  et  ecclesie  nostre  dudum 

ante  ostenderat,  fructuoso  effectu ,  religiosis  viris  fratri  G.  de2ö 

Dydenshusen  conmendatori '^) ,  fratribus  et  domui  ordinis  sancte  Marie 
Theutonicorum  domus  in  Marpurg  vendidit,  dedit  et  assignavit  mero  jure 
proprietatis,  possessionis  et  dominii ,  quibus  ipsa  ea  ante  habuerat,  me- 
dietatem  bononim  suorum ,  que  habuit  in  villa  Asphe  inferiori ,  in  agris, 
pratis,  terris,  viis,  aquis,  pascuis,  rubis,  silvis  et  omnibus  eorum  attinen-2'5 
tiis.  juribus,  proventibus  et  aliis  obventionibus  quibuscunque,  quibus  ipsa 
dietam  proprietatem  ipsorum  bonorum  possedit.  Cujus  quidem  medietatis 
proprietatem  nobis  et  ecclesie  nostre  eadem  Cvnegvndis  post  obitum  suum 
habendam  dederat,  prout  in  Instrumente  certo  super  hoc  confecto  apparet. 
Item  cum  hoc  vendidit  eisdem  usufructum  . . .  malem  alterius  medietatifl3o 
bonorum  in  prefata  villa  sitorum,  quam  medietatem  Fridemarus  sacerdos 
quondam  filius  ipsius  Cvnegundis  defunctus  prefatis  .  .  conmendatori. 
fratribus  et  domui  Maipurg  dudum  ante  quoad  proprietatem,  possessionem 
et  dominium  libere  tradidetat,  dederat  sive  assignaverat ,  usufructu  eo- 


1)  Gopialbuch  Giseli;  vgl.  aber  nr.  499.  35 

2)  Ob  in  dieser  zu  Marburg  ausgestellten  urk.  der  in  urk.  .des  klosters  Schiffenberg 
übliche  Trierische  Jahresanfang  anzunehmen  sei,  ist  zweifelhaft. 

3)  Bereits  1286  nov.  23  erscheint  Ger  lach  als  comthur  zu  Marburg  in  einer  zu 
Neuss  ausgestellten  Urkunde  über  die  mitgift  der  Glevischen  gemahlin  landgraf  Heinrichs  I. 
Ton  Hessen.    Wenck  Hess.  Landesgesch.  Urkb.  2,  221.  ^^ 


i 


1287  (1288?)  jan.  22.  349 

rundem  matri  sue  prefate  Cvnegundi,  quoad  viveret,  deputato,  pro  Septem 
marcis  denariorum  Aquensium,  qui  tunc  in  usn  pro  ColoniensibuB  currere 
et  nominari  consneverant.  Quam  pecuniam  nobis  numeratam  et  solutam 
esse  confitemur  nomine  et  vice  prediete  Cvnegundis  et  in  utilitatem  eecle- 
5  sie  nostre  conversam  de  ipsius  sororis  nostre  volnntate  libera  et  consensu. 
Et  ut  contraetus  venditionis  hujnsmodi  bona  fide  et  sine  captione,  dolo 
aut  impedimento  in  perpetnum  robur  debite  firmitatis  obtineat,  predieta 
Cvnegundis  et  nos  una  cum  ipsa  rennntiavimus ,  abdicavimns  et  more 
solito  effestueavimus  a  nobis  omne  jns ,  quod  eadem  in  predictis  bonis  et 

lOusufructu  habuit  et  nos  in  futurum  in  eisdem  bonis  habere  possemus, 
illud  ....  libere  et  plane  in  .  .  conmendatorem ,  fratres  et  domum  Mar- 
purg  perpetuo  possidendum  quoad  proprietatem ,  possessionem  et  domi- 
nium transferentes.  Istius  rei  testes  ad  hoc  rogati  sunt  isti :  Ludewicus 
et  Henricus  dicti  de  Curia  fratres  et  Conradus  Osperti,  cives  ac  scabini  in 

löMarpurg;  frater  Petrus  plebanus  inMarpurg,  fraterH.  quondam  plebanus 
in  Herberen  et  frater  Henricns  de  Geysmaria  sacerdotes  et  frater  Hen- 
ricus de  Derinbach  fratres  ordinis  sancte  Marie  Theutonicorum,  et  plures 
alii  fide  digni.  In  istorum  igitur  testimonium  presentem  litteram  snpra- 
dictis  .  .  conmendatori ,  fratribus  et  domui  Marpurg  dedimus  et  dedisse 

20  nos  recognoscimus  sigillo  ecclesie  nostre  sigillatam,  singuli.  quorum  con- 
sensus  ad  hoc  accedere  debuit,  subscribentes  hujusmodi  venditioni.  Ego 
frater  Johannes  cellerarius  subscribo ;  ego  frater  . .  Setsephant  subscribo ; 
nos  quoque  fratres  Gotfridus,  Wilhelmus,  Conradus  de  Gvnse ,  Henricus 
de  Cranechsten  et  Ditmarus  canonici  dicte  ecplesie  in  SchifFenburg  regu- 

25  lares  subscribimus. 

Actum  et  datum  Marpurg.  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  vii?,  xi?  kalen- 
das  febrnarii. 

Ego  Cvnegundis  dicta  Spedelen  relicta  quondam  Henrici  dicti  Spedel, 
soror  ecclesie  canonicorum  regularium  in  Schiffenburg,  dico  et  recognosco, 

30  omnia  et  singula  superius  premissa  et  narrata,  prout  dicta  et  acta  esse 
narrantur ,  esse  vera  et  mecum  et  meo  nomine  per  omnia,  in  quibns  con- 
sensus,  factum  et  presentia  mea  exigitur  aut  exigeretur,  de  consnetudine, 
jure  vel  de  facto  legitime  esse  facta.  Et  in  testimonium  actorum  supra- 
dictorum  et  etiam  mei  consensus.  facti  et  ratihabitionis  presentem  litteram 

35  rogavi  sigillo  dominorum  meorum,  videlicet  Sifridi  prepositi  et  conventus 
in  Schiffenburg  conmuniri,  presentibus  canonicis  ecclesie  Schiffenburg 
supra  expressis,  coram  quibus  hec  mea  ratihabitio  fuit  facta. 
Datum  anno  et  die  predictis. 

Aus  dem  durch  moder  stark  beschädigten  orig.-perg.  mit  siegelbruchstück  in 
40  Marburg  (deutscho.) . 


350  1287  Jan.  28. 

469.    Die  brüder  Eberhard  und  Johann  von  Haiger  überlassen  dem 

deutschen  hause  bei  Marburg  genannte  leibeigene  und  verbürgeti  sich 

für  die  lehnsherrliche  Zustimmung  Hartrads  von  Merenberg. 

1287  Jan.  28. 

1 287  No8  Elberharduß  et  Johannes  fratres  milites  de  Heygeren  recongnosci-  5 

mus  per  presentes  et  publice  protestamur,  quod  ex  conmuni  consensu  et 
voluntate  uxorum  nostrarum  legittimarum,  Yrmingardis  videlicet  et  Lene. 
contulimus  et  dedimns  religiosis  viris  fratribus  domns  Theutonice  apnd 
Mareburgh  homines  nostros  subscriptos  pacifice  et  pleno  jure  in  perpetuum 
poBsidendos,  videlicet  Rudolfum  filium  Engilberti  et  dnas  sorores  ejasdem  lo 
bechinas ,  scilicet  Yrmindrudim  et  Alheydim,  Hillam  uxorem  Heinrici  de 
Loppach,  Hermannum  de  Niderenwalde ,  Hermannum  de  Huchilheim. 
Yrrnindrudim  de  Leytgesteren ,  Hermannum  fratrem  Hylle  supradicte 
civem  in  Marcburg  et  Cünradum  de  Huchilheim  civem  in  Ameneburg. 
renunciantes  simpliciter  nomine  nostro  et  heredum  nostrorum  omni  juri,  1.5 
quod  in  dictos  homines  nostros  hactenus  habebamus.   Promittimus  etiam 
in  hiis  scriptis,  quod  dominum  Hartradum  nobilem  virum  de  Merenberg. 
a  quo  predictos  homines  jure  feodario  hactenus  possedimus ,  talem  habe- 
bimus ,  quod  huic  donationi  seu  collationi  nostre  nomine  suo  ac  herednm 
Buorum  consensum  plenarium  adhibebit,  et  hoc  ad  effectum  infra  unia8  2M 
anni  spatium  perducemus.    Super  quibus  infra  annum,  ut  dictum  est. 
adinplendis  ipsis  fratribus  dominum  Graftonem  et  Boricum  fratrem  sunm 
de  Grifinstein  fidejussores  in  solidum  statuimus.   Qui,  si  dictos  homines 
a  domino  de  Merenberg  infra  annum  unum  non  deoccuparerimus ,  una 
nobiscum  Wetflarie  hospitium  inti*abunt,  tam  diu  fidejussorie  conmesturisa 
et  inde  non  exituri ,  donec  sepedictus  dominus  de  Merinberg  huic  facto 
nostro  favorem  adhibeat  et  consensum.     In  cujus  rei  robur  antedictis 
fratribus  presentem  cedulam  sub  sigillo  domini  C.  de  Grifinstein  preme- 
morati  et  mei  Elberhardi  ridelicet  duximus  porrigendam.     Ego  vero 
Crafto  de  Grifinstein  predictus  ad  preces  E.  et  Jo.  fratrum  predictorum  in  30 
Signum  hujus  coUationis  necnon  in  recongnitionem  fidejussionis  per  me  et 
fratrem  meum  facte  sigillum  meum  duxi  presentibus  appendendum.  Ego 
Roricus  predictus ,  quia  sigillum  proprium  non  habeo ,  sigillo  fratris  mei 
C.  contentus  sum  et  usus  in  hac  parte. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxvi?,  quinto  kalendas  febmarii.  35 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  (zerbrochen,  dreieckig; 
drei  mit  den  spitzen  einander  zugekehrte  lindenblätter ;  umschr. :  SIGILLY . .  £BE. . 
ARDI-  DE-  HEIGRE.    2)  abgefallen. 


1287 
febr.  16. 


1287  febr.  16.  —  1287  märz  10.  351 

470.     Hermann  von  Münchhausen  bürger  zu   Wetzlar  schenkt  dem 
deutschen  hause  bei  Marburg  guter  zu  Lampertshausen^  Wilmannes- 

dorfund  Marburg.    1287  febr.  16. 

Que  finnt  apud  homines ,  simul  labuntur  cum  hominibus  in  nunam, 
5  nisi  litterarnm  testimonio  fulciantur.  Hinc  est ,  quod  ego  Hennannus 
dictus  de  Muidehusen  civis  Wetflariensis  et  Hildegundis  uxor  mea  omnibuB 
tarn  presentibos  quam  futurig  presens  scriptum  visuris  notum  esse  volu- 
mus  publice  recognoscentes ,  nos  omnia  bona  nostra  in  villa  Lampratis- 
husen  Sita  ac  omnes  agros  nostros  circa  villam  Wilmannesdorf  et  circa 

lOopidum  Marthpurg  sitos  cum  omnibus  suis  pertinenciis  honorandis  ac 
religiosis  viris  .  .  conmendatori  et  fratribus  domus  Theutonice  apud  pre- 
dictum  opidum  Marthpurg  in  puram  ac  perpetuam  matura  deliberacione 
prehabita  porrexisse  ac  donasse  elemosinam  in  perpetuum  possidendos 
pro  animarum  nostrarum  remedio  et  salute ;   hoc  tamen  adjecto ,  quod 

I5iidem  .  .  conmendator  et  fratres  quinque  maldra  siliginis,  quoad  vixeri- 
mus,  nobis  annis  singulis  de  predictis  bonis  et  agris  ministrabunt.  In  cujus 
nostre  donacionis  evidenciam  ampliorem,  quia  sigillo  proprio  non  utimur, 
presens  scriptum  ipsis  .  .  conmendatori  et  fratribus  sub  sigillo  universi- 
tatis  civium  Wetflariensium  dnximus  porrigendum.   Testes  hujus  dona- 

20  cionis  sunt :  Waltherus  quondam  plebanus,  nunc  canonicus  Wetflariensis ; 
Dyemarus  miles;  Gerbertus  quondam  advocatus,  Berno,  Wigandus  D!h- 
tero,  scabini,  et  Wemherus  gener  Sänne  civis  cum  aliis  fide  dignis. 
Actum  anno  domini  m.  cc.  lxxx.yi.,  xiiii.  kalendas  martii. 

Aus  nr.  125  (126)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

25  471.    Der  deutschmeister  bestätigt  die  stißungen  Hedwigs  wittwe  des 
Wetzlarer  scheffen  Eckard  für  den  altar  des  heiligen  kreuzes  in  der 
Elisabethenkirche  zu  Marburg  und  für  die  ewige  lampe  in  der  neuge- 
bauten kapelle  neben  dieser  kirche.    1287  märz  10. 

Frater  Conradus  de  Fvhtwangen  ordinis  sancte  Marie  Theutonicorum  1287 
30  per  Alemanniam  preceptor.  Cum  Hedewigis  relicta  quondam  Eckehardi  ^  '*  ' 
dicti  institoris  scabini  Wetflariensis,  soror  nostra  dilecta,  pro  remedio 
anime  sue  et  parentum  suorum  altare  sancte  crucis  in  ecclesia  beate 
Elyzabeth  domus  nostre  in  Marpurg  bonis  suis  dotaverit  et  redditus  cer- 
tos,  de  quibus  sacerdos  in  eodem  altari  serviturus  sustentari  possit,  eidem 
35altari  deputaverit,  dederit  et  jam  libere  resignaverit  in  hunc  modum, 
quod  de  cetero  numerus  fratrum  sacerdotum  in  uno  sacerdote  excrescat, 
qui  in  dicto  altari  in  perpetuum  officia  celebret  divinorum ;  cumque  eadem 
Hedewigis  ob  reverentiam  beate  Elyzabeth  marcam  unam  reddituum  ad 


352  1287  märz  15.  —  1287  mal  6. 

lampadem  in  capella  nuper  instaurata  juxta  jam  dictam  ecclesiam  sita 

semper  arsuram  dederit  et  jam  libere  resignaverit,  nos  dicte  Hedewigis 

sororis  nostre  voluntati  pie  per  omnia  obtemperare  volentes ,  accedente 

nichilominus  consensu  et  voluntate  unanimi  fratris  Gerlaei  de  Dydens- 

hüsen  commendatoris  et  allornm  fratrum  nostri  ordinis  in  Marpurg,  om-5 

nem  hujusmodi  Ordinationen!  suam  ratam  habentes  et  gratam  presentibus 

eonfinnamus,  volentes  et  firmiter  statuentes,  ne  aliqui  dicte  domns  nostre 

in  Marpurg  commendatores  seu  reliqui  fratres  hanc  Ordinationen!  a  nobis 

eonfirmatam  et  approbatan!  mutare  vel  impedire  audeant  quoqno  modo, 

nobis  quoque  et  successoribus  nostris  reservare  volentes,  ut  si  aliqui  com-i" 

mendatorum  vel  aliorum  fratrum  contra  hanc  ordinationem  venire  pre- 

sumpserint,  quicunqne  nobis  pro  tempore  in  officio  nostro  successerit. 

talem  temerariam  mutationem  possit  et  debeat  revocare.  In  cujus  facti 

testimonium  et  robur  perpetuum  presentem  litteram  cum  appensione 

sigilli  nostri  sepedicte  Hedewigi  sorori  nostre  duximus  porrigendam.       \i 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  vii?,  vi?  idus  martii. 

Aus  orig.-perg.  inMarburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen.  Gedr.:  Entdeckt, 
üngrund  nr.  40;  daraus:  Samml.  v.  Deduct.  7,  487;  Hennes  1,  268. 

472.  Bischof  Konrad  von  Strassburg  giebt  allen^  welche  die  kirck 
des  deutschen  hauses  in  Marburg  und  die  an  dem  platze^  wo  die  heiligei^ 
Elisabeth  starbt  neu  erbaute  kapelle  daselbst  durch  gaben  und  besuch 

ehren^  vierzig  tage  ablass.    Würzburg  1287  märz  15. 

1287  Gunradus  dei  gracia  Argentinensis  ecclesie  episcopus  universis  — 

märz  15.  i    .  «> 

accedat  >) . 

Datum  Herbipoli,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxvii?,  idus  marcii.  25 

Beschädigtes  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel  abgefallen.  —  Gleich- 
lautende indnlgenzen  gaben  am  selben  ort  und  tag :  1 )  Tobias  Pragensis  ep.  2)  Fri- 
dericus  Curensis  ep.  3)  Henricus  Merseburgensis  ep.  4)  Bruno  Nuwenburgensis.  ep. 

5)  W.  Misnensis  ep.    6) Mensis  ep.  (vermuthlich  Cristianus  Sambiensis  ep.;. 

Femer  gaben  gleichen  ablass  in  anderer  form  im  selben  jähre:  7)  Johannes  Le-Sc' 
thouiensis  ep.  ord.  fratrum  domus  Theutonice.  Ohne  tag.  8)  Burchardus  Lubecensis 
ep.  D.  in  Lubeke ,  in  die  Vincentii  martiris  (jan.  22).    9)  Frater  Gunradus  Tullanns 

ep.  ord.  fratrum  Minorum.  D uthem ,  in  die  Perpetue ginum  (märz  7 . 

10)  Wemhardus  Patauiensis  ep.  D.  Herbipoli  v.  id.  martii  (märz  11).     Sämmtlich 
orig.-perg.  wie  vor,  zum  theil  stark  beschädigt.    Die  Siegel  abgefallen.  ^^ 

473.  König  Rudolf  gebietet  seinem  schultheissen  zu  Oppenheim^  den 

hof  des  deutschen  ordens  in  Flörsheim  zu  schützen.  Mainz  1 287  waj  6. 

1287  ßvdolfus  dei  gracia  Romanorum  rex  semper  augustus  universis 

™*    *    imperii  Romani  fidelibus  presentes  litteras  inspecturis  graciam  suam  et 


1)  Gleichlaatend  mit  nr.  460. 


46 


1287  mai  12.  353 

omne  bonnm.  Licet  inter  ceteros ,  quos  Romane  dicionis  tenet  imperium, 
religiosas  personas  favore  benivolo  prosequi  teneamur,  fratres  tarnen  do- 
mu8  Teuthonice ,  qui  sub  victorioso  crucis  signaculo  regi  regum  militant 
indefesse ,  pre  ceteris  ampliori  favoris  dulcedine  specialins  prosequi  nos 

5  delectat.  Unde  curiam  eorum  Vlersheim  cum  suis  pertinenciis  in  nostram 
et  imperii  protectionem  recipimus  specialem ,  mandantes  vobis  universis 
et  singulis ,  ne  quis  dictos  fratres  in  predicta  (curia  contra  protectionis 
nostre  tenorem  audeat  molestare.  Ut  autem  iidem  fratres  sub.alis  nostre 
protectionis  felicius  valeant  respirare ,  sculteto  nostro ,  qui  pro  tempore 

10  apud  Oppinheim  fuerit,  damus  presentibus  firmiter  in  mandatis,  ut  dictos 
fratres  in  prefata  curia  nostro  et  imperii  nomine  manuteneat  et  defendat 
et  nullam  eis  sinat  injuriam  aut  violenciam  in  dicta  curia  et  suis  pertinen- 
ciis irrogari.  In  cujus  rei  testimonium  presens  scriptum  majestatis  nostre 
sigillo  jussimus  communiri. 

15  Datum  Maguncie,  ii.  nonas  maji,  indictione  xv.,  anno  domini  m?  cc? 
Ixxxvii?,  regni  vero  nostri  anno  xüii? 

Aus  orig.'-perg.  mit  Biegelbruchstück  in  Marburg  (deutsche.)« 

474.    Der  hochmeister  des  deutschen  ordens  bestätigt  die  Stiftungen 

Hedwigs  wittwe  des  scheffen  Eckard  zu  Wetzlar  für  den  altar  des 

20  heiligen  kreuzes  in  der  Elisabethenkirche  zu  Marburg  und  für  die 

ewige  lampe  in  der  neugebauten  kapelle  daselbst,  Marburg  1287  mai  1 2. 

Frater  Burchardus  de  Swanden  magister  hospitalis  sancte  Marie    1287 
Theotonicörum  Jerosolymitani  universis  presentem  paginam  inspecturis  ™*^ 
salutem  in  omnium  salvatore.   Cum  deo  devota  matrona  domina  Hede- 

25  wigis  relicta  felicis  memorie  Eckardi  institoris  scabini  Wetflariensis,  soror 
nostre  religionis ,  preclaris  ac  digue  memorie  commendandis  beneficiis, 
quibus  ordinem  nostrum  pio  favore  incessanter  prosequitur ,  jam  dudum 
circa  nos  meruerit ,  ut  ipsam  patemo  affectu  specialis  dilectionis  in  do- 
mino  brachiis  astringamus,  devocionis  sue  justis  supplicacionibus  inclinati 

30  ordinacionem  factam  cum  ipsa  per  fratrem  Conradum  de  Vuchtwangen  et 
conventum  in  Martpurch  super  altari  sancte  crucis  in  eclesia  beate  Eliza- 
beth domus  memorate  per  ipsam  certis  reditibus  dotato  per  sacerdotem 
ordinis  nostri  extra  statutum  numerum  sacerdotum  dicte  domus  ad  hoc 
specialiter  deputatum  perpetuis  temporibus  officiando,  prout  in  litteris 

35  super  eo  confectis  continetur,  necnon  et  super  lampade  ardenti  in  capella 
nova  infirmarie  perpetuo  habenda,  quam  ob  reverenciam  beate  Elizabeth 
per  unam  marcam  redituum  jam  dotavit,  gratam  et  ratam  habentes  ap- 
probamus  ac  ex  certa  sciencia  confirmamus  necnon  ex  superhabundanti 
gracia  presentis  littere  patrocinio  innovamus ,  volentes  et  firmiter  preci- 

Hese.  Urknndenhnch.  I.  23 


354  1287  mai  18.  —  1287  [vor  mal  25). 

pientOB ,  predictam  laudabilem  ordinacionem ,  cui  nostre  auctoritatis  con- 
firmacionem  et  innovacionem  addidimus,  a  commendatoribas  ac  fratribas 
religionis  nostre  nniversis  perpetnis  temporibus  inviolabiliter  obsenrari. 
In  quorum  omnium  testimonium  et  i*obur  firmitatis  perpetnnm  presentea 
conscribi  et  sigilli  nostri  patrocinio  mandavirnus  conmomri.  ^ 

Actum  et  datum  Martparch,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxvii?,  qnaito 
idns  maji. 

Ans  |orig. -perg.  mit  siegelbnichsttick  in  Marburg  (deutscho.).    Gedr.:   Ent- 
deckt. Ungrund  nr.  36;  daraus:  Samml.  v.  Deduct.  7,  484;  Hennes  1,  269  ur.  308. 

475.  Der  hochmeister  des  deutschen  ordern  überweist  die  bisher  dmi  ^^ 
deutschen  hause  in  Coblenz  gehörige  pfarrkirche  zu  Herbom  dem  neu 

gegründeten  deutschen  hause  in  Wetzlar.    Frankfurt  1287  mai  18. 

1287  Frater  Burchardus  de  Suandin  magister  hospitalis  sancte  Marie 

mal    1  fi 

^*  Theutonicorum  Jherosolimitanorum  uniyersis  tarn  presentibns  qnam  fntaris 
notumesse  cupimus  et  tenore  presencium  protestamnr,  qnod  auctoritate  of-  is 
fieii  nobis  conmissi  ecclesiam  porrochialem(!)  in  Herberen  qnondam  domui 
Confluentine  attinentem  et  incorporatam  domui  Wetflariensi  de  novo  in- 
ehoate  in  subsidium  et  sustentacionem  fratrum  nostri  ordinis  pro  tempore 
eonmorancium  ibidem  dedimus  et  per  presentes  conferimus  perpetuo 
possidendam.  In  cujus  evidenciam  et  testimonium  presens  scriptum  inde  20 
confectum  sigillo  nostro  duximus  roborandum. 

Datum  Frankinfurd,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxvii?,  kalendas  junii  xv? 

Aus  orig.-perg.  mit  Biegelbruchstück  in  Idstein  (Dillenb.  archiv).     Gedr.: 
Entdeckt.  Ungrund  nr.  35 ;  daraus  Samml.  y.  Deduct.  7,  483.    Gudenns  Codex  4, 
95.5  (mit  falscher  jahrszahl  1286) ;  daraus  Hennes  1,  264  nr.  301.  y.  Ulmenstein  6e-  25 
schichte  yon  Wetzlar  1,  631. 

476.  Das  deutsche  haus  bei  Marburg  verpachtet  dem  müüer  Guntram 
die  Mahlmühle  zu  Hausen  vor  Wetzlar  auf  sechzehn  jähre. 

1287  (vor  wai  25). 

1287  Nos  . .  commendator  et  fratres  (universi)  domus  Teuthonice  apud30 

(vormai2  )  jj{ai.|j^j.g  rccognoscimus  tenore  presentium  publice  protestantes ,  quod 
Sana  deliberatione  prehabita  concessimus  et  concedimus  per  presentes 
Guntramo  molendinario,  Ide  uxori  sue  et  heredibus  eorundem  partem 
nostram  totam  in  molendino,  quod  dicitur  Malmole,  extra  muros  civitatis 
Wetflariensis  in  Husen  sito  ad  sedecim  annos  continuos ,  incipientes  in  35 
festo  penthecostes  proxime  nunc  yenturo  ^) ,  pro  xii  maldris  siliginis  et 

1)  Mai  25. 


1287  jnn.  2.  355 

totidem  maldris  tritici  mensnre  Wetflariensis ;  ita  videlicet,  qnod  in  Bin- 
gnlis  quataor  temporum  septimanis  persolyant  nobis  et  contribnant  an- 
nuatim  tria  maldra  siliginis  et  tritici  tria  maldra  nomine  pensionis,  item 
in  die  beati  Stephani  prothomartyris  dnas  marcaB  denariorum  (legalinm) 

5  et  bonorum  nomine  censns  de  molendino  predicto  et  dimidiam  marcam 
de  dnabus  domibns  contignis  (dicto  molendino)  attinentibns  infra  mnros 
predictos  sitis ,  quas  eis  concessimas  Bimiliter  possidendas ;  hoc  adjeeto 

domoB  hujnsmodi  in  edificiis  necessariis  procurabnnt  et  expe- 

dient  omnimode  snis  laboribns  et  expenBis,  8i(c  sa)ne,  qnod  in  statu  adeo 

lobonO;  sicut  nunc  sunt  et  esse  dinoscuntur,  permaneant  tempore  ....  et 
consistant.  Pro  quibus  scilicet  edificiis  necnon  pro  censn  et  pensione  me- 
moratis  pleno  et  integraliter ,  sicut  supradictum  est;  persolvendis  partem 
suam,  quam  habent  in  ipso  molendino,  omnimodam  nobis  ypothece 
(titulo) underpant  dicitur,  obligarunt.  In  cujus  facti  testimonium 

15  et  robur  .  . .  scribi  fecimus  presens  scriptum,  (quod  civitatis]  Wetflarien- 
sis sigilli  robore  petivirnuB  communiri.    Testes  deputati  sunt : 

Heinricus  de  Dridorf,  Marquardus  de  Nuueren, Hermannus  Mone- 

tarius [Bcabin)i  Wetflarienses.    Et  nos  judices ,  scabini es 

Wetflarienses dilectorum  nobis  in  Cristo  . .  commendatoris  et  frar 

20  trum  (domus)  Teuthonice  supradicte duximus  presentibus  appen- 

dendum. 

Datum  anno  domini  m?cc?lxxxvii?,  vi 

Aus  dem  von  mausen  sehr  zerfressenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Die 
eingeklammerten  werte  sind  nur  noch  in  einzelnen  buchstabenfragmenten  erkenn^ 
25  bar.  Siegel  abgefallen. 


477.  Graf  Otto  von  Nassau  und  seine  gemahlin  Agnes ^  der  deutsch- 
meister  und  die  brüder  des  deutschen  ordens  in  Deutschland  wählen 
Schiedsrichter  zur  beilegung  ihrer  Streitigkeiten  über  die  zehnten  zu 
Frickhofen^  Auenrode,  Mühibach^  Heuchelheim,  Oberzeuzheim,  Thalr- 
30  lieim  und  Oberhadamar^  Ober-  und  Niederhörbach ,  sowie  über  das 
patronatsrecht  der  kapellen  zu  Driedorf,  Emmerichenhain,  Neukirch 
und  Marienberg  und  verzichten  nach  deren  spruch  erstere  auf  die 
genannten  zehnten,  letztere  auf  die  vier  kapellen.  Herborn  1 287jtiw.  2. 

üniversis  tam  presentis  quam  fiituri  evi  presencium  inspectoribus     1287 
35  Otto  comes  de  Nassauwe  et  Agnes  sua  coUateralis ,  frater  Conradus  de   ^^' 
Vutdewang  preceptor  et  fratres  ordinis  sancte  Marie  Theuthonicorum  per 
Alimaniam  salutem  et  subscriptam  rei  geste  cognoscere  veritatem.    No- 
veritis ,  quod  nos  super  omni  lite ,  questione  seu  controversia ,  quam  vel 

23* 


356  1287  jun.  2. 

quas  habemuB  adinvicem  occasione  decimaram  subscriptaram ,  videlicet 
decima  totali  ville  Vridekobe  et  ville  Auenrode ,  ville  Mulebach  et  ville 
Huchelheym ,  item  decima  totali  ville  superioris  Zcuzheym  et  medietate 
deeime  ville  Dalheym  ac  parte  deeime  in  villa  superiore  Hademare,  quas 
deeimas  nos  preceptor  et  fratres  ad  parrochiam  ordinis  nostri  in  Biese-  h 
berich ,  nos  vero  Otto  comes  de  Nassauwe  et  Agnes  sua  eoUateralis  pre- 
dicti  ad  nos  asseruimus  peiünere;   item  super  decima  totali  villaram 
superioris  et  inferioris  Herbach ,  quam  nos  preceptor  et  fratres  ad  parro- 
chiam nostram  in  opido  Herberen,  nos  vero  Otto  comes  et  Agnes  sua 
eoUateralis  ad  Thedoricum  militem  et  Rvcherum  fratres  dictos  Scitzen  ac  lu 
eorundem  coheredes ,  nostros  ministeriales  et  fassallos ,  ex  nostra  infeo- 
datione  pertinere  dicimus ;  item  super  jure  patronatus  seu  presentandi 
quatuor  capellarum,  videlicet  capelle  in  Dridorf,  Emmerichenhagene, 
Noua  Ecclesia  et  Monte  sancte  Marie ,  quod  jus  nos  preceptor  et  fratres 
nobis  racione  juris  patronatus  parrochie  nostre  prefate  in  Herberen,  cujus  15 
eedem  capelle  censentur  filie .  de  jure  competere  dicimus ,  nobis  Ottone 
comite  de  Nassauwe  et  Angnete  sua  collaterali  predictis ,  quod  ad  nos 
idem  jus  patronatus  pertineat,  in  contrarium  asserente,  post  altercationes 
et  Utes  diutinas  compromisimus  et  compromittimus  nos  Otto  comes  de 
Nassauwe  et  Agnes  sua  eoUateralis  predicti  pro  nobis ,  nostris  pueris  et  2» 
heredibus  et  singulariter  et  expresse  nomine  ministerialium  nostrorum, 
scUicet  Theoderici  militis  et  Rvcheri  fratris  sui  dictorum  Scitzen  snperius 
nominatorum  et  coheredum  suorum  et  pro  ipsis  consensu  et  voluntate 
eorundem  ad  hoc  accedentibus  in  nobilem  virum  Hartradum  de  Meren- 
berieh ,  Philippum  de  Galsmunt  mUitem  et  Gerbertum  dictum  advocatum  25 
civem  Wetflariensem ,  nos  vero  preceptor  et  fratres  supradicti  pro  nobis 
et  ordine  nostro  in  discretum  virum  dominum  Waltherum  canonicum 
Wetflariensem,  quondam  plebanum  ibidem,  Anshelmum  et  Lvderum  com- 
mendatorem  domus  in  Franckenfort  fratres  nostri  ordinis  tamquam  in 
arbitros,  arbitratores  sive  amicabUes  compositores  sub  pena  transgres-30 
sionis  fldei,  quam  corporaliter  pro  observando  predictorum  arbitrio  sive 
pronunciatione  prestitimus  hinc  et  inde,  promittentes,  quod  quidquid  dicti 
arbitri ,  arbitratores  sive  amicabUes  compositores  dixerint ,  ordinaverint, 
statuerint  sive  pronunciaverint  in  scriptis  vel  sine  scriptis ,  die  feriato  vel 
non  feriato,  stände  vel  sedendo,  partibus  presentibus  vel  absentibus,  juris  35 
ordine  servato  vel  non  servato,  hoc  per  omnia  inviolabiliter  observabimus 
bona  fide.     Et  nos  Hartradus  de  Merenberich,  Philippus  de  Galsmunt 
miles  et  Gerbertus  advocatus  civis  Wetflariensis  predicti  pro  domino 
Ottone  comite  de  Nassauwe  et  domina  Agnete  sua  collaterali  et  eorum 
pueris  et  heredibus  .et  nominatim  pro  Theoderico  milite  et  Ruchero  fratri-40 
bus  dictis  Scitzen  et  eorum  coheredibus  arbitri ,  arbitratores  sive  amica- 


1287  jun.  2.  357 

biles  compositores ,  prout  superius  premittitur ,  electi  seu  constituti ,  nos 

vero  Waltherus  canonicus  Wetflariensis,  Anshelmus  et  Lvderus  commen- 

dator  in  Franckenfort  fratres  ordinis  sancte  Marie  Theuthonicorum  pre- 

dieti  pro  preeeptore  et  fratribus  supradictis  arbitri ,  arbitratores  sive  ami- 

5  cabiles  compositores  similiter  electi  et  constituti,  recepto  in  nos  hujusmodi 

arbitrio  sive  compromisso,  arbitrando,  componendo  sive  ordinando  pro- 

nunciamus,  statuimus  et  ordinamns  de  consilio  discretorom  bona  fide 

perpetuo  sub  pena  transgressionis  fidei  inviolabüiter  observandum ,  quod 

dominus  comes  de  Nassauwe  et  sua  collateralis  supradicti ,  eomm  pueri 

10  et  heredes,  Theodericus  miles  et  Rvcherus  fratres  dicti  Scitzen  et  eomm 

coheredes  aut  posteri  nichil  juris  de  cetero  habere  debent  in  decimis 

superius  nominatis ,  sed  decime  *)  villarum  Vridekobe ,  Auenrode ,  Mule- 

bach ,  Huchelheym  et  superioris  Zcutzeym ,  item  medietas  decime  ville 

Dalfaeym  et  pars  decime  ville  superioris  Hademare  ad  parrochiam  Blese- 

I5berich  et  Zcutz^eym  decemimus,  arbitramur  et  pronunciamus  de  cetero 

in  perpetuum  pertinere ;  decimam  vero  totalem  in  superiore  et  inferiore 

Herbach  ad  parrochiam  in  Herberen  decemimus ,  arbitramur ,  statuimus 

et  pronunciamus  de  cetero  in  perpetuum  pertinere,  sepedictis  domino 

Ottoni  comiti  de  Nassauwe,  domine  Agnete  sue  collaterali  et  eomm  pueris 

20  et  heredibus,  Theodericho  militi  et  Rvchero  fratribus  dictis  Scitzen  et 

eomm  coheredibus  et  posteris  perpetuum  super  prefatis  decimis  silencium 

inponentes.   Ad  cautelam  quoque  et  ex  habundanti  dicimus,  statuimus  et 

pronunciamus,  quod  predicti  Theodericus  et  Rvchems  fratres  dicti  Scitzen 

pro  se  et  coheredum  suorum  nomine  resignabunt  in  manus  domini  Ottonis 

25comitis  de  Nassauwe  predicti,  a  quo  se  infeodatos  esse  dicebant  de  de- 

cima  in  superiore  et  inferiore  Herbach,  quidquid  juris  se  in  eadem  decima 

habere  credebant  vel  in  eadem  eis  compeciit  vel  competere  potuit,  et 

idem  dominus  comes  illud  jus  pure  et  simpliciter  dabit,  assignabit  et 

conferet  parrochie  in  Herberen  libere  et  quiete  perpetuo  possidendum. 

30  Item  arbitrando  sive  componendo  pronunciamus  et  statuimus.  quod  super 

jure  patronatus  quatuor  capellamm  in  forma  compromissi  superius  ex- 

pressarum  preceptor  et  fratres  predicti  et  qui  pro  tempore  fuerint,  domino 

comiti  predicto  vel  suis  heredibus  nuUam  unquam  movebunt  de  cetero 

questionem.     Quidquid  eciam  in  hoc  compromisso  hinc  inde  a  partibus 

35non  est  expressum,  quod  tamen  posset  dissenciendi  materiam  ministrare. 

super  eo  ipsis  partibus  perpetuum  silencium  imponimus  nee  unquam  illud 

volumus  a  partibus  suscitari.    Nos  Otto  comes  de  Nassauwe  et  Agnes 

sua  collateralis  nostro  et  pueromm  nostromm  et  aliomm  heredum  nomine, 


1)  So  haben  alle  drei  orig.  irrig  statt  decimas,  nnd  ebenso  steht  im  folgenden  irrig 
40 der  nominativ  statt  medietatem  und  partem. 


358  1287  Jan.  2. 

Theodericas  miles  et  Rvcherns  fratres  dicti  Sdtzen  nomine  nostro  et  pro 
nobis  et  nostris  coheredibns  compromisso  sive  arbitrio  expresso  Buperim 
necnon  compositioni;  ordinationi  sive  pronunciationi  supradictonun  arbi- 
trorum,  arbitratorom  sive  amicabilium  compositonun  consentimas  et  bona 
fide  promittimaB  noB  omnia  et  singnla  Bupradicta  perpetuo  inviolabiliter  & 
servataroB  et  remmoiamuB  in  hüs  BcriptiB  et  noB  rennnciasBe  lecognosci- 
mus  omni  jnri  et  exceptioni  juris  et  facti,  qnod  vel  qne  nobis ,  pneris, 
heredibus  aut  coheredibuB  noBtriB  in  prefatiB  decimiB  vel  contra  presentis 
arbitrii,  compoBitioniB  Bive  pronunciationiB  tenorem  competebat,  potnit 
vel  potent  competere  undecunque,  dantcB  fratri  G.  preceptori  et  fratribusio 
BupradictiB  preBentem  litteram  BigilÜB  noBtro  Bcilicet  0.  comitis  de  Nas- 
sauwe  et  AgnetiB  noBtre  collateralis,  domini  H.  lantgrayii  Hassie,  Hard- 
radi  de  Merenberich  et  civitatiB  WetflarienBis  ad  robur  perpetanm  con- 
Bignatam. 

Actum  Herberen,  anno  domini  m?cc?lxxxvii?,  üii?  nonaB  junii.  Pre-is 
BentibuB  tcBtibuB  BubBcriptiB :  fratre  Gerlaco  commendatore  de  Marparg, 
firatre  Walthero  de  Northecke  ordiniB  Theuthonicorum,  Johanne  et  Con- 
rado  de  Derenbach  militibus,  Reinboldo  de  Dalheym  milite,  Johanne  et 
Henrico  de  Derenbach,  Bageue  ^)  de  Munzenbach,  plebano  de  Velpacb, 
Conrado  milite  de  Hagen,  Einnolfo  filio  GriBtiani  et  Einnolfo  de  Kas-2o 
Bauwe,  Frencwino  cive  in  Herberen  et  Richero  advocato,  ac  alüs  plnri- 
buB  fide  digniB. 

Aus  orig.-perg.,  und  zwar  aus  einer  (A)  der  beiden  für  den  erden  bestimmten, 
gleichlantenden  ansfertigangen  (A.  B)  in  Idstein,  wo  auch  das  orig.  der  gleichlan- 
tenden,  für  den  grafen  yon  Nassau  bestimmten  ausfertigang  (C).  Von  den  5  siegeln  25 
von  A  hängen  nur  noch  das  zweite,  vierte  und  fttnfte  an,  letzteres  ganz  zerbrocbeo. 
Das  zweite,  oval,  zeigt  eine  stehende  frau;  umschr.:  S*' AGNETIS- GOMITISSE- 
DE*  NASSOWE*   Auf  dem  runden  vierten  ein  reiter,  in  seinem  schilde  zwei  aus 
den  oberen  ecken  desselben  schräg  herablaufende,  sich  kreuzende  stäbe;  umschr.-. 
S«'  HABT&ADI-  NOBILIS*  DE-  MERENBEBG-    An  B,  welches  durch  nässe  be-30 
schädigt  ist,  hängen  noch  sämmüiche  5  Siegel;  das  erste  derselben,  rund,  zeigt 
einen  reiter,  im  schilde  einen  nach  rechts  aufgerichteten  löwen  fahrend;  umschr.: 
SIGLLVM.  OTTONIS.  COMITIS-  DE-  NASSOWE-     Auch  an  C  hängen  noch 
sämmtliche  5  Siegel,  doch  die  beiden  letzten  (stadt  Wetzlar  und  landgraf  Heinrich; 
beschädigt.    Die  3  ersten,  klein  und  rund,  sind:   1)  in  rothem  wachse  brnstbildSS 
Marias ,  in  der  linken  das  Jesuskind ,  in  der  rechten  einen  lilienstab ;  umschr. : 
. . .  ECEPTORIS-  ALLEMANNIE-    2)  das  bekannte  Siegel  des  Marburger  comtbiirs 
in  hellbraunem  wachse.    3;  lamm  mit  fahne;  umschr.:  S*' .. .  CEP*  DE*  FRAKEN- 
WBT-  in  hellbraunem  wachse.  Von  A.  B  in  Idstein  auch  ein  transsumpt  auf  perg., 
d.d.  1404  in  vigilia  b.  Margarete  virg.  (jul.  12),  ausgestellt  von  das  von  der  Cni'40 
hen  dechan,  Hirman  Milcheling  senger  und  Eckard  von  Bicken  custor  uff  dem  stiffte 
unser  liebin  frauwen  zu  Weczflar.   Gedr.:  Gudenus  Codex  3, 1166  (unvollst.). 


1)  Die  beiden  anderen  orig.:  Ratgene. 


1287  jQl.  4.  —  1287  sept.  22.  339 

478.    1287  >/.  4. 

Ego  Walthelmns  Monetarius  civis  Fritslariensis  cum  consensu  Mil-  1287 
trudifl  mee  uxoris  necnon  Volcmari  clerici  et  Henrici  et  Walthelmi  laico- 
rum  meornm  filiornm  vendidi  Theoderico,  Gunperto  et  Johanni  heredibus 
5  quondam  Wigandi  de  Eirchain  uniüB  talenti  redditus  siti  apud  Scilderdor^) . 
Predictos  vero  redditns  dabunt  singnlis  annis  in  yigilia  beati  Martini 
episcopi :  Wemheras,  qni  habet  filiam  Gueken,  nnnm  solidnm ;  Henricus 
Monin  iü^  Bolidos ;  filia  magistri  Johannis  vinitoris  ii  solidos ;  Gonradus 
de  Englis  pistor  ii  solidos ;  Johannes  Buhe  xviii  denarios ;  Gonradus  de 

10 Bubenhain  ii  solidos;  Rudengerus  ii  solidos;  Henricus  Gige  xxxiiii  de- 
narios ;  Yolcmams  juyenis  xviii  denarios ;  Ludewicus  de  Burken  xviii 
denarios.  Obligo  etiam  Theoderico,  Gumperto  et  Johanni  predictis  meam 
vineam  sitam  apud  Longum  Montem  pro  werandia  facienda,  doneo  Walt- 
helmus  sacerdos,  Gunradus  clericus  et  Mela  mei  heredes  renuncient  pre- 

löfatis  redditibus  viva  voce  seu  litteris  manifeste.  Hujus  venditionis  ac 
obligationis  Gonradus  de  Glichen,  magister Gonradus.  Ricolphus,  pagani, 
Iwanus  junior,  Gerlacus  campanarius  perhibent  testimonium  veritatis. 
In  cujus  facti  evidentiam  certiorem  rogavi  Gonradum  de  Homberg,  Gon- 
radum  Scindeliph,  Willelmum  de  Homberg,  Henricum  de  Spangenberg 

20  ceterosque  scabinos  Fritslarienses  presens  scriptum  super  hoc  confectum 
sigillo  civitatis  Fritslariensis  roborare. 

Actum  et  datum  in  dieOdelrici  episcopi,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  vii? 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 

479.    Erzbischof  Heinrich  van  Mainz  bestätigt  die  der  Elisabethen- 
25  kirche  in  Marburg  ertheilten  ablassbriefe.  Aschaffenburg  1 287  sept.  22. 

Frater  Heinricus  dei  gracia  sancte  Maguntine  sedis  archiepiscopus,     1287 

sacri  imperü  per  Germaniam  archicancellarius Omnes  indul-  *®^*  ^^' 

gencias  monasterio  sancte  Elizabeth  in  Marpurg  nostre  dyocesis  a  vene- 
rabilibus  patribus  archiepiscopis  et  episcopis  rite  et  racionabiliter  conces- 
30  sas  auctoritate  nostra  approbamus  et  presentis  scripti  munimine  confir- 
mamus. 

Datum  Asschaffemburg,  x?  kalendas  octobris,  anno  domini  millesimo 
cc?  Ixxxvii? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  abgefallen. 


35         1)  Das  Schildertbor,  eins  der  stadtthore  von  Fritzlar.  Vgl.  den  grondriss  von  Fritzlar  in 
der  ZeiUchr.  f.  hess.  Gesch.  n.  Landesk.   Nene  Folge  Snppl.  2. 


360  1287  gept.  25.  —  1287  oct.  12. 

480.  Das  kloster  Weissemtein  bescheinigt  dem  deutschen  hause  zu 
Marburg  den  empfang  der  kaufsumme  für  den  veräusserten  hofGombel 

1287  sept,^5. 

1287  Nos  CvnegundiB  priorissa  totusque  conventuB  sanctimonialium  in 

sep  •   ö-  Wizzenstein  ac  fratres  ibidem  tenore  presentium  recognoscimus  et  publice  i 
protestamur,  qüod  cum  nos  de  communi  consensu  omniom  nostrum  cariam 
nostram  Gvmpeht  pro  certa  Bnmma  pecunie  vendiderimus  honorabilibus 
viris  . .  commendatori  et  fratribus  ordinis  sanete  Marie  Thentomcoram  in 
Marpurg  sen  conventni  ibidem,  prent  in  instrumentis  super  hoc  confectis 
plenius  continetnr,  ipsi  . .  commendator  etfratres  eandem  summampe-i^i 
cunie,  quam  nobis  ratione  curie  predicte  in  Gvmpeth  tenebantur,  plene. 
totaliter  seu  integraliter  persolverunt  et  nos  dictam  pecuniam  integraliter 
recepimus  et  recepisse  nos  fatemur  et  recognoscimus  in  hüs  scriptie: 
renunciantes  omnino  et  precise  omni  actioni,  que  nobis  competere  posset 
deinceps  de  facto  vel  de  jure  in  predicta  curia  Gvmpeth  vel  in  peeunia,!: 
quam  nobis  iidem  religiosi  tenebantur  ejusdem  curie  ratione.     In  cujus 
recognitionis  et  renunciationis  nostre  testimonium  sepenominatis  . .  com- 
mendatori et  fratribus  in  Marpurg  presentem  cedulam  porrigendam  duxi- 
mus  nostri  conventus  sigilli  munimine  roboratam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  vii?,  vii?  kalendas  octobris.  ^ 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 

481.  Wiegand  schultheiss  zu  Treysa  verkauft  dem  deutschen  harne 
in  Marburg  guter  zu  Habertshausen.    Treysa  1287  oct.  12. 

1287  Nos  Wigandus  scultetus  de  Treyse  et  Gerdrudis  ejusdem  legittima 

conjugata  litteris  presentibus  recognoscimus  publice  profitendo,  quod!^ 
unanimi  consensu  ac  communicatis  manibus  bona  nostra  in  Hadebrates- 
husen  sita  cum  appendiciis  et  pertinenciis  universis  vendidimus  fratribus 
sanete  Marie  domus  Teutonice  in  Margpurg  pro  quadam  summa  denario- 
rum  nobis  plenarie  persoluta  titulo  proprietatis  perpetue  possidenda. 
volentes  et  debentes  ipsos  fratres  de  jam  dictis  bonis  rite  et  racionabiliter3i 
warandare.    In  cujus  vendicionis  evidenciam  ampliorem  hanc  litteram 
ipsis  tradidimus  sigilli  munimine  civitatis  in  Treyse  roboratam.    Testes 
vero  j  qui  huic  facto  presentes  astiterunt,  sunt :  Ludewicus ,  Ludewicus 
dicti  de  Marpurg  fratrueles,  milites,  Wigandus  dictusFraiz  dapifer ;  Rudol- 
phus  de  GoUe .  Budolphus  Fleigo ,  Heinricus  filius  Riperti ,  Ludewicus  ^ 
Quanz  et  Conradus  dictus  de  Ailsveld,  scabini  in  Treyse. 

Actum  et  datum  in  Treyse,  anno  domini  m?cc?  Ixxx  vii?,  quarto  idus 
octobris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel  zerbrochen. 


oct.  12. 


1287  oct.  21.  361 

482.  Comthur  und  brüJer  des  deutschen  hauses  in  Marburg  beurkunr- 
den,  dass  der  kaufmmm  Heinrich  von  Alsfeld  mit  einkünfien  aus  gu- 
tem zu  Heimertshausen  sich  und  seinen  angehörigen  bei  ihnen  eine 

gedächtnissfeier  gestiftet  habe,    1 287  ocL  21 . 

5  Frater  Ger.  de  Dydenshusen  ceterique  fratres  domus  Theutonice  in     1287 

Marpurg  coram  universis  recognoscimus  et  presentibuB  protestamur,  quod  ^^^' 
Heinricus  dictiis  institor  de  Alsneld  saluti  anime  sne  et  parentam  suorum 
Yolens  consulere,  de  bouis  suis  in  Heymershusen  annnatim  quatnor  talenta 
sibi  solventibus  taliter  ordinavit ,  quod  de  eisdem  bonis  seu  redditibus 

lodue  marce  annis  singulis  in  consolationem  seu  pitantiam  fratrum  nostro- 
rnm  et  conventus  in  Marpurg  convertentur  pro  elemosina  in  hune  modum : 
In  annivereario  parentum  suorum,  videUcet  Johannis  et  Berthe,  quod  a 
fratribus  consueta  sollempnitate  eelebrabitur  in  octava  Michahelis,  dabi- 
tur  fratribus  una  marca.    Postquam  vero  ipse  H.  et  uxor  sua  Aba  deces- 

15  serint;  dies  anniversarius  ipsorum  obitus  eelebrabitur,  alia  marca  pro  pi- 
tantia  fratribus  derivante.  In  cujus  rei  Signum  et  evidentiam  eidem  H. 
necnon  uxori  sue  Abe  predicte  presentem  cedulam  sigillo  nostro  appenso 
duximus  porrigendam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  vii?,  in  die  undecim  milium  virginum. 

20  Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutsche). 

483.  Das  kloster  Caldern  überlässt  dem  deutschen  hause  in  Marburg 
guter  zu  Sarnau  gegen  besitzungen  auf  dem  berg  Caldern. 

1287  oc/.  21. 

Nos  soror  Elizabet  abbatissa  totusque  conventus  sanctimonialium  in  i287 
25  Calderen  ordinis  Cisterciensis  Moguntine  diocesis  universis  Cristi  fidelibus  ^*^*  21. 
has  liiteras  visuris  salutem  in  vero  salutari.  Attestacione  presencium 
recognoscimus  ac  publice  profitemur ,  quod  nos  quedam  bona  nostra  in 
Samowa  sita,  singulis  annis  Septem  solidos  et  sex  denarios  ac  mestam 
pappaveris  solvencia  contulimus  domino  Gerlaco  commendatori  ac  con- 
30ventui  in  Marburg  de  domo  Theutonica  in  conmutacionem  pro  domibus 
suis,  horreis  ac  receptaculis  eorundem  quibuscumque  apud  nos  in  monte 
Calderen  situatis  et  nunc  conferimus  in  hiis  scriptis  titulo  proprietatis 
perpetuo  possidenda ;  eo  addito,  quod  dicta  receptacula  sepe  curie  nostre 
circumdata  in  nostros  proprios  usus  quantocius  convertemus.  Quodsi 
35  secus  factum  fuerit ,  eedem  domus  una  cum  bonis  nostris  supradictis  in 
Samowa  ad  ipsos  liberaliter  devolventur.  Testes  hujus  rei  sunt:  frater 
Hermannus  de  Ramerstorp,  frater  Geruo,  frater  Conradus  Thuringus, 
frater  Conradus  de  Herberen,  frater  Richolwus  de  Wetflaria,  frater  Johan- 
nes de  Wetflaria,  frater  Amoldus  de  Warberg,  sacerdotes;  frater  Gerla- 


362  1287  noT.  9.  —  1288. 

cuB  commendator  de  Didenshusen,  frater  Walterns  de  Nordeeken,  frater 

Henricus  de  Therinbach,  frater  Heoricas  Cnlo,  [frater  Rudolfus  marscal- 

cus,  frater  Hartmannns  de  Mulheim ,  frater  Willekinus ,  frater  Henricus 

Faber,  frater  YolcmarasCalo,  frater  HenrieuB  magister  eoquine.  In  hnjns 

facti  evidenciam  presentem  litteram  tradimus.  eisdem  ^sigilli  nostri  mnni-  s 

mine  roboratam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxvii?,  in  die  undecim  milium  yirginum. 

Aus  dem  stark  vermoderten  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutsche.)  mit  Zuziehung 
von  nr.  131  (132)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.    Siegel  abgefallen. 

484.    Der  domdechant^  der  lesemeister  der  predigermönche  und  derio 
schola$ter  van  st.  Victor  zu  Mainz  äussern  sich  über  die  Zulassung 
unehelich  geborener  geistlichen  zu  kirchlichen  ämtern  mit  rucksick 

auf  bruder  Bruno.    1287  nov.  9. 

1287  G.  dei  grada  decanus  ecclesie  Maguntine,  Johannes  lector  fratrum 

"°^*  •  Predicatorum  ibidem  et  magister  Volcmarus  scolasticus  sancti  Victoria  ec- 1* 
clesie  Maguntine  omnibus  presencium  inspectoribus  salutem  et  cognoscere 
veritatem.  Kequisiti  de  illegitime  natis  seu  presbiterorum  filiis  religionem 
ingressis  salvo  saniori  consilio  respondemus ,  quod  postquam  intraverint 
religionem,  sine  dispensacione  aliqua  possunt  ad  sacros  ordines  promo- 
veri  et  exequi  sacrorum  ordinum  officium  sie  promoti,  ad  honores  vero,  w 
yidelicet  beneficia  curam  animarum  habenda  yel  majora  non  possunt 
sine  dispensacione  sedis  apostolice  promoveri.    Set  si  in  hiis  ministrave- 
rint  jam  promoti  et  postea  fuerint  destituti  sine  dispensacione  predieta, 
propter  hoc  nuUo  irregularitatis  laqueo  involvuntur,  licet  graviter  peccent, 
si  scientes  faciunt  et  sine  bono  obediende  vel  superioris  mandato,  qui'2& 
cum  (?)  possint  postea  non  regendo  parrochias ,  sed  exequendo  divinum 
officium  in  conventu  divina  officia  cum  soUempnitate  qualibet  celebrare. 
Unde  fratrem  Brunonem  ^)  ab  execucione  sacerdotalis  officü  sine  cura  et 
plebis  regimine  didmus  nuUatenus  excludendum.    In  cujus  nostre  decla- 
racionis  fidem  sigilla  nostra  presentibus  apposuimus  in  testimonium  3o 
veritatis. 

Datum  anno  domini  m?cc?lxxx?vii?,  dominica  proxima  ante  festum 
beati  Martini. 

Aus  dem  beschädigten  orig. (?) -perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  hKogen 
keine  an,  auch  sind  keine  spuren  sichtbar,  dass  sie  angehängt  waren.  ^^ 

485.    CasseliiSS. 

1288.  Nos  Ludolfds  dictus  Grope,  Wer.  de  Besse  famuli  Gonrado  de  Go- 

denspergh  elvi  in  Casle  decimam  nostram  sitam  in  Bitte  cum  duobus 

1)  Wol  der  in  nr.  526  genannte  pleban  zu  Marbarg. 


1288  Jan.  8.  363 

mansis  pro  viginti  octo  jmarcis  vendidimus.  In  hujus  rei  testimoninm 
affuernnt  scabini  loco  testiam  civitatis  Gäsle,  videlicet  Wer.  de  Foro, 
Henricus  Conradi  filius,  Sydensuans,  Wer.  de  Geysmaria,  Symon,  Con- 
radus  Leonis,  Conradns  Bemonis.  Meynwardas,  Her.  Conradi  filius, 
5Conradüs  de  Godenspergh,  Gotfridus  de  Tonin.  Fresentem  paginam 
appenso  sigillo  fecimus  sa£Falciri. 

Actum  et  datum  Gasle,  anno  domini  m?cc?lxxx?  octavo. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Siegel  dreieckig;  im  schild  ein  drei- 
fuBsiger  henkeltopf  (groppen) ,  darüber  drei  blumen ;  umschr. :  SIGILL 

lö  486.  Riller  Dietrich  von  Tiefenbach  und  sein  Schwiegersohn  Daniel 
von  Elkerhamen  verkaufen  dem  deutschen  hause  in  Marburg  guter  zu 

Leihgestem.    1 288  jan,  8. 

Cum  ea,  que  fiunt  in  tempore,  simul  labantur  cum  tempore,  expedit,     ^2^| 
ut  que  aguntur,  ad  etemam  rei  geste  memoriam  in  scripta  publica  redi- 

I5gantur.  Hincest,  quod  nos  Theodericus  miles  de  Dyffenbach ,  Benigna 
uxor  mea  et  Daniel  de  Elkerhusen  gener  noster  recognoscimus  presen- 
tibus  litteris  et  notum  facimus  universis,  quod  sana  deliberatione  nobiscum 
prehabita ,  communicata  manu ,  voluntate  libera  et  consensu  mutuo  ven- 
didimus rite  ac  rationabiliter,  dedimus  et  damus  per  presentes  irrevoca- 

20  biliter  dilectis  in  Cristo  . .  commendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice 
in  Marburg  bona  nostra  proprietaria  universa  tam  in  yilla  quam  extra 
\illam  Leitkesteren  in  campis,  agris,  pratis,  paschuis,  nemoribus,  cultis 
vel  incultis ,  areis  et  rebus  aliis  quibuscunque  sita  cum  omnibus  juribus 
et  pertinentiis  suis  vere  proprietatis  fytulo  possidenda ,  vendidimus  in- 

25  quam  et  dedimus  pro  Ixxx  marcis  denariorum  Coloniensium  legalium  et 
bonorum  pecunie  numerate ,  quas  recognoscimus  et  confitemur  nos  a  .  . 
commendatore  et  fratribus  predictis  recepisse  totaliter,  numeratas  et  tra^- 
ditas  nobis  esse  et  contenti  sumus;  renundantes  plane,  simpliciter  et 
expresse  pro  nobis  et  heredibus  nostris  omni  juri,  quod  in  bonis  habuimus 

30  memoratis,  et  hoc  totum  in  .  .  commendatorem  et  ipsos  fratres  transferi- 
mus,  facientes  eos  pariter  et  constituentes  bonorum  hujusmodi  omnium 
cum  omni  jure  et  dominio  dominos  veros  et  legittimos  possessores.  De 
quibus  bonis  et  juribus  eorundem  faciemus,  facere  promittimus  et  debe- 
mus  eisdem  warandiam  debitam  in  omnibus  et  eonsuetam  et  nichilominus 

35  Benignam  filiam  Danielis  supradicti ,  postquam  ad  annos  diseretionis  et 
etatis  legittime  pervenerit,  talem  habebimus  et  ad  hoc  efScaciter  indu- 
cemus,  quod  bonis  omnibus  supradictis  libere  penitus  et  absolute  renun- 
ciabit  et  quod  venditionem  per  nos  rite  factam  ratificabit,  ratam  habebit 
firmiter  et  tenebit.    Super  quo  fidejussimus  nos  principaliter  et  fidejusse- 


364  128S  febr.  22. 

runt  nobiscum  fidejussores  nostri  snper  hoc  constituti  Hiltwinus  deElker- 

husen  junior ,  Gonradus  de  Kinzenbach  et  Rycholfas  frater  ejus  milites 

ac  Fridericus  frater  dicti  Hiltwini.    Qui  si  a  dictis  .  .  commendatore  et 

fratribus  fuerint  super  hiis  necessario  requisiti ,  hospieium  mtrabunt  pa- 

riter  Wetflarie  et  nos  una  cum  ipsis  ad  exolvendum  ibidem  tam  diu  more : 

fidejussorio,   donec  de  premissis  omnibus  et  singulis  eisdem  fratribos 

plenarie  satisfiat;  hoc  etiam  adjecto,  ut,  si  forte,  quod  absit,  fidejuBBorom 

aliquis  predictorum  medio  tempore  in  vita  cesserit  vel  in  morte,  alias 

loco  sui  eque  bonus  et  idoneus  fidejussor  infra  mensis  unius  spaciim 

subrogetur.  Alioquin  fidejussores  alii  super  hoc  etiam  forsitan  inpetiti  in-i 

trabunt  et  exolyent,  sicut  predictum  est,  donec  fidejussor  hujusmodi  sta- 

tuatur.  Ad  hec  autem  omnia  et  singula  premissa  fideliter  ac  inviolabiliter 

observanda  dicti  fidejussores  nostri  se  una  nobiscum  sub  fidei  datione 

firmiter  obligarunt.    In  cujus  facti  testimonium  et  robur  omnium  premis- 

soi-um  dedimus  sepedictis  .  .  commendatori  et  fratribus  presens  scriptom  < 

Wetflarie  et  Gyzen  civitatum  necnon  castellanorum  de  Galsmunt  sigillo- 

rum  appensionibus  ad  preces  nostras  et  instantiam  sigillatum.    Testes 

sunt:  Eberwinus  advocatus,  Dymarus,  Phylippus,  Brandanus  et  Gysel- 

bertus  dictus  Kalb,  milites :  item  Gerbertus  quondam  advocatus,  Geman- 

dus  Lye,   Heinricus  de  Dridorf,   Marquardus  de  Nuueren,  Wigandus^ 

Dythero  et  Hermannus  Monetarius ,  scabini  Wetflarienses.     Et  nos  de 

^etflaria  et  de  Gyzen  civitatum  cives  ac  castellani  in  Galsmunt  recogno- 

scimus  universi ,  quod  ad  petitionem  Theoderici  militis  de  DyflFenbach. 

Benigne  uxoris  sue  et  Danielis  supradictorum  sigilla  nostra  presentibn« 

sunt  appensa.  '' 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxvii?,  vi?  idus  mensis  januarii. 

Aus  orig.  -  perg.  in  Marburg  (deutBcho.) .  Von  den  drei  siegeln  hangt  nur  nocb 
das  zweite  zerbrochen  an. 

487.    Herdan  von  Ruhlkirchen  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Mar- 
burg eine  leibeigene  und  erlaubt  ihm^  das  an  des  ordens  hof  zu  Sei-^ 
belsdorf  anstossende  gelände  zu  dem  hofe  zu  ziehen.  1288  febr.  22. 

1288  Ne  rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,   cautum  est,  nt 

quicquid  temporaliter  agitur,  litterali  memoria  perhennetur.  Eine  est. 
quod  ego  Herdanus  de  Bulekirchen  necnon  Elyzabeth  mea  collateraIi£ 
legitima  recognoscimus  coram  omnibus  presentem  litteram  visuris  sen^ 
ejus  seriem  audituris  publice  profitendo,  quod  matura  deliberacione  pre- 
habita  ac  manu  coadunata  dedimus  viris  religiosis  et  devotis  fratribus 
hospitalis  beate  Elyzabeth  in  Martpurg  omne  jus  servitutis,  quod  habui- 
mus  in  uxore  Ditmari  de  Sibolizdorf  et  pueris  ejus  jam  habitis  sen  ex 
dei  gracia  adhuc  habendis,  ad  emendum,  abrenunciando  nostro  juri  tots^-^ 


febr.  22. 


12S8  apr.  27.  365 

liter  et  conplete.  Preterea  aream  sepi  curie  ipsorum  in  Sibolizdorf  ad- 
jacentem  per  sepem  in  dictam  curiam  trahent  et  eandem  curiam  circum- 
quaque  in  longitndine  mensurabilis  virge  amplifieare  poterant ,  quando 
dictis  fratribus  videbitur  expedire ,  super  quo  facto  nuUa  decima  per  nos 

5  yel  nostros  coheredes  requiretur.  Testes  hujus  rei  sunt:  Gyso  de  Quep- 
pume  nobilis;  Fredericus  Longus,  Lodewicus  Reynnoldi.  seabini  in  Als- 
ueld,  Lodewicus  Paza  de  Omesahe,  et  alii  quam  plures  fide  digni.  Ad 
majorem  eciam  evidenciam  premissorum  presens  scriptum  dedimus  sigillo 
Eckehardi  militis  dicti  Kappelen  nostri  consanguinei ,  cum  proprio  ca- 

lOreamus,  conmunitum.  Ego  Eckehardus  predictus  recognosco  sub  meo 
sigillo  prefato  fidejussisse  pro  debita  et  consueta  warandia  omnium  pre- 
missorum. 

Datum  anno  domini  m?cc?lxxxyiii?,  in  kathedra  Petri. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  stark  verletzt. 

15  488.   Genannte  Vollstrecker  des  testamentes  der  Kunigunde  von  Drie- 
dorf  überweisen  den  rest  des  nachlasses  derselben  den  deutschen  hänr- 
sem  zu  Marburg  und  Frankfurt.    Wetzlar  1 288  apr,  27. 

Universis  presentes  litteras  inspecturis  Theodericus  plebanus  Wet-     128S 
flariensis  et  Wigandus  dictus  Dythere  civis  et  scabinus  ibidem,  executo-'  *^^' 

20  res  testamenti  seu  ultimo  voluntatis  Gonegundis  quondam  dicte  de  Dridorf 
bone  memorie  una  cum  . .  decano  ecclesie  Wetflariensis  deputati  commu- 
niter  et  electi,  salutem  et  subscriptorum  cognoscere  veritatem.  Noverint 
universi,  quod  Gonegundis  predicta  in  extremis  posita  testamentum  seu 
ultimam  voluntatem  suam  condidit,  ordinavit  et  disposuit  coram  nobis  et 

25  nos  dicti  testamenti  seu  ultimo  voluntatis  executores  seu  manufideles  suos 
fecit,  ordinavit,  constituit  et  elegit  ac  bona  quedam,  que  pro  sue  necnon 
Gonradi  quondam  dicti  de  Dridorf  mariti  sui  et  parentum  suorum  anima- 
rum  Salute  contulit  et  legavit,  nobis  in  animas  nostras  distribuenda, 
ordinanda  et  disponenda,  prout  saluti  animarum  predictarum  expedire 

dosalubriter  videremus,  tradidit  fideliter  et  commisit,  prout  in  litteris  super 
hoc  confectis,  quas  . .  decanus  predictus  conservavit,  plenissime  contine- 
tur.  Gum  itaque  nos  una  cum  . .  decano  jam  dicto  partem  bonorum  pre- 
dictorum  distribuerimus ,  ordinaverimus  et  disposuerimus  concorditer, 
prout  Visum  fuerat  expedire,  et  idem  decanus  in  distribuendo,  ordinando 

35  seu  disponendo  residuum  negligens  jam  dudum  fuerit  et  remissus ,  licet 
nos  parati  ad  hoc  libenter  omni  tempore  fuissemus.  nos  adtendentes, 
quod  mora  inducit  periculum  diutuma ,  timentes  etiam  animabus ,  pro 
quarum  salute  bona  hujusmodi  sunt  legata,  ac  etiam  nostris  animabus  et 
conscientiis ,  si ,  quod  absit ,  negligentes  fuerimus  in  hiis  diutius  vel  re- 


366  I288mai28. 

missi,  lesionis  et  pene  periculnm  imminere,  sana  deliberatione  prehabita 
decrevimus  et  volumus,  in  quantum  in  nobis  est  et  possomas,  providere. 
Et  propter  hoc  tarn  mobilia  quam  immobilia  universa  nobis,  sicnt  supn- 
dictum  est,  tradita  et  commissa,  que  per  nos  et . .  decannm  sepedicton 
nondum  adhuc  sunt  ordinata  vel  disposita,  dilectis  in  Gristo  in  Marburg) 
et  in  Frankenfurd  domibus  Teuthonicis  et  fratribus  earondem  sane  duxi- 
mus  conferenda  et  in  hiis  scriptis  conferimus  et  assignamus  in  salntem 
animarum  predictarum  dono  elemosine  perpetuo  propter  deum  libere  is 
subsidium  terre  sancte ,  transferentes  in  domos  et  fratres  predictos  omne 
jus  et  omnem  juris  vel  facti  actionem-,  que  nobis  competebant  in  bonisi 
predictis  seu  competere  poterant  quoquo  modo,  committentes  nichilomi- 
nus  in  animas  et  conseientias  fratrum  predictorum ,  ut  ipsi  fratres  bona 
prelibata  exigant  diligentius  et  requirant ,  exacta  diligenter  et  requi&ita 
optineant  pleno  jure  et  de  hiis  taliter  agant,  secundum  quod  deo  yeliiit 
reddere  rationem.  In  cujus  facti  testimonium  et  robur  dedimus  eisdem 
fratribus  presens  scriptum  mei  scilicet  Th.  plebani  et  universitatis  cinnBi 
Wetflariensium,  quod  apponi  rogavimus.  sigillorum  munimine  roboratnm. 
Et  nos  judices,  scabini,  consules  ceterique  cives  Wetflarienses  recognosd- 
mus,  nos  ad  preces  domini  Th.  plebani  et  Wigandi  dicti  Dytheren  con- 
civis  et  conscabini  nostri  sigillum  nostrum  presentibus  appendisse.  t 
Actum  et  datum  Wetflarie,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxviii?,  y?  kalendas 
mensis  maji. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Beide  Siegel  abgefallen. 

489.    Genannte  von  Solms  verkaufen  dem  deutschen  hause  bei  Mar- 
burg guter  zu  Odenhausen.    Solms  1288  mm  28. 

1288  Conradus  de  Solmese  canonicus  sancti  Gereonis  Goloniensis  etEly- 

™"  '  zabet  dicta  de  Wildenberg  relicta  quondam  Beymboldi  comitis  de  Solmese 
necnon  Reymboldus,  Marquardus  etGerhardus  fratres,  predicte  Elyzabet 
filii,  recognoscimus  tenore  presentium  publice  protestantes,  quod  venera- 
bilis  domini  nostri  Amoldi  Babenbergensis  episcopi  consensu  et  Tohntate; 
accedente  vendidimus  et  dedimus  ac  damus  per  presentes  dilectis  in 
Cristo  .  .  commendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice  apud  Marbo^ 
bona  nostra,  quecumque  habuimus  apud  villam  Ydenhusen  sita,  cum  Om- 
nibus juribus  et  pertinentiis  suis ,  quorum  bonorum  duas  partes  habere 
dinoscuntur  predicti  fratres  condivisas,  mere  proprietatis  tytulo  quieteac 
pacifice  perpetuo  possidenda  pro  undecim  marcis  denariorum  legalium  tt 
bonorum  pecunie  numerate,  quas  confitemur  nos  totaliter  recepisse,  na- 
meratas  et  traditas  nobis  esse  et  contenti  sumus ;  presentibus  fideliter 
promittentes ,  quod  alios  omnes  et  singulos ,  cujuscumque  sexus  vel  con- 


1288  Jol.  14.  367 

ditionis  existant  et  quocumque  nomine  censeantar,  quorum  Interesse  cre- 
ditur,  tales  habebimus  et  ad  hoc  efficaciter  indacemus,  quod  omni  juri, 
si  qnod  in  bonis  predictis  competebat  seu  competere  videbatur  eis,  renon- 
tiabnnt  libere  et  expresse  et  quod  yenditionem  predictam ,  sicut  rite  et 

5  legitime  facta  est ,  ratificabunt ,  firmam  et  ratam  habebunt  in  omnibus  et 
tenebunt.  Fromittimus  etiam  . .  commendatori  et  fratribus  jam  dictis  de 
bonis  hujusmodi  warandiam  facere  debitam  et  consuetam  et  super  hiis 
dedimus  eis  fidejussores,  Conradum  seilicet  de  Solmese  supradictum 
necnon  Heinricum  dictum  Waltsmit  et  Gerhardum  fratrem  suum  dictum 

loBisscof  cires  Wetflarienses.  Qui,  si  forte,  quod  absit,  premissa  neglexe- 
rimus  adinplere ,  ex  parte  commendatoris  et  fratrum  predictorum  moniti 
super  hiis  et  requisiti  legitime  intrabunt  pariter  hospicium  Wetflariense 
ad  obstagiandum  more  fidejussorio,  donec  de  premissis  omnibus  et  sin- 
gulis  plenarie  fuerit  satisfactnm ;  hoc  adjecto,  ut,  si  forte  unus  fidejusso- 

I5rum  predictorum  medio  tempore  decesserit,  aHus  loco  sui  eque  bonus  et 
idoneus  infra  quindene  spatium  statuatur.  Alioquin  alii  superstites  super 
hoc  etiam  requisiti  exolvent  tam  diu  predicto  more,  quousque  fidejussor 
loco  decedentis  alius  assumatur.  In  cujus  rei  testimonium  et  robur  om- 
nium  premissorum  dedimus  presentes  litteras  sigillorum  nostrorum  muni- 

2omine  roboratas.  Testes  hujus  facti  sunt:  Walterus  quondam  plebanus 
Wetflariensis  et  Dymarus  miles,  Heinricus  et  Gerhardus  fratres  dicti 
Waltsmide  fidejussores  supradicti. 

Datum  apud  Solmese,  anno  domini  m?cc?lxxx?  octayo,  v?  kalendas 
junii. 

25  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*  Siegel:  1)  oval;  brnstbild  eines  hei- 

ligen mit  Schild  nnd^fahne,  darunter  ein  kniender  geistlicher;  umschr.:  . .  CONRADI* 
DE-  SOLMZE-  CAN-  S-  GEREON-  COL*  2}  oval;  stehende  gestalt  mit  einer  kröne 
auf  dem  haupte,  in  der  linken  ein  buch,  die  rechte  zum  segen  erhoben;  neben  ihrem 
haupte  ein  sechsspeichiges,  am  rande  gezacktes  rad  (Schaufelrad);  vor  ihr  kniet  eine 

30  weibliche  figur;  umschr.:  ...LIZABETH-  RELICTE- COMITIS- RENBOLDI- D- 
SOLISS . .  3)  abgefallen.  Gedr.:  Gudenus  Codex  4, 933  (auszug  mit  falschem  datum). 

490.  Der  abt  von  st  Pantaleon  zu  Cöln^  vom  papst  mit  dem  schütze 
der  Privilegien  des  deutschen  ordens  in  Deutschland  beauftragt^  lässt 
den  decan  Johann  zu  Wetzlar  und  andere  genannte  unter  androhung 
35  der  excommunication  auffordern^  die  Überweisung  des  nachlasses  der 
Kunigunde  von  Wetzlar  an  die  deutschen  häuser  in  Marburg  und 
Frankfurt  nicht  länger  zu  hindern.    1288  jul.  1 4. 

.  .  Dei  paciencia  abbas  monasterii  sancti  Pantaleonis  Goloniensis,     12SS 
conservator  privilegiorum  religiosorum  virorum  . .  preceptoris  et  fratrum  ^^^'  ^^' 
40  ordinis  Theutonicorum  domus  beate  Marie  Jerosolimitane  per  Alemaniam 


368  128S  jul.  14. 

a  sede  apostolica  deputatas ,  universis  cristianitatam  decanis ,  plebanis. 
capellariis,  ecclesiarum  rectoribus,  canonicis,  vicariis,  presbiteiis  et  cle- 
ricis  Treuerensis  et  Maguntinensis  civitatum  et  dyocesum ,  ad  quos  pre- 
sentes  littere  pervenerint,  salutem  in  domino.   Conquesti  sunt  nobis  gra- 
viter  religiös!  viri  . .  conmendatores  et  fratres  in  Marpurch  et  in  Vranken-  5 
vorth  ordinis  predicti,  quod  licet  quondam  CanegundiB  de  Witflaria  relicta 
quondam  Conradi  de  Dridorf  in  extremis  constituta  certos  executores  sne 
ultime  Yoluntatis  elegerit ,  videlicet  discretos  vires  Johannem  decanum  et 
Th.  plebanum  Witflarienses  ac  Wigandum  dictum  Dittheronem  opidannm 
Witflariensem ,  in  eos  transferens  ordinacionem  et  potestatem  ordinandi  tj 
super  rebus  et  bonis  suis  universis  mobilibus  et  immobilibus,  prout  secun- 
dum  deum  anime  ipsius  Cunegundis  saluti  crederent  expedire ,  dictiqne 
plebanus  et  Wigandus  requisito  super  hoc  consilio  et  voluntate  dicti  de- 
cani  et  cum  eodem  deliberacione  prehabita  diligenti  quedam  de  rebus  et 
bonis  dicte  Cunegundis  ob  remedium  et  salutem  anime  ejusdem  juxtau 
potestatem  predictam  ab  eadem  Cunegundi  super  hoc  ipsis  commnniter 
traditam  predictis  conmendatoribus  et  fratribus  in  subsidium  terre  sancte 
in  elemosinam  decreverunt  esse  conferenda  et  donanda  et  ea  ipsis  et  or- 
dini  eorum  dederunt  et  contulerunt  legitime  juxta  voluntatem  ipsins  de- 
fnncte,  predictus  tamen  decanus  Witflariensis  ordinacionem  et  disposi-^' 
cionem  ac  coUacionem  et  donacionem  hujusmodi  ipsis  conmendatoribus 
et  fratribus  de  bonis  et  rebus  ipsius  Cunegundis  factam  solus,  quamquam 
sentencia  et  voluntas  ipsorum  .  .  plebani  et  Wigandi  tamquam  planum 
in  hoc  ipsi  et  voluntati  ejusdem  decani  sit  merito  preferenda ,  impedit 
minus  juste ,  ordinacioni ,  disposicioni ,  coUacioni  et  donacioni  predictis  ^ 
indebite  et  contra  justiciam  contradicendo  et  impedimentum  prestando. 
quominuB  ordinacio ,  disposicio ,  coUacio  et  donacio  hujusmodi  juxta  vo- 
luntatem defnncte  debitum  sorciantur  effectum  et  dicti  conmendatores  et 
fratres  predictis  rebus  et  bonis  sie  sibi  et  ordini  in  elemosinam  coUatis  et 
possessione  eorundem  gaudeant  pacifice  et  quiete  in  ipsorum  conmenda-3<i 
torum  et  fratrum  dampnum  non  modicum ,  prejudicium  et  gravamen  et 
contra  indulta  privilegiorum  suorum  ipsis  et  ordini  a  sede  apostolica 
concessorum,  quibus  cavetur  expresse,  ne  quis  ipsos  fratres  et  ordinem  in 
bonis  et  rebus  (sibi  in  ultima  voluntate  relictis  seu  in  elemosinam  a  fide- 
libus  coUatis  audeat  seu  presumat  aliquatenus  perturbare  et  molestarer 
seu  impedimentum  prestare.  Super  quibus  iidem  conmendatores  et  fratres 
sibi  et  ordini  petebant  a  nobis  contra  dictum  decanum  presidio  defensionis 
juxta  Ipotestatem  a  sede  apostolica  nobis  traditam  subveniri.   Hinc  est. 
quod  vobis  et  cuilibet  vestrum  in  virtute  sancte  obediencie  et  sub  pena 
suspensionis  et  excommunicacionis  late  sentencie  in  hiis  scriptis  in  vos  et  41* 
quemlibet  vestrum,  si  presens  mandatum  nostrum,  immo  verius  apostoli- 


1288  jul.  14.  369 

cum  diligenter  et  fideliter  non  fueritis  execnti,  districte  precipiendo  man- 
damus,  quatenus  vos,  qui  super  hoc  requisiti  fueritis,  statim  visis  presen- 
tibus  ipsnm  decanum  Witflariensem  publice  moneatis,  requiratis  et 
inducatis  caritatiye,  ut  ab  hujusmodi  opposicione,  contradictione  et  Impe- 

5  dimento  in  prefatis  bonis  ipsis  coi^mendatoribus  et  fratiibus  in  elemosinam, 
ut  dictum  est ,  de  bonis  memorate  Cune^ndis  collatis  desistat  penitus  et 
conquiescat  et  contra  donacionem  et  coUacionem  predictam  factam  a  ma- 
jori parte  de  bonis  predictis  non  veniat  quoquo  modo.  Alioquin  ipsum 
decanum,  quem  propter  hoc  quindecim  dierum  monicione  per  tos  facienda 

lopremissa,  ut  desistat  et  mandatis  nostris  in  hac  parte  obtemperet,  si  non 
destiterit  seu  non  obtemperaverit,  extunc  ut  exnunc  in  hiis  scriptis  suspen- 
dimus  et  excommunicamus ,  suspensum  et  excommunicatum  publice  et 
soUempniter  nuncietis ,  ubi  et  quando  super  hoc  fueritis  requisiti ,  et 
arcius  ab  omnibus  evitandum ,  nisi  infra  dictos  quindecim  dies  vocata  ad 

15  hoc  parte  ad  versa  causam  ostendat  coram  nobis  racionabilem,  quare  nobis 
in  premissis  obedire  minime  teneatur.  Insuper  Henricum  de  Holzheym 
apud  ecclesiam ,  ßichwinum  de  Lutzillinde ,  Henricum  dictum  Spule  de 
Grozenlinden ,  item  Ludewicum ,  Conradum ,  Budolfum  et  Henricum  de 
Cruppach ,  item  Hermannum  de  Steyndorp,  ,  .  dictum  Kalore  camificem 

20  de  Witflaria ,  Rüpertum ,  Mengelonem  et  Walterum  de  Nuenheym ,  item 
Sifridum  dictum  Gnip,  Hermannum  quondam  servum  Bemonis,  Bertoldum 
gladiatorem  dictum  de  Gatzenvurt,  item  .  .  dominam  de  Gehuffche,  Hilt- 
winum ,  Conradum  Side ,  Ludewicum  sellatorem  et  Conradum  Fromelin 
de  Witflaria  ac  alios  quoscunque  detentores  dictorum  bonorum  et  qui  se 

25  de  eisdem  bonis  et  rebus  ipsius  quondam  Cünegundis  sie  ipsis  conmen- 
datoribus  et  fratribus  in  elemosinam  per  prefatos  .  .  plebanum  et  Wigan- 
dum  collatis  et  donatis  contra  voluntatem  eorundem  intromittunt,  detinent 
et  occupant  et  ipsos  in  eisdem  perturbant  et  molestant,  moneatis  publice, 
prout  super  hoc  fueritis  requisiti,  ut  infra  quindecim  dies  post  monicionem 

3oipsam  ab  hujusmodi  occupacione,  detencione,  intromissione ,  perturba- 
cione  et  molestacione  desistant  penitus ,  ita  quod  ipsi  conmendatores  et 
fratres  de  dictis  rebus  et  bonis  suam  possint  omnino  liberam  facere  volun- 
tatem. Alioquin  ipsos  et  eorum  quemlibet ,  quos  extunc  propter  hoc ,  si 
non  destiterint  et  mandatis  nostris  non  obtemperaverint,  in  hiis  scriptis 

35 excommunicamus ,  excommunicatos  publice,  nominatim  et  soUempniter 
nuncietis  et  arcius  ab  omnibus  evitandos  absque  alterius  mandati  nostri 
expectatione,  ubi  et  quando  super  hoc  fueritis  requisiti,  nisi  similiter  infra 
dictos  quindecim  dies  presente  et  vocata  ad  hoc  parte  adversa  causam 
ostendant  coram  nobis  racionabilem ,   quare  nobis  in  premissis  obedire 

40  minime  teneantur.    In  hiis  autem  exequendis  unus  vestrum  alium  vel 

Hess.  UTknndenbucb    I.  24 


370  1288  jQl.  23.  —  1288  aug.  13. 

alios  Eon  expectet.   Reddite  litteras  cum  appensione  sigillorum  vestrorum 
in  Signum  execucionis. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  octavo,  in  crastino  beate  Margarete 
Virginia. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  [deutsche.) ,    Siegel  rund;  brustbild  eines  abtes  5 
mit  buch  und  stab ;  umschr, :  S-'  ABB'IS-  SCI« Zwei  weitere  angehängt  ge- 
wesene Siegel  sind  abgefallen. 

491 .  Magister  Gottfried  canonicm  von  st.  Johann  zu  Mainz  zeigt  dem 
übt  von  st.  Pantaleon  zu  Cöln  an^  dass  er  dem  decan  Johann  zu  Wetzlar 

das  erlassene  mandat  bekannt  gemacht  habe.    1288  jul.  23.         lo 

1288  Honorabili  viro  domino  . .  abbati  monasterii  sancti  Pantaleonis  Co- 

loniensis  magister  Godefridus  canonicus  ecelesie  sancti  Johannia  Moguntine 
quidquid  potest  reverencie  et  honoris.  Reverencie  vestre  constare  cupio 
per  presentes,  quod  mandatum  vestrum,  cui  presentes  sunt  annexe,  juxta 
sui  tenorem  et  formam  domino  Johanni  decano  Wetflariensi  presentibus  u 
discretis  viris  .  .  decano  et  scolastico  sancti  Victoris  extra  muros  Mogun- 
tinos  ac  jHeinrico  custode  ecelesie  Wetflariensis  ac  aliis  quam  pluribns 
clericis  ac  aliis  exposui  monitione  prehabita  diligenti ,  anno  domini  m? 
cc?  Ixxx?  octavo ,  in*  die  beati  ApoUinaris  martiris  et  pontificis.  In  cujus 
rei  evidenciam  sigillum  meum  presentibus  est  appensum.  2u 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  oval ;  darauf  ein  pelikan,  der, 
mit  dem  schnabel  sich  selbst  in  die  brüst  stossend,  mit  seinem  blute  seine 'Ijangen 
füttert.    Vermittelst  des  siegeis  ist  die  Urkunde  an  nr.  490  befestigt« 

492.  Das  deutsche  haus  in  Marburg  beurkundet  einen  spruch  des 
weltlichen  gerichtes  daselbst  über  den  zins  der  dem  orden  geschenkten  25 

guter  zu  Sinkershausen.     Marburg  1288  aug.  13.i 

1288  Nos  frater  Gerlacus  de  Dydenshusen  commendator  ceterique  fratre^ 

*°^'  •  ordinis  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  apud  Marpurg  ad  univer- 
sorum  noticiam  cupimus  pervenire,  quod  cum  Hilla  beggina  dicta  Rinken, 
filia  Sifridi  supra  Fossatum  civis  Marpurgensis ,  quedam  bona  sua  sita  in  30 
nlla  Synkershusen,  annuatim  solventia  sedecim  solides  denariorum  Mar- 
purgensium,  duos  anseres  et  duos  pullos  nobis  seu  domui  nostre  Marpurg 
in  puram  elemosinam  pro  anime  sue  remedio  contulisset  nosque  eadem 
bona  per  aliquot  annos  in  possessione  nostra  habuissemus  pacifice  et 
quiete,  Hyldemvdis  vidua  bonorum  eorundem  colona  dictum  censnmas 
integraliter  nobis  reddere  contradixit ,  sed  in  solutione  duorum  solidomm 
rebellis  quatuordecim  tantum  nobis  solides  ministravit.  Super  qua  in- 
juria cum  dudum  ipsamjnpetivissemus,  tandem  in  forum  judicii  secularis 


1288  sept.  24.  —  1288  sept.  29.  371 

deventum  fuit  in  opido  Marpurg,  in  quo  Bcilicet  judicio  per  juramentom 
Hille  predicte  eadem  Hyldemvdis  publice  convicta  fuit ,  quod  predictum 
censum ,  videlicet  sedecim  solidos  denariorum  Marpurgensium ,  duos  an- 
seres  et  duos  pullos  nobis  tenebitur  annis  singulis  presentare. 

^  Acta  sunt  autem  hec  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  viü?,  feria  sexta 

proxima  ante  assumpcionem  gloriose  Marie  virginis,  coram  Erwino  scul- 
teto  eidem  judicio  presidenti.  Presentibus  Hermanno  Uitulo  et  Friderico 
dicto  Houeherre ,  militibus ;  Ludewico  de  Fronbusen  magistro  civium, 
Conrado  dicto  Wurstebendel  et  ßukelone,  scabinis ;  Gvmperto  de  Byden- 

lokab  et  Heinrico  fratre  Hille  sepedicte  cum  aliis  quam  pluribus  Mar- 
purgensis  opidi  civibus  fide  dignis.  In  cujus  rei  testimonium  presentem 
litteram  fecimus  confici  et  sigillo  universitatis  civium  in  Marpurg  roga- 
vimus  communiri.  Nos  quoque  scabini  et  universitas  civium  opidi  Mar- 
purg predicti  ad  preces  religiosorum  virorum  commendatoris  et  fratrum 

ishospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  predictorum  et  Hille  supranomi- 
nate  sigillum  nostrum  presentibus  appendendum  duximus  in  testimonium 
veiitatis.   Datum  Marpurg,  anno  et  die  predictis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Siegel  beschädigt. 

493.   1288  «ep<.  24. 
20         Ego  Ermetrudis  uxor  Lvdewici  de  Curia  civis  in  Marpurg  communi-     1288 

SGDt    24 

cata  manu  Alheydis  et  Hyldegundis  filiarum  mearum  donavi  curtim  meam 
sitam  in  Mvlne  Mechtildi  filie  mee  cum  pleno  jure ,  sicut  ab  eo  tempore, 
cujus  non  exstat  memoria,  ad  me  a  meis  est  progenitoiibus  devoluta;  ita 
videlicet,  quod  eamdem  curtim  michi  ad  mee  vite  tempora  reservabo. 

25  Defuncta  vero  M.  predicta  eadem  cuiüs  ad  Alheydim  et  Hyldegundim 
aut  ad  unam  vel  alteram  earum,  quecunque  superstes  fuerit,  libere  revol- 
vetur.  Testes:  Lvdewicus  mens  maritus,  Lvdewicus  de  Fronhvsen, 
Ospertus  et  Conradus  fratres  filii  Osperti ,  Heynricus  Engel ,  Wigandus 
Brvning,  scabini  de  Marpurg.  In  cujus  facti  evidentiam  presens  scriptum 

30  sigillo  universitatis  civium  in  Marpurg  nos  omnes  predicte  femine  peti- 
vimus  communiri. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxvüi?,  viüü  kalendas  octobris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  zerbrochen. 

494.    Johann^  Albert  und  Bernhard  gebrnder  grafen  von  Anhalt  ver- 
35  kaufen  dem  deutschen  hause  in  Griefsiedt  zwei  mühlen,  eine  zu  Giin- 
stedt^  die  andere  zu  Nausiss  an  der  Helbe  gelegen.   1288  sepL  29. 

Johan,  Albertus  etBernike  fratres  dei  gracia  comites  dicti  de  Anhalt     1288 
Omnibus  in  perpetuum.  Temporales  actus  confirmat  litterarum  auctoritas,  *®^  ' 

24* 


372  1288  sept.  29. 

ne  succedat  oblivionis  in  rernm  ordine  difficultas.  Noverit  igitar  tarn 
presens  etas  quam  succesBura  posteritas ,  quod  duo  molendina ,  mmm  in 
Gonnestete,  aliud  sitnm  in  Nuweseze  juxta  aquam,  qne  dicitar  deHelbe, 
cum  omni  jure ,  utilitate ,  consuetudine ,  libertate  et  cum  omni  jadicio 
causis  sanguinis  hiis  annexis  et  cum  Omnibus  pertinentibus  ad  eadem  in  i 
campis  et  in  villis  sitis ,  sicut  ea  possedimus  usqne  modo ,  yendidimog 
fratribus  domns  Theutonice  in  Grifstete  pro  quatuordecim  marcis  argenti 
nobis  plenarie  jam  solutis  jure  proprietatis  perpetuo  possidenda,  pro- 
mittentes  ipsos  super  molendinis  jam  premissis  et  bonis  eisdem  attinen- 
tibus  justidaliter  warandare  et  ab  omni  impetitione  salvos  reddere  penitosio 
et  indempnes.  Ut  autem  hec  rata  et  inviolabilia  perhenniter  permaneant 
presentem  litteram  predictis  dedimus  fratribus  sigillo  senioris  fratris 
nostri  Johannis  prefati  firmiter  comunitam.  Testes  hujus  sunt:  Walthems 
de  Vrankenhusen ,  Vrischo  Slichtinc ,  Theodericus  de  Attndorf ,  Vlricus 
dictus  BoC)  HermannuB  Knvt,  milites,  et  Theodericus  de  Odersleiben.  n 
Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxviii.,  üi.  kalendas  octobris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deatscho.).  Das  an  blauen  zwirnsföden  an- 
hängende runde  reitersiegel  sehr  beschädigt-,  umschr.:  SIGILLVM-  lOHANNIS- 
C LT. 


% 


495.   1288  sept.  29. 
1288  Cqui  ego  Ludewicus  de  Fronhusen  una  cum  fratribus  Conrado  vide- 

sept.  29. 

licet  et  Wigando,  sororibus  quoque  meis  Hedewigi  et  Lukardi  divisionem 
bonorum  hostrorum  omnium  fecissemus^  cujus  divisionis  modus  in  instni- 
mento  super  hoc  confecto  plenius  est  expressus  i] ,  post  hec  fratre  meo 
Wigando  predicto  bone  memorie  viam  universe  camis  ingresso  bona  nostrais 
in  Hassia ,  que  nondum  divisa  fuerant ,  frater  mens  Gonradus  et  sorores 
mee  predicte  non  ex  jure ,  sed  ex  gracia  michi  et  heredibus  Yneis  jnre 
contulerunt  proprietatis.    Ego  vero  renunciavi  omnibus  bonis  sitis  in 
Fronhusen ,  in  Lollor  et  in  superiori  Walgeren ,  resignans  ea  in  manne 
fratris  mei  C.  et  sororum  predictarum,  consensu  Methildis  uxoris  mee  3» 
legittime  accedente.  Testes :  frater  Heinricus  de  Dembach  et  frater  God- 
fridus  de  Wetflaria ;  Ludewicus  scabinus  de  Fronehusen ,  Ludewicus  ex 
Curia,  Elwinus,  scabini  de  Martburg;  Heinricus  Bachus,  Wigandus  dictus 
Wammeseier ,  Budolfus  et  Dilemannus  frater  suus  filii  Hugonis ,  Lude- 
wicus de  Murlebach.   Presentem  litteram  sigilli  civitatis  Martburg  muDi-35 
mine  petivi  roborari. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  yiii?,  in  die  Mychahelis 
archangeli. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-    Siegel  abgefallen. 
1)  Nr.  334.  40 


1288  oct.  25.  —  1288  dec.  26.  373 

496.  Heinrich  und  Gunzelo  grafen  von  Beichlingen  beendigen  die 
Streitigkeiten,  welche  sie  und  die  gemeinden  Griefsledt  und  Buchet  mit 
dem  deutschen  hause  in  Griefstedt  wegen  der  Weideplätze  an  der  Lossa 

hatten,  durch  eine  theilung  dieser  platze.    1288  oct.  25. 

5  Henricus  et  Gunzelo  dei  gracia  comites  de  Bichelingen  omnibus  in     ^288 

perpetunm.  Temporales  actus  confirmat  litterarum  auctoritas,  ne  suc- 
cedat  oblivionis  in  rerum  ordine  difficultas.  Noverit  igitur  tarn  presens 
etas  quam  fntara  posteiitas ,  quod  in  Ute  orta  inter  nos  ac  imiversitatem 
villarum  Grifstete  et  Bucheide  ex  una  et  fratres  domus  Theutonice  in 

1 0  Grifstete  ex  parte  altera  de  pascuis  sitis  inter  yillas  predictas ,  que  aqua 
dicta  die  Lazs  transfluendo  dividit,  talis  est  conposicio  ordinata,  quod  nos 
de  consensu  universitatum  predictamm  Tillarum  fratribus  jam  dicte  do- 
mus de  pascuis  predictis  duarum  virgarum  latitudinem  de  aggere  suo 
mensurandam  dimisimus  ad  firmandum  suos  aggeres,  qui  temme  vul- 

I5gariter  nuncupantur,  jure  perpetuo  possidendam.  In  hiis  vero  partibus, 
quibus  hec  predicta  mensuracio  pascuorum  taliter,  ut  predictum  est,  me- 
morata  aqua  inpediente  haben  non  potest,  extunc  in  parte  altera  ejusdem 
aque  nichilominus  ipsi  fratres  earundem  duarum  virgarum  latitudinem  de 
ipsis  pascuis  ad  usus  prefatos  plenius  retinebunt ,  tali  condicione ,  quod 

20  super  pascuis  sepefatis  antedictarum  villarum  pecora  libere  possunt  pasci. 
üt  autem  conposicionis  hujus  ordinacio  rata  et  inviolabilis  perhenniter 
permaneat ,  presentem  litteram  memoratis  dedimus  fratribus  nostri  sigilli 
munimine  roboratam.  Hujus  rei  testes  sunt:  frater  Gerlacus  conmen- 
dator  in  Marthpurg ,  frater  Gotfridus  conmendator  in  Grifstet,  frater  Fri- 

25dericus,  frater  Kulo;  Henricus  de  Collede,  Albertus  de  Harraz,  Conradus 
de  Collede,  Fridericus  de  Hemeleibin,  milites ;  Guntherus  de  Loubingin, 
Herdeynus  de  Beringen  et  Albertus  de  Grifstete,  et  quam  plures  alii  fide 
digni. 

Datum  et  actum  anno  domini  m.  cc.  Ixxxvüi. ,  viii.  kalendasbiovembris. 

30  Aus  nr.  736  (750)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

497.  Benigna  tochter  Konrads  von  Giflitz  verkauft  dem  deutschen 
hause  in  Marburg  guter  zu  Uttershausen.  1288  dec.  26. 

Utea,  que  fiunt  temporibus  modemorum,  simul  cum  tempore  non  1288 
labantur ,  set  posterorum  memoriis  perpetuis  conmendentur ,  scriptis  et 
35te8tibus  ea  convenit  perhennari.  Propter  quod  ego  Benigna  filia  Conradi 
de  GyfiFelce  confiteor  et  recognosco  publice  per  presentes,  me  vendidisse 
religiosis  viris  .  .  conmendatori  et  fratribus  domus  Theutonice  in  Mar- 
purg  una  cum  consensu  meorum  puerorum  ac  Amoldi  nunc  mei  mariti 
quartam  partem  bonorum  in  Vtershusen  sitorum ,  que  inquam  pars  michi 


dec.  26. 


374  1289  jan.  6. 

legitime  cedebat,  cum  omnibus  suis  pertineneiis,  videlicet  silvis,  campis, 
aquis,  paseuis,  domibus,  ecciesiarum  juribus,  pro  quadraginta  et  quinque 
talentis ,  que  recepi  a  fratribus  supradictis  et  persolvi  pro  Henrico  quon- 
dam  meo  marito  bone  memorie  ad  usuram ,  proprietatis  titulo  perpetue 
possidendam.     Cum  autem  mei  pueri  non  pervenerunt  legitimam  ad^ 
etatem ,  ita  quod  predictis  bonis  renunciare  valeant  pleno  jure,  partem 
bonorum  meorum  in  Weldene  et  Holzheim  et  partem  meam  deeime  in 
GyflFelce  .  .  conmendatori  et  fratribus  predictis ,  Henrico  sculteto ,  Wil- 
helmo  de  Hohenberg,  Conrado  filio  Eckehardi  dicti  Rufi  et  Conrado  dicto 
Hyppele  pro  pignore  obligavi  tamdiu,  quousque  mei  pueri  bonis  omninoio 
renuncient  supradictis.     Insuper  promitto  ipsis  fratribus  facere  waran- 
diam  justam  et  veram ,  sicut  ordo  juris  id  exposcit.   Ego  eciam  Benigna 
Henricum  scultetum ,  Wilhelmum  de  Hohenberg,  Conradum  filium  Ecke- 
hardi dicti  Rufi  et  Conradum  dictum  Hyppele  induxi  precibus ,  quod  pro 
me  in  solidum  fidejusserunt,  donec  predicta  omnia  conpleantur.     Quo  15 
facto  mea  bona  in  Weldene  et  Holzheim,  pars  eciam  mea  in  Gyffelce  cum 
fidejussoribus  supradictis  sunt  liberi  et  soluti.   Ne  igitur  hoc  factum  aut 
oblivio  deleat  aut  inportunitas  ingenii  malignantis  infringat ,  presentem 
litteram  sepedictis  dominis  .  .  conmendatori  et  fratribus  dedi  et  me  de- 
disse  confiteor  et  eamdem  petivi  cum  munimine  civium  Fritslariensium  20 
roborari.    Nos  eciam  cives  opidi  Fritslariensis  recognoscimus  per  pre- 
sentes,  quod  ad  preces  Benigne  filie  Conradi  de  Gyfifelce  nostrum  sigillum 
huic  littere  apposuimus  in  testimonium  predictorum.    Hujus  rei  testes 
sunt:  Hemeradus  cantor,  Conradus  custos,  Wemherus  de  Rychenbach, 
canonici  dicti  loci ;  Wigandus  de  Helletal  presbiter  ibidem ;  Wolcmainis  25 
Comes,  Conradus  dictus  Syndeleip  magistri  civium ;  Conradus  Volpurgis, 
Rimundus,  Her.  Godelibi,  Conradus  de  Nuwenburg,  cives  Fritslariensis 
opidi  supradicti,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  ix?,  in  die  beati  Stephan!. 

Aus  dem  theilweise  vermoderten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)  mit  zu- 30 
Ziehung  einer  abschr.  sec.  XIV.    Siegel  abgefallen. 

498.     Landgraf  Heinrich  von  Hessen   beurkundet^   dass  das  haus^ 

welches  er  in  dem  gehöfte  des  deutschen  ordens  zu  Merzhausen  gebaut^ 

mit  dem  grund^  auf  dem  es  stehe^  dem  orden  gehöre.    1289  jan.  6. 

1289  ^^^  Henricus  dei  gracia  lantgravius ,  terre  Hassie  dominus ,  tenore  35 

jan.  6.    presencium  protestamur,  quod  domus  sive  mansio,  quam  pro  nostro  con- 

modo  fecimns  in  curia  fratrum  domus  Theutonice  in  Meinharteshusen, 

est  fratrum  et  erit  libere  in  perpetuum  pleno  jure  et  quod  area  sive  fun- 

dus,  in  qua  prefata  mansio  edificata  est,  sicut  et  ipsa  curia  cum  omnibus 


Jan.  12. 


1289  Jan.  12.  375 

suis  pertinenciis  est  et  fnit  mere  propria  possessio  firatrnm  predictornm, 
ita  qnod  nuUi  heredum  nostrorum  actio  aliqua  sive  jus  aliquod  curia  sive 
mansione  conpetit  in  eadem ,  dantes  predictis  fratribus  has  nostras  pa- 
tentes litteras  sub  nostro  sigillo  in  testimonium  h'ujus  facti. 
5         Actum  anno  domini  m.  cc.  Ixxxix.,  viii.  idus  januarii. 

Aus  nr.  298  (303)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien,  mit  der  überschr.: 
Donacio  castri  in  curia  Meinbarczhusen  edificati.  Gedr. :  Hist.  u.  rechtsbegr.  Nach- 
richt 35  nr.  43;  daraus:  Beurk.  Nachricht  1,  19  nr.  24;  Samml.  v.  Deduct  5,  220 
u.  6,  157. 

10  499.  Albert  Meize  und  Albert  Rysenhain  verkaufen  den  töchtern  des 
deutschordensbruders  Reinhard  eine  weizengült  zu  Gümtedt^  welche 
sie  nach  dem  tode  der  käuferinnen  dein  deutschen  hause  in  Griefstedt 

liefern  wollen.    Günstedt  1289  ja w.  12. 

Universis  presens  scriptum  intuentibus  tarn  presentis  etatis  quam  ^^^^^^ 

I5future  posteritatis  nos  Albertus  dictus  Meize  et  Albertus  dictus  Rysenbain 
notum  esse  volumus  publice  protestando,  quod  unum  maldrum  tritici 
annue  pensionis ,  quod  trübe  weize  vulgariter  nuncnpatur ,  dandum  de 
octo  agris  sitis  in  campo  circa  Gunstete  ad  dimidium  mansum  ecciesie 
ejusdem  ville  pertinentibus  religiosis  dominabus  Gerdrudi  et  Katherine 

20  filiabus  fratris  Keinhardi  de  domo  Theutonica  pro  quatuor  marcis  argenti 
nobis  plenarie  jam  solutis  vendidimus  sub  hac  forma,  quod  eandem  anno- 
nam  singulis  annis  in  festo  sancti  Mychahelis  eisdem  dominabus  sue  vite 
temporibus  Erfordie  presentabimus  nostris  laboribus  et  expensis.  Quodsi 
altera  earundem  dominarum  migraverit  ab  hoc  seculo  domino  disponente, 

25  superstes  totam  a  nobis,  ut  jam  dictum  est,  recipiet  pensionem.  Post  obi- 
tum  vero  ambarum  predictarum  dominarum  fratribus  domus  Theutonice 
in  Grifstete  memoratam  annone  pensionem  annis  singulis  presentabimus 
termino  prenotato.  De  eorundem  eciam  fratrum  manibus  memoratos  octo 
agros  jure  hereditario  debebimus  ammodo  possidere  omnibusque  heredi- 

30  bus  nostris  predictam  ordinacionem  firmiter  observantibus  occasione  qua- 
libet  procul  mota.  Si  vero  aliqua  dominorum  discordia  predictorum  octo 
agrorum  fruges  ante  terminum  solucionis  destruerentur  vel  perirent  aeris 
intemperie  •  seu  turbine  tempestatis,  extunc  nobis  debitoribus  debet  fieri 
gracia  super  solucione  hujusmodi  pensionis.    Si  vero  egestate  vel  inopia 

35  conpulsi  de  finibus  nostris  cedere  nos  contingeret,  extunc  fratres  memorati 
debebunt  se  de  agris  sepius  dictis  intromittere  et  per  consequens  ipsis  do- 
minabus in  pensione  memorata  annis  singulis  providere.  Nobis  vero  ad 
fines  nostros  revertentibus  seu  heredibus  nostris  ipsos  agros  repetentibus 
tenebuntur  ipsi  fratres  restituere  jure  et  titulo,  quo  ut  ante.  Si  vero  nostra 

40  causa  vel  negligencia  meante  agros  sepius  dictos  incultos  contingeret  per- 


märz  2. 


376  1289  märz  2. 

« 

manere ,  ita  qnod  ipsis  dominabus  vel  fratribus  post  mortem  eanmdem 
memorata  pensio  non  daretur,  extunc  omne  dampnnm  taliter  a  nobis  pro- 
yeuiens  de  ipsa  hereditate  nostra  tenebitar  restaurari.  In  cujus  rei  testi- 
monium  preseutem  litteram  sigillo  domini  Wemheri  plebani  in  Gunstete. 
qui  huic  ordinacioni  presencialiter  affuit ,  elegimus  roborari.  Hujus  sunt  5 
testes :  Heuricus  Puerorum ,  Guntherus  ante  Valuam ,  Echardus  Saccus, 
Syflfridus  Gysele,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  et  actum  in  curia  plebani  jam  dicti ,  anno  domini  m.  cc. 
Ixxxix.,  ii.  idus  januarii. 

Aus  nr.  704  (717)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  lo 

500.  Lambert  propst  des  Marienstiftes  zu  Erfurt  überlässt  dem  deut- 
schen orden  das  patronatsrecht  der  Nicolaikirche  an  der  Lehmanns- 
brücke zu  Erfurt  gegen  das  der  Lorenzkirche  zu  Fahnem, 

Erfurt  1289  märz  2. 

1289^  In  nomine  domini,   amen.    Nos  Lampertus  dei  gratia  prepositusiö 

ecclesie  sancte  Marie  Erfordensis  recognoscimus  et  tenore  presentium 
Indde  protestamur,  quod  cum  aliquamdiu  inter  nos  et  religiosos  vires 
fratrem  Burchardum  de  Svanden  magistrum  generalem  hospitalis  sancte 
Marie  Theutunicorum  Jherosolimitanorum  et  fratres  sui  ordinis  super 
permutatione  juris  patronatus  ecciesiarum  sancti  Nicolai  infra  muros  Er-'i» 
fordenses  apud  pontem  Liemannisbrucken  et  sancti  Laurentii  in  Vanre 
repetitis  vicibus  tractaretur ,  attendentes  predictorum  magistri  generalis 
et  fratrum  devotionem  et  obsequium ,  quod  domino  ferventer  impendere 
non  obmittunt,  et  maxime  antedicti  magistri  precum  instantia  devicti, 
hujusmodi  permutationem  procedere  permisimus  et  permittimus  in  hiis2o 
scriplis,  jus  patronatus  parrochialis  ecclesie  sancti  Nicolai,  de  qua  pre- 
dicitur,  quod  ad  nos  pertinebat ,  in  prelibatos  magistrum  et  fratres  trans- 
ferimus  pleno  jure ,  ita  quod  quemcumque  sive  clericum  secularem  sive 
sui  ordinis  saeerdotem  ydoneum  ipsi  fratres  nobis  duxerint  presentandum, 
investituram  et  curam  animarum  a  nobis  et  nostris  successoribus  petere^n 
debet ,  quem  nos  et  nostri  sucoessores  omni  remoto  impedimento  et  diffi- 
cultate  tenebimur  inrestire,  salva  nobis  nostrisque  successoribus  condigna 
animadversione  in  illum  presentatum  et  omnibus ,  que  in  instrumento 
publico  de  jure  patronatus  ecclesie  in  Vanre  ab  eisdem  magistro  et  fra- 
tribus nobis  dato  liquidius  continentur.  Ut  autem  hec  permutatio  utrim-35 
que  facta  irrefragabiliter  perpetim  observetur ,  presentem  litteram  nostri 
sigilli  fiimavimus  munimento.  Testes  hujus  sunt:  honorabiles  viri  An- 
dreas montis  sancti  Petri  et  Lauirentius  sancti  Jacobi  Seotorum  abbates. 
Hermannus  de  Glichen  canonicus  Maguntinus,   Cunradus  decanns  et 


12S9  märz  23.  377 

Volmarus  cantor  ecelesie  sancti  Seneri  dicti  oppidi  Erfordensis,  Lutegerus 
plebanus  in  Tuteleiben,  et  quam  plures  all!  fide  digni. 

Acta  sunt  hec  Erfordie ,  anno  domini  millesimo  cc?  Ixxxviiii?,  Bexto 
nonas  marcii. 

6  Aus  dem  doppelt  vorhandenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).     Siegel 

rund:   Maria  mit  dem  kinde  auf  einem  throne  zwischen  zwei  thUrmen  sitzendj 

umschr. :    S-'  LAMFTI-  D  '  GLICHEN-  PPOTI-  ECCL'IE.  S IE-  ERFORDN. 

Gedr.:  Gudenus  Codex  4,  961.  —  Unterm  selben  datum  bestätigten  diesen  tausch : 
Eckehardus  decanus  totumque  capitulum  ecclesie  sancte  Marie  Erfordensis.    Zwei 

10  orig.-perg.  wie  vor.  Siegel^  rund:  zwei  nebeneinander  sitzende  gestalten ;  umschr.: 
SIGILLVM-  CAPITVLI.  SCE-  MARIE-  IN-  ERPHORDIA-    Vgl.  nr.  508. 

501 .  Genannte  bischöfe  geben  denbesuchem  und  woUhätem  der  kirchen 
und  kapeilen  des  deutschen  ordens  in  der  Mainzer  diöcese  vierzig  tage 

ablass.  Rom  1 SI89  märz  23. 

15         Universis  Cristi  fidelibus  presentes  litteras  inspecturis  Phylippus     ^^289 
miseracione  divinä  Salemitarius  ^) ,  Theoctistus  Adriapolensis^),  Johan- 
nicius  Mokicensis  et  Petrus  Arborensis  arcbiepiscopi ,  Johannes  Lame- 
censis ,  Aldebrandus  Sutrinus ,  Leotherius  Uerulanus ,  Bonifacius  Paren- 
tinus ,  Perronus  Larineusis ,  Theobaldus  Canensis ,  Orlandus  Narniensis, 

20  Waldebninus  Auelloneusis .  Henricus  Tridentinus ,  Romanus  Crohensis, 
Conradus  Tullensis,  Phylippus  Phesulanus,  Marcellinus  Turtibulensis, 
Bai*tholomeus  Gaietanus ,  Guillelmus  Callensis ,  Synnibaldus  Ymolensis 
et  Maurus  Ameliensis ,  Franciscus  Solumbriensis  episcopi  salutem  in  do- 
mino.     Sanctorum  meritis  indita  gaudia  fideles  Cristi  assequi  minime 

25  dubitamus,  qui  eorum  patrocinia  per  condigne  retribucionis  obseqnia  pro- 
merentur  illumque  venerantur  in  ipsis.  quorum  gloria  ipse  est  et  retribucio 
meritorum.  Cupientes  igitur  singulas  ecclesias  vel  capellas  domus  fratrum 
ordinis  sancte  Marie  Theotonicorum  Jherosolimitanus(!)  in  Maguntinensi 
diocesi  sitas  congruis  honoi-ibus  frequentari ,  omnibus  vere  penitentibus 

30  et  confessis ,  qui  ad  ipsas  ecclesias  vel  capellas  in  festis  subscriptis ,  vi- 
delicet  in  annunciacione  ac  in  natlvitate  beate  Marie  virginis ,  in  festis 
beate  Elyzabeth  ac  beate  Katherine  virginis,  in  festis  dedicacionum  atque 
patronorum  ecclesiarum  et  capellarum  predictammacper  octavas  festorum 
suprascriptorum  omnium  causa  devocionis  accesserint  vel  dum  fratres 

d5ejusdem  domus  solent  secundum  ordinis  instituta  Sacra  communione 
muniri ,  se  in  spiritu  humilitatis  presentaverint  vel  manus  adjutrices  por- 
rexerint  aut  in  extremis  laborantes  quidquam  facultatum  suamm  lega- 


1)  Irrig  statt  Salernitanus.    Garns  Seiies  episcoporam  919  nennt  Martinus  als  eiz- 
hischof  von  Salerno  1281—1297. 
40  2)  B  richtig  Adrian opoleiisis. 


378  1289  6ept.  1. 

verint  ad  easdem,  no8  de  dei  omnipotentis  misericordia  etbeatorum  Petri 
et  Pauli  apostolorum  ejus  auctoritate  confisi,  dummodo  has  nostras  indnl- 
gencias  loci  diocesanus  ratas  habere  sen  confirmare  decreveiit ,  singnli 
singulas  quadraginta  diernm  indulgenciaB  de  injunctis  eis  penitenciis 
misericorditer  in  domino  relaxamus.  In  cnjns  rei  testimonium  presentem  i 
paginam  sigillorum  nostrorum  munimine  dnximas  roborandam. 

Datum  Rome,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  octuagesimo  nono, 
deeimo  kalendas  aprilis,  pontificatus  domini  Nicolai  pape  quaiü  anno 
secundo,  indictione  ii. 

Aus  gleichz.  abschr.  ^A)  auf  perg.  »sub  sigillis  prioris  fratram  Predicatonim  lö 
necnon  et  gardiani  fratrum  Minorum  in  Marburg«  [in  Marburg  (deutschoJ.   Siegel 
abgefallen.  Daselbst  noch  eine  zweite,  sehr  vermoderte  gleichz.  abschr.  (B).  —  £r&- 
bischof  Gerhard  von  Mainz  bestätigte  diesen  ablass  durch  transfix  d.  d.  Aschaffen- 
burch  1292  xiiii.  kal.  sept.  (aug.  10).    Abschr.  -A}  wie  yor.| 


502.    \Graf  Heinrich  von  Beichlingen  verspricht^  durch  sein  wehrii 
zwischen  Leubingen  und  Scherndorf  das  deutsche  haus  zu  Griefstedt 
nicht  zu  schädigen,    Beichlingen  1289  sept.  1. 

1289  Wir  grave  Henrich  von  Bichelingen  tun  kunt  allen  den  gotis  geloi- 

^®P*-   •   bigen,  die  disen  brief  gesen  odir  gehören,  daz  wir  haben  geheftet  ein  wer 
uf  der  duczschen  brudir  eigen  von  Grifstete,  daz  da  ist  zwischen  Loi-20 
hingen  unseme  gerichte  unde  Schemdorf  der  vorgenanten  brädere  ge- 
richte.    Unde  wände  der  hohe  meister  bruder  Burekart  von  Swanden 
unse  bete  dar  an  hat  erhört,  dar  umme  verbinde  wir  uns  an  disme  gen- 
wortigen  brieve  unde  geloben  vesticliche,  daz  wir  daz  vorgenante  wer  in 
der  wiz  halden,   daz  den  vorgenanten  bruderen  chein  schade  da  von  25 
gesche  noch  enkume  an  irme  ackere  noch  an  irme  lande.   Dar  ubir  ver- 
binde wir  uns  euch  unde  globin  en  truwen ,  ist ,  daz  chein  schade  den 
vorgenanten  bruderen  von  deme  vorgesprochin  were  geschiet  odir  komet. 
daz  wir  ez  ane  alle  Widerrede  abe  tun  unde  abe  brechin.   Unde  daz  wir 
daz  wollen  steticlichin  haldin,  des  gebe  wir  diesen  uflFen  brif  den  vorge-30 
nanten  bruderen  gevestent  unde  besigelt  mit  unseme  ingesigele.   Diser 
Sache  sint  gezuge :  her  Vriderich  von  Hemeloibin  unde  her  Albrecht  von 
Harraz,  zwene  rittere,  unde  her  Günther  von  Loibingen  unde  her  Schobil. 

Dirre  brif  wart  gegebin  zu  Bichelingen ,  nach  der  giburt  unsere 
herren  über  tusint  jar  unde  zweihundirt  unde  achtzik  unde  nun  jar,  an  35 
der  kaienden  septembris. 

Aus  nr.  757  (771)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 


1289  oct,  16.  379 

503.  Das  Albanskloster  vor  Mainz  verpachtet  seinen  hof  zu  Röddenau 
auf  zehn  jähre  an  das  deutsche  haus  in  Marburg.     1289  od,  16. 

» 

Nos  Gonradus  dei  gratia  abbas  totusque  conventus  monasterii  sancti     1289 


Albani  extra  muros  Moguntinos  ordinis  sancti  Benedict!  tenore  presentinm 

5  recognoscimns  et  presentibus  protestamnr,  qnod  nos  ex  unanimi  consensu 
cnriam  nostram  in  Rudenehe  sitam  ad  abbatiam  nostram  spectantem  cum 
Omnibus  decimis,  censibus,  hubis,  jurisdicionibus  et  singulis  suis  proven- 
tibns,  qnocumqae  nomine  censeantur ,  religiosis  yiris  .  .  conmendatori  et 
fratribns  hospitalis  sancte  Marie  Thentonicorum  Jerosolimitani  domns  in 

i^Marpurg  locayimus  et  locasse  nos  recognoscimns  cum  omni  eo  jure  et 
dominio  percipienda  et  possidenda  per  decem  annos  continuos  a  festo 
beati  Martini  nunc  proximo  in  antea  conputandos ,  quo  ea  percepimus  et 
possedimus  usque  modo,  exceptis  dumtaxat  viginti  Septem  porcis,  qui 
nobis  annis  singulis  in  festo  beati  Mychahelisjuxta  consuetudinem  preha- 

^^bitam  per  sententiam  et  juramentum  hubariorum  adjudicantur  et  per 
nostros  nuncios  adducentur.  Si  qua  etiam  feuda  sive  homagia  infra  decem 
annos  prenotatos  ex  decessu  nostrorum  ministerialium  vacare  contigerit, 
in  hiis  concedendis  seu  conferendis  nobis  jus  nostrum  et  dominium  re- 
servamus.  Item  si  ecclesiam  ejusdem  loci  medio  tempore  vacare  conti- 

20gerit,  cujus  jus  patronatus  ratione  curie  memorate  ad  nos  pertinere  dino- 
scitur,  ipsi  . .  conmendator  et  fratres  clericum  honestum,  quem  elegerint, 
nobis  presentabunt,  quem  nos  cum  litteris  nostris  archydyacono  loci  pre- 
sentabimus  pro  investitura  recipienda.  Dicti  vero  .  .  conmendator  et 
fratres  quinquaginta  marcas  denariorum  Aquensium  legalium  et  bonorum 

25  numerate  pecunie  nobis  dederunt,  quos  nos  recepisse  et  in  usum  et  utili- 
tatem  nostri  monasterii  convertisse  presentibus  profitemur.  Preterea  .  . 
conmendator  et  fratres  predicti  per  singulos  annos  decem  predictos  in 
festo  beati  Martini  undecim  marcas  denariorum  Aquensium,  tribus  hallen- 
sibus  pro  denario  conputatis ,  nobis  dabunt  et  assignabunt  nomine  pen- 

30sionis  suis  laboribus  pariter  et  expensis.  Conpletis  vero  decem  annis 
antedictis  .  .  conmendator  et  fratres  predicti  a  solucione  dicte  pensionis 
erunt  absolut!  nee  quinquaginta  marcas  prescriptas  a  nobis  repetent,  quas 
dederunt.  Omnia  quoque  bona  curie  nosti'e  predicte  pleno  jure  cum  Om- 
nibus jurisdicionibus  et  suis  proventibus  ad  nos  seu  nostros  successores 

35  deinceps  libere  revertentur.  Si  vero  in  aliquo  predictorum  negligentes 
fuerint  et  remissi  et  infra  mensem  unum  moniti  mimme  satisfecerint, 
eorundem  bonorum  non  erunt  de  cetero  possessores.  In  quorum  omnium 
testimonium  et  perpetuam  firmitatem  presentem  cartam  conscribi  et  sigillis 
presentibus  dominorum  judicum  sancte  Moguntine  sedis ,  nostris,  fratris 

40  Conrad!  de  Fuhtwangen  preceptoris  fratrum  hospitalis  sancte  Marie  Theu- 


oct.  16. 


380  1289  oct.  30.  —  12S9  nov.  7. 

tonicorum,  et . .  conmendatoris  sepedicti  domus  in  Marpurg  fecimus  con- 
muniri.  Et  dos  judices  sancte  Moguntine  sedis  ab  utraque  parte  rogati 
sigillnm  nostmm  presentibus  dnximas  apponendum. 

Acta  sunt  bec  anno  domini  m?  cc?  Ixxxix?,  in  die  b^ati  Galli  con- 
fessoris.  5 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Von  den  ö  siegeln  hängt  nur  noch 
ein  Stück  des  letzten  an. 

504.  Konrad  und  Hermann  gebrüder  von  Wallenstein  übergeben  dem 
detttschen  hause  in  Marburg  fünf  hüben  zu  Harle.    1 S89  oct.  30. 

1289  In  nomine  domini,  amen.   Noverint  uniTersi  presencium  inspectores,  lo 

quod  ego  Gonradus  de  Waidenstein  miles  nna  cum  consensu  Elyzbeth  [!] 
uxoris  mee  ac  omnium  herednm  meorum  qninqne  mansos  in  Harlon  sitos 
cum  Omnibus  suis  pertinenciis  Hermanö  fratri  meo  pro  parte  hereditatis 
sue  liberaliter  assignayi.  Nos  vero  Gonradns  et  Hermannus  fratres  pre- 
dicti  una  cum  consensu  heredum  nostrorum  prefatos  quinque  mansos  . .  15 
conmendatori  et  conventai  domus  Theutonice  in  Marthpurg  proprietatis 
titulo  contulimus  perpetuis  temporibus  possidendum.  Preterea  ego  Gon- 
radus miles  supradictus  promitto  .  .  conmendatori  et  conventui  predictis 
justam  et  veram  facere  warandiam,  quandocumque  fnero  requisitus. 
Testes  sunt:  Theodericus  de  Elbene  et  Hermannus  de  Wolfershusen, j« 
milites :  Jobannes  de  Harlon,  Henricus  de  Breidinlo,  Kupertus  frater  suns 
et  Dithmarus  Juvenis,  cives  in  Velsberg.  In  hujus  facti  evidenciam  meum 
ac  Ekehardi  de  Velsberg  militis  ac  civitatis  in  Velsberg  sigilla  presentibus 
sunt  appensa. 

Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixxxix.,  üi.  kalendas  novembris.  25 

Aus  nr.  371  (377)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

505.  Die  äbtissin  Bertha  von  Essen  überlässt  dem  custos  der  Mino- 
riien  in  Hessen  und  dem  comthur  zu  Marburg  die  beselzung  der  erle- 
digten pfarre  zu  Fronhausen.    Essen  1289  iwv.  7. 

1 289  Berta  dei  gratia  abbatissa  ecclesie  secularis  Asindensis  honorabüibus  so 

viris  et  religiosis  fratribus  Heydenrico  custodi  fratrum  Minorum  per  terram 
Hassje  et  Gonrado  de  Manderen  commendatori  fratrum  hospitalis  sancte 
Marie  de  domoTbeutonicaMarpurgensi  salutem  in  domino.  Gnm  (ecclesia 

parrochialis sen  >]  ad  collationem  seu  presentationem  nostram 

pertinens  vacet  ad  (tempus  per)  mortem  quondam  magistri  Thome  pas-35 


nov.  7. 


1)  Jedenfalls  Fionhasen,    wo  das  stift  Esseu  das  patTonatsrecht  besass.     Landau 
Beschr.  d.  Knrf.  Hessen  3d5. 


]290jan.  12.  381 

toris  ibidem  nosque  personaruiii  patriepre(dicteTestreno)ticiam  (minus) 
plenam  habeamus ,  üt  eam  alicni  secnra  conscientia  conferre  ande[amus, 
de;  vestre  sinceritatiB  Providentia  confidentiam  obtinentes  precipnam, 
plenam  vobis  per  presentes  damns  et  concedimus  auetoritatem  dietam 

5  ecclesiam  presbitero  honesto  etidoneo  conferendi  ipsumque  (ad  ean)dem 
vice  et  nomine  nostro  presentandi  et  in  hiis  et  circa  hec  faciendi,  Becundnm 
quod  Tobis  expedire  visnm  fuerit  et  sicut  deum  ac  animas  restras  diligatis. 
In  cujus  rei  testimonium  sigillum  nostrum  presentibus  duximus  appo- 
nendum. 

10  Datum  Asinde,  anno  domini  m?  cc?  Ixxx?  ix?,  feria  secunda  proxima 
post  festum  omnium  sanctorum. 

Ans  dem  von  mausen  zerfressenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.) •  Siegel 
abgefallen.  Von  den  eingeklammerten  stellen  sind  nur  noch  einzelne  buchstaben- 
fragmente  erkennbar. 

15  506.  Ritter  Wittekind  von  Holzheim  verkauft  dem  deutschen  hause  in 
Marburg  die  fischerei  in  der  Schwalm  bei  Gombet.    1290  jan.  12. 

In  nomine  donüni,  amen.  Noverint  universi  et  singuli  presentes  et    1290 
posteri  presentium  inspectores,  quod  nos  Widekindus  de  Holtzeym  miles, 
Bertha  ejus  uxor  et  Hermannus  filius  eorundem  vendidimus  voluntarie  et 

20  liberaliter  unanimi  nostro  ac  omnium-  coheredum  nostrorum  accedente 
consensu  piscariam  sive  aquam  nostram ,  quam  habuimus  Gumppetthe  in 
aqua,  que  vocatur  Svalmene ,  venerabilibus  viris  .  .  commendatori  et  fra- 
tribus  domus  Theuthonice  in  Martpurg  cum  omni  utilitate  et  jure  possi- 
dendam  in  perpetuum  liberaliter,  pacifice  et  quiete,  renundantes  similiter 

25  voluntarie  et  liberaliter  omni  juri,  proprietati  et  utilitati,  quam  habuimus 
in  piscaria  et  aqua  superius  memorata ,  obligantes  nichilominus  nos  in 
solidum.  quod  faciemus  de  predicta  piscaria  et  aqua  .  .  commendatori  et 
fratribus  predictis  warandiam  debitam  et  consuetam.  Hujus  rei  testes 
sunt :  Conradus  .dictus  Mayz  custos,  Lodewicus  de  Orphe.  Wemherus  de 

30  Rychenbach ,  Gotfridus  et  Bertoldus  fratres  filii  Godelebi ,  canonici  ec- 
clesie  Fritslariensis ;  Bemhardus  et  Henricus  fratres,  Albertus  de  Treyse 
et  Conradus  Rufus  ac  Wigandus  de  Helletal ,  vicarii  ecclesie  ejusdem ; 
Volcmarus  Comes ,  Willehelmus  de  Hoenberg  et  Henricus  sculthetus, 
layci ,  cives  Fritslarienses.    Et  in  predictorum  omnium  evidens  testimo- 

35ninm  ego  Widekindus  miles  predictus  sigillavi  hanc  litteram  meo  sigillo 
nosque  Bertba  et  Hermannus  filius  ejus  predicti  similiter  in  evidens  testi- 
monium omnium  predictorum  sigillo  prepositure  ecclesie  Fritslariensis 
proeuravimus  hanc  litteram  sigillari. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxx?,  pridie  idus  januarii. 


382  1290  jan  -25.  —  1290  märz  2. 

Aas  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  dreieckig;  im  schild  eine 
einfache  querbinde ;  umschr. :  S-'  WIDEKINDI-  DE-  HOL ...  IM-  2)  abgefallen.  — 
Bereits  unterm  datum  1290  quarto  idus  jan.  Jan.  10)  hatten  Otto  de  Yalckenberg 
miles  et  Meytheldis  ejus  uxor,  filia  Widekindi  de  Holtzeym  militis  zu  dem  verkauf 
ihre  Zustimmung  gegeben.    Orig.-perg.  wie  vor.    Siegel  abgefallen.  ^ 

507.  Wiegand  von  Weimar  vei^kauft  dem  deutschen  hause  bei  Mar- 

burg eine  wiese  zu  Ronhausen.    1290  jan.  25. 

1290  Noverint  universi  preseticium  inspectores,  quod  ego  Wigandns  de 

j*n-  .  Wymere  matura  et  multiplici  deliberacione  prehabita,  urgentibus  et  ne- 
cesßario  conpellentibus  gravibus  oneribus  debitorum  vendidi  religiosisi« 
viris  . .  conmendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice  apnt  Marpnrg  pratam 
meum  in  Koinhusen  pro  Septem  talentis  denarionim  Marpurgensium,  ipsis 
fratribns  et  domui  sue  dictum  pratum  qniete  et  paeifice  proprietatis  titalo 
in  perpetuum  possidendum ,  Stephanie  nxoris  mee  legitime ,  Hermanni 
filii  mei  clerici  et  aliomm  puerorum  ac  coheredum  meorum  omnium  con-  is 
sensu  voluntario  liberaliter  accedente  et  ipsis  mecum  renunciantibus  sim- 
pliciter  et  precise  omni  juri ,  proprietati  et  utilitati ,  qnod  in  dicto  prato 
habebant  nunc  vel  habere  poterant  in  futnro.  Promisi  quoque  predicto  .  . 
conmendatori  et  fratribus  de  predicto  prato  facere  warandiam  debitam  et 
consuetam,  quocienscnnque  et  ubicnnque  fuerit  oportunum.  Acta  snntso 
hec  presentibus  testibus  subnotatis.  qui  vendicioni ,  cum  fieret,  affuerunt. 
videlicet  Ludewico  de  Vronhusen  \  Henrico  ex  Curia ,  Ludewico  filio  sao, 
Eckehardo  dicto  Koil ,  et  aliis  plurimis  fide  dignis.  In  evidenciam  eciam 
pleniorem  ego  una  cum  uxore  mea  Stephania  et  pueris  meis  rogavi  pre- 
sentem  litteram  sepedictis  fratribus  traditam  sigillo  civitatis  civium  in  23 
Marpurg,  quia  proprium  sigillum  non  habui,  sigillari.  Et  nos  scabini  et 
cives  in  Marpurg  predicti  recognoscimus  nostrum  sigillum  presentibus 
apposuisse  ad  preces  predictorum  Wigandi  et  heredum  suorum  in  testi- 
monium  omnium  premissorum. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?.  viii?  kalendas  februarii.  i^«» 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel  abgefallen* 

508.  Der  hochmeisler  und  der  deutschmeüter  überlassen  dem  propst 
des  Marienstiftes  zu  Erfurt  die  Lorenzkirche  zu  Fahnem  und  erhalten 

dafür  die  Nicolaikirche  zu  Erfurt.    Erfurt  1290  märz  2. 

1290  In  nomine  domini,  amen.   Nos  frater  Burchardus  de  Svanden  ma- ac 

gister  hospitalis  sancte  Marie  domus  Theutonice  Jherosolimitani  et  frater 
ConraduB  preceptor  Allemanie  ordinis  et  domus  ejusdem  recognoscimus 
et  presentibus  protestamur ,  qued  cum  olim  apud  honorabilem  dominom 
Lampertum  prepositum  ecclesie  sancte  Marie  Erfordensis  et  fratres  nostri 


märz  2. 


1290märz2.  383 

ordinis  super  permutacione  ecclesie  sancti  Nicolai  in  Erfordia  et  eeclesie 
sanctiLaurencii  inVanre  adinvicem  facienda  aliqnamdia  tractatum  faisset 
et  nos  venerabilium  dominorum  decani  et  capituli  ejusdem  ecclesie  sancte 
Marie  super  hujusmodi  permutacione,  prout  decuit,  expeteremus  assen- 

5  sum ,  ipsi  moti  circa  fratres  nostri  ordinis  visceribus  pietatis  suum  nobis 
tribuerunt  assensum ,  quemadmodum  est  subscriptum :  Ecclesiam  sancti 
Laurencii  in  Vanre ,  cujus  ad  nos  et  fratres  nostri  ordinis  jus  patronatus 
hactenus  p^rtinuit  inconcusse ,  legittima  donacione  donamus  per  modum 
permutacionis  predicto  domino  Lamperto  preposito  ecclesie  sancte  Marie 

10  ejusque  successoribus  universis ,  qui  pro  tempore  fuerint  prepositi  in  eo- 
clesia  memorata,  cum  omnibus  juribus ,  agris,  villis,  pratis,  pascuis, 
silvis  ceterisque  pertinenciis  ad  eamdem,  nichil  penitus  defalcantes,  trans- 
ferentes  presentibus  nostris  litteris  omne  jus ,  possessionem  et  dominium, 
quod  in  ipsa  ecclesia  nobis  et  nostris  fratribus  hactenus  competebat ,  in 

15  predictum  prepositum  et  ejus  in  posterum  successores.  In  permutacione 
quoque  hujusmodi  recepimus  ab  eodem  domino  preposito  jus  patronatus 
ecclesie  sancti  Nicolai  in  Erfordia  apud  Liemannisbrucken ,  ad  quam, 
dum  vacare  contigerit,  quicumque  per  nos  presentatus  fuerit,  sive  sit 
frater  nostri  ordinis  sive  clericus  secularis ,  curam  animarum  ac  investi- 

20  turam  ipsius  ecclesie  accipiet  a  domino  preposito  ecclesie  sancte  Marie 
et  ejus  mandata  exequetur  licita  et  honesta ,  observans  nichilominus  sta- 
tiones  et  processiones  ecclesie  sancte  Marie  debitas,  sicut  ceteri  capellarii 
opidi  Erfordensis ;  in  quem  decanus  ipsius  ecclesie ,  prout  habet  ex  con- 
suetudine ,  animadvertere  potent ,  si  negligens  fieret  vel  remissus  ^  non 

25  obstantibus  aliquibus  privilegiis  seu  litteris  undecumque  impetratis  seu 
postmodum  impetrandis.  Ut  autem  hec  omnia  robur  obtineant  perpetue 
firmitatis,  presentes  litteras  dedimns  sub  nostris  sigillis  venerabilibus 
dominis  decano  et  capitulo  ecclesie  supradicte,  volentes ,  ut  eedem  littere 
nosti'e  sint  super  facto  hujusmodi  publicum  instrumentum.     Testes  hujus 

30  sunt :  honorabiles  ^äri  Andreas  montis  sancti  Petri  et  Laurencius  sancti 
Jacobi  Scotorum  ecclesiarum  abbates ,  Hermannus  de  Glichen  canonicus 
Maguntinus,  Gonradus  decanus  et  Yolmarus  cantor  ecclesie  sancti  Seueri 
dicti  opidi  Erfordensis,  frater  Heinricus  de  Hochheim  provincialis  Thurin- 
gie,  frater  Gonradus  de  Mandem  commendator  in  Marburg,  frater  Siboto 

35j)lebanusveteri8  civitatis  in  Mulhusen,  frater  Gothefridus  commendator  in 
Grifstete ,  Luthegerus  plebanus  in  Thuteleybin ,  et  quam  plures  alii  fide 
digni  ad  hoc  vocati  pariter  et  rogati. 

Acta  sunt  hec  Erfordie ,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  nono- 
gesimo,  sexto  nonas  marcii. 

40  Aus  orig.-perg.  im  domarchive  zu  Erfurt.    Auf  der  rückseite  steht  von  einer 

band  des  XV.  jahrh. :    Scripta  est  et  registrata.    Von  beiden  an  roth  und  gelben 


384  1290  man  11.  — 1290  apr.  11. 

seidenfSden  angehängt  gewesenen  siegeln  ist  nur  noch  ein  stttckcheo  des  Ewelten 
in  rothem  wachse  vorhanden.  Vgl.  nr.  500.  Die  yerschiedenheit  des  Jahres  bei 
gleichheit  des  tages  und  der  zeugen  ist  auffällig. 

509.  Die  brüder  Johann  und  Dietrich  von  Wehren  verkaufen  dem 
deutschen  hause  in  Marburg  zwölf  morgen  landes  bei  Langenvenne.    ^ 

i290mflfrz11. 

1290  No8  Johannes  miles  et  Thidericus  famulus  fratres  dicti  de  Weren 

nniversis  presens  scriptum  yisaris  et  audituris  cnpimus  esse  notnm ,  qnod 
cum  pleno  consensu  nostre  genitrieis  Bertradis  et  Gysle  nostre  sororis 
et  aliorum  nostroram  herednm  legitimorum  voluntate  religiosiß  viris  do-  lo 
mino  fratri  Gonrado  de  Mandere  commendatori  et  universisdominis  fratri- 
bus  hospitalis  domns  Theutonicomm  in  Mareporch  pro  qaataordecim 
mards  Aqnensinm  denariomm  vendidimus  duodecim  jngera  sita  in  campis 
Langenrenne  cum  omni  ntilitate  justo  tytulo  proprietatis  perpetuo  pos- 
sidenda.    Geterum  nos  eisdem  dominis  fratribus  predictorum  agronunio 
warandiam  debitam  et  faabundantem  coram  quibuslibet  impendere  pro- 
mittimus  in  hiis  scriptis.  Et  quia  sigilla  propria  non  habemnfl ,  in  om- 
nium  premissomm  memoriam  et  robur  perpetuum  presentem  litteram 
sigillomm  domini  Thiderici  militis  de  Eluene  atque  burgensium  in  Go- 
densberg  mnnimine  dedimns  roboratam.    Testes  hujus  sunt:  domini  vi-su 
delicet  prefatus  Thidericus  de  Eluene ,  Widekyndus  dictns  Wackermnle, 
Gonradus  de  Vslach,  Hermannus  de  Wlfifershusen ,  milites;  Gonradus 
filius  domini  Thiderici  de  Eluene  militis  sepedicti ,  Gerlacus  de  Grifede. 
famuli ;  peterea  Meynwordus  sculthetus ,  Gumpeitus  Mynkel ,  Waltherus 
et  Hencemannus  dicti  Wizeguckel,   Henricus  Vredeburgis,    Gonradus  20 
Borchardi;  Gonradus  de  Holthusen,  consules  in  Godensberg,  et  alii  plures 
fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxx? ,  quinto  idus  marcii. 

Aus  dem  beschädigten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel:  1}  drei- 
eckig; linke  hälfte  eines  hirschgeweihes ,  dessen  vier  enden  in  lilien  auslaufen;  S<> 
umschr.:  S' THEODERICI- DE- ELBENE-  2)  rund;  zwei  thürme,  durch  eine  pforte 
verbunden,  über  welcher  ein  kreuz  steht ;  umschr.:  S'CIVIVM.IN-GVDE..  BERG- 

510.  Das  deutsche  haus  in  Marburg  theilt  mit  Konrad  dem  söhne 
Konrads  und  der  Walpurgis  zu  Fritzlar  die  hinterlassenschaft  seiner 

verstorbenen  eitern.   1290  apr.  11.  33 

1290  In  nomine  domini,  amen.   Nos  frater  G.  de  Manderen  conmendator 

*^''     •  ceterique  fratres  hospitalis  sancte  Marie  Theuthonicorum  Jerosolimitani 

domus  in  Marpurg  ad  noticiam  universorum ,  quos  presens  scriptum  vi- 

dere  contigerit ,  cupimns  pervenire ,  quod  bone  memorie  quondam  Con- 


-    1290  apr.  11.  385 

radus  filius  Engelbert!  et  Wolpurgis  uxor  ejus  legitima  cives  opidi  Fritfl- 
lariensis  nomine  Engelberti  filii  sui,  quem  in  nostrum  confratrem  reeepi- 
mus  pure  et  simpliciter  propter  deüm ,  nos  seu  domum  nostram  Marpurg 
predictam  omnium  bonorum  suorum  mobilium  et  inmobilium  BucceBSores 

5  constituerunt  legitimos  et  heredes ,  ita  quod  post  obitum  eorum  cum  Con- 
rado  eorundem  filio ,  cujus  eciam  consensus  ad  hoc  plenus  et  voluntarius 
accessit ,  equam  omnium  bonorum  suorum  divisionem  facere  deberemus, 
prout  in  instrumento  super  hoc  tunc  confecto  et  sigillis  ecclesie  et  civium 
Fritslariensium  roborato  nobisque  in  testimonium  rei  geste  coUato  plenius 

lOcontinetur,  quod  eciam  instrumentum  ad  majorem  evidenciam  de  verbo 
ad  yerbum  presenti  littere  duximus  inscribendum.  Cujus  inquam  instru- 
menti  tenor  sequitur  in  hec  verba :  ^) 

NoB  igitur  conmendator  et  fratres  predicti  Conrado  filio  Engelberti 
et  Volpurge  ejus  uxore  benefactoribus  nostris  prenotatis  viam  universe 

i^camis  ad  vocacionem  divinam  ingressis  cum  Conrado  ipsorum  filio  bona 
ad  ipsum  et  nos  hereditarie  devoluta  divisimus  et  que  nobis  ex  diyisione 
ascripta  fuerunt,  a  suis  separavimus  et  distinximus  in  hunc  modum :  Sex 
mansos  mere  proprioB  nobis  seu  domui  nostre  Marpurg  retinuimus,  quorum 
mansorum  duo  sunt  siti  prope  villam  Weldene,  unus  in  inferiori  Vor- 

20  schuze ,  unus  in  Meldriche ,  unus  in  superiori  Cenre  et  unus  situs  est  in 
Gunpetthe,  et  vineam  sitam  prope  lapideum  pontem  aput  Fritslariam 
titulo  proprietatis  cum  omnibus  suis  pertinenciis ,  utilitatibus  sive  juribus 
quibuscumque  cum  libero  consensu  et  bona  voluntate  supradicti  Conradi 
quiete  et  pacifice  in  perpetnum  possidenda.   Conrado  vero  sepedicto  reli- 

25quimus  bona  subscripta:  videlicet  in  superiori  Meldrico  tresmansoBj  item 
mal  drum  siliginis  et  avene  reddituum  in  Manderen,  item  unum  agrum  in 
campo  Fritslariensi ,  item  terciam  partem  silve ,  que  dicitur  Steigerbach. 
Item  bona  feudalia  subscripta  eidem  Conrado  reliquimus :  in  Meldrico  vide- 
licet inferiori  unum  mansum,  item  in  Cenre  inferiori  unum  mansum,  item 

30  in  minori  Englis  tres  mansos,  item  in  Kirberc  duos  mansos.  Insuper  Con- 
rado reliquimus  «epedicto  pensionem  denariorum  subscriptam :  in  molen- 
dino  dicto  Harlon  undecim  solidos,  item  in  Waberen  sex  solidos,  qui  dicun- 
tur  voget  gut,  item  in  Melderico  inferiori  decem  solides,  qui  dicuntur  voget 
gut ,  item  in  superiori  Melderico  novem  solides ,  in  moneta  Fritslariensi 

3*'>  decem  et  Septem  solidos  cum  dimidio  feudales,  item  in  Albershusen  quatuor 
solides,  item  in  Dilebeshusen  novem  denarios.  Preterea  Conrado  jam 
sepe  dicto  omnia  bona  mobilia  patris  sui  reliquimus  sibi  et  suis  heredibus 
a  nostra  impeticione  penitus  soluta  et  libera  similiter  in  perpetuum 
pacifice  possidenda.    Accedente  consilio  maturo  clericorum ,  militum  et 

40  aliorum  proborum  viroruin  .  coram  quibus  predicta  bonorum  divisio  fuit 

1 )  Folgt  iiT.  333. 

Hess.  Urknndenbuoh.  I.  25 


386  1290apr.  13. 

facta ,  dedimus  nichilominus  predicto  Gonrado  decem  marcas  Hassonici 
argenti  et  unam  carratam  vini  ad  subsidium  soincionis  debitornm ,  qae 
contraxerat  suus  pater.  Neque  ipse  nos  in  nostris  bonis  predictis  neque 
nos  eum  in  suis  impediemus  deinceps  ullo  modo ,  sed  noB  ipsnm  et  ipse 
nos  in  omnibus,  quibus  potent,  promovebit.  Testes  predictomm  omnium  j 
sunt :  honorabiles  viri  dominus  Lyppoldus  prepositus  Northunensis,  Reyih 
boldus  decanus,  Hemeradus  cantor,  Conradus  dictus  Mayz  cnstos,  Gode- 
fridus  et  Bertholdus  fratres  filii  Godelibi,  Werahenis  de  Rychenbach, 
Lodewicus  de  Orphe,  canonici  ecclesie  Fritslariensis ;  Conradus  de  Wal- 
densten,  Theodericus  de  Elbene,  Eckehardus  de  Visperg  ^) ,  Hermannusi« 
de  Wolfelrshusen  (! ) ,  Conradus  de  Vslayth,  Theodericus  de  Wagenbach 
et  Amoldus  de  Paderbume,  milites;  Gozwinus  de  Osterhusen  famnlos; 
Conradus  Scindelyp,  Ludewicus  de  Berken,  Ditmariis  de  Wolfhagen, 
cives  Fritslarienses ,  et  quam  plures  aHi  fide  digni.  Et  ut  hec  omniaet 
singula  premissa  perseverent  et  maneant  ab  omnibus  inconvulsa,  egoi) 
predictus  Conradus  cum  dominis  conmendatore  et  fratribus  prefatis  et 
ipsi  mecum  sigillis  ecclesie  et  civium  Fritslariensium ,  que  scilicet  dno 
sigilla  instrumento  huic  littere  inscripto  appensa  fuerant ,  et  sigillis  do- 
minorum  Lyppoldi  prepositi  Northunensis  et  Beynboldi  decani  Fritsla- 
riensis petivimus  et  procuravimus  hanc  litteram  sigillari.  Nos  qaoqne^ 
canonici  Fritslariensis  ecclesie  et  universitas  civium  ejusdem  opidi,  Lyp- 
poldus prepositus  Northunensis  et  decanus  ecclesie  Fritslariensis  predicti 
ad  instanciam  religiosorum  virorum  . .  conmendatoris  et  fratrum  in  Mar- 
purg  necnon  Conradi  civis  Fritslariensis  predictomm  sigilla  nostra  pr^ 
sentibus  appendenda  duximus  in  testimonium  veritatis.  -- 

Datum  et  actum  anno  domini  m?cc?lxxxx?^  tercio  idus  aprilis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*    Von  den  vier  siegeln  hängt  nur  Docb 
das  dritte  (Renboldus  decanus)  an. 

5'H.    Das  deutsche  haus  in  Marburg  verpachtet  dem  kloster  Calden 

guter  zu  Brungershau^en.    1290  apr.  13.  * 

1290  Noverint  universi  presentium  inspectores ,  quod  nos  frater  C.  con- 

^^^'  '  mendator  domus  Theuthonice  in  Marburg  nostri  conventus  äccedente 
consensu  bona  nostra  sita  Brungershusen,  que  nobisAngelus  de  Martbnrg 
una  cum  uxore  sua  Mechthildi  donatione  seu  legatione  libera ,  pura  ac 
voluntaria  ac  irrevocabiliter  facta  inter  vivos  tradidit  ac  legavit  in  sub-^^ 
sidium  anime  sue  ac  suoruin  remedium  peccatorum ,  locavimus  ac  sub 
annuo  censu  concessimus  abbatisse  ac  conventui  sanctimonialium  in  Kai- 
deren  ordinis  Cysterciensis  jure  hereditario  perpetuo  possidenda.  Quam 
locationem  jam  dicta  abbatissa  una  cum  conventu  suo  voluntarie  suscepit, 

1)  Irrig  im  orig.  statt  Vilsperg  (Felsberg). 


1290  jün.  29.  887 

landavit  ac  accepit  obligando  se  ad  hoc,  ut  omni  anno  de  jam  dictis  bonis 
nobiß  ac  fratribus  nostre  domns  solvat  circa  festum  sancti  Michaelis  iiii 
maldra  siliginis  et  diraidinm  et  tria  maldra  avene  cum  dimidio  Marbur- 
gensis  mensure  cessaute  omni  impedimento  hostilitatis ,  sterilitatiB  sen 

5  tempestatis  sive  alio  quocunque  casu  vel  eventu,  quo  interveniente  pos- 
semus  a  solntione  jam  dicte  pensionis  vel  annone  casnaliter  impediri. 
Promisit  etiam  jam  dicta  abbatissa  Ben  promittit  una  cum  conventu  suo, 
quod  nobis  jam  dictam  annonam  sine  diminutione  integraliter  qualibet 
suis  laboribus  et  exspensis  ad  domum  nostram  in  Marburg  annis  singulis 

lodeducendo  presentabit.  Testes  hujus  locationis  ac  celebrate  pactionis 
sunt:  Volpertus  Vitulus,  Volpertus  Kolbo,  milites;  magister  Conradus 
plebanus  in  Gozuelden  et  plebanus  in  Winden ;  Ludewicus  de  Vronhu- 
sen,  Rilclo,  Henricus  Angelus ,  /  Henricus  et  Eckehardus  Theolonarii, 
Wigandus  dictus  Schinebein ,  Ludewicus  Fuley ,  et  alii  quam  plures  fide 

15  digni.  Ad  majorem  evidentiam  premissorum  jam  dicta  abbatissa  ac  eives 
in  Marburg  suis  sigillis  presentem  kartam  roborarunt. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  xc?,  y?  post  octavam  pasche. 

Ans  orig.-perg.  in  Marbarg  (deutscho.).    Siegel:  1)  abgefallen.    2)  oval;  ste- 
hende äbtissin  mit  buch  und  Stab;  umschr.:  SIGILLVM- ABB  ATISSE*  ...ALDEREN- 

20  512.  Konrad  von  lldenborn  bürger  zu  Fritzlar  verkauft  dem  deutschen 
hause  in  Marburg  eine  behamung  in  der  Münstergasse  zu  Fritzlar. 

1290>n.  29. 

Noverint  universi  tam  posteri  quam  presentes,  quod  ego  Conradus    t290 
de  Vdenbomen  civis  Fritslariensis  accedente  consensu  Alheidis  mee  ^°"' 

25  uxoris  necnon  omnium  heredum  meorum  vendidi . .  commendatori  et  fra- 
tribus  domaB  Thentoniee  in  Marporg  meam  domnm  lapideam  nna'enm 
lignea  annexa  et  totali  curia  in  Monstergassen  sitam  proprietatis  titulo 
perpetuo  possidendam,  obligans  me  ad  faciendum  dictis  fratribus  waran- 
diam  prefate  domus,   prout  fieri  est  consuetum.    De  qua  tarnen  domo 

30  iidem  fratres  omnia  jura  facient  canonicis  ecclesie  Fritslariensis  et  civi- 
bus  dicti  loci ,  que  hactenus  fieri  consueverunt.  Nos  vero  Ditmarus  de 
Wlfhain.  Henricus  de  Ritthe,  Bertoldus  de  Motze,  Johannes  Wrede, 
Henricus  de  Spangenberg,  Conradus  Bodonis  filius,  Henricus  Kacceman, 
Gibeno  cerdo,  Henricus  de  Vilsberg,  Ditmarus  Moinsceith,  Henricus  de 

35  Holtzeham,  Conradus  Cesar,  Henricus  Crumfoiz,  Volpertus  Scindeliph, 
scabini  oppidi  Fritslariensis,  recongnoscimus  per  presentes,  quod  dictus 
Conradus  de  Vdenbomen  cum  suis  heredibus  renunciaTit  diete  domui 
publice  coram  nobis.  Hujus  rei  testes  sunt:  dominus  Conradus  Maz 
oustos ,  Qodefridus  Godelibi .  Bertoldus  ipsius  frater ,  canonici  ecclesie . 

25* 


388  1290  jDl.  31.  —  1290  ang.  6. 

Fritslariensis .  et  plures  alii  fide  digni.  In  quorum  omninm  evidentiam 
certiorem  procuravi  sigillo  honorabilium  virorum  . .  decani  et  eapitiili 
ecclesie  Fritslariensis  et  sigillo  civinmFritslariensiampresentem  [litteramj 
roborari. 

Actum  et  datum  anno  domini  millesimo  cc?  nonagesimo,  üi.  kalen-i 
das  jnlii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  rund;  sitzender  heiliger, 
in  der  rechten  zwei  Schlüssel;  umschr.  unlesbar.  RUcksiegel  rund;  köpf;  nmschr.: 
CAPVT....PAVLI. 

513.  Die  brüder  Hermann  und  Werner  von  Gudenburg  entsagen i» 
ihren  rechten  auf  drei  hüben  zu  Gleichen^  welche  Hermann  van  Fek- 

berg  dem  deutschen  hause  in  Marburg  verkauft  hat.   1290  jul.  3t. 

1290  Nos  Hermannus  et  Wemherus  fratres  dicti  de  Godenburg  presentibus 

^"  •  •  publice  profitemur,  quod  libere  et  absolute  renunciamus  omni  juri,  quod 
habemus  vel  habere  possemus  in  tribus  mansis  in  Glichen  sitis,  quos  tresu 
mansos  Hermannus  de  Vilsberg  vendidit  fratri  Cönrado  de  Manderen 
commendatori  ac  universis  fratribus  domus  Theutonice  in  Marpnrg .  do- 
nantes  unanimi  consensu  una  cum  Hermanno  de  Vilsberg  predicto  pre- 
fatos  tres  mansos  in  Glichen  sitos  memoratis  fratribus  domus  Theutonice 
in  Marpurg  proprietatis  titulo  perpetuo  possidendos.  Hujns  renunciatioDis.^' 
et  donationis  testes  sunt :  dominus  Gonradus  custos,  Ludewicus  de  Vrphe. 
Conradus  de  Stekelenberg,  Wemherus  de  Rusteberg,  Johannes  de  Misna. 
canonici  ecclesie  Fritslariensis ;  Widekindus  Wackermule  miles ;  Ditma- 
rus  de  Wlfhain,  Henricus  de  Bitthe,  magister  Gonradus,  Henricns 
scultetus,  Wilhelmus  de  Hoinberg,  magister  Johannes,  et  plures  alii  fide^ 
digui.  In  quorum  omnium  evidentiam  certiorem  nos  Hermannus  et  Wem- 
herus fratres  predicti,  quia  propriis  sigillis  caremus,  rogavimus  honorao- 
dos  viros  dominum  Volcuinum  Fritslariensis  et  dominum  Luppoldum  Nor- 
thunensis  ecclesiarum  prepositos  suis  sigillis  presentem  litteram  roborare. 
Actum  et  datum  pridie  kalendas  augusti,  anno  domini  m?cc?xc?     ^ 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Beide  Siegel  abgefallen. 

514.  Hermann  von  Felsberg  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Mar- 

burg drei  hüben  zu  Gleichen,    1S90  aug,  6. 

1290  Noverint  universi  presentium  inspectores,  quod  ego  Hermannus  de 

ang.  6.    Yilsberg  Eckehardi  militis  filius  accedente  consensu  mee  uxoris  ac  om-5' 
uium  heredum  meorum  vendidi  . .  conmendatori  et  fratribus  domus  Theu- 
tonice in  Marpurg  tres  mansos  in  Glichen  sitos  cum  omnibus  suis  perti- 
.    nentiis,  curia,  domibus,  horreis,  areis,  silvis,  pratis,  pascuis  etaliiB 


' . 


1290  ang.  8.  —  1290  aug.  11  (1293  aag.  13?). 


389 


quibnscnnque  perpetne  proprietatis  titiilo  possidendos ,  obligans  me  ad 
tollendam  omne  inpedimentam  ratione  dictoram  bonorum ,  quod  de  jure 
toUendum  fnerit,  et  facere  warandiam  debitam  et  consuetam.  Hujus 
venditionis  et  reuunciatioms  testes  sunt :  Bertoldus  Meissenbnch,  Wem- 

5heru8  Loygelin ;  Jobannes  de  Harlon,  Ripertus  et  Henricus  de  ^redenlo, 
Heindenricus  scultetus,  Ditmarus  Juuenis,  et  plures  alii  fide  digni.  In 
cujus  evidentiam  certiorem,  quia  ego  Hermannus  predictus  proprio  sigillo 
careo,  procuravi  Eckehardi  mei  patris  militis  et  civium  inVilsberg  sigillis 
presentem  litteram  roborari.  * 

10  Actum  et  datum  in  die  Sixti  episcopi^  anno  domini  m?  cc?  nonogesimo. 
Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Beide  Siegel  abgefallen. 

515.    Killer  Konrad  von  WaUenslein  verkauft  dem  deuischen  hause 
in  Marburg  eine  hübe  zu  Mittelvenne.    1S90  aug.  8. 

Noverint  universi,  ad  quos  pervenerit  prcBcns  scriptum ,  quod  ego    1290 
15  Conradus  de  Waldensten  miles  cum  consensu  domini  Hermanni  de  Wlfers-  *"**  ^' 
husen  militis  mei  fratris,  accedente  etiam  consensu  mee  uxoris  et  omnium 
heredum  meorum  vendidi  . .  conmendatori  et  fratribus  domus  Theutonice 
in  Marpurg  unum  mansum  in  mediocriVenne  situm  cum  omni  jure  domus, 
curie,  horreorum,  arearum^  pratorum,  silvainim,  pascuorum  et  omnium, 
20  que  ad  me  pertinebant,  perpetue  proprietatis  titulo  possidendum,  obligans 
me  ad  prestandum  .  .  conmendatori  et  fratribus  predictis  racione  dicto- 
ram bonorum  warandiam  debitam  et  consuetam.  Hujus  venditionis  testes 
sunt:   dominus  Conradus  custos  ecclesie  Fritslariensis ,   Hermannus  de 
Wlfershusen  miles,  Helwicus  de  Cronbach,  Hencemannus  Wisegukel  de 
25  Godensberg ,  magister  Johannes  Fritslariensis ,  et  plures  alii  fide  digni. 
In  quoram  omnium  evidentiam  certiorem  ego  Conradus  de  Waldensten 
predictus  meo  sigillo  presentem  litteram  roboravi. 

Actum  et  datum  in  die  Ciriacimartiris,  anno  domini  m?  cc?  nonogesimo. 

Aus  orig.- perg.  in  Marburg  [deutscho. ) .    Siegel  abgefallen. 

30  516.  Gerhard  und  Ditmar  gebriider  von  Hesele  verkaufen  dem  deui- 
schen hause  bei  Marburg  ihren  anlheil  der  milhle  zu  llesele. 

iWO  aug.  11  (1293  aug.  13?)^). 

« 

Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  ego  Gerhardus  et     1290 
Dytmarus  fratres  dicti  de  Heselehe  matura  et  multiplici  deliberacione  *"f293 
35prehabita,  urgentibus  et  necessario  conpellentibus  gravibus  oneribus  de-  »ug- 13?) 


1)  Jahres-  und  tagesdatum  des  orig.  lassen  sich  mit  Sicherheit  nicht  trennen.  Die  urk. 
ist  von  der  selben  hand  geschrieben  wie  nr.  517;  beide  sind  gewiss  am  gleichen  tage  ent- 
standen. 


390  1290  aog.  11  (1293  ang.  13?). 

bitonim  yendidimus  religiosifl  viris  . .  conmendatori  et  fratribns  domos 
Teathonice  aput  Marpurg  partes  nostras  molendini  in  Heselehe  com  om- 
nibuB  pertinenciis,  videlicet  aquis,  campis,  pratis,  pascais,  areüi  et  aliis 
juribus  quibascumque  rpm  fratribus  et  predkte  domui  Marpurg  quiete  et 
padfiee  proprietatis  titulo  in  perpetuum  possidendas,  Hildegundis  matri«  5 
nostre,  i^ysabeth  uxoris  mee,  mei  scilicet  Gerhardi,  et  Bertradis  uxorifl 
mee,  mei  scilicet  Dytmari,  necnon  puerorum  nostroram  et  aliorom  cohe- 
reduüi  omnium  consensn  voluntario  liberaliter  aecedente  et  ipsis  nobiscnm 
renunciantibus  omni  juri,  proprietati  et  utilitati,  qaod  vel  quas  habebant 
vel  habere  poterant  in  molendino  jam  predicto.  Promisimos  eciam  supra-  lo 
dictis  .  .  conmendatori  et  'fratribns  de  nostra  vendicione  predicta  facere 
warandiam  debitam  et  consnetam.  In  cujus  rei  testimonium  sepedictis 
fratribus  presentem  litteram  dedimus  et  eandem  petivimus  sigilli  civitatis 
civium  in  Ameneburg  'munimine  roborari.  Nos  quoque  scabini  et  cives 
in  Ameneburg  predicti  recognoscimus  per  presentes^  quod  ad  preces  pre- 15 
dictorum  fratrum  Gerhardi  et  Dytmari  ac  heredum  suorum  nostrum  sigil- 
lum  presentibus  apposuimus  in  testimonium  veritatis.  Testes  sunt:  Wide- 
roldus  plebanus  in  Selbem ,  Conradus  miles  de  Bykene ,  Ludewicus  de 
Vronhusen  civis  in  Marpurg,  Hezicho  comes  in  Selbem,  Wigandus  Bat- 
thenueldere,  Henricus  in  Curia,  Henricus  pistor.  Gerhardus  dictus20 
Hobetshedel,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  iii?  idus  augusti. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutscho.)- 

517.    Friedrich  von  Alsfeld  Bürger  zu  Amöneburg  erläsBl  dem  detU- 
sehen  hause  bei  Marburg  den  zins  von  dem  Ziegelhaus  zu  Gelnhausen  25 
und  den  gutem  zu  Haberlshausen.  1 290  aug,  H .  (1 293  aug.  13?)^). 

1290  Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  ego  Fridericus  dictus 

'(1293  ^^  Alsuelt  civis  in  Ameneburg  etMetthildis  uxor  mea  legitima  absolvimus 
aug.  13?).  et  nos  absolvisse  recognoscimus  religiosos  vires  ..  conmendatorem  et 
fratres  domus  Teuthonice  aput  Marpurg  a  pensione  annua ,  quam  nobis  30 
racione  domus  in  Gelnhusen,  que  Chigelhus  vulgariter  est  vocata,  et  ortis 
ibidem  sitis  solvere  tenebantur.  Item  a  pensione  bonorum  in  Hadebrats- 
husen  sitorum  eosdem  fratres  absolvimus  in  hiis  scriptis,  renunciantes 
simpliciter  et  precise  omni  actioni,  questioni  et  utilitati,  que-nobis  contra 
dictos  fratres  occasione  predicte  domus  et  ortis  quibuscumque  in  Geln-  35 
husyn  sitis  ac  eciam  ipsorum  bonorum  in  Hadebratshusen  sitorum  con- 
petere  videretur ,  nee  uUo  umquam  tempore  facto  vel  verbo ,  arte  vel 
ingenio  in  contrarium  veniemus.  In  cujus  rei  testimonium  sepedictis  con- 


i)  Jahres-  und  tagesdatum  des  oiig.  lassen  sich  i^le  bei  nr.  516  nicht  sicher  scheiden. 


1290  8ept.  11.  39  >^ 

mendatori  et  fratribus  presentem  litteram  dedimns  et  eandem  petivimus 
sigilli  civitatis  eivium  in  Ameneburg  uinnimine  roborari.  Nos  quoque 
cives  in  Ameneburg  predicti  sigillam  nostrum  presentibus  apposuimus  in 
testimojiium  veritatis.  Testes  sunt:  Gerlacas  miles  de  Borbach^  Gerhar- 
5  dus  plebanns  in  Ameneburg,  Jacobns  de  Selbem,  Henricus  et  Ludewicus 
fratres  dicti  de  Selbem,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  xc?  iii?  idus  augusti. 

Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutscho.). 

518.    Konrad  söhn  des  verstorbenen  Fritzlarer  biirgers  Konrad  Wal- 

lopurgis  iiberlässl  dem  deutschen  hause  in  Marburg   drei  hüben  zu 

Kleinenglis  gegen  einen  Weinberg  bei  der  steinernen  brücke  zu  Fritzlar, 

1290  sept.  11. 

Noverint  universi ,  ad  quos  pervenerit  presens  scriptum,  quodego    1290 
Conradus  filius  quondam  Conradi  Volpurgis  civis  Fritslariensis  pie  me-  ^®p*'  ^  * 

15  morie  accedente  consensu  Gislen  mee  uxoris  ac  omnium  heredum  meorum 
dedi  fratri  Conrado  de  Manderen  conmendatori  necnon  universis  fratribus 
domus  Theutx)nice  in  Marpurg  et  in  dictos  fratres  transtuli  tres  meos 
mansos  in  minori  Englis  sitos  perpetuo  possidendos ;  quos  tres  mansos  a 
Henrico  dicto  Zwefleis,  Henrico  de  Vrphe  seniori  et  a  Henrico  de  Vrphe 

20  juniori  quondam  in  feodo  possidebam ;  qui  Henricus  Zwefleis,  Henricus 
de  Vrphe  senior  et  junior  ad  meum  et  amicorum  meorum  rogatum  renun- 
ciantes  suo  juri  appropriaverunt  et  proprietatis  titulo  dederunt  prefatis 
fratribus  de  Marpurg  tres  mansos  superius  memoratos,  promittentes  sepe- 
fatos  fratres  domus  Theutonice  warantizare  dictis  bonis,   prout  fuerit 

25debitum  et  consuetum.  In  quorum  trium  mansorum  restaurum  fraterCon- 
rada9  de  Manderen  conmendator  ceterique  fratres  domus  Theutonice  in 
Marpurg  michi  Conrado  Volpurgis  et  meis  heredibus  dederunt  vineam 
apud  lapidßum  pontem  sitam  proprietatis  titulo  perpetuo  possidendam. 
Hujus  rei  testes  sunt :  honorabiles  viri  dominus  Volquinus  ecclesie  Frits- 

30  lariensis  prepositus ,  Conradus  custos  dicte  ecclesie ;  Henricus  de  Vi*phe 
senior  et  Henricus  de  Vrphe  junior;  Conradus  de  Hoinberg,  Wilhelmus 
filius,  Volcmarus  Comes,  Conradus  de  Glichen,  Conradus  Scindeliph, 
magister  Com*adus,  Hermannus  Molendinarius,  magister  Johannes,  cives 
Fritslarienses,  et  plures  alii  fide  digni.    In  quorum  omnium  evidentiam 

35  certiorem  ego  Conradus  Volpurgis  predictus  sigillis  conmendatoris  domus 
Theutonice  in  Marpurg  et  eivium  Fritslariensium  procuravi  presentem 
litteram  roborari. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?cc?lxxxx?,  iii?  idus  septembris. 

Aus  dem  durch   feuchtigkeit  stark  beschädigten  orig.  -  perg.  in  Marburg 
40  Cdeutscho.)-  Beide  Siegel  abgefallen. 


392  1290  dec.  16.  —  1291  jan.  3. 

519.  Graf  Gottfried  von  Ziegenhain  genehmigt  als  lehnsherr  die 
Schenkung  des  heuzehnten  zu  Seibelsdorf  durch  Herden  von  Ruht- 

kirchen  an  das  deutsche  haus  in  Marburg.    1290  dec.  16. 

1290  Nos  Gotfridns  comes  de  Cygenhan  et  Mehthildis  domini  H.  langrayii 
°°"     *  filia  coUateralis  nostra  reeognoscimus  et  tenore  presencium  publice  pro-   5 

testamur,  quod  accedente  voluntate  et  consensu  noströ  conmiini  Her^Leniis 
de  Rulenkirchen  et  sui  heredes  decimam  feni ,  quam  de  nobis  in  feodo 
habuisse  dinoscuntur,  ad  Syboldestorf  pertinentem  donaverunt  seu  con- 
tulerunt  in  puram  elemosinam  beate  Elyzabeth  et  fratribus  domus  Teuto- 
nice  in  Marpurg  jure  proprietatis  in  perpetuum  possidendam.    Nos  vero  lo 
hujusmodi  donacionem  ratam  habentes  et  gratam  presentibus  confirma- 
mus.    Insuper  quicquid  nobis  in  dicta  decima  juris  conpetebat,  ob  reve- 
renciam  beate  Elyzabeth  fratribus  domus  Theutonice  in  Marpurg  predictis 
contulimus  et  libere  resignavimus  per  presentes.  In  cujus  rei  testimonium 
sigillum  nostrum  presentibus  duximus  appendendum  ad  preces  fratrumi5 
domus  Theutonice  et  Herdeni  heredumque  ejusdem  predictorum. 
Datum  anno  domini  m?cc?  nonagesimo,  xvii?  kalendas  januarii. 

Ausorig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen.    Gedr.:  Gudenus 
Codex  4, 978  mit  dem  falschen  datum  1297  kl.  jan. 

520.  Hermann  Baschard  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Marburg  20 

guter  zu  Weimar.    1291  jan.  3. 

1291  In  nomine  domini,  amen.   Notum  sit  omnibus  tam  presentibus  quam 
Jan.  3.    futuris,  quod  ego  Hermannus  Baschardus  accedente  consensu  uxoris  mee. 

Craftonis  soceri  mei  et  puerorum  suorum  utriusque  sexus,  accedente 
etiam  consensu  plenario  Harthmanni  de  Loyberbach  militis  et  uxoris  25 
ejusdem  vendidi  bona  mea  universa  sita  in  Wymere  cum  omnibus  suis 
pertinentiis,  videlicet  pratis.  pascuis,  aquis,  nemoribus,  honorandis  viris 
dominis  domus  hospitalis  in  Marpurg  libere  et  quiete  perpetuis  tempo- 
ribus  possidenda.    Nos  vero  Crafto  cum  pueris  meis  et  Harthmannus  de 
Loyberbach  una  cum  uxore  mea  predicta  predictis  bonis  renunciamusso 
libere  et  solute.  Testes  hujus  venditionis  et  renunciationis  sunt:  dominus 
Gebehardus  decanus  in  Kesterburg,  Volpertus  de  Vyrminne  miles,  Hen- 
ricus  de  Munichehusen  magister  civium  in  Frankenberg,  Lvdewicus  frater 
ejusdem ,  Johannes  de  Helphenberg ,  Lvdewicus  de  Munichehusen  juve- 
nis,  Sybertus,  Johannes  Gozonis  filius,  Jacobus  frater  ipsius,  Ludewicus  35 
de  Cellario,  Henricus  filius  Herthwici,  Ludewicus  de  Lesen  et  Dythmarus 
Beseleri ,  scabini  et  cives  in  Frankenberg.    In  cujus  rei  evidentiam  et 
perpetuam  firmitatem  presentem  litteram  dedimus  dominis  predicte  domus 


1291  Jan.  9.  393 

hospitalis  in  Marpnrg  sigillo  sepedicte  civitatis  Frankenberg  necnon  de- 
cani  in  Kesterburg  predicti  fideliter  communitam. 

Anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  primo,  iii?  nonas  januarii. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Beide  Siegel  abgefallen. 

5  521.    IMüer  Ilartrad  von  Reichenbach  verkauft  dem  deutschen  harne 
hei  Marburg  guter  zu  Niederhesse.    1291  jan.  9. 

Koverint  aniversi  presencium  inspectores^  quod  ego  Hartradus  miles    1291 
dictns  de  Richenbacb  conmunicata  manu  et  consensn  communi  Hedewigis  ^*^' 
uxoris  mee,  domini  Wemheri  fratris  mei  canonici  ecciesie  Fritschelarien- 

losis,  Wernheri  dicti  de  ßichenbach  fratruelis  mei,  Wernheri  et  Hartradi 
filiorum  meorum  ac  aliomm  puerorum  necnon  et  omnium  heredum  meo- 
mm  vendidi  quatuor  mansos  sitos  in  Bessehe  inferiori  cum  universis  et 
singulis  jnribüs  suis  et  pertinenciis  omni  eo  jure,  quo  ego  et  antecessores 
mei  ipsos  longo  tempore  possedisse  dinoscimur,  religiosis  viris  .  .  con- 

15  mendatori  et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  Jerosolimi- 
tani  apnd  Marpurg  pro  triginta  et  Septem  marcis  argenti  usualis  jure  pro- 
prietario  in  perpetuum  possidendos.  Profiteor  eciam  et  presentibus  re- 
cognosco  dictam  pecnniam  michi  esse  presentatam  et  integraliter  persolu- 
tam.    Promisi  insuper  et  promisisse  me  protestor  .  .  conmendatori  et  fra- 

20  tribuB  predictis  de  antedictis  quatuor  mansis  warandiam  debitam  facere 
et  consuetam.  Item  profiteor  et  presentibus  recognosco,  quod  ego  et  He- 
dewigis uxor  mea  predicta  manu  conmunicata  renunciavimus  loco  et 
nomine  omnium  puerorum  nostrorum  mansis  predictis.  Si  vero  aliqui 
puerorum  aut  heredum  nostrorum  in  posterum  huic  vendicioni  contra- 

25dicerent,  ego  et  Hedewigis  uxor  mea  sepedicta  hanc  contradictionem 
cajssabimus  et  deponemus.  Ad  majorem  quoque  cautelam  fidejussores 
subscriptos  in  solidum  obligavimus,  quod  pueri  nostri  in  minoribus  annis 
adhuc  constituti,  dum  ad  annos  maturos  pervenerint,  huic  vendicioni  non 

30  contradicant ,  sed  ipsam  ratam  habentes  simpliciter  renuncient  .dictis 
bonis.  Sunt  autem  hü  fidejussores :  Hermannus,  Fridericus  et  Eckehar- 
dus  fratres  camales  dicti  de  Velsberg  et  Wemherus  de  Kichenbach  laicus 
prenominatus.  Nos  vero  Hermannus,  Fridericus  et  Eckehardus  de  Vels- 
berg fratres  et  Wemherus  de  ßichenbach  predicti  fidejussisse  nos  re- 

35  cognoscimus  de  ratihabicione  et  renunciacione ,  ut  premissum  est ,  cum 
oportunum  fnerit ,  a  pueris  facienda.  Hujus  facti  testes  sunt  assumpti : 
dominus  Keimboldus  decanus,  Heymradus  cantor,  Conradus  dictus  Matz 
custos.  Hermannus  de  Bessehe,  Gotfridus  et  Bertoldus  fratres  filii  Gode- 
libi,  canonici  ecciesie  Fritschelariensis,  et  Conradus  filius  Volpurgis  civis 

40  Fritschelariensis  cum  aliis  quam  pluribus  fide  dignis.    In  cujus  rei  testi- 


391  mi  Jan.  9. 

moniam  presens  Bcriptum  sigUlis  ecclesie  Fritschelariensis,  Wemh^ji  de 
Bichenbach  fratris  mei  canonici  ecclesie  Fritschelariensis  supradicti  et 
meo  roboratum  . .  conmendatori  et  fratribus  sepedictis  ego  Hartrados 
daxi  porrigendnm.  Nos  vero  .  .  decanus  et  capitulum  ecclesie  Fritsche- 
lariensis sigillum  ecclesie  nostre  predicte,  ego  quoqne  Wemherus  de  5 
Bichenbach  canonicus  predictns  ad  preces  Hartradi  militis  sepedicti  de 
Bichenbach,  qui  et  sunm  sigillum  apposnit,  sigillum  menm  dnxi  presen- 
tibns  apponendum. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  primo ,  v.  idos 
januarü.  lo 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Von  den  drei  siegeln  ist  nur  noch 
das  dritte  erhalten:  dreieckig;  im  Schilde  zwei  von  rechts  nach  links  sckräg  herab- 
laufende balken ;  umschr.:  S'  HABTBADL  DE-  BI. . .  NBAGH- 


522.    Heinrich  Zweifleisch ^   Heinrich  der  ältere  und  Heinrich  der 
jüngere  von  Urf  überlassen  dem  deutschen  hause  in  Marburg  drein 
hüben  in  Kleinenglis^  welche  Konrad  Walpur gis  bürger  zu  Fritzlar 

von  ihnen  zu  lehn  hatte.    1291  jan,  9. 

1291  Kos  Heinricus  dictus  Zweifleis ,  Heinricus  de  Vrphe  senior  et  Hein- 

Jan.  9.  j^^^g  de  Vrphe  junior  scire  cupimus  universos,  ad  quos  pervenerit  presens 
scriptum ,  quod  tres  mansos  in  minori  Englis  sitos ,  quos  quondam  Gon-  30 
radus  Yolpurgis  civis  Fritschelariensis  a  nobis  in  feodo  habuit,  ad  roga- 
tum  dicti  Conradi,  suorum  heredum  ac  amicorum  cum  consensu  communi 
omnium  heredum  nostrorum,  rennnciantes  Juri  no8tro,  appropriavimus  et 
proprietatis  jure  dedimus  .  .  commendatori  et  fratribus  domus  Theutonice 
in  Marpurg  perpetuo  possidendos,  volentes  . .  commendatorem  et  fratre8  25 
predictos  warantizare  dictis  tribus  mansis ,  prout  justum  fuerit  et  con- 
suetum.  Hujus  rei  testes  sunt :  honorabiles  viri  dominus  Volcwinns  pre- 
positus  ecclesie  Fritschelariensis,  Conradus  dictus  Matz  custos  ejusdem 
ecclesie ;  Conradus  de  Hohinberg,  Conradus  dictus  Schindeleip,  Volcma- 
rus  dictus  Comes,  Wilhelmus  de  Hohemberg,  Hermannus  MoIendinariuB.  30 
magister  Johannes,  et  quam  plures  alii  fide  digni.  In  hujus  facti  eviden- 
tiam  ampliorem  ego  Heinricus  de  Vrphe  senior  presens  scriptum  duxi 
sigilli  mei  munimine  roborandum.  Nos  vero  Heinricus  de  Vrphe  junior 
et  Heinricus  Zweiflechs  predicti,  quia  sigilla  propria  non  habemus,  Hein- 
rici  de  Vrphe  senioris  sigillo  in  hoc  negocio  usi  sumus.  35 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  primo ,   v.  idus 
januarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  wie  an  nr.  388. 


1291  Jan.  9.  ~  1291  Jan.  16.  3(9S 

523.  Ritler  Hermann  von  Wolfershausen  verkauft  dem  deutschen 
hause  bei  Marburg  eine  hübe  zu  Miltelvenne,    1291  jan.  9. 

Noverint  universi  presencium  inspectores,   quod  ego  Hermaonus    I29i 
miles  dictus  de  Wolfershuaen  et  Gerdmdis  nxor  mea  manu  conmunicata  ^'^"' 

5  et  consenBu  unanimi  pueroram  aostronun  omnium  et  heredum  vendidimus 
unum  mansnm  sitom  in  vill^.  dicta  Vennehe  mediocri  religiosis  viris  . . 
conmendatori  et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  Iroso- 
limitani  domnis  apud  Marthpurg  pro  quindecim  marcis  usualis  argenti  jure 
proprietario  perpetuo  possidendum.    Promisimus  insuper  et  presencium 

lotenore  nos  promisisse  recognoscimus  de  predicto  manso  .  .  conmendatori 
et  fratribus  predictis  warandiam  debitam  facere  et  conBuetam.  Proiitemur 
eciam  et  recognoscimus  eandem  peeuniam  nobis  esse  presentatam'  et  in- 
tegraliter  persolntam.  Hujus  vendicionis  nostre  rite  facte  testes  sunt 
assumpti:  Heymeradus  cantor,  Conradus  dictus  Macz  custos,  canonici 

15  ecclesie  Friczsiariensis ;  Heimannus  plebanus  in  Meczehe,  item  Johannes 
plebanus  in  Oudensberg;  Th.  de  Eiben,  Witkindus  dictus  Wackermul, 
Conradus  de  Vslacht  et  Johannes  de  Wirhene,  milites ;  Conradus  de  Lin- 
singen seultetus  in  Gvdensberg  et  Gerlacus  de  Griffeide  cum  aliis  quam 
pluribus  jSde  dignis ;  iteiii  Waltherus  et  Henricus  fratres  dicti  Wiseguckel 

20  cives  in  Gvdensberg,  sub  quorum  testimonio  hec  sunt  facta.  Quia  vero 
ego  Hermaimus  de  Wolfishusin  (!)  antedictus  sigillum  proprium  non 
habeo,  sigillis  civitatis  in  G^densberg  et  domini  Theoderici  de  Eiben 
predicti;  quos  ad  hoc  induxi  meis  precibus,  sum  contentus.  Nos  vero  uni- 
versitas  civium  in  G&densberg  et  Th.  de  Eiben  prenominati  ad  preces 

25  Hermanni  de  Wolfishusen  militis  sepedicti  sigilla  nostra  presenti  Scripte 
duximus  apponenda. 

Actum  anno  domini  m.  cc.  nonagesimo  primo,  v.  idus  januarii. 

Aus  nr.  385  (392)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

524.  Dietrich  und  Heinrich  gebrüder  grafen  von  Hohnstein  genehr- 
30  migen  den  verkauf  von  gutem  zu  Kindelbrück ,  welche  Gottfried  von 

Ehrich  von  ihnen  zu  lehn  hatte  ^  an  das  deutsche  haus  in  Griefstedt, 

Hohnstein  1291  jan.  16. 

Nos  Theodericus  et  Henricus  fratres  comites  de  Hohenstein  universis  1291 
presentis  littere  inspecturis  subscriptam  rei  geste  [noticiam  et  salutem.  •^*"*  ^^* 
35  Presentibus  recognoscimus  et  constare  volumus  publice  confitentes,  quod 
nos  vendicionem  cujusdam  curie  et  agrorum  eidem  curie  attinencium  site 
in  yilla  Eindelbruckin  factam  per  Gotfridum  de  Erich  viris  religiosis 
conmendatori  et  fratribus  domus  in  Grifstete  ordinis  sancte  Marie  Theu- 
tonicorum, quam  quidem  curiam  et  quos  agros  idem  Gotfridps  de  Erich 


396  1291  Jan.  19. 

hactenuB  a  nobis  obtinebat  in  feodo ,  ratam  habemns  et  gratam ,  in  pre- 
dictos  conmendatorem  et  fratres  Grifstete  jas  proprietatis  et  pleni  domi- 
num qnod  in  eisdem  habnimus,  libere  presentibns  transferentes.  In  quo- 
mm  testimoniam  presentem  litteram  ipsis  dedünas  et  dedisse  recognosci- 
mns  ad  supradicti  Gotfridi  preces  et  instanciam  sigillo  mei  Theoderici^ 
comitis  supradicti  de  Hobenstein  munimine  consignatam.  Et  «go  Hen- 
riens  comes  de  Hobenstein  snpradictns  ejnsdem  Tbeoderici  frater  si^llo 
ipsius  fratris  mei  snm  contentus. 

Datum  Hobenstein,  anno  domini  m.  cc.lxxxxi. ,  xvii.  kalendas 
februarii.  lo 

Aus  nr.  723  (737)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

525.    Erzbischof  Gerhard  von  Mainz  giebl  den  wollhälem  und  he- 

Suchern  der  Elisabelhenkircfie  und  der  neuen  kapeile  des  deutschen 

hauses  bei  Marburg  vierzig  tage  ablass.    1291  jan,  19. 

1291  Gerbardus  dei  gracia  sanete  Maguntine  sedis  arcbiepiscopus ,  sacriis 

-'*"*  •  imperii  per  Geimaniam  arcbicancellarius ,  universis  Cristi  fidelibns  pre- 
sentes  litteras  inspecturis  salntem  in  eo,  qui  est  omnium  vera  salus.  Ut 
juxta  officü  nostri  debitum  animarum  saluti  et  fruötui  vias,  quas  possumus, 
preparemus  et  honorabile  monasterium  fratrum  ordinis  bospitalis  sanete 
Marie  Teutbonicorum  apud  Marpurg  in  bonorem  et  laudem  dei  genitricisso 
et  virginis  Marie  et  gloriose  sponse  Cristi  beate  Elyzabet  fabricatnm  ad 
boc ,  nt  Cristus  in  frequenti  et  devota  visitacione  sacri  corporis  prefate 
sponse  sue ,  quod  ibidem  requiescit ,  bac  eciam  capella  de  novo  in  loco 
obitus  ejusdem  sponse  Cristi  constructa  dignis  preconiorum  et  devocionum 
laudibns  frequentetur ,  omnibus  Cristi  fidelibus,  qui  ad  monasterium  et  25 
capellam  supradictas  suas  fuerint  elargiti  elemosinas,  quique  in  die  obi- 
tus beate  Elyzabet  et  translacionis  ejusdem  ac  anniversario  consecracionis 
ecclesie  et  capelle  earundem  et  per  octavas  festorum  supradictomm  cum 
devocione  ad  locum  ipsum  confluxerint  propidacionis  graciam  petitnri, 
de  omnipotentis  dei  misericordia ,  beatoinim  apostolorum  Petri  et  Pauli  so 
meritis  coniisi  vere  penitentibus  et  confessis  xl  dies  criminalium  relaxa- 
mus.  Insuper  omnes  indulgencias  monasterio  sanete  Elyzabet  et  capelle 
predictis  in  Marpurg  nostre  dyocesis  a  venerabilibus  patiibus  archie- 
piscopis  et  episcopis  rite  et  racionabiliter  concessas  auctoritate  nostra  ap- 
probamus  et  presentis  scripti  munimine  confirmamus.  35 

Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  primo,  xiiii?  kalendas  februarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen.  Von  einer  Uhn- 
lichen  urk.  erzbischof  Boemunds  von  Trier  (1289—1299)  ist  ungefähr  der  dritte  theil 
hinten  abgerissen  und  vom  datum  nur  noch  lesbar:  „Marpurg,  anno  domini  m?cc? 
...."  Orig.-perg.  wie  vor.   Siegel  abgefallen.  4ft 


1291m&nE29.  397 

526.  Das  deutsche  haus  in  Marburg  verspricht  der  hegine  Aha  auf 
lebenszeit  den  ertrag  der  ihm  von  ihr  geschenkten  guter  zu  Weimar 

zu  liefern.    1291  märz  29. 

NoB  frater  Gonradus  de  Manderen  conmendator  ceterique  fratres    1291 

5  hospitalis  sancte  Marie  Theiitonicorum  Jerosolimitani  domns  in  Marparg 
coram  universis  publice  recognoscimus  et  presentibus  protestamar.  quod 
cum  Aba  beggina  iilia  quondam  Gerlaci  dicti  Grusen  civis  in  Marpurg 
bona  quedam  in  Wimere ,  que  empta  fuerunt  a  Graftone  dicto  Budinc, 
conparaverit  pro  viginti  Septem  talentis  denariorum  Marpurgensium  et 

lonobis  seu  domui  nostre  Marpurg  predicte  ea  in  remedium  anime  sue  et 
parentum  suorum  contulerit,  nos  ejusdem  beneficiis  grato  affectu  occur- 
rere  volentes,  promisimus  et  in  hiis  scriptis  promisisse  recognoscimus, 
quod  omnes  proventus  seu  fructus  eorundem  bonorum  eidem  Abe  inte- 
graliter  ministrabimus  ad  terminum  sue  vite.    Gedunt  autem  de  predictis 

i5bonis  preter  fructus  agrorum  annuatim  duo  anseres,  duo  puUi  et  unus 
puUus  camiprivialis ,  una  metreta  olei  et  sex  denarii  in  pane ,  que  spe- 
cialiter  expressa  cum  singulis  et  universis  eorundem  bonorum  redditibus 
eidem,  ut  dictum  est,  integraliter  porrigemus.  Postquam  vero  ipsa  de- 
cesserit,  dicta  bona  cum  suis  proventibus  domui  nostre  cedent  jure  pro- 

20prio  in  perpetuum  possidenda;  ita  tamen,  quod  dicti  fructus  seu  redditus 
in  fratrum  consolacionem  seu  pitanciam  expendentur,  qui  inquam  fratres 
predicte  Abe  et  parentum  suorum,  videlicet  Gerlaci  et  Mehthildis,  anni- 
versarium  cum  soUempnitate  consueta  vigiliarum  et  missarum  in  perpe- 
tuum celebrabunt.  Testes  hujus  facti  sunt  assumpti :  frater  Gonradus  de 

25  Manderen  predictus ;  frater  Bruno  plebanus  in  Marpurg  ^) ,  frater  Johan- 
nes de  Wetflaria ,  sacerdotes ;  frater  Ecklo  de  Fronhusen  viceconmenda^ 
tor,  A^ter  Sifridus  hospitalarius  et  frater  Goblo  traperarius  cum  aliis 
fratribus  quam  plurimis  fide  dignis.  In  cujus  facti  memoriam  et  robnr 
eidem  Abe  presentem  cedulam  cum  appensione  nostri  sigilli  duximus 

30  porrigendam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  primo .   quarto  kalendas 
aprilis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  abgefallen. 

527.  Reinhard  von  Altenburg  entsagt  seinen  ansprachen  auf  die  von 
3b  seinem  Schwiegervater  Wittekind  von  Holzheim  dem  deutschen  hause 

bei  Marburg  verkaufte  fischerei  zu  Gombet.    1291  märz  29. 

Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  ego  Reinhardus  de    ^^^^ 

min  29. 


1)  Vgl.  nr.  484. 


398  1291  «pr.  10. 

Aldenburg  una  cnm  uxore  mea  Gerdrude  legitima  preeise  remmciamus 
et  renunciavimus  omni  juri.  quod  nobis  in  aqua  Gumpethe,  quam  Wide- 
kindus  miles  de  Holzhem  pater  mee  uxoris  vendidit  venerabilibus  fratri- 
buB  domus  Theuthonice  aput  Marpurg  ^) ,  jam  in  presenti  seu  in  futnro 
conpetere  videretur  de  obitu  vel  ex  resignacione  militis  supradicti.  In  5 
cujus  rei  testimonium  predictis  fratribus  dedi  presentem  litteram  mei  vi- 
delicet  Reynbardi  sigilli  munimine  roboratam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxx?  i?,  iiii?  kalendas  aprilis. 

Ans  dem  zerrissenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).  Siegel  abgefallen. 

528.    Hermann  von  Felsberg  verkauft  dem  deutscf^n  hause  bei  Mar-  \o 

bürg  guter  zu  Oberbesse.    1291  apr.  10. 
1291  Ad  futuram  rei  memoriam  omnibus  tam  presentibus  quam  fntnris 

»P'-  i*^-  haue  litteram  visuris  eupio  esse  notum,  quod  ego  Hermannus  de  Vellis- 
perg  cum  bono  consensu  et  libero  Cvnegundis  uxoris  mee  necmon  Eckardi 
et  Hermanni  filiorum  meorum  bona  volnntate  ad  hoc  aceedente  viris  ho- 15 
norabilibus  .  .  commendatori  et  fratribus  domus  Theutonice  apud  Mar- 
purg vendidi  bona  mea  singula  et  universa  in  snperiori  Besse  Sita  et 
bona,  que  dicuntur  Zosavngreberint,  preter  decimam  ejusdem  loci ,  qne 
diciturZosaunger,  omni  jure  proprietatis,  quo  possedi,  pro  triginta  mar- 
eis  usualis  argenti  et  una  marca  terre  Hassie  et  duobus  maldrte  avene  ^o 
justo  titulo  proprietatis  quiete  ac  padfice  in  perpetuum  possidenda.  Ke 
igitur  predicta  vendicio  ab  ullo  in  posterum  infringi  possit  vel  infirmari. 
me  predictis  fratribus  una  cum  Eckardo  milite  patre  meo  necnon  Fride- 
rico  et  Eckardo  fratribus  meis  ad  veram  warandiam  bonorum  predictorum 
per  presentes  obligamus.  Testes  hujus  facti  sunt:  dominus  Wemerus  dev^ 
Richinbach  et  dominus  Hermannus  de  Besse  canonici  ecclesie  Fritsla- 
riensis;  Eckardus  miles  de  Yellisperg  ejus^)  pater,  Fridericus  et  Eckar- 
dus  fratres  ipsius,  Wemerus  dictus  Logelin,  Johannes  dictus  Harlon, 
Heydericus  scultetus,  et  alii  quam  plures  fide  digni.  In  cujus  rei  ariden- 
ciam,  robur  ac  debitam  firmitatem  prefatis  commendatori  et  fratribus^ 
presens  scriptum  sigillo  meo  dedi  roboratum  necnon  domini  Wemeri  de 
Richinbach  canonici  ecclesie  Fritslariensis  et  Eckardi  militis  patris  mei, 
que  ad  preces  meas  sunt  appensa.  Kos  vero  Wemerus  de  Richinbach  et 
Eckardus  miles  de  Yellisperg  ad  preces  ipsius  Hermanni  nostra  sigilla 
appendisse  recognoscimus  per  presentes.  35 

Actum  anno  domini  cc?  nonagesimo  primo,  quai*to  idus  aprilis. 

Superscripcionem ,  videlicet  „dedi  roboratum"  presentibus  approba- 
mus  ^) . 

1)  Nr.  506. 

2)  80  im  orig.  statt  mens.  4,, 

3)  Diese  worte  des  vorhergehenden  textes  sind  nämlich  im  orig.  nachtraglieh  eingeflickt. 


1291  apr.  tO.  399 

AuBorig.-perg.  in  Marburg  fdentBcho.).  Siegel:  1)  oval;  Maria  mit  dem  kinde 
im  bruBtbilde,  darunter  ein^m  altar  Icniendein^eistlicher ;  umschr.:  S-' W'NHl- 
D'  RICHNBACII-  CAN-  ECCE-  FRITSLARIEN-  2}  und  3)  mir  noch  brucbstücke; 
dreieckig;  im  Schilde  drei  querbinden,  darfiber  ein  von  links  nach  rechts  schräg 
herablanfender  balken. 


529.  Die  brüder  Hermann  und  Ludwig  Matz  entsagen  ihren  rechten 
auf  die  guter  zu  Kerstenhausen^  welche  das  deutsche  haus  bei  Marburg 
von  Berthold  von  Wildungen  und  Wilhelm  von  Homberg  gekauft  hat. 

1291  apr,  10. 

to        Ad  futuram  rei  memoriam  nos  Hermannus  et  LüdewicuB  fratres  dicti    1291 
Mayz  universis  hanc  litteram  inspecturis  cnpimus  esse  notum ,  qiiod  nos  '^'' 
de  communi  omnium  et  singuloL  nostroL  heredum  conseBSn,  vide- 
licet  uxoris  mee  Adelhedis ,  mei  Hermanni  jam  predicti ,  puerorumque 
meorum  Wemheri^  Conrad! ,  Lndewici  necnon  cognatornm  nostrorum, 

i^scilicetHennanni,  Lndewici  et  Johannis  dicti  Mayz,  simplidter  et  precise 
rennnciamns  et  rennnciayimus  omni  jnri  seu  occasioni  jnris ,  qne  nnnc 
pro  tempore  vel  in  fntnrum  nobis  in  bonis ,  qne  honorabiles  viri .  .  con- 
mendator  et  fratres  domns  Tenthonice  apnt  Marpurg  emerunt  erga  Ber- 
tholdnm  de  Wildungen  filium  Theoderici  dicti  Geci  in  villa  Kyrstenhusen 

20  et  Wilhelmnm  de  Hoynberc ,  nbicnmqne  ^) ,  transferentes  in  ipsos  fratres 
et  nos  transtnlisse  recognoscimus  quicqnid  juris  in  proprietate ,  feodo, 
possessione  et  dominio  dictorum  bonorum  habuimus  vel  habere  debuimus 
usque  modo ;  sie  sane ,  nt  ipsi  fratres  eadem  bona  titulo  vere  proprietatis 
in  perpetuum  possideant  libere  et  quiete.  Promittimus  insnper  predictis 

2^  fratribus  pro  Johanne  nostro  congnato ,  qui  tempore  renunciacionis  fuit 
absens,  warandiam  facere  debitam,  ubicumqne  seu  quandocumque  fueri- 
mus  reqnisiti.  In  cnjus  rei  testimonium  sepedictis  fratribus  presentem 
litteram  dedimus  et  eandem  petivimus  sigilli  honorandi  yiri  domini  Gon- 
radi  custodis  Fritslariensis  ecclesie  munimine  roborari.  Nos  quoque  Con- 

^0  radns  cnstos  jam  predictus  recognoscimus  per  presentes ,  qnod  ad  preces 
predictorum,  videlicet  Hermanni  et  Ludewici  ac  heredum  suorum,  nostrum 
sigillum  presentibus  apposuimus  in  testimonium  predictorum.  Testes 
sunt :  donynns  L.  prepositus  ecclesie  Fritslariensis  ^j .  dominus  Conradus 
dictus  Mayz  cnstos  ecclesie ,  Hermannus  et  Eckehardus  fratres  de  Veils- 

35  perg,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxx?  primo,  iüi?  idus  aprilis. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deütscho.).   Siegel  abgefallen. 

1)  Hier  fehlt  im  orig.  oompetebat  oder  ein  gleichhedentender  ausdnick. 

2)  So  deutlich  im  orig.,  obgleich  tn  dieser  zeit  Yolkwin  als  propst  zu  Fritzlar  erscheint. 


400  1291  apr.  19. 

530.  Dei'  Pfarrer  Dietrich  zu  Weilburg  schenkt  dem  deutschen  harne 

hei  Marburg  seine  guter  zu  Kinzenhachy  Niedercleen^  Holzhausen  bei 

Cleen^   Wallendorf ^  Naunheim  und  Mertinshausen . 

Wetzlar  1291  apr.  19. 

1291  In  nomine  domini,  amen.   Ne  res  geste  cadant  in  oblivionem,  solents 

aor   19 

a  litteris  et  testibas  reeipere  firmitatem.  Hinc  est,  quod  ego  Theoderiens 
plebanus  in  Wyleburg  Treuerensis  dyoceBis  notum  esse  cupio  et  eonstare 
universis  audituris  has  litteras  sen  yisnris,  quodsana  deliberatione  preha- 
bita,  mentis  bene  conpos  et  corporis  dedi,  contuli  et  assignavi ,  do  in  hi\s 
scriptis,  confero  irrevocabiliter  et  assigno  viris  religiosis  in  Cristo  dilectisio 
.  .  conmendatori  et  fratribus  domns  Teuthonice  apud  Marburg  Magnntine 
dyocesis  bona  mea  tarn  mobilia  quam  inmobilia  universa  in  quibusconque 
rebus  consistentia  donatione  inter  vivos  vere  proprietatis  tytulo  possidenda  et 
habenda  ex  nunc  in  antea  cum  omni  jure  et  dominio,  quod  habui  hactenns 
in  eisdem,  ob  meam  et  parentum  meorum  animarum  remedium  et  salutem  15 
dono  elemosine  perpetuo  propter  deum.  De  quibus  bonis  cessi,  cedo  et  me 
cessisse  sinpliciter  confiteor ,  eademque  bona  cum  omnibus  juribuB  et 
pertinentiis  suis  resignavi  libere  et  resigno  in  manus  et  potestatem  con- 
mendatoris  etfratrumpredictorum,  faciens  eos  etconstituensverosdominos 
bonorum  hujusmodi  omnium  et  legitimos  possessores,  transferens  qaoquezo 
in  ipsos  conmendatorem  et  fratres  omne  jus  et  omne  dominium ,  quod  in 
ipsis  bonis  michi  quomodolibet  conpetebat ;  sie  sane ,  ut  ipsi  bona  eadem 
tytulo  superius  expresso  possideant  et  obtineant  libere  in  perpetuum  pleno 
jure  et  eis  gaudeant  et  fruantur pacifice  et  quiete.  Inmobilia  quidem  bona 
mea  sita  sunt  in  Kinzenbach ,  in  inferiori  Cle ,  in  Holzhusen  apud  Cle  et2S 
in  Walderdorf;  item  in  Nuenheim  due  vinee  et  ager  unus  terre  arabilis 
ibidem ;  in  Mertinishusen  pratum ,  quod  vocatur  Brule.  De  bonis  autem 
meis  mobilibus  sunt  penitus  expediti.  In  cujus  facti  testimonium  et  robur 
tradidi  eisdem  .  .  conmendatori  et  fratribus  presens  scriptum  exinde  oon- 
fectum  sigillis  ecclesie  in  Aldenburg  Premonstratensis  ordinis ,  eivium  et  ^^ 
.  .  plebani  Wetflariensium ,  que  apponi  instanter  rogavi ,  et  meo  sigillo 
proprio  sigillatum ;  renuntians  plane,  simpliciter  et  expresse  in  hoc  scripto 
omni  juris  remedio  canonici  vel  civilis ,  per  quod  predicta  donatio  mea 
inpediri  seu  revocari ,  rescindi  vel  inmutari  posset  in  parte  ftliqua  vel  in 
toto ,  aut  quod  dictis  .  .  conmendatori  et  fratribus  contrariari  vel  obesse  ^ 
michique  suffragari  vel  prodesse  valeat  aliqualiter  in  posterum  in  hac 
parte.  Hujus  rei  testes  sunt:  discreti  et  honesti  viri  Walterus  quondam 
plebanus,  Theodericus  nunc  existens  plebanus  Wetflariensis  et  Anshelmus 
vicariuB  in  ecclesiaWetflariensi,  sacerdotes;  item  Godefridus  dominus  de 
Merenberg  junior,  Dymarus  de  Calismunt  et  Buze  de  Elewenstat,  milites;  4v 


1291  mal  14.  iOI 

item  Wygandus  Dytthere,  Heynemannus  Gerberti  et  Conradus  de  Drydorf, 
scabini  Wetflarienses,  vocati  ad  hoc  in  testimonium  et  rogati.  Nos  soror 
Gerdrudis  filia  beate  Elyzabet  magistra,  frater  H.  prior  et  conventus 
ecclesie  in  Aldenburg  predicte,  scabini  etconsulesWetflariensesacTheo- 
5  dericus  plebanus  ibidem  reeognoscimus ,  quod  ad  preces  Theoderici  ple- 
bani  de  Wyleburg  supradicti  sigilla  nostra  presentibus  sunt  appensa. 

Actum  Wetflarie  et  datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  primo, 
xiii?  kalendas  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Von  den  vier  siegeln  sind  nur  noch 

10  die  zwei  letzten  wol  erhalten.  Beide  oval ;  das  erste  zeigt  eine  lilie  mit  der  umschr.: 

S-'PLEBANI*WILEB'-;  auf  dem  zweiten  Christus  am  kreuz,  daneben  zwei  trauernde 

gestalten  und  daninterein  kniender  geistlicher;  umschr.:  S*'  THEOD'ICI*  PLEB'I- 

ECCE.  WETFLAMEN. 


531 .  Ritter  Hermann  von  Wolfershamen  verkauft  dem  deutschen  hause 
15  bei  Marburg  eine  halbe  hübe  zu  Bergheim  bei  Gombet,  1 291  mai  1 4. 

In  nomine  domini,  amen.   Notum  sit  omnibus  tam  presentibus  quam    1291 
futuris,  quod  ego  Hermannus  de  Wolffershnsen  miles  accedente  consensu 
uxoris  mee  Gerdrudis  ac  omnium  heredum  meorum,  matura  et  multi- 
plici  deliberacione  prehabita  vendidi  honorandis  viris  .  .  conmendatori  et 

20  fratribus  domus  Teuthonice  aput  Marpurg  dimidium  mansum  in  Berchem 
i:>rope  Gumpethe  situm  pro  Septem  talentis  Fritslariensibus  cum  omnibus 
suis  pertinenciis,  videlicet  pratis,  pascuis,  campis,  nemoribus,  jure  here- 
ditario  perpetuis  temporibus  possidendum ;  •  renuncians  omni  juri  seu  oc- 
casioni  juris,  que  michi  nunc  pro  tempore  vel  in  futurum  ac  meis  heredi- 

25  bus  posset  in  ipso  manso  conpetere  seu  deberet.  Et  predictam  pecuniam 
ab  eisdem  .  .  conmendatore  et  fratribus  michi  solutam  esse  et  me  eandem 
personaliter  recepisse  recognosco  litteras  per  presentes.  In  cujus  fei 
testimonium  sepedictis  fratribus  presentem  litteram  dedi  Theoderici  de 
Elbene  militis ,  quia  proprio  sigillo  careo ,  sigilli  munimine  roboratam. 

30  Preterea  ego  Theodericus  de  Elbene  miles  jam  predictus  recognosco  per 
presentes,  quod  ad  preces  ipsius  Hermanni  militis  jam  predicti  ac  heredum 
suorum  meum  sigillum  presentibus  apposui  in  testimonium  predictorum. 
Hujus  rei  testes  sunt :  dominus  Hemeradus  cantor ,  Conradus  dietus  Maiz 
custos,  Wemherus  de  Rychenbach,  canonici  Fritslarienses ;  Johannes 

35  plebanus  in  Gudensberc ;  Theodericus  de  Elbene ,  Widekyndus  Wacher- 
mul ,  Conradus  de  Huslat ,  milites :  Henricus  de  Wizenhusen ,  Conradus 
de  Lynshungen,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?i?,  secundo  idus  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 

Hess.  Urkundenbnch.    I.  26 


402  t291  maf  15. 

332.    Volkmar  Grebe  und  Konrad  Walpur gis  Bürger  zu  FriUlar  ver- 
kaufen dem  deutschen  hause  hei  Marburg  eine  hübe  zu  Mandem. 

1291  mat  15. 

1291  Ad  faturam  rei  memoriam ,  nos  Volcmarua  Comes  et  Conradns  Vol- 

purgis  cives  Fritslarienses  coram  universis  recognoscimus  et  presentibus » 
publice  protestamnr ,  quod  matura  et  mnltiplici  deliberacione  prehabita 
cum  consensu  onmium  herednm  nostrorum  yendidimus  honorandis  viris 
. .  conmendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice  aput  Marpurg  et  nos  yen- 
didisse  recognoscimus  quendam  mansum  in  Manderen  situm  pro  octo 
marcis  usualis  argenli  cum  omnibus  suis  pertinenciis ,  yidelicet  pratis,  lo 
pascuiS}  campis,  areis,  aquis ,  nemoribus,  jure  hereditario  perpetuis  tem- 
poribus  possidendum ;  renunciantes  omni  juri  seu  occasioni  juris ,  que 
nunc  pro  tempore  yel  in  futurum  nobis  in  ipso  manso  ac  nostris  heredi- 
bus  posset  conpetere  seu  deberet.  Et  predictam  pecuniam  ab  eisdem  con- 
mendatore  et  fratribus  nobis  solutam  esse  ac  nos  eandem  personaliter  i^ 
recepisse  recognoscimus  per  presentes.  In  cujus  rei  testimonium  sepe- 
dictis  . .  conmendatori  et  fratribus  presentem  litteram  dedimus  et  eandem 
petiyimus  sigilli  ciyitatis  ciyium  in  Fritslaria  munimine  roborari.  Preterea 
nos  scabini  et  ciyes  in  Fritslaria  uniyersi  recognoscimus  per  presentes. 
quod  ad  preces  predictorum,  yidelicet  Volcmari  et  Conradi  nostiorami:i 
ciyium  nostrum  sigillum  presentibus  apposuimus  in  testimonium  yeritatU. 
Hujus  rei  testes  sunt:  Gonradus  dictus  Syndeleip,  magister  Gonradus 
medicus ,  Rymundus ,  Henricus  de  Holzhem ,  Hermannus  Molendinarii, 
Henricus  de  Rytthe ,  Syfridus,  de  Nouo  Gastro ,  Albertus  de  Waldecken. 
ciyes  Fritslarienses ,  et  quam  plures  alii  fide  digni.  ^ 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xci?,  idus  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (dentBcho.).    Auf  der  rückseite  steht  yon  hand 
des  XIV.  Jahrb.:  Emptio a  Volgmaio  dicto  Grebe.    Siegel  abgefallen. 

533.  Heinrich  der  ältere  und  Heinnch  der  jüngere  von  Urf  verkaufen 
dem  deutschen  hause  bei  Marburg  vier  hüben  in  Kleinenglis.      ^' 

1291  mal  15. 

1291  Ad  futuram  rei  memoriam,  nos  Henricus  senior  et  Henricus  junior 

dicti  de  Hurephe  coram  uniyersis  recognoscimus  et  presentibus  publice 
protestamur ,  quod  nos  matura  et  multiplici  deliberacione  prehabita  enm 
consensu  uxorum  nostrarum,  mee  Henrici  senioris  dicte  Ghunegund,  mee^ 
quoque  Henrici  junioris  dicte  Juttha,  ac  omnium  aliorum  heredum  nostro- 
rum yendidimus  honorandis  yiris  .  .  conmendatori  et  fratribus  domos 
Teuthonice  aput  Marpurg  et  nos  yendidisse  recognoscimus  quatuor  mansos 
in  minori  Enghelis  sitos  pro  triginta  octo  marcis  usualis  argenti  cum  oiO' 


mal  15. 


1291  jan.  18.  403 

nibus  suis  pertinenciis,  videlicet  pratis,  campis,  aquis.  pascnis,  nemoribus 
ac  Omnibus  aUis  jure  hereditario  perpetuis  temporibus  possidendos ;  re- 
nunciantes  omni  jnri  seu  occasioni  juris ,  que  nunc  pro  tempore  vel  in 
futurum  nobis  ac  nostris  heredibus  posset  conpetere  seu  deberet.  Et  pre- 

^  dictam  pecuniam  ab  eisdem  .  .  conmendatore  et  fratribus  nobis  solutam 
esse  et  nos  eandem  personaliter  recepisse  recognoscimus  per  presentes. 
In  cujus  rei  testimonium  sepedictis  . .  conmendatori  et  fratribus  presentem 
litteram  dedimus  ambo  uno  sigillo  contenti ,  mei  scilieet  Henrici  senioris 
sigilli  munimine  roboratam.    Et  tamen  nichilominus  eandem  petivimus 

^^sigilli  Wemheri  de  Sweinsber  militis  robore  roborari.  Preterea  ego 
Wemherus  jam  predictus  recognosco  per  presentes,  quod  ad  preces  pre- 
dictorum  Henrici  [et]  Henrici  meum  sigillum  presentibns  apposui  in  testi- 
monium veritatis.  Testes  sunt :  dominus  Volcwinus  prepositus  Fritslarien- 
sis.  Hemeradus  cantor,  Conradus  dictus  Maiz  custos,  Wemherus  de 

1^  Rychenbach,  canonici  ibidem ;  Henricns  plebanus  de  Engelis ;  Wemherus 
de  Sweinsberc,  Conradus  de  Holephe,  Theodericns  de  Elbene,  Hermannus 
de  Wolfershusen ,  Widekindus  Wachermul ,  milites ,  et  quam  plures  alii 
fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  primo,  idus  maji. 

^^  Ego  edam  Conradus  senior  de  Hurephe  miles  ad  rogatum  ipsomm 
Henrici  et  Henrici  meum  sigillum  apposui  in  testimonium  predictomm. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Von  den  drei  siegeln  hängt  noch  ein 
stUck  des  ersten  und  das  zweite  an;  beide  dreieckig;  im  felde  zwei  von  einander 
abgewandte  adlerköpfe;  umschr.  des  zweiten :  SIGILLVM- CONRADI- DE- ÜRFE- 

^^  534.  Hermann  von  Löwenstein  überweist  beim  eintritte  seines  bruders 
Heinrich  in  den  deutschen  orden  dem  deutschen  hause  bei  Marburg 
guter  zu  Borken  und  drei  viertel  kam  jährlich  zu  Herboldshaiisen. 

1291  jun.  18. 
In  nomine  domini,  amen.  Ego  Hermannus  de  Lewensten  filius  Her-  ,  ^^^\' 

jiin.  lo. 

somanni  de  Byshofshusen  una  cum  fratribus  meis,  videlicet  Wemhero, 
Bertholdo ,  Alberto  et  aliis  coheredibus  universis  coram  omnibus  recog- 
noscimus et  presentibuB  publice  protestamur ,  quod  cum  religiosi  viri  .  . 
conmendator  et  fratres  domus  Teuthonice  aput  Marpurg  Henricnm  fratrem 
nostrum  in  ipsorum  confratrem  receperint  pnie  et  simpliciter  propterdeum, 

35  nos  grato  affectu  eorum  benivolencie  occurrere  volentes,  ipsis . .  conmenda- 
tori et  fratribus  contulimus  bona  nostra  inBurchene  sita  cum  omnibus  suis 
pertinenciis,  scilieet  pratis,  pascuis,  areis,  campis,  aquis,  silvis,  ecclesiarum 
juribus,  pro  parte  sue  hereditatis  predieti  Henrici  fratris  nostri  jure  here- 
ditario perpetniB  temporibus  libere  possidenda.    Insuper  tria  quartalia 

40  siliginis  predictis  fratribus  de  bonis  nostris  in  Herboldehusen  sitis  jure 

26» 


404  1291  JQD.  20. 

predicto  ministi'abimus  annuatim.  Et  horum  omninm  warandiam  facere 
promisimus ,  ubicumque  seu  quocienscumque  fuerimus  requisiti.  Renun- 
ciamns  eciam  et  renanciavirnns  in  hiis  scriptis  omni  juri  sen  occasioni 
juris ,  que  nobis  nunc  pro  tempore  vel  in  futurum  in  ipsis  bonis  poBset 
Gonpetere  seu  deberet.  Et  ne  predicta  ordinacio  sive  donacio  in  posterum  5 
possit  per  nos  aut  nostros  successores  aliquatinus  infirmari ,  sepediclis  .  . 
conmendatori  et  fratribus  presentem  litteram  dedimus  uno  sigillo  con- 
tenti,  Hermanni  fratris  nostri  sigilli  munimine  roboratam.  Petivirnus 
quoque  eandem  cum  Wemheri  de  Westerburc  et  Wemheri  de  Sweinsberc 
militum  sigillorum  muniminibus  roborari.  Preterea  nos  Wemherus  etio 
Wemherus  milites  jam  predicti  recognoscimus  per  presentes ,  quod  ad 
preces  congnatorum  nostrorum  predictorum  Hermanni ,  Bertholdi ,  Wem- 
heri, Alberti  nostra  sigilla  presentibus  apposuimus  in  testimonium  veri- 
tatis.  Hnjus  facti  testes  sunt:  Wemherus  de  Westerburc,  Wemhems  de 
Sweinsberc,  milites;  Henricus  Fridach,  Henricus  de  Engelis,  Johannes  1 5 
Widerewe  et  filius  suus  Johannes ,  Bmno  de  Kyrstenhusen ,  Hartmannus 
Spillenere,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxxi?,  xiiii.  kalendas  julii. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche. J*    Von  den  drei  siegeln  hängt  noch  das 
dreieckige  dritte  beschädigt  an ;  darauf  ein  rechtsum  aufgerichteter  gekrönter  lOwe;  20 
umschr. :  SIGILLÜM-  HERM . . .  L  DE-  LEWE . . .  EN- 


jun.  20. 


535.    Das  deutsche  haus  bei  Marburg  verspricht  dem  Werner  auf 

lebenszeit  den  ertrag  der  von  ihm  geschenkten  guter  zu  Allna  und  elf 

Schillinge  jährlich  aus  gutem  zu  Möllenbach.    1291  jun.  20. 

1291^  Nos  frater  Gonradus  de  Manderen  conmendator  ceterique  fratres25 

domus  Teuthonice  aput  Marpurg  ad  universomm  noticiam  cupimus  de- 
venire,  quod  cum  Wemhems  in  do . .  porte  nostre  ob  anime  sue  remedium 
nobis  et  domui  nostre  in  Alnahe  conparaverit  quedam  bona,  nos  beneficiis 
suis  occurrere  volentes ,  promisimus  et  promittimus  in  hiis  scriptis ,  quod 
omnes  et  singulos  redditus  de  predictis  bonis  provenientes  eidem  Wem-  3o 
hero  ministrabimus ,  quamdiu  vixerit,  annuatim.  Insuper  predicto  Wem- 
hero  undecem  solides  de  bonis  in  Mulebach  sitis  tenemur  annis  singulis 
presentare.  Postquam  autem  diem  clauserit  extremum,  dictomm  bonomm 
redditus  ad  nos  et  domum  nostram  in  anime  sue  remedium  libere  devol- 
ventur ;  ita  tamen ,  quod  de  bonis  in  Alnahe  fratribus  in  quolibet  suo  an-  35 
niversario  pittantia  ministretur.  Et  ne  hoc  factum  ab  aliquo  nostro  sue- 
cessore  valeat  irritari ,  sepedicto  Wemhero  presentem  litteram  dedimus 
nostri  sigilli  robore  stabilitam.   Hujus  rei  testes  sunt :  frater  Rycholfus 


1291  Jul.  13.  —  1291  ang.  23.  405 

prior,  Conradus  de  Herberyn,  sacerdotes;  Eckehardus  de  Vronhusen, 
Gobelo  traperarius,  Syfiidns  Goiz,  et  quam  plnres  alii  fide  digni. 
Datam  aimo  domini  m?  cc?  xci9,  xii.  kalendas  jnlii. 

Aus  dem  beschädigten  orig.-perg.  mit  siegelbrnchstfick  in  Marburg  (deutsche.). 
5  Siegel  verletzt. 

536.  Graf  Friedrich  der  ältere  von  Beichlingen  iiberlässt  dem  deut- 
schen hause  in  Griefstedt  eine- hübe  zu  Günstedt  gegen  eine  andere  zu 

Frömmstedt.  1291  jul.  13. 

Nos  Fridricns  dei  gracia  comes  de  Bichelingen  senior  recognoscimns    1291 
lotenore  presenciuin  lueide  protestantes,  quod  mansum  sitnm  in  Gunestete,    ^" ' 
quem  Henricus  de  Deinstete  jure  feodali  possedit ,  eomnutayimus  nostro 
nomine  nostrorumque  saccessomm  fratri  Gotfrido  de  Komre  conmendar- 
ton  ceterisque  fratribus  domns  Thentonice  in  Grifstete  in  hnnc  modum, 
quod  idem  conmendator  ceterique  fratres  predicti  pro  eodem  manso  alinm 
15  mansum  situm  in  Frimingestete  presentabnnt ,  quem  eidem  Henrico  de 
Deinstete  predicto  nomine  prioris  mansi  jure  contulimus  feodali.  Hujns 
tractatus  testes  sunt :  Conradus  de  GoUede ,  Hermannns  de  Kaspenberc, 
Fridricns  de  Hemeleybin ,  milites ,  et  plures  alii  fide  digni.   In  hujus  rei 
evidenciam  pleniorem  dedimus  ipsis  fratribus  presentem  litteram  con- 
20  scriptam  sigillo  nostro  presenti  firmiter  solidatam. 

Datum  et  actum  anno  domini  m.  cc.  Ixxxxi.,  in  die  Margarete. 

Aus  nr.  703  (716)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

537.  ErMschof  Gerhard  von  Mainz  bestätigt  den  tausch  zwischen 
dem  detUschen  orden  und  dem  Marienstift  zu  Erfurt  hinsichtlich  der 

25  Lorenzkirche  zu  Fahnern  und  der  Nicolaikirche  zu  Erfurt. 

Neuhaus  1291  aug.  23*). 

Gerbardus  dei  gracia  sancte  Maguntine  sedis  arcbiepiscopus .  sacri    I29i 
imperii  per  Germaniam  archicancellarius ,  universis  presentes  litteras  in-  *"^'  ^^' 
specturis  tam  presentibus  quam  futuris  salutem  et  sinceram  in  domino 

30  caritatem.  Cum  a  nobis  petitur,  quod  jnstum  est  et  honestum .  tam  vigor 
equitatis  quam  ordo  exigit  racionis ,  nt  id  per  nostram  sollicitudinem  ad 
debitum  perducatur  effectum.  Eapropter  cum  dilecti  in  Gristo  religiosi 
viri  frater  Burchardus  de  Swanden  olim  generalis  magister  hospitalis 
sancte  Marie  Theutonicomm  et  fratres  ejusdem  ordinis  ecclesiam  sancti 

35  Laurencii  in  Vanre ,  cujus  jus  patronatus  pertinuit  adeosdem,  et  Lam- 
pertus  prepositus  ecclesie  sancte  Marie  Erfordensis  ecclesiam  sancti  Ni- 
\ 

1)  Vgl.  nr.  500  u.  508. 


nov.  11. 


406  1291  nOT.  11. 

colai  infra  mnros  Erfordenses  snper  pontem  Liebmannesbrakke ,  cujus 

jus  patronatas  ad  ipsnm  pertinuit,  accedente  capituli  sui  consensn  ex 

racionabilibus  cansis  ad  invicem  permntarint ,  pront  in  litteris  saper  eo 

confeciis  plenios  continetor,  nos  tarn  dictornm  fratmm  qnam  .  .  prepositi 

devotis  supplicacionibus  inclinati ,  qnod  per  ipBos  in  hac  parte  provide  i 

factum  existit,  ratum  habemns  et  firmnm,  illnd  auctoritate  presencinm 

confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimns  nostro ,  archi- 

diaconi  loci;  qni  pro  tempore  fnerit,  et  cnjnslibet  alterins  in  omnibug 

jure  Balvo. 

Datnm  apad  Nouam  Domum ,  x?  kalendas  septembris ,  anno  domini  i» 

millesimo  ducentesimo  nonogesimo  primo ,  pontificatas  vero  nostri  anno 

tercio. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)  mit  siegelbruchBtttok  an  roth  und  gelheo 
seidenfäden. 

538.    Benigna  wittwe  Heinrichs  von  Treysa  verkauft  dem  deutschen  i; 
hause  in  Marburg  den  vierten  theil  eines  gutes  zu  Holzheim. 

1291  nov.  11. 

]  291  Noverint  universi  et  singnli  presentinm  inspectores,  qnod  ego  Benigna 

reliota  bone  memorie  Henrici  de  Treyse  liberaliter  et  Tolnntarie  vendidi 
honorandis  viris  . .  commendatori  et  fratribns  domuB  Tenthonioe  in  Marc-  ^ 
porg  meam  qnartam  partem,  quam  habni  in  allodio  sito  in  Holtzeym, 
quod  fuit  olim  Hartmodi  dicti  Svinoge  mei  avi ,  cum  omniboB  et  singnlis 
Buis  pertinentiis  tam  in  villa  quam  extra  villam ,  aqniB ,  pratis ,  lignis, 
pascuis  et  aliis  jnribus  qnibascumqae  pro  decem  et  novem  talentis  et 
decem  BolidiB  denariorum  Fritslarie  uBnalium  ipsis  et  predicte  sne  domni  t- 
inMarcpurg  qniete  et  pacifice  proprietatistitaloinperpetuumpoBsidendam, 
Ryperti  mei  filü  et  Elyzabeth  mee  filie  ac  aliorum  herednm  meorum  oon- 
BenBu  Yoluntario  liberaliter  accedente  et  ipBiB  renunciantibuB  mecnm 
liberaliter  et  yolontarie  omni  jnri ,  proprietati  et  ntilitati ,  qnod  vel  qnas 
habebant  vel  habere  poterant  in  predicta  mea  qnarta  parte  allodii  memo-:« 
rati.  Et  promisi  nichilominuB,  quod  faciam  snpradictiB  .  .  commendatori 
et  fratribuB  de  qnarta  parte  sepedicta  warandiam  debitam  et  conBaetam. 
Hujus  rei  tcBtcB  sunt :  honorandi  viri  dominnB  YolquinuB  prepoBitns  ecclesie 
FritslariensiB,  dominus  Hemeradus  cantor,  dominus  Conradus  dictns  Mayz 
custOB ,  Lodewious  de  Orpbe ,  Conradus  de  Stekelenberg ,  Dytmams  de  "^ 
Borken  et  Helwicus  de  Rusteberg  canonici  ecclesie  Fritslariensis  et  do- 
minus Conradns  Rufus  yicarins  ejusdem  ecclesie  ac  magister  Theoderiens 
rector  scolarium  ibidem ,  et  quam  plures  alii  fide  dingni.  In  evidentiam 
quoque  plenam  omnium  premissorum  ego  una  cum  pueris  meis  predictis 
sigillis  honorabilium  virorum  dominomm  V.  prepositi,  H.  cantoriB  et  C.4v 


1291  nov.  22.  —  1292  Jan.  4.  407 

custodis  predictornm  tei^tiam  procuravi  hanc  Iitteram  sigillari.  Nos  qao- 
que  Yolquinas  prepositas ,  Hemeradus  cantor  et  Conradas  cnstoB  testes 
predicti  ad  petitionem  Benigne  et  pneroram  ejus  predictornm  nostris 
sigillis  sigillari  feeimns  presens  scriptum. 
5  Datnm  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  primo,  tercio  idus  novembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Beide  Siegel  abgefallen. 

539.    Das  kloster  Caldern  beurkundet,  dass  es  dem  deutschen  hause 

bei  Marburg  jährlich  4V2  tmUter  kom  und  3V2  maller  hafer  aus  gutem 

zu  Brungershausen  zu  liefern  habe.    1291  nov.  22. 

10        Ego  Metthildis  divina  miseracione  abbatissa  lotasque  conventus     I29i 
sanctunonialium  in  Chalderen  teuere  presencium  recognoscimns  et  con-  "^^'  ^^ 
Stare  cupimns  universis  tam  presentibus  quam  futuris,  quod  tenemur 
religiosis  viris  .  .  conmendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice  aput  Mar- 
purg  quatuor  maldra  et  dimidium  siUginis,  tria  quoque  et  dimidiom  avene 

15  annis  singulis  jure  perpetuo  ministrare,  et  hoc  racione  quorundam  bonorum 
in  Brungershusen  sitorum,  que  Angelus  manens  in  curia,  que  vulgi  dicitur 
Vronhop,  et  Metthildis  uxor  sua  legitima  ipsis  fratribus  nomine  elemosine 
manu  pariH  contulerunt  in  animarnm  suarum  remedium  et  salütem.  In 
cujus  rei  iestimonium  predictis  .  .  conmendatori  et  fratribus  presentem 

20  Iitteram  dedimus  nostri  sigilli  robore  stabilitam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  primo ,  in  die  beate  Cecilie  virginis 
et  martiris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Siegel  abgefallen.   Gedr.:  Entdeckter 
Ungnmd  nr.  32;  daraus  Samml.  v.  Deduot.  7,  481  (mit  folschem  datum). 

25  540.    Ritter  Eckard  van  Felsberg  verkauß  dem-  detUschen  harne  bei 

Marburg  zwei  hüben  zu  Niederbesse.  1 292  jan.  4. 

In  nomine  domini,  amen.   Noverint  universi  et  singuli  presentes  et    t292 
posteri  presentium  inspectores ,  quod  ego  Eckehardus  de  Velsperg  miles   ^*"-  **• 
vendidi  liberaliter  et  voluntarie  honorabilibus  viris  .  .  commendatori  et 

30  fratribus  domus  Teuthonice  prope  Marcpurg  duos  meos  mansos  sitos  in 
inferiori  Besse ,  quos  habui  ab  Henrico  comite  dicte  ville  Besse ,  pro  vi- 
ginti  marcis  argenti  Hassonici  ipsis  et  predicte  eorum  domui  cum  omnibus 
et  singulis  suis  pertinentiis  sive  juribus  tam  in  villa  quam  extra  villam, 
in  aquis ,  lignis ,  pratis ,  pascuis  et  aliis  juribus  quibuscumque  titulo  pro- 

a5prietatis  pacifice  et  quiete  in  perpetuum  possidendos,  Jutthe  mee  uxoris, 
Hermanni,  Frederici  et  Eckehardi  fiUorum  meorum  et  Hedewigis  mee  filie 
ac  aliorum  heredum  meorum  omnium  consensu  unanimi ,  concordi  et  vo- 
luntarie liberaliter  accedente ,  ipsis  mecum  et  me  cum  eis  renunciantibus 


408  1292  Jan.  21. 

ex  animo  et  ex  corde  omni  jnri ,  utilitati  ac  proprietati ,  que  habebamne 
vel  habere  poteramas  in  duobns  mansis  snperiuB  memoratis.  Promi» 
etiam  eisdem  .  .  commendatori  et  fratribns  domns  prediete ,  quod  facUm 
eis  de  snpradictis  duobns  mansis ,  quandocnmqne  et  nbienmqne  debnero. 
warandiam  debitam  et  consuetam.  Testes  hujus  rei  sunt:  honorandi  viii  i 
dominus  Hemeradus  cantor,  dominus  Gonradus  dictus  Mayz  eustos  et  do- 
minus Wemherns  de  Rychenbach  canonici  ecclesie  Fritslariensis,  matter 
Conradus  et  Gonradus  dictus  Scyndeleyp  dves  Fritslarienses,  Herebertofi 
de  Wychdorf,  Wemherus  dictus  Lugelin,  Dytmarus  de  Lare,  Johannes 
de  Harloyn  et  Emestus  dictus  Mereweter,  et  quam  pluros  alii  fide  digni.  i» 
Et  quia  careo  sigillo  proprio,  ego  Eckehardus  miles  predictns  nosqne 
Juttha,  Hermannus,  Fridericus,  Eckehardus  etHedewigis  predicti  heredes 
in  Signum  et  evidens  testimonium  omnium  premissorum  procnraviinas 
haue  litteram  sigUlari  sigUlis  honorabilium  viroram  dominomm  cantoris, 
custodis  et  Wemheri  de  Rychenbach  testium  predictorum.  Nos  quoqnei^ 
Hemeradus  cantor,  Conradus  dictus  Mayz  eustos  et  Wemherus  de  Bychen- 
bach  canonici  ecclesie  Fritslariensis  testes  predicti  ad  preces  domiiü 
Eckehardi  de  Velsperg  militis  et  heredum  suorum  predictorum  nostris 
sigillis  presens  scriptum  dedimus  sigillatum. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  secundo,  pridie  nonas  januarii.  3^ 
Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel:  1)  oval  (beschädigt);  heiliger 
mit  einem  Bchlüssel  und  vor  ihm  eine  kniende  gestalt;  umschr. :   S'  H£IM£RADI- 
GANTORIS • .  .^. . .    2)  oval ;  bischof ,  eine  ihm  zur  seite  kniende  gestalt  segnend; 
umschr.:  S'  CORADI-  MAZ-  CVSTODIS-  FRITSLAR' 

541 .  Konrad  von  Gershausen  verkauft  dem  deutschen  hause  hei  Mar-^ 
bürg  guter  zu  Betziesdorf^  Mölln  und  Weiderichshamen.  1 292  jan,  21 . 

1292  Noverint  universi  presencium  inspectores ,  quod  ego  Gonradus  die- 

jan. -Äi.  ^g  ^^  (Jerhartichusön  una  cum  fratribns  meis,  videlicet  Henrico  ple- 
bano  in  Yromoldeskyrchen  et  Hartmanno,  simul  et  semel,  matura  et 
multiplici  deliberacione  prehabita,   urgentibus  et  necessario  conpellen-3c 
tibus  gravibus  oneribns  debitorum  vendidimus  religiosis  viris  .  .  con- 
mendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice  aput  Marpurg  universa  bona 
nostra  in  Bechichendorf  sita  cum  omnibus  pertinenciis .  scilicet  aqnis, 
pratis ,  pascuis ,  campis ,  silvis  et  aliis  juribus  quibuscumque  proprietatis 
titulo  pacifice  possidenda.    Insuper  ego  Gonradus  jam  dictus  yendidi.i5 
eisdem  .  .  conmendatori  et  fratribus  predictis  quartam  partem  bononun 
meorum  in  Mulne  sitorum,  que  inquam  pars  michi  legitime  cedebat ;  item 
omnia  bona  mea  in  Witirchusen  cum  omnibus  et  singulis  suis  pertinenciis 
tam  in  villis  quam  extra  villas.  videlicet  aquis ,  campis ,  pascuis ,  pratis, 
silvis  et  aliis  quibuscumque  juribus ,  preter  quinque  solides  denarionun^o 
in  ipsa  yilla  Wityrchusen  derivantes,  pro  quadraginta  et  quinque  talentis 


1292  «pr.  23.  409 

nsnaliam  ipsis  fratribns  et  predicte  domui  sue  in  Marpnrg  qniete  et  pacifice 
proprietatis  titulo  in  perpetanm  possidenda ,  nxoris  mee  legitime  Jutte, 
Henrici  filii  mei  et  Alhedis  filie  mee ,  Henrici  qnoqne  plebani  in  Vromol- 
deskirchen  et  Hartmanni  fratrum  meorum  predictoram  necnon  alionim 

5'heredüm  meornm  omninm  consensu  volnntario  liberaliter  accedente  et 
ipsis  rennnciantibns  mecnm  simpliciter  et  precise  omni  juri,  proprietati  et 
utilitati ,  qnod  vel  qnas  habebant  Ben  habere  poterant  in  ipsis  bonis  pre- 
narratis  omnibas  et  diversis.  Promisi  qnoqne,  qnod  faciam  supradictis  . . 
conmendatori  et  fratribns  de  ipsis  bonis  warandiam  debitam  et  eonsuetam. 

10  Et  tamen  niehilominus  fidejnssores  perfecte  warandie,  videlieet  Henricnm 
plebannm  et  Hartmannnm  fratres  meos  jam  prefatos  ae  eciam  Volpertum 
de  VronlinBen  ipsis  fratribns  in  solidnm  obligavi.  Insnper  si  qnispiam 
loco  et  nomine  dominomm  ecelesie  Wetflariensis  ipsos  fratres  racione 
predictomm  bonomm  impecierit  sen  vexaverit  minns  juste,  extunc  eosdem 

15  fratres  ab  hignsmodi  impetieione  sive  vexacione  facere  teneor,  si  a  me 
reqnisierint ,  sine  omni  contradictione  liberos  et  indempnes ,  sient  eciam 
fide  data  promisi  in  manns  Volperti  de  Virminden  militis  et  mnltis  aliis 
presentibns  fide  dignis. 

.  ^        Acta  snnt  hec  mediantibus  testibns  snbnotatis ,  qui  vendicioni ,  cnm 

20  fieret,  affnemnt,  videlieet  6ebehardo  preposito  in  Frankenberg,  Gonrado 
conmendatore  in  Wisentfeit;  Henrico  dicto  Hachen,  Godebertq  de  Dydens- 
hnsen  militibns ;  Eckehardo  de  Helphenberc ,  Dytmaro  dicto  Beselere 
scolteto  in  Frankenberg,  Henrico  magistro  civinm  ibidem,  Lndewico  de 
Munichnsen  seniore ,  Lndewico  eciam  de  Mnnichnsen  jnniore ,  Henrico 

25  dicto  Nigro  scabinis,  et  qnam  plnrimis  aliis  fide  dignis.  In  evidenciam 
qnoqne  plenam  ommnm  premissornm  ego  Conradus  de  Gerhartichnsen 
nna  cnm  nxore  mea,  pneris  meis  ac  eciam  fratribns  meis  sepedictis  sigillo 
civitatis  in  Frankenberg  procnravihanc  litteram  fratribns  traditamsigillari. 
Preterea  nos  scabini  et  ceteri  cives  in  Frankenberg  nniversi  recognoscimns 

30  per  presentes,  qnod  ad  preces  ipsins  Gonradi  de  Gerhartichnsen,  fratmm 
snomm  et  aliornm  herednm  snorum  nostrnm  sigillnm  presentibns  appo- 
suimns  in  testimoninm  veritatis. 

Datnm  anno  domini  m?  cc?  xc?  secnndo,  xii.  kalendas  febmarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).  Siegel  abgefallen. 

35  542.  RiUer  Heinrich  von  Urf  verkauft  dem  deutschen  hause  bei  Mar- 
burg guter  zu  Kleinenglis.    1 29S  apr.  23. 

Noverint  nniversi  et  singnli  presentinm  inspectores ,  qnod  ego  Hen-    1292 
ricus  de  Orphe  miles  cum  libero  consensu  domine  Jntthe  mee  nxoris,  *P'"  ^^ 
Lodewici  mei  fratris,  pneromm  meornm  et  omninm  et  singulorum  herednm 


410  1292  mal  12. 

meornm  vendidi  liberaliter  omnia  et  singnla  mea  bona ,  qne  adhoc  habni 
in  minori  Engligis  tarn  in  villa  quam  extra  villam,  in  areis,  ortis ,  pratis. 
aqnis ,  lignis ,  pasenis  et  aliis  jnribofi  quibnscnmqne ,  bonorabilibus  viris 
.  .  commendatori  et  fratribus  domuB  Tentbonice  prope  Marepurg  pro 
Septem  talentis  et  decem  solidis  denariornm  Fritslarie  nsualinm  ipsis  et  5 
predicte  domni  ipsorum  jnre  proprietatis  et  titnlo  paeifice  et  qidete  in 
perpetuum  possidenda ,  mea  nxore ,  meo  fratre,  meis  pneris  ac  aliis  mds 
beredibns  rennnciantibns  omni  jnri  et  utilitati ,  qne  babebant  vel  habere 
poterant  in  bonis  superins  memoratis.  Et  faciam  eisdem . .  commendatori 
et  fratribus  ac  domui  ipsorum  de  predictis  bonis  warandiam  debitam  etlö 
consuetam.  Hujus  rei  testes  sunt :  Lodewicus  frater  mens  canonicus  ec- 
clesie  Fritslariensis,  Wemherus  de  Swenesberg  miles  et  Hetzel  de  minori 
Engligis ,  et  quam  plures  alii  fide  digni.  Et  in  hujus  rei  eyidentiam  et 
testimonium  plenum  sigillo  Lodewici  fratris  mei ,  Wemheri  de  Swenes- 
berg militis  predictorum  et  meo  sigillo  dedi  hanc  litteram  sigillatam.  i5 
Nos  quoque  Lodewicus  et  Wemherus  testes  predicti  huic  scripto  apponi 
fecimus  nostra  sigUla  in  evidentiam  et  testimonium  omnium  predictorum. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  secundo,  nono  kalendas  maji. 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 

343.   Elisabeth  wittwe  ritter  Siegfrieds  van  Linne  verkauß  dem  deui-^- 
sehen  hause  bei  Marburg  ihre  guter  zu  EUershausen.    1 292  mai  1 2. 

1 202  Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  ego  Elyzabeth  relicta 

mal  12.  quondam  bone  memorie  Sifridi  militis  de  Lynne  liberaliter  et  volmitarie 
vendidi  religiosis  viris  .  .  conmendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice 
aput  Marpurg  bona  mea  in  Aldershusen  sita  cum  omnibus  et  singulis  snis  ^ 
pertinenciis  tam  in  villa  quam  extra  villam,  videlicet  aquis,  pratis,  lignis, 
pascuis  et  aliis  juribus  quibuscumque ,  pro  viginti  talentis  denariornm 
Marpurg  usualium ,  ipsis  et  predicte  sue  domui  in  Marpurg  quiete  et  pa- 
eifice proprietatis  titulo  in  perpetuum  possidenda,  Conradi  et  Grerlaci 
filiorum  meorum  ac  eciam  uxoris  Conradi  filii  mei  et  puerorum  saoram  ^ 
necnon  aliorum  heredum  meorum  consensu  voluntario  liberaliter  accedente 
et  ipsis  mecum  renundantibus  omni  juri  seu  occasioni  juris ,  que  michi 
nunc  pro  tempore  vel  in  futurum  ac  eciam  heredibus  meis  posset  conpe- 
tere  seu  deberet.  Et  michi  predictam  pecuniiim  plenariam  esse  solntam 
recognosco  publice  per  presentes.   Preterea  promisi  una  cum  filiis  meis  ^5 
prenarratis ,  sepedictis  .  .  conmendatori  et  fratribus  de  ipsis  bonis  facere 
warandiam  debitam  et  consuetam. 

Acta  sunt  hec  presentibus  testibus  subnotatis,  videlicet  domino  Gebe- 
bardo  preposito  in  Frankenberg,  Dytmaro  dicto  Beselere  scolteto  ibidem. 


1292  Jan.  1.  —  1292  Jan.  10.  411 

Henrico  dioto  de  MnnichuBen  magistro  civium ,  Ludewico  seniore ,  Lude- 
wico  juniore  dictis  de  Mnniehnsen ,  Henrico  dicto  Nigro  scabinis ,  et  aliis 
quam  plurimis  fide  dignis.  In  evidenciam  quoque  plenam  ego  Elyzabeth 
cum  filiis  meis  procuravi  hanc  litteram  fratribus  traditam  sigillo  civitatis 
5  civium  in  Frankenberg  sigillari.  Et  nos  scabini  ceterique  cives  in  Franken- 
berg  universi  recognoscimns  per  presentes,  quod  ad  preces  ipsius  domine 
Elyzabeth  et  puerorum  suorum  nostrum  sigillum  presentibus  apposuimus 
in  testimonium  veritatiB. 

Datum  anno  domini  m?  ce?  xc?  secundo,  quarto  idus  maji. 

10  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  abgefallen. 

544.  Das  detUsche  haus  bei  Marburg  verspricht  der  begine  Hedwig 
von  Radenhausen  auf  lebenszeit  gewisse  jährliche  einkünfte  aus  gütern 
zu  Seelheim  und  nach  ihrem  tode  die  feier  ihres  Jahresgedächtnisses. 

1 292  jun.  1 . 

15        Frater  Gonradus  de  Mander^i  conmendator  ceterique  fratres  domus    1292 
Teuthonice  aput  Marpurg  eoram  universis  recognoscimus  et  presentibuB  ^^^'  ^' 
publice  protestamur ,  quod  nos  Hedewigi  beggine  de  Badehusen  tenemur 
viginti  et  Septem  solides  Marpnrgenses  in  feste  beati  Martini,  sex  quoque 
aucas  et  Septem  pullos  in  feste  beati  Michahelis ,  item  sex  albos  panes, 

20videlicet  cbuneos,  in  feste  natalis  domini  de  bonis  nostris  in  Selbem, 
quamdiu  vixerit,  annis  singulis  ministrare;  tali  adjecta  condicione,  quod 
postquam  predicta  Hedewigis  decesserit  ab  hac  vita,  extunc  totalis  pensio 
memorata  fratribus  nostris  in  anniversario  ejusdem  Hedewigis  et  mariti 
sui  bone  memorie  pro  pictancia  jugiter  presentetur.   Quem  scilicet  anni- 

25  versarium  nos  deinceps  cum  vigiliis  et  missis  celebrabimus  tamquam  pro 
singularibus  et  precipuis  benefactoribus  nostri  ordinis  et  amicis.  Ad  fir- 
miorem  autem  hujus  rei  evidenciam  sepedicte  Hedewigi  presentem  litteram 
dedimus  sigilli  nostri  munimine  roboratam.  Testes  sunt:  frater  Rychol- 
phus,  Conradus  de  Herberyn,  sacerdotes ;  frater  Henricus  de  Derenbach, 

30  Hartmannus  de  Mulne ,  Eckehardus  de  Vronbusen ,  et  quam  plures  alii 
fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xcii?,  kalendis  junii. 

Aus  orig.  -  perg.  in  Marburg  (deutscho.) .   Siegel  abgefallen. 

545.  Benigna  von  Treysa  verkauft  dem  deutschen  harne  bei  Marburg 
35  ihren  antheil  der  guter  zu  Wellen.    1 292  jun.  1 0. 

Noverint  universi  et  singuli  presentium  inspectores^  quod  ego  Benigna    1292 
de  Treyze  libero  consensu  Ryperti  mei  filii  et  Elyzabeth  mee  filie  ac  ^^^'  ^^' 
aliorum  heredum  meorum  propter  necessitatem  debitorum  meorum,  quibus 


412  1292  8ept.  4. 

teneor  obligata ,  et  alia'necessaria  mee  vite  liberaliter  accedente  vendidi 
.  .  comnendatoii  et  fratribns  domns  Teuthonice  apud  Marcpurg  partem 
bonorum  meorum ,  quam  habni  in  bonis  sitis  in  Weldene ,  cum  ommbns 
suis  pertinentiis,  domibus,  horreis,  areis,  pratis,  pascuis,  aquis,  sÜTis  ac 
aliis  quibuscumque  juribus  ipsis  proprietatis  titulo  paeifice  et  quiete  in  » 
perpetuum  possidendam ,  renuneians  corde ,  ore  et  manu  eum  predidis 
meis  heredibus  mee  parti,  quam  babui  in  bonis  predictis.  Obligo  quoqne 
me  . .  conmendatori  et  fratribus  domus  prediete  ad  faciendum  warandiam 
debitam  et  consuetam  de  bonis  superius  memoratis.  Hujus  rei  testes 
sunt :  honorabiles  viri  domini  Hemeradus  cantor ,  Gonradus  dictus  Mayz  le 
custos ,  canonici  ecclesie  Fritslariensis ;  Henricus  de  Wicenhusen ,  Ber- 
toldus  de  Motze,  Henricus  de  Rytthe,  Rymundus,  Volpertus  Scyndeleyp. 
cives  Fritslarienses ,  et  quam  plures  alii  fide  digni.  Et  in  evidens  testi- 
monium  omnium  predictorum  sigillis  honorabilium  virorum  doniinoram 
Yolquini  prepositi,  Hemeradi  cantoris  et  Conradi  dicti  Mayz  cn8todi8i^ 
ecclesie  Fritslariensis  prediete  procura  vi  hanc  litteram  sigillari.  Nos 
quoque  . .  prepositus,  . .  cantor  et  custos  predicti  ad  petitionem  Benigne, 
puerorum  ejus  et  heredum  predictorum  nostris  sigillis  dedimus  hanc 
litteram  sigillatam  in  plenum  testimonium  omnium  predictorum. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimp  secundo,  quarto  idus  junii.  20 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Daselbst  auch  noch  eine  zweite  etwa« 
kürzere  orig.-aüsfertigung.    Siegel  zerbrochen. 

546.     Ermengard  witlwe  des  ritters  Werner  von  Besse  verkauft  dem 
deutschen  hause  bei  Marburg  grundslücke  bei  Oberbesse  und  am  Fels- 
berger  hain  bei  der  Sulzelache.    1292  sepL  4.  25 

1292  In  nomine  domini,  amen.  Noverint  universi  presentinm  inspectoree, 

*®^*"  •  quod  ego  Ermengardis  relicta  quondam  Wemheri  de  Besse  militis  acce- 
dente consensu  et  bona  voluntate  omnium  heredum  meorum ,  Hermanni 
videlicet  canonici  ecclesie  Fritslariensis,  Wemheri,  Wilhelmi,  Eckehardi, 
Alheidis  et  Cunegundis,  vendidi  conmendatori  ac  fratribus  domusThento-3» 
nice  apud  Marpurg  montem  dictum  Winberg  cum  agris  et  prato  uno  annexis, 
que  excolit  Theodericus  Vtergassen ,  et  unam  aream ,  quam  sub  se  habet 
Gerlacus  textor,  que  predicta  omnia  sita  sunt  in  villa  et  campis  Overen  Besse, 
item  unum  pratum  meum  majus  cum  minori  prato  annexo  situm  apud  in- 
daginem  Vilsberg  prope  Sulzelache*)  proprietatis  titulo  perpetuo  poßsi-3* 
denda,  renuneians  predictis  bonis  ore  et  manu  una  cum  heredibus  meis  pre- 
notatis.  Nos  vero  Hermannus  et  Wemherus  fratres  predicti  fidejubemas 
pro  fratre  nostro  Eckehardo ,  ut  quando  pervenerit  ad  legitimam  etatem. 

1)  VieUeicht  dieLache,  feld  an  der  Schwalm  zwischen  Altenburg  und  Barle. 


1292Bept.  21.  413 

quod  renunciare  potent,  ut  tunc  renunciet  dictis  bonis.  Nos  vero  Ermen- 
gardis,  Hermannas^Wemherus  Wilhelmns  etEckehardus  predicti  tollemus 
omne  inpedimentam  occasione  dictorum  bonorum,  quod  de  jure  tollendum 
fuerit,  et  prefatos  fratres  domus  Theutonice  warantizabimus  prefatis  bonis, 
5  prout  jnstum  fuerit  et  consuetum.  Hujus  venditionis  testes  sunt :  honora- 
biles  viri  Conradus  eustos ,  Ludewicus  de  Vrphe ,  Wemherus  de  Eicben- 
bach,  Hermannus  de  Hardenberg,  canonici  ecclesieFritsIariensis,  magister 
Johannes,  et  plures  alii  fide  digni.  Preterea  nos  Ermengardis,  Hermannus 
et  Wemherus  fratres  prefati  presentibus  protestamur,  quod  sepedicti 

lofratres  domus  Theutonice  nos  pagaverunt  xiii  libris  seu  talentis  et  decem 
solidis  denariomm  Fritslarie  usualium ,  pro  qua  pecunia  dictis  fratribus 
vendidimus  dicta  bona.  In  quorum  omnium  evidentiam  et  testimonii  cau- 
telam  nos  Wemherus  de  Richenbach,  Hemiannus  de  Besse  canonici 
ecciesie  Fritslariensis  et  Wemhems  de  Besse  laicus  ad  rogatum  et  preces 

15  Ermengardis  sepefate  nostri  Hermanni  et  Wemheri  matris  sigillis  nostris 
roboravimus  istud  scriptum. 

Actum  et  datum  pridie  nonas  septembris,  anno  domini  millesimo 
ducentesimo  nonogesimo  secundo. 

Aus  dem  zerriBsenen  orig.-perg.  in  Marburg  (deatscho.) .    Von  den  drei  siegeln 
20  hängen  noch  die  beiden  ersten  zerbrochen  an. 

547.    Ritter  Werner  von  Löwenstein  genannt  von  Schweimberg  ver- 
kauft  dem  deutschen  harne  bei  Marburg  seinen  hof  zu  Gombet  mit  den 

zugehörungen  zu  Bergheim.    1292  sept.  21. 

Noverint  universi  et  singuli  presentium  inspectores,  quod  ego  Wem-  j2i>2 
25  hems  de  Swenesberg  miles  matura  et  multiplici  deliberatione  prehabita 
vendidi  religiosis  viris  .  .  commendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice 
apud  Marcpurg  curiam  meam  sitam  in  Gumpetthe  cum  omnibus  suis  atti- 
nentiis,  scilicet  in  Bercheym,  et  aliis  juribus  quibuscunque,  aquis,  pratis, 
pascuis,  campis,  silvis,  ipsis  fratribus  et  predicte  domui  in  Marcpurg 
3oquiete  et  pacifice  proprietatis  titulo  in  perpetuum  possidendam,  matris 
mee  Gysle,  uxoris  mee  legitime  Adelhedis  et  fratris  mei  Henrici  camalis 
necnon  puerorum  meomm  ac  aliomm  omnium  heredum  meomm  consensu 
voluntario  liberaliter  accedente  et  ipsis  mecum  renunciantibus  liberaliter 
et  yoluntarie  omni  juri ,  pxoprietati  et  utilitati ,  quod  vel  quas  habebant 
35  seu  habere  poterant  in  ipsa  curia  et  in  ejus  attinentiis  antedictis.  Promisi 
quoque ,  quod  faciam  supradictis  .  .  commendatori  et  fratribus  ac  domui 
ipsomm  de  prefata  curia  et  de  bonis  attinentibus  warandiam  debitam  et 
consuetam.  Nichilominus  Henricum  fratrem  meum  predictum  fidejus- 
Sorem  vere  warandie  supradictis  .  .  commendatori  et  fratribus  in  solidum 


sept.  21, 


oct.  30. 


41,i  1292  oct.  30. 

obligavi.  In  predictorum  quoque  omninm  evidentiam  firmiorem  dedi  se- 
pedictis  . .  commendatori  et  fratribus  hane  litteram  mei,  Wemheri  militis 
de  Westerbarg  et  Hermanni  de  Romerode  sigillomin  muniminibus  robo- 
ratam.  Nos  quoque  Wemherus  miles  de  Westerburg  et  Hermaimus  de 
Romerode  recongnoseimus  per  presentes,  quod  ad  preees  Wemheri  de^ 
Swenesberg  militis  nostri  fratnielis  et  heredum  suorum  nostra  sigilla  pre- 
sentibus  litteris  apposuimus  in  testimonium  evldens  omnium  premissorom. 
Hujus  rei  testes  sunt :  Wemherus  de  Westerburg ,  Sybodo  de  Ytthere, 
milites ;  Hermannus  de  Romerade,  Johannes  de  Neylach,  Albertus  eomes, 
Henrieus  de  Englegis,  Otto  dietus  Mule,  et  quam  plures  aUi  fide  digni.    lo 

Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  seeundo,  undecimo  kalendas 
octobris. 

Aus  orig.'perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen. 

548.    Der  grebe  Konrad  von  Besse  verkauft  dem  deutschen  hause  bei 
Marburg  zwei  hüben  in  Oberbesse.    129S  oct.  30.  u 

1292  In  nomine  domini,  amen.    Noverint  universi  et  singali  preseatiiun 

inspectores ,  quod  ego  Gonradus  de  Besse  comes  cum  unanimi ,  libero  et 
Yoluntario  consensu  Hedewigis  mee  uxoris  legittime,  Elyzabeth,  Gyne. 
Cunegundis  et  Syradis  filiarum  meamm  ac  aliomm  heredum  meorum 
vendidi  liberaliter  et  Yoluntaiie  honorabilibus  viris  .  .  commendatori  etSü 
fratribus  domns  Theutonice  prope  Marcpurg  pro  quatuordecim  marcis 
argenti  duos  meos  mansos  sitos  in  superiori  villa  Besse  cum  omnibus  suis 
pertinentiis  et  juribus,  videlicet  pratis,  pascuis,  lignis,  aquis,  ortis,  areis 
et  aliis  quibuscunque  tam  in  villa  quam  extra  villam  ipsis  proprietatis 
titulo  pacifice  et  quiete  in  perpetuum  possidendos.  Renunciavi  etiam  uda^^ 
cum  mea  uxore  et  pueris  meis  predictis  et  ipsi  una  mecum  omni  proprie- 
tati,  utilitati  sive  juri,  quod  habuimus  vel  adhuc  habere  possemus  in 
bonis  superius  memoratis,  liberaliter  renunciavemnt.  Promitto  insuper, 
quod  faciam  predictis  .  .  commendatori  et  fratribus  de  predictis  duobos 
mansis  et  de  eomm  pertinentiis  quibuscunque  warandiam  debitam  et  eon-^ 
suetam.  Hujus  rei  testes  sunt:  Gumpertus  dietus  Mynkel  sculthetos. 
Henzemannus  et  Walthems  fratres  camales,  Gunthardus  de  Venne,  Gon- 
radus Steynbregere ,  Henrieus  Vredeburgis  et  Gonradus  filius  Bnrchardi, 
cives  in  Godensberg,  ac  Albertus  filius  Eberhardi  quondam  scultheti.  Et 
ut  predicta  omnia  et  singula  sepedictis  . .  commendatori  et  fratribus  in-s^ 
violabiliter  observentur,  procuravi  hanc  litteram  sigillo  civium  in  Godens- 
berg  sigillari.  Nos  quoque  Gumpertus  dietus  Mynkel  sculthetus  etHeinze- 
mannus  et  Walthems ,  Gunthardus  de  Venne ,  Gonradus  Steynbregere. 
Henrieus  Vredeburgis  et  Gonradus  filius  Burchardi ,  cives  et  testes  pre- 


1292  oct.  30.  —  1292  oct.  31.  41 5 

dicti,  ad  preceB  instantes  Conrad!  comitis  de  Besse  et  Hedewigis  sne 
nxoris  predictoram  sigillo  civium  in  Godensberg  fecimns  hanc  litteram 
sigillatam.. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  secundo,  tercio  kalendas 
5  novembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  zerbrochen. 

549.    Ermengard  wittwe  des  ritters  Werner  von  Besse  entsagt  ihren 

rechten  auf  2wei  von  dem  greben  Konrad  von  Besse  dem  deutschen 

hause  bei  Marburg  verkaufte  hüben  zu  Oberbesse.    1292  oct,  30. 

10        In  nomine  domini,  amen.    Noverint  universi  et  singuli  presentium    1292 
inspectores,  quod  ego  Ermegardis  relicta  bone  memorie  Wemheri  de  ^*"  ^^' 
Besse  militis ,  nos  quoque  Hermannus  eanonicus  ecclesie  Fritslariensis, 
Wemherus,  Willehelmus  et  Eckehardus  filii,  Grerdrudis,  Cunegundis  et 
Adelhedis  filie  [ipsius  recongnoscimus  et  protestamur  publice  litteras  per 

I5presentes,  quod  nos  liberaliter  et  voluntarie  ob  reverentiam  ordinis  et  ve- 
nerationem  sanete  Marie  matris  domini  semper  virginis  in  salutem  ani- 
marum  'uostrarum  dedimus  . .  eommendatori  et  firatribus  domus  Thento- 
nice  prope  Marcpurg  omne  jus,  proprietatem  et  utilitatem,  quod  et  quas 
habuimus  et  habemus  et  habere  possemus  in  duobus  mansis  sitis  in  su- 

20  periori  Besse ,  quos  Conradus  de  Besse  com«B  vendidit  eisdem  . .  eom- 
mendatori et  fratribus,  et  renunciavimus  juri ,  proprietati  et  utilitati  pre- 
dictis  nostrorum  coheredum  consensu  liberaliter  accedente.  Hujus  rei 
testes  sunt :  dominus  Hemeradus  eantor,  dominus  Conradus  dictns  Mayz 
custos,  Gotfridus  et  Bertoldus  filü  Godelebi,  dominus  Wemherus  de 

25Rychenbaeh,  canonici;  Bemhardus  et  Henricus  fratres ,  vicarii  ecclesie 
Fritslariensis,  et  quam  plures  alii  fide  digni.  Et  in  evidens  testimonium 
omnium  premissorum  nos  Conradus  custos  et  Wemherus  de  Rychenbach 
testes  predicti  nosque  Hermannus  et  Wemherus  fratres,  filü  domine  Er- 
mengardis  predicte,  nostris  sigülis  dedimus  hanc  litteram  sigillatam. 

30        Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  secundo ,  tercio  kalendas 

novembris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-  Von  den  vier  siegeln  hängt  nur  noch 
das  erste  an:  oyal;  heiliger  mit  sohlttssel  und  buch;  umschr. :  S**  CVNRADI* 
CVSTODIS.  IN-  FRISLAR-* 

35  550.  Die  eheleute  Eckard  Wolfrude  und  Alheid  verkaufen  dem  deut- 
schen hause  bei  Marburg  die  hälfte  ihrer  guter  zu  Kirchseelheim, 

1292  oct.  31. 

Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  ego  Eckehardus    1292 
dictus  Wolfrude,  Alhedis  uxor  mea  legitima  manu  conmunicata ,  acce-  ^ ' 


418  1292dec.  21. 

Fritslariensis,  dominuB  Wideroldus,  dominiiB  Bertoldus  canonici  et  domi- 
nus Bernhardos  ejnsdem  ecclesie  yicarioB ,  Gonradns  de  Borken  et  Con- 
radns^dictuB  Scyndeleyp  civis  Fritslariensis ,  et  qnam  plnres  alii  fide 
digni.  NoB  quoque  Volquinns  prepositas,  Hemeradns  cantor  testes  et 
Conradas  custos  fidejusBor  et  testis  predicti  ad  instantes  preces  Hermanni  5 
et  Lodewici  fratrum  predlctoram  nostris  sigillis  sigUlari  fecimus  presens 
scriptum  in  evidens  testimonium  omnium  premissorum«  Nos  verö  Her- 
mannus  et  Lodewicus  ifratres  sepedicti  sub  predictis  sigillis  dedimus 
hanc  litteram  in  evidentiam  omnium  predictorum. 

Datum  anno  domüd  m?  cc?  nonagesimo  secundo ,  xii?  kalendas  lo 
januarii. 

Aus  orig.'perg.  in  Marburg  (deutsche.)*    Von  den  drei  siegeln  hängen  nur 
noch  die  beiden  ersten  an. 

553.  Friedrich  von  Kalsmunt  verkauft  dem  deutschen  hause  bei  Mar- 
bürg  sein  recht  auf  guter  zu  Gross-  und  Kleinseelheim,  Rossbetg  und  15 

Elmshausen.    129Sldec.  21. 

1292  Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  ego  Fridericus  dictus 

dec.  21.  ^Q  Chalsmvnt  vendidi,  dedi  et  resignavi  religiosis  viris  . .  commendatori 
et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  Jerosolimitani  domus 
apud  Marpurg  pro  certa  pecunie  summa  quicqnid  juris  seu  actionis  michi^o 
conpetebat  Tel  conpetere  poterat  in  advocacia ,  jurisdicione  et  posses- 
sione  bT)norum  onmium  in  villis  Seiheim  et  Seiheim,  Bosseberg  et  Almu- 
dehusen  cum  omnibus  suis  juribus  et  obventionibus  in  pascuis ,  pratis, 
nemoribus,  aquis  et  aliis  pertinentiis  quibuscumque.    Benunciayi  quoque 
et  renunciasse  simpliciter  et  precise  me  recognosco  bonis  istis  omnibus  et  25 
singulis,  transferens  ea  ad  dominium  et  possessionem  . .  commendatoris 
et  fratrum  predictorum  omni  eo  jure ,  quo  pater  mens  et  ego  eadem  bona 
dinoscimur  hactenus  possedisse.  Testes  hujus  mee  resignationis  sunt  as- 
sumpti :  Hermannus  dictus  Ealp,  Gvntramus  advocatus,  Gonradus  filius 
Andree,  Gonradus  de  Biggene^  milites ;  Lodewicus  dictus  de  Fronhusen  30 
magister  civium,  Heinricus  Angeli,  Wigandus  Bruningi,  scabini,  et  Lode- 
wicus filius  Lodewici  de  Fronhusen,  cives  in  Marpurg,  et  quam  plures  alü 
fide  digni.    In  cujus  facti  evidentiam  sepedictis  .  .  commendatori  et  frar 
tribus  presens  scriptum  duxi  porrigendum  ysigillo  universitatis  civium 
Marpurgensium  communitum.    Et  nos  universitas  civium  predictorum  35 
recognoscimus ,  quod  ad  preces  Friderici  de  Ghalsmunt  predicti  sigillnm 
nostrum  huic  scripto  decrevimus  appendendum. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?cc?  nonagesimo  secundo,  in  die 
beati  Thome  apostoli. 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutsche.) .    Siegel  zerbrochen.  40 


1293  febr.  14.  --  1293  febr.  16.  419 

554.  GerUich  von  Biedenfeld  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Mar- 
burg den  leibeigenen  Gumpert  von  AUendorf.    1 293  febr,  1 4. 

Noverint  universi  presentinm  inspectores,  videlicet  quod  ego  Gerla-  1293 
CHS  de  Bidenvelt  deliberato  animo  et  Tinammi  consensn  omnium  heredtun 
5  meorum  fratri  Ekebardo  de  Menharsthnsen  ceterisqne  suis  confratribus 
ordinis  Tentonici  hospitalis  in  Marburcb  vendidi  atque  dedi  Gumpertum 
de  Aldendorf  eo  jure,  quo  michi  attinebat,  scilicet  proprietatis  titulo,  ad 
lucrandum  et  perdendum  in  eo  cunctisque  temporibus  vite  ipsorum  sine 
contradictione  qualibet  quiete  et  pacifice  possidendum.  renuncians  nichi- 
lolominus  vero  verbo  omni  juri  in  ipso  hactenus  quod  habebam. 

Acta  sunt  hec  presentibus  testibus  subnotatis,  videlicet  Dithmaro 
Beselero  Bcultheto  in  Frankenberg,  Heinrico  magistro  civium,  Ludewico 
juniore  de  Munechusen,  Johanne  Gozone,  Johanne  de  Helfenberg,  Hein- 
rico de  Benthrefe,  ac  pluribus  aliis  fide  dignis.  In  quorum  testimonium 
1 5  et  röboris  firmitatem  sigUlum  opidi  FrankenbergensiB  presentibus  est  ap- 
pensum.l 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?xc?iii?,  xvi?  kalendas  marcii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  beschädigt. 

555.  Das  deutsche  haus  in  Flörsheim  verspricht  dem  ritler  Peter 
20           Luley  von  Alzey  auf  lebenszeit  26  matter  kam  jährlich. 

Alzey  1293 /e6r.  16. 

NoB  frater  Cunradus  dictus  Luempo  commendator  fratrum  militie     1293 
domus  Theutonice  in  Viersheim  ^)  ceterique  confratres  ibidem  tenore  pre- 
sentinm profitemur,  quod  cum  strennuo  milite  Petro  dicto  Luley  de  Alceia 

25  super  universis  discordiis  nostris  inter  nos  et  ipsum  decurrentibus  fuimus 
et  sumus  concorditer  expediti  taliter,  quod  ab  assumptione  beate  virginis 
nunc  instante  ad  annum ,  tunc  primo  incepturi,  predicto  Petro  militi  ad 
dies  vite  sue  quovis  anno  inter  duo  festa  beate  virginis ,  assumptionem 
videlicet  et  nativitatem ,  xxvi  maldra  siliginis  in  domo  nostra  Wormacie 

30  assignabimus ,  ita  quod  ea  ibidem  inveniet  et  recipi  faciet  quovis  anno, 
cum  ultra  assumptionem  supervixerit  antedictam.  Verum  si  citra  et  ante 
assumptionem  predictam  obierit  et  premortuus  fuerit,  extunc  amplius 
nullos  redditus  suis  heredibus  assignabimus,  sed  bona  nostra  in  Heppen- 
heim Sita  tunc  amplius  reddituum  expertia  ad  nos  liberaliter  revolventur. 

35Adjectum  estetiam,  quod  cum  nos  predictos  redditus  tradiderimus,  ut 
prelibatum  est,  absoluti  profecto  erimus  illo  anno,  et  ipse  defectum  suum 
alium,  si  quem  pertulerit,  a  filiis  seu  a  suis  heredibus  postulabit.    Testes 

i\  Frater  Conradns  Lnmpo  erscheint  bereits  am  28.  jnni  129^2  als  comthnr  zu  Flörs- 
heim.   Baar  Hess.  Urkunden  2, 46Ö. 

27* 


febr.  16. 


420  1293  m'ärz  1. 

antem  prediete  deeisionis  inter  nos  ordinate  saperfuenuit :  dominas  Fb. 
dapifei;,  Wemherus  Winthero,  Sybodo  Monxhom  tanc  scnltetos  in  Alceia 
et  Wemherus  de  Wienheim  filius  domine  Vde ,  arbitri  nostri  in  predicta 
decisione,  necnon  Petras  L&Mdus  et  Alhardus  Longns  de  Beckelnheim, 
arbitri  Petri  predicti ,  Willicho  Rufiis  et  Rudewinns  de  Viersheim ,  mili-  5 
tes ;  insaper  confrater  noster  Philippus  de  Bolandia,  frater  Gyselbertas, 
frater  C.  dictus  Wildefaer,  et  alii  fide  digni.  In  cnjus  ordinationis  Ordi- 
nate memoriam  rogavimns  et  obtinuimus  presentes  litteras  sigillis  pra- 
dentinm  dominorum  Ph.  dapiferi  et  Wemheri  Wintheronis  predictomm 
pendulis  consignari.  Nos  Ph.  dapifer  et  Wemherns  Winthero  predicti  ob  lo 
preces  partium  sigilla  nostra  presentibus  appendimos  in  testimonium  pre- 
missorum. 

Datum  AlceiO;  anno  domini  m?cc?xciii?,  Juliane  virginis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel:  1]  dreieckig  (stark  beachS- 
digt);  im  felde  eine  geige.    2)  abgefallen.  1^ 

556.  Landgraf  Albrecht  von  Thüringen  überläset  dem  deutschen  hause 

in  Griefstedi  vier  acker  landes  bei  WiUstedt,  welche  es  van  dem  bisher 

damit  belehnten  Heinrich  von  Wölkau  erkauft  hat. 

Weissensee  1293  märz  1. 

1293  Testamentum  suum  non  bene  disposuit,  qui  terrenis  tantum  testatur  20 

heredibus,  quod  non  faeit  Cristum  sue  substancie  coheredem.  Hinc  est, 
quod  nos  Albertus  dei  gracia  Thuringie  lantgravius  et  Saxonie  comes  pa- 
latmus  ad  noticiam  tam  presencium  quam  fnturorum  cupimus  pervenire, 
quod  cum  fratres  domus  Theutonice  in  Grifstete  quatuor  agros  sitos  in 
pago  ville  Willestete  erga  Henricum  de  Wilikowe ,  qui  dictos  agros  a  25 
nobis  tenebat  in  feodo^  pro  octo  marcis  usualis  argenti  conparassent  justo 
empcionis  et  vendicionis  titulo  mediante ,  nos  facta  resignacione  volnn- 
taria  predictomm  agrorum  ad  manus  nostras  per  Henricum  de  Wilikowe 
prenotatum  pure  propter  deum  sepedictos  agros  cum  onmi  fructu  et  uti- 
litate  et  jure ,  quod  nobis  conpetere  videbatur  in  eisdem ,  predictis  fra-  30 
tribus  in  proprium  damus  et  conferimus  perpetuo  possidendos ,  noientes 
ipsos  in  hiis  agris  per  nos  et  nostros  successores  impediri  aliqualiter  Tel 
turbari.  Ut  autem  nostra  donacio  robur  optineat  perpetue  firmitatis,  hanc 
litteram  desuper  conscriptam  sigilli  nostri  inpressione  jussimus  conmn- 
niri.  Hujus  rei  testes  sunt:  Henricus  de  Gruningen,  Heidenricus  de 35 
Gruzzen,  milites;  Mathias  nostre  curie  prothonotarius  et  Burchardns 
Monetarius  in  Wiszinse. 

Datum  et  actum  Wiszinse,  anno  domini  m.  cc.  Ixxxxüi.,  in  dominica 
qua  cantatur  oculi  mei. 

Aus  nr.  774  (788)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  40 


1293  m&rz  1.  4SI 

557.    Ermengard  wittwe  des  ritters  Werner  von  Besse  verkauft  dem 
deutschen  hause  bei  Marburg  ihre  guter  zu  Ober-  und  Niederbesse. 

1293  märz  1. 

In  nomine  domini,  amen.    Noverint  universi  et  singuli  presentinm     1293 

5  inspectores ,  quod  ego  Ermegardis  relicta  bone  memorie  Wemheri  de  ™'"  ^ 
Besse  quondam  militis  liberaliter  et  yolnntarie  vendidi  honorandis  yiris 
.  .  eommendatori  et  fratribus  domos  Thentonice  prope  Marcpnrg  omnia 
et  singnla  mea  bona  sita  in  ntraque  villa  Besse,  que  fuemnt  michi  data 
et  assignata  in  dotem ,  pro  quadraginta  et  daabos  marois  communis  ar- 

10  genti  Hassonici  ipsis  cum  omni  jure  et  utilitate  tam  in  villis  quam  extra 
yillas,  aquis,  lignis,  pratis,  pasenis,  ortis,  edificiis,  areis  et  aliis  juribns 
quibuscumque  proprietatis  tytnio  in  perpetnnm  possidenda  paeifice  et 
qniete,  Hermanni,  Wemheri,  Willehelmi  et  Eckehardi  filiomm  meorom, 
Gerdmdis,  Adelhedis  et  Cunegondis  filiamm  meamm  ac  omniam  aliomm 

15  herednm  meomm  oonsensu  yolontario  et  concordi  liberaliter  accedente  et 
ipsis  rennnciantibns  mecom  omni  juri  et  utUitati  sen  proprietati,  qnod  vel 
quas  habebant  vel  habere  poterant  in  bonis  snperins  memoratis.  Faciam 
etiam  eisdem  fratribus  de  predictis  bonis  warandiam  debitam  et  consue- 
tam.    Hujus  rei  testes  sunt :  honorandi  viri  dominus  Yolcquinus  preposi- 

20  tus  ecciesie  Fritslariensis,  dominus  Hemeradus  cantor,  dominus  Gonradus 
custos ,  dominus  Wemherus  de  Byehenbach  et  dominus  Bertoldus  Gode- 
lebi ,  canonici  ejusdem  ecciesie ;  dominus  Thammo  miles ,  Wemherus 
frater  mens ,  et  quam  plures  alii  fide  digni.  Et  in  evidens  testimonium 
omnium  premissorum  sigillis  honorabilinm  virorum  dominomm  Volquiid 

25  prepositi,  Hemeradi  cantoris,  Gonradi  custodis,  Wemheri  de  Byehenbach, 
Bertoldi  et  Thammonis  militis  testium  predictomm  et  Wemheri  mei 
filii  dedi  hanc  litteram  sigillatam.  Nos  quoque  Volquinus  prepositus, 
Hemeradus  cantor,  Gonradus  custos,  Wemhems  de  Byehenbach,  Bertol- 
dus Godelebi,  Thammo  miles  et  Wemhems  predicti  ad  petitionem  domine 

30  Ermegardis  predicte  et  heredum  ejus  nostris  sigillis  roborari  fecimus 
presens  scriptum  in  evidentiam  omnium  predictomm. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  tercio,  kalendas  marcii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel:  1) — 4)  bereits  früher  be- 
schrieben. 5}  oval;  brustbild  eines  heiligen,  darunter  eine  kniende  gestalt;  umschr.: 
35  S.'  BERTOLDI.  CAN-  FRISLARIEN-  6)  oval ;  Maria  nait  dem  kinde  im  brustbijd, 
darunter  ein  betender  geistlicher;  nmschr. :  S'  HERMANI*  D'  BESSE*  CANOI- 
FRITSL*'  7]  abgefallen.  8)  dreieckig;  im  felde  drei  parallele  punctirte  querbal- 
ken;  umschr.:  SIGILLYM-  WER..ERL  DE*  VELSPERG* 


422  1293  märz  3.  —  1293  man  6. 

558.  Graf  Heinrich  von  Kirchberg  überlässt  dem  deutschen  hause  zu 
Griefstedt  guter  zu  KindeWrück  gegen  andere  zu  Söfnmem. 

1293  märz  3. 

1 293  Ad  vitandum  fatnra  litigia,  qne  cnpiditas  remm  mater  liciam  generat 

™"*  •  incessanter ,  consilio  sane  providencie  est  inductnin ,  ut  ea ,  que  rite  ac  5 
racionabiliter  ordinantar ,  scripturaram  testimonio  perhennentur.    Qna- 
propter  nos  Henricus  dei  gracia  comes  de  Kerchberch  recognoscimug  et 
tenore  presencium  publice  protestamnr,  quod  cum  venerabilibus  fratribus 
hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  Jerosolimitarum  (!)  in  Grifstete 
concambium  inivirnus  et  ipsi  una  nobiscum  imernnt,  ita  videlicet,  quodio 
ipsis  fratribus  duos  mansos  preter  quartale  sitos  in  villa  Eindelbrncken 
et  tres  curias  ibidem  dedimus  pro  duobus  mansis  sitis  in  villa  Sumeringen 
perpetue  possidendo  et  quiete ,  nullum  nobis  jus  in  prefatis  bonis  reser- 
vantes ,  sed  ipsos  fratres  gaudere  volumus  omni  jure ,  quod  nos  et  pro- 
genitores  nostri  in  dictis  bonis  actenus  dinosdmur  habuisse,  ita  quod  a  15 
nobis  nee  ab  heredibus  nostris  in  prefatis  bonis  ipsis  liberaliter  et  provide 
dimissis  nullum  inpedimentum  in  posterum  debeant  sustinere.    In  hnjns 
quoque  rei  certitudinem  pleniorem  presentem  cartam  conscriptam  dedi- 
mus [nostri]  sigilli  munimine  firmiter  roboratam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m.  cc.  Ixxxxüi.;  feria  tercia  post  domini-2d 
cam  qua  cantatur  oculi. 

Aus  nr.  719  (732)  des  Marborger  copialbuches  in  Wien.     Gedr.:    Gudenns 
Codex  4,|971. 

559.  Heinrich,  Friedrich  und  Berthold  gebrüder  von  Helmbrechtsdorf 
und  ihre  mutier  Sophie  verkaufen  dem  deutschen  hause  in  Griefsledlv^ 

eine  hübe  daselbst    1293  märz  6. 

1293  Nos  Henricus  et  Fridricuö  et  Bertoldus  fratres  dicti  de  Holeinbrech- 

™*"  '  tisdorf  una  cum  matre  nostra  dicta  Sophia  per  tenorem  presencium  publice 
profitemur  mansum  nostrum  situm  in  Grifstete  honorabilibus  dominis  fra- 
tribus domus  Grifstete  rite  et  racionabiliter  nostro  unanimi  et  liberosü 
accedente  consensu  pro  quindecim  marcis  examinati  argenti  vendidisse, 
ita  quod  de  omni  jure  super  eodem  manso  habito  abrenunciamus.  Item 
si  aliqui  faerint  ejusdem  mansi  infestatores,  unquam,  quod  absit,  aliqnid 
juris  sibi  super  eodem  manso  usurpantes ,  si  hoc  inquam  infra  terminum 
unius  anni  forte  casu  contigerit,  predictos  dominos  ab  omni  inminenti35 
periculo,  secundum  quod  dictant  jura  civilia,  exsolvere  pollicemur.  In 
cujus  rei  evidenciam  presentem  litteram  exinde  confectam  sigillo  hono- 
rabilis  domini  nostri  H.  dei  gracia  comitis  in  Bichelingin  dedimus  conmu- 
nitam. 


1293  apr.  2.  —  1293  apr.  7.  423 

Actum  coram  hiis  testibus :  Alberto  milite  dicto  de  Harraz,  Gonrado 
milite  dicto  de  CoUede ,  Herdeyno  milite  dicto  de  Beringen  et  Fredrico 
de  Frondorf,  qni^hnjas  rei,  8i  opus  fuerit,  testimonium  perhibebunt. 
Datum  anno  domini  m.  cc.  Ixxxxiii.,  proxima  sexta  feria  ante  letare. 
5  Aus  nr.  735  (749)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

560.    1293  apr.  2. 

Nos  soror  Gerdrudis  abbatissa  totusque  conventus  sanotunonialium  1293 
Fontis  sancte  Marie  Cysterciensis  ordinis  Maguntine  dyocesis  obtento  *^''^' 
domini  nostri  .  .  abbatis  in  Amisburg  consensu  vendidimus  Conrado 
10  Monetario  et  Markeloni  filio  Marquardi  de  Nuueren  civibus  Wetflarien- 
sibus  terciam  partem  omnium  bonorum  nostrorum  tam  in  villa  quam  extra 
villam  Nuueren  sitorum,  que  fuerunt  olim  Ludewici  dicti  Grawe.  In  cujus 
rei  testimonium  dedimus  presentes  litteras  nostri  et  civitatis  Wetflariensis 
sigilli  munimine  sigillatas.  Testes :  Marquardus  de  Nuueren,  Wigandus 
i5Ditthere,  Heynemannus  Gerberti ,  Hermannus  dictus  Selege ,  Conradus 
Grawe,  Hartradus  Blyde,  Conradus  de  Gatzenfurt,  Hartradus  de  Herlis- 
heim,  scabini  Wetflarienses. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxx?  tercio,  üii?  nonas  aprilis. 

Aus  orig.  -perg,  in  Marburg  (deutscho.) .   Beide  Siegel  abgefaUen. 

20  561 .   Konrad  von  Katzenfurih  bürger  zu  Wetzlar  überlässt  dem  deut- 
sehen  hause  hei  Marburg  einkünfte  zu  Bartdorf  und  Kalzenfurth  gegen 
solche  zu  Dorlar  und  Atzbach.    1293  apr.  7. 

Ego  Conradus  de  Catzenfurt  civis  Wetflariensis  presenti  Scripte  pu-    1293 
blice  recognosco ,  quod  rinterposito  seu  interveniente  concambio  dedi  et  *^''   * 

25dimisi,  do  in  hiis  scriptis  et  dimitto  dilectis  in  Gristo  .  .  conmendatori  et 
fratribus  domus  Teuthonice  apud  Marburg  bona  infrascripta  libere  et 
absolute  cum  omni  jure  et  dominio ,  quod  habui  in  eisdem :  videlicet 
marcam  redituum,  duos  anseres,  totidem  pullos  et  duos  pullos  camispri- 
yiales,  item  duos  solides  Golonienses,  duos  anseres,  totidem  pulloset 

30  duos  pullos  camispriviales  in  Bartdorf,  item  quatuor  solides  cum  dimidio 
Goloniensium  denariorum,  libram  cere,  (duos  anseres,  totidem  pullos  et 
duos  pullos  camispriviales  in  Catzenfbrt.  £  converso  predicti  conmenda- 
tor  et  fratres  dederunt  michi  et  dimiserunt  dimidiam  marcam  redituum, 
duos  anseres ,  duos  pullos  et  duos  pullos  camispriviales  in  Dorlor ,  item 

35  in  Adispach  decem  solides  Golonienses  et  x  denarios  Golonienses  redi- 
tuum, libram  cere  et  duos  solides  Golonienses,  que  quidembona  cesserant 
eis  ex  parte  fratris  Eberhardi  germani  mei,  et  hiis  contentus  sum.  In 
cujus  rei  testimonium  et  robur  sigillum  domini . .  archipresbiteri  et  ple- 
bani  Wetflariensis  rogavi  et  obtinui  presentibus  apponi. 


424  1293  api.  18. 

Datum  anno  domini  m?  ec?  nonageflimo  tercio,  vii?  idns  aprilis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*   Siegel  zerlnrochen. 

562.  Heinrich  von  Rodersen  verkauft  dem  deutschen  hause  bei  Mar- 
burg zwei  hüben  in  Kirchriüe ,  und  Ludolf  Groppe  verzichtet  auf  die 
von  Ermengard  von  Besse  dem  genannten  hause  verkauften  guter  zu  5 

Felsberg^  Besse  und  Ritte.    1 293  apr.  i  8. 

1293  Noverint  universi  inspectores  presentium  litterarum,  quod  ego  Hen- 

^^^'     '  ricus  dictus  de  Boderikessen  accedente  consensu  et  bona  voluntate  Luchar- 
dis  mee  uxoris ,  heredum  meorum  omnium  necnon  ErmengardiB  relicte 
quondam  ^domini  Wemheri  de  Besse  et  dicte  Ermengardis  omninm  liere-  lö 
dum,  domini  Hermanni  videlicet  canonici  ecciesie  Fritslariensis,  Lndolphi 
dicti  Gropen,  Gertrudis  sue  uxoris,  Wernheri  de  Besse  laici,  Wilhelmi 
Scolaris,  Eckehardi,  Alheidis  et  Gunegnndis,  vendidi  duos  mansos,  qui 
quondam  fuerant  domini  Wemheri  de  Besse  predicti,  in  Kirciytthe  sitos 
cum  Omnibus  suis  pertinentiis,  domibus  videlicet,  horreis,  areis,  silvis,  15 
pratis,  aquis,  pascuis  ac  aliis  pertinentiis,  quocunque  nomine  censeantnr, 
.  .  conmendatori  et  fratribus  domus  Theutonice  apud  Marpurg  proprietatis 
titulo  perpetuis  temporibus  possidendos.  Preterea  ego  Henricus  predictus 
cum  Omnibus  heredibus  et  coheredibus  meis  suprascriptis  plane  ore  et 
manu  renuncio  bonis  superius  memoratis,  obligans  me  . .  conmendatori  20 
et  fratribus  memoratis  una  cum  coheredibus  supradictis  ad  faciendam 
veram  warandiam  prefatorum  bonorum  venditorum ,  prout  justum  fuerit 
et  consuetum.    Hujus  venditionis  testes  sunt:   dominus  Wemherus  de 
Bichenbach  canonicus  ecciesie  Fritslariensis ,  Henricus  filius  Conrad! 
Heydenrici,  Wemherus  de  Geismaria,  Conradus  de  Gotensberg,  eives  de  25 
Gasle ;  Conradus  Bodonis  filius,  Albertus  de  Atrio,  magister  Johannes 
notarius  civium  Fritslariensium,  et  plures  alii  fide  digni.  Item  ego  Lndol- 
phus  dictus  Grope  cum  uxore  mea  predicta  plane  renuncio  omnibus  bonis 
in  Yisberg  (1),  in  Besse  et  in  Bitthe  sitis  quibuscunque,  que  bona  domina 
mea  Ermengardis  cum  consensu  aliorum  heredum  suorum  vendidit  . .  30 
conmendatori  et  fratribus  dicte  domus  jure  proprietatis  perpetuo  possi- 
denda.    In  cujus  venditionis  et  renunciationis  dictorum  bonorum  eviden- 
tiam  certiorem  nos  Wemherus  de  Bichenbach,  Hermannus  de  Besse  ca- 
nonici ecciesie  Fritslariensis,  Henricus  de  Boderikessen,  Ludolphus  dictus 
Grope  et  Wemheras  de  Besse  nostris  sigillis  super  dicta  venditione  con-  35 
fectam  presentem  litteram  duximus  roborandam. 

Datum  xiiii.  kalendas  maji,  [anno  domini  millesimo  ducentesimo 
nonogesimo  tertio. 

Ans  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutsche.) .    Die  fünf  Siegel  beschSdigt.    1)  drei- 
eckig; liegender  doppelter  hansanker;  umschr. :  S*' L  DE«  BOD£BIXEN- 40 


1293  apr.  23.  ^  1293  api.  28.  425 

4)  dreieckig;  dreifttssiger  henkeltopf  (groppen),  darüber  drei  blumen;  umschr.: 
ODENBVE 

563.  Anno  von  Schlotheim  überlässi  dem  deutschen  hause  in  Grief- 
stedt  eine  hübe  und  zwei  höfe  zu  Hausen^  welche  Ludwig  von  Hatten 

5  und  Hermann  von  Genselache  von  ihm  zu  lehn  hatten. 

Tennstedt  1293  apr.  23. 

Ne  ea,  que  geruntur  in  actibus  temporalibus.  vergant  in  predpicinm    1293 
oblivionis,  oportunum  est  ipsa  litterarum  testimonio  confirmari.  Prolixitas  ^^^' 
etenim  temporum  facta  honünnm  obnubilat  et  infuscat.    Hinc  est ,  quod 

10  ego  Anno  dictas  de  Slatheim  tenore  presencium  recognosco  ac  publice 
protestor.  quod  una  cum  consensu  uxoris  mee  Mechtildis  ac  omnium  he- 
redum  meorum  venerabilibus  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutoni- 
corum  in  Grifstete  dedi  mee  proprietatis  unum  mansum  in  villa,  que 
Husen  nuncupatur,  et  duas  curias ;  quem  mansum  et  quas  curias  Lude- 

I5wicus  dictus  de  Husen  et  Hermannus  dictus  de  Genselache  a  me  feodali 
jure  possederunt.  omni  jure  feodali  et  'nostra  proprietate  predictis  fratri- 
bus abrenunciando  in  bonis  supradictis.  Ut  hoc  ratum  servetur  a  poste- 
ritate  mea,  presentem  paginam  sepediotis  fratribus  dedi  sigilli  mei  mu- 
nimine  oonsignatam. 

20  Datum  Tenstete.  anno  domini  m.  cc.  xciii.,  in  die  beati  GeorgU 
martiris. 

Aus  nr.  744  (75&)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

564.  Konrad  von  Gudensberg  bürger  zu  Cassel  verkauft  dem  deutschen 

orden  drei  hüben  in  Ritte.    1293  apr.  28. 

25        Noverint  universi  presentium  inspectores,  quod  ego  Gonradus  dictus    1293 
de  Ghodensperg  civis  in  Cassele  cum  consensu  et  libera  voluntate  mee  *p''  ^®* 
uxoris  legitime  Elizabet  necnon  omnium  meorum  justorum  heredum  ven- 
didi  commendatori  ac  fratribus  domus  Teutonice  tres  mansos  sitos  in  villa 
Bitte  cum  eorum  omnibus  attinentiis  justo  jure  proprietario  perpetuis 

sotemporibus  possidendos.  Hujus  rei  testes  sunt:  Hermannus  de  Thonin, 
Gonradus  Brunonis,  Meynwardus  de  ßamershusen,  Hermannus  filius 
Conradi,  Sifridus  dictus  Sidenswanz  et  ceteri  scabini  in  Cassele ;  SiMdus 
filius  ßeynardi,  Wemherus  de  Geysmaria,  Heynricus  filius  Gonradi,  Lo- 
dewicus  Sidenswanz,  burgenses  ibidem.    Nos  itaque  scabini  predicti, 

35  quia  hujusmodi  venditio  coram  nobis  facta  existit,  ad  instantiam  precum 
partis  utriusqne  sigillum  nostre  civitatis  ad  evidentiam  et  cautelam  pre- 
missorum  presentibus  duximus  apponendum. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  tercio,  feria  tercia  proxima  ante  festum 
beate  Walburgis  virginis. 

40  Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel  zerbrochen. 


426  1293  juD.  5.  —  1293  Jod.  12. 

565.  Ritter  Werner  söhn  ritter  Werners  von  Bischhausen  verkauft 
dem  deutschen  hause  hei  Marburg  guter  zu  Gombet  und  Herbolds- 

hausen.    1 293  jun.  5. 

1293  Noverint  universi  presentium  inspectores,  quod  ego  Wemherus  miles 

qnondam  filiuB  Wernheri  militis  de  Byschoueshusen  matnra  et  moltiplici  5 
deliberatione  prehabita  vendidi  religiosis  viris  . .  conmendatori  et  fratri- 
bns  domns  Thentonice  apud  Marpurg  bona  mea  in  Gvmpeth  et  in  Her- 
boldehnsen  sita,  qne  ego  et  Hermannns  de  Lewenstein  pariter  habemns, 
eom  omnibns  et  singulis  pertinencÜB ,  videlicet  campis ,  siMs ,  pascms, 
pratis  et  aliis  jnribos  qnibnBenmqne ,  pro  tredeeim  marcis  argenti  miehi  i(» 
plenarie  persolutis  ipsis  fratribuB  et  predicte  domui  Marporg  qniete  et 
pacifiee  proprietatis  titulo  in  perpetnum  possidenda ,  Hennanni  cognati 
mei  supradicti  et  aliornm  fratmm  Bnornm  seu  herednm,  Yrmengardis 
nxoris  mee  legitime ,  matris  mee  neenon  aliornm  heredum  meoram  om- 
nium  consensn  volnntario  liberaliter  accedente  et  ipsis  mecnm  rennneian-i) 
tibns  onmi  juri,  proprietati  et  ntUitati,  qnod  vel  qnas  habebant  vel  habere 
poterant  in  ipsis  bonis.   Promisi  qnoqne  predictis  fratribns  de  ipsis  bonis 
facere  warandiam  debitam  et  consuetam.    Hiyns  rei  testes  snnt :  Bern- 
hardus  CeleVarius  de  Fritslaria  sacerdos,  Wemhems  miles  de  Swensberg, 
Sybodo  de  Ithere,  Lodewicns  dietns  Matz,  Otto  dietns  MyI,  Terkiz,  Hein-20 
ricus  de  Engelgiz ,  Albertus  comes,  et  quam  plures  alii  fide  digni.   Ad 
firmiorem  etiam  rei  evidentiam  supradictis  fratribns  presentem  litterain 
dedi  mei  sigilli  munimine  roboratam  et  nichilominus  eandem  petivi  Wern- 
heri militis  de  Swensberg  et  Hermanni  de  Bumerode  cognati  mei  sepe- 
dicti  *)  sigillomm  munimine  roborari.    Nos  quoque  Wemhems  miles  de  25 
Swensberg  jet  Hermannns  jam  predicti  nostra  sigilla  presentibus  appo- 
suimus  in  testimonium  veritatis. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  tertio,  in  die  Bonifaeii. 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Die  drei  Siegel  abgefallen. 

566.  Der  hochm eisler  des  deutschen  ordern  gestattet  dem  Vorsteher^ 
der  neuer dir^s  zu  Wetzlar  gegründeten  ansiedlung  des  ordern^  tion 
den  einkünften  derselben  die  schulden  des  ritters  Dimar  zu  zahlen  und 
dessen  letzten  willen  zu  vollstrecken,  auch  den  bau  der  begonnenen 

kapelle  zu  Wetzlar  zu  vollenden.    Marburg  1293  jun.  12. 

1293  Nos  frater  Conradus  de  Fuhtwangen  magister  hospitalis  sancte  Marie  ^^ 

Theutonicomm  Jerosolimitani  eoram  universis  recognoseimns  et  protesta- 


1)  Hermann  TOn  Romrod  ist  dieselbe  person  ,  welche  vorher  Hermann  von  Löwensteio 
genannt  wird.   Vgl.  ZeitBchrift  f.  heas.  Gesch.  n.  Landesk.   Nene  Folge  2, 60. 


1293  Jnl.  7.  427 

mar  publice  per  presentes,  qnod  accedente  mataro  fratrnm  noBtrorum 
consilio  fratri  Gotfndo,  qnem  novelle  plantacioni  Wetflarie  instanrate 
prefecünuB,  solyendi  testamentom  et  debita  domini  Dyemari  militis  bone 
memorie  nostri  benefactoris ')  et  cappellam  de  novo  ibidem  inchoatam 

5  construendi  et  perficiendi  de  boniB  eidem  domni  cedentibas  ad  consilium 
domini  Waltheri  quondam  ibidem  plebani  noBtri  Bpecialis  anctoritatem 
nostram  dedimus  et  comniBimns  in  hÜB  scriptis,  inhibentes  diBtrictiuS;  ne 
qua  fiat  vendicio,  permatacio,  diBtractio  vel  alia  qnaliBcumqne  alienacio 
bonorum  eidem  domui  Wetflarie  assignatorum  vel  aBsignandorum  Bine 

10  consilio  et  conBenBu  domini  Waltheri  predicti  et  nostra  auctoritate  spe- 
ciale Yolumus  eciam,  ut  perfecta  structura  predicte  cappelle  pro  divino 
officio  habendo  sacerdos  frater  ordinis,  cum  idem  dominus  Waltherus 
requisiverit ,  instituatur  ibidem.  Testamento  vero  et  debitis  persolutis, 
cappella  quoque  consummata,  si  quid  supra  necessitatem  fratrum  ibidem 

15  pro  tempore  existencium  residui  fuerit,  ad  usus  domus  Marpurg  volumus 
ministrari.  In  cujus  rei  evidenciam  sigillum  nostrum  presenti  scripto 
duximuB  appendendum. 

Datum  Marpurg,  anno  domini  m?  cc?  xc?  üi?,  pridie  idus  junii. 
Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*    Siegel  abgefallen. 

20  567.    Das  Augttstinerklosler  zu  Erfurt  einigt  sich  mit  dem  deutschen 
orden  daselbst  wegen  des  geschehenen  abbruches  der  Annenkapelle  bei 
der  Nicolaikirche  zu  Erfurt.    Erfurt  1293  jul  7. 

In  nomine  domini,  amen.  Nos  frater  Henricus  de  Guttem  prior  [frar-     1293 
trum  Heremitarum]  2)  et  conventus  ejusdem  professionis  ordinis  sancti 

25  Augustini  in  Erfordia  recognoscimus  et  tenore  presencium  publice  pro- 
testamur,  quod  causa,  que  inter  religiöses  viros  proyincialem  domus 
sancte  Marie  Theutunicorum  per  Thuringiam  et  sue  professionis  fratres 
in  Erfordia  ex  parte  una  et  nos  et  nostrum  capitulum  ex  parte  altera  ver- 
tebatur  pro  quadam  cappella  in  honore  sancte  Anne  dedicata,  que  siqui- 

30  dem  cappella  cum  cimiterlo ,  in  quo  sita  fuerat ,  ad  parrochiam  sancti 
Nicolai  pertinet  et  pertinuit  ab  antiquo ,  quam  quippe  cappellam  nos  et 
nostri  fratres  destruximus  dissolventes,  ex  consensu  partis  utriusque  con- 
posita  est  concordia  amicabili  in  hunc  modum ,  quod  nos  restituimus  pro 
firmitate  concordie  parrochie  sancti  Nycolai  predicte  unam  campanam, 

35  unum  librum  missalem  et  preparamenta  sacerdotalia,  que  ad  dictam  cap- 
pellam sive  ecclesiam  pertinebant ;  et  pro  habundandori  firmamento  con- 
cordie inpeticioni  pro  lignis .  lapidibus  et  lateribus ,  quas  de  dicta  cap- 

1)  Offenbar  der  in  nr.  288.  360.  399  als  wolthäter  des  ordens  erscheinende  bnrgmann 
zn  Kalsmunt. 
40         2)  Diese  aus  versehen  weggebliebenen  werte  stehen  richtig  im  eingang  des  transsnmptes. 


428  1293  jul.  9. 

pella  accepimns,  dictns  provineialiB  et  fratres  sni  penitns  quantam  in  eis 
renuncciant ,  prout  iii  litteriB  eonim  inde  eonfecÜB  plenioB  eontinetiir. 
Anniiimus  eciam  voluntate  unanimi  et  oonsensn,  nt  fratres  ordinis  domns 
Theatanice  sacerdotes  Bupradicti  possint  in  soUempnitatibnB  sui  ordinis 
et  ecclesie  sancti  Nicolai  predicte  in  cimiterio  sancte  Anne ,  in  quo  dicta » 
cappella  sita  fherat;  predicare  absqne  inpedimento  qnolibet  rerbnm  dei. 
Promittimns  insnper  pro  nobis  et  nostris  BnecesBoribns  Btipnlacione  publica 
bona  fide  amiciciam  et  prenotatam  conoordiam  altematim  irrefragabiliter 
observare.   Hnjus  rei  et  concordie  testes  sunt :  dominna  Syffridas  prepo- 
sitaB  in  Schillen,  dominuB  Bertoldus  prior  in  Flawe  et  dominnB  Meynhar-i'^ 
das  conmendator  in  Egra  fratres  ordinis  Theutunicoram,  frater  HenricoB 
de  Hemersleybin  prior  et  frater  Gonradus  de  Wyssenfeld  domus  in  Gotha 
ordinis  sancti  Angastini,  magister  Gotscalcns  Pamas  canonicos  ecclesie 
sancti  Seaeri  Erfordensis,  Gerwicas  de  MoUestorf,  et  quam  plnres  alü 
fide  digni.  In  hajas  concordie  habandanciorem  certitudinem  et  firmitatem  i^ 
presentem  litteram  sigillo  nostro  nna  cam  sigillo  proviocialis  ordinis 
Theatunicorum  antedicti  dedimas  roboratam. 

Erfordie,  anno  domini  m?  ducentesimo  nonagesimo  terdo,  nonas  jnlü. 

Aug  transsumpt  auf  perg.  in  Marburg  (dentscho.),  anageBtellt  auf  bitten  deä 
deutschen  hauses  in  Erfurt  1333  iiii  idns  septembris  (sept.  10)  von  Henricus  de  We-^ 
birstete  decanus  ecclesie  sancti  Seueri  Erfordensis.  Siegel  oyal ;  sitzender  biBcbof ; 
umschr. :  S-  HETRICI.  DECANI-  ECC  . . .  SCI-  SEVERI-  ERFORD' 

568.    Hermann  von  Felsberg  verkauft  dem  deutschen  hause  bei  Mar- 
burg guter  zu  Langenvenne.    1 293  jul.  9. 

1293  In  nomine  domini,  amen.    Ego  Hermannas  filias  Eckehardi  militiss: 

^^  '  *  dicti  de  Yilsberg  ad  notitiam  tam  presentiam  quam  futaroram  cupio  per- 
venire,  qaod  accedente  consensa  et  bona  volantate  Canegundis  mee  nxo- 
ris,  commanicata  manu,  accedente  etiam  consensu  Eckehardi  et  Her- 
manni  meorum  heredam  vendidi  .  .  commendatori  et  fratribus  domns 
Theutonice  apud  Marparg  omnia  mea  bona  in  Longo  Yenne  sita  cum  om-^ 
nibas  jaribus  dictorum  bonorum,  videlicet  domibns,  horreis,  areis,  silvis. 
nemoribus,  aquis,  pratis,  pascuis  et  aliis  suis  pertinentiis  qnibuscunque. 
quocunque  nomine  censeantur,  proprietatis  titulo  perpetuo  possidenda. 
ita  quod  mensuratum  mansum  solvant  pro  duodecim  marcis  argenti  gene- 
ralis ,  renuncians  dictis  bonis  cum  meis  heredibus  snpradictis ,  dans  in  3; 
manus  .  .  commendatoris  et  fratrum  prefate  domus  apud  Marpurg  dicta 
bona  libere  et  solute,  obligans  [me  cum  uxore  predicta  litteras  per  pre- 
sentes  ad  faciendum  . .  commendatori  et  fratribus  prefatis  warandiam 
dictorum  bonorum  loco  et  tempore  oportuno,  prout  justum  fuerit  et  con- 
suetum.  Nos  vero  Eckehardus  pater  dicti  Hermanni,  Fredericus  et  £cke-4o 


]293o€t.  15.  429 

hardas  fratrea  ipsins  Hennanni  fidejabemns  et  obligamus  nos  cum  dicto 
H^rmanno  pro  debita  warandia  facienda  et  quod  heredes  prefati  Her^ 
maimi,  qm  adhne  non  renanoiavenrnt,  renunciabimt  dictis  bonis^  quando- 
cunque  possunt  renunciare  libere  snis  bonis ,  et  ne  aliqui  occnpent  vel 
5  inpetant  bona  supradicta.  Hujns  rei  testeg  sunt :  Lugelinas ,  Bertoldus 
et  Hermannas  dicti  Meysenbuch,  castrenses ;  Johannes  de  Harlon,  Biper- 
tus  de  Bretenlo,  Volpertus  Worbom,  Heydenricas  famulus  Herberti, 
Henricus  de  Cruthusen,  cives  in  Yilsberg,  et  plures  alii  fide  digni.  Ego 
etiam  Hermannus  predictus  recongnosoo,  dominum  .  .  commendatorem 

10  me  de  totali  ista  pecunia  pagavisse.  In  quorum  omnium  evidentiam  cer- 
tiorem  ego  de  Yilsberg  sepedictus  meo  sigillo  una  cum  sigillo  civium  in 
Yilsberg  procuravi  presentem  litteram  super  dicta  venditione  confectam 
sigillari.  Nos  vero  scabini  in  Yilsberg  ad  preces  sepefati  Hermanni  no- 
strum  sigillum  apposuimus  isti  carte. 

15  Actum  et  datum  vii.  idus  julii,  anno  domini  millesimo  ducentesimo 
nonogesimo  tertio. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).  Siegel:  1)  dreieckig:  gehörnter 
heim,  an  den  hörnern  mit  lindenblättem  geschmückt,  ganz  gleich  dem  helme  land- 
graf  Heinrichs  I.  auf  dessen  reitersiegel ,  darunter  eine  fUnfblätterige  blume; 
20umschr.:  SIGILLYM- CIVITATIS- DE- WILSBEG(!)-  2)  dreieckig;  drei  parallele 
schraffirte  querbalken,  von  denen  der  unterste,  mit  der  spitze  des  Schildes  zusam- 
menfallend, als  dreieck  erscheint,  darüber  ein  yon  links  nach  rechts  schräg  herab- 
laufender balken ;  umschr.:  S-' HERMANNI- DE- WELSSPEKG- 

569.    Walther  gewesener  pfarrer  zu  Wetzlar  bestimmt  einkünfle  zu 

25  Wetzlar  und  Lützellinden  zur  beschaffung  von  schuhen  für  die  armen 

und  überträgt  die  ausführung  dem  caplan  und  comthur  des  deutschen 

hauses  zu  Wetzlar.    1293  ocL  15. 

In  nomine  domini,  amen.    Ego  Walterus  quondam  plebanus  Wetfla-    1293 
riensis  omnibus  presens  scriptum  intuentibus  in  perpetuum  cupio  esse 

ponotum,  quod  Sana  deliberacione  prehabita,  [conpos  mentis  et  corporis 
dedi ,  contuli  et  assignavi ,  do  in  hiis  scriptis ,  confero  irrevocabiliter  et 
assigno  trium  marcarum  redditus,  que  cedunt  michi  de  domo,  que  vocatur 
Stella,  in  foro  ferri  Wetflarie  sita  sive  de  bonis  equivalentibus  per  Con- 
radum  Monetarium  civem  Wetflariensem  aut  heredes  suos  in  restaurum 

35seu  reconpensationem  trium  marcarum  predictarum  michi  alias  extra 
muros  icivitatis  predicte  assignandis  certissime ,  item  decem  maldra  sili- 
ginis  annui  reditus  mensure  Wetfiariensis  de  curia  Wemheri  Lucardis  in 
Lvzillinden,  que  vulgariter  dicitur  Yryhob,  in  usus  pauperum  omnimode 
convertenda ;  volens  et  ordinans,  ut  de  predictis  tribus  marcis  et  decem 

4omaldris  ailiginis  redituum  conparentur  et  emantur  calcei  pro  tanto, 


oct.  15. 


430  1293oet.  18. 

quanto  de  hiis  potenmt  conparari ;  ita  videlicet,  quod  in  die  animarnin  sanc- 
tamm  singulis  annis  dentar  pauperi  cnilibet  duo  calcei  dono  elemostne 
perpetüo  propter  denm.  Hnjns  antem  donaeionis  execntores  eligo  et  con- 
stitno  per  preBentes  dilectoB  in  Cristo  capellannm  sive  sacerdotem  et  .  . 
conmendatorem  sen  vicem  ejus  gerentem,  qui  faerint  pro  tempore  in  5 
caria  sive  domo  TeutlionicaWetflarienBi,  quonun  fidei  et  consdentie  oon- 
mitto  bona  fide ,  nt  divine  karitatis  intnitu  premisBa  fideliter  exeqnantar 
et  procurent  fieri  cum  effectu,  prout  salnti  anime  mee  viderint  expedire 
et  sicnt  coram  deo  reddere  de  hiis  in  die  debeant  novissimo  rationem. 
Si  yero,  quod  absit,  negligentes  in  hiis  fuerint  vel  remissi,  volo  extunc  et  lo 
ordino,  quod  in  penam  hujusmodi  negligentie  honorabiles  yiri .  .  decanns 
et  capitulum  ecclesie  Wetflariensis  necnon  judices ,  scabini  et  consoles 
ibidem  plenam  habeant  potestatem  exigendi,  requirendi  et  toUendi  penitas 
reditus  memoratos,  ita  quod  medietas  redituum  hujusmodi  in  usus  et  oma- 
tum  ecclesie  predicte,  reliqua  vero  medietas  in  usus  pauperum  infirmorum  15 
hospitalis  apud  Wetflariam  convertatur  difficultate  et  contradictione  qoali- 
bet  non  obstante ;  et  hoc  tociens,  quociens  in  hiis  fuerint  negligentes.  In 
cujus  rei  testimonium* et  robur  conscribi  feci  presentes  litteras  ecclesiamm 
Wetflariensis  et  Aldenburgensis  sigillorum  munimine,  que  apponi  rogavi, 
et  meo  sigillo  proprio  sigillatas.  Nos  . .  decanus  et  capitulum  ecclesie  Wet-  2o 
flariensis,  magistra  et  conventus  ecclesie  in  Aldenburg  recognoscimus,  nos 
ad  preces  domini  Walteri  quondam  plebani  supradicti  ecclesiamm  nostra- 
rum  sigillapresentibus  appendisse  litteris  in  robur  et  testimonium  veritatis. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  Ixxxx?  tercio,  idus  octobris. 

AoB  urig.-perg.  (A)  in  Marburg  (deutscho.)-     Die  Biegel  zerbrochen.     Ein  25 
zweites  orig.-perg.  (B)  in  Wetzlar  (Stadtarchiv  I  A  38].    Gedr.;  Gadenus  Codex 
5,  96  (nach  B). 

570.    Abi  Heinrich  von  Hersfeld  überlässt  dem  deutschen  hause  zu 
Griefstedt  eine  hübe  daselbst^  welche  Heinrich  von  Helmbrechlsdorf  von 

ihm  zu  lehn  trug,  Erfurt  1293  od,  18.  30 

• 

1293  Henricus  dei  gracia  Hersfeldensis  ecclesie  abbas  notum  esse  cupimus 

universis  Cristi  fidelibus  et  constare,  quod  nos  ob  divinam  remuneracionem 
et  ob  honorem  beate  et  gloriose  virginis  Marie  unum  mansum  situm  in 
Grifstete,  quem  Henricus  de  Helinbrechtestorf  a  nobis  possedit,  contulimus 
conmendatori  et  fratribus  domus  in  6rifstete  Theuthonice  cum  omnibus  35 
ejus  pertinenciis  jure  hereditario  in  perpetuum  possidendum  pacifice  et 
quiete ;  ita  tamen ,  quod  dicti  fratres  unum  talentum  cere  nobis  in  feste 
sancti  Martini  anno  quolibet  inde  solvant. 

Datum  Erfordie,  anno  domini  m.  cc.  xciii.,  xv.  kalendas  novembris. 
Hujus  rei  testes  sunt:  Bertoldus  prepositus  in  Memeleibin,  Th.  camel^rius 40 


oct.  18. 


\ 
\ 


N 

V 
v 


1293  oct.  18.  —  1293  oct.  29.  431 

noBter ,  Eberhardas  de  Mylrode  miles  et  Th.  de  Wimaria  hospes  noster, 
civis  Erfordensis. 

Aus  nr.  730  (744)  des  Marborger  copialbuches  in  Wien. 

^  571.  Abi  Heinrich  von  Hersfeld  überlässt  dem  deutschen  harne  in 
Griefstedt  2wei  hüben ^  eine  zu  Griefsiedt  und  eine  zu  Hausen^  welche 
Hermann  von  Genselache  und  Jutta  von  Hausen  von  ihm  zu  lehn  trugen. 

Erfurt  1293  oct.  18. 

HenricüB  dei  gracia  Hersfeldensis  ecclesie  abbas  notum  esse  cupimns  ^^^^ 
lOuniversisCristi  fidelibus  et  constare,  quod  nos  ob  divinam  remuneracionem  "''' 
et  ob  honorem  beate  et  gloriose  semper  virginis  Marie  dnos  mansos  com 
Buis  pertineneiis ,  quorum  unus  in  villa  Grifstete  et  alter  in  Husen  est 
Situs ,  quos  Hermannus  de  Genselache  et  honorabilis  domina  yidua  Jutta 
dieta  de  Husen  ae  sui  filii  a  nobis  possederunt,  contulimus  conmendatori 
15  et  fratribus  domus  Theutonice  in  Grifstete  jure  hereditario  in  perpetuum 
possidendos  paeifice  et  quiete;  ita  tarnen ,  quod  dicti  fratres  unum  ta- 
lentum  cere  nobis  in  feste  saneti  Martini  anno  quolibet  inde  solvant. 

Datum  Erfordie,  anno  domini  m.  cc.  Ixxxxiii.,  xv.  kalendas  no- 
vembris.  ^) 

20  Ans  nr.  755  (769)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

572.   Das  deutsche  haus  bei  Marburg  verspricht  dem  pfarrer  Konrad 

zu  Wolfshausen  geioisse  einkünfle  daselbst  auf  Ubenszeit  und  nach 

seinem  tode  die  feier  seines  Jahresgedächtnisses.    1293  oct.  29. 

Nos  frater  Conradus  de  Manderen  commendator  ceterique  fratres    ^^^^ 

25  hospitalis  sancte  Marie  Theutonieomm  Jerosolimitani  domus  apud  Mar- 

purg  tenore  presentium  recognoscimus  et  publice  profitemur ,  quod  nos 

domino  Conrado  sacerdoti ,  nostro  familiari ,  plebano  in  Wolfeshusen  de 

bonis  nostris  ibidem  sitis ,  que  quondam  fuerunt  Conradi  de  Domo  Lapi- 

dea  civis  Marpurgensis ,  dare  et  ministrare  promisimus  annis  singulis, 

30  quamdiu  vixerit ,  tria  maldra  siliginis  mensure  Marpurgensis.  Ipse  vero 

unum  maldrum  de  hiis  tribus  predictis  jam  resignavit  et  ad  consolationem 

fratrum  nostri  conventus  deputavit ,  ita  quod  in  ultimo  sabbato  ante  ad- 

ventum  domini  officium  de  gloriosa  virgine  Maria  mediantibus  organis 

soUempniter  celebretur.  Postquam  vero  idem  Conradus  decesseritl,  anni- 

35  yersarius  suus  celebrabitur  cum  soUempnitate  consueta ,  in  quo  videlicet 

anniversario  idem  maldrum  siliginis  in  sue  anime  memoriam  expendetur. 

Duo  quoque  maldra  residua  post  mortem  suam  ad  usus  fratrum  similiter 


1)  Folgen  die  selben  zeugen  wie  in  nr.  570. 


432  1293  HOT.  5.  —  1293  dec  21. 

omyeitentor.  In  cujus  rei  testimomiim  eidem  preseiis  scriptom  em 
ngflU  nostri  appensione  dnximns  porrigendiim. 

Datom  amio  domini  m?  oe?  xc?  tercio,  in  cimstino  i^KWtolonim  St- 
manis  et  Jnde. 

Ans  orig.-peii^.  in  Karbnig  dentaeho.  .    Sieg«!  abgeCülen.  S 

573.  Wiegand  Stubenac  canonicum  zu  Frilzlor  umd  pfarrer  zu  Ben^ 
tref  erldssi  dem  deutschen  hause  in  Marburg  einen  iheü  der  summe, 
für  welche  er  demselben  die  pfarrguter  zu  Bentref  terpachtet  hatte. 

1 293  nov.  3. 

1293  Ego  Wigandns  dictns  Stnbenac  canonicns  eociesie  FritBchelariensis  iv 

et  plebaans  in  Bentref  tenore  presentinm  recognosoo ,  qnod  com  par- 
rodnalis  ecclesie  mee  in  Bentref  predicte  omnes  redditns  pro  eerta  pen- 
sione  religioeis  viris  .  .  eonmendatori  et  finatribns  domns  Thentoniee  in 
Marpnrg  ad  Yite  mee  tempora  locayerim,  nt  in  instnnnento  snper  hoc  &cto 
plenins  edoeetor,  et  com  annnatim  dnodedm  tdenta  denarioram  Mar-u 
pQ]lg;en8inm  michi  ponigere  teneantnr,  ego  nndedm  tdentis  contentns 
ero  et  com  nno  tdento  residno  ipsis  fratribna  propinabo.  In  cnjns  rei 
testimoninm  eisdem  fratribns  presens  scriptum  ponigendnm  duxi  sigiilli 
mei  robore  communitum. 

Actum  anno  domini  m?  ec?  xc?  terdo,  in  crastino  animarom.  ys 

Ans  orig.-perg.  ia  Harburg  deataeho.;.    Siegel  oral;  brostbüder  iweier  hei- 
Hgen ,  YOB  denen  der  eine  einen  biBcho&stab ,  der  andre  einen  schlSssel  trigt ,  dar- 
nnterbnutbfld  eines  betenden;  nmackr..  S- WIGAKDI- CANONICI« FBITSLAR- 
ECCE. 

37 i.    Graf  Friedrich  von  Rabenswald  schenkt  dem  deutschen  hausen 
in  Griefstedt  eine  hübe  zu  Buche! .     Wiche  1293  dec.  21. 

1293  Testamentum  suum  nou  bene  disponit ,  qni  terrems  tantum  testatar 

^  '  heredibus,  quod  non  fatur  Cristum  sue  substancie  ooheredem.  Hine  est, 
quod  nos  Fridricus  dei  gracia  oomes  dictus  de  Barenswalt  tenore  preeen- 
dum  recognosdmus  pubfioe  protestando ,  quod  wiMicnm  quendam  sitom  3«^ 
in  TÜla,  que  ▼oeatar  Budielde,  quem  a  nobis  Ekkeardus  dictus  de  Kane- 
werfen  et  suus  frater  Henricus  in  feodo  possederunt ,  reagnatom  nobis 
ex  parte  ipsorum  fiatmm  predictonim  propter  malum  statum  terre  per 
Friderieum  dictum  de  Aroldeahusen  et  Brunonem  dictum  Vnruwe ,  facta 
▼ero  resignadone  aviris  sepedictisTenerabiMbus  firatribus  hospitalis  sancte  35 
Marie  Theutradcorom  fimtrum  in  Grifistete  dedimus  pro[Hietatem  in  pre- 
diclo  manso  ipso  perpetuo  possidendo .  omni  jure  feodario  et  proprietajio 
abrenundando  in  manso  sepedicto ,  nolentes  ipsos  predictos  fratres  per 


1294.  —  1294inilrz27.  433 

■ 

nos  et  nostros  successores  nullatenus  vel  aliqualiter  impediri.  In  cujus 
rei  testimonium  ac  certitudinem  presentem  litteram  dedimus  predictis 
fratribns  nostri  sigilli  munimine  roboratam. 

Datum  Wie,  anno  domini  m.  cc.  xciii.,  in  die  beati  Thome  apostoli. 
5  Testibus  presentibus  prenotatis,  videlicet  fratre  Gonrado  de  Aroldes- 
husen  et  Brunone  Vnruwe. 

Aus  nr.  732  (74»))  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.   Gedr.:  Gudenus  Codex 
974.  4, 

575.  Die  söhne  des  Johann  Blendigans  verkaufen  dem  deutschen 
^ö          hause  in  Reichenbach  guter  zu  Niederweissenbach.    1294. 

Notum  Sit  Omnibus  presentem  paginam  inspecturis ,  quod  nos  fratres    ^^^^• 
filii  Johannis  Blendigansi ,  Nycolaus  plebanus  de  Vredelant  videlicet  et 
Bertoldus ,  una  cum  consensu  matris  nostre  et  fratiiim  nostrorum  vendi- 
dimus  bona  nostra ,  que  habuimus  in  inferiori  villa  Wizinbach ,  fratribus 

lödomus  Tevtonice  in  Rychenbach  integraliter  omni  jure  proprietario  in 
perpetuum  libere  possidenda.  Hujus  emtionis  testes  sunt :  dominus  Jo- 
hannes Winze  plebanus  in  Liebtino we ,  Hartradus  miles  de  Rychenbach, 
Gerlacus  de  Kapella ,  Siffridus  Bavrus ,  Conradus  de  Rethrode  et  Hen- 
ricus  filius  suus ,  Ditmarus  magister  civium,^et  alii  fide  digni.  Et  ut  hec 

20  finna  et  rata  habeantur,  presentem  litteram  munimine  sigilli  domini  pre- 
positi  de  Germarrode  et  sigilli  plebani  de  Lichtinowe  necnon  sigilli  Har- 
tradi militis  de  Rychinbacb  duximus  roborandam.  Preterea  fidejubemus 
et  promitthnus  pro  matre  nostra  et  pro  fratribus  nostris  ac  omnibus  here- 
dibus  nostris,  fratribus  prenotatis  de  bonis  venditis  facere  warandiam. 

2'>         Datum  anno  domini  millesimo.  dcc?  Ixxxxiüi? 

Aus  dem  durch  feuchtigkeit  sehr  beschädigten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) . 
Siegel  abgefallen. 

576.  Hartmann^  Werner  und  Konrad  gebrüder  von  Gershausen  ver- 
kaufen dem  deutschen  hause  bei  Marburg  ihre  guter  zu  Sondheim  und 

30  Unshausen,    1294  märz  27. 

Noverint  universi  et  singuli,  ad  quos  presentes  littere  pervenerint,  J294^ 
quod  nos  Hartmannus  miles,  Wemherus  et  Gunradus  fratres  dicti  de 
Gerrettichusin  de  bona  voluntate  et  consensu  uxorum  nostrarum  ac  aliornm 
heredum  nostrorum  bona  nostra  in  villa  Sunthem  sita,  decem  et  octo  solidos 
35denariomm  monete  Hassie  legalium  annuatim  solvencia  cum  omnibus 
suis  attinenciis  ac  alia  bona  nostra  in  Vnshnsin  situata,  de  quibus  colonus 
eorundem  bonorum  octo  solidos  predictorum  denariorum  hactenus  reddere 
consuevit  pensionis  nomine  annuatim ,  cum  omni  integritate,  proprietate, 

Hesa.  Urknndenbaoh.    I.  28 


434  1294  apr.  27. 

fructu  seu  juribus ,  quibus  utrobique  in  dictis  bonis,  videlicet  Sänthem  et 

Vnshusin.  usi  sumuB  hucusque,  vendidisse  pro  duodecim  libris  denariorum 

Hassie  legalium,  et  per  presentes  bonorum  ipsorum  proprietatem  seu  pos- 

sessionem  resignamus  ac  supraportamus  ad  utilitatem  commendatoris  ac 

fratrum  domns  Teuthonioe  apud  Marburch  jure  perpetuo  feliciter  possi-  ^ 

denda,  promittentes  nichilominus  omni  dolo  prorsus  remoto  fratribus  ante- 

dictis  facere  warandiam ,  quandoeunque  necessitas  exegerit  et  requisiti 

fuerimus  super  eo.  In  cujus  rei  certitudinem  ac  evidentiam  pleniorem 

presentes  litteras  sigillo  proborum  vironim  consulum  ac  universitatis 

opidanorum  in  Battenburch  rogavimus  consignari,  advocato  ad  hoc  testi-^^* 

monio  scilicet  Gerlaci  dicti  de  Redichusin ,  Herraanni  filii  ejusdem ,  Cun- 

radi  dicti  de  Wefinbach,  ac  fide  dignorum  plurium  aliorum. 

Actum  et  datum  anno  domini  millesimo  ducentesimo  nonagesimo 

quarto,  sexto  kalendas  aprilis. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscho.).  Auf  der  rückseite  steht  von  hand  des  1^ 
XIV.  jahrh.:  Emptio  reddituum  in  Suntlieim  et  bonorum  in  Vnshusin  a  ft^tribus  de 
Gerhareghnsin.    Siegel  abgefallen. 

577.  Johann  von  Homberg  verkauft  dem  deulschen  harne  bei  Marburg 
guter  zu  Gombet  und  Bergheim,  1294  apr.  27. 

1294  In  nomine  domini,  amen.    Noverint  universi  tam  posteri  quam  pre-  20 

*^^'   ^'  sentes ,  quod  ego  Johannes  dictus  de  Hoenberg  de  consensu  et  consilio 
domini  mei  Widekyndi  militis  dicti  Wackermule  vendidi  commendatori 
et  fratribus  domus  Theutonice  apud  Marpurg  omnia  mea  bona  in  Gviu  - 
phede  et  in  Bercheim  sita  cum  omnibus  suis  juribus ,  aquis,  pascuis,  sil- 
vis.  pratis,  agris  cultis  sive  incultis,  novalibus  et  aliis  pertinenciis  quibns-  ^'* 
cumque  pro  triginta  marcis  et  una  usualis  argenti  proprietatis  titulo 
perpetuis  temporibus  possidenda,  obligans  me  prefatis  fratribus  apnd 
Marpurg  ad  faciendum  warandiam  dictorum  bonorum  loco  et  tempore, 
quandocumque  et  quocienscumque  fiierit  oportunum^  renuncians  universis 
prefatis  bouis  libere  et  solute.  Hujus  yenditionis  et  renunciationis  bonorum  30 
omnium  antedictorum  testes  sunt:   dominus  I(eynhardus  plebanus  in 
Hoenberg)  nobilis  Otto  deValkenberg  et  prefatus  miles  Widekindus  dictus 
Wackermule ;  preterea  Henricus  de  Hebeide,  Wigandus  Vozsagel,  Thile- 
mannus  de  Gerwineshagen ,  Sifridus  MonetariuS;  Bertoldus  Bohemus, 
Henricus  prope  Montem,  Thetmarus  Comes,  Wigandus  Gellerarius  ceteri-35 
que  scabini  oppidi  Hoenberg,  et  plures  alii  fide  digni.   Geterum  quia  ego 
prefatus  Johannes  sigillo  careo,  in  robur  et  testimonium  perpetuum  sigillis 
ndelicet  domini  mei  Widekindi  Wackeimulen  et  civium  in  Hoenberg  pro- 
curavi  presentem  litteram  roborari. 

Actum  et  datum  v.  kalendas  migi,  anno  domini  m?  co?  xciiii?  40 

Aus  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutsoho.J-    Beide  Siegel  abgefallen. 


Jon.  7 


.  1294  Jan.  7.  -^  1294  Jan.  19.  435 

578.    Graf  GoUfried  von  Ziegenhain  überlässl  dem  deutschen  hause 
bei  Marburg  guter  zu  Schreufa  auf  bitten  des  bisher  mit  denselbe^i  be- 
lehnten ritlers  Ludwig  Kalb.    1S94  jun.  7. 

No8  Gotfridus  comes  de  Cygenhan  recognoßcimus  et  tenore  presen-    1294 
5  cium  publice  profitemur ,  quod  prehabita  matura  deliberacione ,  cum  con- 
Bensii  et  voluntate  nnanimi  domine  Mehthildis  eollateralis  nostre  bona 
nostra  in  Sehronfe  sita  cum  omnibus  Buis  pertinenciis ,  hominibuB  ^dde- 
licet,  areis,  Bilvis,  campis,  pratis,  aquis  et  aliis  suis  juribus  quibuscunque. 
que  inquam  bona  Lodewicus  miles  dictus  Uitulus  nobis  specialiter  dilectus 
10  a  nobis  in  feodo  habuisse  dinoscitur,  religiosis  viris  .  .  commendatori  et 
fratribus  hospitalis  sancte  Marie  TheutonicorumJerosolimitani  domusapud 
Marpurg  propter  deum  et  ad  preces  Lodewici  militis  predicti  appropria- 
vimus  et  jure  proprietario  in  perpetuum  possidenda  porreximus  et  por- 
rexisse  seu  donasse  nos  recognoscimus  in  hiis  scriptis.   In  cujus  nostre 
1 5  donacionis  testimonium  .  .  commendatori  et  fratribus  predictis  presentem 
litteram  porrigendam  duximus  nostri  sigilli  munimine  roboratam. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  iiii?,  vii?  idus  junii. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  beschädigt.    Gedr.:  Wenck 
Hess.  Landesgesch.  2,  237. 

20  379.  Graf  Reimbold  von  Solms  entsagt  zu  gunsten  des  deutschen 
hauses  bei  Marburg  seinen  ansprachen  auf  guter  zu  Odenhausen  und 

Blasbach.    Wetzlar  1 294  jun.  1 9. 

Ego  Reymboldus  comes  de  Solmese  presenti  scripto  publice  recog-    1294 
nosco,  quod  sana  deliberatione  prebabita  renunciavi  et  in  biis  scriptis 

25  renuncio  plane,  sinpliciter  et  expresse  omni  actioni,  que  michi  conpetebat 
seu  conpetere  videbatur  quoquo  modo  super  bonis  quibuscunque  apud 
Vdenhusen  et  in  Blaspacb  sitis  ubicunque ,  que  sunt  et  esse  dinoscuntur 
commendatoris  et  fratrum  domus  Teutbonice  apud  Marpurg.  Promitto 
eciam  et  promisi  bona  fide,  quod  nunquam  predictos  fratres  in  bonis  pre- 

30  dictis  yerbis  vel  factis  inpediam  seu  inpetam  ullo  modo,  et  si  forte ,  quod 
absit,  ab  aliquibus  vel  ab  aliquo  fratrum  meorum  super  hiis  fuerint  inpe- 
titi,  ab  inpetitione  tali  reddam  et  faciam  eosdem  fratres  liberos  penitus  et 
immunes.  In  cujus  rei  testimonium  et  fidem  sigillum  meum  duxi  presen- 
tibus  appendendum.   Testes  sunt :  Conradus  de  Solmese  patinius  mens, 

35  Walterus  quondam  plebanus  Wetflariensis,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 
Actum  et  datum  Wetflarie,  anno  domini  m?  cc?  Ixxxxiiii?,  sabbato  ante 
festum  sancti  Johannis  baptiste. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Das  runde  reitersiegel  sehr  beschä- 
digt; umschr.:  S BOLDI- RCfl- 

28» 


jun.  19. 


436  1294  Jan.  21. 

580.  Das  Idoster  Gellingen  übergiebt  dem  deutschen  hause  in  Grief- 

siedl  eine  hübe  zu  Hatisen.    Gellingen  1 294  jun.  21 . 

1294  ]^e  ea,  que  geruntur  in  actibas  condicionatiS;  a  labili  mente  hominiu]] 

""'*    '  elabantur,  oportunum  est  ipsa  litteris  et  testibas  confirmari.    Hincest. 
quod  no8  Rukerus  prepositus,  Th.  decanus  totusque  oonventas  dominomiD  & 
ecclesie  sancti  Wicperti  Ib  Gelingen  tenore  presencium  recognosdinns 
publice  protestando ,  quod  unum  mansum  sitam  in  Husen ,  qaem  relicta 
Jutta  ^]  ac  heredes  ejus  a  nobis  jure  hereditario  possederunt ,  contnlimus 
*  honorabilibus  fratribus  domus  Theutonice  in  Grifstete  cum  omni  jnre. 
quo  relicta  predicta  Jutta  ac  heredes  ejusdem  a  nobis  utebantnr  et  po8- 1' 
sidere  eundem  mansum  videbantur,   in  perpetuum  possidendam ;    ita 
tarnen ,  quod  predicti  fratres  unum  forensem  brazii  et  dimidium  fertonem 
in  festo  Walpurgis  et  quatuor  solides  denariorum  monete  Wiszenseensis 
in  die  Andree  annis  singulis  inde  solvant ,  nolentes  fratres  memoratos  a 
nostri^  successoribus  inpediri.   In  cujus  rei  certitudinem  presentem  pa^-' 
nam  dedimus  sepedictis  fratribus  nostromm  sigillorum  munimine  oon- 
munitam. 

Datum  Gelingen,  anno  domini  m.  cc.  xc.  iiii.,  in  die  Albani  martiri> 
xi.  kalendas  julii. 

Aus  nr.  749  (763)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  - 

581.  Das  deutsche  haus  zu  Griefsledt  verspricht  von  einer  ihm  fiber- 
lassenen  hübe  zu  Hausen  dem  kloster  Gellingen  jährlich  gewisse  ab- 
gaben.   Griefsledt  1294  jwn.  21. 

1294  Nos  frater  Gotfridus  conmendator  ceterique  fratres  domus  Theutonice 

in  Grifstete  tenore  presencium  recognoscimus  ac  publice  protestamnr.  • 
quod  unum  mansum  situm  in  villa  Husen,  quem  relicta  Jutta  ac  sui  heredes 
a  domino  preposito  Rukero  et  toto  conventu  de  Gelingen  possederunt 
jure  hereditario,  quem  mansum  cum  omni  jure  pio(!)  predicta  relicta  ac  sui 
heredes  possidere  videbantur,  dictus  dominus  prepositus  Rukerus  ac  totus 
conventus  dictus  ecclesie  sancti  Wiperti  in  Gelingen  nostre  domoi  ac-'^ 
fratribus  nostris  predictis  contulerunt  in  perpetuum  possidendum:  ita 
tarnen ,  quod  in  festo  Walpurgis  unum  forensem  brasii  et  fertonem  dimi- 
dium ^j  ac  in  festo  Andree  apostoli  quatuor  solides  denariorum  Wizen- 
seensium  annis  singulis  preposito  persolvamus  et  conventui  memorato.  Et 
in  hujus  rei  certitudinem  sigillum  nostrum  apposuimus  ad  presentes. 

11  Hier  wie  in  der  folgenden  nrk.  wol  die  in  nr.  571  gentnnte  JatU  von  Hanften 
2)  Die  Worte  lauten  in  einer  unter  der  vorläge  stehenden,  mit  dieter  ^eichzeitigeo 
deut.vciten  Übersetzung:  Eynen  martscheffll  malczes  unde  eyn  halbin  Tiidnng. 


jun.  21. 


1294  jun.  27.  —  1294  jul.  8.  437 

Datnm  Grif stete,  anno  domini  m?  ce?  xc?  quarto,  in  die  Albani  mar- 
tiris  xi.  kalendaB  julii. 

Aus  abschr.  des  XIV.  jahrh.  auf  pap.  in  Marburg  (deutscho.). 

582.  Heinrich  und  Osperi  von  Münchhamen  bürger  zu  Frankenberg 
b  verkaufen  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  fünf  matter  vogthafer 

jährlich  zu  Kirchhain  und  Niederwald.    1294  jun,  27. 

No8  Heinricus  dictus  de  Mynichusen  et  Hospertas  filius  mens  cives    1 294 
in  Frankenberg  tenore  preseneium  recognoseimus  et  publice  profitemur,  ^""' 
quod  Sana  deliberacione  prehabita,  unanimi  consensu  rite  et  raeionabiliter 

1 0  vendidimns  religiosis  viris  .  .  commendatori  et  fratribus  domus  Theuto- 
nice  apnd  Marpurg  redditus  quinque  maldrorum  avene  dictos  vulgariter 
foudhavere,  quos  habuimus  in  villis  Gbircban  et  Niderwald,  omni  eo  jure 
et  dominio ,  quo  ipsos  usque  modo  dinoseimur  possedisse  seu  possidere 
poteramus,  pro  octo  marcis  denariorum  Aquensium  pecunie  numerate. 

15  Ego  quoque  Hospertus  jam  predictus  promisi  fide  data  et  promisisse  me 
recognosco  eisdem  fratribus  de  dictis  redditibus  warandiam  debitam  fa- 
cere  et  consuetam.  Hujus  vendieionis  nostre  testes  sunt  assumpti :  Lode- 
wicus  et  Lodewicus  de  Mynichusen ,  Heinricus  dictus  Niger ,  scabini ; 
Volpertus  dictus  Engetze  et  Jacobus  dictus  Goz  cives  in  Frankenberg 

20  cum  aliis  quam  pluribus  fide  dignis.  In  cujus  rei  testimonium  et  robur 
.  .  commendatori  et  fratribus  sepedictis  presentem  litteram  porrigendam 
duximus  sigillo  universitatis  civium  in  Frankenberg  communitam.  Nos 
quoque  universitas  civium  predicta  recognoseimus ,  nos  ad  preces  Hein- 
rici  et  Hospeiü  nostrorum  concivium  predictorum  sigillum  nostrum  pre- 

25  sentibus  appendisse. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  quarto ,  v?  kalendas  julii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel  abgefallen. 

583.  Pfalzgraf  Otto  herzog  von  Baiern  dotirt  den  Elisabethenallar 
in  der  kirche  des  deutschen  ordern  zu  Marburg  mit  hundert  mark^ 

30  wofür  ein  besonderer  priester  gehalten  werden  soll, 

Straubing  1294  jw/.  8. 

Nos  Otto  dei  gratia  palatinus  comes  Reni,  dux  Bawarie ,  presentibus  1 294 
profitemur,  quod  cum  jam  diu  aspirata  nostre  devotionis  intencio,  que  ad  ^^^'  ^' 
reliquias  sancte  Elyzabeth  in  laudem  creatoris  altissimi  nostris  et  karis- 
.35  simorum  fratrum  nostrorum  intentis  precordiis  devocius  excitat  mentem 
nostram ,  ut  puta  qui  de  ipsius  sumus  sacro  sanguine  propagati ,  queque 
etiam  nostris  temporibus  inter  hujus  illecebris  mundi  angustias  suis  laude 
dignis  meritis  obtinuit  choris  celestibus  sociari ,  in  memoriam  progeni- 


438  1294Jal.  25. 

toram  nostronim  et  ob  »alntein  yrrorum  nostre  genalogie,  qnoniin  nomina 
volnmus  registrari,  altare  Bancte  Elizabeth  in  moDa9terio  Marbarcb  cnn 
centum  marcis  argenti  Rat.  *)  ponderis  de  consenga  predietornm  fratrniQ 
nostrorum  Lvdwici  et  Stephan! ,  que  quidem  centum  marce  in  certos 
eonvertentar  redditns ,  dotavimus  isto  modo ,  ut  comendator  ibidem .  qni 
pro  tempore  faerit ,  et  fratres  Thevtonici  ejnsdem  domus  ultra  nnmemi 
sacerdotum  debitum  et  consuetum  unum  habeant  speeialiter  ordiniB  sacer- 
dotem,  qui  singulis  diebus  in  ipBO  altari  monasterii  celebret  officiam 
divinorum.  Maxime  concurrente  die  anniversarii  ipsius  sancte  Elyzabetli 
idem  sacerdos  cum  choro  divinum  officium  exequatur.  Et  qnia  predictas: 
centum  marcas  ad  presens  non  habuimns  in  parato,  de  oventionibnii 
mute  nostre  in  Bnrchvsa  certoB  redditus  sexaginta  librarum  -Rat.  monete 
prenotato  monasterio  et  fratribuB  cum  moderamine  BucccBsive  deputavimus 
exBolvendaB ,  ut  comendator  de  Geynchoven  nomine  predietornm  fratrani 
et  domus  usque  ad  concurrentem  quantitatem  centum  marcamm  antedic-i 
tarum  recipiat  certis  temporibuB  subnotatis :  in  quolibet  festo  beati  Mieba- 
heÜB  triginta  libras  et  totidem  in  festo  beati  Georii  subsequenter .  donee 
sepefate  centum  marce  fuerint  integi*aliter  persolute.  Preterea  quiagri- 
tiam  gratie  addicere  nos  delectat,  de  nostra  munificencia  nomine  oblacio- 
numviginti  Septem  denarios  Marburgenses  singulis  diebus  habebitsacerdof^ 
ordinis  prenotatus.  Quarum  oblacionum  summam  redactam  in  unu  minteo- 
dimus  breviter  expedire ,  nos  ad  hoc  presentibus  obligantes ,  ita  quod  ad 
consilium  memorati  conmendatoris  de  Geynchofen,  quem  ob  hoc  illic  bre- 
viter transmittemus,  eadem  summa ,  que  nomine  predictamm  oblacionnm 
cedit  7  in  pios  debet  usus  distribui  et  inpendi.  In  cujus  rei  testimoninni: 
presentem  litteram  ipsis  sigilli  nostri  robore  dedimus  conmunitam. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  quarto ,  in  die  bea- 
torum  Kiliani  et  sociorum  ejus  martirum,  in  Strubing. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).    Siegel  abgefallen. 

584.     Gerlach  von  Biedenfeld  verkauft  dem  deutschen  hause  in  i/ör-^ 
bürg  den  leibeigenen  Hartmann  von  Allendorf.    1294  jul.  25. 

1294  Ne  quod  inter  presentes  agitur,  oblivionis  macula  detergatur,  cautum 

jul.  25.  gg|.^  ^|.  gßriptis  ac  idoneis  testibus  deducatur  ad  noticiam  futurorum.  No- 
verint  igitur  universi  presencium  inspectores,  quod  ego  Gerlacns  de  Biden- 
velt  deliberato  animo  et  de  conmuni  consensu  omnium  heredum  meorm'^ 
Harthmannum  de  Aldendorf  filium  Ruthardi  seu  sororium  Vaheleri  michi 
veraciter  attinentem  cum  omnibus  pueris  suis  ac  omni  jure,  utilitate,  Kber- 


1)  Mit  abküizungszeichen,  wo!  fürRatisbonensis. 


1394  Bopt.  1.  —  1294  oct.  16.  439 

täte ,  cottduetudine  pariter  et  honore ,  sicut  ipsum  habui  usque  modo, 
fratribus  hospitalensibuB  domus  in  Marburch  pro  quadam  Bomma  pecunie 
legittitne  vendidi  et  venditnm  in  manus  fratris  Ehehardi  de  Meynharst- 
hasen  resignavi,  qui  hujusmodi  resignacionem  nomine  fratrum  predio- 

5  torum  dinoBcitar  BüBcepisse. 

Acta  sunt  heo  presentibas  teBtibuB  Bubnotatis ,  videlicet  Conrado  de 
Munechusen  et  Ludewico  filio  suo,  Johanne  Gozone,  Herbordo  viceplebano 
in  Boppendorf ,  Heinrico  de  Benthrefe  ac  Dithmaro  fratre  buo  ,  Volperto 
de  BrttnechuBen ,  ao  plaribuB  aliis  fide  dignis.  In  quorum  testimonium  et 

luroboris  firmitatem  sigillum  menm  preBentibus  eBt  appensum. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  xciiii?,  in  die  Jacobi  apostoli. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-    Siegel  abgefaUen. 

585.   Elisabeth  tvittwe  Hermann  Molners  hürgers  zu  Fritzlar  verkauft 
dem  deutschen  hause  hei  Marburg  ein  matter  getreide  jährlich  zu  Besse. 
15  1294  sept.  i. 

Noverint  universi,  quod  ego  Elizabeth  relicta  quondam  Hermanni    1294 
Molendinarii  oivis  Fritslariensis  accedente  conseuBu  domini  Thelemanni 
sacerdotiB  et  Hermanni  meorum  heredum  vendidi  fratri  Conrado  de  Man- 
deren  commendatori  ac  universiB  fratribus  domus  Theutonice  apud  Mar- 

2üpurg  redditus  unius  moltri  annone,  siliginis  et  avene  Videlicet,  quodmichi 
singulis  annis  de  bonis  dictoi'um  fratrum  in  Besse  sitis  solvebatur ,  per- 
pettto  possidendoB ,  renuncians  dictis  redditibus  cum  meis  heredibus  su- 
prascriptis.  Hujus  venditionis  testes  sunt:  dominus  abbas  de  Capeila, 
dominus  Wemherus  de  Richenbach  canonicus  Fritslariensis,  Widekindus 

25  Wackermule  milcB  et  magister  Johannes.  In  quorum  omnium  evidentiam 
nos  Conradus  Scindeliph ,  Ditmarus  de  Wolfhagen ,  Conradus  Bodonis, 
Henricus  Papa ,  Rimundus ,  Hermannus  Godelibl  ceterique  scabini  Frits- 
larienses  ad  preces  Elizabeth  predicte  et  suorum  heredum  prefatorum 
sigillo  civium  Fritslariensium  roboravimus  istam  cartam. 

30         Datum  kalendas  septembris,  anno  domini  m?  cc?  xc?  iiii? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  rund;  zwischen  zwei  thürmen 
stehender  bischof;  umschr.:  SIGILLVM- OIVIÜM- FRICESLARIENSIV'- 
SSö.     Landgraf  Heinrich  von  Hessen  überlässt  dem  grafen  Werner 
von  Lauterberg  und  dem  deutsclien  harne  in  Marburg  vier  hüben  zu 
35  Albshausen  gegen  guter  zu  Rudolfshausen  und  Rothwesten. 

Marburg  1294  oct.  16. 

Nos  Henricus  dei  gratia  lantgravius ,  teri'e  Hassie  dominus ,  Mech-    1294 
thildis  nostta  conthoralis,  Johannes  noster  filius  tenore  presentium  reco-    ^^ '     ' 


440  1294  oct.  22.  —  1294  noT.  22. 

gnoBcimas ,  quod  domino  Wernhero  comiti  de  Lutterberch  et  domni  Ten- 
thonice  in  Marpnrch  qaatnor  mansos  in  Alueshusen  cum  omni  jnre ,  quo 
nos  ipBOS  possedimus,  principaliter  propter  deam  et  ob  honorem  beatigsime 
dei  genitrieiB  Marie  et  in  concambium  enrie,  que  dicitnr  Amechtobis,  in 
Bodolaeshusen  *]  et  Rotwarssen  et  omnium  bonorum  ad  predictos  perti- : 
nentiom  dedimus  proprietatiB  titnlo  perpetao  possidendos.  Qnod  antem 
hec  noBtra  donatio  rata  et  firma  permaneat,  presentem  litteram  super  hoc 
confectam  nostro  Bigillo  dedimuB  firmiter  commnnitam. 

Datum  Marpurch,  anno  domini  m.  cc.  xc.  iiii.,  in  die  beati  Galli. 

Aus  abschr.  des  XVIII.  jahrh.  in  Marburg  (deutscko.).  i*' 

587.  Das  deutsche  haus  bei  Marburg  versprichl  der  Mechtild^  schweskr 
bruder  Heinrich  Schmied* s^  für  ihre  Schenkungen  an  den  orden  ein- 

künjle  von  gutem  zu  Kirchhain  und  Niederwald,    1294  oct.  2i. 

1294  Nos  frater  Conradus  de  Mandem  conmendator  ceterique  fratres 

ort    22  ■? 

"Momus  Theutonice  aput  Marthpurg  coram  universis  recognoscimus  etii 
preBentibuB  publice  protestamur ,  quod  cum  Mechtildie  soror  fratris  Hen- 
rici  Fabri  nobie  et  domui  nostre  presentaverit  quandam  summam  pecume 
ad  conparandum  bona  propter  anime  Bue  remedium  et  salutem,  nos  bene- 
ficÜB  suis  benivole  occurrere  volentes  promisimus  et  promittimus  in  hiis 
Bcriptis,  quod  eidem  Mechtildi  tenemur  et  de'bemus  duo  maldra  siliginl«!.'! 
pro  quinque  maldris  avene  sibi  in  Kirchain  et  in  Niderwalde  de  bonis 
nostris  derivantibus,  decem  quoque  solidos  denariorum  Marthpurgensiom 
de  bonis.  que  quondam  fuerunt  Gozwini  bone  memorie  famuli  nostri. 
quamdiu  vixerit ,  annis  singulis  ministrare.  Postquam  autem  diem  clan- 
serit  extremum ,  extunc  in  anniversario  dicte  Mechtildis  et  Henrici  mariti:: 
sui  defuncti  pictancia  de  predictis  redditibus  nobis  et  conventui  nünistni- 
bitur  annuatim,  quem  eciam  anniversarium  nos  celebrabimus  cum  vigilüß 
et  missis,  sicut  pro  aliis  benefactoribus  nostri  ordinis  et  amicis.  In  cujus 
rei  testimonium  sepedicte  Mechtildi  presentem  litteram  dedimus  nosti 
sigilli  munimine  roboratam.  3> 

Anno  domini  m.  cc.  xc.  iiii.,  xi.  kalendas  novembris. 

Aus  nr.  830  (844)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

588.  Dietrich  Kule  iiberlässt  dem  deutschen  hause  in  Marburg  eine 

halbe  hübe  zu  Stausebach,     12^94  nov.  S2. 

1294  Ego  Theodericus  dictus  Kule  et  Cisa  mea  uxor  omnibus  hanc  litteram  35 

^^^'     '  audituris  seu  inspecturis  volumus  esse  notum ,  quot  inter  fratres  Ten- 


i)  per  Amth  of  in  BudolfBhaq9en  (wü$tun^  nordl.  v,  Casscl  bei  SiuipieisliMseii). 


1294  im.  24.  —  1295  Jui.  21.  441 

tunicos  sive  hosspitale  in  Marcborg  ex  tma  et  nos  ex  parte  altera  dudnm 
habebatar  diBsencio  deu  litigium  pro  dimidio  mansu  sive  huba  sita  in 
Stnszenbaig,  qnousqae  de  interlocucione  noBtromm  amicorum  et  fide- 
dignonim  hinc  inde  facta  hujus  litigii  sive  dissencionis  conposido  amica- 

ö  bilis  eBt  inter  nos  ordinata.  BesignamaB  igitur  seu  liberum  vel  liberam 
conmnnicatis  manibuB  dimittimüs  predictam  dimidium  mansum  sive  di- 
midiam  hubam  fratribuB  TeutuniciB  Ben  hosBpitali  in  Marcborg  jam  dictis 
situm  seu  sitam  in  villa  recitata  cum  omni  jure  et  atinenciis  perpetuo 
possidendum.   Testis  hujus  facti  est  nobilis  Henricus  de  Bumerode  mar- 

10  schaIcuB  illuBtris  principis  H.  langravii  et  terre  Hassie  domini.  Ut  igitur 
ista  firma  et  inconfulsa  deinceps  permaneant,  hanc  litteram  dedimus 
sigillo  prefatiH.  marschalci  de  Bumerode,  cum  proprium  non  habeamus, 
munimine  roboratam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  iiii. ,  decemo  kalendas  de- 

15  cenbris. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)  unter  beibehaltung  der  Schreibfehler. 
Siegel  abgefallen. 

589.  Harlmud  »rfe  Collen^  Sophie  und  Siegfried  von  Kirtorf  verzichten 
zu  gunsten  des  deutschen  hauses  in  Marburg  auf  die  hälfte  des  hofes 

20  zu  Stausebach.    Treysa  1294  nov.  24. 

Noyerint  presentes  et  posteri,  quod  nos  Hartmudus  dictus  de  Golle,  1294 
8ophya  et  Siffridus  filius  ejus  dicti  de  Kirthorph  renunciavimus  medietati  "°^" 
curie  nostre  site  in  Stusinbach  et  per  presentes  renunciamus  omni  actioni, 
que  nobis  conpetit  contra  dominos  domus  hospitalis  in  Martburg  seu  con- 
25p6tere  posset.  In  hujus  testimonium  presens  scriptum  ipsis  dedimus 
sigillo  uniyersitatis  in  Treyse  conmunitum ,  scabinis  astantibus ,  videlicet 
Bodolpho  Fleugone,  Mengoto  dicto  Lacman,  Johanne  dicto  Elbyn,  et 
quam  pluribus  fide  dignis. 

Datum  Treyse,  anno  domini  m?  cc?  xciiii?,  kalendas  decembris  viii. 

30  Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).  Siegel  rund;  adler  mit  nach  rechts 
blickendem  ziegenkopf ;  umschr. :  S-' BVRGENSIVM-  IN-  TRESE. 

590.  Das  deutsche  haus  bei  Marburg  beurkundet^  dass  Friedrich  Hau- 
stein ihm  einkünfle  zu  Radenhausen^  Brücke  Ahausen^  Mardorf^  Amö- 

neburg  und  Münchhausen  vermacht  habe,     1295  jan,  21. 

35        Nos  frater  Conradus  dictus  de  Manderen  conmendator  ceterique.    1295 
firatres  domus  Theutonice  apud  Margburg  universis  presens  scriptum  J*"-  ^^* 
intnentibus  notum  esse  volumus,  quod  cum  Fridericus  dictus  Bansten 
nobis  et  domai  nostre  duorum  talentorum  redditus  conparaverit ,  immo 


442  1295jan.  22. 

verins  emerit  in  Radehnsen ,  in  Brake  et  in  Ahusen  ac  in  Mardorf  et  de 
domo  ttna  in  Amelbnrg  cedencia,  item  cnm  idem  Fridericns  decem  Bolidos 
et  planstram  feni ,  tres  pullos ,  duos  anseres  ac  sex  denariatas  albi  panis 
in  MunechuBen  similiter  nobis  donaverit  ac  legaverit  eimpliciter  propter 
deam ,  nos  beneficiie  suis  condigna  retribucione  annnere  cnpientes ,  pro-  5 
misimuB  ac  promittimns  in  hiis  scriptis ,  quod  Fridericns  jam  dictns  una 
cnm  matre  sna  jam  dictos  redditns  ad  vite  sue  stipendia  percipiat  libere 
ac  qniete.  Postqnam  autem  diem  clanserint  extremnm,  dicta  bona  sen 
redditns  eorundem  ad  nos  et  ad  domnm  nostram  in  animamm  snarnm 
remedinm  libere  devolvantur.  Insnper  jam  dictnm  Fridericam  protectioni  lo 
ac  defensioni  nostre  gandere  permittimus,  prent  nobis  expedire  videbitar 
et  jnri  consonnm  fuerit  ac  nostram  condecet  honestatem.  Testes  hujas 
legati  ac  donacionis  snnt :  Volpertns  miles  dictns  Uitalns ,  Lndewicns  de 
Fronhnsen ,  Rndo ,  Henricns  Theolonarins ,  magister  Wigandns.  Ut  hec 
rata  ac  firma  permaneant,  presentem  cartam  mnnimine  sigilli  nostre  do-iö 
mus  ac  ciyium  in  Marcburg  volnmns  conmnniri. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xcv?,  ipso  die  beate  AgnetiuB  virginis  ac 
martiris. 

Ans  orig.-perg.  in  Marbarg  (deutscho.).   Beide  Siegel  abgefallen.  Gedr.:  Ent- 
deckter Ungrund  nr.  (^9 ;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,  520.  20 

591.     Das  Petersstift  zu  Fritzlar  üherlässt  dem  deutschen  hause  in 

Marburg  und  dessen  brüdern  in  Möllrich  eine  hofreite  zu  Möllrich 

gegen  einen  geldzins  zu  Fritzlar.    1295  jan.  22. 

1295  Nos  .  .  decanus  et  capitnlum  eclesie  Fritslariensis  Maguntinensis 

^*"*  '  dyocesis  ad  universorum  notitiam  tenore  presencium  cupimus  pervenire,  25 
quod  nos  religiosis  viris  conmendatori  et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie 
Teuthunicoram  Jerosolimitani  domus  in  Marpurg  etconfiratribus  eorundem 
in  Melderich  permutavimus  aream  nostram  sitam  in  Melderich ,  conjunc- 
tam  seu  conterminam  pomerio  fratram  in  Melderich  predictoram.  pro  tre- 
decim  solidis  denarioram  legalium  Fritslariensis  monete  ecclesie  nostre  30 
juxta  formam  subscriptam  in  perpetuum  solvendornm,  ita  quod  dicti 
fratres  jure  proprietario  aream  predictam  pleno  jure  in  perpetuum  possi- 
debunt  et  ipsa  utentur  pro  sue  beneplacito  voluntatis.  In  cujus  aree 
restaurum  et  reconpensam  sepedicti  fratres  tredecim  solides ,  ut  dictnm 
est,  denariorum  Fritslariensium  redituum  annualium  infra  muros  opidi35 
Fritslariensis  ecclesie  nostre  seu  nobis  deputaverant,  resignaverunt  et  in 
perpetaum  pleno  jure  possidendos  liberaliter  contulerunt.  Horam  autem 
tredecim  solidoram  Septem  cedunt  de  domo ,  quam  inhabitat  dictus  Crnch 
camifex  et  uxor  sna  dicta  Gruzeren,  sex  vero  solidi  cedunt  de  domo, 
qnam  inhabitat  Theodericus  dictus  Meister  civis  opidi  supradicti.  Testes  40 


Jan.  23. 


1295  Jan.  23.  443 

hnjus  rei  sunt:  dominus  . .  decanus  dictus  de  Mirlowe-  dominus  Conradus 
dictus  Maz  cnstos,  dominus  Emeradus  cantor,  canonici  ecclesie  Frits- 
lariensis ,  dominus  Bemardus  Gelerarius ,  et  quam  plures  alii  üde  digni. 
In  cujus  permutationis  nostre  testimoninm  religiosis  viris  conmendatori  et 
5  fratribus  sepedictis  presentem  litteram  porrigendam  duximus  sigillo  nostre 
ecclesie  roboratam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  v?,  xi.  kalendas  februarii. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (debtscho.)-    Siegel  abgefallen. 

592.    Das  deutsche  haus  hei  Marburg  und  riUer  Heinrich  von  Honir- 
10       berg  einigen  sich  über  die  novalien  bei  Gombel  und  Bergheim. 

1 295  jrtn.  23. 

In  nomine  domini ,  amen.   Noverint  universi  tam  posteri  quam  pre-    1 295 
sentes  y  quod  nos  frater  Conradus  de  Manderen  conmendator  universique 
fratres  domus  Tbeutonice  apud  Marpurg  parte  ex  una  et  Henricus  de 

idHoenberg  miles  parte  ex  altera  super  litibus ,  causis  et  actionibus.  que 
inter  nos  super  communitate  villarum  Gumphete  et  Bercheym  hinc  et  inde 
vertebantur,  consilio  nostrorum  amicorum  inter  nos  amice  concordavimus 
in  hunc  modum :  videlicet  quod  omnia  novalia  dictarum  villarum ,  que 
Harth  et  Lynden  vulgariter  dicuntur ,  que  novalia  ibidem  jam  sunt  et 

20  adhuc  fieri  possunt,  ad  precavendas  futuras  discordias  inter  nos  redditus, 
denarios  j  annonam  et  quecunque  fieri  possunt  de  dictis  novalibus  perpe- 
tuis  temporibus  inter  nos  equaliter  dividemus,  ita  quod  nos  .  .  conmen- 
dator et  fratres  apud  Marpurg  medietatem  omnium  illorum,  que  provenire 
possunt  de  dictis  novalibus ,  recipiemus  et  ego  Henricus  de  Hoenberg  et 

25  mei  heredöB  fdiam  medietatem  recipiemus ;  ita  etiam ,  quod  prefata  no- 
valia commnnicata  manu  locabimus  et  destituemus  insimul  exponendo. 
In  qnomm  omnium  evidentiam  certiorem  sigUlis  nostris  necnon  sigillis 
honorabilium  virorum  dominorum  .  .  decani  et  capituli  ecclesie  Frits- 
lariensis  et  civium  ibidem  sigillari  procuravimus  istud  scriptum.  Et  nos . . 

30  decanus  et  capitulum  Fritslariensis  ecclesie  sigillo  nostre  ecclesie ,  et  nos 
Conradus  Scyndeliph ,  Ditmarus  Wlbagere ,  Volcmarus  Comes ,  Sifridus 
de  Nuwenbnrg ,  Conradus  Bodonis ,  Iwanus ,  Henricus  Papa ,  Wilhelmus 
de  Hoenberg  ceterique  scabini  sigillo  civium  Fritslariensium  ad  preces 
conmendatoris  de  Marpurg  et  domini  Henrici  de  Hoenberg  sigillavimus 

35  istam  cartam. 

Actum  et  datum  x?  kalendas  februarii;  anno  domini  m?  cc?  xc?  quinto. 

Aas  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscho).    Die  Siegel  abgefallen. 


febr.  21. 


444  1295  febr.  2 1 .  ~  1295  marz  18. 

593.  Graf  Gottfried  von  Ziegenhain  schenkt  dem  deutschen  hause  bei 
Marburg  den  Albert  von  Reddehau^sen.    1 295  febr.  21 . 

1 295  Nos  Gotfridus  comes  de  Cygenhan  tenore  presentium  recognoscimus 

et  publice  profitemur ,  quod  de  consensu  et  voluntate  domine  Mehthildis 
collateralis  nostre  ac  aliorum  heredum  nostrorum  Albertum  filinm  Ide  de  5 
Reidenhusen  titulo  servitutis  nobis  ac  nostris  progenitoribus  attinentem 
religiosis  viris  . .  commendatori  et  fratribus  domus  Theutonice  apud  Mar- 
pnrg  cum  omni  jure ,  condicione  ac  Servitute ,  qua  nobis  hucusque  fherat 
obligatus.  ob  reverenciam  gloriose  virginis  Marie  et  beatissime  Elyzabetb 
rato  et  irrevocabili  dono  inter  vivos  donavimus  et  donasse  nos  recogno-  lo 
scimus  per  presentes.  In  cujus  donationis  testimonium  sigillum  nostrum 
presenti  cedule  duximus  apponendum  cum  testimonio  testium  subscrip- 
torum :  Budegeri  videlicet  plebani  in  Treise,  Alberti  viceplebani  in  Scho- 
nestad  sacerdotum ,  .  .  dicti  Fraz  militis ,  Gonradi  sculteti  dicti  Höre  et 
Gonradi  (dicti  de  Gerlachesban ,  ac  aliorum  plurimorum  fide  dignoroni.  )d 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  v?,  feria  secunda  post  dominicam 
invocavit. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  rund;  adler  mit  ausgeepannten 
flügeln  und  rechtsum  gewandtem  ziegenkopfe ;  auf  der  brüst  des  adlers  ein  quer 
getheilter  schild,  in  dessen  oberem  theile  ein  stem  steht;  umschr.:  S-*  COMITIS- 2u 
GODEFRIDI-  DE.  CIGENHAIN. 

V 

594.  Dietrich  und  Heinrich  grafen  von  Hohnstein  schenken  dem  detU- 
sehen  hause  in  Griefstedt  eine  wiese  bei  Scherndorf  und  Wenigeih 

sommern.    Sondershausen  1295  marz  18. 

1295  Testamentum  suum  non  bene  disponit,  qui  terrenis  tantüm  testatans 

™*^^  ^*  heredibus,  quod  non  facitGristum  sue  substancie  coheredem.  Hinc  est,  quod 
nos  Th.  et  Henricus  dei  gracia  comites  de  Hohenstein  tenore  presencium 
recognoscimus  ac  publice  protestamur,  quod  pratum  quoddam  situm  jnxta 
villam  Scberdorf  et  Paruum  Somerde  ad  manus  nostras  per  Fridricum  et 
Gonradum  fratres  dictos  de  Aroldeshusen  resignatum  una  cum  consensu  30 
omnium  heredum  nostrorum  contulimus  honorabilibus  fratribus  domus 
Theutonice  in  Grifstete  ob  reverenciam  dei  et  beate  genitricis  ejus  jure 
proprietario  in  perpetuum  possidendum.  Omne  jus  proprietatis ,  quod  in 
predicto  prato  habere  videbamur ,  abrenunciamus  penitus  per  presentes, 
nolentes  eciam  frati*es  predictos  in  predicta  donacione  ab  aliquo  sncces-  35 
sorum  nostrorum  modo  aliquo  inpediri.  Et  in  hujus  rei  certitudinem  pre- 
sentem  paginam  fratribus  sepedictis  dedimus  nostri  sigilli  munimine  ro- 
boratam.  Hujus  rei  testes  sunt:  Gonradus  dictus  de  Gomre  et  Albertus 
dictuB  Glawe,  milites  ac  nostri  castellani  in  Sundershusen. 


1295  m&rz  21.  —  1295  apr.  4-9.  445 

Datum  Sandershusen,  anno  domini  m.  cc.  xcv.,  in  crastino  Gerdrudis 
virginis.  Presentibus  perpetae  valitaris. 

Aus  nr.  763  (777)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien,  mit  der  überschr.: 
Appropriacio  prati  juxta  villam  Scherdorf  facta  per  dominos  Theodericnm  et  Hen- 
5   ricum  comites  de  Honstein. 

595.  Kunigunde  wiüwe  des  schmieds  Marsilius  schenkt  dem  deutschen 

harne  in  Marburg  ihre  guter  zu  Werket^  eine  ho  freite  vor  Fritzlar 

und  ein  haus  in  der  Hundsgasse  daselbst.    1295  märz  21. 

Notum  Sit  universiß  presens  scriptum  intuentibus,  quod  ego  Kvne-     J295 

10  gundifi  relicta  Marsilii  fabri  do  et  confevo  ex  libero  arbitrio  et  bona  volun- 
tate  et  quondam  maritus  meus  antedictus  dedit  et  contulit  fratribus  ho- 
Bpitalis  sanete  Marie  Thevtunicorum  Jerosolimitani  omnia  bona  mea  sita 
in  Werkele  necnon  aream  sitam  ante  civitatem  Fritslariensem ,  de  qua 
habeo  annuatim  tres  8olido8  Fritslariensium  denariorum  ^)  in  die  beati 

15  Martini ;  item  quidquid  juris  habeo  in  domo  sita  in  vico,  qui  dicitur  Hunt- 
gaze ,  in  qua  moratur  C.  de  Brunekvsen ,  de  qua  cedunt  michi  vii  Bolidi 
annuatim  et  tres  denarii  pro  puUo,  cujus  pecunie  dimidietas  datur  in  festo 
pasce,  altera  vero  in  festo  sancti  Michahelis.  De  qua  pecunia  do  et  solvo 
aliis  xxix  denarios  et  de  area  priori  xviii  denarios.     Ac  insuper  do  et 

20  lego  jam  dictis  fratribus  hospitalis  sanete  Marie  domus  in  Margburc  omnia 
bona  mobilia  ac  inmobilia ,  que  habeo  in  presenti  vel  habuero  in  futuro, 
quocunque  titulo  ad  me  pervenerint ;  ea  tamen  adjecta  conditione ,  ut ,  si 
ad  inopiam  yergi  me  contingerit,  distrahere  et  vendere  ea  possim  ad  mee 
libitum  Yoluntatis.  Ad  evidentiam  et  robur  plenius  predictorum  presentem 

25cartam  contuli  fratiibus  domus  jam  dicte  in  Margburg  sigillo  prepositi, 
decani  ac  custodis  Fritslariensis  ecclesie  conmunitam. 

Datum  anno  domini  millesimo  cc?  xev?,  in  die  beati  Benedicti. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Von  den  drei  siegeln  hängt  nur  noch 
das  zweite,  das  des  decans  Renbold,  beschädigt  an. 

30  596.    Der  hochmeister  des  deutschen  ordern  beurkundet^  dass  bruder 
Anselm  dem  deutschen  hause  in  Marburg  100  mark  zum  ankaufvon 
gutem  übermesen  habe ,  deren  ertrag  dem  geber  auf  lebenszeil  zufal- 
len^ nach  seinem  tode  aber  zum  unterhalt  eines  weiteren  priesters  die- 
nen solle.   1295  apr,  4 — 9. 

35         Nos  frater  Conradus  de  Yovchtwangen  ordinis  hospitalis  sanete     1295 
Marie  fratrum  Theutonicorum  Jerosolimitani  recongnoscimus ,  nos  audi-  ^^^' 


1)  Orig.  durchweg  do  na Ti  11  d. 


446  1295  4pr.  4-9. 

visse  a  commendatore  fratre  Conrado  de  Manderen  et  fratribua  domus 
jam  dicti  ordinis  in  Martburg,  quod  frater  Anselmufl  jam  dicto  commen- 
datori  et  fratribuB  contnlit ,  donavit  seu  legavit  preseutialiter  donatione 
inter  vivos  centnm  marcas  denariorum ;  tali'conditione  a<\jecta,  utbona 
hereditaria  emere  debeant  cum  pecania  jam  predieta ,  qaorum  fnictas  5 
ipse  jam  dictiis  Anselmus  ac  uxor  sua,  quamdiu  vixerint,  percipientac 
reeipient,  predictis  fratribus  eos  eis  pomgentibus  ac  amministrantibns 
omni  impedimento  eessante,  prout  superius  est  predictum.  Predictis  an- 
tem  Anselmo  et  axore  sua  de  hoc  medio  decedentibus  de  jam  dictis  redi- 
tibus  commendator  et  fratres  de  nno  sacerdote  *}  plus,  quam  antea  habere  lo 
consueverant,  sustentabunt,  tradendo  coi*pus  jam  dicti  Anselmi  ac  nxoris 
Bue  in  monasterio  sancte  Elizabet  ecclesiastice  sepulture.  Ad  evidentiam 
et  robur  predictorum  presentem  cartam  damus  eisdem  sigillo  noBtro  con- 
munitam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xcv?,  infra  octavam  pasce.  ^^ 

Aus  orig.-perg.  mit  siegelbruchBtück  in  Marburg  (deutsche). 

597.    Bischof  Chrislian  von  Samland  erlaubt  den  priesterbriidem  des 

deutschen  hauses  in  Marburg^  den  hörem  ihrei*  predigten  vierzig  tage 

ablass  zu  gewähren.    Marburg  1295  apr.  4 — 9. 

1295  Frater  Ciistianus  dei  gracia  Sambiensis  episcopus  dileetis  oibi  in^^^ 

*^^'   ~  '  Cristo  priori  et  fratribus  sacerdotibus  ordinis  hospitalis  sancte  Marie  fra- 

trum  Theuthonicomm  Jerosolimitani  domus  in  Margburg  salutem  in  do- 

mino.  Cum  inter  cetera,  que  ad  salutem  pertinent  animarum,  maxime  sit 

necessarium  pabolum  verbi  dei ,  quia  sicut  corpus  materiali ,  sie  anima 

spirituali  cibo  nutritur  . . .  p  . .  te  sp . .  s salutari ;  volentes  ergo,  ut  ^^ 

cultus  domus  et  fratrum  vestrorum  et  fidelium  cristianorum in 

predicto  pabulo  salutis  congi'ue  augeatur  et  Gristi  fideles  necnon  et  con- 

*  fratres  vestri  tanquam trahat  et  qui  audit  dicat  „veni"^,  ferven- 

ciores  et  promptiores  solito  concurrant  ad  audiendum incum- 

bit  vel  contingerit  ewangelizare  verbum  dei,  tibi  ac  fratribus  sacerdotibus 30 
ordinis  jamdicti  domus  in  Margburg,  ut  uberiorem  fructum  ef&cere  valea- 
tis  animarum,  concedimus,  ut  omnibus  Cristi  vere  penitentibus  et  confes- 
siS)  qui  a  vobis  audierint  verbum  dei,  in  singulis  vestris  sermonibus  qua- 
draginta  dies  de  injunctis  penitendis  sibi  valeatis  relaxare  presencium 
testimonio  litterarum.  35 

Datum  in  Margburg,  anno  domini  m?  cc?  xcv?,  infra  octavam  pasce. 

Ans  dem  sehr  verblassten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscbo.).    Siegel  abgefal- 
len.  Gedr.:  Altpreuss.  Monatsschrift  12,575. 


1)  So  im  orig.  statt  au  um  sacerdotem. 


1295  apr,  16.  ^  1395  apr.  19.  447 

598.    Graf  Friedrich  von  Rothenburg  überlässl  dem  deutsclien  hause 

in  Griefstedl  eine  hübe  zu  Fröfnmstedl^  welche  der  bisherige  lehnslrä- 

ger  rilier  Heinrich  von  Frömmstedt  ihm  aufgesagt  hat, 

Frankenhmisen  1295  apr,  16. 

5  Testamentiim  suum  non  bene  disposuit,  qui  ten-enis  tantnm  testatur    1295 

heredibus,  quod  non  facit  Cristum  sue  substancie  coheredem.    Hinc  est,  *p'-^®- 
quod  no8  Fridericas  dei  gracia  comes  de  Rotenburk  omnibns  presens 
scriptum  visuris  notum  esse  cupimns  etconstare,  quod  ob  reverenciam 
dei  et  beate  genitricis  ejus  quendam  mansum  situm  circa  villam  Fromge- 

10  stete  ad  manus  nostras  resignatum  perHenricum  militem  dictum  de  >illa 
eadem  ac  suos  coheredes  contalimus  honorabilibus  viris  fratribus  domus 
Theutonice  in  Grifstete  jure  proprietario  in  perpetuum  possidendum  una 
cum  consensu  omnium  heredum  nostrorum,  quos  jure  hereditario  mansus 
predictus  contingere  posset  in  futuro,  promittentes  eisdem  fratribus  vero 

1 5  per  presentes  ac  nos  obligantes ,  quod  vera  wamndia  erimus  coram  Om- 
nibus et  contra  omnes  ipsum  mansum  infestantes  et  si  opus  fuerit  domino 
disponente,  post  decessum  nostrum  nostri  coheredes  facient  predictis  fra- 
tribus warandiam  supradictam.  In  cujus  rei  certitudinem  presentem  de- 
dimus  sepedictis  fratribus  litteram  nostri  sigilli  munimine  roboratam. 

20  Datum  Vrankenhusen ,  anno  domini  m.  cc.  Ixxxxv.^  xvi.  kalendas 
maji.  Testes  sunt:  Fridericus  miles  de  Vromingestete,  Ludewious  dictus 
Ruspeler  et  Olricus  Rispeier  et  Wernherus  dictus  Snowe ,  ac  alii  quam 
plures  fide  digni. 

Aus  nr.  718  (731)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

25  599.    Landgraf  Albrecht  von  Thüringen  schenkt  dem  deutschen  hause 
in  Griefstedt  eine  ihm  von  dem  bisherigefi  lehnsträger  Albert  von  Gors- 
leben  resignirte  hübe  bei  Gannewurf    Wartburg  1295  apr.  19. 

Nos  Albeiius  dei  gracia  Thuringie  lantgravius  et  Saxonie  comes  pa-    1295 
latinus  recognoscimus  et  tarn  presentis  quam  futuri  evi  Cristi  fidelibus  *^^*  ^^' 

30  cupimus  esse  notum,  quod  bona  deliberaciono  prebabita  ob  honorem  dei 
et  sue  matris  Marie  virginis  gloriose  unum  mansum  situm  in  pago  ville 
Kanewerfen.  quem  Albertus  de  Gourisleibin  a  nobis  actenus  in  feodo 
tenuit  et  ad  manus  nostras  voluntarie  resignavit.  fratribus  domus  Theu- 
tonice in  Grifstete  ex  certa  consciencia  proprium  erogamus  perpetuo  pos- 

35  sidendum,  nichil  nobis  vel  nostris  successoribus  in  hoc  juris  penitus  reser- 
vantes.  Super  quo  presentem  litteram  dedimus  nostri  sigilli  robore  con- 
munitam. 

Actum  et  datum  Wartberc,  anno  domini  m.  cc.  Ixxxxy.,  xiii.  kalendas 
maji. 


448  1295  Jon.  14. 

Huju8  rei  testes  sunt:  Henriciis  advocatus  de  Wida,  Syffridus  dictas 
Wilde,  Berthous  de  Varila,  Henricus  de  Hophegarten,  Wilhelmns  noster 
notarius,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

Aus  nr.  725  (739)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

600.     Bischof  Otto  von  Paderborn  veruriheiü  auf  die  klage  des  deui-  5 

sehen  hauses  in  Marburg  Konrad  von  Amelunxen  dominikaner  zu 

Warburg  zur  auszahlung  eines  vei^mächtnisses  des  in  den  deutschen 

orden  getretenen  ritlers  Raban  von  Papenheim. 

Einhaus  bei  Paderborn  1 295  jun.  1 4. 

1295  In  nomine  domini,  amen.    Orta  jam  dndnm  inter  commendatorem  ^^ 

''""*  '  domus  fratrum  Teutonicorum  in  Marepurg  et  fratres  ejusdem  domns  ex 
])arte  nna  et  fratrem  Gonradum  de  Amelungessen  ordinis  fratrnm  Predi- 
catorum  domus  in  Wartberg  ex  parte  altera  materia  questionis  saper  qua- 
dam  pecunia,  quam  dicebant  dietus  commendator  et  fratres  eis  debitam 
seu  legatam  ex  testamento  extremi  jndieii  seu  nltime  volontatis  testatoris  ^^ 
Ranenonis  railitis  de  Papenhem  bone  memorie.  qui  de  susceptione  ordinis 
eorum  votum  fecerat  et  niehilominns  dictam  pecnniam,  videlicet  eentnm 
marcamm  snmmam.  secum  deduci  mandaverat  ad.  eorum  domum,  prout 
firmiter  asserebant,  in  infirmitate,  de  qua  tandem  deeessit,  voluntate  di- 
vinitus  inspirata  non  mutata.  Quam  siquidem  pecunie  quantitatem  cnm  2u 
eorpore  defuneti  dum  eommendator  jam  diete  domus  a  fiutre  Conrado 
jam  dicto  de  Amelungessen  Predicatorum  ordinis,  cum  diceretur  exsecu- 
tor  seu  fidei  commissarius  cum  quibusdam  aliis  militibus  ultime  volun- 
tatis  jam  dicti  militis  defuneti  constitutus ,  peteret  sepius  ac  instanter, 
ipse  eam  sibi  minus  rationabiliter  denegavit.  Ex  quo  facto  jam  dietus  25 
commendator  memoratum  fratrem  Gonradum  fidei  commissarium  au- 
spectum  habens ,  a  nobis  0.  dei  gracia  Paderbomensis  ecclesie  episcopo 
jam  dictum  legatum  cum  corpore  defuneti,  allegans  nos  esse  juxta  saneto- 
i*um  canonum  sanctiones  in  nostra  dyocesi  provisorem  ac  preordinatorem 
in  cunctis,  cepit  cum  instantia  postulare,  nostrum  in  hoc  officium  humiliter  3o 
implorando ,  denuncians  nichilominus  nobis ,  quod  yoluntas  ^]  jam  dicti 
defuneti  in  nostra  dyocesi  contra  statuta  dei  incompleta  maneret,  quibus 
hominum  statuta  non  debent  prevalere.  Gum  igitur  hiyusmodi  denuncia- 
tionis  inquisicionem  non  potuerimus  aure  surda  sub  dissimulacione  trans- 
ire,  precipue  cum  ad  nostrum  spectet  officium  tamquam  dyocesanum  35 
providere,  ne  defunctoinim  voluntates  remaneant  incomplete  vel  diucias 
in  suspenso ,  cum  ad  locum  accedere ,  ubi  res  acta  fuit ,  commode  non 
possemus,  partes  ac  nichilominus  omnes,  qui  sua  crediderant  interesse, 

1)  Orlg.  volunUtis. 


1295Jun.  14.  449 

citavirnas  de  fama  primitus  diligenter  inquirendo.  Qua  inventa,  dat]3 
pecionibus  receptisqne  testibus  et  eonun  dictia  tandem  publicatis  et  vnl- 
garizatis ,  datis  insuper  induciis  ad  obiciendnm  in  dicta  vel  personas 
eorumdem  et  omnibus  rite  et  rationabiliter  ex  more  peractis  pensatisque 

5  nichilominus  omnibuB ,  que  movere  vel  instruere  possunt  animum  judi- 
cantis ,  communicatoqiie  consilio  sapientum  et  dei  nomine  invocato  pre- 
dictum  legatum ,  videlicet  summam  centum  marcarum  argenti ,  cum  de 
hac  famam  publieam  et  probationes  invenerimus  evidentes^  predicto  com- 
mendatori  et  fratribus  sue  domus  per  nostram  difSnitivam  sentenciam 

10  adjudicamus  et  adjudicatam  ^)  esse  ostendimus  justicia  exigente,  absei- 
ventes  nichilominus  eum  et  fratres  ejus  ab  omni  impecione  cujuslibet 
eum  vel  eos  in  2)  hoc  facto  presumentibus  vel  volentibus  infestare,  con- 
dempnantes  eciam  jam  dictos  milites  fidei  commissarios  hujns  extreme 
voluntatis  ad  solucionem  predicti  legati  prefato  commendatori  et  fratribus 

15  sue  domus  sine  omni  dilatione  et  contradictione  faciendam^  causam  autem 
defuncti  corporis  ex  rationabilibus  causis  nostro  speciali  judicio  alias 
diffiniendo  reservantes. 

Data  et  lata  fuit  hec  sentencia  anno  domini  millesimo  ducentesimo 
nonagesimo  quinto,  feria  tercia  ante  festum  beati  Viti,  in  loco  que  dicitur 

20  Sola  Domus  apud  Pader(bom).  Presentibus  Hermanno  de  Sunninghosen 
decano,  .  .  .  .  **)  thesaurio(!)  majoris,  Bertoldo  de  Asseburg  preposito, 
Adolfo  decano,  Henrico  thesaürario  sancti  Petri,  ....•*)  gardiano,  fra- 
tre  Arnoldo  de  Gesike ,  Conrad©  priore  sancti  Pauli  et  Bodone  preposito 
sancti  Odelrici  ecclesiarum  Paderbornensium,  et  aliis  quam  pluribus  fide 

25  dignis.  Ad  evidentiam  et  robur  omnium  premissorum  nostrum  sigillum 
cum  aliorum  prelatorum  predictorum  sigillis  presenti  pagine  duximus 
apponendum. ' 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutBcho.).  Von  den  neun  siegeln  ist  das  vierte 
und  neunte  abgefallen;  die  übrigen  sind  meist  sehr  beschädigt:  1)  oval;  sitzender 

30biscbof  mit  buch  und  Stab;  umschr.  zerstört;  rticksiegel  rund;  adler  mit  ausge- 
spannten flügeln;  umschr. :  . . .  RETVM*  OTTONIS*  2)  oval ;  geistlicher  mit  palm- 
zweig; umschr.:  S'  HERMANNI-  DECANI-  . .  CL'E-  PAD'BVRN.  .  .  3)  rund; 
brustbild  eines  bischofs  mit  buch  und  fahne(?);  umschr.  abgebrochen.  5)  oval;  sehr 
beschädigt;  kniender  geistlicher,   darüber  eine  nicht  mehr  erkennbare  gestalt. 

35  6)  rund ;  eine  blume  oder  ein  rad ;  umschr.:  S*' LFI*  SAGE . .  7]  rund ;  kelch, 

aus  welchem  drei  ähren  wachsen,  links  und  rechts  einvogel;  umschr.:  ..V....!- 
EAVSTE . .  (?)  PBRI«  8)  oval ;  vogel  mit  krummem,  sehr  breitem  Schnabel ;  umschr.: 
CO...DI.  DE-IBVR.. 


1)  Orlg.  adjndicatoin. 
40         2)  Orig.  qui  in. 

3)  Der  raom  für  den  namea  ist  nicht  ausgefüllt. 
4]  Der  räum  für  den  uamen  ist  nicht  ausgefällt. 

Hess.  Urica ndenbneh.   1.  .  29 


450  1295  jal..  6.  --  1295  jal.  12.  ' 

I 

601.  Scbeffen  und  h'Srger  zu  Herbom  versprechen  dem  deuischeä 
hause  hei  Marburg,  eine  ewige  lampe  in  der  kirche  %u  Herbom  zii 
stißen  zum  abtrag  der  den  Ordensbrüdern  Heinrich  und   TUmann 

widerfahrenen  beleidigung.    1 295  jtd.  6. 

1295  No8  scabini  et  cives  in  Herbem  oniversi  tenore  preseaeinia  publice  l 

^  '  '    profitemur,  quod  bonafide  promiflimus  et  nos  promifliflse  reeogaoBcimcg 
et  tenemiir  pro  emenda  et  satisfactione  religiosis  viris  . .  oonmendatori  et 
firatribuB  domos  Thentonice  aput  Marthpurg;  racione  iesionis  et   offense 
domiao  Henrico  qaondam  plebano  in  Herberin  et  Dylemanno  celerario 
ibidem,  confratribus  suis,  illate  facienda  per  nos  lampadem  ante  altarei 
beate  virginis  Marie  in  ecelesia  nostra  Herberin  ardentem  perpetno  et 
continue  conparare  et  ad  hanc  certos  et  determinatoB  redditas  aaaig^aare, 
lampade  altariB  beati  Petri  apostoU  in  ecelesia  predicta  remanente  nichi- 
lominuB  in  perpetunm  et  lucente.    Sed  Interim  qnod  memoratos  redditas 
non  assignavirnuB ,  promisimuB  et  promittimns  medio  tempore  antedictami^ 
lampadem  Bervare  et  procnrare  de  redditibuB  civitatiB  nostre,  nt  continue 
sine  intenrallo  ardeat  et  frequenter ,  eligentes  in  nos  hoc  in  penam^  ut. 
fii  forte,  qnod  absit,  in  dicta  Batisfactione  vel  emenda  neglientes  inventi 
fderimus  ant  remissi,  extunc  memorati  fratres  querelam,  quam  pro  lesione 
et  offensa  Baperins  expresBis  contra  nos  suBcitaverant^  poterunt,  si  volne-^ 
rint,  denno  suseitare  et  de  nobis  conqueri,  velat  ante.    Insuper  predictis 
fratribns  fidejusBores,  videlicet  Frenquinnm  et  Conradam  dictum  Lum- 
man  concives  nostros  Btatuimus  ad  firmiorem  cautelam  omnium  premisso- 
rum.   In  cujus  rei  testimonium  et  robur  sigillum  civitatis  nostre  Herberin 
predicte  duximus  presentibus  appendendum.  ti 

Datum  janno  domini  m.  cc.  xc.  y.,  in  octava  beatorum  Petri  et  Pauli 
apostolorum. 

Aus  nr^492  (500)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

602.  Ospert  söhn  Heinriclis  von  Münchhausen  bürgers  zu  Franken- 
berg  verkauft  dem  deutschen  hause  in  Marburg  seine  rechte  auf  einen  i« 

hof  zu  Kirchhain.    1 295  ju/.  1 2. 

1295  Notum  Bit  universis  presens  scriptum  intuentibus,  quod  ego  Hosper- 

jui.  12.  |.^jg  gjj^g  Henrici  dicti  de  Munechusen  civis  residentis  in  V^kemberg 
ex  libero  couBensu  et  voluntate  et  consilio  patris  mei  jam  dicti  o^,  tra- 
didi  et  vendidi  jure  proprio  in  perpetuum  religiosis  viris  commend;tori  eta? 
fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Theutonicorum  Jerosolimitani  ddntis  in 
Marburg  pro  se  ac  fratribus  sui  ordinis  ementibus  et  recipientibis  ad 
habendum,  tenendum,  possidendum  et  quidquid  ei  suisque  fratribni  pla- 
cuerit  faciendum  curiam  meam  ac  bona  mea  sita  in  Kyrchayn ,  qu^rum 


1^05  Jtil.  12.  451 

bononiai  ja«  h^reditariom  ad  um  speotabii  ae  perti&ebat  pltao  j«re,  pro- 
prietas  vero  ad  jam  dictos  conmendatorem  et  fratres  pertinebat;  dans 
eis  mte£;raliter  oBmia,  qae  oiichi  in  jam  dicta  eiiria  ceftseront  vel  cedere 
potuernnt ;  transferdM  in  jam  dietos  fratrofl  omne  jus  et  actloneB ,  qae 
^  5  michi  ex  eadem  caria  conpetebant  vel  in  ea  habai  vel  eonpetere  potae- 
rtint  ac  possent  in  fatnmm,  emn  onnibos  et  singnlis  agtis,  ptatifl,  pascais 
et  nemoribas  eidem  carte  attinentibas,  qai  vel  que  infhi  confines  ejusdem 
rille  Kyreheyn  vel  extra  sita  soat  vel  eontinentar,  vel  alioB,  si  qm  forent, 
dun  aeoemibas  qooqae  et  egregsibas  sois  in  vias  pablicas  vel  pdvatas  et 
10  com  omnibas  et  singalis^  qüe  habui  supta  vel  infra  seu  in^,  integraliter 
omn  jure  omni  et  actione ,  nsa  sea  reqnigitione  michi  ex  eis  pro  eisve 
rebus  ant  qoalibet  eatnm  modo  aliqao  pertinente,  precio  Ixxii  marcarom 
denariorum  legaliam,  quod  precium  ego  Hosperta»  de  Munechasen  con- 
fesBus  Bom  et  contentafl  me  a  jam  dictis  fratribas  habaisse  et  recepisse, 
15  ac  si  integre  datum  ac  solntnm  ac  numeratam  faisset,  exceptioni  non  dati 
et  non  solnti  et  non  namerati  predi  et  omni  alii  aaxilio  omnino  renun- 
eiane  com  aaxilio  incompetentis  ciroamventionis  altra  dimidiam  jasti 
precii ;  donans  eis  ex  certa  scientia  irrevocabiliter  inter  vivos,  qaod  res 
nunc  Ben  jam  dieta  bona  plus  valent  precio  aat  in  fstaram  valerent : 
20promittenB  jam  dictam  rem  venditam  seu  bona  habere  licere,  dolnm  ma- 
lum  abesse,  jam  dictis  firatribus  predlota  bona  accipiendi  sma  aactoritate 
et  deinceps  retinendi  licentiam  omnimodam :  promittens  pro  me  aat  meis 
heredibas  commendatori  domas  in  Marburg  jam  dicti  ordinis  pro  se^ant 
suis  fratribas  stipalanti  ac  recipienti  litem  vel  controversiam  de  cetero  de 
25  dictis  rebus  vel  aliqaa  earam  parte  nallo  tempore  inferre  nee  inferenti 
consentire ,  sed  ipsas  res  et  qaamlibet  earam  ei  Buisqne  fratribas  tarn  in 
proprietate  qaam  in  possessione  defendere  ac  gaarandiam  facere  de  jam 
dictis  bonis  et  ab  omni  persona  ac  aniversitate  liberare  et  expedire. 
Qaam  siqaidem  venditionem  et  omnia  et  singala  saprascripta  promitto 
30  pro  me  ac  meis  coheredibas  stipulando  perpetao  firma,  grata  ac  rata 
habere ,  tenere ,  observare  et  adimplere  nee  contra  facere  vel  venire  per 
me  vel  per  aliam  aliqua  ratione,  caasa  vel  ingenio,  de  jure  vel  de  facto, 
testibus  ad  hoc  vocatis  et  rogatis,  ut  contractui  testimonium  perhiberent. 
Et  sunt  hü  testes :  Yolpertus  miles  de  Vierminnen ,  Fridericus  miles  de 
35  Swarcemberg  et  Ekehardus  miles  de  Helfemberch ;  Ludewicus  de  Mune- 
chusen  senior  et  junior,  Volpertus  Ottonis,  Johannes  et  Jacobus  filii  6o- 
zonis,  Henricus  Clinkhardus,  Wigandus  et  Siffridus  filii  Prylingi,  Johan- 
nes de  Helfemberg  et  Henricus  dictus  Niger,  cives  in  Vrankemberg. 
Ad  robur  et  firmitatem  premissorum  presentem  cartam  tradidi  com- 
40  mendatori  dicte  domus  ac  fratribus  sigilli  civitatis  in  Vrankemberg  robo- 
ratam. 

29* 


452  1295  JQl.  12.  —  1295  Jtl.  25. 

Datum  et  actum  amio  domiiii  m?oc?xc?  v?,  in  vigilia  beate  Margarete 
Virginia. 

Aus  dem  sehr  beschSdigten  orig.-perg.  in  ICarbmg  (dentscho.)  mit  suziehung 
von  nr.  179  (182)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  Siegel  abgefallen. 

603.    Ospert  von  Münchhausen  verpachtet  dem  deutschen  hanse  in  i 
Marburg  den  zehnten  zu  Kirchhain,    1 295  jul.  1 2. 

1295  Notnm  fieri  cupio  universis  presentium  inspectoribus ,  quod  ego  Os- 

JdI.  12.  p^]^g  dictuB  de  Munechusen  decimam  meam  sitam  in  Kyrcheyn  locari 
et  concessi  commendatori  et  fratribus  hospitalis  sancte  Marie  Jerosolimi- 
tani  Theutonicorum  domus  in  Marburg  pro  annua  pensione  solveiuhio 
michi,  prout  ipsis  et  quantnm  ipsis  placuerit  annuatim,  donans  eis  fructas 
ejnsdem,  quod  eos  suos  facere  possunt  et  uti  pro  libito  voluntatis ;  tali 
etiam  eonditione  adjecta,  quod  teneor  et  ad  hoc  firmiter  me  Obligo  et  pro- 
mitto  resignare  eandem  decimam ,  quociens  vel  quandocunqae  a  jam 
dictis  A^tribus  fiiero  requisitus  vel  ab  eis  a  me  vel  eorum  nomine  faeriti» 
postulatum.  Testes  hujus  rei  sunt:  Ekehardns  miles  de  Helfemberg, 
Ludewicus  de  Munechusen  senior  et  junior,  Henricus  dictns  Niger,  Johan- 
nes et  Jacobus  filii  Gozonis,  cives  in  Yrankemberg,  et  alii  quam  plures 
fide  digni.  Ad  robur  et  firmitatem  presentem  cartam  tradidi  jam  dictis 
fratribus  sigillo  civium  in  Vrankemberg  roboratam.  20 

Datum  et  actum  anno  domini  m?cc?xcy?,  in  vigilia  beate  Margarete 
Virginia. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutBcho.).   Siegel  abgefallen. 

604.    Das  deutsche  haus  bei  Marburg  genehmigt  die  Überweisung  von 
zwei  mark  jährlicher  renle  an  die  Stadt  Wetzlar  für  die  ihm  von  der- 25 

selben  gewährten  be freiungen.    1 295  jul.  25. 

1295  Nos  frater  Johannes  dictus  de  Nezzilryt  commendator  ^)  et  nniversi 

joi.  25.  ffj^^eg  domus  Teuthonice  apud  Marpurg  recognoscimus  et  confitemur  in 
hiis  scriptis ,  quod  sana  deliberatione  maturoque  consilio  prehabitLs  con- 
sensimus  et  per  presentes  consentimus  concorditer  ratum  habere  volentes  ^ 
et  gratum,  quod  honestus  vir  dominus  Walterus  quondam  plebanus  Wet- 
flariensis  noster  pecialis  amicus  propter  bonum  pacis  et  concordie  inter 
nos  et  cives  Wetflarienses  perpetuo  solidande  dedit,  contulit  et  assignavit 
libere  pro  nobis  et  nostro  nomine  predictis  civibus  duarum  marcarum 
redditus,  unam  videlicet  marcam  de  domo,  quam  Ludewicus  dictus  Smit-35 
dichin  in  vico  Wetfergazzen  inhabitat ,  item  de  domo  puerorum  Heinrici 


1)  Johannes  de  Nezzelrieth  Ticecommendator  in  Marpurc  transsnmirt  ohne  datam  eine 
urk.  V.  1293. 


1295  dec.  2S.  —  1296  jan.  22.  453 

de  Holzheim  dimidiam  et  de  domo  .  .  reliete  qnondam  Berengeri  de 
Wylemnnstere  dimidiam  in  die  sancti  Martini  annis  singnlis  solvendas  et 
in  usus  civitatis  predicte  necessarios  convertendas  propter  libertatem  et 
gratiam  ab  ipsis  civibus  nobis  faetam ,  prout  in  litteris  eorum  patentibus 

5  nobis  super  hoc  traditis  continetur.  In  cujus  facti  testimonium  et  robur 
presentes  litteras  sigillo  nostro  eisdem  civibus  porreximus  sigillatas. 
Hujus  rei  testes  sunt :  dominus  Walterus  supradictus ,  frater  Heinricus 
quondam  in  Herberen  et  frater  Bruno  quondam  in  Marpurg  plebani, 
frater  »Syfridus  dictus  de  Lynne,  frater  Eckelo  de  Vronehusen,  frater 

10  Gobelo  de  Wetflaria  confratres  nostri^  et  quamplures  alii  fide  digni. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  quinto,  viii?  kalen- 
das  augusti. 

Aus  orig.-perg.  mit  wol  erhaltenem  Siegel  in  Wetzlar  (Stadtarchiv  lA  56). 

605.  Hermann  von  Löwemtein  genannt  von  Romrod  übergiebt  dem 
15         deutschen  hause  bei  Marburg  seine  guter  in  Herboldshausen. 

1295  dec.  28. 

In  nomine  domini,  amen.    Noverint  universiac  singuli  presentium     1295 
inspectores ,  quod  ego  Hermannus  dictus  de  Bumerode  cum  libero  con- 
sensu  meo  ac  omnium  meorum  heredum  contuli  bona  mea  sita  in  Herbol- 

20  dehusen ,  super  que  morabitur  villicus  mens  dictus  Fenus ,  cum  jure, 
quod  habui  in  talibus  bonis  vel  habere. potui,  honoi{abil]ibus  viris  com- 
mendatori  et  fratribus  domus  Theuthonice  prope  Marpurg  jure  proprieta- 
tis  et  titulo  pacifice  et  quiete  in  perpetuum  possidrmda ,  mea  uxore  ac 
meis  fratribus  ac  omnibus  meis  heredibus  renuntiantibus  omni  juri  et 

25  utilitati,  que  habebant  vel  habere  poterant  in  bonis  superius  memoratis. 
Insuper  concedimus  villico  antedicto,  ut  in  talibus  bonis  residens  maneat 
istum  annum,  sed  in  aliis  annis  fratres  de  Marpurg  secundum  libitum 
voluntatis  eorum  destituent  ac  locabunt.  Testes  hujus  rei  sunt:  Conra- 
dus  dictus  deHolzheym,  Albertus  mens  sculhetus(!),  et  alii  viri  fide  digni. 

30  In  hujus  rei  testimonium  plenum  feci  presentem  cartam  meo  sigillo 
roborari. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  sexto,  in  die  Innocentum. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).    Siegel  abgefallen. 

606.  Arnold  Wolf  von  Gudenburg  schenkt  dem  deutschen  hause  bei 
35  Marburg  leibeigene  zu  Itzenhausen.    1296  jan.  22. 

Ego  Amoldus  de]  Gudenburg  senior  dictus  Wolf  coram  universis     1296 
recognosco  publice  per  presentes ,  quod  do  et  dedi  irrevocabiliter  dona-  ^*"*     * 
cione  inter  vivos  bona  deliberacione  prehabita,  ob  honorem  gloriose  vir- 


454  1296J4I1.27. 

ginis  Marie  et  beate  Elisabeth  hominea  meoB,  videHeet  Gerlaewn  et  Hil- 

degandim  oxorem  snam  in  YzeBkusen  residentes  onm  paeris  eommkiiB, 

item  Volpertam  fratrem  Gterlaoi  predieti  religiosis  riris  . .  eonmeBdftM 

et  fratribus  domas  Temäioniee  aput  ICai^nrg  in  pnram  et  petpetnam  el^ 

morinam  oonai  eo  jure,  quo  nuchi  dinoseebamtor  legitime  atttnere ;  reniu- ) 

eians  simplieiter  et  preeise  omni  jnri  seu  ooeasioni  juris ,  qnod  t^^I  qoe 

michi  et  meit  sncoeifioribuB  poBset  oonpetere  sei  deberet.    Et  «e  dictui 

donadonem  qmspiam  suoeessomm  meomni  valoat  inpedire,  predietis  fra- 

tribns  preseatem  litteram  dedi  et  eandem  petivi  sigillo  civitatis  ä?i!iiD  in 

Bydenkiq)  firmiter  robtrari.    Nos  eciam  soabini  et  eivea  in  ^denkapu 

predieti  reeognoscimnt  in  hiis  scriptia,  qnod  ad  preoea  memoralä  Anioldi 

nobilis  nostrum  sigillnm  presentibns  apposnimns  in  testimoniom  Yeritatia. 

HujuB  donaeionis  testes  snnt:  dominus  Petras  viceplebanns  in  Bydenkap, 

Conradus  de  Linne  scoltetns  ibidem,  Gunthems  de  Nunnehusen,  Dytm- 

ms  de  Wisentbaeb ,  SyMdas  de  Gindemabe ,  Heidenricas  frater  snoi,  li 

Gyso,  Bcabini,  et  quam  plares  alii  fide  digni. 

Datum  anno  domini  m?  co?  xc?  sexto,  in  die  Vinceneii  martiris. 

Ans  dem  stellenweise  verblassteu  orig.-perg.  in  Marbnrg  (deutsQho.J-  Siegel 
mnd ;  drei  thtlrme  hinter  einer  mauer,  darunter  ein  naoh  rechts  springender  löwe; 
nmsehr. :  SIGILLVM-  BYRGENS EDfiNCAFfl-  ^ 

607.  Gräßn  Agnes  von  Nassau  weist  dem  deutschen  hause  bei  Mar- 
burg emkünfte  von  häusem  zu  Herhom  an  zum  ersatz  für  ein  anderei, 
niedergerissenes  haus  dasettst ,  von  welchem  der  erden  zi/»s  bezogen, 

1296>».  87*). 

1296  Nos  Agnes  comitissa  de  Nassowe  coram  universis  recognoscimns  et^^ 

Jan.  27.  pregentibus  pablice  protestamur,  quod  dedimus  et  assignavimus  religiosis 
viris  . .  conmendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice  aput  Marpurg  qiiin- 
que  solides  reddituum  denariorum  Goloniensium  minus  tribus  denariis. 
tribus  hallensibus  pro  denario  conputatis,  de  domo  Henrici  carnifids 
dicti  Eois  perpetue  cedentes;  item  quatuor  solidos  diete  monete  de  domo'^ 
contigua  ^)  domui,  que  koifhus  vulgariter  nuncupatur,  quam  domum  qne- 
dam  dicta  Engelze  inhabitat ,  ipsos ,  scilicet  quatuor  solides ,  cum  aliis 
quinque  quiete  et  pacifice  sine  omni  contradictione  in  perpetnum  possi- 
dendos ,  omnium  puerorum  nostrorum  ad  hoc  consensu  libero  accedente: 
et  hoc  pro  c^su  novem  solidorum,  qui  census  memoratis  fratribus  i^^ 
domo,  quam  domina  Emddis  inhabitat,  cedere  dinoscebatur,  quam  eciam 
domum  nos  de  consensu  .  .  conmendatoris  et  Aratrum  destruximus  pre- 

1)  VieUeicht  ist  Triertscher  Jahiesanfang  anzunehmen ;  alsdann  fallt  die  nrk.  auf  1297 
fe.br.  1. 

2)  Orig.  contignam.  ^^ 


febr.  26. 


1296  febt.  26.  —  1296  rnirs  29.  455 

dictonuii.  Unde  ne  qniqpiam  saceeBSonun  nostromm  sepedietOB  fratres  in 
censn  superinB  assignato  valeat  inpedire,  ipsis  presentem  litleram  d^dn 
mus  nostri  sigilli  manimine  finoiler  roboratam.  Testes  snnt :  frater  6y- 
selbertns  qnondam  plebanus  in  Bydenkap,  YsMdus  gener  Frenquini, 
5  ArnoldiiB  dictus  Treiffere,  Henricns  de  Sbelte,  Ysfridus  filins  eellerarii  in 
Dyllenberg,  et  qnam  plnres  alii  fide  digni. 

Datum  et  actum  anno  domini  m?  oc?  xc?  sexto,  feria  sexta  ante  puri-* 
fieacionem  beate  virginis. 

Anfl  orig.-perg.  mit  siege!  in  Idstein  [Dillenb.  archiy). 

10  608.  Papst  Bonifaz  VIIL  beauftragt  den  abt  von  st.  Martin  zu  Trier ^ 
die  klage  des  deutschen  hauses  zu  Marburg  gegen  den  laien  Emerich 

zu  untersiM^hen.    Rom  1296  febr.  26. 

Bonifatias  episcopns  servns  servorum  dei  dilecto  filio  . .  abbati  mo-    1 296 
nasterii  sancti  Martini  Trenerensis  saintem  et  apostolieam  benedictionem. 

1 5  Gonquesti  sunt  nobis  . .  eommendator  et  fratres  dcMnus  hospitalis  sancte 
Marie  Theotonicorum  Jerosolimitani  in  Marburg ,  quod  Eymerieus  Udcus 
familiaris  nolnlis  viri  Hartradi  de  Merinbei^  Trenerensis  dioeesis  super 
quadam  summa  pecunie  et  rebus  aliis  ad  domnm  ipsam  speetantibus  in- 
juriatur  eidem.    Ideoque  discretioni  tue  per  apostolica  scripta  manda- 

20  mus ,  quatinus  partibus  convocatis  audias  causam  et  appellatione  remota 
debito  fine  decidas,  faciens  quod  decreveris  per  censuram  eoclesiasticam 
firmiter  obseryari.  Testes  autem,  qui  fuerint  nominati,  si  se  gratia,  odio 
vel  timore  subtraxerint,  censura  simili  appellatione  eessante  eompellas 
veritati  testimoniumperhibere;  proviso,  ne  aliquis  auctoritate  presentium 

25  extra  suam  civitatem  et  diocesim  ad  Judicium  evocetur  nee  procedatur  in 
aliquo  contra  cum. 

Datum  Rome  apud  sanctum  Petrum,  y.  kalendas  martii,  pontificatus 
nostri  anno  seenndo. 

Aus  dem  stark  verletzten  orig.  -perg.  in  Marburg  (deutscho.).   In  der  rechten 
30  ecke  des  umgelegten  unteren  randes,  an  welchem  die  bleibulle  an  hanfschnur  hängt, 
steht:  M.  d'  (?)  Adr.,  und  am  oberen  rande  der  rUckseite:  Jacobus  de  Neapoli. 

609.    Das  deutsche  haus  bei  Marburg  beurkundet  ^  dass  Engelo  am 
Frohnhof  zu  Marburg  seine  guter  zu  BeUnhausen  bei  Gladenbach 
an  Hermann  Selig  bürger  zu  Wetzlar  verkauft  habe. 
35  1296  mar^;  29. 

Nos  frater  Jo.  dictus  de  Nezzilryt  eommendator  et  uniyersi  fratres     1296 
domus  Teuthonice  apud  Marpurg  recognoscimus  et  confitemur  in  hüs  "*"  ^^' 
scriptiS;  quod  Engelo  dictus  apud  Vronehobe  in  Marpurg  noster  et  ordinis 


456  1296  apr.  1.  ^  12%  «pr.  21. 

nostri  totas  requisitis  et  oonsentientibus  nobis  partem  soam  omnimodam 
bonorum  immobilium  in  Bedelinhusen  apud  Gladenbach,  qaomm  partem 
reliquam  obtinet  Hermannas  dictus  Felix  civis  Wetflariensifi,  que  solTunt 
annis  singnlis  duodecim  solidos  Marpnrgensis  monete ,  planstnim  feni. 
dimidinm  maldrum  caseorum,  duos  anseres,  duos  pullos  cum  anseribiigJ 
puUum  camisprivialem  et  sex  denariatas  albi  panis  in  nativitate  domini. 
prefato  Hermanno  et  Hildegundi  sue  conjugi  juste  proprietatis  tytalo  pro 
sex  marcis  denariorum  legalium  et  bonorum  pecunie  numerate  vendidit 
et  donavit  cum  omni  jure  et  dominio,  quod  habuit  in  eisdem.  In  cujus 
rei  testimonium  et  robur  sigillum  nostrum  duximus  presentibus  appen-  H' 
dendum. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  sexto,  iiii?  kalendas  aprilis. 

AuB  orig.-perg.  in  Marburg  (Generalrep.,  Bedelinhusen).  Das  Siegel  ist  von 
dem  seit  1265  (nr.  219)  vorkommenden  im  Stempel  verschieden. 

610.    Kleinseelheim  ii9 6  apr.  i.  i5 

1296  Nos  Folpertus  ex  Curia  dictus  Hobeherre  et  Albradis  nostra  coUecta- 

&pr.  1.  j^g  concedimus  quosdam  agros  ad  nostram  advocaciam  spectantes.  per 
nos  aliquamdiu  ocupatos  Hille  dicte  Buerchen  (?)  ac  pueris  suis  promi- 
scui  sexus  jure  hereditario,  sicnt  eos  hactenus  possederunt.  perpetno 
possidendos.  - 

Acta  sunt  hec  in  curia  minori  Selbem,  in  dominica  quasi  modo  geniti. 
anno  domini  m?  cc?  xc?  vi?  Testes :  frater  Henricus  de  Deyrenbach,  frater 
Eckebardus  de  Fronhusen  et  Hartmannus  dictus  Clette.  Dantes  eisdem 
preterea  presentem  litteram  nostro  sigillo  roboratam.  Datum  anno  et  die 
ut  supra.  ^ 

Aus  dem  theil weise  verblassten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel 
abgefallen. 

611.  Friedrich  von  Kalsmiint  verkauft  dem  deutschen  hause  bei  Mar- 
burg einkünfte  zu  Eilo^  Gross-  und  Kleinseellieim.    1296  apr.  21. 

1296  Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  ego  Fridericus  dictuss^i 

*P''^^*  de  Kalsmunt  matura  deliberacione  prehabita,  urgentibus  et  necessario 
conpellentibus  gravibus  oneribus  debitorum  vendidi  religiosis  viris  . . 
conmendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice  aput  Marpurg  universos  et 
singulos  redditus  meos  micbi  de  curia  dicti  Spedeles  et  de  curia  Methil- 
dis  in  Eylo,  item  omnes  redditus  michi  in  ambobus  Selbem  videlicet  m^ 
die  Bonifacii  et  in  festo  beati  Maiüni  cedentes,  quocunque  nomine  ces- 
fieantur,  vendidi  inquam  dictos  redditus  memoratis  fratribus  pro  novem 
marcis  denariorum  legalium  et  bonorum  michi  eciam  plenarie  persolntis 
proprietatis  titulo  in  perpetuum  possidendos ,  omnium  heredum  meorum 


1296jun.  14.  457 

ad  hoc  consensu  voluntario  accedente ;  renuncians  simpliciter  et  precise 
omni  juri,  quod  michi  in  dictis  redditibus  posset  nunc  vel  in  posterom 
conpetere  sen  deberet ;  promittens  quoque  snpradictis  fratribus  de  pre- 
dicta  yendidone  facere  warandiam  debitam  et  consuetam,  ubicunqne 
5  fderit  oportunum. 

Acta  sunt  hec  presentibus  testibus  Bubnotatis ,  qui  vendicioni ,  cum 
fieret,  aflfuerunt,  scilicet  Ludewico  de  Vronhusen,  Henrico  dicto  Angelo, 
Bukelone,  Ludewico  de  Curia,  Hartungo  filio  Bruningi,  scabinis  in  Mar- 
purg,  et  quam  plurimis  aliis  fide  dignis.  In  evidenciam  eciam  firmiorem 
loego  Fridericus  sepe  dictis]  fratribus  presentem  litteram  dedi  et  eandem 
petivi  sigilli  civitatis  civium  in  Marpurg  munimine  roborari.  Nos  quoque 
scabini  et  cives  in  Marpurg  predicti  recognoscimus  adpreces  jam  dicti 
Friderici  nostrum  sigillum  presentibus  apposuisse  in  testimonium  omnium 
premissorum. 

15        Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  sexto,  undecimo  kalendas  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).   Siegel  abgefallen.  Gedr.:  Entdeckt. 
Ungrund  nr.  49 ;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,  496. 

612.    Der  anwalt  des  stiftes  Hersfeld  beantragt  bei  den  richtern  des 
Mainzer  Stuhles^  dem  deutschen  harne  in  Marburg  das  streitige  patro- 
20natsrecht  zu  Kindeibruck  abzusprechen,  worauf  termin  zu  weiterer 
Verhandlung  auf  den  29.  juni  angesetzt  wird,    1 296  jun.  1 4. 

Goram  vobis  dominis  judicibus  sancte  Maguntine  sedis  dicit  et  pro-    1296 
ponit  in  jure  procurator  abbatis  et  conventus  ecclesie  Hersfeldensis  pro-  ^^^' 
curatorio  nomine  ipsius  ecclesie  contra  commendatorem  et  fratres  domus 

25  Theutonice  in  Marpurg,  quod  cum  jus  patronatus  ecclesie  parrochialis  in 
Eindelbrucken  ad  dictam  ecclesiam  Hersfeldensem  pertineat  et  ipsi  abbas 
et  conventus  ejusdem  ecclesie  Hersfeldensis  sint  veri  patroni  ecclesie  in 
Kindeibrucken  predicte,  prefati  tarnen  commendator  et  fratres  domus 
Theutonice  in  Marpurg  jus  patronatus  supradicte  ecclesie  in  Kindel- 

30  brücken  sibi  usurpant  injuste,  asserentes,  cum  non  sint,  se  esse  patronos 
ecclesie  predicte  in  predictorum  abbatis  et  conventus  ecclesie  Hersfelden- 
sis prejudicium  non  modicum  et  gravamen.  Unde  petit  procurator  ante- 
dictorum  abbatis  et  conventus  nomine  quo  supra,  jus  patronatus  dicte 
ecclesie  abbati  et  conventui  >predictis  sententialiter  adjudicari  ac  sepe- 

35  dictos  commendatorem  et  fratres  sibi  nomine  dicte  ecclesie  Hersfeldensis 
per  voB  condempnari  et  censura  qua  convenit  compelli,  ut  a  predicta  in- 
juriosa  usurpatione  et  assertione  sine  impedimento  desistant  et  dictam 
ecclesiam  Hersfeldensem  jure  suo  quoad  jus  patronatus  predictum  gau- 


458  1296Jttii.  22. 

deore  pennittant  pacifioe  et  qiiiete.  Hee  dicit  et  petit  cum  dftmpius « 
Interesse,  que  estimat  ad  viginti  marcas  denariomm  Coloniensiiimy  iahe 
jure  addeodi,  ndnaendi,  mutandi,  oorrigendi  et  cetera.  Petit  etiam  a- 
pensas  fiw^s  in  Ute  et  protestator  faeiendaa.  Non  astringit  se  ad  pro- 
bandum  omnia  et  singula  premissa ,  sed  ad  ea  tantnm ,  qae  sibi  prosnsl 
et  snfficiaat  ad  intentionem  suam  fundandam.  Protestatar  etiam ,  qucd 
si  commendator  et  fratres  predicti  aliquam  causam  rationaUlem  ostendeit 
possunt,  quare  predicta  facere  Quoime  teneantur,  quod  [paratus]  est  sb 
actione  desistere  supradicta. 

Uuie  libello  respondebitur  feria  sexta  ante  festum  beati  Ydahid,  ai 
fuit  presentatos  anno  domini  m.  cc.  xc.  vi.^  xvüi.  kalendas  julii. 

Aus  absehr.  Greins  in  Marburg  (kloster  FVaneBsee).  Orig.  in  Weimar. 

613.  Der  anwalt  des  Stiftes  Hersfeld  bestreitet  vor  den  richternia 
Mainzer  Stuhles  in  dem  processe  mit  dem  deutschen  orden  die  befu^ 
niss  des  comthurs  Peter  von  Mainz  ^  das  deutsche  haus  zu  Griefski: 
gerichtlich  zu  vertreten^  worauf  termin  zu  weiterer  Verhandlung  öt- 

den  1 1 .  juli  angesetzt  wird.    1 296  jun.  22. 

1296  Judices  sancte  Moguntine  sedis.    Datum  per  copiam. 

In  nomine  domini,  amen.  Inpngnando  procuratorium sire 
mandatum  exhibitum  coram  vobis  dominis  judicibus  sancte  Mc^^ 
guntine  sedis  per  magistrum  Petrum  commendatorem  iam 
Theutonice  Moguntine  dicit  et  proponit  procurator  abbatis  et  m 
ventus  ecclesie  Hersfeldensis ,  quod  dictus  frater  Petrus  viitifi 
mandati  predicti  defendere  non  potest  commendatorem  et  £ntm 
domus  Theutonice  in  Grifsteten ,  licet  in  mandato  suo  dicataiJ 
quod  quidam  frater  Gunradus,  qui  se  asserit  magistrum  genen- 
lem  ordinis  supradicti,  ipsum  fratrem  Petrum  eonstitnerit  procü- 
ratorem  omnium  domuum  predicti  ordinis.  Quem  procurator  pre- 
dictorum  abbatis  et  cony^itus  generalem  esse  negat ,  nee  silä 
constat  predictum  fratrem  Gunradum  esse  generalem  et  sigilluo^ 
quod  predicto  mandato  est  appensum,  omnino  sibi  esse  ignotno. 
Unde  [cum]  drca  affirmadonem  et  negacionem  res  efficiato: 
dubia,  sicut  jura  declarant  satis  nota,  et  in  dubio  ei,  qui  didt 
incumbat  probatio,  oertum  est,  quod  vos  domini  judices  predicti 
prefatum  fratrem  Petrum  audire  non  debetis ,  nisi  prins  fiden^ 
faciat  vobis  de  hiis ,  que  continentur  in  mandato  exhibito  oona 
Yobis  per  fratrem  P.  predictum.  Item  non  recedendo  a  p- 
missis,  dato  et  non  concesso  predictum  fratrem  Gunradum  g^ 


Jnn.  22. 


neralem  esse  et  de  hoc  constare  legittime,  adhne  dicit  idem 
procnrator,  qnod  idem  frater  Cnnradus  procuratorem  ad  defen- 
dendum  constitaere  sine  consensu  fratram  ordinis  predicti  non 
potesi,  qnia  jnra  dicunt,  quod  nnllns  prelatns  alicui  ecclesie 

5  in  boms  ipsins  ecclesie  vel  eurator  vel  tntor  sea  admimstrator 

sine  eonsentn  capitali  sni  et  alionun,  quorom  interest,  proeu- 
ratorem  constitaere  non  potest,  niai  post  litem  contestatam.  Et 
hec  est  rado,  qnia  prelatns  rernm  ecclesiasticamm  procnrator 
didtnr  et  non  dominus,  nt  ex.  de  dona.  o.  »fratemitatem^  cum 

10  snis  similibns  mnltis.    Et  ideo  oondicionem  ecclesie  deteriorem 

fgtcere  non  potest  nee  procuratorem  constitaere,  ut  probatnr  .ff, 
de  procnratoribas  .1.  i.,  nbi  expresse  dioitar,  qaod  procarator 
est  ille,  qui  aliena  negocia,  mandata  domini  administrat,  et  .1. 
,nec  civitatis',  ubi  in  glossis  et  in  texta  expresse  dicitar,  qaod 

15  administrator  sive  prelatns  procuratorem  sine  consensu  capitnli 

constituere  non  potest;  et  hoc  etiam  probatnr  ex.  de  religiosis 
domibus  ,cum  dUectusS  et  de  donadonibus  .c.  ,pa8toralis'  in 
fine,  et  de  jndiciis  .c.  ,cau8am  que^  et  de  arbitris  ,per  tuas^ 
et  de  procuratoribus  .c.  i.,  et  de  rescriptis  .c.  ,edoceretS  et  de 

20  hiis,  que  fiunt  a  prelatis  sine  consensu  capituli  ,per  totum',  et 

.c.  de  procuratoribus  I.  ,neque^  et  1.  ,quod  quis',  ubi  expresse 
dicitur,  quod  procnrator  procuratorem  ante  litem  contestatam 
constituere  non  potest,  et  ff.  de  jure  deliberandi  .1.  ,ait  pretorS 
ubi  expresse  dicitur,  quod  qui  non  potest  rem  alienarci  non  eum 

25  in  Judicium  deducere.    Obligare  autem  res  ordinis  sub  ypotheca 

est  quedam  alienado,  que  alienado  vel  obligado  fieri  non  potest 
sine  consensu  eorum,  quorum  interest;  alias  peteretur  restitudo 
in  integrum.  Et  sie  apparet  manifeste  per  jura  preallegata, 
quod  predietus  frater  Petrus  virtute  mandati  predicti  pro  com- 

30  mendatore  et  fratribus  domus  in  Grifsteten  admitti  non  debet, 

nisi  prestet  sufßcientem  caudonem  de  rato  et  de  judicato  sol- 
vendo,  maxime  oum  dictus  frater  Fbtrus  nichil  habeat  in  bonis 
nee  posset  rescindere  dampna  et  interesse  abbati  et  conventui 
antedictis.    Cetera  suppleat  discrecio  judicantis. 

35        Ad  replicandum  autem  contra  excepdones  premissas  quartam  feriam 
ante  diem  beate  Margarete  proximam  presentibns  assignamus. 

Actum  anno  domini  m?  cc?  xcyi?,  x.  kalendas  jnlii. 
Aus  abschr.  E.  WUlckers  nach  orig.-perg.  in  Weimar. 


460  1296  jun.  30. 

614.     Die  briider  Friedrich^  Konrad  und  Gumpert  von  Bicken  ver- 
kaufen dem  deutschen  hause  in  Marburg  ihr  recht  auf  die  vogtei  neb^ 
dem  patronat  zu  Gross-  und  Kleinseelheim.  1296  jun.  30. 

1296  Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  nos  Fridericus,  Con- 

radus  milites  et  Gompertus  clericns  fratres  camales  dicti  de  Bykene ' 
vendidimns ,  dedimus  et  resignaTimus  pro  Ix  marcis  religiosis  viris . . 
conmeiidatori  et  fratribns  hospitalis  sanete  Marie  Theathonieoram  Jero- 
Bolimitani  domus  in  Marburg  quidquid  jnris  habuimus  in  advocatia  m 
jndicio  in  ntroque  Selbem  cnm  bominibus>«m  mancipiis  eidem  advocade 
attinentibns  yel  ad  nos  spectantibus,  cnm  censibns  atqne  redditibasinfra-i' 
scriptis  jure  hereditario  perpetuo  possidendifi :  inprimis  videlicet  de  bonis 
Wemberi  de  Heistinehem  Septem  solidos  annuomm  redditnum ,  item  de 
bonis  dicti  Durst  Septem  solidos ,  de  manso  quoque  Lvdolphi  Septem  ^ 
Udos,  de  manso  Wilbardi  sex  solidos,  item  de  bonis  dicte  Akelen  quartum 
dimidium  solidum,  de  bonis  in  Eeszelbach  duos  solidos.  de  bonis dieti: 
Frankenbergeres  tres  solidos ,  de  bonis  in  Odenstorf  Septem  solidos ,  de 
bonis  in  Asbach  Septem  solidos ,  de  bonis  Rabenoldi  Septem  solidos ,  de 
bonis  Hnbeneren  tres  solidos  et  dimidium  et,  ut  breviter  concludatnr. 
quidquid  alias  juris  in  dicta  advocatia  habuimus ,  scilicet  pratis ,  campis. 
pascuis,  silvis,  nemoribus  et  aliis  pertinenciis  quibuscunque ;  eo  salvo- 
quod  tercia  pars  dictorum  censuum  remaneat  puero  Echardo  fratris  nostri 
Echardi  militis ,  que  ad  ipsum  jure  hereditario  dinoscitur  pertinere ,  vo- 
lentes,  ut  jus  patronatus,  quod  ad  nos  spectabat  in  ecclesiis  dictarum  nl- 
larum ,  cum  universitate  jam  dictorum  bonorum  transeat  in  jam  dictos 
religiosos  viros  domus  in  Marburg ,  immo  donamus  et  transferimus  illod: 
donatione  voluntaria ,  libera  et  soluta.  Confitemur  eciam ,  nos  precium 
jam  dicte  empcionis  recepisse  et  numeratum  esse  pagamento  bono,  iisaali 
seu  legali,  prout  in  tractum  (!)  dictum  exstitit  et  conventum.  Constituimos 
insuper  eos  veros  possessores  et  dominos  jam  dictorum  bonorum  advo- 
catie,  hominum ,  census  et  juris  patronatus ,  transferentes  in  eos  jus  pro- 
prietatis  et  dominii ,  prout  ad  nos  spectabat  et  ad  progenitores  nostros  a 
tempore ,  de  quo  non  extat  memoria ,  nullo  unquam  homine  nobis  vel  ei< 
in  judicio  vel  extra  movente  controversie  litis  questionem ;  renunciaDtes 
eciam  omni  actioni  doli  mali  et  non  numerate  pecunie ,  defensioni  &( 
excepcioni ,  que  nobis  nunc  conpetit  in  bonis  ipsis  vel  conpetere  posset' 
contra  eos  in  futurum ;  promittentes  nos  gratum ,  ratum  et  firmum  habere 
et  teuere  jam  dictum  contractum  nee  contravenire  vel  rescindere  per  no? 
vel  per  alios,  immo  gwarandiam  facere  omni  loco,  judicio  et  tempore  jam 
dictis  fi*atribus.  Insuper  ut  omne  cesset  inpedimentum ,  quod  predictnni 
contractum  seu  donacionem  posset  aliqualiter  inpedire,  promitto egofoo' 


1296Jun.  30.  461 

radns  miles  dictns  de  Bykene  puerum  Echardam  nomine  fratris  mei  Ec- 
hardi  bone  memorie,  qni  minor  annis  esse  dinoscitnr,  cum  ad  annos  discre- 
tionis  pervenerit ,  sie  tenere ,  habere  et  ad  hoc  finaliter  indncere ,  nt 
predictis  bonis  advocatie,  jndicii,  mancipiis  et  juris  patronatus  renunciet 

5  et  resignet  fratribus  memoratis  libere  et  plenarie ,  cessante  omni  pacto 
muneris  et  obsequii,  cum  omni  jure  et  actione  sibi  conpetente  vel  ad  eum 
Spectante  nunc  vel  cum  ad  annos  discretionis  pervenerit,  cum  excepcionibus 
quibuslibet  sibi  conpetere  valentibus  in  futurum.  Alioquin  si,  quod  dictum 
est  de  predicto  puero ,  non  perfecero ,  prout  est  in  omnibus  suis  clausulis 

lOsupra  dictum,  scriptum  etnarratum,  Ämeneburg  civitatem ,  prout  data 
fide  spopondi,  intrabo,  ibidem  mansurus  et  conmesturus'per  tres  menses, 
faciendo  et  procurando  interim ,  ut  puer  bonis  renunciet  sepefatis.  Quod 
si  non  conplevero  vel  puer  non  fecerit  seu  non  renunciaverit,  ut  est  dictum, 
extunc  Folpertus  miles  Habeherre  dictus  de  Parvo  Castro  mecum  reman- 

l5surus  et  conmesturus  per  dimidium  annum  civitatem  intrabit  eandem, 
prout  data  fide  promisit  se  facturum.  Infra  quod  tempus  si  puer  renun- 
ciaverit  bonis  memoratis ,  liberi  erimus  atque  quiti ;  sin  autem  adhuc  non 
renunciaverit  tempore  jam  prefato,  extunc  Gerlacus  de  Bredenbach,  Con- 
radus  Andree  milites ,  Elberwinus  dictus  Leo ,  qui  se  obligatione  fide- 

20  jussoria  ad  hoc  obligarunt,  civitatem  sepefatam  intrabunt,  ibidem  nobis- 
cum  remansuri  et  conmesturi,  nunquam  inde  recedentes,  quousque  quod 
de  renundatione  pueri  jam  dicti  promissum ,  dictum  et  conventum  est, 
plenarie  conpleatur.  Insuper  elegi  et  promisi  ego  Gonradus  miles  dictus 
de  Bykene  et  predicti  fidejussores  mei ,  ut  si  in  primo  termino  trium 

25  mensium  vel  secundo  dimidii  anni  vel  post  hec  quandocunque  mori  me 
contingeret,  quod  absit  domino  misericorditer  avertente,  quod  nichilo- 
minus  fidejussores  prefati  obligati  remaneant  et  in  civitatem  jam  dictam 
Stent  obstagio  seu  obligatione  penitus  non  mutata ,  et  precipue  quousque 
renunciatio  bonorum  a  puero  totaliter  conpleatur.   Insuper  promisi  data 

30  fide ,  si  casu  contingeret  mori  aliquem  de  fidejussoribus  antedictis ,  ut 
eque  ydoneum  et  omni  excepcione  majorem  loco  sui  substituam  infra 
mensem.  Hec,  que  predicta  sunt,  nos  fidejussores  premissi  sine  contra- 
dictione  qualibet  recognoscimus  nos  facturos.  Testes  hujus  rei  sunt: 
Ludewicus  dictus  Calp  et  Folpertus  frater  suus ,  milites ,  Henricus  Vit- 

35tulus  miles;  Lvdewicus  de  Fronhusen,  Henricus  Angeli,  Henricus 
Tollenarii,  Wigelo  dictus  Schineben,  Wigandus  Bruningi ,  schabini  in 
Marburg;  Jacobus  de  Selbem,  Gontherus  de  Selbem,  Angelus,  Wigandus 
sub  Tilia ,  schabini  in  Ameneburg ,  sigillis  presentem  cartam  petivimus 
roborari  ^) .   Nos  quoque  schabini  cives  in  Marburg  et  in  Ameneburg  pre- 

40  1)  Zwischen  Ameneburg  und  sigillis  sind  offenbar  worte  aasgefallen ;  etwa :  Et  in 
majorem  flrmitatem  schabinornm  in  Marburg  et  in  Ameneburg. 


468  12d6  Jnl.  11. 

didi  recognoscimnd  nostra  sigilla  ad  preces  snpradictomm  fintnun  de 
Bych^ne  preflentibofl  appoflaisse  in  teBtimoniam  omiüiini  predietomm. 

Datom  et  actnm  anno  domini  m?  ce?  xc?  sexto ,  in  crastino  beatonm 
apostolorum  Petri  et  Pauli. 

Ans  orig.-perg.  in  Marburg  (dentscbo.)-  Von  den  drei  siegeln  ist  das  zweite  » 
abgefallen.  Das  dreieckige  erste  ceigt  auf  gemostertem  gründe  einen  aus  der  reck- 
ten ecke  des  Schildes  in  naeh  oben  gekrümmtem  bogen  sohrtig  herablaofonden  quer- 
balken,  bestehend  aus  zwei  reihen  abwechselnd  erhabener  und  tiefliegender  recht- 
ecke;  nmschr.:  SIOILLVM- CONBADI- DE*  BICHEHE-  Ein  zweites  angebUch» 
orig.-perg.  in  der  Habel-Conradyschen  Sammlung  zu  Miltenberg  (Tgl.  v.  Löheri 
Archiyal.  Zeitschr.  2,  186  nr.  21)  ist  eine  plumpe  flflschung  (Bodmanns?) ,  welche 
sich  durch  die  ungeschickte  nachahmung  der  schrift  leicht  vertäth.  Aach  die  drei 
aahiingenden  Siegel  sind  gefälscht  und  von  den  echten  gänzlich  verschieden.  Credr.: 
Entdeckter  Ungrund  nr.  48 ;  daraus  Samml.  v.  Deduct.  7,  493. 


615.    Erzbischof  Gerhard  von  Mainz  beauftragt  den  scholasticus  von 

st.  Johann  zu  Mainz,  die  pfarrkirche  zu  Kindelbrück  einem  weltpriesier 

an  stelle  des  von  seinem  orden  zum  pfarrer  bestellten  deuischordens- 

bruders  zu  übertragen.   Aschaffenburg  1 296  jul.  1 1 . 

1296^  Gerhardus  del  gratia  Banete  Mognntine  sedis  archiepiscopus ,  sacri 

imperii  per  Germaniam  archicancellarins ,  dilecto  in  Gristo  ecolaslico  er- 
cleBie  sancti  JohaDnis  Mogantine  ealntem  in  domino.  Intelleximae,  quod 
quidam  de  fratribus  domns  Theutonice  ecclesiam  parrochialem  in  Kindel- 
brücken ,  que  hactenus  regi  consuevit  per  sacerdotem  et  clericnm  secin 
larem,  contra  statuta  concilii  Aschaffenburgensis  et  juris  comminiis 
prohibitionem ,  nobis  etiam  irrequestis  ^]  officiet  in  divinis.  Ideoqne  de- 
vetioni  tue  committimns  et  mandamus ,  quatenns  prefatam  fratrem  ab 
administratione  prefate  ecclesie  auctoritate  nostra  amoveas  et  eam  offieiaii 
fa^^ias  per  presbiterum  secularem ,  proyiso  ne  fratres  ordinis  snpradicti  se 
de  fructibus  ejusdem  ecclesie  sive  proventibus  aliquatenus  intromittant. 
nisi  coram  te  aut  nobis  causam  ostendant  rationabilem ,  quare  tollere  de- 
beant  fructus  illos.  Quam  si  non  ostenderint  in  termino ,  quem  ipeis  noe 
obstantibus  feriis ,  cum  periculum  sit  in  mora ,  per  tuas  litteras  prefi^l 
Yolumus,  competenti,  tu  eosdem  fructus  seu  proventus  ipsius  ecclesie 
eolligi  facias  et  servari ;  ita  tarnen ,  quod  diota  ecclesia  debitis  divinoruiD 
officiis  non  fraudetur. 

Datum  apud  Aschaffenburg ,  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  sexto 
y.  iduB  julii. 

Aus  abschr.  Greins  in  Marburg  (kloster  Frauensee).    Orig.  in  Weimar. 


jDl.  11. 


1)  Irrig  statt  irrequisitls? 


1296  Jul.  20.  —  1296  aog.  25. .  463 

616.  Erzbischof  Gerhard  von  Mainz  beauftragt  den  scholasticus  von 
sL  Johann  zu  Mainz ,  den  zwischen  dem  stift  Hersfeld  und  den  deut- 
schen häusem  zu  Marburg  und  Griefsledt  wegen  des  patronatsrechtes 
zu  Kindeibruck  vor  den  richtem  des  Mainzer  Stuhles  schwebenden 

^  process  zu  entscheiden.    Mainz  1296  jti/.  20. 

Gerhardus  dei  gratia  sancte  Moguntine  sedis  archiepiscopns ,  sacri     ^^^^ 
imperii  per  Germaniam  archicaneellarins .   dilecto  in  Cristo  scolastico 
ecclesie  sancti  JohanmB  Mogontine  salutem  in  domino.    Discretioni  tae 
committimns  et  mandamus ,  quatenus  causam ,  qne  inter  venerabilem 

1  o  patrem  abbatem  et  conventum  ecclesie  Hersfeldensis  ex  parte  nna  et  com- 
mendatores  et  fratres  domus  Thentonice  in  Mardbnrg  et  in  Grifstete  ex 
altera  vertitnr  ad  presens  coram  jndicibns  sedis  nostre  snper  jure  patro- 
natuB  ecclesie  parrochialis  in  Kyndelbmcken ,  secundam  retroacta  et 
jnstitiam  decidas  eidem  finem  debitnm  imponendo ,   cum  judices  dicte 

15  sedis  nostre  causam  predictam  propter  multitndinem  causarum  secundum 
juris  sui  exigentiam  ita  cito,  prout  eadem  causa  requirit,  non  yaleant 
expedire ,  faciens  quod  decreveris  per  censuram  ecciesiasticam  fiimiter 
observari.  Testes  autem,  qui  fuerint  nominati,  si  se  gratia,  odio  vel  timore 
subtraxerint,  simili  censura  compellas  veritati  testimonium  perhibere. 

20  Datum  Moguntie,  xiii.  kalendas  augusli,  anno  domini  millesimo 
ducentesimo  nonagesimo  sexto. 

Aus  abschr.  Greins  in  Marburg  (kloster  Frauensee) .    Orig.  in  Weimar. 

617.  Die  eheleute  Konrad  Eyberacht  und  Gertrud  zu  Herbom  ver- 
machen der  pfarrei  daselbst  vier  Schillinge  jährlichen  zinses  von  einem 

25  acker  im  Rindolinsthal.    1296  aug,  25. 

Ne  ea,  que  geruntur  in  tempore,   simul  cum  tempore  elabantur,     1296 
Scripte  vel  testibus  solent  confirmari.   Hinc  est,  quodnos  Gonradus  dictus  *'^^' 
Eyberacht  et  Gerdrudis  conjuges,  cives  in  Herberen,  notum  esse  cupimus 
universis  presens  scriptum  visuris  seu  legi  audituris ,  nos  sana  delibera- 

30cione  prehabita;  manu  conmunicata  et  nnanimi  consensu  post  obitum 
nostrum  et  mortem  quatuor  solides  gravium  denariorum  dedisse  pro 
nostrarum  salnte  et  remedio  nostrarumque  duarum  filiamm  pie  memorie 
et  recordacionis,  videlicet  Irmengardis  et  Gerdrndis,  animarum  perpetue 
de  quodam  agro  in  ralle  dicta  Bindolinsdail  sito  et  singulis  annis  in  feste 

35beati  Martini  cedentes.  Hoc  tamen  est  adjectum,  quod  duo  solidi  ad 
altare  seu  ad  parrochiam,  residui  vero  duo  solidi  ad  luminaria  eedent  de 
agro  prenotato.  Testes  autem,  qui  huic  rei  aderant,  sunt  hii:  Frenquinus, 
Gyselbertus  de  Mychelbach  et  Hermannus  de  Gehufthe ,  scabini  in  Her- 


464  1296  dec.  27.  —  1296  dec.  31. 

beren ;  HeynemannuB  Frenqnini  et  Conradns  dictus  Pelle.  In  testimoniiHB 
predietornm  omnium  firmiter  Bervandornm  litteram  presentem  ad  prece« 
dictorum  Conradi  et  Gerdradis  coigngum ,  nostromm  conciviam ,  sigilk 
civitatis  nostre  dedimns  roboratam. 

Datam  anno  domini  m.  cc.  xc.  vi.,  in  crastino  beati  Bartbolome! 
apostoli. 

Aus  nr.  494  (502)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

618.  Das  deutsche  haus  bei  Marburg  präseniirt  dem  official  di^ 
propsles  von  st.  Stephan  zu  Mainz  den  bruder  Arnold  zum  pfarrer 

der  kirche  zu  Walgern,    Marburg  1296  dec.  27  ').  i 

1296  Honorando  viro  domino  .  .  officiali .  .  prepositi  saneti  Stephan!  Ma- 

^'  '  gnntini  .  .  conmendator  et  fratres  domns  Tenthonice  apnt  Marpnrg  che 
oracionibns  qnicquid  possnnt  obseqnii  et  honoris.  Cum  ecclesia  nosträ 
parrochialis  in  Walgeren  jam  vacet  ex  libera  resignacione  domini  Conrad: 
de  Winde  quondam  plebani  ibidem,  cujus  jus  presentandi  ad  nos  dinosdtür 
pertinere ,  vobis  utpote  loci  archidiacono  fratrem  Amoldum  sacerdotem 
exhibitorem  presencium  per  presentes  litteras  presentamus,  rogantes  hs- 
militer  et  devote ,  quatinus  ipsum  admittere  ad  eandem  et  de  eadem  di- 
gnemini  investire ,  facientes  ipsum  per  plebanum  de  Vronhusen  mitti  ii 
possessionem  ipsius  ecclesie  corporalem.  Quia  sigillum  domus  nosti^ : 
quo  uti  consuevimus,  ad  presens  penes  nos  non  habuimus^  sigillo  .  .  ple- 
bani in  Marpurg  nostri  confratris  presentes  fecimus  roborari.  Ego  vero . . 
plebanus  Marpurgensis  predictus  recognosco  meum  sigillum  presentiba' 
apposuisse  in  testimonium  omnium  premissorum. 

Datum  Marpurg,   anno  domini  m?  cc?  xc?  vii?2},   in  die  Johanni* 
ewangeliste. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)*    Siegel  zerbrochen. 

619.  Der  official  des  propstes  von  st.  Stephan  zu  Mainz  beaußrau: 
den  pfarrer  von  Fronhausen  ^  den  neuemannten  pfarrer  Arnold  :& 

Walgern  in  die  dasige  kirche  einzuführen,    1296  dec.  31 . 

1296  OfGcialis  domini .  .  prepositi  ecclesie  saneti  Stephani  Magantine  . . 

deo.  31.  piebano  in  Fronhusen  salutem  in  domino.   Amoldum  sacerdotem  nobisi 

1)  Trotz  nr.  633  u.  634  wird  man  hier  und  in  nr.  619  von  der  voraussetzunp  de: 
durchaus  übUchen  Mainzischen  Jahresanfanges  (25.  dec.)  nicht  abgehen  dürfen.  Wenn  tki 
pleban  Konrad  seine  pfarre  zu  Walgern  erst  am  1.  Jan.  1298  dem  landgrafen  Heinri-i 
resignlrt,  der  sie  dann  am  4.  Jan.  dem  orden  überlässt,  so  mag  man  sich  die  zeitlich 
differenz  durch  die  annähme  erklaren,  dass  der  landgraf  die  resignatlon  an  den  oidea  für  us- 
statthaft  erklärt  und  dass  man  sich  über  eine  nochmalige  nachträgliche  resignatlon  an  des 
landgrafen  geeinigt  habe.  Hierfür  spricht  auch  die  Schenkung  vom  4.  Jan.,  die  ja  eigentlci 
nur  erneuerung  früherer  Schenkungen  (nr.  153  u.  214)  ist. 

2)  Ursprünglich  stand  viil  da ;  der  letzte  strich  ist  ausradirt.  « 


1297.  465 

commendatore  et  fratribus  domus  Teutimieorum  aput  Margbfirg  ad  eccle- 
siam  in  Walgeren  nunc  vacantem  ex  libera  resignacione  Gunradi  de  Winden 
quondam  pastoris  ibidem ,  cujas  jus  patronatuB  ad  dietos  fratres  dicitar 
pertinere ,  presentatum  litteris  presentibus  investimus  de  eadem ,  man- 
5  dantes  vobis,  quatinus  ipsam  in  corporalem  possessionem  predicte  ecclesie 
inducatis,  precipientes  nichilominns  ibidem  parrochialibus,  qnod  sibi  obe- 
diant  in  omnibus.  ut  tenentnr. 

Datam  anno  domini  m?  cc?  xcyii?,  in  vigilia  eireumcisionis  domini. 

Aus  orig.-perg.  mit  siegelbruchsttick  in  Marbarg  (dentscho.). 

10  620.  Genannte  bischöfe  geben  den  besuchem  und  wolihätem  derpfarr- 
kirche  und  des  Elisabethenhospitals  zu  Marburg  vierzig  tage  ablass. 

Rom  1297. 

Universis  sanete  matris  ecclesie  filiis,  ad  quos  presentes  littere  per-    1297. 
venerint ,  nos  dei  gracia  Johannes  Lundensis  primas  Swecie,  frater  Egi- 

I5dius  Bitaricensis,  Roderins  Compostolanus,  Henrieus  Lngdunensis,  frater 
Basilins  Jerosolymitanns ,  Philippas  Salemitanus ,  Bonauentnra  Ragusi- 
niis,  Johannicius  Mueicensis  archiepiscopi ,  Azo  Gasertanus,  Johannes 
Gapaduaquensis ,  Hubertas  Fereteranus,  Peronus  Larinensis,  Jacobns 
Acemensis,  Volradus  Brandeburgensis ,  Valdebronus  Auellinensis.  Fran- 

20  ciscus  Senogaliensis ,  Bartholus  Orthanus ,  Aymardas  Lucerie ,  Basilins 
Galuensis  et  Petras  Pistoriensis  episcopi  salutem  in  domino  sempitemam. 
Licet  is ,  de  cujus  munere  venit ,  ut  sibi  a  suis  fidelibus  digne  ac  lauda- 
biliter  serviatur,  de  habundancia  pietatis  sue  merita  supplicum  excedens 
et  Vota  bene  servientibus  multo  majora  tribuat  quam  valeant  promereri, 

25  desiderantes  tamen  domino  reddere  populum  acceptabilem ,  fideles  Gristi 
ad  complacendum  ei  quasi  quibusdam  allectivis  muneribus ,  indulgenciis 
videlicet  et  remissionibus ,  invitamus ,  ut  exinde  divine  gracie  reddantur 
aptiores.  Gupientes  igitur,  ut  ecclesia  parochialis  sanete  Marie  in  Mor- 
purg  ac  hospitale  sanete  Elizabet  ejusdem  loci  Maguntine  diocesis  con- 

30  gruis  honoribus  frequententur  et  a  cunctis  Gristi  fidelibus  jugiter  veneren- 
tur ,  omnibus  yere  penitentibus  et  confessis ,  qui  ad  predictam  ecclesiam 
sive  hospitale  in  festis  subscriptiS;  videlicet  in  diebus  dominicis  et  festivis 
et  in  feste  beati  Walburgii(!]  in  dedicatione  predicte  ecclesie  causa  deyo-. 
cionis  seu  peregrinationis  accesserint  vel  ibidem  divinum  officium  seu 

35  verbum  exortationis  in  festis  suprascriptis  devote  audierint ,  aut  qui  pre- 
dicte ecclesie  fabrice  luminariis ,  libris ,  vestimentis  seu  aliis  necessariis 
manns  porrexerint  adjutrices  vel  quicquam  facultatum  suarum  in  extremis 
laborantes  eidem  ecclesie  legaverint .  donaverint ,  miserint  seu  procura- 
verint ;  nos  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli 

Hess,  ürkandenbacb.  I.  30 


^ 


466  1297  märz  9. 

apostolorum  ejus  anctoritate  confisi  singnli  nostmm  singulas  dienun 
qaadragenas  de  injnnctis  sibi  penitenciis ,  dummodo  consensos  diocesani 
ad  id  accesserit ,  misericorditer  in  domino  relaxamus.  In  enjus  rei  testi- 
monium  presens  seiiptnm  sigilloram  nostronim  munimine  dnximn»  robo- 
randnm.  ^ 

Datum  Borne ,  anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  rii?,  pontificatas  do- 
mini  Bonifacii  pape  octavi  anno  tercio. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (Stadtarchiv).    Von  den  19  siegeln  sind  das  erste, 
zweite,  vierte,  sechate  und  vierzehnte  abgefallen ;  die  Übrigen  hängen  stark  beschä- 
digt in  rothem  wachse  an.    Gedr. :    Justi  Hessische  Denkwürdigkeiten  4,  2,  479.  lo 
Zeitschrift  f.  hess.  Gesch.  u.  Landesk.  Neue  Folge  3,  342. 

621 .  Die  Johanniter  zu  Weisel^  das  klosler  Alienberg  und  die  eheleule 
Johann  und  Elisabeth  von  Friedberg  bestätigen  als  erben  des  Wetzlarer 
bürgers  Konrad  Reye  den  ankauf  der  guter  zu  Leihgesiern  seitens  des 

deutschen  hauses  in  Marburg.    1297  märz  9.  ^^ 

1 297  No8  frater  Graffco  de  Beldersheim  commendator  ac  frater  Wigandns 

dictus  Basebart  prior  domus  in  Wyszele  ordinis  hospitalis  sancti  Johannis 
Jherosolimitani  neenon  frater  Heinrieus  de  Andemaco  prior  et  soror  Grer- 
trudis  magistra  sanetimonialium  in  Aldenburg  ac  Johannes  civis  Füde- 
bergensis  et  Elyzabetfa  uxor  ejus  eongregati  simul  Wetflarie  in  domo'^" 
Cunradi  dicti  Reyge  bone  memorie  sita  ad  aspectum  ecclesie  beate  vir- 
ginis  ibidem  in  loeo,  qui  Gastrnm  appellatnr,  post  obitum  Alheydis  quon- 
dam  uxoris  predicti  G.  ad  divisionem  hereditatis  faciendam ,  que  nobis 
cessit  racione  filiorum  et  filiaram  G.  et  uxoris  sue  predictorum,  qui  nostmm 
ordinem  sunt  ingressi  vel  ingresse,  publice  recognovimus  per  litteras^^ 
fratris  Johannis  de  Neszelrit  commendatoris  in  Marpurg  et  presentibus 
profitemur,  quod  bona  sita  in  Leytgesteren,  de  quibus  mencio  tunc  fiebat. 
rite  ac  racionabiliter  emit  et  eomparavit  titulo  empcionis  ac  ea  possedit 
et  possidet  juste  et  racionabiliter  nomine  domus  in  Marpurg  padfice  et 
quiete,  cui  empcioni  consentimus  de  eonsensu  unanimi  confratrum  nostro-«^(^ 
mm  in  Wyszele  neenon  soromm  et  conversomm  in  Aldenburg ,  eandem 
nostro  oonsensu  unanimi  approbantes,  dicentes  ac  judicantes  eandem  esse 
justam  et  nobis  nichil  juris  competere  in  eisdem  bonis  in  Leytgesteren 
racione  dicte  divisionis  vel  hereditarie  successionis  racione  filiorum  vel 
filiamm  jam  dicti  G.  vel  uxoris  sue,  secundum  quod  hoc  manifeste  con-^^ 
tinet  tenor  jam  dicti  commendatoris  confectarum  de  dicta  empcione 
litteraram ;  cui  empcioni  expresse  et  voluntarie  consentimus  ^  renunciantes 
omni  juri  et  actioni ,  que  nobis  in  predictis  bonis  competit  vel  competere 
posset  in  futumm ,  donantes  jam  dicto  commendatori  in  Marpurg  ac  fra- 
tribus  sue  domus  de  eonsensu  confratrum  nostromm  äc  dominaram  jam  ^^ 


1297  min  30.  4G7 

dfetornin  colle^orum  in  Wyszele  et  in  Aldenbnrg  ac  ego  Johannes  et 
uxor  mea  expresse  rennneiantes  qniequid  juris  habemus  vel  habere  pos- 
semns  uUo  tempore  in  faturum ,  addentes  ac  volentes  insuper ,  ut  quid 
desit  yel  deesse  possit  jam  diete  empcioni ,  quod  eam  infiingere  vel  quo 

5  mediante  posset  revocari ,  pro  donato ,  renunciato  et  approbato  de  cetero 
a  nobis  habeatur,  sicut  snperins  in  omnibus  clausulis  dictum,  scriptum, 
tactum  exstitit  et  narratum.  In  cujus  renunciacionis  robur  et  testimonium 
prefatis  commendatori  et  fratribus  domus  in  Marpurg  presentem  caiiiam 
dedimus  sigillo  opidi  Wetflariensis,  quod  apponi  rogavimus.  communitam. 

1 0  Testes  omninm  premissorum  sunt :  Grafto  de  Belderaheim ,  Erwinus  de 
Kolinhusen ,  scultetus  de  Myncenberg  dictus  de  Pingesten  ^) ,  Fridericus 
de  Beldersheim  et  Diclo  frater  ejus,  milites ;  Heilemannus  (rcrberti,  Wi- 
gandus  Dyhtere ,  Hermannus  dictus  Selge .  Gonradus  de  Eatzenuorht  et 
magister  Heinricus  advocatus ,  scabini  Wetflarienses ;  Fridebertus  dictus 

15  Junge  de  Frideberg  ac  Fridebertus  filius  Juuenis,  et  plures  alii  fide  digni. 
Datum  anno  dominim?  cc?  nonagesimo  sexto,  sabbato  ante  dominicam 
reminiscere. 

Aus  dem  durch  fenchtigkeit  bescbildigten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.). 
•Siegel  abgefallen. 

20  622.   Das  deutsche  haus  in  Marburg  beurkundet^  dass  Hedwig  uittwe 

des  Wetzlarer  scheffen  Eckard  dem  liospitale  des  ordens  zu  Marburg 

eine  mark  jährlicher  rente  zu  Wetzlar  geschenkt  habe^  und  sichert 

ihr  dafür  den  gleichen  betrag  aus  gutem  zu  Hochelheim  auf  lebenszeit 

und  nach  dem  tode  die  feier  ihres  jahresgedächnisses  zu, 

25  1297  märz  30. 

Nos  frater  Johannes  dictus  de  Neszelride  conmendator  fratrum     1297 
domus  in  Marpurg  universis  presentes  litteras  inspecturis  salutem  et  ™*"  ^^ 
congnoscere  veritatem.    Quoniam  memoria  hominum  labilis  est,  opor- 
tet, ut  ea,  que  fiunt  sub  tempore,  ne  cum  tempore  labantur,  scripti 

3opatroeinio  roborari(!).  Notum  sit  igitur  tam  presentibus  quam  futuris, 
quod  Hedewigis  relicta  Ekehardi  quondam  scabini  Wetflariensis  con- 
tulit  et  donavit  ad  sustentacionem  infirmorum  hospitalis  Marpurgensis 
marcam  donariorum  (!)  bonorum  et  legalium  annis  singulis  in  opido 
Wetflariensi  recipiendam  in  honorem  sanctissime  Elisabeht,  suorum  in 

35  remissionem  ac  remedium  delictorum.  Nos  vero  facientes  cujnsdam 
eonposicionis  reeonpensaeionem  cum  opidanis  Wetflariensibus ,  dedimus 
redditss  dicte  marce  bnrgensibus  memoratis  et  dabimus  hospitali  pre- 


1)  HelDrioh  von  Pfingsten.     Vgl.  Archiv  f.  Hess.  Gesch.  u.  Alterthumsk.  7,  446. 

30* 


(\\^h  r^A(\\fn«i  m^r^A  in  Hankhenheym  pm  eadon  redfiiliii«» .  «pn 
')r»6T)/l^m  fii^rnnf  fratriH  Craftonifl.  qni  Leflefae  fiienit  ihui  miihin :  ciü 
iiMrn/)n^.  ;i/lj^/^  rv>n<iicu>Ti^  et  modo,  qnod  pre&ta  doodiia  jaB  Actos  reti- 
/'lifrm,  /{n^mdifi  vix^.iil  «line  omni  dimiTineione  integre  pernpiat  amaaunn 
A  fr^tri^Tifi .  rjni  p/mAf^m  jam  dirte  donrine  ^mie  inpedoKoto  qnoiibet  mi-  i 
r>i<<fr»iMinf ,  VfM  nu*r^jfm  vero  diete  Hadewign  pre&ta  bona  minisliari 
tMfi^nt  mfi^i»tro  hofipttaüA  ad  »niiteiitaeioiiem  iBÜnBonna  snb  hac  fonna. 
<|n/rd  in  ^nrviv^Tfiario  didtf;  donrine  iiii  iioiidi ,  in  aomTeraario  Lspran^ii 
Mfi  M/didi,  in  Hnniv^ffarfoEkebardi  predteti  iüi  soHdi^  qnondam  laaritomni 
iWcii^  d/miin^/ ;  tu  \itf  dictam  pecnniam  infinni  debent  in  pytaneia  couolari.  i' 
N/m  fffT/^/'frirn  fd«  d/rrofri^/ni^  prediete  Hadewigi«  attendentea.  aauTer- 
Mnrinm  pr/*.fiifit  Lnpramli  et  Ekehardi  «epedieti  solempnibns  Tigiliis  et 
u\\nni%  pr(;  di^fnnr^i^  (mr  nontnim  conrentam  libenti  animo  peragemna.  Et 
tit  liNi  ftini)  todio^  Immo  alacri  deroeione  peragantor,  jam  dieta  domina 
im\in\\i^  dmmvit  ^i  rofiingnavit :  in  annirersario  dieti  Lnprandi  de  domor 
qnondam  Wl^nndt  de  Oot/^elNhafien  xiii  solides  Coloniensiani  donario- 
rnni  frMtrltnm  nd  pytimciam  domonstravit ,  in  anniyersario  vero  Eke- 
linrdl  lirofiifl  xllll  Molt(l(m ,  qtiorum  octo  cednnt  de  domo  qnondam  Alberfi 
(Ih^tl  llrudortnnn  et  fiox  do  domo  quondam  Oernandi  dicti  Lyen  eivinm. 
W(t|llHrlonNltini.  (irodiota  domina  fratribus  pro  pitancia  deputavit.  In  cnjas^o 
rol  toNtlnionium  proKontom  littorani  nostri  sigilli  munimine  duximns  ro- 
iMimndam. 

UMuni  nnno  dondni  m?  dncontoBimo  nonagesimo  septimo,  tercia  die 
knliMulHi«  nprllli«. 

AunuHg.  |i0i'ir.  tu  Miutuuir  üUnitschuJ.   SioKel  »bgeftUlen.  ^ 

UlSit  />«ix  ihufsvh^  hiim  M  Mmikutfi  vei^ipricht  de»  eheleuien  Ans- 
h^'lm  ♦H»H  tNfN/f>HAt7>/'  md  IMHhetUa  i/iV  Hnlerhalim^  eines  priesiers 
<m  /i^t^t'  ihirs  yvN/d(  A^nfW.v  nml  IM  malUrkom  Hebst  6  mark  am  geU 

j^kh^iik  ^HjMemieiL     Ii97  apr.  I. 

H'K  Nv^  (Wh't  Jol^mufi^  de  Nf^^iidnd  conniendalor  ceteiiqae  firalre:» 

^^'^  ^  d^^HH«  IVulh^^uw  ai^il  Mar^mr^r  tx^rani  ani\^r^$  neei^gnoscimiis  et  fK- 
«v^miU^»  (v^UUx'e  I^W'Htx'nuir .  ^mni  pn^ttu^uim^  et  leneainr  ex  ivdüadi'C^ 
9i^HMU\^l\i»  H^vMn  V^^^'lmi  dv  Bv\loiik;iip  ad  aainiu^uiaai  dinai  enlias  ux=: 


1297  apr.  25.  469 

decesserit,  nichilominus  ipse  Anshelmus  dictam  pensionem  annone,  quoad 
vixerit ,  obtinebit ;  eo  vero  defuncto  qaatuor  maldra  dicte  pensionis  infir- 
mis  hospitalis  nostri  annis  singulis  presentabuntar  et  tria  maldra  in  anni- 
versario  parentum  utrornmque  expendentar  tempore  et  die,  quem  ipse  ad 

5  hoc  decreverit  ordinäre.  Reliqua  triginta  maldra  adhue  residua  ipsa 
Keynhedis,  si  eum  supervixerit,  possidebit.  Ambobos  vero  defnnctis 
totalis  pensio  ad  nos  et  ad  domum  nostram  libere  relabetur.  Preterea 
addieimus  et  promittimns  in  hiis  scriptis ,  quod  supradictis  Anshelmo  et 
Ueynhedi  decem  marcas  denariorum  legalium,  qnarum  marcamm  qaatuor 

lotalenta  et  quinque  solidi  Marpurgenses  in  villa  Brait  juxta  Stedebaeh 
cedunt ,  unum  quoque  talentum  de  molendino  zu  den  Steghen  vulgariter 
nuncupato ,  alle  maree  residue  de  traparia ,  ipsis  inquam  Anshelmo  et 
Keynhedi  dietas  decem  marcas  in  festo  beati  Martini  dabimus  et  dare  pro- 
mittimns,  quamdiu  vixerint,  annuatim.   De  quibus  tamen  marcis  memo- 

15  ratus  Anshelmus  duas  marcas  jam  vacantes  in  anniversario  filie  sue  Bei-te 
statoit  et  legavit,  unam  quoque  marcam,  ut  lampas  una  ante  altare  beate 
Elysabet  perpetue  ardeat,  ordinavit,  et  unam  de  predictis  marcis  pro  red- 
ditibus  tercie  partis  bonorum  in  Selbem  et  in  Gozuelden  libere  resignavit, 
que  partes  bonorum  ex  obitu  eorum  filie  ad  nos  fuerant  devolute.  Et  sie 

20tantum  adhuc  sex  marcas  ipsis,  quam  diu  vixerint,  ministrabimus ,  in 
hunc  modum  videlicet,  ut,  cum  ipsa  diem  clauserit  extremum,  extunc  due 
marce  in  anniversario  ipsius  de  predictis  sex  marcis  fratribus  ministra- 
buntur ,  et  eo  defuncto  due  similiter  marce  in  anniversario  ipsius  et  alle 
due  marce  in  utroque  festo ,  scilicet  in  octavis  assumpcionis  et  nativitatis 

25  beate  virginis ,  in  perpetuum  cedere  promittuntur ,  ut  extunc  fratres  de 
eisdem  duabus  marcis  consolacionem  habeant  specialem.  In  cujus  rei 
testimonium  presentem  litteram  dedimus  nostri  sigilli  munimine  robo- 
ratam. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  septimo,  kalend.  aprilis. 

30  Aus  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutscho.)> 

624.  Ritler  Heinrich  von  Homberg  beurkundet,  dass  sein  ne/fe  Johann 
dem  deutschen  hause  bei  Marburg  guter  zu  Gombet  und  Bergheim  ver- 
kauft habe.  1297  apr.  25. 

Ego  Henricus  de  Hoenberg  miles  tam  presentibus  quam  futuris  cupio  1297 
35  fore  notnm ,  quod  Johannes  filius  mei  fratris  vendidit  sua  bona  in  Gun- 
pette  Sita ,  que  quidem  bona  Dithmarus  dictus  Vrone  quondam  excoluit, 
et  in  terminis ,  qui  vulgariter  dicuntur  Bercheim ,  in  areis ,  ortis^  pratis, 
aquis,  pascuis  cum  aliis  juribus  quibuscumque  .  .  conmendatori  et  fra- 
tribus domus  Theutonice  apud  Marthpurg  possidenda  proprietatis  titulo. 


apr.  25. 


470  1297  apr.  28.  —  1297  mal  15. 

meo  consensn  accedente  et  libera  voluntate,  recognoscens.  qaod  in  dictis 
bonis  cum  meis  heredibus  nicfail  juris  poteram  nee  potero  vendicare.  In 
cujus  reeognicionis  evidenciam  meo  sigillo  dedi  presentem  litteram  ro- 
boratam. 

Datum  vii.  kalendas  maji,  anno  domini  m.  cc.  xcyii.  '       ^ 

Aus  nr.  354  (361)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

625.  Hedwig  von  Wehrda  und  ihre  geschwister  verkaufen  dem  deut- 
sehen  hause  bei  Marburg  einkünfte  zu  Kirchhain,    1 297  apr.  28. 

1297  Noverint  universi  presencium  inspectores,  quod  ego  Hedewigis  de 

Arn*    ^fi 

Werde  soror  Lupoldi ,  ego  eciam  Godefridus  de  Buchesecke  una  cum  lo 
Elysabeth  uxore  mea  legitima ,  Lupoldus  quoque  et  Hedewigis  sorores 
matura  deliberacione  prehabita  dedimus,  vendidimus  pro  sex  talentis 
denariorum  Marpurgensium  religiosis  viris  .  .  conmendatori  et  fratribus 
domus  Teuthonice  aput  Marpurg  omnes  redditus  nostros  sive  bona  in 
paludejuxtaKyrchan  sita  cum  omnibus  suis  pertinenciis,  videlicet  pratis,  15 
silvis,  campis  et  aliis  quibuscunque ,   proprietatis  titulo  in  perpetuum 
pacifice  possidenda,  renunciantes  omni  juri,  quod  nobis  in  dictis  bonis  sive 
redditibus  posset  conpetere  sou  deberet.  Promitto  quoque  ego  Godefridus 
predictus  ipsos  fratres  de  predictis  bonis  pro  nobis  omnibus,  prout  justum 
fuerit,  warandare.  In  cujus  rei  testimonium  sepedictis  fratribus  presen-20 
tem  litteram  dedimus  sigilli  civitatis  civium  in  Marpurg  munimine  robo- 
ratam.  Nos  quoque  scabini  et  cives  in  Marpurg  predicti  recognoscimus 
nostrum  sigillum  ad  rogatum  parcium  utrorumque  presentibus  apposuisse 
in  testimonium  omninm  premissorum.   Testes  hujus  sunt:  dominus  Con- 
radus  plebanus  de  Winde ,  Ludewicus  de  Vronhusen  magister  civium  in  25 
Marpurg ,  Syfridus  de  Linne  et  Gerlacus  frater  suus ,  frater  Henricus  de 
Derenbach,  Gobelo  traperarius,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  vii?,  iiii?  kalendas  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.) .    Siegel  beschädigt. 

626.  Ritter  Volpert  Hobeherr  verkauft  dem  deutschen  hause  bei  Mar-  30 
bürg  einen  morgen  iviesen  an  der  Wohra  und  einen  morgen  acker- 

landes  auf  dem  Werflo.    1297  mai  15. 

1297  Nos  Volpertus  miles  filius  dicti  Habeherren  una  cum  Albrade  uxore 

nostra  legitima  coram  universis  publice  profitemur,  quod  voluntate  libera 
et  consensu  parili  dedimus  et  vendidimus  pro  tribns  marcis  nobis  plenarie  35 
persolutis  religiosis  viris  .  .  conmendatori  et  fratribus  domus  Teuthonice 
aput  Marpurg  unum  juger  prati  situm  juxta  aquam ,  que  Waraha  vulga- 
riter  nuncupatur ,  et  unum  juger  agri  ufFe  dem  Werflo  proprietatis  titulo 


12»7Jul.  31.  471 

possidenda ,  promittentes  memoratos  fratres  de  ipsa  vendicione  et  dona- 
cione,  prout  justum  fuerit,  warandare,  dantes  eis  super  hiis  presentem 
litteram  nostri  seilicet  Volperti  sigilli  munimine  roboratam.  Testes  sunt: 
Ludewicus  de  Vronhusen  magister  civium  in  Marpurg,  Henricus  Angeli, 
5  Ludewicus  ex  Curia ,  Rukelo ,  scabini  ibidem ;  frater  Henricus  de  Deren- 
bacb,  Gobelo  traperarius,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 
Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  vii?,  idus  maji. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abgefallen. 


10  627.     Ritter  Schade  van  Ufyinberg  verkauft  dem  deutschen  hause  bei 

Marburg  guter  zu  Haber tshausen.    1 297  jul.  31 . 

Nos  Schade  miles  dictus  de  Hohenburg  nna  cum  uxore  nostra  Shophya    1 297 
legitima  coram  univerois  publice  profitemur ,  quod  matura  deliberacione 
prehabita  vendidimus  religiosis  viris  .  .  conmendatori  et  fratribus  domus 
Teuthonice  aput  Marpurg  bona  nostra  in  Hadebratshusen  sita  pro  quin- 

lodecem  talentis  denariorum  Wedrebiensium  nobis  integraliter  persolutis 
cum  Omnibus  et  singulis  suis  pertinenciis,  videlicet  aquis,  pratis,  campis, 
silvis ,  pascuis  et  aliis  juribus  quibuscumque ,  ipsis  .  .  conmendatori  et 
fraüibus  quiete  et  pacifice  proprietatis  titulo  in  perpetuum  possidenda, 
omnium  heredum  nostrorum  ad  hoc  consensu  voluntario  accedente ,  re- 

20  nunciantes  simplidter  et  precise  omni  juri,  quod  nobis  nunc  vel  in  futurum 
in  dietis  bonis  posset  conpetere  seu  deberet.  Promisimus  quoque  predictis 
fratribus  de  predictis  bonis  facere  warandiam  debitam  et  consuetam ,  et 
nichilominus  eciam  eisdem  fratribus  fidejussores  perfecte  warandie,  sei- 
licet Volpertum  etVolpertum  milites  dictos  ex  Curia  in  solidum  obligamus. 

25  Et  [ne]  predictam  nostram  vendicionem  quispiam  successorum  nostrorum 
valeat  imtare ,  ipsis  fratribus  presentem  litteram  dedimus  nostri  seilicet 
Schadonis  sigilli  et  civitatis  civium  in  Ameneburg  sigilli  munimine,  quod 
apponi  rogavimuS;  roboratam.  Nos  quoque  scabini  et  cives  in  Ameneburg 
predicti  recoguoscimus  ad  preces  predictorum,  videlicet  domini  Scha- 

30  donis  et  uxoris  sue  Sohpye ,  nostrum  sigillum  presentibus  apposuisse  in 
testimonium  omnium  premissomm.  Hujus  eciam  vendicionis  testes  sunt: 
Ludewicus  dictus  Kalp  miles ,  Gerhardus  dictus  de  Selbem  plebanus  in 
Ameneburg ,  Volpertus  et  Volpertus  milites  supradicti ,  Guntherus  dictus 
de  Selbem,  et  quam  plures  alii  fide  digni. 

35         Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  vii?,  secundo  kalendas  augusti. 

Aus  orig. -perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel:  1)  (beschädigt)  dreieckig; 
schräg  gestellter  schild ,  auf  dessen  linker  ecke  ein  mit  flügeln  geschmückter  heim 
ruht ;  der  schild  selbst  ist  von  oben  nach  unten  halbirt  und  hat  auf  der  rechten 
hälfte  zwei  parallele  querbalken ;  umschr.:  S DE-  HOE 2)  abgefallen. 


472  1297  sept.  26.  —  1297  oct.  4. 

628.  Landgraf  Albrecht  von  Thüringen  nimmt  das  deutsche  haus  zu 
Griefstedt  in  seinen  schütz  und  verbietet  alle  beschränkungen  desselben. 

1 297  sept,  26. 

1297  ]^og  Albertus  dei  gracia  Thurmgie  lantgravius,  Saxonie  comes  pala- 

^^^  '   /  tinus,  presentibus  Tecognoscimus  et  ad  singulorum  noticiam  cupimuBper-  5 
venire,  quod  cnm  honorandos  viros  fratres  domus  Teutoniee  in  villa  6rif- 
tete,  quos  pre  ceieris  favore  speciali  hactenus  sumus  prosecuti,  in  nostram 
specialem  receperimus  taicionem ,  nolumus  ipsos  aliquibus  coUectiB,  tfi- 
lÜBj  spoliis,  rapinis  seu  aliis  gravaminibas  cujnscunqae  generis  ab  aliquo 
depecuniari  sive  inquietari.    Si  quis  autem  aasu  temerario  attemptare  lo 
presumserit,  nostram  indignacionem  se  noverit  incursurum ;  dantes  nichi- 
lominus  ipsis  liberam  faealtatem,  ut  nostra  ac  nostrorum  officialium  moniti 
presidio  necnon  proprii  roboris  auxilio  talibus  inyqais  actibas  obvient  et 
resistant  manu  violenta ,  transgressores  et  prediete  domus  invasores ,  si 
quos  detinuerint,  arestaverint  sive  occupaverint ,  secundum  juris  rigorem  15 
sentenciando.   In  cujus  rei  robur  et  memoriam  presentem  paginam  ipsis 
dari  fecimus  nostri  sigilli  munimine  communitam. 

Anno  domini  m?  cc?  nonagesimo  vii?,  vi?  kalendas  octobris. 

Aus  dem  sehr  verblassten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel  abge- 
fallen. 20 

629.  Die  söhne  Hermann  Münzers  miethen  von  deni  deutschen  hause 
bei  Marburg  die  hälfte  des  hauses  genannt  der  Reye  auf  dem  Eisenr- 

markt  zu  Wetzlar.    1 297  oct.  4. 

1297  In  nomine  dei,  amen.    Nos  Gerhardus,  Hermannus  fratres,  filii 

quondam  Hermanni  Monetarii ,  et  Markelo  filius  Marquardi  de  Nuueren  25 
sororius  noster  cum  uxoribus  nostris  legitimis ,  scilicet  Petrissa ,  Bichilde 
necnon  Hadewige ,  et  germanus  noster  Johannes  notum  esse  volumus  et 
constare  litterarum  presencium  inspectoribus  et  auditoribus  universis  tam 
presentibus  quam  futuris ,  a  .  .  commendatore  et  firatribus  nobis  in  Gristo 
dilectis  domus  Theuthonice  prope  Marpurch  Moguntine  dyocesis  dimidie-  30 
tatem  domus  site  infra  muros  Wetflarienses  in  foro  ferri,   que  dicitur 
Keye,  que  vero  dimidietas  dicte  domus  *  .  commendatori  et  fratribus  me- 
moratis  ratione  filiomm  quondam  Gonradi  dicti  Reyen  et  confratrum 
eorundem  ex  hereditaria  snccessione  conpetit  et  legitima  conpetebat  di- 
visione .  in  perpetuum  enphyteosim  nos  suscepisse  nobis  et  nostris  here-  35 
dibus  universis  pro  annuo  censu  videlicet  sex  marcarum  denariorum 
usualium  et  bonorum ,  de  quibus  nos  nostrique  heredes  .  .  commendatori 
et  fratribus  supradictis  tres  marcas  annis  singulis  in  feste  penthecostes 
persolvemus  et  reliquas  tres  marcas  in  die  beati  Martini  hyemalis.   Pro 


1297  oct.  23.  473 

quo  vero  censu  sane  solvendo,  ut  predictum  est,  relique  medietatis 
partem  nostram  prefate  domus  nobis  ex  hereditaria  successione  conpe- 
tentem  pro  pignore ,  quod  vulgariter  dicitur  nnderpand ,  prefatis  .  .  com- 
mendatori  et  fratribus  obligavimns  et  in  hiis  scriptis  obligamus ;  tali  8i- 

5  quidem  adjecta  eondidone,  quod  exactiones  sive  precaiias  de  pre&ta 
domo  dabimuB  et  solvemus  pro  .  .  commendatore  et  fratribus  jam  sepe 
dictis,  quocienscunque  dominus  noster  . .  Romanorum  rex ,  qui  fuerit  pro 
tempore,  sive  cives  Wetflarienses  duxerint  requirendas.  In  cujus  rei 
testimoninm  et  robur  omnium  premissorum  sigillum  civitatis  Wetflariensis 

1 0  presentibus  est  appensum,  quod  nos  scabini  omnes  et  singuli  confitemur 
et  recognoscimns  esse  verum.  Hujus  facti  testes  sunt  ad  hoc  vocati  spe- 
cialiter  et  rogati :  Marquardns  de  Nuueren ,  Wigandus  Dychtere ,  Heine- 
mannns  Gerberti;  Hermannus  Selige,  Hartradus  Blyde,  Gonradus  Grawe, 
Gonradus  de  Gatzinfurd,  BuloReye,  scabini.  et  quam  pluresalii  fide  digni. 

1^        Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  vii?,  quarto  nonas  octobris. 

Aus  dem  zerrissenen  orig.-perg.  mit  Siegel  in  Marburg  (deutscho.)  mit  Zu- 
ziehung von  nr.  897  (903)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien.  Auf  der  rückseite 
steht  von  hand  des  XIV.  jahrh. :  Locatio  domus  in  Wetflaria  dicte  der  Beye  facta 
filiis  Monetarii. 


2<>630.  Papst  Bonifaz  VIIL  beauf trugt  den  propst  von  st.  Florin  zu 
Coblenz  mit  enlscheidung  des  Streites  zwischen  dem  deutschen  hause 
in  Marburg  und  dem  geistlichen  Hartrad  von  Merenberg  und  dessen 

mutter  Gertrud.    Orvieto  1297  oct.  23. 

Bonifatius  episcopus  servus  seiTorum  dei  dilecto  filio  .  .  preposito     1297 

25ecclesie  sancti  Florini  in  Gonfluentia  Treuerensis  diocesis  salutem  et 

apostolicam  benedictionem.   Gonquesti  sunt  nobis  dilecti  filii .  .  common- 

dator  et  fratres  domus  sancte  Marie  Theotonicorum  Jerosolimitane  de 

Marpurch,  quod  Hartradus  de  Merenberg  clericus  et  Oertrudis  mater 

ejus  Treuerensis  diocesis  super  quibusdam  quantitate  fioimenti,  pecoribus 

30  et  rebus  aliis  ad  domum  ipsam  spectantibus  injuriantur  eisdem.   Ideoque 

discretioni  tue  per  apostolica  scripta  mandamus ,  quatinus  partibus  con- 

vocatis  audias  causam  et  appellatione  remota  debito  fine  decidas,  faciens 

quod  decreveris  per  censnram  ecclesiasticam  firmiter  observari.   Testes 

autem ,  qui  fuerint  nominati ,  si  se  gratia,  odio  vel  timore  subtraxerint, 

35  censura  simili  appellatione  cessante  compellas  veritati  testimoninm  per- 

hibere ;  proviso ,  ne  aliquis  auctoritate  presentium  extra  suam  civitatem 

et  diocesim  ad  Judicium  evocetnr  nee  procedatur  in  aliquo  contra  eum. 

Datum  apud  Vrbem  Ueterem ,  x.  kalendas  novembris ,  pontificatus 
nostri  anno  tertio. 


oct.  23. 


174  1297  dec.  1.  --  1297  dec.  14. 

Aas  orig.-perg.  in  Marburg  (deutBcho.).  In  der  rechten  ecke  des  umgelegten 
unteren  randes ,  an  welchem  die  bleibulle  an  hanfschnur  hängt,  steht :  C.  de  Setia. 
und  am  oberen  rand  der  rückseite :  Thomas  de  Aquamunda. 

631.  Papst  Bonifaz  VIII.  beauftragt  propst  und  decan  von  st.  Gan- 
golf uiMi  den  cantor  von  st.  Peter  zu  Mainz ,  die  klage  des  deutschen  h 
hauses  zu  Marburg  gegen  den  geisüichen  Heinrich  Prume  offidal  des 
propstes  von  st.  Stephan  zu  Mainz  wegen  ausgesprochener  excommu- 

nication  zu  untersuchen.    Rom  4297  dec.  i. 

1297  Bonifatias  episcopus  servus  servornm  dei  dilectis  filiis  .  .  preposito 

'  '   et  . .  decano  sancti  Gengnlphi  ac  .  .  cantori  sancti  Petri  Magantinarum  lo 
ecclefliaram  salutem  et  apostolicam  benedictionem.    Gonquesti  sunt  nobis 
dilecti  filii .  .  commendator  et  fratres  domns  sancte  Marie  Thentoniconiin 
Jerosolimitane  de  Marpurch ,  quod  licet  ipsi  nullins  essent  excommimi- 
cationis  sententia  innodati,  tarnen  Henricus  dietus  Prume  clericus  ofificia- 
lis  .  .  prepositi  ecclesie  sancti  Stephani  Maguutine  eos  fecerit  temeritate  15 
propria  excommunicatos  publice  nuntiari.    Ideoque  discretioni  vestre  per 
apostolica  scripta  mandamus ,  quatinus  paiübus  convocatis  audiatis  cau- 
sam et  appellatione  remota  fine  debito  decidatis ,  facientes  quod  decre- 
veritis  per  censuram  ecclesiasticam  firmiter  observari.    Testes  autem  — 
contra  cum  ^) .    Quodsi  non  omnes  hiis  exequendis  potueritis  iateresse,  20 
duo  vestrum  ea  nichUominus  exequantur. 

Datum  Korne  apud  sanctum  Petrum,  kalendis  decembris,  pontificatus 
nostri  anno  tertio. 

Aus  dem  durch  feuchtigkeit  beschädigten  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.). 
In  der  linken  ecke  des  umgelegten  unteren  randes  steht:    Jac.  bii,  und  am  obe-25 
ren  rande  der  rückseite:  Thomas  de  Aquamunda.    Die  bleibulie  hängt  an  hanf- 
schnur. 

632.  Hedwig  wittwe  des  ritters  Gozwin  zu  Sangerhausen  entsagt 
ihren  ansprachen  auf  zwei  hüben  zu  Frömmstedt^  welche  ihr  verstor- 
bener bruder  ritter  Ulrich  von  Arnsburg   dem  deutschen  hause  in^^ 

Giiefstedt  gegeben  hatte.    Sangerhausen  1297  dec.  14. 

1297  Noverint  universi,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  quodnos 

Hedewigis  relicta  quondam  Gozwini  militis  in  Sangerhusen  de  consensu 
unanimi  et  expressa  voluntate  Gozewini  militis.  Henrici  et  Ludewici  filio- 
rum  nostromm  necnon  Jutte  filie  nostre  ac  omnium  heredum  nostrorum  35 
super  omni  jure  duorum  mansorum  sitorum  in  pago  Vromingestete,  quos 
Vlricus  frater  noster  dietus  de  Amsberc  recolende  memorie  conmendatori 


dec.  14. 


1)  Wie  in  nr.  630. 


I298j»n.  1.  475 

et  fhitribaB  saere  domns  hospitalis  sancte  Marie  Theutonieonim  Jerosoli- 
mitani  dederat,  qai  ad  nos  ex  parte  fratris  nostri  jam  dieti  fuerant  devo- 
Inti ,  renunciaviniug  et  renunciamas  penitus  per  presentes ,  transferentes 
in  fratres  jam  dietos  nnanimiter  ana  eum  filiis  nostris  et  filia  supradictis 

5  omne  jus  proprietatis,  posseBsionis  irrevoeabiliter,  quod  habemus  ae  ha- 
buimus  in  mansis  jam  dictis  ae  dinoscimur  retmere ,  supplentes  et  ad- 
dentes  neenon  promittentes  eonmendatori  de  Orifstete  et  fratribnfl  jam 
dietis  veram  warandiam  faciendi,  ut,  si  quis  amicorum  seu  heredom 
nostrornm  donacionem  predictam  invalidam  facere  presompserit ,  infrin- 

1  e  gere  vel  inpedire  nllo  tempore ,  quod  nostra  certa  sciencia  pro  apposito 
et  dicto  scripto  habeator ;  de  cetero  qnandocumqae  iidem  conmendator 
et  fratres  [nos]  monitos  habuerint,  com  filiis  nostris  sepefatis  eximere 
sine  dampno  aliquo  debeamns.  Super  quo  et  propter  quod  conmendator 
et  fratres  sepefati  nobis  quindecim  marcas  argenti  Northusensis  eroga- 

I5runt.  In  cujus  rei  certitudinem  presentem  litteram  desuper  confectam 
sigillo  Gozwini  militis  filii  nostri  supradicti  fecimus  roborari.  Testes 
sunt:  Phillippus  dictus  de  Domusch,  Heningus  advocatus  in  Sanger- 
husen  dictus  de  Winningen ,  Henricus  miles  dictus  Linvngen  (1) ,  Grista- 
nuB  Luppim,   Hemestus  de  Beveningen,   Hermanus  de  Wendehusen, 

20  Henricus  dictus  Schalun ,  Conradus  dictus  Bok ,  Olricus  dictus  Oalp ,  et 
alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  Sangerhusen,  anno  domini  m.  cc.  Ixxxxvii. ,  in  crastino  beate 
Lucio  virginis. 

Aus  nr.  716  (729)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

25  633.  Konrad  pfarrer  zu  Winnen  resignirt  dem  landgrafen  von  Hessen 
die  kirche  zu  Walgern  zu  gunslen  des  deutschen  hauses  in  Marburg, 

Marburg  1 298  jan.  1. 

Hlustri  prindpi  domino  suo  karissimo  . .  lantgravio,  terre  Hassie    1298 
domino,   Conradus  pastor  ecciesie  in  Winden  cum  debita  reverencia  ^*"'   ' 

3oquiGquid  servicii  poterit  et  honoris.  Ecciesiam  in  Walgeren,  quam  de 
vestra  et  vestrorum  progenitorum  gracia  annis  plurimis  hucusque  possedi, 
vestre  excellencie  resigno,  referens  vestre  nobilitati  grates  non  solum 
quas  teneor,  set  quas  possum,  et  ubi  mea  non  sufficit  facultas,  suppleat 
defectum  cum  etemo  premio  Jhesus  Gristus.  Bogo  edam  quantum  valeo, 

35  ut  vestris  servitoribus  et  amicis,  videUcet  fratribus  domus  Teuthonice, 

graciam  cum  eadem  ecclesia,  quam  sperant  et  postulant,  impendatis,  in 

quo  meritum  meremini  aput  deum.    Sigillo  proprio  usus  sum. 

Datum  Marpurg,  in  circumcisione  domini,  anno  domini  m?cc?xc?yiii? 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).  Siegel  abgefallen-   6edr.:  £nt4eQkt 
40Ungrand  nr.  25;  daraus  Sarami.  y.  I>eduot-  7,  472. 


476  1298  jan.  4.  -^  1298  Jan.  6. 

634.  Landgraf  Heinrich  von  Hessen  überlässl  die  kapelle  in  Ober- 
walgern  dem  deutschen  hause  in  Marburg.    1298  jan.  4. 

1298  In  omni  Jq0q  dominacionis  Gristi  proficiat  nobis  virtus  patris  et  filii 

lau.  4 

et  Spiritus  sancti,  amen.    Cnm  humana  memoria  labilis  sit  et  infinna. 
ideo  necesse  est  ea  in  scripta  redigi,  que  memoriter  nequeunt  conservari.   5 
Hinc  est,  quod  nos  Heinricus  dei  gracia  lantgravins,  terre  Hassie  domi- 
nus, et  Mechtildis  nostra  conthoralis  ad  noticiam  omnium  tam  presenciam 
qnam  futurorum  cupimus  pervenire,  quod  pari  consensu  coadunato,  bona 
ac  libera  voluntate  ob  honorem  dei  omnipotentis  et  beatissime  ejus  matris 
Marie  virginis  ac  propter  meritum  beate  Elisabet  capellam  in  superiori  lo 
Walgeren,  cujus  jus  patrouatus  ad  nos  dinoscitur  pertinere,  nobis  vacan- 
tem  ex  resignacione  Cunradi  de  Winden  ejusdem  capelle  pastoris  damus 
et  proprietamus  pro  testamento  et  elemosina  perhenni  domui  in  Marpnrg 
ordinis  Theutonici  ac  liberaliter  in  subsidium  fratrum  dicte  domus  Mar- 
purg  et  divini  cultus  nomine  erogamus:   hoc  acto  expresse,   ut  unum  15 
sacerdotem  continue  in  monasterio  beatarum  Marie  virginis  et  Elizabet 
Marpurg  habeant  cottidie  missam  in  altari  dotato  per  dictam  capellam 
celebrantem  in  remissionem  peccaminnm  patrum,  matrum.  progenitoram . 
successorum  ac  heredum  nostrorum  specialiter,  ut  eis  et  nobis  orationes. 
suffragia  bonorum  operum  et  alia  diva  servicia  fratrum  domus  in  Mar-  2«» 
purg  ordinis  Theutonici  et  per  univereum  ordinem  Theutonicum  pro- 
ficiant  ad  salutem  et  ut  annualis  memoria  seu  anniversarius  noster  et 
nostrorum  soUempniter,  prout  decet,  peragatnr ;  juiibus  tamen  in  homi- 
nibus  nostris  in  eadem  capella  Walgeren  residentibus,  que  habere  dino- 
scimur,  penitus  nobis  reservatis,  et  ut  sacerdos  ibidem  locetnr ,  qui  par-  25 
rochialibus  in  omnibus  satisfaciat  expedite  ac  in  divinis.     In  quorum 
omnium  evidenciam ,  robur  et  firmitudinem ,  ne  super  hiis  aliquis  dubie- 
tatis  scrupulus  in  posterum  valeat  suboriri,  presens  scriptum  damus 
nostris  sigillis  roboratum. 

Actum  anno  domini  millesimo  ducentesimo  nonogesimo  viii?,  pridie3ü 
nonas  januarii. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.)-   Siegel:  1.^  abgefallen.  2)  rund;  land- 

gräfin  zu  pferd,  den  falken  auf  der  band ;  umschr.:  S-'  METHILD GRAVIE- 

DOMINE*  HESSIE*  Rücksiegel  rund;  nach  rechts  aufgerichteter  löwe;  umschr.: 
S'  METHIL . . .  LANT . . .  VIE-  DNE-  HESS . .  35 

635.  Landgraf  Heinrich  von  Hessen  überlässl  dem  deutschen  harne 
in  Marburg  einen  von  ihm  zu  lehn  gehenden  hof  nebsl  vier  hüben  zu 
Allendorf^  welchen  Werner  von  Laulerberg  von  Hermann  von  Bran- 

denfels  erkauft  hatte,    Cassel  1 298  jan,  6. 
1298    I        Nos  Heinricus  dei  gracia  lantgravius,  terre  tiassie  dominus,  teuere -lo 
presencium  protestamur,  Mechtildis  nostra  conthoralis  neenon  heredes 


1298  Jan.  10.  477 

nostri,  quod  ananimi  consensu,  ipanibus  conjunctis  ac  bona  voluntate 
cariam  sitam  Aldendorf  et  quatuor  mansos  ibidem,  qui  qaondam  fuerant 
Heinrici  de  Stetefeld,  quos  nobilis  vir  Wemherus  de  Luterberg  sibi 
empeionis  tytulo  ab  Hermanno  de  Brandenfels  conpamverat  et  a  nobis  in 

^  feudo  reeeperat  et  possederat,  cum  omnibus  eomndem  pertinenciis  et 
juribus,  quibus  dictus  nobilis  Wemherus  ipsos  possederat,  proprietamus 
et  proprios  damus  domui  in  Marpurg  ordinis  Theutonici  ob  interventum, 
preees  et  amiciciam  dicti  nobilis  Wemheri,  volentes  ipsos  mansos  et  cur- 
tim  esse  et  permanere  liberos  ab  omni  onere  servitutis.    Et  quicunque 

lohanc  proprietatem  nostram  rite  ac  racionabiliter  factam  violaverit  vel 
contra  eam  ausu  temerario  ire  presumpserit ,  omnipotentis  dei,  beate 
Marie  virginis  ejus  matris ,  beatornm  apostolorum  Petri  et  Pauli  ac  om- 
nium  sanctorum  indignacionem  et  anathema  se  senciat  incurrisse.  In 
quorum  evidenciam  presens  scriptum  damus  nos  Heinricus  lantgravius 

15  et  Mechtildis  nostra  conthoralis  nostris  sigillis  roboratum. 

Actum  anno  domini  millesimo  ducentesimo  nonogesimo  viii?    Datum 
Cassele  in  opido  nostro,  die  epiphanie  domini. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutficho.).    Beide  Siegel  abgefallen. 

636.    Ludwig  pleban  zu  Seega  entsagt  seinen  ansprüchen  auf  zwei 
20  hüben  bei  Prömmstedt^  welche  sein  verstorbener  bruder  Ulrich  von 
Amsburg  dem  deutschen  hause  zu  Griefstedt  übergeben  halle. 

Bonnrode  1298  jaw.  10. 

Noverint  universi,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  quod  nos     1298 
Ludewicus  plebanus  in  Sega  super  jure  duorum  mansorum  sitorum  in  ^*"' 

25pago  Vromingestete ,  quos  Olricus  frater  noster  dictus  de  Amsberc  bone 
memorie  comendatori  et  fratribus  sacre  domus  hospitalis  sancte  Marie 
Theutonicorum  Jerosolimitani  in  Grifstete  dederat .  qui  ad  nos  ex  parte 
ejusdem  fuerant  devolutiv  renunciavimus  ac  renunciämus  penitus  per 
presentes,  transferentes  in  fratres  jam  dictos  omne  jus  possessionis,  pro- 

30  prietatis  irrevocabiliter ,  quod  habemus  ac  habuimus  in  dictis  mansis  ac 
dinoBcimur  retinere.  In  cujus  rei  certitudinem  presentem  litteram  desuper 
eonfectam  sigillo  Bvdolfi  patruelis  nostri  dicti  de  Amsberc  ac  nostro  su- 
pradictis  fratribus  dedimus  roboratam.  Testes  sunt :  dominus  Hartmvdus 
prepositus  sanctimonialium  in  Bvnrode,  dominus  Heinricus  archipresbiter 

35  sedis  in  Kanewerfen,  dominus  Nicolaus  sacerdos  dictus  de  Sangerhusen, 
ac  alii  quam  plures  fide  digni. 

Datum  Bvnrode,  anno  domini  m?  cc?  xc?  viii?,  Pauli  primi  heremite. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutscho.).    Siegel:   1)  zerbrochen.    2)  oval; 

nach  links  blickender  adler  mit  ausgespannten  flttgeln ,  darüber  zwei  über  einander 

40  stehende  halbmonde;  umschr.:  SIGILL-^  LVDEWICI-  SAC'DOTIS-  DE-  ARNESB' 


478  1298  apr.  24.  --  1298  mai  28. 

637.    Das  deutsche  haus  in  Marburg  entsagt  zu  gunsten  der  abiei 
Hersfeld  seinen  ansprücheti  auf  die  pfan^kirche  zu  Kindelhrück, 

1298  apr.  24. 

1298  Universis  presentes  litteras  inspectaris  vel  audituris  nos  commen- 

*^''     '  dator  et  fratres  hospitalis  sancte  Marie  fratrum  Theuthonicorum  domus  5 

in  Marpurg  cupimns  esse  notum  et  eos  subscriptam  noBcere  veritatem,  quod 

nos  reverendum  patrem  dominum  abbatem ,  conventum  ac  ipsam  eccle- 

BJaia  Hflrafrlde.nRem  juri  suo  et  possessioni  restituimus,  quod  in  ecclesia 

piu*rochiali  in  Kindelbrucken  MagiiBiine  diocesis  habere  dinoseuntur  et 

habent,  necnon  Gozoldum  de  Hersfeidia  notarfm»  sancte  Maguntine  sedis  lo 

rectorem  predicte  ecclesie  in  Kindelbrucken  sue  posseggiwA  predicte 

ecclesie  restituimus  per  presentes  similiter,  renuntiantes  in  hiis  Script» 

voluntarie ,  pure  et  simplieiter  omni  juri,  si  quod  in  dicta  ecclesia  hacte- 

nus  habuimus  et  yidebamur  habere.   Et  promittimus  bona  fide  ac  presen- 

tibus  nos  ^rmiter  obligamus,  quod  ex  nunc  in  antea  domino  abbati  etu 

conventui  ac  Gk)zoldo  predictis  nunquam  communiter  vel  divisim  litem 

'  vel  actionem  aliquam  movebimus  super  dicta  ecclesia  seu  jure  ipsius  nee 

eosdem  inpediemus  occulte  vel  manifeste  per  nos  vel  per  alios  super 

ecclesia  memorata  nee  aliis  eisdem  litem  movere  volentibus  consentiemus 

uUatenus  verbo  vel  facto,  publice  vel  occulte.  In  cujus  rei  fidem  et  testi-  20 

monium  presentem  litteram  domino  abbati,  conventui  et  Gozoldo  prefatis 

dedimus  et  damus  sub  sigillo  nostri  commendatoris  in  Marpurg,  quod  per 

nos  preseutibus  est  appensum,  fideliter  communitam. 

Datum  anno  domini  m?  ducentesimo  nonagesimo  octavo,  viii.  kalen- 

das  maji.  23 

Aus  abschr.  des  XV.  jahrh.  auf  pap.  in  Marburg  (deutscho.).  Eine  gleichlau- 
tende urk.  stellte  unter  demselben  datnm  das  deutsche  haus  zu  Griefstedt  aus. 
Abschr.  wie  vorher.  Orig.  -perg.  mit  Siegel  in  Weimar. 

■ 

638.    1298//mi28. 

1298  Ego  Guntramus  dictus  de  Bechelingen  civis  Wetflariensis  communi-  3u 

mai  28.  ^^  manu  Methildis  uxoris  mee  legitime  vendidi  Ruloni  fratri  meo,  Hil- 
degundi  uxori  sue  legitime  totam  partem  meam  prati  nostri  siti  juxta 
Bechelingen  villam  predictam  et  Brunicgesberg ') ,  quod  inquara  pratiiro 
dicitur  Bartiswese.  In  cujus  rei  testimonium  presens  scriptum  dedi  sigillo 
civitatis  Wetflariensis  sigillatum.  Testes:  Hermannus  Belege,  Conradus  35 
Grawe ,  Conradus  de  Kazzenwrt ,  scabini  Wetflarienses ;  item  Henrieus 
Buman  de  Asselor,  Wygandus  de  Brunicgesberg,  villani. 


1)   Dieser  ausgegangene  ort  muss  hiernach  nahe  bei  Bechlingen  (nordnordwestl.    v. 
Wetzlar)  gelegen  haben ;  an  Brannsberg  bei  Neuwied  kann  nicht  gedacht  werden. 


1298  jid.  19.  —  1298  dee.  5.  479 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  viii?,  feria  quarta  post  penteeosteB. 

Aus  gleichz.  abschr.  auf  perg.  unter  dem  (abgefallenen)  si^el  des  plebans  zu 
Wetzlar  in  Marburg  (deutsche.). 

639.  Der  ofßcial  des  propsles  von  sL  Stephan  zu  Mainz  beauftragt 
5  den  pfarrer  zu  Fronhausen^  den  von  dem  deutschen  hause  in  Marburg 

für  die  pfarre  zu  Waigem  präsentirten  geistlichen  Ernst  in  sein  amt 

einzuführen,    1298  juL  1 9 . 

Officialis  domini . .  prepositi  ecclesie  sancti  Stephani  Maguntine  viro  '^^^ 
discreto  . .  plebano  in  Fronehusen  salutem  in  domino.  Emestam  Bacer- 
lüdotem  nobis  a  . .  conmendatore  ceterisque  fratribuB  ordinis  fratrum  domus 
Teutonice  in  Marpurg  ad  ecclesiam  in  Walgere  vacantem  ex  morte  Ar- 
noldi  saeerdotis  ordinis  ipsorum  presentatuni  litteris  presentibns  investi-; 
mas  de  eadem ,  mandantes  vobis ,  qnatinus  ipsnm  in  corporalem  posseB- 
sionem  dicte  ecclesie  inducatis ,  adhibitis  ad  hoc  solempnitatibus  debitis 
15  et  consuetis. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xcviii?,  sabbato  post  Margarete. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche).   Siegel  beschädigt. 

640.  Vereinigung  zwischen  dem  deutschen  hause  bei  Marburg  und 
dem  rittet  Gumpert  von  Garbenheim  zu  abwechselnder  ausübung  des 

20  palronatsrechles  in  Oberwetz,    1298  dec.  5. 

In  nomine  domini,  amen.    Ne  contencio  semel  extincta  flnxu  tem-     ^298 

d6c   5 

poris  reviviscat,  instrumentorum  series  conficitur,  que  rem  gestam  et  pre- 
sentibns indicet  et  futuris  manifestet.  Noverit  igitur  tam  modernornm 
presencia  quam  posteritas  futurorum,  quod  cum  vacante  parrocfaiali  eccle- 

25  sia  in  superiori  Wetzfe  ex  obitu  pie  memorie  Heinrici  de  Calsmunt  quon- 
dam  rectoris  ejusdem  super  jure  patronatus  ipsius  ecclesie  inter  religiosos 
viros  .  .  conmendatorem  et  fratres  Theutonice  domus  apud  Marpurg  ex 
una  ac  Gumpertum  de  Garbinheim  militem  et  suos  coheredes  ex  parte 
altera  allegantes  hinc  inde  se  veros  jam  dicte  ecclesie  fore  patronos  con- 

30  tencionis  inciperet  materia  suboriri ,  ut  omnis  ex  nunc  in  antea  super  hoc 
dissenciendi  cesset  occasio ,  de  communi  amicorum  suorum  providencia 
ac  testium  infrascriptorum  consilio  necnon  parcium  ipsarum  consensu 
taliter  inter  eos  extitit  ordinatum,  quod  Johannes  clericus  natusGumperti 
predicti  per  ipsnm  Gumpertum  et  suos  coheredes,  de  scitu  tamen  et  per- 

35  miBsione  conmendatoris  et  fratrum  predictorum,  hac  vice  ad  eandem  ec- 
clesiam presentetnr.  Deinceps  vero  cum  vacaverit.  conmendator  et  fratres 
in  prima  vacacione ,  Gumpertus  autem  et  sni  coheredes  in  secnnda  ad 
ipsam  ecclesiam  perpetno  presentent  vidbus  alternatis.  Ut  autem  hujus- 


480  1298  dec.  28. 

modi  «ordinacio  illesa  permaneat,  prefate  partes  instanter  peciernnt  et 
optinuerunt  presens  instrumentum  sigillis  honorabilium  virorum  . .  de- 
cani  ecclesie  Wetflariensis,  .  .  archipresbiteri  et  capituli  eristianitatis 
ibidem  ac  castrensinm  in  Calsmunt  sigillari.  Quam  sigillornm  nostrorum 
appensionem  nos  decanus,  archipresbiter,  eapitulnm  et  castrenses  pre-  ^ 
dicti  fatemur  nos  fecisse  ad  rogatum  utriusque  parcium  predietaram. 
Testes ,  qui  hoie  ordinadoni  interfuernnt ,  sunt :  honorandi  viii  domini 
Wigandus  deeanus,  Theodericus  scolasticus,  Heideniicus  de  Derenbach 
canonicus,  Theodericus  plebanus  et  Waltherus  quondam  plebanas  eccle- 
sie Wetflariensis,  Marquardus  plebanus  et  camerarius  de  Rödebeim :  k 
Cuno  dictus  Halbyr,  Gotfridus  Lesche  et  Brandanus,  milites ;  Gotfridus 
et  Heinricus  fratres  dicti  de  Lynden,  Cünradus  et  Wyntherus  fratres  dicti 
de  Cruftele,  armigeri,  et  plures  alii  fide  digni. 

Actum  et  datum  anno  domini  millesimo  ducentesimo  nonagesimo 
octavo,  nonas  decembris.  ^  u 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.).    Siegel:   1)  oval;  Maria  mit  dem 

kinde,   darunter  eine  betende  gestalt;   umschr. :    S'  WIGADI*  DECA CE 

WETFLARIEIS-    2)  oval;  heiliger,  darunter  ein  betender;  umschr.:  S'  ARCHI- 
PRESBITE'I- WETFLARIENSIS     3)  rund;  heiliger,  zur  seite  die  buchstaben  Ä 

und  0  und  betende  gestalten;  umßchr. :  S'  CAPITVL IS-  IN-  WETFLA-2i 

RIA*   4}  Ralsmunt. 

641.    Gunzelin  und  Heinrich  gehrüder  grafen  von  Beichlingen  ver- 
zichten zu  gumten  des  deutschen  hauses  in  Griefsledl  auf  die  mühle 
und  grundstücke  an  der  Lossa  bei  Griefstedl  und  Buckel. 

1298  dec.iS.  n 

1298  In  nomine  domini.  amen.  Quoniam  concordia  semper  fovet  amiciciam 

et  favorem  et  discordia,  que  mater  est  licium,  generat  odii  perplexitatem. 
dignnm  duximus  eandem  discordiam,  que  inter  nos  et  dilectos  fratres 
hospitalis  sancte  Marie  domus  Theutonice  in  Grifstete  aliquamdiu  ver- 
tebatur,  favorabiliter  conponendam.  Noverit  itaque  tarn  presencinm  etsufi^ 
quam  posteritas  futurorum,  quod  nos  Guncelinus  et  Henricus  fratres  car- 
naies  dei  gracia  comites  de  Bichelingen ,  filii  quondam  comitis  Fridrici 
de  Bichelingin,  una  cum  eonsensu  nostrorum  omnium  coheredum  pro 
pace  et  amicicia  necnon  pro  dilectione  predictorum  fratrum  conservanda 
renunciamus  simpliciter  et  preeise  omni  juri,  actioni,  questioni.  qnodsi 
inquam  jus  seu  que  actio  nobis  [conpetebat]  in  molendino  juxta  villam 
dictam  Grifstete  super  aquam  dictam  Lazs,  quod  cciam  minus  raciona' 
biliter  possidere  videbamur ,  eo  videlicet  pacto ,  quod  neqne  nos  neque 
nostri  successores  predictum  molendinum,  quod  destructum  est,  amplins 
debeant  reedificare,   ac  eciam  in  pascuis  sitis  inter  villas  Grifstete  et4u 


dec.  28. 


1299.  481 

Buchelde,  que  aqua  dieta  Lazs  transfluendo  dividit.  Similiter  et  omni 
juri,  quod  nobis  [conpetebat]  in  duobus  mansis  in  Qrifstete  sltis,  de 
qnibuB  actio  vertebatur ,  renunciamus  et  nos  renunciasse  recognoscimuB 
libere  et  solnte.    Immo  eciam  renovamns  omnem  conposicionem  factam 

5  cnm  predictis  firatribus  a  nostris  dilectis  progenitoribus  felieis  recorda- 
cionis,  yidelicet  Friderico  avo  nostro,  Fridrico  patre  nostro,  Fridrico 
firatre  nostro  qnondam  comitibus  de  Bichelingin ,  Ben  eciam  donacionem 
factam  ab  eiBdem,  de  quibuB  instrumenta  habere  videntur,  tenore  presen- 
cium  confirmamus.    Et  nichilominuB  mansum  Hersfeldensem  et  mansum 

10  nobiscum  permutatum  ac  bcx  agroB  sitos  in  memorata  villa  Grifstete  cum 
Septem  quartalibus  sitis  in  villa  Bucheide,  quantum  ad  nos  pertinere 
dinoscitur,  liberamus  et  libera  facimus  omnia  hec  predicta  ab  omni 
exactione,  angaria,  preangaria  et  perangaria  et  quolibet  alio  genere  ser- 
vitutis.    et  autem  hujus  conposicionis  ordinacio  rata  et  inviolabilis  per- 

I5henniter  permaneat,  presentem  litteram  memoratis  dedimus  firatribus 
sigillorum  nostrorum  munimine  roboratam.  Hujus  rei  testes  sunt :  domi- 
nus Fridricus  de  Heiderungen,  Conradus  de  CoUede,  Richardus  Gecze, 
Itel  Gecze,  Bertoldus  de  Harstal,  Henricus  de  CoUede,  Henricus  de  Har- 
raz,  milites;  frater  Wemherus  de  Luterbech(!)  conmendator  de  Marth- 

20  bürg,  frater  Johannes  de  Ebeleibin  conmendator  in  Grifstete,  frater  Otto 
de  Richowe,  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  m.  cc.  Ixxxxix. ,  v.  kalendas  januarii. 

Aus  nr.  728  (742)  des  Marburger  copialbuches  in  Wien. 

642.    Heinrich  von  Hohenfels  genannt  von  Reipoltskirchen  schenkt 
25     dem  deutschen  hause  zu  Flörsheim  den  Siegfried  von  Kriegsheim. 

1299 1). 

Quoniam  humane  condicionis  opera  in  oblivionis  interitum  deducun-  1299. 
tur,  oportunum  esse  dinoscitur,  ut  ipsa  facta  sigillorum  munimine  robo- 
rentur.  Noscant  igitur  presentes  et  futuri ,  quod  nos  Henricus  de  Hohen- 
30yels  dictus  de  Rypoldeskirchen  animo  deliberato,  consensu  sano  pure 
propter  deum  et  in  remedium  anime  nostre  ac  progenitorum  nostrorum 
Sifridum  de  Erigeshem,  qui  nobis  jure  feodali  attinere  dinoscitur,  domino 
deo  nostro  et  gloriose  virgini  Marie  offerimus  in  oblacionem,  simpliciter 
et  plane  renunciantes  omni  juri  et  dominio,  quod  in  eodem  habuimus  vel 
35  habere  possemus,  firatribus  domus  Theuthonice  in  Flershem  in  perpe- 
tuum  servicium  assignando.  In  cujus  facti  testimonium  has  litteras  nostro 
sigillo  ad  peticionem  predictorum  fi*atrum  dedimus  sigillatas. 

Datum  anno  domini  m?  cc?  xc?  ix? 


1)  Vgl.  nr.  337. 

Hess.  Urknndenbuch.    I.  31 


482  1299.  —  ]S99jan.  24. 

Ans  odf.-i^etg.  in  Dumstedt.     IKegd  abgefalkn.    CMr.:  Baar  Hmb.  Ur- 
kunden 2,  560  nr.  567. 

643.  Der  deean  zu  Zell  heurhrndet^  dass  die  begine  Bertha  zu  Flörs- 
heim dem  deuUcken  käme  daselbst  ihre  guter  hei  Flörsheim  geschenkt 

habe.    1299.  5 

1299.  Decanus  ecclesie  in  CeHa  constare  cupimus  presenciom  inspectoribns 

nniversis ,  quod  in  nostra  constitnti  presenda  religiosns  vir  oonmendator 
domns  Theutonice  in  Flersheim  et  Berta  begina  ibidem ,  reoognovit  ipsa 
Berta  et  pnblice  est  confessa  sano  ducta  consilio  ob  reverenciam  Jhesu 
Crisli  et  gloriose  matris  ejus  Marie  [et]  beate  Elyzabeth  pro  remedioio 
anime  sue  fratribus  predicte  domns  in  Flersheim  in  figura  jndicii  secn- 
laris  in  pnram  elemosinam  et  yeram  proprietatem  donasse  et  tradidiBse 
qnatnor  jngera  agromm  super  pasena  jnxta  agros  fratrum  predicte  domus 
Sita  et  tria  jugera ,  die  stozent  uff  den  Stedereweg ,  neenon  omnia  1)ona 
sua  mobilia  et  inmobilia ,  que  nunc  habet  et  in  posterum  habere  potent,  15 
in  perpetuum  possidenda.  Fiatres  vero  predieti  grato  occurrentes  assensn 
dictorum  bonorum  usufructum  predicte  Ber.  concesserunt  ad  yite  sne 
tempora  possidenda  (I);  hoc  adjecto  pacto ,  quod  sepefficta  Berta  de  pre- 
dictis  bonis  fratribus  domus  sepedicte  pro  censu  feste  beati  Martini  annis 
singulis  pullum  presentabit.  In  cujus  facti  evidenciam  ad  peticionem20 
partis  utriusque  prefatis  fratribus  has  litteras  nostro  si^lo  fecimus  con- 
muniri. 

Acta  sunt  anno  domini  m.  cc.  xc.  ix.  Presentibus  Henrico  milite  de 
Morsbach ,  Helfrico  milite  de  Lntersheim ,  Gerbadone ,  (xerlaco,  Henrico, 
Johanne  fratribus  nterinis ,  Conrado  sculteto ,  hiis  eo  tempore  Flersheim  25 
conmorantibus,  fratre  Conrado  dicto  Lumpe  predicte  domus  conmendatore, 
fratre  Lüdewico  plebano ,  et  aläs  quam  pluribus  fide  dignis. 

Aus  nr.  549  (55S)  des  Msrbarger  copialbuches  in  Wien. 

644.  Graf  Otto  von  Lauterberg  verzichtet  zu  gunsten  des  deutschen 
hauses  bei  Marburg  auf  sein  recht  an  das  gut  zu  Lindewerra  und  das  so 

Vorwerk  zu  Allendorf ^  welches  dem  grafen  Werner  von  Lauterberg 

gehörte.  1 299  ;on.  24. 

1299  Ich  greve  Otte  grevin  Heyndenriches  sune  von  Lutterberg  bekenne 

Jan.  24.  ^^  dicsmc  gcgenwordigcn  brieve  al  den,  die  en  an  sehen,  daz  ich  mit 35 
guden  willen  unde  vrien  wilkore  han  werzegen  nnde  uffgelazen  al  das 
gut ,  daz  ich  hatte  zo  Lindenewerde ,  unde  des  Vorwerkes  in  der  stat  zo 
Aldendorf,  daz  grewen  Wemheres  was  von  Lutterberg,  an  holze,  an 
weide ,  an  weide ,  an  wesen ,  an  wazzere  unde  allir  hande  nuz ,  die  von 


1299  Jan.  24.  —  1299  aug.  1.  483 

deme  gude  mach  gewallen.  Unde  ich  nicht  alleine,  cronder  alle  mine 
rechten  erwen  werziegen  des  vorgesprochenen  gutes  unde  besoheden  daz 
got  dem  comendSre  nnde  den  broderen  des  Doczsdiin  hilses  hie  Marth- 
pnrgh ,  also  daz  die  worgesprochene  brudere  ez  ewecliche  mit  gademe 

5  rrede  sullen  besizzen.  Daz  dise  rede  ganz  sie ,  dar  umbe  han  ich  disen 
seibin  scrift  mit  myneme  ingesigele  gevestenet.  Diser  rede  sint  znge : 
her  Henrich  Reime ,  Tlüderich  von  Espeüngerode ,  Eckebiecht  von  Hat- 
dorfz(!j,  Hartman  von  Muningerode,  Johan  von  Desingerode,  rittere, 
nnde  Bertolt  her  Ameleges,  Bertolt  von  Haldmige,  nnde  andere  hersame 

10  lote  genug. 

Dise  ding  sin  geschehen  von  der  bnrth  nnses  herren  des  dnsent  unde 
zwei  hunderetht  unde  nuensich  unde  nuen  jar  waren ,  in  deme  nuenden 
kaienden  des  manen  die  dar  heizlt  wlnebome. 

Aus  nr.  677  (689)  des  Marbnrger  copialbncbeB  in  Wien. 

15  645.  Herzog  Heinrich  von  Braunschweig  beurktmdet  den  vorstehenden 

verzieht.    1299  jow.  24. 

Ich  Henrich  von  der  gotes  gnaden  herzöge  zo  Bruneswich  bekenne     1299 
an  diseme  offene  breive  al  den,  die  en  an  sehen,  daz  eyn  reth  berithunge  ^*"' 
ist  geschehen  under  Otten  grewen  Heyndenriches  sune  von  Lutterbergh 

20  un  under  deme  cummendure  un  den  brudere  des  Thuschen  huses  bi  l^ar- 
purgh ,  also  daz  die  wor  gesprochene  Otte  von  Lutterbergh  werziget  uß 
uf  gift  al  daz  gut ,  daz  hie  hatte  zo  Lindenewerde ,  un  des  Vorwerkes  in 
der  stat  zo  Aldendorp ,  an  holcze ,  an  weide ,  an  weide ,  an  wesen ,  an 
wazzere  un  mit  aller  nuz ,  die  zo  diseme  vor  gesprochen  gute  boret.  Dar 

25  umme  daz  diese  rede  ganz  sie,  so  ha  ich  herzöge  Henrich  von  Bruneswich 
min  insigel  an  disen  gegenwordegen  scrift.  Diser  rede  sint  zuge :  her 
Henrich  Reime ,  Thiderich  von  Espelingerode ,  Eckebrech  von  Hatdorp, 
Hartman  von  Muningerode,  Johan  von  Desingerode,  die  ritthere,  un  Ber- 
tolt her  Amileges,  Bertolt  vonHaldungen,  un  andere  hersamme  lute  genug. 

30  Dise  ding  sin  geschehen  von  der  burth  unses  herren  des  dusent  un 
zwei  hundereth  un  nuensich  un  nuen  jar  waren,  in  den  nuenden  kaienden 
des  manen  die  heizet  wlnebome. 

AuB  orig.-perg.  mit  siegelbruohstttck  in  Marburg  (deatscho.). 

646.    Landgraf  Heinrich  von  Hessen  überlässt  dem  deutschen  hause 
35  bei  Marburg  gegen  zins  die  mühle  zu  Ibemshausen  und  ein  haus  zu 

Zahlbach  vor  Weidenhauseti.    1 299  aug.  1 . 

Notum  Sit  Omnibus  presentibus  pariter  et  posteris ,  quibus  innotuerit     1299 
herum  tenor,  quod  nos  Heinrious  dei  gratia  lantgravius,  terre  Hassye    ^^^'  ^' 

31* 


484  1299aog.  21. 

dominuB,  molendinnm  noBtrom  juxta  yillam  Ybemshnsm  a  parte  snperioii 
situm  religiosis  viris  . .  commendatori  et  fratribus  Thentonice  domns  ^d 
Marpnrg  dedimus  jure  perpetno  et  irrevocabili  possidendum,  itavidelicet, 
quod  iidem  fratres  nobis  anniB  singulis  in  feste  beati  Stephani  proiho- 
martiris ,  scilicet  in  crastino  nativitatis  domini ,  undecim  maltra  siüg^  i 
et  sex  tritici  Marpnrgensis  mensure  pensionis  neenon  dno  talenta  Mar- 
purgensinm  denariorum  census  nomine  expedite  persolvant.    Damn§ 
insuper  et  dedimus  eisdem  fratribus  domum  sitam  in  Zaylbach ,  sdlicet 
in  fine  ville  Wydenhusen ,  jure  proprietatis  perpetuis  temporibus  po^- 
dendam.    Ceterum  a  superiori  in  Werden  molendino  usque  ad  infeiinsi 
molendinum,  quod  Eeppelremüle  vocatnr,  nuUum  edifieium  seu  stmctoraiii 
fodiendo ,  construendo  aut  alio  quovis  modo  faciemus  nee  fieri  jubebimus 
aut  a  quocumqne  fieri  patiemur ,  que  in  dictorum  fratrum  inpedimentoB 
cedere  possent  ac  dicti  molendini  destructionem  seu  jacturam.   Pro  qno- 
rum  testimonio  et  evidentia  firmiori  presentes  litteras  eis  dedimus  sigilli' 
nostri  appensione  munitas. 

Actum  et  datum  anno  domini  millesimo  dueentesimo  nonagesimo 
nono,  kalendas  augusti. 

Aus  orig.-perg.  in  Marburg  (deutsche.)-     Reitersiegel  des  landgmfen  be- 
schädigt. ^ 

647.    Das  deutsche  haus  in  Marburg  überlässt  seine  guter  zu  Inge- 
brechterode  dem  kloster  Immichenhain  gegen  dessen  guter  zu  Obergleen. 

1299  aug.  21. 

1299  Nos  fraterWemherus  commendator  totusque  conventus  domus  Then- 

aug.  21.  tQßiß^  iu  Martburg  recognoscimus  et  publice  profitemur  permutationeinJ: 
factam  esse  de  bonis  nostris  sitis  in  villa  Ingebratherode  cum  suis  juribns. 
obventionibus,  proventibus,  redditibus  quibuscunque  matura  deliberatione 
prehabita  ad  utiles  usus  predicti  nostri  conventus  cum  discreto  viro 
Johanne  preposito,  magistra  et  conventu  cenobii  in  Ymichenhan  de  bonis 
eorum  in  villa  superiori  Glene  sitis  cum  suis  juribus,  obventionibus,  pro- 
ventibus,  redditibus  quibuscunque,  ita  videlicet,  quod  de  cetero  dicta 
bona  in  Glene  nobis  seu  nostro  conventui  deservient  impedimento  quo- 
libet  postposito  et  retracto,  dictoque  preposito  seu  cenobio  in  Ymichenhaii 
bona  predicta  in  Ingebratherode  debent  similiter  in  posterum  deservire' 
In  cujus  permutationis  firmitatem  presentes  litteras  sigillo  nostro  ipsi^^ 
preposito  dedimus  communitas. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  cc?  nonogesimo  viiii?;  xii?  kalendas 
septembris. 

Aus  orig.-perg.  mit  beschädigtem  Siegel  in  Marburg  (kl.  Immichenhain). 


1299  oct.  16.  485 

648.     Die  W&rmser  rickler  beurkunden^  dass  ritter  Helfrich  von 

Lautersheim  zu  Oberfiörsheim  an  Friedrich  von  Seligemtadt  pfarrer 

von  sL  Ruprecht  zu  Worms  zwanzig  malter  kom  jährlichen  zinses 

verkauß  und  ihm  dafür  seine  guter  bei  Flörsheim  verpfändet  habe. 

5  1 299  oct.  1 6. 

Judices  Wormacienses  ad  aniversorum  noticiam  yoltunng  pervenire,     1299 
quod  constitati  in  presencia  Nicolai  dicti  Landeckere  tabellionis  curie 
nostre  a  nobis  ad  locum  specialiter  destinati  Helferieas  de  Lnttersheim 
miles  et  Alheidis  uxor  ejus  legittima  de  superiori  yilla  Fleresheim  re- 

10  congnoverunt  et  confessi  fdenint  publice,  prout  idem  Nicolaus  nobis  retü- 
lit,  se  unanimi  consensu  et  manu  communicata  justo  empcionis  et  vendi- 
cionis  contractu  vendidisse  Friderico  de  Selegenstat  plebano  sancti 
Rupert!  Wormaciensis  viginti  maldrorum  siliginis  annuos  et  perpetuos 
redditus]  dandos  et  assingnandos  eidem  annis  singulis  infra  duo  festa 

15  assumpcionis  et  nativitatis  beate  virginis  in  civitatem  Wormaciensem  ante 
quamcunque  domum  dictus  Fridericus  seu  heredes  ipsius  post  ejus  de- 
cessum  voluerint ,  dictorum  tarnen  conjugum  vectura ,  laboribus  et  ex- 
pensis,  grandine,  exercitu,  frugum  decrescencia  seu  quoyis  alio  periculo 
non  obstante,  pro  octoginta  libris  et  quatuor  libris  hallensium,  quam 

20  inquam  pecuniam  dicti  conjuges  ipsis  numeratam  et  solutam  fore  publice 
sunt  confessi.  Pro  hujusmodi  autem  pensione  solvenda  et  assingnanda, 
ut  est  premissum ,  prefati  conjuges  bona  infra  scripta  predicto  Friderico 
pro  subpingnore  obligarunt :  videlicet  in  superiori  campo  ville  Fleresheim 
predicte  duos  jomales  agri  campestris  cum  dimidio  in  loco  dicto  uffer 

25  Herstrazen  consulcaneos  Johanni  filio  schulteti ;  item  duos  jomales  in 
eodem  loco  consulcaneos  Flambomer  marke ;  dimidium  jomalem  bime 
Stedelpade  consulcaneum  dominis  de  domo  Theutunica ;  duos  jomales  an 
der  Harsnure  consulcaneos  dominis  predictis;  unum  jomalem  an  der 
hohen  Anewande  consulcaneum  monialibus  de  Ramosa;  quatuor  jomales 

30  in  via  Almesheim  consulcaneos  dominis  de  Otterburg ;  unum  jomalem 
cum  dimidio  et  dimidium  duale  an  Almesheimer  Slidepade  consulcaneum 
dominis  de  Wiszen ;  quatuor  jomales  ibidem  consulcaneos  dominis  pre- 
dictis; duos  jomales  cum  dimidio  an  der  Alestraszen  trahencia(I)  in  bona 
monachomm  de  Otterburg ;  item  jomalem  cum  dimidio  an  deme  un- 

35  rechten  Zeller  wege  consulcaneum  dominis  de  domo  Theutunica ;  item 
quinque  quartalia  in  eodem  loco  consulcanea  monachis  de  Otterburg: 
item  unum  duale  ibidem;  item  duale  anme  Stedelpade  consulcaneum 
dominis  de  domo  Theutunica.  In  inferiori  campo  quinque  jomales  uffer 
Herstrazen  trahencia  (I)  in  bona  dominomm  de  domo  Theutunica;  duos 

40  jomales  in  yia  Milfesheim  consulcaneos  dominis  de  Otterburg ;  duos  jor- 


486  1190—1290. 

nale»  eozn  dimidio  an  MUfeshieimer  Slidewege  congaleaofiOB  dominis  de 
Otterburg ;  item  Septem  qoartalia  in  eodem  loco  eonsnlcanea.  domiiuB  de 
domo  Theatanica;  item  quinque  qnartalia  ober  der  Herstrazen  oonsid- 
eanea  dominis  predictis ;  Septem  qnartalia  jnxta  mnram  dominorom  pre- 
dictorum  et  duale  in  via  Wormaciensi  consulcaneum  dominis  predictis. » 
Que  inquam  bona  apud  unicum  predictorum  conjugum  heredem  pei- 
petuo  remanebunt  indivisa ,  et  est  ajectum ,  quod  si  predieti  coujug^ 
yel  eorum  beredes  in  solucione  et  assingnadone  hujusmodi  pensioms 
negligentes  inveniantur  ant  eam  aliquo  annorum  solvere  vel  assmgnare 
contradicant ,  pre&tus  Fridericus  vel  sui  beredes  bona  hujusmodi  modo  i» 
confiscaeionis  tollere  possint  et  debeant  et  ea  tamquam  propria  suis  Qsibis 
applicare.  Ut  autem  premissa  rata  et  firma  permaneant,  presentes  littem 
sigillo  curie  nostre  ad  peticionem  tam  ementis  quam  vendencium  ded^ 
mus  sigillatas. 

Actum  et  datum  anno  domini  m?  ec?  xc?  ix?,  die  beati  Galli.  Presen-u 
tibus  discretis  viris  fratre  Curado  commendatore  domus  in  superioriFleres- 
heim,  fratre  Ludewico  plebano  ibidem,   firatre  Petro  ibidem,  Curado 
schulteto,  Gerbudone,  Gerlaco  et  Johanne  fratribus,  ac  aliis  pluribns 
probis  et  honestis  ad  hoc  specialiter  vocatis  et  rogatis. 

AuB  orig.-perg.  iu  Marburg  (deut8<^o.]-    Siegel  abgefallen.  h 

649.  Kurze  annalen  des  deutschen  hauses  zu  Marburg.  1 1 90 — \  290. 

^  ]^^  Noverint  universi  et  singuli  Cristi  fideles  presentem  paginam  in- 

spectnri,  quod  anno  domini  m?  c?  Ixxxx?  sub  sanctissimo  in  Cristo  palxe  et 
domino  dominoGelestino  papaiii?  et  in  Romano  imperio  imperante  Henrico 
V?  incepit  ordo  venerabilis  milicie  beate  Marie  Jherosolimitani  hospitalis:^ 
domus  Theutonice ,  qui  per  suam  strennuitatem  et  insignem  victoriam  ae 
sui  sanguinis  efifusionem  pro  crueifixi  nomine  fidem  cathoUcam  et  sanctam 
matrem  eccleuam  amplicifando  contra  Sarracenos ,  in  Pruscie ,  Liuooie 
ac  Curonie  partibus  debellavit  ac  eciam  cottidie  debellando  insistit.  £a- 
propter  sanctissimi  patres  et  summi  Romani  pontifioes  ex  divine  grmt^ 
providencia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  auctoritate  ipsis 
collata  suis  intuitis  favoribus  largissime  inclinati  provide  et  multum  ga^ 
ciose  per  libertates  et  indulgendas  copiosas  dictum  ordinem  perlustra- 
runt ,  ut  ex  eodem  Gristl  fidelibus  incrementa  virtutum  angerentor  et 
salutem  animarum  suarum  uberius  eonsequerentur.  3» 

Anno  domini  m9  cc?  xxxiii?  occisus  est  magister  Conradus  predicator. 

Anno  dconini  m?  ce?  xxxi?  obiit  beata  Elizabeth. 

Anno  domini  mS  oc!  xxxiii?  ceperunt  habitare  in  Marpurg  Iratres 
domus  Theutimiice. 


1290. 


1190—1290.  .       487 

Anno  domini  m?  cc?  xxxv?  positnm  est  fandamentam  hujns  ecclesie, 
augüsto  in  yigilia  assumpcionis  Marie  virginis.  «ue*  14. 

Anno  domini  m?  cc?  xxxvi?  translata  est  beata  Elizabeth. 
Anno  domini  m?  cc?  xl?  obiit  frater  Conradns  quondam  lantgravius 
5  magister  ordinis  Theutonicorum. 

Anno  domini  m?  cc?  Ixxxiii?  kalend.  maji  dedicatnm  fnit  monasterium 
beate  Elizabeth  in  Marpurg. 

Anno  domini  m?  cc?  xc?  kalend.  maji  dedicatmn  fuit  summum  altare. 

Aus  einer  34  cm.  hohen  and  40  cm.  breiten ,  früher  im  chor  der  Elisabethen- 
lOkirche  angehefteten  pergamenttafel  des  XV.  jahrh.  in  Marburg  (deutsche.).  Gedr.: 
Eurtze  vnd  Summarische  Beschreibung  der  Kirchen  im  Teutschen  Hauß  bey  Mar- 
purg in  Hessen  zu  sanct  Elisabetha  genandt o.  o.  1661.  4?;  wieder  aufgelegt 

0.  o.  1668.  4?  läid  später  noch  mehrmals  Marburg  o.  j.  4?    (Vgl.  auch  Justi  Hess. 
Denkwürdigk.  4,2, 147.)  Winckelmann  Beschreibung  d.  Fürstenth.  Hessen  u.  Her&- 
15  feld  423;  daraus  Böhmer  Fontes  4, 450.    Die  Vorzeit,  Taschenbuch  f.  1827  herausg. 
y.  Justi  333. 


Orts-  nnd  Personenyerzeicimiss. 


Die  salileii  bedeuten  die  nammem  der  Urkunden.  Bei  personen  sind  die  jnlmxalilen,  nnter  welchen 
sie  als  lebend  rorkommen,  beigesetst.  Die  nncbweisnngen  sind  bei  personen  nicht  nnter  dem  nmts- 
oder  Wohnort,  sondern  nnter  dem  geschlechtsnamen  nnd,  wo  dieser  fehlt,  nnter  dem  tanftiamen  ge- 
geben. K,  T  nnd  Y  im  wortnnfang  sind,  anch  in  den  nnterabtheilnngen,  nnter  C,  D  nndF  eingereiht; 
y  ist  dnrchans  nnter  i  gestellt. 


A. 

A.  propst  zu  Ahneberg  1234, 38.  —  gräfin 
V.  EDerstein.  —  gräfin  y.  Sponheim. 

Aachen  (Aque,  Akne)  Th.  v. — dentscho.- 
bruder  zu  Marburg  1262,  184.  Hein- 
rich y.  —  deutscho.-bruder  zu  Marburg 
1258, 152.— geldwährung  370.  382.  385. 
391.  394.  468.  503.  509.  582. 

Aar  8.  Arde. 

Aba  y.  Alsfeld.  —  Gruse  begine  zu  Mar- 
burg. —  hörige  der  kirche  zu  Gleichen 
1245,  78.  —  y.  Grünberg. 

Abenheim  nw.Worms  (Abenhem,-  heym). 
156.  161. 

Aberwin  Johanniterpriester  1251, 104. 

Absalon  deutacho.-priester  u.  pfleger  des 
hauses  zu  Langein  1225, 14. 

Abtschwenda  wttstung  bei  Weissensee 
(Apteswenden)  405. 

Acca,  Accon  in  Syrien  (Accon,  Acon) 
409.  424.  425. 

Acemo  onO.  Salemo  (Acemensis).  bi- 
schof:  Jacob. 

Adam  Rump. 

Adelheid  (Adileidis ,  Adelheidis  Adelley- 
dis,  Alheidis,  Elheydis,  Adilhedis,Adel- 
hediSi  -heydis,  Alheydis,  Elheidis,  Ay- 
ledis,  Aileydis,  Aleydis,  Adylhedis, 
Alhedis)  begine  1287,469.  —  y.  Besse. 

—  y.  Bleichenbach.  —  herzogin  y. 
Braunschweig.  —  hOrige  zu  Burken- 
dorf 1279,  362.  —  y.  Cassel  nonne  zu 
Weissenstein.  —  y.  Dembach  gen.  y. 
Vetzberg.  —  hOrige  zu  Thalheim  (1230 
—1231),  19.  —  gräfin  y.  Eberstein.  — 
y.  Falkenberg.  —  y.  Gershausen.  —  y. 
Gilsa.  —  y.  Hattenrod.  —  Hesse.  — 
landgräfin  y.  Hessen.  —  Ho^^eherr.  — 
Imhof  zu  Marburg.  —  y.  Lautersheim. 

—  y.  LOwenstein  gen.  y.  Schweinsberg. 


—  Matz. — y.  Merlau. — y.  Merzhausen. 

—  y.  Mölln.  —  hörige  zu  Niederwald 
1265, 213.  —  Puzel  y.  Dillenburg.  —  y. 
Queckbom.  —  Redel.— Reye.  —  Rinka 
zu  Marburg.  —  Rösche.  —  y.  Romrod. 

—  y.  Rotenstein.  —  y.  Schlitz.  —  y. 
Schröck.  —  y.  Seibelsdorf.  —  gräfin  y. 
Sponheim.  —  Strebekotz.  —  y.  Uden- 
bom  bttrgerin  zu  Fritzlar. — y.  Wallen- 
stein nonne  zu  Weissenstein.  —  y. 
Wehrshausen.  — hOrige  zu  Weiderichs- 
hausen 1271,  264.  —  Wolfrude  bttrgerin 
zu  Marburg.  —  y.  Wolfskehlen.  — 
Wurstebendel. 

Aden.  Konrad  bttrger  zu  Fritzlar  1277, 
333. 

Adendorf  rgbz.  Merseburg  nö.  Eisleben 
(Attndorf).  Dietrich  y.  —  ritter  1288, 
494. 

Adileidis  s.  Adelheid. 

Adispach  s.  Atzbach. 

Adoli  (Adolfus,  -phus)  y.  Bicken. — pfar- 
rer  zu  Burbach  (1232),  28  I.  III.  —  y. 
Girmes.  —  y .  Heuchelheim  ritter,  bnrg- 
mann  zu  Giessen.  —  Hobeherr.  —  sonn 
der  Isentrud  zu  Marburf^  1254,  121.  — 
Isrutus  ritter.  —  y.  Michelbach  gen. 
y.  Nordeck  ritter.  —  y.  Nordeck  ritter, 
schultheiss  zu  AmOneburg  u.  Mainzi- 
scher amtmann  in  Hessen.  —  decany.  st. 
Peter  zu  Paderborn  1295,  600.  —  Par- 
uus.  —  Schutzbar  ritter.  —  y.  Wolfs- 
hausen ritter. 

Adrianopel  (-polensis) .  erzbischof:  Theo- 
ctistus. 

Aegidius  s.  Effidius. 

Agnes  y.  Böckelheim.  —  y.  Frankfurt.  — 
y.  Gundheim.  —  y.  Hohenfels.  —  gräfin 
y.  Leiningen  —  gräfin  y.  Nassau.  —  y. 
Nordeck. 

Agrestus  comes  s.  Wildgraf. 


490 


Ahausen— Allna. 


AhauBen  wüstung  a.  d.  Ohm  sO.  AmOne- 
borg  bei  Schweinsberg  (AhuBen)  427. 
590. 

Ahneberg  Augustiner -nonnenkloster  in 
Gaasel  (Anenberich,  -berc)  38.  262.  — 
propst:  A. 

Ahr,  Alten-,  rgbz.  Goblenz  wbw.  Ahrwei- 
ler (Are).  Ludwig v.  —  ritter  1277.340. 

Ahrenfels  am  Rhein  nnw.  Neuwied  (Aren- 
welz).  Gerlach  herr  v.  —  1277,  340. 

Aila  zu  Amöneboxg  1269,  249. 

Ayledis,  -leydis,  s.  Adelheid. 

Ailenhusen  s.  EUnhausen. 

Ailesuelt,  Ailsfelt,  s.  Alsfeld. 

Aymardua  bischof  ▼.  Lucera  1297,  620. 

Abele  bäuerin  zu  Seelheim  1296,  614. 

Akue  B.  Aachen. 

AI.  V.  Amsburg. 

Alamannia  s.  Deutschland. 

Alberadis  s.  Albradis. 

Albero  v.  Vippach.  —  v.  Flörsheim. 

Albershusen  s.  Albshausen. 

Albert  (Albertus,  -dus,  Albrecht)  ritter 
1257,  148.  —  schultheiss  1292—1295, 
547.  565v  605.  —  burggraf  v.  Altenburg. 

—  y.  Ammendorf  deutscho.-comthur 
zu  Griefstedt  u.  Schulen.  —  ▼.  Amöne- 
bürg  btirger  zu  Marburg.  — jx^i  ▼. 
Anhalt  —  de  Atrio  bUrger  zu  Fritzlar. 

—  ▼.  Bastheim  ritter;  deutscho.-com- 
thur  zu  Memntheim.  —  graf  v.  Bil- 
stein.  — Bmderman  bflrg^r  zu  Wetzlar. 

—  graf  ▼.  K&femburg.  —  Glawe  ritter, 
burgmann  zu  Sondersoausen. — v.  Dell- 
mensingen domcanon.  zu  Strassburg. — 
landgrafy. Thüringen. — v.  Dillich  prie- 
ster.  —  V.  Treysa  vicar  zu  Fritzlar.  — 
bischof  V.  Trient  1221,11.  —  söhn  Eber- 
hards sehultheissen  zu  Gudensberg 
1292,  648.  —  V.  Erligheim  ritter.  — 
Faber  bauer  zu  Londorf .  —  v .  Franken- 
Btein.  —  graf  v.  Gleichenstein.  —  v. 
Gorsieben.  — v.  Griefstedt.  — ▼.  Hacke- 
bom.  —  y.  Hallenberg  dentschmeister. 

—  V.  Harras  ritter.  —  propst  zu  Johan- 
nesberg bei  Fulda  1233,  37.  —  v.  Lau- 
tersheim.  —  Liber.  —  v.  Löwenstein. 

—  V.  Londorf  höriger.  —  v.  LUder.  — 
erzbischof  v.  Magdeburg  1207,  1.  — 
Vorsteher  des  Franciscushospitals  zu 
Marburg  1232,  27.  —  Meise.  —  v.  Merz- 
hausen. — y.  Moischt  höriger. — pfarrer 
zu  Oppenheim  1239, 61 .  —v.  Queckbom. 

—  jEuüustein  scheffe  zu  Marburg.  —  v. 
Reddehausen  höriger.  —  Reiche  ritter. 

—  Rinka  bürger  zu  Marburg. — Rysen- 
hain.  —  v.  Romrod  zu  Alsteld ;  ritter ; 
schttler.  ~  Rote  (zu  Beltershausen).  — 
V.  Rottleben  ritter.  —  p^urvicar  zu 
Schönstadt  1296,  593.  —  v.  SchrOck 
ritter.  — T.  Seebach.  — v.  Seelheim.  — 
Smelink  canon.  zu  Fritzlar  u.  pfarrer 
zu  Felsberg.  —  v.  Waldeck  bttrger  zu 


FritzUr.  —  graf  v.  Wallenstein.  —  hö- 
riger zu  Wehren  1274,  306.  —  v.Weras- 
wig.  —  Zöllner  bttrger  zu  Marbure. 

Albisheim  Bavem  Pfidc  obö.  Kirchbeiii- 
BoUnden  (Almesheim)  648.  —  Almc»- 
heimer  Slidepad  648. 

Albold  1250,  101. 

Albradis,  Alberadis,  Hobeherr.  —  t. 
Hohenfels.  —  Milchling  ▼.  MUhlheiB. 
—  V.  Nordeck. 

Albrecht  s.  Albert. 

Albshausen  nnw.  Witzenhaasen  (Alnea- 
husen)  586. 

Albshausen  Waldeck  wsw.  Wildunges 
(Albershusen)  610.  . 

Albus  s.  Halber  u.  Weiss. 

Alceia  s.  Alzey. 

Aldebrand  bisehof  y.  Sutri  1289,  501. 

Aldenberg  s.  Altenberg. 

Aldenbürch  s.  Altenburg. 

Aldendorf  s.  Altendorf  n.  Ailendorf. 

Aldenkirchen  s.  Altenkirchen. 

Aldershusen  s.  EUershausen. 

Aldinburg  s.  Altenburj^. 

Aldindorf  s.  AllendorfT 

Aldinstede  s.  Altenstädten. 

Alemannia  s.  Deutschland. 

Alenhusen  s.  EUnhausen. 

Alesfelt  s.  Alsfeld. 

Alestrasze  weg  bei  Oberflörsbeim  649. 

Alexander  IV.  papst  1257 — 1260,  150 
164.  156.  157.  158.  168.  171. 

Alhard  Lange  ▼.  Böckelheim  rhter. 

Alheidis  s.  Adelheid. 

Alheim  canon.  zu  Fritzlar  (1219)— 1220, 
5.9. 

Alimania,  Allemannia  s.  Deutschland. 

Allendorf  Oberhessen  ö.  Kirchhain  fAl- 
den-,  Aldindorf).  Heinrich  v.  —  1257, 
148.  —  kirche298. 

Allendorf  a.  d.  Lumda  nnö.  Giesaen  (Al- 
dendorf). GUnther  u.  Jutta  v.  —  1251. 
106. 

Allendorf  a.  d.  Eder  bei  Battenberg  In- 
ferior Aldindorf)  304. 

Allendorf  Niederhessen  onö.  Frankenberg 
(Aldendorf).  hörige  v.  — :  Gumpert  1 293. 
554.  Yaheler,  Hartmann,  Ruthart  1294. 
584. 

Allendorf  wnw.  Wetzlar  (Aldendorf . 
Gerhard  v.  —  bürger  zu  Wetzlar  12S5, 
454. 

Allendorf  a.  d.  Wem  so.  Witzenhansen 
(Aldendorf,  -dorp)  635.  644.  645. 

Allendorf  a.  d.  Werra  ö.  Salzungen  (Al- 
dindorf). Bruno  v.  —  1221,  10. 

AUerstedt  wsw.  Merseburg  bei  Wiche 
(Alrestete,  Allerstede).  Heinrich  y.  — 
1 267, 232.  Irfned  v.  —  deutscho.-brader 
1251,  104. 

AUesfelt  s.  Alsfeld. 

AUna  sw.  Harburg  (Alnaha,  -he)  121.  535. 
—  V.  A.  s,  Fliko. 


Almarsdorf  —  Amöneborg. 


491 


Almar8doif»wÜ8tong  Oberhessen  nw.  Zie- 

Smhain  bei  SchOnan  (Halmatsdorp). 
ernuum  vogt  v.  —  4262,  187. 

Almesheim  s.  Albisheim. 

Afanndeh&sen  s.  Elmshausen. 

ALaaha  8.  AUna. 

Alold  deoan  zu  Fritzlar  1220,  9. 

Alrestete  8.  Allerstedt. 

Alsfeld  onö.  Giessen  (Ailesuelt,  Alsfelt, 
Aylesnelt,  Elsfelt,  -felth,  Ailsfelt,  Als- 
iielt ,  -felth ,  Ales-,  Allesfelt ,  Alsaeld, 
-dia,  -de,  Ailsnelt,  -yeld)  198.  228.  237. 
258.  277.  278.  295.  302.  314.  335.  346. 
355.  361.  362.  373.  374.  394.  414.— be- 
nannte: Aba,  Bertha,  Heinrich  der 
krämer,  Johann  1287,  482.  Eonrad 
scheffe  zu  Treysa  1287,  481.  Friedrich 
bOrger  zn  Amöneburg  1283—1290 
(1293?),  423.  517.  Ludwig  u.  Ospert 
scheffen  zu  Marbnrg  1233,  37.  Mecht^ 
hild  geb.  v.  Seelheim  bflrgerin  zu  Am0- 
neburg  1290  (1293?),  517.  —  bürger  u. 
scheffen:  191.  Galhard.  Kastellane. 
Kippe.  Elsezere.  Ermenrich.  Farch.  v. 
Feldkrücken,  y.  G($ringen.  Hazzeken. 
Heinrich,  früher  zu  Schweinsberg.  Hein- 
rich kämmerer.  Husman.  Imhof  Junge. 
Lange,  v.  Ohmes.  Fankuche.  Reiche. 
Reinoldi.  Rudeger  vor  dem  Mainzer 
thor.  Rudewig,  -win.  Schaufuss.  Wet- 
zel.  Wiegand  cellerar.  —  burnnannen 
u.  ansässige  ritter:  y.  Altenburg.  y. 
Breitenbach.  y.  Dirsrode.  v.  Ehrings- 
hausen.  v.  Eudorf.  Fraz.  v.  Lieder- 
bach, y.  Linden,  y.  liardorf.  Riedesel. 
y.Romrod.  y.Ruhlkirchen.  y. Schrecks- 
bach. Slintwecke.  — püarrer:  Johann. 

—  schultheissen:  Richwin.  Schade. — 
Btadtsiegel  191.  198.  237.  258.  277.  278. 
293.  295.  302.  314.  335.  345.  346.  354. 
355.  357.  361.  362.  373.  374.  385.  394. 
414.  419. 

Altenahr  s.  Ahr. 

Altenberg  w.  Wetzlar,  Praemonstr.-non- 
nenkloster  (Aldenberg,  Aldinburg,  Al- 
denburc, -bürg]  285.  440.  530.  569.  621. 

—  meisterin:  y.  Thüringen.  —  prior 
28XXIII.  285.  y.  Andernach.  —  Siegel 
530.  569. 

Altenburg  s.  Leipzig  (Aldenborch^-burch, 
-burc) .  burgffrafen :  Albert  u.  Dietrich 
1280, 372. — deutscho.-comthure :  Hein- 
rich. Heinrich.  Johann. 

Altenburg  s.  Alsfeld  (Aldinburg,  Alden-, 
Aldlnburg,  Aldenburg).  y.A:  Hermann 
Schebe  + 1273, 295.  Reinbold  1266, 224. 
Reinhard  ritter  1256—1270,  135.  167. 
255.  Reinhard  B.  söhn  1260— 1270,  167. 
255.  Reinhard  zu  Aisfeld  {derselbe?) 
1274—1279,  302.  357.  366.  Reinhard 
vom  oberen  hof  1275— 1283,  314.  419. 
Reinhard  vom  unteren  hof  bnrgmaan  zu 
Alsfeld  1230—1283,385.  413.  Reinhard 


söhn  Hermanns   1273,  295.    Siegfried 

ritter  1266—1274,  224.  237.  277.  278. 

295.  302. 
Altenburg  Niederhessen  ssw.  Felsberg 

(Aldenburg).  Reinhard  v.  —  u.  Gertrud 

geb.  y.  Holzheim  1291,  527. 
Altenbuseck  s.  Buseck. 
Altendorf  Niederhessen  ss($.  Naumburg 

(Aldendorf)  47. 
Alteneottem  s.  Göttern. 
Altenkirchen  n.  Wetzlar  (Aldenkirchen). 

Irmgard  v.  —  (1232),  28  LVL 
Altenstädten  a.  d.  Dill  nw.  Wetzlar,  oder 

A.  n.  Wetzlar?   (Aldinstede,  Alden- 

steden)  360.  370.  399. 
Alueshusen  s.  Albshausen. 
Alzey  SSW.  Mainz  (Alzeia,  Alceia)  17.  555. 

—  y.  A.  s.  Luley.  Winter.  —  Ph(illpp) 
tnichsess  v.  —  ritter  1293,  555.  — 
schultheiss:  Monxhom. 

Amelbert  ritter  1261,  180. 

Amelburg  s.  AmOneburg. 

Ameleges,  Amileges.  Berthold  1299,644, 
645. 

Amelia  sw.[Spoleto  (Ameliensis).  bischof: 
Maurus. 

Amelunxen  rgbz.  Minden  ssw.  Höxter 
(Amelungessen) .  Konrad  y.  —  domini- 
kaner  zu  Warburg  1295,  600. 

Amenburch  s.  Amöneburg. 

Amendorf  s.  Ammendorf. 

Amene  s.  Ohm  u.  Ohmen. 

Ameneburc  s.  Amöneburg. 

Amenowe  s.  Amönau. 

Amileges  s.  Ameleges. 

Amilias  v.  Schwalbach  ritter. 

Ammendorf  n.  Merseburg  (Amendorf). 
Albert  y.  —  deutscho.  -  comthur  zu 
Griefstedt  u.  zu  Schulen  1277—1292, 
328.  551. 

Amneburch  s.  Amöneburg. 

AmOnau  nnw.  Marburg  bei  Wetter  (Ame- 
nowe). zwei  dOrfer  47. 

AmOneburg  0.  Marburg  (Ameneburc, 
Amne-,  Amene-,  Amenburch,  Amene-, 
Amenburg,  Ameneburgh,  -bürg,  Amel- 
burg) 75.  89.  162.  180.  181.  192.  193. 
209.  249.  255.  292.  327.  331.  336.  347. 
366.  404.  421.  427.428.  446.  590.  614. 

—  benannte :  Adolf,  Albert  bürger  zu 
Marburg,  Isentrud,  Mechthild  1254, 121. 
Engel  1256, 140.  Heinrich  Schuhmacher 
deutscho. -bruder  zu  Marburg  1266,226. 

—  bürger  u.  scheffen :  225.  Aila.  y.  Als- 
feld, y.  Bartenhausen.  Beatrix.  Glette. 
y.  Treis.  Trinepos.  Vrecke.  Gisela. 
Goltscreder.  Gumpert.  Heinrich.  Hen- 
zeler.  Hermann.  y.Heskem.  y.Heuchel- 
heim.  y. Holzhausen.  Hubert.  y.Leider- 
städt.  unter  der  Linden.  Lützelmann. 
y.  Marburg.  Münzer.  y.  Ohmes.  Bau- 
stein. Schetzel.  Schonhildis.  Schwert- 
feger.  y.  Seelheim.  Siegfried,  v.  Wah- 


492 


Ajiagni — ArnsVaeh . 


len.  Weiss. —capitei  49.  —  kirche  213. 

—  klause  241.  —  decane:  Eckard. 
Ludwig.  Radeger. — geld Währung  388. 

—  weltliches  gericht  des  erzbisch,  y. 
Mainz  336.  —  pfarrer  u.  p&rrvioare: 
Bertram.  Eckard.  (Gerhard,  v.  Seel- 
heim. —  Schulmeister:  Dietrich.  — 
Bchultheissen :  v.  Nordeck.  Salicha. 
viceschultheiss :  ▼.  Heimersdorf.  — 
Stadtsiegel  162.  168.  177.  192.  193.  225. 
229.  241.  249.  255.  292.  327.  331.  332. 
336.  347.  366.  389.  404.  421.  423.  427. 
428.  446.  516.  517.  614.  627.  — Weni- 

fenburg(Paryus  Mons,  Parvum  Gastrum) 
33.  614. 

Anagni  osO.  Rom  (Anagnia)  29—33.  36. 
156.  157.  158. 

Ancynvar  s.  Anzefahr. 

Andernach  am  Rhein  nw.  Goblenz.  (An- 
demacum)  83.  —  Heinrich  v.  —  prior 
zu  Altenberg  1291—1297,  530.  621. 

Andesvelde.  Dietrich  v.  —  1248,  85. 

Andreas  v.  Anzefahr  ritter.  —  Brundel 
ritter,  bargmann  zu  Marburg.  —  abt  des 
Schottenklosters  st.  Petersberg  zu  Er- 
furt 1289—1290,  500.  508.  —  v.  Hohen- 
lohe  deutscho.-bruder. 

Anenberich  s.  Ahnebeiv. 

Anewand,  die  hohe,  nur  bei  OberflOrs- 
heim  648. 

Angelus  s.  Engel. 

Angerod  wnw.  Alsfeld  (Ingerode)  277. 

Anhalt  ruine  am  Harz  ssw.  Ballenstedt. 
Albert,  Bemike,  Johann  grafen  v.  — 
1288,  494. 

Anno  deutscho.-hochmeister  1265,  210. 
211.  219.  —  V.  Schlotheim. 

Anreffe  s.  Antref. 

Anselm  (Anselmus,  -helmus)  1250,  101. 
— deutsche. -priester  1245, 79.  —  v.  Bie- 
denkopf deutscho.-halbbruder  zu  Mar- 
burg. —  V.  Justingen  kaiserl.  marschall. 

—  deutscho.-bruder  zu  Mainz  1286— 
1287,  463.  477.  —  ritter  zu  Oppenheim 
1239,  61.  —  Store  v.  Schwarzenbom 
höriger.  —  Ungefuff  scheffe  zu  Geln- 
hausen. —  vicar  am  Marienstift  zu  Wetz- 
lar 1291,  530.  —  V.  Witzelbach  ritter. 

Anselmi,  -helmi.  Heinrich  scheffe  zu  Geln- 
hausen (1259)— 1276  159.  196.  200.  325. 

Antiquum  G^teren  s.  Göttern. 

Anton  (Antonius)  servus  (1214—1220),  4. 

Antonia,  -thonia,  v.  Nordeck.  —  v. 
Schweinsberg. 

Antref  wUstung  ssw.  Amöneburg  (Antref, 
Anreffe,  Antreffa,  Antrephe)  240.  327. 

—  Gumpert  v.  —  ritter  u.  schultheiss 
1264,  205.  208.  —  bauer:  Heinrich. 

Anzefahr  nö.  Marburg  (Anzenvar,  -  uare, 
Anzinvar,  Anzevar,  -uar,  Ancyn-,  An- 
cinvar)  138.  254.  336.  401.  —  v.  A.: 
Andreas  ritter  1236  — 1254,  56.  122. 
Arnold  ritter,  Konrad,  Degenhard  prie- 


sterl254, 122.  Ditmarrittert254— 1277, 
122.  315.  336.  Widerold  1275— 127T. 
315.  336.  —  kapelle  u.  patronatsrecht 
122.  315.  —  einwohner:  Asonia.  Bur- 
kard.  Gisa.  Eckard.  Heimbüige.  Hein- 
rich. Hermann  glOckner.  Peter  fiacher. 
Rudolf.  Wilhard.  —  Johannitereom- 
thur:  Her.  —  pfarrer:  Emelricfa.  H. 
Hermann. 

Apteswenden  s.  Abtschwenda. 

Apulien  (Apulea)  34. 

Aquamunda.  Thomas  ▼.  —  päpaUicher 
Schreiber  1297,  630.  631. 

Aquo  s.  Aachen. 

Ar.  ▼.  Bauerbach. 

Arberc  s.  Aremberg. 

Arbor  Rosarum  s.  Rosenbaum. 

Arborea  (Oristano)  auf  Sardinien  (Arbo- 
rensis).  erzbischof :  Peter. 

Arde  miihle  a.  d.  Aar  (nebenfl.  der  Lahn. ; 
Aarmtthle  bei  Wehen  nnw.  Wiesba- 
den? 19. 

Are  s.  Ahr. 

Aremberg  in  d.  Eifel  wnw.  Adenau  (Are-. 
Arberc).  Heinrich  burggraf  ▼.  —  124S. 
87.  88. 

Arenstein  s.  Amstein. 

Arenwelz  s.  Ahrenfels. 

Argentinensis  s.  Strassburg. 

Annsberc  s.  Amsburg. 

Annannishube  zu  Rossdorf  165. 

Amesbach  s.  Amsbach. 

Amesberg,  Amisburg,  s.  Amsburg. 

Arnold  V.  Anzefahr  ritter.  —  Blnmechin 
ritter.  —  v.  Breidenbach.  —  bauer  zu 
Burkendorf  1283— 1286,  413.  420.  466. 

—  V.  Buweiler  domcanon.  zu  Trier.  — 
von  Gronberg.  —  v.  Dembach  canon. 
zu  Wetzlar.  —  höriger  zu  Thalheim 
(1230—1231),  19.  —  Treiffere  (au  Her- 
bem). —  schultheiss  zu  Driedorf  1285. 
453.  —  erzbischof  v.  Trier  1254—1257. 
124.  150.  —  vogt  zu  Flörsheim  1253. 
119.  —  Yulkese  ritter.  —  v.  G^seke 
geistlicher  zu  Paderborn.  —  zweiter 
gatte  derBenigna  v.  Giflitz  1288,  497. 

—  bürger  zu  GrUnberg  1244,  75.  —  ge- 
wesener pfarrer  zuHomberg,  deutscho.- 
priester  zu  Marburg  1257—1260,  149. 
152. 168.—  vogt  V.  Hundemu.  deutscho.- 
bruder  zu  Marburg.  —  v.  Lntere 
deutscho.-bruder  zu  Marburg.  —  Mün- 
zer scheffe  zu  Wetzlar.  —  v.  Paderborn 
ritter.  —  V.  Queckbora.  —  höriger  zu 
Römershausen  1272,  268.  —  Rote  (zu 
Marburg). — graf  v.  Solms  bischof  v. 
Bamberg.  —  Stezza  zu  Marburg-.  — 
Store  V.  Schwarzenbom  höriger.  — 
deutscho.-priester  zu  Marburg  u.  pfarrer 
zu  Walgern  1296,  618.  619.  639.  —  v. 
Warburg  deutscho.-priester  su  Mar- 
burg. —  Wolf  V.  Gudenburg. 

Amsbach  Niederhessen    wnw.    Borken 


Amsbarg — Bartenhaasen . 


493 


(Arnesbach ,  -  pach) .    fischerei  457.  — 
hörige :  Edelindis. 

Arnsburg  in  d.  Wetterau  bsw.  Lieh ,  Ci- 
sterc-mOnchskloster  (Arnisburg).  abt 
(1232),  28.  1293,  560.  —  mönch:  v. 
Hattenrod. 

Arosburg  ruine  sw.  Frankenhausen  bei 
Seega  (Arn»-,  Arinsberc,  -  berg,  Aroes- 
berg).  V.  A.:  AI.  1285,  447.  Hedwig 
vermfihlte  v.  Sangerhansen.  Ludwig 
ritter  1285,  447.  Ludwig  pfarrer  zu 
Seega  u.  Rudolf  1298,  636.  Ulrich 
f  1297,  632.  636. 

Arostein  a.  d.  Lahn  ö.  Nassau,  Prae- 
monstr.-m(5nchsklo8ter(Aren8tein) .  abt 
(1232),  28. 

Arnstein  rgbz.  Merseburg  n.  Mansfeld 
(Arosstein).  Gebhard  v.  —  1225,  13. 

Aroideshausen  wUstung  kreis  Weissen- 
8eebeiSömmerda(Aroldeshu8en).  v.A.: 
Konradl293— 1295,  574.  594.  Friedrich 
1274,301.  Friedrich  1274— 1295,301. 
574.  594.  Friedrich  ritter,  burgmann  zu 
Weissensee  1282,  405. 

Asbach  wUstung  0.  Marburg  bei  Bauer- 
bach (Aspach,  Asbach)  257.  614.  — 
Gumpert  u.  Gumpert  v.  —  1252,  112. 

Asceburo  s.  Eschboro. 

Aschaffenburg  am  Main  (Aschaffen-, 
Aschaffin-,  Asschaffemburg,  Aschaffen- 
burch)  403.  479.  501.  615.—  concil  615. 

Asinde  s.  Essen. 

Asisium  s.  Assisi. 

Aslar  nnw.  Wetzlar  (Asselar,  -  lor).  Wer- 
ner V.  —  1263,  194.  —  einwohner: 
Buman. 

Aspach  s.  Asbach. 

Aspelt  nnw.  Trier,  magister  Nicolaus  v. 
—  advocat  der  Trierer  curie  1276,  322. 

Asphe,  Nieder-,  nnw.  Marburg  bei  Wetter 
(Asphe  inferior)  468. 

Asseburg  ruine  osö.  Wolfenbüttel.  Bert- 
hold V.  d.  —  propst  V.  St.  Peter  zu  Pa- 
derboro  1295,  600. 

Asselar  s.  Aslar. 

Assenheim  in  d.  Wetterau  sO.  Friedberg 
(Assen-,  Assinheim) .  bürg  28  XXII.  — 
schultheiss :  Ludwig. 

Assisi  osü.  Perugia  (Asisium)  123. 

Atrio,  de.  Albert  biirger  zu  Fritzlar  1293, 
562. 

Attenrode  s.  Hattenrod. 

Attndorf  s.  Adendorf. 

Atzbach  a.  d.  Lahn  onO.  Wetzlar  (Adis- 
pach)  561. 

Aubach ,  Wald-,  wsw.  Herboro  ( Vbach) . 
Gottbert  v.  —  1285,  453. 

Auca  s.  Gans. 

Auenrode  wüstung  rgbz.  Wiesbaden  amt 
Hadamar  477. 

Augsburg  (Augustensis).  bischof:  Hart- 
mann. 

Augustiner,     klöster:    Ahneberg.     BU- 


decken.  Eppenberg.  Erfurt.  Gotha. 
Hilwartshausen.  Immichenhain.  Schif- 
fenber^.  Weissenstein.  Werberg.  Vgl. 
Dominikaner  u.  Praemonstratenser. 

Aulesburg  Oberhessen  n.  Haina  bei  LOhl- 
bach,  früheres  kloster,  später  nach 
Haina  verlegt  (Aulesburc) .  abbas  de  — 
umschr.des  siegeis  des  abtes  v. Haina  72. 

Aureus  s.  Gulden. 

Aureus  archidiaconatus  der  rechtsrheini- 
sche bezirk  des  erzstiftes  Trier  322. 

Auroff,  Ober-  und  Nieder-,  rgbz.  Wies- 
baden w.  Idstein  (Vrefe  inferior  et  su- 
perior)  19. 

Austria  s.  Oesterreich. 

Avellino  onO.  Neapel  (Auello-,  Auelli- 
nensis).  bischof:  Waldebrun. 

Azo  bischof  V.  Caserta  1297,  620. 

Azonis.  Ludwig  zu  Anzefahr  1259,  160. 

B. 

B.  abt  zu  Buch  1234,  44.  —  v.  Büren.  — 
bischof  V.  Paderborn  s.  Berahard.  — 
propst  zu  Weilburg  s.  Burkard. 

Babenberg  s.  Bamberg. 

Bachra  rgbz.  Merseburg  0.  Cölleda 
(Bachare),  nonnenkloster  (?)  282. 

Bachus.  Heinrich  1288,  495. 

Baden  (Badin).  Hermann  markgraf  v.  — 
1221—1231,  11.23. 

Bayero  (Bawaria,  Baiuvaria).  herzöge  y. 
— ,  pfalzgrafen  bei  Rhein :  Ludwig  1 22 1 , 
11.  Ludwig,  Otto,  Stephan  1294,  583. 
O(tto)  1229,  17. 

Baldemar  (Balderam?)  ritter  zu  Oppen- 
heim 1239,  61. 

Balderbach  s.  Bailersbach. 

Baldewin  pfarrer  zu  SOmmera  1248,  85. 

Balhoro  Niederhessen  sO.Wolfhagen  (Bai-, 
Balehoro).  Johann  v.  —  vicar  zu  Fritz- 
lar 1275-1277,  317.  341. 

Bailersbach  ü.  Herborn  (Balderbach)  281. 
387. 

Bamberg  (Babenberg).  bischof:  v.  Solms. 

Banhart  fUrster  (lucarius)  des  landgrafen 
y.  Hessen  1284,  435. 

Banso.  Hermann  1250,  101. 

Bapheheim  s.  Pappenheim. 

Barba  s.  Bart. 

Bardorf  wüstung  nw.  Wetzlar  bei  Berg- 
hausen (Bartdorf)  561. 

Barlettawnw.  Bari  (Barolum)  418. 

Bart,  zum,  (ad  Barbam).  Konrad  u. 
Mendewin  bürger  zu  S  trassburgl  237 ,  57 . 

Bartdorfs.  Bardorf. 

Bartenhausen  wüstung  Oberhessen  a.  d. 
Wohra  n.  Kirchhain,  jetzt  Bartenhäuser 
mühle  (Barthen-,  Bartenhusen).  y.  B.: 
Bertradis  f  1264,  200.  Dietrich  ritter 
1251—1252,  102.  111.  196.  200.  Eber- 
mar  bürger  zu  Amöneburg  1266,  222. 
225.  249.  Heinrich  U.Hermann  1269,249. 


^ 


494 


Bartholomaeus — Berchusen . 


Bartholomaeus  (-meus)  biscbof  v.  Berytus 
(Beirut)  1283,  409.  —  bisohof  v.  Ga^ta 
1289,  501. 

Bartbolus  bisohof  v.  Orte  1297,  620. 

Bartiswese  wiese  nnw.  Wetzlar  beiBeoh- 
lingen  638. 

Baschard  zu  Frankenberg  (Baschart,  Ba&- 
crardus ,  Baschardus) .  *  Gerlach  ritter 
1264,  205.  208.  Hennann  1291,  520. 
Wiegand  Johanniterprior  zu  Weisel 
1297,  621. 

Base  biirger  zu  Oppenheim  1239,  61. 

Basel  (Basilea,  -ia).  bischof :  Heinrich. 

Basilius  bischof  v.  Galvi  1297,  620.  — 
erzbischof  V.  Jerusalem  1297,  620. 

Bastheim  Ünterfranken  wsw.  Meirich- 
stadt. Albert  v.  —ritter  1235,  51.  52. 
Albert  deutscho.-comthur  zu  Mergent- 
heim 1245,  79. 

Battenberg  a.  d.  Eder  wsw.  Frankenberg 
(Battenburg ,  Battembvrg ,  Batten- 
burch) .  Bertradis  v.  —  (1 232) ,  28  XVni. 

—  grafen  v.  — :  Werner  deutsche- 
comthur  u.  -bruder  zu  Marburg  1252— 
1260,  109.  HO.  168.  Wittekind  1261, 
180.  — Stadtsiegel  576. 

Battenfeld  a.  d.  Eder  bei  Battenberg  (Bat- 
tenuelt,  Battefelt,  Battenwelt,  -velt, 
Battin-,  Batenfelt,  Batthenvelt,  -velth, 
Battinfelth ,  Batthenuelt)  304.  —  Hein- 
rich V.  —  (1232),  28  XX.   Heinrich  v. 

—  scheffe  zu  Marburg  1248—1277,  84. 
148.  170.  206.  207.  216—219.  239.  266. 
269.  286.  296.  320.  334. 

Battenfelder  (Batthenueldere).  Wiegand 
1290  (1293?),  516. 

Bauerbach  0.  Marburg  (Bur-,  Bür-,  Bure- 
bach). Vergl.  Burbach.  v.B.:  Ar.  1261, 
180.  Konrad  1248, 90.  Eberhard  höriger 
1270,  257.  Friedrich,  Gisela,  Hedwig, 
Heinrich,  Mechthild,  Sophie  1251,105. 
Hartmann  1260—1270,  167.  168.  177. 
192.  193.  255.  Heinrich  (1232),  28LI. 
Heinrich  deutscho. -prior  zu  Marburg 
1252, 109.  110.  Münzer.  Wiegand  ritter 
1250—1251,  101.  105. 

Bavrus.  Siegfried  1294,  575. 

Bawaria  s.  Bayern. 

Beatrix  be^ne  zu  Amöneburg  1273,  293. 

Bechichendorf  s.  Betziesdorf. 
Bechiingen  nnw.  Wetzlar  (Bechelingen) 

638.  —  Guntram  bttrger  zu  Wetzlar, 

Hildegund,  Mechthild,  Bulov.  —  1298, 

638. 
Beckeinheim  s.  Böckelheim. 
Bedelinhusen  s.  Bellnhausen. 
Behringen  wnw.  Gotha  (Beringen) .  Her- 

devn  V.  —  ritter  1288—1293,  496.  559. 
Beicnlingen  rgbz.  Merseburg  n.  Cölleda 

(Bichelingen,  -in,  Bychelingen)   377. 

502.  —  V.  B.  s.  Nenzemann.  —  grafen 

V.  — :  .  .  vermählte  v.  Hadmersleben. 


Friedrich  1225,  13.  Friedrich  125^ 
1267,  133.  232.  641.  Friedrich  1255. 
133.  641.  Friedrich  1280—1283,  384. 
417.  641.  Friedrich  d.  fi.  1277-1291, 
328.  339.  377.  400.  536.  Friedrich  ij. 
1277—1280,  328.  339.  377.  Friedridi 
1280,  377.  Friedrich  gen.  v.  Rothen- 
burg 1295,  598.  Gnnzelin  1280— 129S. 
384.  417.  496.  641.  Heinrich  12S0- 
1298,  384.  417.  496.  502.  559.  641.J- 
pfarrer:  Ludwig. 

Beidenfelt  s.  Biedenfeld. 

Beirut  s.  Berytus. 

Bekelheim  s.  Böckelheim. 

Beldersheim  s.  Beilersheim. 

Beldrichesfelt  wlistung  Niederhessen  hä 
Lichtenau  7.  9. 

Beilersheim  in  d.  Wetterau  sw.  Hoogea 
(Beldersheim, -hem).  v.  B. :  Konnd 
Kolbendensel  ritter  1270,  253.  Knft 
ritter  1276— 1297,  323.  621.  Kraft  Jo- 
hannitercomthur  zu  Weisel  1297, 621. 
Tilo  u.  Friedrich  ritter  1297,  621.  Wer- 
ner ritter  1270—1276, 253.  323.  Werner 
Groppo  ritter  zu  Giessen  1275,  312. 
313. 

Bellnhausen  w.  Marburg  bei  Gladenbacli 
(Bedelinhusen  apud  Gladenbach)  609. 

Beltershausen  ssö.  Marburg  (Belters-, 
Beltherhusen ,  Beltershoysen ,  Belter- 
husen)  96.  106.  112.  121.  144.  145.  172. 
173.  —  Gumpert  v.  — 1248,  90.  Ortwin 
V.  —  1248—1252,  90.  106.  112.  s.  audi 
Knatz.  Dichtere.  Recke.  Rote.  Schade. 
— lurati:  Ortwin.  Rote.  Walther. 

Bendeleben  0.  Sondershausen  (Bendeley- 
ben).  Burkard,  Heinrich,  Siegfried t. 

—  ritter  1277,  339. 
Benediotiner.   klöster:  Bonnrode.  Brei- 

tenau.  Cöln.  Trier.  Erfurt.  Fulda. 
Hardehausen.  Hasungen.  Henfeld. 
Holzkirchen.  Hugshoven.  Johannes- 
berg. Mainz.  Memmleben.  Petersber^- 
Reinhardsbrunn.  WUrzburg.  Vgl.  Ci- 
stercienser. 

Benigna  v.  Tiefenba6h.  —  v.  Treysa.  — 
V.  f^Ikerhausen.  —  v.  GifUtz. 

Bennungen  w.  Sangerhausen.   Eonrad  t. 

—  ritter  1277,  339. 

Bentref  wlistung  Oberhessen  so.  Rosen- 
thal (Bentreffa,  Bentreffe,  Benthrefe, 
Bentref)  208.  —  v.  B.:  Ditmar  bürger 
zu  Frankenberg  1294,  584.  Erkenbert 
1264,205.  Heinrich  bürger  zu  Franken- 
berg 1293—1294,  554.  584.  —  baner. 
Hoppenere.  —  kirche  573.  —  pfarrer: 
Ludwig.  Stubenac. 

Berca  s.  JBerka. 

Berchem  s.  Bergheim. 

Berchmanshusen  Wüstung  Oberhessen  n5. 
Kirchhain  bei  Langenstein  274. 

Berchtram  s.  Bertram. 

Berchusen  s.  Berghausen. 


Berenger — Bertradis . 


495 


Berenger  v.  Badenhausen.  —  v.  Weil- 
mOnster  bfirger  zu  Wetzlar. 

Berge  NiederheBsennnw.  Homberg  (Ifons). 
Ditmar  v.  —  scheffe  zu  Homberg  1277, 
342. 

Berghausen  wflstung  nnö.  Giessen  zw. 
WiBsmar  u.  Odenhausen  (Berchusen) 
143. — Heinrieb  v.  —  canon.  zu  Wetzlar 
1262,  190. 

Bergheim  wiistnng  s.  Fritzlar  bei  Gombet 
(Berchem,  -ejm,  -eim)  531.  547.  577. 
592.   624. 

Ber^owe  s.  Burgau. 

Beringen  8.  Behringen. 

Berytus,  Beirat,  wnw.  DamaBCOS  (Beri- 
tbensis).  bischof:  BartholomaeuB. 

Berka  ssw.  Weimar  (Berka,  Berca).  Diet- 
rich graf  V.  —  1225—1231,  13.  24. 

Berken  s.  Borken. 

Berleburg  Westfalen  sO.  Arnsberg  (Bem- 
neburg)  315.  —  Babe  v.  —  1275,  315. 

Berlstedt  nnw.  Weimar  (Berlstete).  Lu- 
dolfv.  —  1225,  13. 

Bermersheim  wnw.  Worms  390. 

Bernhard  (Bemardus,  -hart,  -hardus,  -ike) 
(1214—1220),  4.  —  müUer  1270,  254.— 
»ervus  (1214—1220),  4.  —  graf  v.  An- 
halt. —  Celerarius  priester  zu  Fritzlar. 

—  V.  Dembach  ritter.  —  vicar  zu  Fritz- 
lar 1290—1292,  506.  549.  552. —v. 
Holzhausen.  —  scholast.  v.  st.  Victor 
vor  Mainz  1211,  3.  —  bischof  v.  Pader- 
born (1214—1220),  4.  —  V.  Schwalbach 
ritter. 

Bemhelm  v.  Heuchelheim. 

Bernike  s.  Bernhard. 

Bemisfelt  s.  Bemsfeld. 

Bemnebnrg  s.  Berleburg. 

Bemo  (BemouB,  -no)  canon.  v.  st.  Ger- 

manus  zu  Speyer  1232,  27.  —  scheflfe 

zu  Wetzlar  1249—1266,  94.    129.   134. 

197.  199.  201.  220.  —  d.  j.  scheffe  zu 

Wetzlar  1263— 1288,197.  199.  201.  238. 

263.  267.  284.  288.  303.  312.  313.  330. 

349.  350.  360.  370.  399.  410.  430.  440. 

448.  470.  490. 
Bemold  1278,  352. 
Bemonis.  Konrad  scheffe  zuCassel  1288, 

485. 
Bemsfeld  Oberhessen  s.  Homberg  a.  d.  0. 

(Bemisfelt).  Volknand  v.  —  scheffe  zu 

Homberg  a.  d.  0.  1267,  229. 
BeroluBl271,  259. 
Berta  s.  Bertha. 
Berterode  Wüstung  Niederhessen  bei  Mel- 

sungen  (Berthe-,  Berterode).  Berthold 

ritter  u.  Konrad  v.  —  1261,  175.    176. 
Bertha,  -ta,  v.  Alsfeld.  —  v.  Biedenkopf. 

—  Kbtissin  zu  Essen  1289, 505.  — b^ne 
zu  Flörsheim  1299,  643.  —  v.  Hatzfeld. 

—  V.  Holzheim.  —  ▼.  Linden.  —  gattin 
Mangolds  bürgers  zu  Wetzlar  1249,  94. 

—  V.  Marburg  gen.  v.  Kalsmunt.  — 


mttllerin  amGrttn  zu  Marburg  1264, 206. 

—  V.  Merlau.  —  Mttnzer  v.  Bauerbach. 

—  V.  Naumburg.  —  v.  Nordeck.  — 
tochter  des  schultheissen  Bichwin  zu 
Alsfeld  1279,  361.  362.  —  v.  Bossdorf. 

—  V.  Schweinsberg.  —  v.  Ziegenberg. 

—  gräfin  V.  Ziegenhain.  —  gräfin  r. 
Ziegenhain  gen.  v.  Wegebach  u.  v.Bei- 
cfaenbach. 

Bertherode  s.  Berterode. 

Berthe  (Berthogus ,  -thous ,  th6us ,  -tous, 
auch  BertholduB)  y.  Ehringshausen  rit- 
ter zu  Alsfeld.  — V.  Vargnla.  —  abt  zu 
Fulda  1267, 280.  —  truchsess  t.  Schlot- 
heim. —  T.  Wotere  zu  Fulda. 

Berthold  (Bertolt,  -toldus,  -tholdus.  vgl. 
Berthe)  servus  (1214—1220), 4.  —  Ame- 
leges.  —  V.  d.  Assebuig  propst  ▼.  «t. 
Peter  zu  Paderborn.  —  v.  J^rterode 
ritter.  — y.  Beyenmgen. — Blendigans. 

—  Böhm  soheffe  zu  Homberg.  —  y.  Bü- 
ren. —  Bchwertfeger  y.  Ejitzenfurth  (zu 
Wetzlar) .  —  y.  Kirchhain.  —  y .  Klet- 
tenberg canon.  zu  Halberstadt.  —  Oroch 

Sriester  (zu  Fritzlar).  —  y.  Tannroda 
eutscho.-brader.  —  dominikaner  zu 
Eisenach  1250,  97.  —  pfarrer  zu  Erthal 
1264,  200.  — y.  Frankenbach  bürger  zu 
Wetzlar.  —  Fuzechin  scheffe  zu  Geln- 
hausen. —  Gixlelibi  canon.  zu  Fritzlar. 

—  Grosse  bürger  zu  Gelnhausen.  —  y. 
Harstal  ritter.  —  y.  Helmbrechtsdorf. 

—  Hezbolt  y.  Schönstedt  burgmann  zu 
Weissensee.  —  y.  Isserstedt  ritter.  —  y. 
Laumersheim  ritter.  —  y.  Leimbach.  — 
y  .Löwensteio.  —  Meisenbug. — propst  zu 
Memmleben  1293, 570.  571. — y.Metz. — 
y.  Motze  scheffe  zu  Fritzlar.  —  y.  Mons- 
heim  ritter.  —  deutsche. -bruder  u.  pfar- 
rer zu  MUhlhausen  1292,  551.  —  söhn 
erster  ehe  der  Bertha  y.  Naumburg, 
yatersname?  1286,45b.  — v.  Olbeze.  — 
y .  Ortenberg;  ritter.  —  propst  zu  Peters- 
berg bei  Fulda  1233,  37.  —  deutscho.- 
prior  zu  Plauen  1293, 567.  —schul theiss 
zu  Eauschenberg  1270,  255.  —  Bekke- 
buch.  —  y.  Börenfurth.  —  y.  Schröck. 

—  Schwab  (y.  Preungesheim) .  —  Sen- 
sinsmith  scheffe  zu  Kauschenberg.  — 
Smfizzel  ritter.  —  y.  Sötera  canon.  v. 
st.  Simeon  zu  Trier.  — bischof  y.  Strass- 
burg  1237,  57.  —  domdecan  zu  Strass- 
burg  1237,  57.  —  Stratwolf  scheffe  zu 
Homberg  a.  d.  0.  —  y.  Suhl  bürger  zu 
Hersfeld.  —  y.  Weimar  (a.  d.  Um).  — 
y.  Weissenbach.  —  y.  Wildprechtrode. 

—  y.  Wildungen.  —  gerber,  bürger  zu 
Worms  1252,  114.  —  bischof  y.  Würz- 
burg 1286,  460.  —  graf  v.  Ziegenhain. 

Bertradis  y.  Bartenhausen.  —  y.  Batten- 
berg. —  y.  Hesele.  —  priorin  zu  Immi- 
chenhain  1283,  413.  —  y.  Neukirchen. 

—  y.  Wehren.  —  y.  Zennera. 


i96 


Bertram — Bingen. 


Bertram  (Bertramus,  -trammus,  -chtra- 
mus)  pfarrvicar  u.  pfarrer  zu  AmOne- 
borg  1266—1285,  225.  233.  240.  241. 
249.  327.  331.  332.  389.  428.  446.  — 
V.  Bleichenbach.  —  y.  Sadenhaosen 
höriger. 

Berwig  (BerwiguSi  -wicus)  scheffe  zu  Hom- 
berg  a.  d.  0.  1269—1280,  250.  383. 

Beseler  (Beseleri,  -re,  -ms).  Ditmar 
scheffe  u.  schuItheiBs  zu  Frankenberg 
1291—1293,  520.  541.  543.  554. 

Besse  bw.  Cassel  (Besse,  Bessehe)  562. 
585.  Nieder- (B.  inferior)  521.  540.  557. 
Ober-  (BuperiorB.,  OverenB.)  528.  546. 
548.  549.  557.— V.B.:  Adelheid,  Kuni- 
gunde,  Eckard  1292—1293,  546.  549. 
557.  562.  Gertrnd  vermählte  Groppe. 
Hermann  canon.  zu  Fritzlar  1291—1293, 
521.  528.  546.  549.  557.  562.  Irmgard 
(geb.  y.  Reichenbach?)  1275—1293,  317. 
546.  549.  557.  562.  Lokardis  vermählte 
v.  Rödersen.  Wemerritter  1275—1277, 
317.  318.  342.  343.  546.  549.  557.  562. 
Werner  edelkn.  (auf  seinem  Siegel  v. 
Felsberg)  1288—1293,  485.  546.  549. 
557.  562.  Wilhelm  schUler  1292—1293, 
546.  549.  557.  562. —bauem:  Gerlach 
weber.  Vtergassen.  —  greben  (centa- 
riones,  comites):  Konrad  (gattin  Hedwig 
und  töchterCina,  Kunignnde,  Elisabeth, 
Syradis).  Heinrich.  —  Winberg  546. 

Beterse  s.  Petriesa. 

Bethlehem,  bischof :  Hugo. 

Betziesdorf  nO.  Marburg  (Bezzeken-,  Bez- 
zechin-,  Bechichendorif)  541.  —  Gum- 
pert  V.  —  1280,  378.  Wiegand  v.  — 
1280—1283,  378.  412. 

Beuem  wUstung  Oberhessen  nw.  Kirch- 
hain (Buren):  mtthle  389. 

Beverungen  a.  d.  Weser  s.  Höxter  (Beue- 
ringin).  Berthold  v.  —  1267,  235. 

Bezzekendorf  s.  Betziesdorf. 

Biblinheim  s.  Biebelnheim. 

Bichelingen  s.  Beichlingen. 

Bichene  s.  Bicken. 

Bicken  onö.  Herbom  (Bichene,  Bickene, 
Bygkene,  Byggen,  Bykene,  Biggene, 
Bichehe,  Bicken)  28  II.  —  v.  B .:  .  . 
vermählte  Losch.  Adolf  1272,  279. 
Konrad  ritter  1259,  160.  Konrad  geist- 
licher 1272,  279.  Konrad  ritter  1274— 
1296,  299.  380.  461.  516.  553.  614. 
Eckard  1262,  184.  Eckard  ritter  1280 
—1284,  380.  383.  433.  614.  Eckard 
1296,  614.  Eckard  custos  zu  Wetzlar 
1404,  477.  Friedrich  f  1272,  279.  Fried- 
rich ritter  1280—1296,  380.  383.  461. 
614.  Guda  1272,  279.  Gumpert  geist- 
licher 1296,  614.  Mechthild  vermählte 
V.  Wilnsdorf.  Sophie  vermählte  v.  Ro- 
senberg. —  pfarrer  (1232),  28  II. 

Bickenbach  bürg  über  Aisbach  a.  d.  Berg- 


strasse   s.    Darmstadt    (BikhinUd 
Gottfried  V.  —  1229,  17. 

Biebelnheim  Bheinhessen  ssö.  Wörrsöd: 
(Biblinheim).  Gerlach  v.  —  ritter 
1239,  61. 

Biebesheim  sw.  Darmstadt  (BäbiBheiio  '9. 

Biedenfeld  Wüstung  Waldeck  sw.  Coi- 
bach  bei  Goldhausen?  (Bydinfelt,  Bi- 
denveld,  Bidin-,  Beidenfelt,  Biden?eh . 
V.  B.:  Kunigunde  1263,  193.  Geriicb 
ritter  1263-1294,  193.  208.  338.3^. 
554.  584.  Jutta  vermählte  Kuppel. 

Biedenkopf  nw.  Marburg  (Bietencsph. 
Byden&p,  Bidincaph,  Sydenksb.  Bi^ 
dencaph).  benannte :  Anselmdeutscho- 
halbbruder  zu  Marburg  1295-m:, 
596.  623.  Bertha  u.  Beynhedis  m: 
623.  Gumpert  bttrger  zu  Harbaig  r2SS 
492.  Siegfried  bttrger meister  zu  Mar- 
burg 1330,  278.  —  pfarrer:  Giselben 
Peter. — scheffen:315.  Gißo.v. Gönnern 
Heinrich.  Hermann,  v.  KonnenhauMi 
Werner,  v.  Wiesenbach.  —  MhnlJ- 
heissen :  v.  Linne.  Siegfried.  —  stadi- 
siegel  606. 

Biel,  Ober-  u.  Nieder-,  w.  Wetzlar  {Btlea 
Sophie  V.  —  (1232),  28  XXIII. 

Bielen  so.  Nordhausen  (Bila).  Heiorid: 
V.  —  1280,  384. 

Byenbach  s.  Bimbach. 

Biesen  bei  Mastricht  (Bisen).  deutBcbo.- 
comthur:  Heinrich. 

Biesenrod  wttstung  Oberheasen  nö.  Eir- 
torf  bei  Amshain  (Bysinroth,  Bysenrod 
302.  382. 

Bietencaph  s.  Biedenkopf. 

Bigen,  Testa,  Scala,  materia  lapidum. 
lapidea  domus,  a.  d.  Ohm  nö.  Marbuig 
b^  Ginseidorf  378.  379.  412. 

Bi|^gene,  Bygkene,  Bykene  s.  Bicken. 

Biilsten  s.  Bilstein. 

Bikhinbach  s.  Bickenbach. 

Bila  s.  Bielen. 

Bildhausen  Unterfranken  onö.  MÜnoer- 
stadt,  Cisterc.-mdnchskloster  (Bilede 
US),  abt  (1232),  28. 

Billung  bttrger  zu  Hagenau  1237,  57. 

Bilstein  ruine  s.  Allendorf  a.  d.  Wem 

frafen  v.  —  :  Burkard,  Erfo,  Witte- 
ind,  Wittekind  (1240—1260),  65.  Ai- 
bert,  Burkard,  Ludolf,  Otto,  Werne: 
1273,  294. 

Bilstein  rgbz.  Arnsberg  onö.  Olpe  BiK 
Biilsten)  254,  —  herren  v.  254.  JobaM 
herr  v.  —  1270,  254. 

Bilzingsleben  ssw.  Frankenhausen  ^ 
Kindelbrttck  (Bulcigesleibe,  Bulziche^ 
leibin).  Rudolf  v.  —  1225,  13.  -pfar- 
rer: Werner. 

Bimbach,  Ober-  u.  Nieder-,  wnw.  Faldi 
(Byenbach).  Konrad  v.  —  1267,  230. 

Bingen  am  Rhein  w.  Mainz   [Pinguiai 
propst  (1232),  28. 


BixbnB^  Borken. 


497 


Birbus  (?).  Konrad  v.  —  1271,  259. 

Bvrken  s.  Borken. 

BischbauBen  a.  d.  Schwalm  ssw.  Fritzlar 
( Bischophes- ,  Bischofes- ,  Byshofs-, 
Byschoueshnsen).  y.  B.  b.  v.  LOwen- 
Btein. 

Bischheim  nnö.  Strassbnrg  (Biscoffes- 
heim).  pfarrer:  v.  Glate. 

Bischof  (BiBScof).  Gerhard  bttrger  zu 
Wetzlar  s.  Waldschmidt. 

Bischofstein  s.  Stein. 

Bischopheshusen  s.  Bischhansen. 

Biscof^sheim  s.  Bischheim. 

Bisen  s.  Biesen. 

B^sinroth  s.  Biesenrod. 

Bisscof  s.  Bischof. 

Bituricensis  s.  Bourges. 

Bizieel.  Ditmar  1274,  298. 

Blankenhayn  s.  Weimar.  (Blankenhain). 
Heinrichv.  — 1281,392. 

Blasbach  nn(5.  Wetzlar  (Blasbach,  -pach). 
360.  399.  579.  —  Mechthild  v.  —  ver- 
mählte y.  Kalsmunt.  Siegfried  y.  — 
ritter  u.  deutscho.-bruder  1255,  129. 

Bleche.  Otto  ritter  126t,  181. 

Bleichenbach  Oberhessen  ssö.  Nidda  (Ble- 
chenbach). Adelheid,  Bertram,  Ernst, 
Ida,  Mechthild  y.  —  1261,  181. 

Blendebera.  Hedwig  y.  Momshausen  be- 
gine,  tochter  des  Hartmann  1275, 
320. 

Blendigans.  Berthold,  Johann,  Nicolans 
pfarrer  zu  Friedland  1294,  575. 

Bieseberg  berg  mit  kirche  bei  Frickhofen 
nnw.  Uadamar  (Bleseberch,  Blesbetg, 
Bleseberich).  kirche  21.  477.  —  zehnte 
453. 

Blide  (Blido,  Blyde).  Hartrad  scheffe  zu 
Wetzlar  1282—1297,  399.  560.  629. 

Blumechin.  Arnold  ritter  1264,  200. 

Bobardia  s.  Boppard. 

Bobbo  s.  Poppo. 

Bobpo.  Giselbert  ritter  u.  gattin  Kuni- 
gunde  geb.  y.  Lanffenstein  1278,  350. 

Bochese&e  s.  BusecK. 

Bock  (Yrcns,  Boc,  Bok).  Konrad  1297, 
632.  Ulrich  ritter  1255,  133.  Ulrich 
ritter  1288,  494. 

Bockendorf  Oberhessen  nö.  Rosenthal 
(Bochindorf,  Bogkendorp).  Ruding  y. 
—  edelkn.  1264,  205.  208. 

Bockenheim  wüstung  in  d.  Wetterau.  w. 
Münzenberg  bei  Griedel  (Bockinheim). 
Werner  y.  —  ritter  1270,  253. 

Boddo  s  Bodo. 

Bodegem  s.  Böddiger. 

Bodenstein  im  Eichsfeld  sO.  Duderstadt 
bei  Winzingerode  (Botenstein).  Her- 
mann y.  —  deutscho.-bruder  (1240 — 
1260),  65. 

Boder  y.  Hadmersleben. 

Bodo  (Boddo,  Bodo)  fOrster  (lucarius) 
des  landgrafen  y.  Hessen  1284,  435.  — 

Hess.  Üriciindenbach.  I. 


propst  y.  St.  Ulrich  zu  Paderborn  1295, 
600. 

Bodonis.  Konrad  scheffe  zu  Fritzlar  1290 
—1295,  512.  562.  585.  592. 

BOckelheim,  (jau-,  Rheinhessen  w.  Wörr- 
stadt  (Bekel-,  Beckeinheim),  y.  B. : 
Agnes  1275,  319.  Alhard  Lange  ritter 
1293,  555.  Hugo  ritter  1275—1276, 
319.  324. 

Böddiger  Niederhessen  wnw.  Melsungen 
bei  Felsberg  (Bodegem) .  Ditmar  y.  — 
edelkn.  1275,  318. 

BOdecken  rgbz.  Minden  onö.  Büren  (Bu- 
deke).  nonne  (des  Augustinerinnen- 
klosters) und  pfarrer  (1232  ,  28  XXI. 

Böhm,  y.  Mörl  gen.  B.,  (Bohemus).  Jo- 
hann ritter  1268—1276,  245.  323. 

Böhm  (Bohemus).  Berthold  scheffe  zu 
Homberg  1294,  577. 

Böhmen  (Boe-,  Bohemia)  104.  138.  158. 
—  WrezlauB  söhn  des  königs  y.  — 
1225,  13. 

Boemund  erzbischof  y.  Trier  (1289— 
1299j,  525. 

Bogkendorp  s.  Bockendorf. 

Bohemia  s.  Böhmen. 

Bohemus  s.  Böhm. 

Bohnenwiese,  wol  bei  Gttnstedt  (pratum 
fabarum)  339. 

Bok  8.  Bock. 

Bolanden  Bayern  Pfalz  s.  Kirchheim- 
Bolanden  (Bonlanden,  Bolandia,  Bon- 
lant,  Bonlandia)  182.  324.  —  y.  B. : 
Elisabeth  1284,  432.  Heinrich  propst 
y.  St.  Stephan  zu  Mainz  1284,  434. 
Imagina  geb.  y.  Merenberg  1257,  143. 
Philipp  1211,  3.  Philipp  1262-1276, 
182.  265.  324.  Philipp  deutscho.-bruder 
zu  Flörsheim  (derselbe?)  1293,  555. 
Werner  1211, 3.  Werner  reichstruchsess 
1257,  143.  182.  Werner  reichstruchsess 
1262—1284,  182.  256.  324.  375.  432. 
Vgl.  y.  Falkenstein  n.  y.  Hohenfels. 

Bonayentura  (-uentnra)  erzbischof  y.  Ra- 
gusa 1297,  620. 

Bonecker.  Heinrich  ritter  1274,  304. 

Bonifaz  (Bonifacius ,  -  tius)  VIII.  papst 
1296—1297,  608.  630.  631.  —  bischof 
y.  Parenzo  1289,  501. 

Bonlanden  s.  Bolanden. 

Bonnrode  nnw.  Weissensee,  Benedict. - 
nonnenkloster  (Bynrode)  636.  —  propst : 
Hartmut. 

Boppard  am  Rhein  (Bobar-,  Popar-,  Bo- 
pardia)  28X11.  403. 

Boppindorf  s.  Bottendorf. 

Boppo  s.  Poppo. 

Borbach  s  Burbach. 

Borchardi  s.  Burkardi. 

Borchendorf  s.  Burkendorf. 

Borken  Niederhessen  w.  Homberg  (Bor- 
kene,  Ber-,  Byr-,  Bor-,  Bürken, 
Burchene)534.  —  y.  B.:  Konrad  1286— 

32 


498 


Boncha — Bnmo. 


1292,  457.  459.  552.  Ditmar  canon.  zu 
Fritzlar  12S6— 1291,  457.  459.  638.  Vol- 
pert  canon.  zu fMizlar  1243, 72.  Volpert 
geistlicher,  Hedwig,  Ludwig,  Mechthild 
1 286, 457.  —  Ludwig  Bcheflfe  zu  Fritzlar 
1277  —  1290,  343.  439.  451.  456.  478. 
510. 

Borscha  SachB.-Weimar  nnO.  Geysa  a.  d. 
Ulster  (Bursa) .  Herwig  v.  —  bttrger  zu 
Hersfeld  1256,  136. 

Borsendorf  s.  Porstendorf. 

Bortshausen  b.  Marburg  (Bvrckeshnsen). 
Clara,  Lmtrud,  Jutta  (vermählte  v. 
Holzhausen),  Wiker  ▼.  -  1251,  106. 

Bosenheim  ö.  Kreuznach  (Bu-,  Busins- 
heim) 12.  17.  79. 

Botelstete  s.  Buttelstedt. 

Botenstein  s.  Bodenstein. 

Bottendorf  Oberhessen  s.  Frankenberg 
(Boppin-,  Boppendorf).    Beinbodo  y. 

—  1256,  135.  •—  pfanricar:  Herbord. 
Bourges  (Bituricensis) .  erzbischof:  £gi- 

ditts. 

BowiLre  s.  Buweiler. 

Brabant  (Brabantia,  -cia).  herzöge  v.  — 
u.  Lothringen:  Heinrich  1247,  S2.  86. 
97.  116.  153. 155.  210.  214.  Sophie  geb. 
landgräfin  ▼.  Thüringen,  herrin  v.  Hes- 
sen u.  V.  Marburg  1247—1273 ,  82.  86. 
87.  88.  97.  100.  106.  115.  116.  153.  155. 
166.  210.  214.  216—219.  257.  273.  280. 
296.  kapläne  der  Sophie:  Johann.  Wal- 
ther. Wiegand  pfarrer  zu  Schrück  u. 
deutscho.-priester  zu  Marburg. 

Bracht  Wüstung  ssw.  Marburg  bei  Stede- 
bach  (Braht ,  Brath,  Brait  juxta  Stede- 
bach)  192.  193.  194.  623.  —  Gertrud  v. 

—  bürgerin  zu  Wetzlar  1264—1266, 201. 
220.  fiicholf  V.  —  scheflfe  zu  Wetzlar 
1249—1266,  94.  159.  197.  199.  201.  220. 

Bracht  nnO.  Marburg  (Brathfa ,  Bratfe). 
Rupert  y.  —  zu  Kauschenberg  1280, 
379.  8.  auch  Eint  u.  Simeleire. 

Braht  s.  Bracht. 

Brait  s.  Bracht. 

Brandan  ritter  u.  butgmann  auf  Ealsmunt 
1272—1298,  276.  330.  350.  429.  486. 
640. 

Brandenburg,  bischof:  Volrad. 

Brandenfels  ruine  s.  Eschwege  bei  Mar- 
kershausen.  Hermann  y.  —  1298,  635. 

Brath  s.  Bracht. 

Brathfa  s.  Bracht. 

Braunfels  sw.  Wetzlar  (Br^Lnenwels)  172. 

Braunschweig  (Bruneswic,  -  wich),  her- 
zöge y.  — :  Adelheid  vermählte  land- 
gräfin y.  Hessen.  Heinrich  1299,  645. 

Braunshorn  rgbz.  Goblenz  sw.  St.  Gk>ar 
(Brunshom).  Giselbert  v.  —  deutscho.- 
bruder  zu  Marburg  1236,  56. 

Bredenbach  s.  Breidenbach  u.  Breiten- 
bach. 

Bredenlo  s.  Breidenlo. 


Bredinscheit  s.  Breitscheid. 

Breidenbach  Oberhessen  sw.  Biedenkopf 
dieses?  (Bredenbahc,  -bach;.  Arnold 
y.  —  1256,  140.  Gerlach  v.  -ritter 

1296,  614. 

Breidenbach  ssw.  Fulda  bei  Scblnchteni 
(Breiten-,Breyten-,Breitembacli .  Hm- 
mann  v.  —  bttrger  u.  Siegfried  t.  - 
Bcheffe  zu  Gelnhausen  1264—1276,  '^i 
325. 

Breidenlo  wÜstung  Waldeck  bei  Wildm- 
gen  (Breiden-,  Breiden-,  Breden-,  Bre- 
tenlo).  Heinrich  v.  —  scheffe  zaFeli- 
berg  1286—1290,  458.  504.  514.  Riper 
y.  —  bürger  zu  Felsbei^  1289-129J 
504.  514.  568. 

Breitenau  a.  d.  Fulda  s.  Caasel,  B«Kdiet- 
mOnchskloster  (Breidenowe)  U\,  - 
abt:  Heinrich. 

Breitenbach,  Ober-  u.  Nieder-,  ssw.  AL*- 
feld  (Breden-,  Breitenbach) .  Elüu t- 
ritter  zu  Alsfeld  1266—1272,  224,  r: 

Breitenbach  wttstung  Oberhessen  i 
Trevsa  bei  Dit  tershausen ;  dieses  ?  BI^ 
deuDach).  Heinrich  v.  —  1269,  249. 

Breitenbach  s.  auch  Breidenbach. 

Breitscheid  w.  Herbom  (Bredinscheit;] 

Bretenlo  s.  Breidenlo. 

Breuberg  Hess.  prov.  Starkenbnig  l 
Neustadt  (Bruberg).  Eberhard  BeiiT 
—  ritter  1276,  325.  Geriach  Beiz  ir 
329. 

Bringhausen  Niederhessen  sw.  Fnsko- 
berg  oder  B.  nnO.  Frankenberg  (Brot- 
chusen,  -  neckvsen).  0.  v.  —  zu  Fria* 
lar  1295,  595.  Volpert  v.  —  1294, 5H 

Bromskirchen  Oberhessen  nnw.  Bttto- 
berg  (Vromoldeskyrchen).  pftne 
y.  Gershausen. 

Bruberg  s.  Breuberg. 

Bruccardus  s.  Burkard. 

Bruderman.    Albert  bttrger  zu  Wetziv 

1297,  622. 

Brttok  wttstung  Oberhessen  ö.  Amönd)!?: 

(Brucka,  Bruke)  421.  590. 
Brundel,  Brundelli.    Andreas  ritter  i 

burgmann  zu  Marburg  1236—1264.  >^ 

84.  93.  101.  103.  110. 137.  160. 166. 3>: 

553.   014.    Konrad  ritter  1292-12^ 

553.  614. 
Brunechusen  s.  Bringhausen. 
Bruneswic  s.  Braunschweig. 
Brungershausen  Oberhessen  sw.  Wettr 

(Brungershusen)  511.  539. 
Bruning  (Brvning,   Bruningi).    HartsM 

scheffe  zu  Marburg  1296,  611.  Wieg» 

scheffe  zu  Marburg  1288—1296.  K^ 

553.  614. 
Bruningsberg  wttstung  nnw.  Wetzlar  bd 

Bechlingen  (Brünicgesberg)  638.  -df 

wohner:  Wiegand. 
Bruno,  Bräno,  (zu  Fritzlar?)  1219, 6.- 

truchsess  (des  abtes  y.  Henfeld?  12S. 


J 


BninoniB —  Bnaeck. 


499 


10.  —  V.  Allendorf.  —  v.  Kerstenhau- 
sen.  —  magister,  canon.  zu  Fritzlar 
(1219),  5.  —  V.  Gerwinahain  ritter.  — 
deutscho.-bmder  (zn  Griefstedt)  1277, 
328.  —  Y.  Heimbach  ritter  u.  Zieffen- 
hainischer  truohsess.  —  v.  Hohenfels. 

—  y.  Leiderstädt  scheflfe  zu  Amöne- 
bnrg.  —  deutscho.-prieater  u.  p£ürrer 
zu  Marburg  1287—1295,  484.  526.  604. 

—  biBchof  V.  Naumburg  1287,  472.  — 
Unruh  ritter  zu  Weisaensee.  —  v.  Win- 
terscheid. 

Brunonis.  Konrad  Bcheflfe  zu  Casael  1293, 

564. 
Brunshom  b.  Braunshom. 
Brunenwels  s.  Braunfels. 
Brftnicgesberg  s.  Bmningsberg. 
Br&no  8.  Bruno. 
Bttbenhain  wÜstung  Niederhessen  ssw. 

Jesberg.  Konrad  v.  —  zu  Fritzlar  1287, 

478. 
Buch  rgbz.  Leipzig  bei  Leisnig,  Cisterc.- 

mOnchskloster  (B&ch).  abt:  B. 
Bucheide  s.  Bttchel. 

Buchen  ruine  nw.  Hanau  bei  Wachen- 
buchen (Bfichen).  Friedrich  v.  —  ritter 

1276,  325. 
Buchenau   Oberhessen    so.    Biedenkopf 

(Buchinowe).  Peter  v.  —  ritter  1275, 

315. 
Buchesecko  s.  Buseck. 
Budeke  s.  Bödecken. 
Büchel  rgbz.  Merseburg  sw.  Heldrungen 

(Buchelde)  133.  496.  574.  641. 
Büdingen  nnw.  Gelnhausen  (B&tin-,  Budin- 

gin,  Bue-,  B^tingen,  B&thingin,  Butin- 

gen,  Budinchen,  B&dingin)  28XXXIX. 

—  Konrad  y.  —  deutsche. -bruder  u. 
comthur  zu  Marburg  1236—1264,  56. 
75.  79.  90.  149.  152.  200.  GerUich  v.  — 
1211,  3. 

Buerchen.   Hilla  zu  Seelheim  1296,  610. 

Büren  sw.  Paderborn  (Buren,  -rin).  v.  B.: 
B(erthold)  und  T(itmar)  (1214—1220), 
4.  B(erthold)  (1240),  64. 

Bulcigesieibe  s.  Bilzingsleben. 

Bulkindorf  8.  Burkendorf. 

Buman.  Heinrich  einwohner  zu  Aslar 
1298,  638. 

Bvnrode  s.  Bonnrode. 

Bübisheim  s.  Biebesheim. 

Buch  8.  Buch. 

Buchen  s.  Buchen. 

Büchesecke  s.  Buseck. 

Büdingin  s.  Büdingen. 

Bürbach  s.  Bauerbach. 

Bürcarsvelde  s.  Burkhardsfelden. 

Burken  8.  Borken. 

B&sinsheim  s.  Bosenheim. 

Bütingin  s.  Büdingen. 

Burbach  s.  Bauerbach. 

Burbach  nw.  Hachenbui^?  oder  ssö.  Sie- 
gen? oder  Bauerbach  (s.  d.)?  (Bnrg- 


pach,  Borbach).  Gerhard  y.  —  (1232), 
28  m.  —  pforrer :  Adolf. 

Burcardus  s.  Burkard. 

Buroh  s.  Burg. 

Burchardus  s.  Burkard. 

Burchartisfeldin  s.  Burkhardsfelden. 

Burchene  s.  Borken. 

Burchvsa  s.  Burghausen. 

Burekendorf  s.  burkendorf. 

Bvrckeshusen  s.  Bortshausen. 

Buren  s.  Beuem  u.  Büren. 

Burg  n.  Herbem  (Burch).  Johann  v.  — 
scheffe  zu  Herbem  1269,  247. 

Burgau  wnw.  Augsburg  (Burg^).  mark- 
grafv.  -  1231,  23. 

Burgau  s.  Jena  a.  d.  Saale  (Bergowe). 
Hartmann  v.  —  1221,  10. 

Burghasungen  s.  Hasungen. 

Burghausen  a.  d.  Salzach  ö.  München 
(Burchvsa).  maut  (muta)  583. 

Burgholdinghausen  s.  Holdinghausen. 

Burgpach  s.  Burbach. 

Burkard  (Burchardus,  -cardus,  Bruc- 
cardus)  dominikanen>rior  1254,  127.  — 
zu  Anzefahr  1259 ,  160.  —  y.  Bende- 
leben ritter.  —  graf  y.  Bilstein.  — 
höriger  zu  Burkendorf  1279,  362.  — 
graf  y.  Valkenstein.  —  graf  y.  Lauter- 
berg. —  bischof  y.  Lübeck  1286—1287, 
460.  472.  —  y.  Marburg  mtfnch  zu 
Haina. —  deutsche.  -  comtnur  zu  Mar- 
burg 1281,  398.  —  Münzer  scheflfe  zu 
Weissensee. — y.  Schwanden  deutscho.- 
hochmeister.  —  propst  zu  Weilburg 
1249,  92. 

Burkardi  (Bor-,  Burchardi).  Konrad 
scheffe  zu  Gudensberg  1290—1292, 509. 
548. 

Burkendorf  wfistung  Oberhessen  nö.  Kir- 
torf  bei  Ruhlkirchen  (Burhchen-,  Bul- 
kin-,  Bureken-,  Borchendorf)  344.  355. 
361.  —  bauera:  Amold.  Hermann.  — 
hörige:  Adelheid.  Burkard.  Konrad. 
Kunigunde.  Gemand.  Gertrad.  Hed- 
wig. Heiburg.  Hermann.  Ludwig. 
Mechthild.  Myenze.  Siegfried. 

Burkhardsfelden  ö.  Giessen  (Burchartis- 
feldin, Bürcarsvelde).  v.  B. :  Ditmar 
1267,  231.  Eckard,  Hiltwin  ritter,  Ru- 
dolf richter  1281,  395. 

Bursa  s.  Borscha. 

Buseck,  Alten-,  onö.  Giessen  (Buchesecko, 
Bochesekke,  Buckese...,  Buchesecke, 
-seckin ,  Bfichesecke ,  -secken)  395.  — 
y.B.:  Konrad  1262, 186.  Eckard  ritter, 
burgmann  zu  Giessen  1262—1281 ,  186. 
312.  313.  321.  330.  353.  395.  Elisabeth 
geb.  y.  Wehrda  1297,  625.  Friedrich 
Fleschemunt  1262, 186.  Gemand  ritter, 
burgmann  zu  Giessen  1275,  312.  313. 
Gertrad  1262,  186.  Gottfried  1297,  625. 
Hartmann  ritter  1276—1281,  321.  395. 
Johann  Mönch  ritter  1262, 186.  Johann 

32* 


500 


BasüiBheim — Cappel. 


ritter  1276—1281,  323.  395.  Johann 
1281,395.  Pauline  1275,  312.  Ruzer 
ritter,  burgmann  zu  Giessen  1275 — 
1281,  312.  313.  321.  330.  395.  Senand 
1250)  99.  Senand  ritter,  burgmann  zu 
Giessen  1262—1284,  186.  215.  267.  312. 
321.  330.  395.  430.  —  Siegfried  bürger 
zu  Gelnhausen  (1259—1267),  159.  — 
pfarrer:  Siegfried. 

Businsheim  s.  Bosenheim. 

Buteler  s.  Buttlar. 

Butingen  s.  Büdingen. 

Buttelstedt  n.  Weimar  (Botelstete)  392. 

Buttlar  Sachs.-Weimar  n.  Geysa  (Buteler) 
28XIX.  —  pfarrer  (1232),  28XIX. 

Buweiler  ssö.  Trier  (Bowilre).  Arnold  v. 

—  domcanon.  zu  Trier  1276,  322. 

C  und  Ü. 

G.  V.  Bringhausen  zu  Fritzlar.  —  erz- 
bischof  V.  Oöln  s.  Konrad.  —  prior  zu 
Hardehauaen  1235, 50.  —  bischof  v.  Hil- 
desheim  b.  Konrad.  —  v.  Hohenhart 
domcanon.  zu  Speyer. —  prior  zullben- 
Btadt  1263,  196.  —  burggraf  v.  Nürn- 
berg. —  V.  Setia  päpstlicner  Schreiber. 

—  Y.  SOmmerda  burgmann  zu  Weis- 
sensee.  —  v.  Staufen.  —  Wildefuer 
deutscho.-bmder  zu  Flörsheim. 

Kaboldus  v.  Ehringshausen. 

Kacceman  s.  Elatzmann. 

Kadirenbiegen,  -inbe^e ,  gut  Oberhessen 
onö.  Kirohhain  bei  Langenstein  250. 
274. 

Käfemburg  ruine  Schwarzb.-Sondersh. 
8(5.  Arnstadt  (Keyemberc,  Kheuem- 
berch).  grafen  v.  — :  Albert  1225, 13. 
Günther  d.ä.  1281,  396. 

Kämmerer  (Camerarius).  Dietrich  y.  Mühl- 
hausen  1273,  289. 

Cagli  s.  Urbino  (Callensis).  bischof:  Wil- 
helm. 

Gahelhard  zu  Amöneburg  s.  Weiss. 

Kaiserslautem  Bayern  Pfalz  (Lutrea) 
305. 

Kaiserswerth  am  Rhein  nnw.  Düsseldorf 
(Wer da)  91. 

Kalb  (Vitulus,  Galyb,  Uitulus,  Kalp,  Vit- 
tulus,  Galp).  Volpertritter  1274— 1296, 
299.  380.  412.  461.  511.  590.  614.  Gisel- 
bert  ritter,  burgmann  auf  Kalsmunt  1 288, 
486.  Heinrichritter  1296, 614.  Hermann 
ritter  1274—1292,  299.  380..  381.  383. 
433.  461.  492.  553.  Ludwig  ritter  1274 
—1297,299.  380.  381.  383.  433.  461. 
578.  614.  627. 

Kalb  (Kalfj.  Hermann  y.  Weitershausen 
1260,  166. 

Kalb  (Vitulus ,  Kalb)  WiseguckeVs  söhn, 
burgmann  zu  Grünberg  1277,  344.  — 
schwestermann  des  Hugo  Hesse  (der- 
selbe?) 1279,  363. 


Kalb  in  Thüringen  (Vitulus,  Calp) .  Kon- 
rad 1272,  275.  Ulrich  1297.  632. 

Caldem  wnw.  Marburg  (Cal-,  Kai-,  Chal- 
deren) .  berg  483.  —  Cisterc.  -  nonnen- 
kloster  483.  511.  539.  übtiasinnen: 
Elisabeth.  Mechthild. 

Kalesmunt  s.  Kalsmunt 

Galhard.  Ludwig  scheflfe  zu  Alsfeld^  1263, 
198 

Calyb  s.  Kalb. 

Gahsmunt  s.  Kalsmunt. 

Galle  scheffe  zu  Felsberg  1275,  318. 

Gallensis  s.  Gagli. 

Kalore  metzger  zu  Wetzlar  1288,  490. 

Galp  s.  Kalb. 

Kalsmunt  bürg  über  Wetzhu*  (Kais-,  Cals- 
munt,  -mänt,  -munth,  Kalea-,  Calis-. 
Ghalsmunt ,  -mynt) .  y.  K. :  Konntd 
edelkn.,  D.,  Elisabeth,  G.,  H.,  Ortoif 
ritter  u.  burgmann  auf  K.  1272,  276. 
Dimar  ritter  u.  burgmann  auf  K.  1255 
—1291,  129.  199.  276.  288.  303.  36o. 
370.  399.  429.  465.  470.  486.  489.  53o. 
566.  Heinrich  canon.  zu  Wetslar  12T6 
—1279,  276.  370.  Heinrich  pfarrer  za 
Oberwetz  f  1298,  640.  Mechthild  geb. 
y.  Blasbach  1255—1282,  129.  288.  303. 
360.  370.  399.  Vgl.  y.  Harburg  gen. 
y.  K.  —  burgmannen :  Brandan.  Kalb. 
y.  Kalsmunt.  y.  Grüfte!,  t.  Dembacli. 
y.  Garbenheim.  Halber  v.  Cleeberg. 
Lesche.  y.  Linden.  Rote.  —  Siegel  der 
burgmannen  146.  190.  199.  330.  3o4t. 
399.  429.  486.  640. 

Galyi  nnw.  Gapua  (Galuensis).  biachof: 
Basilius. 

Gamerarius  s.  Kämmerer. 

Gammerstein  s.  Nürnberg  bei  SchwabacL 
Ramung  edler  y.  —  1272,  276. 

Kamphis  wttstung  Niederheasen  ö.  Lich- 
tenau 7.  9. 

Kanewerfin  s.  Gannewurf. 

Ganis  s.  Hund. 

Gannes  in  Apnlien  (Gann-,  Oanensis  . 
bischof:  Theobald. 

Gannewurf  a.  d.  Wipper  rgbz.  Merseburg 
sw.  Heidrungen  (Kanewerfin,  -fen]  59it. 
—  Eckard  y.  —  ritter  1282, 400.  Eckard 
u.  Heinrich  y.  —  1293,  574.  —  erzprie- 
ster:  Heinrich. 

Ganto ,  Kanto.  Gumpert  scheffe  zu  Mar- 
burg 1254—1260,  121.  149.  170. 

Gapaccio  sO.  Salemo  (Gapaduaquensis. 
bischof:  Johann. 

Gapela,  Gapella  s.  Gappel. 

Kaphel  s.  Kuppel. 

Kapile  s.  Gappel. 

Gappel  s.  Marburg;  wol  dieses  (CapelU. 
Cappella,  Gapela).  benannte:  Guds 
(1 232) ,  28  XXXn.  Hermann  deutscho.- 
bruder  zu  Marburg  u.  amtmann  des 
landgrafen  y.  Hessen  1284,  435.  Rein- 
hard deutsche. -bruder  zu  Marburg  q 


i 


Gappel — Christine. 


501 


Vorsteher  derkapelle  magisterKonrads 
V.  Marburg  1248—1254,  90.  96.  105. 
106.  112.  121. 

Capj;>el,  Spiea-,  Oberheasen  n(5.  Ziegen- 
hain  (Capella).  Praemonstr.  -  mönchs- 
kloster.  äbte  (1232],  28.  1294,  585.  — 
PraemonBtr.-nonnenkloBter  78.  propst  .* 
0. 

Cappel,  Wald-,  Niederhessen  wsw.  Esch- 
wege (Kapile,  Cappele,  Capele,  Ea- 
Sella).  V.O.:  Eckard,  Eckard,  Johann, 
utta  1273,  294.  Gerlach  1294,575. 
Guta  1261,  175.  Siegfried  1261,  175. 
176.  294. 

Kappelen  s.  Ktippel. 

Caputius.  Petrus  cardinaldiac.  s.  Georgii 
ad  Yelum  Aureum  u.  päpstl.  legat  1247 
—1254,  83.  127, 

Karben  s.  Friedberg  (Garben) .  Rupert  v. 
-  burggraf  zu  Friedberg  1270,  252. 

Karl  (Karulus)  einwohner  zu  Kirchritte 
1292,  552. 

Karlbach  Bayern  Pfalz  w.  Frankenthal 
(Karrelabach)  114. 

Karthause  s.  Eppenberg. 

Karulus  s.  Karl. 

Gasdorf  Niederhessen  sw.  Homberg  10. 

Gaserta  (Vecchia)  nnO.  Neapel  (Gaser- 
tanus).  bischof:  Azo. 

Gassei  (Gassele,  Gasle)  485.  635.  —  Adel- 
heid u.  Isentrud  v.  —  nonnen  zu  Weis- 
senstein  1285,  451.  —  kloster  Ahne- 
bergs, d. — bürgern,  scheffen:  Bemonis. 
Brunonis.  Gonradi.  v.  Tonin.  de  Foro. 
y.  Geismar.  v.  Gudensberg.  Heyden- 
rici.  Leonis.  v.  Bamershausen.  Kein- 
hardi.  Sidenswanz.  Simon.  —  geldwäh- 
rung  452.  —  stadtsiegei  564. 

Gassenburg  berg  bei  Marburg,  jetzt  Kirch- 
spitze 42. 

Kastellane.  Hartmut  scheffe  zu  Alsfeld 
1280,  385. 

Katherina  geistliche,  tochter  des 
deutscho.-bruders  Reinhard  zu  Grief- 
stedt  1289,  499. 

Katzenberg  nw.  Alsfeld  (Kazenberg).  ge- 
richt  356. 

Katzenfurth  nw.  Wetzlar  (Gazzinuurth, 
-vort,  Kazzen-,  Gazen-,  Gatzinfurt, 
Catzenvort ,  -fürt,  -vurt ,  Katzenuorht, 
Gatzinfurd ,  Kazzenwrt)  561.  —  v.  K.: 
Berthold  schwertfeger  zu  Wetzlar  1288, 
490.  Konrad  scheffe  zu  Wetzlar  1293 
—1298,  560.  561.  621.  629.  638.  Eber- 
hard deutscho.-bruder  zu  Marburg  1293, 
561.  Heinrich  scheffe  zu  Wetzlar  1272 
—1285,  267.  303.  312.  330.  349.  350. 
399.  430.  454. 

Katzmann  (Kacceman).  Heinrich  scheffe 
zu  Fritzlar  1290,  512. 

Kaufungen,  Ober-  u.  Nieder-,  osö.  Gassei 
(Goyffungen).  Heimung  v.  — 1275,  309. 

Kazenberg  s.  Katzenberg. 


Gazzinuurth  s.  Katzenfurth. 
Gegenhagen  s.  Ziegenhain. 
Kehna  sw.  Marburg  (Kene).  Rudolf  v.  — 
1250,  101. 

Kelbra  wsw.  Sangerhausen  (Kelbera)  339. 
—  Hunold  V.  —  ritter  1277—1282,  339. 
377.  400. 

Gelerarius.  Bernhard  priester  zu  Fritzlar 
1293—1295,  565.  591. 

Gelestinus  s.  Goelestin. 

Gella  s.  Zell. 

Gellario,  de,  zu  Frankenberg.  Eberhard 
bürger  1281,  394.  Ludwig  scheffe  1291, 
520. 

Gellerarius.  Wiegand  scheffe  zu  Homberg 
1294,  677. 

Gellingen  s.  Zellingen. 

Kemnadenberg  wüstung  Oberhessen  (5. 
Kirtorf  (Kemmenadeberg)  419. 

Kene  s.  Kehna. 

Genre  s.  Zennem. 

Keppelremule  mühle  bei  Marburg  646. 

Kerchberch  s.  Kirchberg. 

Gere.  Hartmann  bauer  zu  Seelheim  1286, 
461. 

Kerlingere.  Gottschalk  bttrger  zu  Erfurt 
1251,  108. 

Kernbach  nw.  Marburg  (Keurenbach). 
Hermann  V.  —  1282,  401. 

Kerstengerode  (Kerstlingerode  so.  Göt- 
tingen ?) .  Heinrich  v.  —  decan  zu  Fritz- 
lar 1275—1279,  309.  333.  365. 

Kerstenhausen  ssw.  Fritzlar  (Kyrsten- 
husen)  529.  —  Bruno  v.  —  1291, 534. 

Gesar.  Konrad  scheffe  zu  Fritzlar  1290, 
512. 

Kesselbach  wüstung  bei  Amöneburg  (Kes- 
zelbach)  614. 

Kesterburg,  jetzt  Ghristenberg,  berg- 
kirche  n.  Marburg  bei  MÜnchhausen 
(Kesterburch,  -bürg),  decan:  431.  434. 
Gebhard. 

Keszelbach  s.  Kesselbach. 

Kettenheim  Rheinhessen  s.  Alzey.  Johann 
V.  —  ritter  1280,  376. 

Keurenbach  s.  Kernbach. 

Kevemberc  s.  Käfemburg. 

Ghalderen  s.  Galdem. 

Ghalsmvnt  s.  Kalsmunt. 

Kheuemberch  s.  Käfemburg. 

Ghigelhus  s.  unter  Gelnhausen. 

Khindelbrucche  s.  Kindelbrück. 

Ghirkhain  s.  Kirchhain. 

Ghomre  s.  KOmer. 

Ghristenberg  s.  Kesterburg. 

Ghristian  (Gristanus,  Gristianus]  1272, 
275.  — 1287,477.— v.Gölleda  deutscho.- 
bruder  (zu  Griefstedt).  —  bürger  zu 
Fritzlarf  1277, 343.  — v.Holbach  ritter. 
— Luppim.  —  erzbischof  v.  Mainz  1249, 
95.  —  bischof  V.  Samland  1281—1295, 
397.  405.  416.  472.  597. 

Ghristine  (Gri-,  Kirstina)  v.  Kölschhausen 


r 


502 


Cbiineg;andi8 — Knibo. 


bürgerin  zn  Wetzlar.  —  wittwe  des 
schultheissen  Richwin  za  Alsfeld  1278 
—1279,  355.  361.  — Schereren  zu  Wetz- 
lar. 

Chnnegandis  s.  Knnigonde. 

Cbnr  (Curensis).  bischof:  Friedrich. 

Cyena  s.  Cina. 

C^genberg  s.  Ziegenber^. 

Cigenhagen  s.  Ziegenham. 

Kylian.  Wiegand  Bürger  zu  Hersfeld  1256, 
136. 

Clna(Cyena,  Cyna)  znBesse  1292,548.-- 
begine  zu  Marburg  1279,  369. 

Eincinbach  s.  Kinzenbach. 

Kindelbrttck  n.  Weissensee  (Rhindel- 
bmcche,  Eindelbruckin ,  -cken,  Kyn- 
delbrucken)  14.  524.  558.  —  kirche  u. 
patronatsrecht  372.  612.  615.616.637. 

—  pfarrer :  v.  Hersfeld.  Meinhard. 

Kint.  Euno  v.  Bracht  1265,  212.  ^ 

Cinthanc  s.  Ziegenhain. 

Kinzenbach  w.  Giessen  (Kinzen-,  Kincin- 
bach)  530. — V.  K.:  Konrad  ritter,  burg- 
mann zu  Giessen  1275^1288,  312.  313. 
321.  353.  430.  486.  Bicholf  ritter  1288, 
486. 

Kippe.  Siegfried  scheffe  zu  Alsfeld  1277, 
335. 

Cipura.  Heinrich  bttrger  zu  Worms  1252, 
114. 

Kirchagin  s.  Kirchhain. 

Kirchberg  nnO.  Fritzlar  (Kirchberg,  Kir- 
berc)  510.  —  messruthe  450. 

Kirchberg  wnw.  Sondershausen  (Kirc-, 
Kirch-,  Kerchberch).  grafen  v.  — :  (jos- 
mar  1207,  1.  Gosmar  1277,  339.  Hein- 
rich 1293,  558. 

Kirchditmold  s.  Ditmold. 

Kirchdorf  s.  Kirtorf. 

Kirchhain  (5.  Marburg  (Chirkhain ,  Kirh- 
hayn ,  Kirhen ,  Kynchhagen ,  Kirchain, 
Kirchagin,  Kyrchain ,  Kirhain ,  Kvrch- 
agen,  Chirchan,  Kyrchayn,  Kyrcheyn, 
Kyrchan)  115.  177.  253.  386.  389.  402. 
427.  582.  587.  602.  625.  —  benannte : 
Berthold,  Herwig  1282,  402.  Dietrich, 
Gumpert ,  Johann ,  Wiegand  zu  Fritz- 
lar 1287,  478.  —  vogtei  75.  —  hörige: 
Friedrich.  Giselbert.  Hedwig.  Hedwig. 
Ida.  Ludwig.  Mechthild.  Mechthild 
wittwe  des  schul theissen  Heinrich,  v. 
Kadenhausen.  Reinbold.  Schwertfeger. 

—  müUerin:  Gertrud. — pfarrer:  Hei- 
denrich.  —  schul  theissen :  Grerlach. 
Heinrich.  —  zehnte  603. 

Kirchheim  Bayern  Pfalz  am  Donnersberg 
'Kircheim).  Kranich  u.  Sigelo  v.  — 
1253,  119. 

Kyrchrytthe  s.  Ritte. 

K^chselhem  s.  Seelheim. 

Kirdorf  s.  Kirtorf. 

Kirhen  s.  Kirchhain. 


Kyrman.  Mengot  1251,  105. 

Kirsch  onö.  'Mer  (Kirs).  Gerhard  v.  — 
Schreiber  der  Trierer  curie  1276,  322. 

Kyrstenhusen  s.  Kerstenhanaeii. 

Kirstina  s.  Christina. 

Kirtorf  Oberhessen  wnw.  Alsfeld  !Kir- 
dorf,  Kirhtorf,  Kirch«,  Elircdorf,  Kire-, 
Kyrcdorph,  Kirthorph)  314.  —  v.  K  : 
Kunigunde,  Elisabeth,  Enfemia,  V<^ 
pert.  Heinrich,  Isentmd,  Sophie  1279. 
366.  Volpert  ritter  1256—1279,  135. 1Ö6. 
366   Siegfried,  Sophie  1294,  589. 

Cisa  Kule.  —  Heinrich  —  zu  Anzefahr 
1259,  160. 

Cistercienser.  klöster:  Amsborg.  Bild- 
hausen. Buch.  Caldem.  Eberbacn.  Fran- 
kenhansen.  Georcenthal.  Haina.  Ma- 
rienbom.  Netze-  Otterberg.  Ramsen.  — 
manche  34. 

Gy  thercusin  wÜstung  Oberhessen  w.  Bao- 
schenberg.  Heinrich  v.  —  scheffe  zu 
Rauschenberg  1260,  167. 

Clara  y.  Bortshausen. 

Glas  s.  Nicolaus. 

Glawe.  Albert  ritter  u.  burgmann  za  Soe- 
dershausen  1295,  594. 

Clawe.  Eckard  u.  Irmtrud  v.  Marburg 
1248,  90. 

Clebhusen  wttstung  bei  Weissensee  405. 

Clee  nebenfl.  der  Lahn  (Cle)  313. 

Cleeberg  ssö.  Wetzlar  (Cleberg,  -bereh, . 
V.  C. :  Kuno  u.  Hermann  s.  Halber. 
Erwin  s.  Fleisch.  Heinrich  (1232),  28EL 

Cleen,  Ober-  u.  Nieder-,   so.   Wetzlar 
(Clene,  Cle)  284.  Nieder-  (inferior  C. 
530. 

Klein  nebenfl.  der  Ohm  (Glene)  389. 

Klein,  Nieder-,  Oberhessen  so.  Elirchhain 
(Gleine).  Hartmann  v.  —  scheffe  zn 
Rauschenbe^  1280,  379.   Vgl.  Gleen. 

Kleinenglis  s.  Englis. 

Clemens  Johannitermeister  in  Deutsch- 
land, Böhmen,  Mähren  u.  Polen  1251. 
104. 

Clene  s.  Cleen. 

Clette.  Hartmann  bürger  zu  Amöneboi^ 
1285— 129ü,  446.  610. 

Klettenberg  nw.  Nordhausen  (Cletten- 
berg).  Berthold  v.  — canon.  zu  Halber- 
stadt 1283,  417. 

Climbach  nö.  Giessen  bei  Treis  a.  d.  L. 
(Clintbach)  240. 

Clinkhard.  Heinrich  bürger  zu  Franken- 
berg 1295,  602. 

Clitberg  s.  Gleiberg. 

Clouelouchesdorph.  magister  Konrad  v. 
—  canon.  zu  Merseburg  1255,  130. 

Ciusinhere.  Rudolf  1274,  298. 

Knatz,  Knaz,  zu  Beltershausen.  Meingoz 
1251-1252,  106.  112.  Rudolf  1251  — 
1254,  106.  121.  Witrad  1252  — 1254, 
112.  121. 

Knibo  (Cnibe,  Knibo,  Knybo)  v.  Melnau 


Knöringen — Konrad. 


503 


ritter.  — v.  Qneckborn  ritter,  burgxnann 
ZQ  Grilnberg. 

Knöringen  Bayern  Pfalz  nnö.  Landau 
(Knoringin ,  Cnoringen ,  Cnuringin, 
-gen).  Ebelin  v.  —  ritter  1253,  119. 
IHrich  V.  —  1221,  12.  92.  119. 182.  242. 

Enotte.  Wilhelm  zu  Wetzlar  1271,  263. 

Gnuringin  s.  KnOringen. 

KnTt.  Hermann  ritter  1288,  494. 

Goblenz  (Confluentia,  -cia).  st.  Gastor. 
Bcholast.  1247,  83.  —  deutsches  haus 
124. 150.  322.  463.  475.  comthure :  Lud- 
wig. Mathias.  —  st.  Florin.  propst 
1297,  630. 

Kobold.  Heinrich  1256,  135. 

Godebert  s.  Gottbert. 

Köddingen  Oberhessen  s.  Romrod  (Co- 
dinghin)  224. 

Gölbe  n.  Marburg  (Gulbe).  hörige:  Hed- 
wig 1271,  264.  Mechthild  1275,  311. 

Goelestin  (Gelestinus)  III.  papst  1190  (!), 
649. 

Gölleda  rgbz.  Merseburg  wnw.  Eckarts- 
berga  (Co-,  KoUede).  y.  G. :  Christian 
deutscho.-bruder  (zu  Griefstedt)  1277, 
328. 339.  Konrad  ritter  1280—1298, 377. 
496.  536.  559.  641.  Ernst  1277,  339. 
Heinrich  ritter  1277—1298,  328.  339. 
377.  384.  400.  496.  641.  Markwart 
1277,  339. 

Ctfln  (Colonia)  28  X.  —  erzbischtffe*:  (1214 
—1220),  4.  C(onrad).  (Heinrich).  Sieg- 
fried. —  geldwährung  19.  94.  134.  139. 
166.  170.  181.  182.  186.  238.  245.  253. 
263.  283.  327.  368.  382.  407.  410.  454. 
468.  486.  552.  561.  607.  612.  622.  —  st. 
Gereon,  canon.  :  v.  Solms.  —  erzbi- 
schöfl.  marschall  1276,  326.  —  st.  Pan- 
taleon.  abt,  schirmer  der  deutscho.- 
privilegien  in  Deutschland  1285—1288, 
453.  490.  491.  —  provinz  73.  —  st.  Se- 
verin.  thesaurar  1260,  168,  171. 

Eölschhausen  nnw.  Wetzlar  (Kulshusen). 
Emmerich  u.  Christine  v.  —  bürger  zu 
Wetzlar  1285,  454. 

Königsberg  nw.  Giessen  (Kune-,  Kuni- 
gisberch,  Koeningesberg).  bürg  165.  — 
grafen  v.  —  s.  Solms. 
Kömer  wnw.  Mühlhausen  (Chomre, 
'  Komre,  Cornere,  Comre).  v.K. :  Kon- 
rad ritter,  burgmann  zu  Sondershausen 
1295,  594.  Gottfried  deutscho.-com- 
thur  zu  Griefstedt  1288—1294,  496.  508. 
536.  551.  581.  Heinrich  1225,  13. 

Coyffungen  s.  Kaufungen. 

Koil.  Eckard  bttrger  zu  Marburg  1290, 507 . 

CoTuradus  s.  Konrad. 

Kois.  Heinrich  metzger  zu  Herbom  1296, 

607. 
Kolbe  (Colbo).  Menget  y.  Ebsdorf  1272, 

270. 
Kolbe  zu  Marbui^  (Colue,  Kolbo) .  Eckard 


scheffe  1257,  149.  Volpert  ritter  1290, 
511. 

Kolbendensel  (C^lbindensel)  s.  Bellers- 
heim. 

Colbo  s.  Kolbe. 

Kolgenstein  Bayern  Pfalz  nÖ.  Grünstadt 
(Kolgistein)  256. 

Kolinhusen  s.  Kolnhausen. 

Colle,  de.  Konrad  1271,  259.  Hartmut 
1294,  589.  Rudolf  scheffe  zu  Trevsa 
1283—1287,  422.  481. 

Collede  s.  Cölleda. 

Kolnhausen  wÜstung,  jetzt  Kolnhäuser 
hof,  Oberhessen  sw.  Lieh  (Kolinhusen). 
Erwin  v.  —  ritter  1297,  621. 

Kolre.  Ernst  1285,  453. 

Golue  s.  Kolbe. 

Comes  s.  Grebe. 

Compostella  in  Spanien  (Compostolanus) . 
erzbischof:  Roderius. 

Conegundis  s.  Kunigunde. 

Confluentia  s-  Coblenz. 

Connefeld  a.  d.  Fulda  ssö.  Melsungen 
(Connevelt).  Herwig  v.  —  1220,  9. 

Cono  s.  Kuno. 

Konrad  (Cun-,  C^n-,  Con-,  Cvn-,  Cun- 
radus,  Conrati  Coyn-,  Cüradus)  1250, 
101.  —  Priester  (1232),  281.  —  schäfer 
1265,  215.  —  schultheiss  1287,  467.  — 
Aden  bürger  zu  Fritzlar.  •—  v.  Alsfeld 
scheffe  zu  Treysa.  —  v.  Amelunzen 
dominikaner  zu  Warburg.  —  v.  Anze- 
fahr.  —  V.  Aroideshausen.  —  zum  Bart 
bürger  zu  Strassburg.  —  v.  Bauerbach. 

—  V.  Beilersheim  ritter.  —  v.  Bennun- 
gen ritter.  —  Bemonis  scheffe  zu  Cas- 
sel.  —  V.  Berterode.  —  grebe  (comes) 
zu  Besse  1292,  548.  549.  gattin  Hedwig 
u.  töchter  Cina,  Kunigunde,  Elisabeth, 
Syradis  1292,  548.  —  v.  Bicken  geist- 
licher; ritter.  —  V.  Bimbach.  —  v.  Bir- 
bus.  —  Bock.  —  Bodonis  scheffe  zu 
Fritzlar.  —  v.  Borken.  —  Brundel  rit- 
ter. —  Brunonis  scheffe  zu  Cassel.  — 
V.  Bubenhain  zu  Fritzlar.  —  v.  Bü- 
dingen deutscho.-comthur  zu  Marburg. 

—  JBurkardi  scheffe  zu  Gudensberg.  — 
höriger  zu  Burkendorf  1279,  362.  — 
V.  Buseck.  —  Elalb.  —  v.  Kalsmunt 
edelkn.  —  y.  Katzenfurth  scheffe  zu 
Wetzlar.  —  Cesar  scheffe  zu  Fritzlar. 

—  V.  Kinzenbach  ritter ,  burgmann  zu 
Giessen.  —  y.  Clouelouchesdorph  ca- 
non. zu  Merseburg.  —  y.  Cölleda  ritter. 

—  erzbischof  y.  Cöln  1244,  73.  —  Kör- 
ner ritter,  burgmann  zu  Sondershausen. 

—  Kolbendensel  y.  Bellersheim  ritter. 

—  de  Colle.  —  Grawe  scheffe  zu  Wetz- 
lar. —  y.  Croppach.  —  y.  Crüftel 
edelkn.;  ritter,  burgmann  auf  Kals- 
munt. —  Krug  y.  Ziegenhain  ritter.  — y. 
Crumbach.  —  y.  Tannroda.  —  y.  Dem- 

'  bach  ritter.  —  IV.    deutscher  könig 


5  04 


Koniad. 


125],  102.  —  deutscho.-hochmeister 
1258,  152.  —  landgraf  v.  Thüringen  u. 
deutscho.-hochmeister. — Dirolfi  bürger 
zu  Worms.  —  Döring  deutscho.-priester 
zu  Marburg.  —  bischof  v.  Toul  1287— 
1289,  472.  501 .  —  v.  Trebra.  —  v.  Drifr- 
dorf  scheffe  zu  Wetzlar.  —  v.  Trohe 
ritter.  —  v..Dunc  zu  Herbom.  — 
y.  Tunzenhausen.  —  v.  Tuteleiben 
{deutscho. -bruder  zu  Griefstedt).  — 
grebe  (judex  dictus  comes)  zuEbsdorf 
1250—1251,101.  105.  106.— Eyberacht 
bürger  zu  Herbom.  — y.Elben;  edelkn. ; 
ritter.  —  v.  Ellnhausen  ritter.  —  En^l- 
berti  btlrger  zu  Fritzlar.  —  v.  Englis 
bäcker.  —  v.  Eppe.  —  v.  Erdbach  höri- 
ger. —  decan  v.  st.  Severus  zu  Erfurt 
1289—1290,  500.  508.  —  v.  Erfurtshau- 
sen ritter.  —  V.  Falkenberg.  —  bischof 
V.  Verden  1286,  460.  —  v.  Feuchtwang 
deutsch-  u.  hochmeister.  —  v.  Fisch- 
born. —  V.  Fleisbach.  —  schultheiss 
zu  Flörsheim  1299,  643.  648.  söhn:  Jo- 
hann. —  Yoipurgis  bürger  zu  Fritzlar 
s.  Engelberti.  —  Vosselin  bürger  zu 
Worms.  —  Frambalc.  —  Fraz.  —  cen- 
turio  V.  Frickhofen  1285,  453.  —  zu 
Fritzlar  1219,  6.  —  custos  zu  Fritzlar 
1220,  9.  —  geistlicher  zu  Fritzlar  1287, 
478.  —  magister,  arzt  u.  bürger  zu 
Fritzlar  1275—1292,  317.  478.  513.  518. 
532.  540.  —  Fromelin  zu  Wetzlar.  — 
V.  Fronhausen;  deutscho.-bruder  zu 
Marburg;  scheffe  zu  Marburg.  —  v. 
Fulda  scheffe  zu  Gelnhausen.  —  abt  zu 
Fulda  1233—1240,  37.  51.  52.  62.  68— 
71.  —  custos  zu  Fulda  1267,  230.  — 
V.  Grerlachshain.  —  v.  Gershausen.  — 
y.  Glflitz.  —  y.  Gleichen  scheffe  zu 
Fritzlar.  —  y.  Göns  canon.  zu  Schiffen- 
berg. —  Schreiber  des  landgrafen  y. 
Hessen  u.  pfarrer  zu  Gossfelden  1280— 
1290, 381 .  434. 511.  —  (deutscho.-bruder 
zu  Griefstedt)  1248,  85.  —  zu  Grünberg 
1286,  464.  —  y.  Gudensberg  scheffe  zu 
Cassel.  —  y.  Günstedt  scheffe  zu 
Weissensee.  —  Gulden  ritter.  —  schult- 
heiss zu  Hachbom  1251, 105.  —  y.  Hain 
ritter.  —  Hama  bauer  zu  Langenstein. 

—  He^rdenrici  bürger  zu  Cassel.  — 
y.  Heimbach  Johannitermeister  in 
Deutschland.  —  y.  Herbom  deutscho.- 
priester  zu  Marburg.  —  y.  Herzhausen 

—  geistlicher  des  landgrafen  y.  Hessen 
1286,  461.  —  Schreiber  des  landgrafen 
y.  Hessen  u.  pfarrer  zu  Gossfelden 
1280—1290,  381.  434.  511.  —  y.  Heu- 
chelheim bürger  zu  Amöneburg.  — 
bischof  y.  Hildesheim  1233—1244,  36. 
43.  44.  74.  —  Hyppele  zu  Fritzlar.  — 
y.  Hohenrieth.  —  y.  Holzhausen  a.  d. 
Dautphe.  —  y.  Holzhausen  scheffe  zu 
Gudensbei^. — y .  Holzheim.  —  y.  Hom- 


berg  bürgermeister  u.  scheffe  zu  Fritz- 
lar. —  custos  zu  Honau  1237,  57.  — 
Hoppenere  bauer  zu  Bentref.  —  Höre 
Ziegenhainischer  schultheiss.  — t.  Hnn- 
dem.  —  Hurte  (zu  Herbom).  —  Hus- 
man  scheffe  zu  Alsfeld.  —  rnttller  zu 
Hutzdorf  1273,  295.  —  y.  Iba.  —  v. 
Iburg  prior  y.  st.  Paul  zu  Paderborn. 

—  y.  Lampertshausen.  ~  y.  Leimsfeld 
ritter.  —  pfarrer  zu  Lengsfeld  1235, 51. 
52.  —  Leonis  scheffe  zu  Cassel.  —  y. 
Lichtenstein.  —  y.  Liederbach  bnrg- 
mann  zu  Alsfeld.  —  y.  Linden  ritter  zu 
Alsfeld.  —  y.  Linne ;  ritter;  schultheiss 
zu  Biedenkopf.  —  y.  Linsingen  schult- 
heiss zu  Gudensberg.  —  y.  Lohn 
(deutscho.-bruder  zu  Marburg).  — y. 
Lotheim  mönch  zu  Haina.  —  Lagelin. 

—  Lümman  bürger  zu  Herbom.  — 
Lumpo  deutscho. -comthur  zu  Flörs- 
heim. —  Mainzischer  Schreiber  1264, 
200.  —  abt  y.  st.  Alban  yor  Mainz  12S9, 
503.  —  dompropst  zu  Mainz  1211,  3.  — 
y.  Mandem  deutscho.-comthnr  zu  Har- 
burg. —  y.  Marburg  prediger  u.  ketzer- 
meister.  —  (söhn  Widerolds)  y.  Mar- 
burg. —  müller  am  Grün  zu  Marburg 
1249,  93.  —  bruder  Osperts  scheffe  zu 
Marburg  1279,  359.  —  Schulmeister  zu 
Marburg  1274,  308.  —y.  Mardorf  ritter. 

—  Matz ;  yicepropst  u.  custos  zu  Fritz- 
lar. —  Meneburg.  —  y.  Merenberg.  — 
y.  Metze.  —  Milchling;  y.  Mühlheim 
ritter.  —  y.  Mommenheim  ritter.  — 
truchsess  y.  Monsheim.  —  y.  Müh  heim 
bürger  zu  Wetzlar.  —  y.  Münchhausen 
scheffe  zu  Frankenberg.  —  y.  Münch- 
hausen höriger.  —  Münzer  scheffe  zu 
Treysa.  —  Münzer  zu  Homberg.  — 
Münzer  zu  Wetzlar.  —  deutscho.-eom- 
thur  zu  Nägelstedt  1225,  14.  —  y. 
Naumburg  bürger  zu  Fritzlar.  —  höriger 
zu  Neuhof  (1230—1231),  19.  —  burg- 
graf  y.  Nümberg.  —  y.  Nürnberg 
deutschmeister.  —  y.  Nutenhoue  ritter. 

—  yogt  y.  Obemhain.  —  truchsess  y. 
Odenhausen.  —  pfarrer  zu  Odenhausen 
1256—1271,  139.  259.  —  y.  Ofleiden 
ritter.  —  gewesener  bischof  y.  Olmfitz 
1257,  147.  —  yogt  zu  Oppenheim  1239, 
61.  —  bischof  y.  Osnabrück  1282,  403. 

—  Osperti  scheffe  zu  Marburg.  —  Pan- 
kuche  scheffe  zu  Alsfeld.  —  ParouB 
ritter.  — •  Pelle  zu  Herbom.  —  Piscator 
Rufus  zu  Wetzlar.  —  deutscho.-com- 
thur  zu  Porstendorf  1225,  14.  —  Puzel 
V.  Dillenburg.  —  Bedel  höriger.  — 
Beye  scheffe  zu  Wetzlar;  bürger  zu 
Wetzlar.  —  y.  Retterode.  —  v.  Rieth 
zu  Weissensee.  —  zum  Rosenbaum 
bürger  zu  Worms.  —  y.  Rossdorf.  — 
pfarrer  zu  Rossdorf  1276,  327.  —  Rote 
zu  Fritzlar;  yicar  zu  Fritzlar.  —  y. 


Conradi  —  Groppacb. 


505 


Botenstein  ritter,  BchaltheisB  zu  Mar- 
burg. —  Rübesame  ritter.  —  v.  Rusten- 
berg  canon.  zu  Fritzlar.  —  Schellen- 
berger  btirger  zu  Wetzlar.  —  Schinde- 
leib scheffe  u.  bttrgermeister  zu  Fritz- 
lar. —  V.  Schr{$ck.  —  v.  Schwalbach 
ritter.  —  Schwerzel  zu  Willingshausen. 

—  V.  See  bttrger  zu  Erfurt.  —  v.  Si- 
chertshausen  höriger.  —  Side  zu  Wetz- 
lar. —  V.  Sümmerda  burgmann  zu 
Weissensee.  —  y.  Solms  canon.  y.  st. 
Gereon  zu  Cöln;  deutscho.-comthur  zu 
Marburg.  — dompropst  zu  Speyer  1232, 
27.  —  canon.  y.  st.  Germanus  zu  Speyer 
1232,  27.  —  canon.  y.  it.  Guido  zu 
Speyer  1232,  27.  —  Spiegel  zu  Fulda. 

—  Spora  höriger  zu  Seelheim.  —  y. 
Steckelberg  canon.  zu  Fritzlar.  — 
Steynbregere  bttrger  zu  Gudensberg.  — 
y.  Steinhaus  scheffe  zu  Marburg.  — 
Store  y.  Schwarzenborn  höriger.  — 
bischof  y.  Strassburg  1282—1287,  403. 
472.  —  Stuscenbechere.  —  Stutfoz  bttr- 
ger zu  Homberg.  —  Sweme  ritter.  — 
Vbelacker.  —  y.  Udenborn  bttrger  zu 
Fritzlar.  —  üebelwunn  bttrger  zu  Fritz- 
lar. —  y.  Uelmen.  —  y.  Ulfa  ritter.  — 
Unruh.  —  y.  ürf.  —  y.  Uschlagritter. 

—  pfarrer  zu  Walgem,  dann  zu  Winnen 
1296—1298,  618.  619.  625.  633.  634.  — 
y.  Wallenstein  ritter.  —  y.  Warmans- 
hansen.  —  Wasmudi  scheffe  zu  Fritz- 
lar. —  y.  Wehren  ritter.  —  höriger  zu 
Weiderichshansen  1271,  264.  —  y. 
Weifenbach.  —  Weiss;  zu  Amöneburg. 

—  y.  Wemswig.  —  custos  zu  Wetzlar 
1266—1273, 227.  288. — metzger,  bttrger 
zu  Wetzlar  u.  gattin  Hildegund  1285, 
440.  —  Wibel  scheffe  zu  Treysa.  — 
Johannitercomthur  zu  Wiesenfeld  1292, 
541.  —  y.  Wilnsdorf.  —  pfarrer  zu 
Winnen  s.  yorher  Walgem.  —  Wise- 
guckel  ritter.  —  y.  Wyssenfeld  Augus- 
tinermönch zu  Gotha.  —  Witzelin- 
bechere.  —  Wiza  y.  Friedensdorf.  — 
pfarrer  zu  Wolfshansen  1293,  572.  — 
Wolsac  bttrger  zu  Fulda.  —  magister, 
domscholast.  zu  Worms  1251,  107.  — 
Wurstebendel  scheffe  zu  Marburg. 

Conradi.  Heinrich  scheffe  zu  Gassei 
1288—1293,  485.  562.  564.  Hermann 
scheffe  zu  Gassei  1288—1293,  485.  564. 

Kophil  s.  Ettppel. 

Coppe.  Reinhard  1261,  175. 

Coquinam,  post,  s.  Kuchen. 

Comere  s.  Kömer. 

Comice,  de,  s.' Krähen. 

Komygel.  Eckard  1256,  139. 

Komre  s.  Kömer. 

Kfrat(Crafto,  -do.-tdo,-tho)  priester(1232), 
821.  XVI.  XVII.— y.  Bellersheim  ritter; 
Johannitercomthur  zu  Weisel.  —  y. 
Gronberg.  —  y.  Ellnhausen.  —  v.  Flörs- 


heim edelkn. —  (zu  Frankenberg)  1291, 
520.  —  Remey  y.  Gladenbach.  —  y. 
Greifenstein.  —  mttnzmeister  zu  Hers- 
feld 1256,  136.  —  y.  Hohenfels.  —  Lesch 
ritter  u.  deutsche. -bruder  zu  Marburg. 

—  y.  Nordeck.  —  y.  Rodenhausen.  — 
pfarrer  zu  Rodheim  1263,  194.  —  Ru- 
dinc.  —  Schabe.  —  y.  Schweinsberg 
ritter  u.  s.  söhn.  —  y.  Schwobach.  — 
y.  Wolfshausen. 

Krähen,  y.  der,  (de  Gornice,  y.  d.  Graben) . 
Dietrich  scheffe  zu  Grttnberg  1286, 464. 
Nicolaus  decan  zu  Wetzlar  1404,  477. 

Grainfeld  Oberhessen  s.  Herbstein  (Grei- 
genuelt,  Greginyelt).  Rudeger  y.  — 
bttrger  zu  Gelnhausen  1264—1276,  200. 
325. 

Gram.  Hartmut  y.  —  scheffe  zu  Gelnhau- 
sen (1259)— 1276,  159.  325. 

Granechsten  s.  Kranichstein. 

Granicfelt  s.  Kranichfeld. 

Kranich  (Granich)  y.  Kirchheim  1253, 119. 

Kranich  y.  Gransberg  (Grus).  Eberwin  zu 
Gronberg  1253,  118. 

Kranichbom  s.  Weissensee  (Kranichborn, 
Granichbum).  Ulrich  y.  —  burgmann 
zu  Weissensee  1274—1282,  301.  405. 

Kranichfeld  a.  d.  Hm  ssw.  Weimar  (Gra- 
nicfelt). Reinhard  y.  —  scholast.  zu 
Halberstadt  1283,  417. 

Kranichstein  (Granechsten).    Heinrich  y. 

—  canon.  zu  Schiffenberg  1287,  468. 
Krauthausen   Niederhessen    nö.    Sontra 

(Grathnsen).   Heinrich  y.  —  bttrger  zu 

Felsberg  1293,  568. 
Grawe.   Konrad  scheffe  zu  Wetzlar  1293 

—1298,  560.  629.  638.    Ludwig  1293, 

560. 
Greginfelt,  Greigenuelt  s.  Grainfeld. 
Kriegsheim     w.    Worms    (Krigesheim, 

-hem).    Siegfried  y.  —  höriger  1277— 

1299,337.  642. 
Gristanus  s.  Ghristian. 
Gristina  s.  Ghristine. 
Gritin.  Ludolf  v.  —  ritter  1280,  372. 
Groch.    Berthold   priester   (zu  Fritzlar) 

1279,  364.  Vgl.  Grnch. 
Kroffdorf  nnw.  Giessen  (Grafdorf j  28XIV. 
Groia  Albanien  bei  Skutari  (Grohensis). 

bischof:  Romanns. 
Gronbach  s.  Grumbach. 
Gronberg  am  Taunus  nw.  Frankfurt  (Gro-, 

Kronenberg),  y.  G.  (auch  y.  Eschborn) : 

Arnold,  Kraft,  Frank,  Hartmut,  Otto, 

Walther  1253,  118.    Frank  deutsche. - 

brader  zu  Marburg  1253—1266,  118. 

209. 226.  Harmnt  deutsche. -comthur  zu 

Marburg  1260— 1262, 170,  178.  180.  184. 

—  kaplan  1253,  118. 
Gronenberg  s.  Gronbe^  u.  Grttnberg. 
Groppach  wttstunj^w.  Giessen (Grappach). 

Konrad,  Heinrich,  Ludwig,  Rudolf  y. 

—  1288,  490. 


1 


506 


CxQC  —  Dalburnen. 


Crac  8.  Krug. 

Cruch  metzger  zu  Fritzlar  n.  gattin  Gru- 
zeren  1295,  591.  Vgl.  Croch. 

Grach  sohnltheiss  zu  Giessen  1276,  321. 

CrÜftel  Wüstung  Oberhessen  n.  Nauheim 
bei  Rockenberg  (Cruftele,  -  la) .  y.  C. : 
Konrad  ritter,  burgmann  auf  Kalsmunt 
1255—1277,  129.  199.  220.  276.  279. 
330.  Konrad  u.  Winter  edelknechte 
1298,  640. 

Crufdorf  8.  Kroflfdorf . 

Krug  (Crug,  Grug,  Cruc).  Konrad  ritter 
V.  Ziegenhain  1262— 1278,188.  189.  351. 

Crugho  1277,  345. 

Cruk.  Rudolf  1221,  10. 

Grumbach  ssö.  Gassei  (Gronbach).  Hel- 
wig  V.  —  1290,  515. 

Grumbach  nnw.  Giessen.  Konrad  y. 
—  1263,  194. 

Grumewach,  jetzt  Krummbogen,  theil  der 
Lahn  bei  Marburg  435. 

Grumfoiz.  Heinrich  Bcheffe  zu  Fritzlar 
1290,  512. 

Gruppach  s.  Groppach. 

Gruse.  Aba  begine ,  (Verlach ,  Mechthild 
zu  Marburg  1291,  526. 

Gruso.  Gottfried  zu  Wetzlar  1280,  382. 

Gruthusen  s.  Krauthausen. 

Kuchen,  hinter  der,  (post  Goquinam}. 
Dayid  ritter  zu  Worms  1252,  114. 

Kuppel  y.  Merzhausen  (Gupel,  Kuppel, 
Kaphel,  Kuphel,  Kupel ,  Uupv^l ,  Küp- 
pheien,  Kuppeln,  Kophil ,  Kophilen, 
Kophelen,  iMippelen) .  Kunigunde  1281, 
394.  Eckard  ritter  1267— 1 288, 237. 338. 
356.  373.  374.  394.  413.  420.  466.  487. 
Gerlach  1281,  394.  Jutta  geb.  y.  Bie- 
denfeld  1277—1278,  338.  356. 

Gulbe.  Mechthild  hörige  1275,  311. 

Gulbe  s.  Gölbe. 

Kule  (Kyle,  Gulle,  Küle,  Gulo,  Kulo, 
Kula,  Gulo).  Gisa  u.  Dietrich  1294, 
588.  Volkmar  deutscho.-bruder  zu  Mar- 
burg 1287,  483.  Heinrich  deutscho.- 
bruder  u.  yicecomthur  zu  Marburg 
1257—1288,  148.  149.  152.  168.  170. 
180.  184.  209.  213.  226.  229.  285.  310. 
311.  381.  382.  387.  398.  483.  496. 

Gulm  WestpreuBsen  ssw.  Marien werder 
(Gülmocensis).  bischof:  Friedrich. 

Knlshusen  s.  Kölschhausen. 

Kunegisberch  s.  Königsberg. 

Gunegundis  s.  Kunigunde. 

Kunemund  (Gyne-,  Kune-,  Gunemundus) 
y.  Mihla.  —  y.  Schlotheim. 

Kunigunde  (Gone-,  Kune-,  Gune-,  Küne- 
gundis,  Kunegindis,  Gune-,  Ghunegun- 
dis,  Gvnegyndis,  G^egundis,  Ghune- 
gund,  Kynegundis]  y.  Hesse.  —  tochter 
des  peben  zu  Hesse  1292, 548.  —  y.  Hie- 
denfeld.  —  gattin  des  ritters  Hobpo 

1278,  350.  —  hörige  zu  Hurkendorf 

1279,  362.  —  y.  Kirtorf.  —  Kuppel 


y.  Merzhausen.  —  y.  Dalheim.  - 
y.  Dembach.  —  Diehterev.  Belten- 
hausen.  —   y.  Driedorf  zu  Wetzlv. 

—  nräfin  y .  Valkenstein. — v.  Felsberg. 

—  Vögtin  y.  Fronhausen.  —  v.  Hom- 
berg.  —  meisterin  zu  Immichenhain 
1283,  413.  —  y.  Langenstein.  —  witm 
des  Schmieds  Marsilins  zu  Fritzlar  Hö^, 
595.  —  y.  Merenberg.  —  Schwertftger 
hörige  zu  Kirchhain.  —  y.  Sontra.  - 
Spedel.  —  y.  ürf.  —  Weiss  zu  AmoD^ 
bürg.  —  priorin  zu  Weissenstein  120 
—1287,  451.  452.  462.  480.  -  gräfinv. 
Wertheim.  —  y.  Wölfterode  hörige  der 
kirche  zu  Gleichen.  —  gräfin  t.  Zieges- 
hain.  —  Zöllner  zu  Marburg. 

Kuno  (Gono,  Guno ,  Güno ,  Gyno)  Kint  t. 
Hracht.  —  Halber  ritter.  —  Halber  t. 
Gleeberg  ritter,  burgmann  aufKais- 
munt.  —  y.  Hesserode  scheffe  zu  Feis- 
berg.  —  y.  Holzheim.  —  herr  v.  Mün- 
zenberg. 

Gunradus  s.  Konrad. 
Gunza  y.  Herzhausen  hörige  der  kirche 
zu  Gleichen. 

Gülbindensel  s.  Kolbendensel. 

Kule  s.  Kule. 

Gülmocensis  s.  Kulm. 

Künegizsten.  Heinrich  zu  Ruhlkircbec 
1286,  466. 

Kunegundis  s.  Kunigunde. 

Gunradus  s.  Konrad. 

Kuppel  s.  Kuppel. 

Güradus  s.  Konrad. 

Gupel,  Kuphel  s.  Kuppel. 

Gurensis  s.  Ghur. 

Guria,  de,  ex,  in,  s.  Hobeherr  u.  Imhof. 

Kurland  (Guronia)  649.  —  bischufe 
Emund.  Heinrich. 

Kurmann  (Kurmannus,  -man}.  — Hein- 
rich schefife  zu  Rauschenberg  12Ti^ 
1275,  255.  310.  311. 

Guzhanus,  Guzanus.  Hermann  1219- 
1220,  7.  9, 

Kwakburne  s.  Queckbom. 

D  und  T. 

D., T., y. Büren. — y  Kalsmunt.— ;propst 
zu  Eppenberg  1234,  38.  —  propst  w 
Frankenhausen  1234,  44. 

Dabretshusen  s.  Dagobertshausen. 

Tagemanneshusen  s.  Damshausen. 

Dagemar,  Damar,  (zu  Fritzlar)  1277,343. 

—  Johannitercomthur   zu  Rädigbeim 
1268,  245. 

Dagobertshausen  wnw.  Marburg  Da- 
bretshusen ,  Deibratishusin)  296.  - 
Heinrich  y.  —  1260,  166. 

Daymanshusin  s.  Damshausen. 

Dalburnen  wttstung  wnw.  Worms  bei 
Dalsheim  390. 


Dale — Dentschorden . 


507 


Dale.  Hartmann  v.  —  canon.  zu  Merse- 
burg 1255,  130. 
Daleheim  s.  Dalheim  u.  Thalbeim. 
Dalheim  wüstung  w.  Wetzlar  (Dalheim, 
-bem,  Talhem,  Dale-,  Dalheym)  129. 
—V.  D.:  Kunigundegeb.  Vögtin  v.  Fron- 
hauaen  1267,  2H9.  Hein-,  Heidenrich 
ritter  1263—1260,  192.  193.  225.  239. 
Beinbold  ritter  1271—1287,  264.  477. 
Siegfried  ritter  1255,  134.  S(iegfried) 
canon.  zu  Wetzlar  1279,  370. 

Tiüheim  (Thalleben  bei  Sondershausen?). 
Friedrich  v.  —  scheffe  zu  Weissensee 
1272,  275. 

Talmezzingen  s.  Dellmensingen. 

Damanshusin  s.  Damshausen. 

Damarus  s.  Dagemar. 

Dammo,  Thammo,  ritter  1293,  557.  — 
V.  EUnhausen  ritter.  —  Remey  v.  Gla- 
denbach  ritter.  —  v.  Gossfelden.  — 
y.  Sindersfeld. 

Damshausen  Oberhessen  ssO.  Biedenkopf 
(Tagemanneshusen ,  Day-,  Damans- 
husin, Dambshauszen)  167.  —  v.  D.: 
Eckard  u.  Heinrich  1260, 167.  Heinrich 
1251,  103. 

Daniel  v.  Elkerhausen. 

Tann  a.  d.  Ulster  osö.  Hünfeld  (Tanne). 
Simon  u.  Simon  v.  —  ritter  1235, 51. 52. 

Tannroda  a.  d.  Hm  ssw.  Weimar  (Tan- 
nenrode)  v.  T. :  Berthold  deutscho.- 
bruder  1225,  14.  Konrad  u.  Friedrich 
1231,  24.  Heinrich  ritter  1269,  248. 

Tarent  (Tarentum)  11. 

Dauid  hinter  der  Kuchen  ritter  zu  Worms. 

Dautphe  Oberhessen  s.  Biedenkopf 
(Tutfe)  103. 

Dedintshusen  s.  Diedenshausen. 

Degenhard  (Degen-,  Dhegen-,  Den-, 
Deynhardus)  (1232),  28 XXXVI.  —  v. 
Anzefahr  priester.  —  v.  Holzheim  btir- 
ger  zu  Fritzlar.  —  v.  Hundem.  —  Ruz 
ritter. 

Deibratishusin  s.  Dagobertshausen. 

Deynhardus  s.  Degenhard. 

Deinstete  s.  Tennstedt. 

Deyrimbach  s.  Dernbach. 

Dellmensingen  ssw.  Ulm  (Talmezzingen) . 
Albert  y.  —  domcanon.  zu  Strassburg 
1237,  57. 

Tengen  s.  Thengen. 

Denhardus  s.  Degenhard. 

Tennenstete  s.  Tennstedt. 

Dens  B.  Zahn. 

Densberg  ssw.  Fritzlar  (Densborg) 
28  XXXVI. 

Tennstedt  onö.  Langensalza  (Tennen-, 
Dein-,  Tenstete)  563.  —  Heinrich  y.  — 
1291,  536.  Walther  y.  —  1225,  13. 

Teodericus  s.  Dietrich. 

Terbanshain.  Heinrich  v.— ritter  1280,372. 

Derenbach  s.  Dernbach. 

Terkiz  1293,  565. 


Dernbach  ruine  onO.  Herbom  (Deren-, 
Deyrim-,  Dem-,  Derin-,  Deirin-,  Ther- 
rin-,  Derem-,  Therin-,  Deyrenbach). 
y.  D.:  Adelheid  gen.  y.  Vetzoerg  1272, 
261.  268.  Arnold  canon.  zu  Wetzlar 
1^6^—1272,  190.  195.  267.  Bernhard 
ritter  1264—1272,  201.  264.  267.  Kon- 
rad ritter  1250,  99;  sein  Siegel  201.  264. 
268.  Konrad  ritter  1271—1287,  264. 
267.  477.  Kunigunde  1271—1272,  264. 
267.  Elisabeth  gen.  y.  Vetzberg  1272, 
267.  Gilbert  1285,  445.  Giselbert  gen. 
y.  Vetzberg  ritter  1250—1281,  99.  186. 
194.  247.  264.  267.  386.  Heidenrich 
1269—1272,  -247.  264.  267.  Heiden-, 
Heinrich  1271—1287,  264. 477.  Heiden- 
rich canon.  zu  Wetzlar  129^,  640.  Hein- 
rich deutsche. -bruder  zu  Marburg  1283 
—1297,  421.  468.  4S3.  495.  544.  610. 
625.  626.  Johann  ritter,  burgmann  auf 
Kalsmunt  1262, 190.  Johann  deutsche. - 
bruder  zu  Marburg  •)•  1269,  247.  Johann 
gen.  y.  Vetzberg  ritter  1269  —  1281, 
247.  264.  267.  268.  386.  Johann  ritter 
(derselbe?)  u.  Johann  1287,  477.  Sieg- 
fried 1275,  315.  Sophie  1264,  201. 

Dersch  wüstune  kreis  Frankenberg  oder 
kreis  Biedeiäopf?  (Tyrsin).  Heinrich 
y.  —  ritter  1274,  304. 

Desingerode  wnw.  Duderstadt.  Johann 
y.  —  ritter  1299,  644.  645. 

Testa  s.  Bigen. 

Deutschland  (Ale-,  Alamannia,  Ala-,  Ali- 
mania,  Allemannia,  -mania)  14.  27.  28. 
33.  34.  39.  45.  46.  53.  79.  104.  113. 
120.  138.  158.  171.  185.  219.  265.  418. 
453.  471.  477.  490.  508.  (Theu-,  Teu-, 
Theoto-,  Theutu-,  Teutho-,  -thu-, 
Theutho-,  Thauto-,  Theytu-,  Thetho-, 
-to-,  Toyto-,  Theotu-,  Teutunia)  18. 
29.  127.  Vgl.  Deutschorden.  (Germa- 
nia) im  titel  der  erzbischöfe  y.  Mainz. 
—  kaiser  u.  könige:  Konrad  IV.  Fried- 
rich II.  Heinrich  IV.  Heinrich  VI. 
,  Heinrich  (VII.).  Otto  IV.  Philipp. 
Rudolf  I.    Wilhelm. 

Deutschorden  (domus ,  fratres ,  magister 
et  fratres  hospitalis  s.  Marie  Theutoni- 
corum  Jerosol.)  1—4.  8—13.  19.  20.  21. 
23.  24.  40.  41.  45.  47.  51.  55.  57.  58. 
61.  65.  72.  75.  77.  79.  82.  86.  87.  91. 
92.  95.  97.  99.  102.  114.  116.  129.  143. 
150.  216.  217.  232.  236.  289.  291.  305. 
309.  340.  365.  372.  392.  396.  397.  406. 
449.  467.  473.  49S.  501.  564.  615.  634. 
649.  — in  Deutschland  39.  53.  127.  171. 
185.  265.  453.  490.  —  in  der  Mainzer 
diöcese  74.  —  bischöfe  s.  Culm.  Kur- 
land. Litthauen.  Samland.  —  brtider 
ohne  genanntes  haus:  y.  Allerstedt. 
Anselm.  y.  Blasbach.  y.  Bodenstein, 
y.  Tannroda.  v.  Thüringen,  y.  Treb- 
sen.  y.  DUm.  Heinrich,  y.  Heldrnngen. 


510 


Diioifl — DreUunsen. 


Dirolfi.  Konrad  bürffer  zu  Worms  1252, 
114. 

T^rsin  s.  Dersch. 

Dirsrode  wüstung  Oberhessen  ssw.  Kirtorf 
zwischen  Maulbach  und  Niedergemfln- 
den  (Disroth,  Dirs-,  Dits-,  Dis-,  Didiz- 
rode)  198.  — Siegfried  v.  — 1266— 1277, 
224.  278.  335.  Wipodo  v.  —  burgmann 
zu  Alsfeld  1275—1283,  314.  413. 

Distele.  Werner  f  1271,  265. 

DitericuB  s.  Dietrich. 

Dvtero  s.  Ditter. 

Dite-,  Ditherns,  s.  Diether. 

Dithericus  s.  Dietrich. 

D^hero  s.  Ditter. 

Ditizhusin  s.  Diedenshausen. 

Ditmar  (Diet-,  Thit-,  Dit-,  Dith-,  Thiet-, 
Thet-,  Dyt-,  Dythmarus)  höriger  1270, 
257.  —  V.  Anzeüihr  ritter.  —  v.  Ben- 
tref.  —  ▼.  Berge  scheflfe  zu  Homberg. 

—  Beseler  schultheiss  zu  Frankenberg. 

—  Bizigel.  —  V.  BOddiger  edelkn.  — 
V.  Borken  canon.  zu  Fritzlar.  —  v.  Bü- 
ren. —  V.  Burkhardsfelden.  —  Wund- 
arzt zu  Fritzlar  1219,  6.  —  priester  zu 
Fritzlar  1277,  333.  -—  Vrone  bauer  zu 
Gombet.  —  v.  Geismar.  —  v.  Gleimen- 
hain  ritter.  —  v.  Gossfelden.  —  Grebe 
scheffe  zu  Homberg.  — -  y.  Grenzebach. 

—  prior  zu Haohbom  1251,  105.—  Hel- 
lenburg zu  Fritzlar.  —  v.  Hesele.  —  v. 
Hundem.  —  Junge  bürger  zu  Felsberg. 

—  Landschad.  —  bürgermeister  zu 
Lichtenau  1294,  575.  —  y.  Lohre.  — 
domcanon.  zu  Mainz  1211,  3.  —  Moin- 
scheit  scheffe  zu  Fritzlar.  —  Opold.  — 
Paruus.  —  canon.  zu  Schiffenberg  1287, 
468.  —  y.  Seelheim  scheffe  zu  Amöne- 
bürg.  —  V.  Spangenbeiig.  —  Weiss.  — 
preco  zu  Weissensee  1282,  405.  —  y. 
Wiesenbach  scheffe  zu  Biedenkopf.  — 
Wolbagere  scheffe  zu  Fritzlar.  —  v. 
Wolfhagen  scheffe  zu  Fritzlar. 

Ditmold,  Kirch-,  wnw.  Cassel  (Dietmilde) . 
Herwig  v.  —  u.  Isentrud  v.  —  nonne 
zu  Weissenstein  1285,  451. 

Ditsrode  s.  Dirsrode. 

Ditter  zu  Wetzlar  (Ditthere,  Dvtero,  Dit- 
thero,  Dythero,  Dithero,  Diehtero,  Dy- 
there,  Dfhtero,  Dytthere,  Dyhtere, 
Dychtere).  Gertrud,  Heinrich  deutscho.- 
priester  zu  Marbun:»  Isentrud  1285, 
448.  Wiegand  scheffe  1272—1297,  267. 
303.  312.  330.  349.  350.  368.  399.  440. 
441.  448.  465.  470.  486.  488.  490.  530. 
560.  621.  629. 

Diyes  s.  Reiche. 

Dizo  V.  Einseltheim  ritter.  —  y.  Wachen- 
heim ritter. 

Tobias  bischof  v.  Prag  1287,  472. 
Todenhausen  in  Hessen,  welches?  (Du- 
denhusen)  28XLy. 


Döllstedt  nn5.  Gotha  (Tnllestete).  Ubicii 

V.  —  1225—1231,  13.  24.  i 

Döring  (Thuringus).    Konrad  dentKho* 

Priester  zu  Marburg  1280—1287.  3S!. 

483. 
Tollenarius  s.  Zöllner. 
Dominikaner    (Praedicatores).    kKteter 

Eisonach.  Mainz.  Marbuig.  WaiiMug. 

—  prior :  Burkard. 

Domusch  (DommitzBch  a.  d.  Elbe  nnw. 

Torgau?).  Philipp  y.  —  1297,  632. 
Domo  Lapidea,  de,  s.  Steinhaus. 
Tonin,  Thonin.  Gottfried  y.  —scheffe n 

Cassel  1288, 485.  Hermann  y.—Bcheft 

zu  Cassel  1293,  564. 
Dordric  s.  Dortrecht. 
Dorheim  Niederhessen  osö.  JesbergfTo^ 

hem).    Heidenrich  n.  Wiegand  t.  - 

1245,  78. 
Dorla  8.  Mtihlhausen  (Durlo).  migiiter 

Johann  v.  —  1234,  45. 
Dorlar  a.  d.  Lahn  onö.  Wetzlar  Dorlor 

561. 
Dorman.  Rudolf  bauer  zu  HermansshtiD 

1283—1286,  420.  466. 
Domholzhausen  so.  Wetzlar  fHolzhom 

apud  Cle)  530. 
Dorrenbach  wttstung  Niederhessen  uü 

Lichtenau  bei  Wickersrode  9. 
Dortelweil  nnö.  Frankfurt  (Turi^elwiU 

118. 
Tortiboli  in  Unteritalien  (Turtibnlensis 

bischof:  Marcellinus. 
Torto  Circulo  (Ooulo?),  de.  F.  (E.?)  böi- 
ger zu  Oppenheim  1239,  61. 
Dortrecht  (Dordric)  127. 
Totsheim  s.  Dotzbeim. 
Tottieben  nö.  Langensalza  (Toteleiben 

14. 
Dotzheim  wsw.  Wiesbaden  (Totsheim)  19 
Toul    (TuUanus,    TuUensisj.     bisehof 

Konntd. 
Dra  B.  Trohe. 

Tragebodo  yogt  zu  Fulda  1233,  37. 
Traha  s.  Trohe. 
Dransfeld  wsw.  Göttingen  (Dransuelt  ^ 

—  kirche  s.  Job.  bapt.  8. 
Trebensö.Mer8eburg(Trebene).  magistei 

Dietrich  y.  —  1255,  130. 
Trebere  s.  Trebra. 
Trebezin  s.  Trebsen. 
Trebodo  u.  ^ttin  Jutta  Finke  1283, 419. 
Trebra  nö.  Weimar,  dieses?  (Dreneren. 

Trebere)  14.  —  Konrad  y.  -  ritter 

1280,  384. 
Trebsen  a.  d.  Mulde  nnö.  Grimma  (Trebe 

zin).    Eckard  y.  —  deutscho.-brnder 

1251,  104. 
Treffurt    wsw.   Mühlhausen    (Driunrte. 

-fürte,  -vorden).    Friedrich  v.  —  1231 

—1234,  24.  45.  46. 
Treiffere.  Arnold  (zu  Herbom)  1296, 60T 
Dreihausen  (Ober-,  Mittel-  u.  Unterhaa- 


TreU  — TzigelhaB. 


511 


sen)  88Ö.  Marburg  (Hasin,  Httsin  apud 
Malen)  255.  351.  (Obemhasen)  443. 

Treis  a  d.  Lumda  nnö.  Giessen  (Treyse 
laxta  Lunam,  Treise)  240  243.  —  Ger- 
hard V.  —  8che£fe  zu  AmOneburg  1 283, 
421. 

Treysa  Oberhessen  w.  Ziegenhain  (Treise, 
Treyse,  Treyze,  Trese)  351.  358.  388. 
422.  481.  589.  —  benannte:  Albert 
vicar  zu  Fritzlar  1290,  506.  Benigna 
1283—1292,  422.  538.  545.  Elisabeth 
1291—1292,  538.  545.  Heinrich  schaffe 
das.  1283-1287,  422.  481.  487.  538. 
Bipert  1275,  317.  422.  481.  Eipertl291 
—1292,  538.  545.  Werner  bürger  zu 
Fritzlar  1286,  459.  Wiegand  1283,  423. 

—  bürger  u.  scheffen:  v.  Alsfeld,  de 
Colle.  Elbyn.  Vloge.  Gnost.  v.  Hom- 
berg.  Lacman.  Meingoz.  Mttnzer. 
Quanz.  Wibei.  Vgl.  benannte. — kirohe 
422.  —  pfarrer:  Rudeger.  —  schult- 
heiss:  Wiegand.  —  Stadtsiegel  351. 
422.  423.  481.  589. 

Treisbach  nnw.  Marburg  bei  Wetter. 
Gottschalk  v.  —  1257,  148. 

Treivleis.  Gerlach  scheffe  zu  Giessen 
1278,  353. 

Dreueren  s.  Trebra. 

Treueris  s.  Trier. 

Tridentinus  s.  Trient. 

Driedorf  sw.  Herbom  (Drie-,  Dri-,  Drye-, 
Drydorf).  ▼.  D.  zu  Wetzlar:  Konrad 
scheffe  1249— 1279 ,  94.  134.  195.  197. 
199.  201.  220.  238.  267.  284.  303.  312. 
313.  330.  349.  350.  360.  370.  488.  490. 
Eonrad  scheffe  1291 ,  530.  Eunigunde 
f  1288,  488.  490.  Eckelo  scheffe  1249 
—1263,  94.  134.  195.  Heinrich  scheffe 
1264—1288, 199.  201.  227.267.303.312. 
313.  330.  349.  350.  360.  448.  465.  476. 
486.  —  kapeile  477.  —  pfarrer:  Rupert. 

—  schultheiss :  Arnold. 

Trient  a.  d.  Etsch  (Tridentinus).  bisoh(5fe: 
Albert.  Heinrich. 

Trier  (Treueris,  Treuiris)  124.  322.  — 
advocaten  der  curie :  v.  Aspelt.  Lum- 
bardus.  —  archidiacon:  y.  Eppstein. 
dessen  kaplan:  Gottfried,  dessen  offi- 
cial :  magister  Eberhard  soholast.  v.  st. 
Simeon.  —  archidiaconatus  Aureus 
trans  Benum  322.  —  dioecese  21.  83. 
124.  150.  322.  453.  468.  490.  530.  608. 
630.  —  domstift.  canon. :  v.  Buweiler. 
capitel  124.  capitelstube  322.  —  erz- 
bischOfe :  Arnold.  Boemund.  Heinrich. 

—  St.  Martin,  abt  1296,  608.  mönche : 
y.  Lutt . . .  y.  St.  Paulin.  —  st.  Mathias 
348.  abt:  Dietrich,  prior:  H.  propst: 
G.  —  Schreiber  der  curie:  y.  Eirsch.  — 
St.  Simeon.  canon. :  y.  Stftem.  y.  Stein, 
scholast.:  magister  Eberhard.  Schul- 
meister: magister  Jacob. 

Drifurte  s.  Treffurt. 


Trinepos.  Heinrich  zu  Amöneburg  1282, 
404. 

Driuurte  s.  Treffurt. 

Trogelrode  s.  Trugelnrode. 

TroneonO.  Giessen  (Traha,  Dra,  Drahe). 
v.T.:  Eonrad  ritter  1260,  166.  Eber- 
winritter  1260— 1261,  168.  177.  Hart- 
mut ritter  1267—1277,  241.  331.  Vgl. 
Setzepfand. 

Trugelnrode  wüstung  Oberhessen  zwi- 
scnen  Neustadt  u.  Erksdorf  (Trygiln-, 
Trughelin-,  Thrugelen-,  Trogelrode). 
Heinrich  y.  —  1262—1265,  187.  189. 
213.  Rudolf  y.  —  schultheiss  zu  Jes- 
berg  1277—1281,  343.  388. 

Dudenhofen  tf.  Wetzlar  (Dfidinhoyen, 
Dudinhobe,  Dudenhobe)  303.  360.  399. 
440.  448. 

Dudenhusen  s.  Todenhausen. 

Tübingen  (Tuingin).  Siegel  des  pfalzgra- 
fen  Wilhelm  y.  —  1265,  215. 

Dülfershausen  wüstung,  jetzt  DUlfershof, 
Waldeck  wsw.  Wildungen  bei  Hudin- 
gen (Dilebeshusen)  510. 

Dttmi  Wall-,  nO.  Heidelberg  (Dume, 
-nen).  Ulrich  y.  —  deutscho.-priester 
1225—1245,  14.  45.  79. 

Tuingin  s.  Tübingen. 

Duisburg  n.  Düsseldorf  (Dusburg).  Hein- 
rich y.  —  deutscho.-priester  zu  Mar- 
burg 1280,  382. 

Dulcis  s.  Suze. 

Tullanus  s.  Toul. 

Tullestete  s.  Döllstedt. 

Dune.  Eonrad  y.  —  zu  Herborn  1272 — 
1281,  281.  387. 

Tunzenhausen  s.  Weissensee  (T&nzin- 
husen).  Eonrad  u.  Rudolf  y.  —  1287, 
467. 

D&dinhoyen  s.  Dudenhofen. 

Turingia  s.  Thüringen. 

Turkelwila  s.  Dortelweil. 

Durlo  s.  Dorla. 

Dume  s.  Dum. 

Durst  bauer  zu  Seelheim  1296,  614. 

Turtibulum  s.  Tortiboli. 

Dusburg  s.  Duisburg. 

Tuscia.  Ildebrandinusgrafv. —  1221,  11. 

Tuteleiben,  -bin,  Thuteleybin  (l'eut-, 
Tött-,  Tott-  oder  Tüttleben?).  Eonrad 
y.  —  (deutscho.-bruder  zu  Griefstedt) 
1248,  85.  — pfarrer:  Luteger. 

Tutphe  s.  Dau^he. 

Tuto  y.  Stein. 

Tuzel.  Dietrich  scheffd  zu  Herbom  1269, 
247. 

Tyisten  (Twiste  Waldeck  ssw.  Arolsen 
oder  Zwesten  ssw.  Fritzlar)  28  XV. 

Twerin  s.  Zwehren. 

Tzigelhus  s.  unter  Gelnhausen. 


512 


E.— £ckard. 


E. 

£.  de  Torto  Circulo  (Ocnlo?)  bttrger  zu 

Oppenheim.   —  v.  Grttndlach.  —  v. 

Pappenheim.   —  Rangraf  blschof  y. 

Worms. 
Ebeleben  sw.  Sondershaosen  (Ebeleiben, 

-bin)  Albert  v.  —  1234,  45.   Johann  v. 

—  dentscho.-comthur  zu  Griefstedt 
1298,  641. 

Ebelin  v.  KnOringen  ritter. 

Ebelo  y.  Mudersbach  ritter. 

Ebelzdorf  s.  Ebsdorf. 

Eberbach,  Erbach,  im  Rheingan  w.  Elt- 
yille,  Gistero.-mOnchskloBter.  abt: 
R(aimund). 

Eberbem  Diehtere  y.  Beltershausen. 

Eberhard  (Eber-,  Euer-,  Eyerhardus, 
Eberhart,  EbirharduB,  Eyer-,  Euerar- 
du8,  Elberhardus)  y.  Bauerbach  hOri- 
ffer.  —  Beiz  y.  Breuberg.  —  y.  Katzen- 
furth  deutscho.-bruder  zu  Marburg.  — 
de  Gellario  bttrger  zu  Frankenberg.  — 
magister,  BchoTast.  y.  st.  Simeon  zu 
Trier  u.  official  des  archidiakons  1276, 
322.  —  graf  y.  Eberstein.  —  y.  Echzeli 
ritter.  —  an  der  Ecken  bürger  zu  Geln- 
hausen. —  bürger  zu  Fritzlar  1285,  439. 

—  y.  Entringen  domcanon.  zu  Strass- 
bürg.  —  y.  Völkershausen  ritter.  —  y. 
Giessen.  —  hOriger  der  kirche  zu  Glei- 
chen 1245,  78.  —  y.  Gudensberg.  — 
schul theiss  zu  Gudensberg  1267 ,  235. 
548.  söhn :  Albert.  —  y .  Haiger  ritter. 

—  graf  y.  Helfenstein.  —  y.  Heuchel- 
heim. —  Holzsadel  ritter.  —  yicar  zu 
Hundem  1270,  254.  —  stellyertreter  des 
Johannitermeisters  u.  comthur  zu  Mer- 
gentheim 1268,  245.  —  y.  Isenburg 
(deutscho. -hoch)meister.  —  Lange 
scheffe  zu  Marburg.  —  zu  Marburg 
(1232),  28LyiI.  —  scheffe  zu  Marburg 
1250,  96.  —  Johannitercomthur  zu 
Mergentheim  1268,  245.  —  y.  MerUu; 
schultheiss  zu  Fulda.  —  y.  Milnrode 
ritter.  — bischof  y.  Münster  1283—1285, 
411.  455.  —  Baugraf  bischof  y.  Worms. 

—  Rübesame.  —  y.  Samau.  —  Schwert- 
feger  zu  AmÖneburg.  —  y.  Spahl.  — 
Sume  ritter  zu  Oppenheim.  —  y .  Utters- 
hausen.  —  y.  Wetzlar  deutscho. -bruder 
zu  Marburg.  —  bürger  zu  Wetzlar  1283, 
410.  —  in  der  Wollgasse  bürger  zu 
Worms. 

Eberher  (Eyerher,  Hebererus,  Eberherus) 
y.  Salza.  —  y.  Straussfurt. 

Ebermar  (Ybir-,  Euermarus)  y.  Barten- 
hausen bürger  zu  Amöneburg. 

Ebemshusen  s.  Ibemshausen. 

Ebersberg  s.  Ibersberg. 

Ebersburg  ruine  nli.  Nordhausen  (Euers- 
berch,  Ebersperch).  Heinrich  marschall 
y.  —  1207—1225,  1.  13. 


Eberstein  nnö.  Baden  (Ebirstein;.  gnfg 
V.  —  :  A(delheid)  geb.  grafin  t.  Sjxc- 
heim  1237,  58.  Eberhard  1221-i2r 
12.  58. 

Eberwinus  s.  Erwin. 

Ebronensis  s.  Hebron. 

Ebsdorf  ssö.  Marburg  (Ebez-,  Ebelzdc 
Ebeztorph,  Ebilz-,   Eybliz-,  Mä- 
Ebliz-,  Ebinz-,  Ebizdorf)  270. -y.E 
Hartmann  1266,  224.   Johann  ritter: 
deutscho. -bruder  ^u  Marburg  1272.  r 
Sibodo   ritter    1251—1257,   105.  :• 
112.   148.    Wi^and  1276-12»!.  3: 
398.  Widrad  1270,  255.  —  benumte 
angesessene:    Eolbe.    Fliko.  Gerk: 
scheffe  zu  Homberg  a.  d.O.  1267. n 
Steyzo.  —  gericht  106.  —  greben  juc 
ces,  comites):  Eonrad.  Lutbra&d. - 
waldbodo:  Gumpert. 

Ecchardus,  Ecehardus,  Echardm  •: 
Eckard. 

Echelo  s.  Eckelo. 

Echin  s.  Eichen. 

Echzeli  n^.  Friedberg  (Ekkecil).  Bk:- 
hard  v.  —  ritter  1270,  253. 

Ecka  s.  Ecken. 

Eckard  (Egge-,  Eke-,  Ecche-,  Edu- 
Ekkehardus,  Hecheardus,  Ece-,  Eckr 
hardus,  Eck-,  Ekke-,  Eoh-,  Ecch-ard  j 
Ecka-,  Ehehardus.  ygl.  Eckelo.;  U' 
105.  —  decan  zu  Amöneburg,  seit  \P 
auch  propst  zu  Fritzlar  1233—1250. 3: 
56.  67.  75.  89.  101.  —  zu  Anw&t 
1259,  160.  —  y.  Hesse.  —  v.  Bicke: 

—  y.  Burkhardsfelden.  —  v.  Buseei 
ritter  zu  Giessen.  —  y.  CanneTr 
ritter.  —  y.  Cappel.  —  Glawe.  -  Kv. 
bttrger  zu  Marburg.  —  Kolbe  scbefr 
zu  Marburg.  —  Eomygel.  —  Kupp?. 
y.  Merzhausen  ritter. — y.  Damshanse: 

—  y.  Trebsen  deutscho.-brader.  -  ^ 
Eichen  ritter.  —  y.  Elbersdorf.  -  ^ 
can  y.  st.  Maria  zu  Erfurt  1289, 5u0.- 
y.  Erfurtshausen  ritter.  —  Farch  sehdi 
zu  Alsfeld.  —  y.  Felsberg.  —  FlemiK 

—  bauer  zu  Vockenrode  1283-1*^ 
413.  420.  466.  —propst  zu  Fritzkr,^ 
yorher  unter  AmOneburg.  —  propst  r. 
Goslar  1207,  1.  —  pfarrer  zu  GrtinbeK 
(yor  1235),  49.  —  y.  Günstedt. -^ 
Habertshausen.  —  y.  Hatzfeld  ritte:- 

—  y .  Helfenberg  ritter.  —  burggnf  v 
Hohenfels.  —  v.  Holzheim.  —  v.  Lehr- 
bach.  —  V.  Leiderstädt.  —  v.  Leiis- 
bach  bürger  zu  Eschwege.  —  v.  Liedff- 
bach  ritter.  —  y.  Linden  ritter  r. 
Alsfeld.  —  Luscus  y.  Seelheim.  -  ^ 
Marbure.  —  y.  Mardorf  ritter.  -  ^ 
Mardorf  deutscho .-bäcker  zu  Ma^bo^; 

—  yogt  y.  Merlau  ritter.  —  v.  Merlt: 
d.  j.  —  y.  Merzhausen  deutscho.-bradff 
zu  Marburg.  —  y.  MttnchhauBen  hör> 
ger.  —  y.  Netze.  —  y.  Niederwald.- 


Eckartsberga  —  Eiberhard  as. 


513 


Porcus  zu  Alsfeld.  —  Reiche  iritter.  — 
deatscho.-bruder  zu  Reichenbach  1219, 
5.  0.  —  Rote  zu  Fritzlar.  —  Saccus.  — 
pfarrer  zu  Schemmern  1261,  175.  170. 

—  Schwerzel  zu  Willingshausen.  — 
V.  Seebach.  —  edler  v.  Seelheim.  — 
V.  Sommern.  —  decan  y.  st.  Germanus 
zu  Speyer  1232,  27.  —  v.  Straussfurt. 

—  der  krämer,  scheffe  zu  Wetzlar 
1255—1284,  Vl\).  197.  199.  201.  220. 
227.  238.  263.  267.  284.  288.  303.  312. 
313.  330.  349.  350.  360.  368.  370.  399. 
410.  430.  471.  474.  622.  gattin:  Hedwig. 

—  Wolfrude  scheffe  zu  Marburg.  — 
Zöllner  bürger  zu  Marburg. 

Eckartsberga  sw.  Merseburg  (Eckehars- 
berge).  Hermann  marschall  v.  —  1281, 
392. 

Eckartsleben  n.  Gotha  bei  ^Gräfentonna 
(Ekehartesleyben)  289. 

Eckbert  ^Ekhe-,  Eckebertus,  Eckebrecht, 
-brech)  schenk  v.  Elmstein.  —  v.  Hat- 
torf  ritter.  —  v.  Wallhausen. 

Eckelo  (Ek-,  Eck-,  Echelo,  Ecklo)  v.  Drie- 
dorf  scheffe  zu  Wetzlar.  —  v.  Fron- 
hausen deutscho. -bruder  u.  vicecom- 
thur  zu  Marburg.  —  der  krämer,  bürger 
zu  Wetzlar  und  gattin  Hildegund  1283, 
410. 

Ecken,  an  der,  de  Ecka,  zu  Gelnhausen. 
Eberhard  1264,  200.  Ernst  1276,  325. 
Friedrich  (1259)— 1276,  159.  325.  Hart- 
mann scheffe  (1259)— 1276,  159.  200. 
325.   Heinrich  1276,  325. 

Edelindis  hörige  zu  Am8bachM245,  78. 

Egenolf  (Einnolfus)  1287,  477.  —  v.  Nas- 
sau. 

Eger  in  Böhmen  (Egra).  deutsches  haus 
567.  —  comthur:  Meinhard. 

Eggehardus  s.  Eckard. 

Egidius  erzbischof  V.  Bourges  1297,  620. 

—  Franciskaner  (zu  Marburg)  1256, 139. 
Egon  (Egonus,  Egono)  pfarrer  zu  Herborn 

1269—1272,  247.  281. 
Ehrenberg  ruine  am  Neckar  nnw.  Wim- 
pfen,  dieses?  (Erenberc).  Hermann  v. 

—  dompftJrtner  zu  Strassburg  1237,  57. 
Ehrich,    Grossen-,    s.     Sondershausen 

(Erich).  Gottfried  v.  —  1291,  524. 
Ehringshauseu  Oberhessen  s.  Eirtorf 
(Iringeshusen ,  Yringhishusin ,  -geshu- 
sen,  -gishusen,  -chishüsin,  -geshusin, 
-gishusin,  Ixinghes-,  Yrengizhusen). 
198.  —  V.  E. :  Bertho  ritter  zu  Alsfeld 
1272—1280,  277.  278.  295.  352.  355. 
362.  373.  374.  Kabold ,  Gertrud  1279, 
362.  Johann  1267  —  1279,  228.  362. 
Jutta  1279,  362.  —  angesessene  u.  be- 
nannte: Guutram.  Ludwig  scheffe  zu 
Homberg  a.  d.  0.  1267—1281,  229.  250. 
274.  3S3.  398.  Rukel.  Ruz.  Schwende- 
becher. Siegfried  höriger,  früher  zu 
Zell  1278,  352. 

Hess.  Urknndenbucli.  I. 


Eya.    Gorlach  12^2,  401. 

Eybonicht.  Konrad,  (xertrud,  Gertrud, 
Irmgard  zu  Herbom  1296,  617. 

Eyblizdorf  8.  Ebsdorf. 

Eichen  wüstung  ssw.  Marburg  bei  Ober- 
weimar (Echin,  Eychen) .  Eckard  v.  — 
ritter  1263—1280,  192.  193.  383. 

Eichen  wüstung  nö.  Ziegenhain  bei  Frie 
lendorf  ; Eychen,  Eicha,  Echin).   Her- 
mann V.  —  1264,  205.  —  mUhle  459.  — 
müller:  Volpert. 

Eichstädt  a.  d.  Altmühl  nw.  Ingolstadt 
(Eistetensis) .   bischof :  Heinrich. 

Eigilo.  H.  bürger  zu  Friedberg  1270,252. 

Eilika  (Elica)  gräfin  v.  Ziegenhain. 

Eilo  wüstung  w.  Amöneburg  bei  Elein- 
seelheim  (Eylo)  209.  —  höfe  der  Mecht- 
hildu.  SpedelsOll. 

Eylpwinwirth  (zu  Weilburg)  1254,  128. 

Eymericus  s.  Emmerich. 

Eyngerat  s.  Erregart. 

Einbaus  wüstung  bei  Paderborn  (Sola 
Domus)  600. 

Einnolfus  s.  Egenolf. 

Einseltheim  Bayern  Pfalz  osö.  Eirchheim- 
Bolanden  (Ensinthem) .  Dizo  v.  —  ritter 
1271,  265. 

Eisbach.   Werner  v.  —  1236,  56. 

Eisembecherstrut  walddistrikt ,  wol  bei 
Marburg  90. 

Eisemrod  nö.  Herbom  (Oberen  Isenburge- 
rodde)  429. 

Eisenach  (Ysenache,  Ys-,  Isnach,  Isenach, 
Isnakhe)  46.  232.  289.  291.  396.  405. 
—  dominikaner :  Berthold.  Paul  prior. 

Eisenberg  Bayern  Pfalz  ssö.  Göllheim 
(Isenburch).  Helfrich  u.  Heinrich  v.  — 
1253,  119. 

Eisenhausen  Oberhessen  ssw.  Biedenkopf, 
oder  Itzenhausen?  s.  d.  (Yzenhusen). 
hörige:  Volpert.  Gerlach.   Hildegund. 

Eisenwerkel  wüstung  nw.  Alsfeld  ( Ysen- 
werke,  -werkil,  Isenwirken)  413.  420. 
464.  466. 

Eistetensis  s.  Eichstädt. 

Eitel  (Itel)  Getze  ritter. 

Ekehardus  s.  Eckard. 

Ekehartesleyben  s.  Eckartsleben. 

Ekelo  8.  EcKelo. 

Ekessen.  Dietrich  v.  —  deutscho. -bruder 
(zu  Marburg)  (1235—1255),  48. 

Ekhebertus  s.  Eckbert. 

Ekkecil  s.  Echzell. 

Ekkehardus  s.  Eckard. 

Eiben  Niederhessen  so.  Naumburg  (£1- 
bene,  Eiben,  Eluene).  v.  E.:  Konrad 
ritter  1243—1248,  72.  87.  88.  Konrad 
1267,  235.  Konrad  edelknecht  1290, 
509.  Dietrich  1267,  235.  Dietrich  ritter 
1267—1291,  235.  309.  504.  509.  510. 
523.  531.  533.  Hermann  canon.  zu  Fritz- 
lar u.  Hermann  1267,  235. 

Elberhardus  s.  Eberhard. 

33 


544 


Elbersdoif  —  Engel. 


Elbersdorf  Niederhessen  osö.  MelsuB^en 
beiSpaDgenberglElbrichestorp).  Eckard 
V.  —  1220,9. 

ElberwiDus  s.  Erwin. 

Eibioho  zu  FriUlar  u.  Johann  sein  söhn 
canon.  zu  Heiligenstadt  1285,  452. 

Elbyn.  Johann  scheffe  zu  Treysa  1294, 
5b9. 

Elbinstein  s.  Elmstein. 

Elbricbestorp  s.  Elbersdorf. 

Elcherhusen  s.  Elkerhausen. 

Eienhusen  s.  EUnhausen. 

Elerus  Schuhmacher  (zu  Bilstein)  1270, 
254. 

Elewenstat  s.  Ilbenstadt. 

Elger  canon.  zu  Fritzlar  1275--12S5,  309. 
364.  451. 

Elheydis  s.  Adelheid. 

EUas  (Elias,  Yliasj  (1214—1220),  4.  —  v. 
Breitenbach  ritter  zu  Alsfeld. 

Elica  gräfin  v.  Ziegenhain. 

Elisabeth  (Eliza-,  Elysa-,  Elyza-,  Heiisa- 
beth,  Elisabet,  -beth ,  Helysabeth,  He- 
iisa-, Elyza-,  Elizabet,  Elyzbeth)  geist- 
liche (1232),  2811.  —  zu  Bosse  1292, 
548.  —  V.  Bolanden.  —  v.  Buseck.  — 
äbtissinzuCaldem  1287, 483.  — v.  Kals- 
munt. — V.  Kirtorf. — v.  Dcmbach  gen. 
y.  Vetzberg. — landgräfin  v.  Thüringen. 

—  V.  Treysa.  —  v.  Falkenberg.  —  v. 
Felsberg.  —  Fleming.  —  bürgerin  zu 
Friedberg  1297,  621.  —  v.  Giessen.  — 
V.  Gladenbach.  —  v.  Gossfelden.  —  v. 
Gudensberg  bürgerin  zu  Cassel. — Gul- 
den. —  V.  Hattenrod.  —  v.  Hesele.  — 
y.  Hohenrieth.  —  gattin  Jobanns  bür- 
gers  zu  Friedberg  1297,  621 .  —  v.  Lan- 
genstein. —  V.  Launsbach. — v.  Linne. 

—  Molner  bürgerin  zu  Fritzlar.  —  v. 
Nordeck.  — v.  Radenhausen.  —  tochter 
des  sckultheissen  Kichwin  zu  Alsfeld 
1278,  355.  —  V.  Romrod.  —  v.  Ruhl- 
kirchen.  —  v.  Seibelsdorf.  —  gräfin  v. 
Solms.  —  V.  Wallenstein.  —  v.Wehrda. 

—  gattin  des  ritters  Werner  (1232), 
28  XXII.  —V.  Wildenburg.  —v.Wotere 
zu  Fulda.  —  V.  Zekenvelt. 

Elkerhausen  s.  Weilburg  (Elch er-,  Elker- 
husen).  v.  E  :  Benigna,  Daniel,  Fried- 
rich, Hiltwin  ritter  1288,  486.  Heiden- 
rich  ritter  1276,  321. 

Elle.   Mengot  1251,  105. 

Ellershausen  Oberhessen  onü.  Franken- 
berg (Aldershusen)  543. 

EUnhausen  w.  Marburg  (Allen-,  Alen-, 
Eienhusen,  Elnhusin).  v.  E.:  Konrad 
ritter  1251, 103.  Kraft  1275, 315.  Dammo 
ritter  1251— 1260,  103.  160.  166.  Ulrich 
1260,  166. 

Elm  SSW.  Fulda  bei  Schlüchtern  (Elmaha) . 
Gerlach  v.  —  ritter  1263,  196. 

Elmesburch.  deutscho.-comthur:  v.  Su- 
linghen. 


Elmshausen  wttstang  bbö.  Marbur?  • 
Dreihausen     ( Heimadehusin ,    Uf.: 
musin ,    Almudehosen ,     EimndeLu^ 
Almudehusin,  Elmadehnsen ,  Älm^^ 
husen)    240.   241.    323.    332.   36J. 
553. 

Elmstein  Bayern  Pfalz  w.  NenstaHt  t 
Hardt  (Elbinstein;.   Eckbert  sehest  i 

-  1229,  17. 
Elmudehusin  s.  Elmshausen. 
Elnoch  s.  Melnau. 
Elphenstein  s.  Helfenstein. 
Elsafa  s.  Eisoff. 

Elsezere,  Elssezere,  Elsecere,  zu  AU- 
Ludwig  scheffe   1263—1277,  19>.   . 
Nicolaus  u.  Siegfried  scheffeu  12t>a. ! 

Elsfelth  s.  Alsfeld. 

Eisoff  rgbz.    Arnsberg  osö.    Berlfl." 

(Elsipe,  Elsafa),  pfarrer:  Gerhara  - 

zehnte  438. 

Eltmannshausen  w.  Escliwe^  Heltv:-, 
husen).  Hermann  v.  —  bürger  zat- 
wege  1261,  175. 

Eluene  s.  Eiben. 

Elvenstad  s.  Ilbenstadt. 

Elwin  scheffe  zu  Marburg  128S,  4?*:. 

Embricho  s.  Emmerich. 

Emecho  s.  Emich. 

Emehard  canon.  zu  Fritzlar  ;'12]9  .  ^ 

Emelrich  (-ricus)  pfarrer  zu  AnzrM 
1275,315. 

Emcradus  s.  Heimerad. 

Emercho  s.  Emmerich. 

Emesehus  hof  zu  Ostinghausen  169. 

Emich  (Emecho,  Emicho)  bürg^er  zo  0 
hausen  1264,  200.  —  graf  v.  Leinitj 

Emmerich  (Embricho,  Emmercho,  El 
cho,  EmmircIiO,    Emmerichns.  L: 
richo ,  -rico ,  Eymericus )   1 296 ,  fr>  »'•  - 

—  V.  Kölschhausen  biirger  zu  Weti« 

—  V.  Erbenhausen  ritter.  —  Fucb«  i 
Rüdesheim).  —  Schade  v.  Hom:-: 
ritter.  —  Strebekotz  ritter  zu  Orj 
berg.  —  V.  Wolfskehlen  ritter. 

Emmerichenhain  rgbz.  Wiesbaden  n.  Kr 
nerod  (Emmorichenhagene;  -177. 

Emudis  bürgerin  zu  Herbom  i29fK  t-«' 

Emund  deutsche. -priester,  bischof  v.Kc 
land  1285,  444. 

Engebert  deutsche.  -  küchenmeiater  i 
Marburg  1280,  382. 

Engel  (Angelus.  Engelo,  Engel;  t.  Am 
neburg.  —  Franciskaner  prediger  112 
28.  ^  scheffe  zu  Grünberg  127^.  Al 

-  bUrger  zu  Marburg  1262,  is:<.  SU 
412.  söhne:  Engel  scheffe  zu  ^ 
bürg  1272—1280,  273.  286.  32ü.  31 
359.  378.  380.  Heinrich  scheffe  z&lfl 
bürg  1272—1297,273.  380.  412.« 
493.  511.  553.  611.  614.  626. -^d 
Frohnhof  zu  Marburg  (der  obige  ^  19 
—1296,  511.    539.  609.    gattin:  Medf 


Engelbert — Erphordla. 


515 


1    . 


hild.  —  V.  Seelheim  bürger  zu  Amöne- 

barg. 
Engelbert  (Engel-,  Engiibertas)  höriger 

1287,   469.  —  Engelberti   deutscho.- 

priest^r  zu  Marburg.  —  scheffe  zu  Mar- 
burg  1248—1257,  84.    96.     121.    137. 

149. 
'  Engelberti  zu  Fritzlar.    Konrad  scheffe 

1277—1286,  333,    343.    451.    456.    457. 

459.  510.  518.   Konrad  (gewöhnlich  K. 

Volpurgis  gen.)  1277—1291,  333.   451. 

456.  457.  459.  497.  510.  518.  521.  522. 

532.    Engelbert  deutscho.-priester  zu 

Marburg  1277—1290,  333.   510.   Gisela 
-      1290,  518.   WalpurgiB  (Volpurgis)  1277, 

333.  510. 
!      Engelgiz  s.  Englis. 

'.  Engelze  btirgerin  zu  Herbom  1296,  607. 
i  :.-  Engetze.  Yolpert  bttrger  zu  Frankenberg 

1294   582 
, :., Englina  gattin  Wipodo's  1273,  293. 
'.T.  Englis,  Grossen-  u.  Klein-,  s.  Fritzlar 
]    '      (Englis,  -  ghelis,  -  gelis,  -  gligis-,  -  gle- 

gis,  -  gelgiz).    Klein-  (minor  E.)  510. 

518.  522.  533.  542.  —  benannte:  Kon- 
/        rad  bäcker  1287,  478.    Heinrich  1291— 

1293,  534.  547.  565.    Hetzel  1292,  542. 

—  pfarrer :  Heinrich. 
^    Ensinthem  s.  Einseltheim. 
"•;' Entringen  nw.  Tübingen,  oder  E.  nnw. 
^^'      Diedenhofen?  Eberhard  v.  —  domca^ 

non.  zu  Strassburg  1237,  57. 
'^    Eppe  Waldeck   sw.  Corbach  (Eppehe) . 
n-        Konrad  v.  —  (1232),  28 XX. 
'   <' Eppelsheim  Rheinhessen  ssö.  Alzey  (Ep- 
-         pelensheim).  Gerbodo  v.  —  1253,  119. 
H'--;^  Eppenberg,    letzt   hof  Karthause    onO. 
-^     Felsberg,  August. -nonnenkloster  (Ep- 
I  L:     penberc).  (propst):  T. 
1'-'  Eppstein   nö.    Wiesbaden  (Eppenstein) , 
v'/''      Eppin-,  Eppensten).  herren  y.  E.:  Ger- 
,:-:'     hard  archidiacon  zu  Trier  1276,  322. 
N>      Gottfried  1211,  3. 
rj'Erbach  im  Odenwald  (Erpach).  Friedrich 
i  :      V.    —    deutscho.-bruder   zu   Marburg 
.,X>      1280,382. 

^  \.  Erbenhausen  Oberhessen  nö.  Homberg  a. 
j;v  d.O. (Herbenhusin).  Emmerich v. — rit- 
'    .     ter  (vor  1235),  49. 

Erbipolis  s.  Würzburg. 
... Erdal  s.  Erthal. 
;'"  Erdbach  w.  Herbom  (Erdinebach,-bag)  19. 
•   j      — Konrad  V.— höriger  (1230— 1231),  19. 
i:-  \  Erenberc  s.  Ehrenberg. 
<n1^  *  Erenfers- ,  Erenfrideshusen    s.  Erfurts- 

•-'  hausen. 
r  r:  Erenfried  (Erin-,  Emfridus)  (deutscho.- 
: ! ';  bruder  zu  Griefstedt)  1248,  85.  —  scho- 
r  -'  last.  V.  St.  Victor  u.  v.  st.  Maria  z.  d. 
j^i^  Greden  zu  Mainz  1264,  200.  —  mar- 
f  schall  in  Westfalen  ritter  1275—1277, 
.i:  315.  336. 
iQri:  '^  Erershusen  s.  Ershausen. 


Erenuinus  s.  Erwin. 

Erfo  graf  v.  Bil stein. 

Erfurt  (Erfordia,  Erphordia)  499.  500. 
508.  567.  570.  571.  —  Annenkapelle 
567.  —  August. -Eremitenkloster  567. 
prior :  v.  Grottem.  —  bürger :  Kerlin- 
gere.  Lange,  v.  Nordhausen,  v.  Sachsa. 
V.  See.  V.  Weimar. —  deutscho.-brtider 
567.  —  geldwährung  397.  —  Lehmanns- 
brücke (Libinsbrukke ,  Libe-,  Lieman- 
nisbrucke,  Liebmannesbrukke)  108.397. 
500.  508.  537.  —  Marienstift  500.  50ft. 
decan :  Eckard.  propst :  v.  Gleichen.  — 
mass  104.  —  Nicolaikirche  4U6.  500. 
508.  537.  567.  —  Schottenkloster  st. 
Jacob,  abt:  Laurentius.  —  Schotten- 
kloster st.  Petersberg.  abt:  Andreas. 

—  st.  Severus.  canon. :  Paruus.  cantor : 
Volmar.  decane:  Konrad.  v.  Weber- 
stedt. 

Erfurtshausen  s.  Amöneburg  (Ervers-, 
Eruershusen,  Emirs-,  Euirshusin,  Eren- 
fers-,  Erenfrides-,  Euershusen).  v.  E.: 
Konrad  ritter  1260—1281,    16S.    177. 

192.  193.  241.  292.  327.  331.  336.  347. 
366.369.  Eckard  ritter  1263— 1273,192. 

193.  292.  Rudolf  deutscho.-bruder  zu 
Marbu^  1266,  226. 

Erich  8.  Ehrich. 

Erinfridus  s.  Erenfried. 

Erkenbert  (Erkin-,  Erkenbertus)  1 221 ,  10. 

—  V.  Bentref. 
Erkersdorfs.  Erksdorf. 

Erkinger  bauer  zu  Langenstein  1269— 

1272,  250.  274. 
Erksdorf    nö.    Kirchhain    (Erkersdorf). 

Heinrich  vogt  v.   —   1270—1277,  255. 

336. 
Erlebach  Franken  bei  Heldburg,  dieses? 

Gottfried  V.  —  1233,  37. 
Erlebold  1285,  453. 
Erligheim,    Erlickeim   n.  Stuttgart  bei 

Besigheim  (Eriecheim).    Albert  v.  — 

ritter  1237,  58. 
Ermengardis  s.  Irmgard. 
Ermenrich(-ricus)  prie8ter(1232),  28  XVII. 

—  vater  u.  söhn  bttrger  zu  Alsfeld 
(1263—1279),  191. 

Ermentrat  s.  Irmtmd. 

Ermland  (Warmiensis).  bischof:  Hein- 
rich. 

Emfridus  s.  Erenfried. 

Ernst  (Er-,  Heraestus)  1251 ,  106.  —  graf 
1221,  11.  —  y.  Bleichenbach.  —  v. 
Cölleda.  —  Kolre.  —  an  der  Ecken  bür- 
ger zu  Gelnhausen.  —  y.  Fronhausen. 

—  btirgermeister  zu  Herbora  1272,  268. 
281.  —  scheffe  zu  Marburg  1272,  270. 

—  Merwetter.  —  y.  Naubora  zu  Wetz- 
lar. —  y.  Böblingen.  — pfarrer  zu  Wal- 
gern  1298,  639. 

Erpach  s.  Erbach. 
Erphordia  s.  Erfurt. 

33* 


516 


Erregart  —  Felsberg. 


Erregart,  Eyngerat,  mühle  ssw.  Fritzlar 
bei  Kerstenhausen  159. 

Ershausen  zwischen  Wannfried  u.  Hei- 
ligenstadt (Erershusen).  pfarrer:  Fried- 
rich. 

Erthal,  Ober-  u.  Unter-,  Unterfranken  n. 
Hammelburg  (Ertal,  Erdal).  Jobann  v. 
—  ritter  1252— 12fi5,  IIJ.  200.  211.— 
pfarrer:  Berthold. 

Ervershusen  s.  Erfurtshausen. 

Erwin  {Eberwinus,  Ereuuinus,  Er-,Ever-, 
Euer-,  Elberwinus.  vgl.  Aberwin)  v. 
Kolnhausen  ritter.  —  Kranich.  —  v. 
Trohe  ritter.  — Fleisch  v.  Cleeberg  rit- 
ter. —  V.  Garbenheim  vogt ,  ritter  u. 
burgmann  aufEalsmunt;  ritter.  — Lüw 
ritter.  —  schultheiss  zu  Marburg  1288, 
492. 

Escekinus  s.  Hezzechin. 

Eschborn  wnw.  Frankfurt  (Ascebum). 
V.  E.  8.  V.  Cronberg. 

Eschenau  rgbz.  Wiesbaden  nnö.  Kunkel 
(Eschenowa).   F.  v.  —  1264,  202. 

Eschenbach  so.  Ansbach,  dieses?  126. 

Eschwegea.  d.  Werraosö.  Cassel  ^Eschen- 
wege).  bürger:  v.  Eltmannshausen,  v. 
Leimbach.  MUnzcr.  —  Stadtsiegel  175. 

Esgheleibe  (Eischleben  osö.  Gotha?)  14. 

Esplingerodü  wnw.  Duderstadt  (Espe- 
lingerode).  Dietrich  v., —  ritter  1299, 
044.  045. 

Essen  nnö.  Düsseldorf  ( Asinde )  505.  — 
äbtissin:  Hertha. 

Eubach  Niederhessen  ssw.  Spangenberg 
(Vbach).   Hartmann  V.  -  1281,  3S6. 

Endorf  nnö.  Alsfeld  {U-,  t-,  Vdorf) 
2SXLIII.  —  Heinrich  v.  —  ritter  zu 
Alsfeld  1272—1274,  277.  278.  295.  302. 

Euerardus  s.  Eberhard. 

Euermarus  s.  Ebermar. 

Euersberch  s.  Ebersburg. 

Eucrshusen  s.  Erfurtshausen. 

Euerwinus  8.  Erwin. 

Eufemia  (Vffe-,  Eufemia )  v.  Kirtorf.  — 
V.  Rainrod. 

Euirshusin  s.  Erfurtshausen. 

Everardus  s.  Eberhard. 

Everher  s.  Eberher. 

Everwinus  s.  Erwin. 

Ezelin  v.  Seelheim. 

Ezzilo  bauer  zu  Seelheim  1203,  193. 

P  und  y. 

F.  de  Torto  Circulo  (Oculo?)  bilrger  zu 
Oppenheim.  —  v.  Eschenau. 

Faber.  Gerlach  bürger  zu  Hersfeld  1256, 
130. 

Faber.  Albert  bauer  zu  Londorf  1278, 
3-17,   Vgl.  Londorf. 

Faber.  Heinrich  deutscho.  -bnider  zu  Mar- 
burg 12S7-  J29-1,  483.  587.  Mechthild 
1294,  587. 


Faber.  Hermann  dentscho.  -  broder  zu 
Marburg  1260— 1280,  170.  3^2. 

Faburc  s.  Vohburg. 

Vacha  a.  d.  Werra  sw.  £isonach  Vu-a 
Vache)  51.  52.  —  Heinrich  v.  —  \K 
230.  —pfarrer  (1232),  2s XIX. 

Vahel^r  v.  Allendorf  höriger. 

Fahner  nnö.  Gotha  {Vanre,  Uanre  .  v.F. 
der  kämmerer  u.  sein  bruder  \'lM.i^ 
Heinrich  kämmerer  122.'),  13.  —  U'.- 
rentiuskirche  500.  508.   537. 

Valanga.  Heinrich  v.  —  Johanniter  \'i\ 
104. 

ValdebrunuB  s.  Waldebrun. 

Falkenberg  Niederhessen  n.  Hoiul^r- 
(Valken-,  Valckenberg) .  v.  F. :  Aii'r, 
heid,  Konrad,  Elisabeth,  Henuan: 
Johann,  Lukardis.  Otto,  Wittikir. 
1285,  439.  Mechthild  geb.  v.  Holztit^x 
1285—1290,  439.  506.    Otto  ritter  i::: 

—  1294,  343.  439.  506.  577. 
Falkenstein  Bayern  Pfalz  am  Doniici>  W; 

n.  Winn weiler  (Valkensteiu; .   hemn  \ 

—  :  Philipp  u.  Werner  127u,  252.  ?i- 
lipp  reichskämmerer  1281,  393.  Vel  - 
Bolanden  u.  v.  Hohenfels 

Val  kenstein  am  Harz  nw.  Eisleben  Va. 


Ualle 

Valuam,  ante.  Günther  1289,  499. 

Vanre  s.  Fahner. 

Farch,  Varch.  Eckard  scheffe  zu  AlstVi«. 
1270-1275,  258.  277.  314. 

Vargula  ö.  Langensalza  tVar-,  U»r*rfia 
Vargila,  Va-,  Warila),  v.  V.:  Berti 
1295,  599.  Th(eoderich)  schenk  ü  ' 
232.  Rudolf  schenk  1225—1234,  n  '^ 
24.  45.  46.   Walther  1225,  13. 

Veilsperg  s.  Felsberg. 

Feldbach  rgbz.  Wiesbaden  s.  Dillenboi^^ 
(Veit-,  Velpach).   Sophie  v.  —  (ü^- 
28L  — pfarrer  1287,477. 

Feldkrücken  wüstung  Obcrbessen  s* 
Romrod  bei  Elpenrod  iFeltkruckic 
Felkrocken) .  Gerlach  v.  —  scheffe  2-. 
Alsfeld  1274— 12S3,  302.  413. 

Velinghishusin  s.  Fellingshausen. 

Felix  8.  Selig. 

Velknere.  Heidenrich  v.  Greiissen  ritt« 
1282,  405. 

Felkrocken  s.  Feldkrttcken. 

Fellingshausen  nw.  Giessen  (Velinghis- 
husin).  Hartrad  v.  —  J2«3.  194. 

Velpach  s.  Feldbach. 

Felsberg  Niederhessen  w.  Melsunge« 
(Velsberc,  Uelsberh,  Velsperc,  Vil^ 
perg,  Velsberg,  Visperg,  Vifcberg.  Yel- 
lis-,  Veils-,  Velsperg,  Visberg,  WüJ- 
berg,  Welssperg)  317.  318.  5b2. -r. 
F. :  Kunigunde  1291—1293,  52S.  ^^^ 
Eckard  ritter  1275—1295,  318.  4^^ 
504.  510.  514.  528.  540.  368.    Ecbn' 


Feltkrackin  — Flörsheim. 


517 


i  .. 


-      1286—1293,  458.    521.    528.    529.    540. 
■->    568.     Eckard    1291  —  1293,   528.    568. 
.     Elisabeth  1286,  458.    Friedrich  1286— 
"  V     1293,  458.  521.  528.  540.  568.  Hedwig 
■-    1286—1292,458.   5iü.    Hermann  1286 
y...    —1293,458.    513.    514.    521.  528.  529, 
540.    568.     Hermann   1291—1293,  528. 
.      56S.   Jutta  1286— 1292,  458.  540.    Vgl. 
"  -    V.  Besse,  Werner.  —  Heinrich  v.  — 
.      scheffe  zu  Fritzlar  1290,  512.  —  äcker 
am  F.er  hain  bei  der  Sulzelache  546. 
'  -    —  bürger  u.  scheffen :   v.  .  Breidenlo. 
Calle.  V.  Krauthausen.  y.  Harlon.  Hei- 
1,     denrich.    v.  Hesserode.   Junge.   Wor- 
•~    boro. — burgmannen:  Lugelin.  Meisen- 
bug. —  kirche  u.  patronatsrecht  82. 
.,    86.  116.  130.  155.  —  pfarrer:  Johann. 
.'     Smelink.   —  schultheiss:   Heidenrich. 
—  Stadtsiegel  458.  504.  514.  568. 
Feltkruckin  s.  Feldkrücken. 

Veltpach  8.  Feldbach. 
.  Venne  wUstung  Niederhessen  bei  Gudens- 
berg  (Vennehe,  Venne).  Langen-  (Lan- 
;.     gen-,  Longum-)  509.  568.  Mittel-  (Me- 
diocris-)  515.  523.  —  v.  V. :  Gunthard 
ritter  1275,  309.    Gunthardf scheffe  zu 
:.     Gudensberg  1267—1292,  235.  548. 
Fenus    schultheiss    zu    Herboldshausen 
1295,  605. 

■'Verden  a.  d.  Aller,  bischof :  Eonrad. 
..Fereteranus  s.  Montefeltre. 
^  Ferkelin.  Tilmann  1275,  315. 
.  Verminne  s.  Viermtinden. 
Veroli  osö.  Rom  (Uerulanus).    bischof: 
Leotherius. 
"  Veteri  Civitate ,   de.    Meingot  ritter  zu 
':      Oppenheim  1239,  61. 

Vetzberg  ruine  nw.  Giessen  (Uotdisberc, 
"  Vodis-,  Vodins-,  Fodis-,  Voidlsberg). 
'     V.  V.  s.  V.  Dembach.  —  bürg  194. 

.Feuchtwang   a.   d.  Sulz   sw.  Nürnberg 

Fvht-,     Vuchtwangen,     Vutdewang, 

Fuht-,  Vovchtwangen).  Eonrad  v.  — 

deutsch-   u.    hochmeister    1287 — 1296, 

471.  474.  477.  503.  508.  566.  596.  613. 

Vichbeche  s.  Vippach. 

Vicus  Lane  s.  Wollgasse. 

^  Viermünden  Oberhessen  nnö.  Franken- 
berg (Fir-,  Verminne,  Virminnen,  Fir- 
mindin,  Vyrminne,  Virminden,  Vier- 
minnen).  V.  V.:  Volpert  ritter  1264 — 

,  1295,  205.  394.  520.  541.  602.  Gerlach 
ritter  1264—1284,  205.  304.  438. 

Fiesole  bei  Florenz  (Phesulanus) .  bischof: 
Philipp. 
.  Vigandus  s.  Wiegand. 
;.  Vilberg  s.  Weilburg. 

Vilingheshusen  s.  Willingshausen. 
•.  Vilsperg  s,  Felsberg. 

Vingerhut.  Heinrich  schultheiss  zu  Fritz- 
.       lar  1285—1290,  449,  451.  456.  457.  459. 
497.506.513. 


Finke  (Fynko) .  Heinrich  ritter,  Heinrich, 
Jutta  1283,  419. 

Finsternthal  rgbz.  Wiesbaden  sw.  Usin- 
gen (Vinstrindaie)  19. 

Vippach,  Schloss-,  nnw.  Weimar  (Vich- 
beche, Vipeche).  v.  V.:  Albero  u. 
Dietrich  1225,  13.  Siegfried,  Werner, 
Werner  1282,  400. 

Firminne  s.  Viermünden. 

Vironensis  s.  Wirland. 

Visberg  s.  Felsberg. 

Fischbach  wüstung  Niederhessen  wnw. 
Lichtenau  (Viscbach)  9. 

Fischbach,  Stein-  oder  wüstung  Nieder-, 
beide  rgbz.  Wiesbaden  nnö.  Idstein 
(Vischebach)  19. 

Fischbom  kreis  Gelnhausen  n.  Birstein 
(Vis-,  Fizburnen).  Eonrad  v.  —  1267— 
1283,  230.  420. 

Fischstedt  Wüstung  w.  Weissensee  (Visch-, 
Wisch-,  Vischestete)  45.  55.  289. 

Vishman.  Heinrich  1257,  148. 

Visperg  s.  Felsberg. 

Viterbp  nnw.  Kom  (Viterbium)  150.  154. 
185.  —  Peter  v.  —  Schreiber  des  cardi- 
nallegaten  Hugo  v.  st.  Sabina  1 252,  1 1 3. 

Vitulus  8.  Ealb. 

Fizburnen  s.  Fischbom. 

Flambom  s.  Flombom. 

Flascmunt.  Heinrich  deutscho.-bruder  zu 
Marburg  1236,  56. 

Fleigo  s.  Vloge. 

Fleisbach  s.  Herborn  (Wlizbach).  Eon- 
rad v.  —  1281,  386. 

Fleisch  (Vlesch).  Erwin  v.  Cleeberg  u. 
Heinrich  y.  Gleiberg  ritter  1262,  186. 

Fleming  (Fleminhus).  .  .  ritter,  Eckard, 
Elisabeth,  Gertrud,  Ottilie  1277,  346. 

Flersheim  s.  Flörsheim. 

Fleschemunt  s.  Buseck. 

Fleugo  s.  Vloge. 

Fliko.  Heinnch  v.  AUna  zu  Ebsdorf 
1254,  121. 

Flörsheim,  Ober-  u.  Nieder-,  Rheinhessen 
ssö.  Alzey  (Flersheim,  -heym,  Vlers- 
hem,  -heym,  Flershem,  Vlers-,  Fleres- 
heim)  57.  119.  256.  315.  319.  376.  Nie- 
der- (Nidem-)  393.  Ober-  (Oberen-, 
Obern-,  -superior)  182.  324.  375.  376. 
390.  393.  432.  643.  648.  —v.  F.:  Albero 
1262,  182.  Eraft  edelkn.  1280,  375. 
Frank  1262,  182.  Gerbodo  u.  Gerlach 
1299.  643.  648.  Gottfried  1262,  182. 
Gottfried  ritter  1280,  375.  Gozo  1280— 
1281,  375.  376.  390.  393.  Gudelmaun 
1280,  376.  Heinrich  1280—1299,  375. 
376.  643.  Hugo  1253,  119.  Johann 
ritter  u.  Johann  1262,  182.  Johann 
1299,  643.  648.  Rudewin  ritter  1280— 
1293,  375.  öö.'i.  Werner  edelkn.  1280, 
375.  Willicho  Rufus  ritter  1293 .  555. 
—  benannte  u.  angesessene:  Hertha 
begine.  Johann  söhn  des  schultheissen 


518 


yioge — Frankenbacb. 


Konrad.  Rudegcr  der  schmied.  — 
deutsches  haus  zu  Ober-  119.  182.  242. 
256.  265.  319.  324.  337.  371.  375.  376. 
390.  393.  432.  442.  473.  555.  642.  643. 
648.  brttder:  v.  Bolanden.  v.  Dirm- 
stein. Giselbert.  Hildemar.  Johann. 
Ludwig  pfarrer.  Lumpo  comthur.  Pe- 
ter. Wildefuer.  —  das  obere  u.  das 
untere  feld  648.  ->  vogt  182.  Arnold. 
—  vogtei  58.  —  höfe :  ad  fabricam  ve- 
terem  u.  juxta  piscinam  92.  Fronehof, 
Widemehof  u.  Knöringer  hof  182.  — 
Hunerschofre  (flur)  376.  —  kirche  107. 
265.  —  pfarrer :  Ludwig.  —  schul theiss 
182.   Eonrad. 

Vloge,  Flei-,  Fleugo.  Rudolf  scheflfe  zu 
Treysa  1278—1294,  351.  388.  481.  589. 

Flombom  Bheinhessen  ssö.  Alzey.  Flam- 
borner  mark  648. 

Foburc  8.  Vohburg. 

Yockenrode  Oberhessen  nw.  Alsfeld  (Vok- 
kin-,  Fockenrode)  198.  —  einwohner: 
Eckard.  Thomas.  Sceytben. 

Vodisberg  s.  Vetzberg. 

Völkershausen  a.  d.  Werra  wsw.  Eschwege 
(Volchri-,  Volcricheshu^en).  Eberhard 
u.  Heinrich  v.  —  ritter  1235,  51.  52. 

Voesghenheim  (Wachenheim  in  Rhein- 
hessen?)  442. 

Vogel  (Fuge!)  v.  Gossfelden.  Heinrich 
1273,  296. 

Vohburg  ö.  Ingolstadt  (Fa-,  Foburc). 
Diepold  markgraf  y.  —  1221,  11. 

Voidisbere  s.  Vetzberg. 

Vokkinrode  s.  Vockenrode. 

Volcardus,  Volchardus  s.  Volkhard. 

Volchricheshusen  s.  Völkershausen. 

Volcmar  s.  Volkmar. 

Volcnant  s.  Volknand. 

Volcwin  s.  Volkwin. 

Volda  8.  Fulda. 

Volfeskelen  s.  Wolfskehlen. 

Volkenandus  s.  Volknand. 

Volkhard  (Volcardus,  -chardus)  v.  Hom- 
berg. 

Volkmar  (Volc-,  Wolo-,  Volgmarus)  Kule 
deutscho.-bruder  zu  Marburg.  —  zu 
Fritzlar  1287,  478.  —  Grebe  scheffe  u. 
bürgermeister  zu  Fritzlar.  —  scholast. 
V.  St.  Victor  vor  Mainz  1287,  484.  — 
Münzer  geistlicher  zu  Fritzlar. 

Volknand  (Uolcnandus,  Volcnant,  Volc-, 
Fulc-,  Folke-,  Volkenandus)  v.  Berns-  | 
feld  scheffe  zu  Homberg  a. d.O.— keller- 
meister  zu  Fulda  1233,  37.  —  bUrger  i 
zu  Oppenheim  1239,  61.  —  v.  Saasen  { 
scheffe  zu  Grünberg.  i 

Volkwin  (Volquinus,  Volcwinus)  propst 
zu  Fritzlar  1290—1295,  513.  518.  522.  , 
533.  538.  546.  552.  557.  595.  —  herr  v.  | 
Naumburg.  , 

Volipar  cantor  v.  st.  Severus  zu  Erfurt  i 
1289—1290,  500.  508.  l 


Volpert  (Vol-,  üol-,  Wol-,  Fo^,  Wlperti. 
y.  Borken  canon.  zu  Fritdar;  gft<- 
licher.  —  v.  Bringhaiuen.  —  K»': 
ritter.  —  V.  Kirtoit  ritter.  —  K-.*»- 
ritter  (zu  Marburg) .  —  müller  zu  Eicbf-: 
1270,  251.  —  höriger  zu  Eisenhaa^ 
fitzenhausen?)  1296,  606.  —  Eo^k 
bürger  zu  Frankenberg.  —  v.  Vi«:- 
münden  ritter.  —  Voszagel  (zu  Hos- 
berg). —  canon.  zu  Fritzlar  1220,  ;*.  - 
custos  zu  Fritzlar  (1219),  5.  —  • 
Frohnhausen.  —  Gisonis  bürger  /. 
Frankenberg.  —  y.  Gladenbach.  —  \ 
Hachbom.  — Hobeherr.  —  v.  HohentVi». 

—  höriger  zu  Itzenhanaen  fEisenba. 
sen?)  1296,  606.  —  v.  Lohra  ritter.  - 
Ottonis  bürger  zu  Frankenberg.  —  v 
Ottrau  deutscho.-bruder  u.  comthv  n 
Marburg.  —  v.  Remsfeld.  —  v.  Stts^- 
scheffe  zu  Grünberg.  —  Schindeln 
scheffe  zu  Fritzlar.  —  Schwerzel  n 
Willingshausen.  —  Striuelre  zu  Wtn 
lar.  —  V.  Wickersdorf  edelkn.  —  W«  • 
bom  bürger  zu  Felsberg.  —  y.  Zennen 
geistlicher. 

Volpertshausen  ssö.  Wetzlar  oder  «r.?- 
tung  Oberhessen  s.  FrankeiiürU  Vo- 
prahtishusin)  28  XL VII.  —  Hedwig  \ 

—  (1232),  28 XL Vn. 
Volpurgis  B.  Walpurgis. 
Volquinus  s.  Volkwin. 

Volrad  bischof  v.  Brandenburg  1297,  62- 

—  bischof  y.  Halberstadt  1284,  437.  - 
pfarrer  zu  Spangenberg  1261,  175.  IT* 

Föns  sancte  Marie  s.  Marienbom. 
Foro,  de.  Werner  scheffe  zu  Cassel  l:< 

—  12S8,  452.  485. 

Vorschütz,  Niedei^,  onö.  Fritzlar  (inferij: 

Vorschuze)  510. 
Vortriden,  Uortride,  wÜstung  Niederiier 

sen  bei  Lichtenau  7.  9.  72. 
Fossa,  Fossato,  in,  s.  Graben. 
Vosselin.  Eonrad  bürger  zu  Worms  12"^: 

114. 
Voszagel,  Vozsagel,  zu  Homberg.  Volp^n 

1272,  273.  Wiegand  scheffe  1294,  5": 
Uotdisberc  s.  Vetzberg. 
Voychtwangen  s.  Feuchtwang. 
Vraaz  s.  Fraz. 
Fraiz  s.  Fraz. 

Frambalc.  Konrad  (1235—1255),  48. 
Franciscus  bischof  y.  Sinigaglia  1 297,  6:*M 

—  bischof  V.  Solumbria  1289,  501. 
Franciskaner  (Minores  fratres)  34.  En^el. 

Giso.  —  y.  Marbu^.  —  klöster :  Mar- 
burg. Paderborn.  Wetzlar.  —  castos  io 
Hessen:  Heidenrich. 
Frank  (Franko,  -co)  v.  Cronberg ;  deutsch- 
o.-bruder zu  Marburg.  —  y.  Flörs- 
heim. —  y.  Lambsheim.  —  v.  Lindes. 

—  bürger  zu  Worms  1252,  1 14. 
Franken  Dach  nnö.  Wetzlar.   Berthold  v 

—  bürger  zu  Wetzlar  1285,  454. 


Flankenberg — Friedrieh. 


519 


Frankenberg  n.  Marburg  (Frankinberg, 
Vranken-,  Yrankin-,  Vranckenberc, 
Franken-,  Vrankemberg.)  205.  208. 
394.  —  biirger  u.  soheffen:  205.  208. 
Baschard.  v.  Bentref.  Beseler.  de  Gel- 
lario.  Clinkhard.  Kraft.  Engetze.  Fri- 
ling.  Gisonis.  Gk>z.  v.  Helfenberg.  Hert- 
wigi.  y.  Leiaa.  v.  Mttnchhausen.  Ottonis. 
Schwarz.  Sibert.  Sieder.  —  bürger- 
meister:  v.  Münchhausen.  Werner.  — 
burgmannon  205.  208.  —  propst  (v.  st. 
Georgenberg):  Gebhard.^—  schnltheis- 
sen:  Beseler.  Nodung.  —  stadtsiegel 
205.  208.  394.  443.  520.  541.  543.  554. 
582.  602.  603. 

Frankenberger  bauer  zu  Seelheim  1296, 
614. 

Frankenuurt  s.  Frankfurt. 

Frankenhausen  ö.  Sondershausen  (Fran- 
ken-, Frankin-,  Yrankenhusen)  377. 
400.  598.  —  Walther  v.  —  ritter  1288, 
494.  —  gewicht  u.  Währung  551.  — 
Nicolaikirchhof  400.  —  propst  des  Cis- 
terc.-nonnenklosters :  D. 

Frankenstein  ruine  ö.  Salzungen  über 
Kloster- Allendorf  (Vrankin-,  Vranken- 
stein).  V.  F. :  Albert  1221—1233,  10. 
37.  Ludwig  ritter  1235,  51.  52.  Sibodo 
1221—1235,  10.  51.  52. 

Frankfurt  am  Main  (Frankenuurt,  -vort, 
-fort,  -uort,  Vrankenuorte ,  Fraukin- 
furd,  Francken  fort,  Franken  vurt,  -furd, 
Vrankenvorth)  475.  —  Agnes  v.  — 
(1232),  28XLIX.  —  deutsches  haus 
14.  21.  381.  477.  488.  490.  comthurej: 
.  .  1280,  381.  Heinrich.  Luder.  — 
schultheiss  1274,  305. 

Franko  s.  Frank. 

Fraz  zu  Alsfeld  (Vraz).  Konrad  1267, 
237. 

Fraz  zu  Giessen  (Frasz,  Yraaz) .  Ingelhild 
1276,321.  Siegfried  ritter  1276— 1277, 
321.  330. 

Fraz  zu  Ziegenhain  (Fraz,  Frazh,  Fraiz). 
.  .  ritter  1295,  593.  Konrad,  Wiegand, 
Wiegandritter  1270, 251.  Wiegand  1256, 
135.  Wiegand  truchsess  1287,  481. 

Vrecke.  Ludwig  bürger  zu  AmÖneburg 
u.  gattin  Bilind  1269,  249. 

Vredeberg  s.  Friedberg. 

Vredeburgis.  Heinrich  scheflfe  zu  Gudens- 
berg  1290-1292,  509.  548. 

Vredelant  s.  Friedland. 

Vredenhouin  s.  Frickhofen. 

Fredericus  s.  Friedrich. 

Frenkwin  (Frencwinus,Frenquinus)  scheffe 
zuHerbom  1287-1296,477.  601.  607. 
617. 

Frenkwini  (Frenquini) .  Heinemann  bürger 
zuflerborn  1296,  617. 

Friceslaria  s.  Fritzlar. 

Frickhofen  rgbz.  Wiesbaden  nnw.  Ha- 
damar  (Vredenhouin,    Fre-,    Vreden- 


chouen,  Vridekobe)  19.  477.  —  cen- 
turio:  Konrad. 

Fridach.  Heinrich  1291,  534. 

Frideberg  s.  Friedberg. 

Fridebertus  s.  Friedeoert. 

Vridehelmesdorf  s.  Friedensdorf. 

Vridekobe  s.  Frickhofen. 

Fridemarus  s.  Friedemar. 

Fridericus  s.  Friedrich. 

Frideslaria  s.  Fritzlar. 

Friedberg  ssö.  Giessen  (Frideberc ,  Vre- 
deberg). bürger:  Eigilo.  Johann  u. 
gattin  Elisabeth.  Junge.  —  burggraf : 
305.   V.  Karben. 

Friedebert  (Fridebertus)  Junge  bürger  zu 
Friedberg. 

Friedemar  (Fridemarus)  pfarrviear  zu 
Seelheim  1265,  213.  —  Spedel  priester. 

Friedensdorf  Oberhessen  ssö.  Biedenkopf 
(Vridehelmes-,  Fridehelsdorf).  Konrad 
Wiza  y.  —  1259,  160.  —  hübe  anme 
Reine  445. 

Friedland  s.  GOttingen  (Vredelant).  pfar- 
rer :  Blendigans. 

Friedrich  (Fridhe-,  Fride-,  Frid-,  Frede- 
ricus, Vriderich,  Fredricus)  Schreiber 
1282,  400.  —  Zimmermann  1266,224.— 
V.  Alsfeld  bürger  zu  AmÖneburg.  —  v. 
Aroideshausen.  — v.  Banerbach.  — graf 
y.  Beichlingen. — y.  Bellersheim  ritter. 

—  y.  Bicken.  —  y.  Buchen  ritter.  — 
Fleschemunt  v.  Buseck.  —  bischof  y. 
Ohur  1287, 472.  —  höriger  zuKirchhain 
1264,  207.  —  deutscho. -priester  u.  bi- 
scljof  V.  Culm  1272,  285.  —  y.  Talheim 
scheflfe  zu  Weissensee.  —  y.  Tannroda. 

—  n.  deutscher  kaiser  1221—1234.  11. 
34.  37.  42.  102.  200.  — landgrafy.  Thü- 
ringen (söhn  Alberts).  — -  v.  Treffurt.  — 
an  der  JBcken  bürger  zu  Gelnhausen.  — 
y.  Elkerhausen.  —  y.  Erbach  deutscho. - 
bruder  zu  Marburg.  —  pfarrer  zu  Ers- 
hausen  1273,  294.  —  y.  Felsberg.  — 
bürger  zu  Fritzlar .  1 285 ,  439.  —  y . 
Frömmstedt  ritter.  —  y.  Frohndorf.  — 
y.  Geilingen.  —  (deutscho. -bruder  zu 
Griefstedt)  1248, 85.—  deutscho. -bruder 
(zu  Griefstedt  oder  zu  Marburg)  1288, 
496. — y.  Hagenau  domkellermeister  zu 
Strassburg.  —  Hazzeken  scheffe  zu  Als- 
feld. — y .  Heldrungen. — v.  Helfenberg. 

—  y.  Helmbrechtsdorf.  —  y.  Hemm- 
leben ritter.  —  Hobeherr  ritter;  ritter, 
burgmann  zu  Marburg.  —  Junge  scheffe 
zu  Alsfeld.  —  y.  Lambsheim.  —  Lan^e 
scheffe  zu  Alsfeld.  —  y.  Langenstem 
ritter.  —  graf  y.  Leiningen.  —  y.  Mar- 
burg gen.  y.  Kalsmunt  ritter.  — 
deutscho. -bruder  (zu  Marburg  oder  zu 
Griefstedt)  1288, 496.  —  Münzer  bürger 
zu  Wetzlar.  —  y.  Nordeck.  —  y.  Otters- 
leben ritter.  — Porcus  y.  Romrod  ritter. 

—  schultheiss  zu  Bauschenberg  1275, 


520 


Friling — Fronhausen. 


310.  311.  —  Ranstein  bUrger  zu  Mar- 
burg. —  Reiche  scheffe  zu  Alsfeld.  — 
V.  Röblingen.  —  graf  v.  Rothenburg 
(Beichlingen) .  —  v.  Rottleberode.  — 
Ruhysen  ritter.  — Saxo  v.  Weissensee. 
—  V.  Schlitz  ritter.  —  v.  Schöuburg.  — 
graf  V.  Schwarzburg  gen.  v.  Rabens- 
wald. — V.  Seh  warzenberg  ritter,  schult- 
hciss  zu  Rauschenberg.  —  v.  Seligen- 
stadt  pfarrer  v.  st.  Runert  zu  Worms. 
—  grat  V.  Stolberg.  —  Ungefiig  bürger 
zu  Gelnhausen.  —  bischof  v.  Worms 
1282,  403.  -  V.  Wotere  zu  Fulda.  — 
abt  V.  St.  Burkard  zu  Würzburg  1259, 
1 54.  —  graf  V.  Ziegenhain. 

Friling  zu  Frankenberg  (Frilinc ,  Vriling, 
-linch,  Frylingus).  Heinrich  scheffe 
1264,  205.  208.  Siegfried  1295,  602. 
Werner  1285,  443.   Wiegand  1295,  602. 

Frimingestete  s.  Frömmstedt. 

Vrischelar  s.  Fritzlar. 

Vriöcho  Schlichting  ritter. 

Fritzlar  ssw.  Cassel  (Frits-,  Fris-,  Frides-, 
Fritsh-,  Vrische-,  Fritt-,  Frites-,  Frit- 
sche-,  Fritscha-,  Friczs-,  Friceslaria) 
7.  9.  72.  203.  204.  318.  333.  365.  422. 
439.  449.  457.  459.  510.  538.  542.  546. 
565.  591.  595. — steinerne  brücke  vor  F. 
333.  510.  518.  —  bürger  u.  scheffen: 
419.  512.  Aden,  de  Atrio.  Bodonis. 
V.  Borken,  v.  Bringhausen,  v.  Buben- 
hain. Eatzmann.  Cesar.  Christian,  y. 
Kirchhain.  Konrad.  magister  Konrad 
der  arzt.  Gruch  metzger.  Crumfoiz. 
Dagemar.  Dietrich  krämer.  Ditmar 
Wundarzt,  v.  Treysa.  Eberhard.  El- 
bicho.  Engelberti,  in  Ualle.  v.  Fels- 
berg. Volkmar.  Friedrich.  Gerlach 
gl($ckner.  Gibeno  gerber.  Crige.  v. 
Gleichen.  Godelibi.  Grebe.  Gruze- 
ren.  Gueke.  Hellenburg.  Hyppele. 
V.  Holzheim.  v.  Homberg.  Huberich. 
Johann  winzer.  Iwan.  Marsilius 
Schmied.  Meged^uelt.  Meister.  Mela. 
Mergardis.  v.  Metze.  Moinscheit.  Mol- 
ner. Mouin.  Münzer.  v.  Naumburg. 
Papst.   Peter.    Richolf.    Rimund.    Ri- 

{)ert  Schneider,  v.  Ritte.  Rote.  Rot- 
eui.  Rudeger.  Ruhe.  Schindeleib.  v. 
Spangenberg.  Steingoze.  Store.  Swin- 
oge.  V.  Udenborn.  Uebelwurm.  v. 
Waldeck.  Walthelm.  Wasmudi.  Wer- 
ner. Wichard.  Wolbagere.  v.  Wolfha- 
.  gen.  Wrede.  —  bürgermeister :  Grebe. 
V.  Homberg.  Schindeleib.  —  canon. : 
512.  Alheim,  v.  Besse.  v.  Borken. 
Bruno,  v.  Eiben.  Elger.  Emehard. 
Volpert.  Godelibi.  v.  Hardenberg. 
Heimerad.  Heinrich  kämmerer.  Holz- 
sadel. V.  Hustorph.  Jacob.  Matz. 
Meinrich.  v.  Meissen.  y.  Reichenbach. 
Rorich.  y.  Rustenberg.  Smelink.  y. 
Steckelberg.  Stubenac.  y.  ürf.  v.  Wet- 


ter, magister  Wilhelm,  y.  Wolfers- 
hausen.  — cantoren:  5.  407.  Heimerad. 
Heinrich.  —  kirche  s.  Johannis  in  atrio 
6.  —  custoden :  Konrad.  Volpert.  Matz. 

—  decane:  591.  592.  Alold.  y.  Ker- 
stengerode.  Heinrich,  y.  Merlan.  — 
yicare,  priester:  y.  Balhom.  Bernhard. 
Gelerarius.  Konrad.  Groch.  Ditmar. 
y.  Treysa.  Germann.  y.  Giflitz.  Hein- 
rich. Heinrich  der  Schreiber.  —  y.  Hel- 
letal. Herdegen.  Hermann.  Hildeger. 
y.  Marburg.  Molner.  Monin.  Bote. 
Walthelm.  y.  Zennem.  —  yogt  (adyo- 
catus)  5.  —  friedhof  (atrium)  5.  6.  — 
geldwährung  452.  531.  538.  542.  546. 
591.  595.  —  Hundsgasse  (Huntgaze, 
595.  —  mass  364.  —  Münstergassc 
(Monster-)  512. — münze  510.  —  pröpste 
u.  yicepröpste:  365.  Eckard  decan  zu 
Amöneburg.  Volkwin.  Gumpert.  Hein- 
rich decan.  L.  Matz  custos.  Wilhelm. 

—  propst  des  hospitals  yor  — :  Helwig. 

—  Schilderthor  (Scilderdor)  478.  — 
•—  scholast. :  Heinrich.  —  Schulmeister: 
Dietrich.  —  schultheissen :  Yingerhut. 
Ripert.  —  Siegel  der  propstei  506.  — 
Siegel  der  Stadt  317.  333.  343.  449.  451. 
456.  457.  459.  478.  497.  510.  512.  518. 
532.  585.  592.  —  Siegel  des  Stiftes  333. 
451.  510.  512.  521.  591.  592.  —  stadt- 
schreiber:  Johann.  — Weinberge  333. 
478.  510.  518. 

Frömmstedt  nnw.  Weissensee  (Friminge-, 
Fromge-,  Vromingestete)  536.  598.  632. 
636.  —  Friedrich  u.  Heinrich  y.  —  ritter 
1295,  598. 

Frohndorf  rgbz.  Merseburg  sw.  Gölieda 
(Frondorf).  Friedrich  y. —  1280—1293, 
377.  559. 

Frohnhausen  Oberhessen  ssw.  Battenberg 
(Vronhusen).   Volpert  y.  —  1292,541. 

Vroinhusen  s.  Fronhausen. 

Fromelin.   Konrad  zu  Wetzlar  1288,490. 

Vromoldeskyrchen  s.  Bromskirchen. 

Frondorfs.  Frohndorf. 

Vrone.  Ditmar  bauer  zu  Gombet  1297, 
624. 

Fronhausen  ssw.  Marburg  (Fronehusin, 
Vron-,Wron-,  Fronehusen,  Fronhusen, 
Vrone-,  Wrone-,  Vroinhusen,  Fron- 
husin.  -sen)  28  VI.  334.  495.  —  y.  F.  : 
Konrad  1277—1288,  334.  495.  Konrad 
scheffe  zu  Marburg  1256  —  1267,  137. 
2(»6.  219.  231.  Konrad  deutscho.-bruder 
zu  Marburg  1272—1280,  285.  381.  382. 
Eckard,  Eckelo  deutscho.-bruder  u. 
yicecomthur  zu  Marburg  1280 — 1296, 
381.  382.  387.  435.  438.  526.  535.  54-1. 
604.  610.  Ernst,  Gottfried  schüler 
1250,96.  Hedwig  1277—1288,334.  495. 
Heinrich  scheffe  zu  Marburg  1280,  378. 
380.  Hildegund  bürgerin  zu  Marburg 
I      1250,96.  Ludwig  1277—1288,  334.  495. 


Fuchs  —  Gellershaugen. 


521 


Ludwiif  schaffe  zu  Marburg  1248—  1 265, 
84.  93.  103,  110.  121,  138.  140.  149. 
166,  184.  206.  216.  217.  218.  Ludwig 
Bcheffe  u.  bürgermeister  zu  Marbur^^ 
1256—1297,  140.  206.  207.  231.  266. 
269.  270.  273.  286.  296.  299.  329.  334. 
359.  380.  383.  433.  435.  461.  492.  493. 
495.  507.  511.  516.  550.  553.  590.  611. 
614.  625.  626.  Ludwig  bürger  zu  Mar- 
burg 1292.  553.  Lukardis  u.  Mechthild 
1277  —  1288,  334.  495.  Rudolf  ritter 
1250,  96.  Wiegand  1277,  334.  495.  — 
Vögte  V.  F. :  Kunigunde  vermählte  v. 
Daiheim.  Guntram  1257  —  1274,  145. 
2S6.  299.  300.  Guntram  ritter  1292, 
553.  Ludwig  ritter  1257  —  1274,  145. 
168.  239.  286.  299.  300.  Ludwig  1267, 
239.  —  pfarrer :  618.  619.  639.  Thomas. 
Ludwig.  —  Pfarrkirche  505. 

Fuchs  V.  Eüdesheim  (Wlpes).  Embricho 
1211,3. 

Vuchtwangen  s.  Feuchtwang. 
Fugel  s.  Vogel. 
Fviitwangen  s.  Feuchtwang. 
Vuire  s.  Furra. 
Fulcnandus  s.  Volknand. 

Fulda  (Wl-,  Ful-,  Vol-,  Fulda)  37.  62. 
141.  230.  287.  —  Konrad  v.  -  scheffe 
zu  Gelnhausen  (1259— 1267),  159.   200. 

—  äbte:  156.  Bertho.  Konrad.  Hein- 
rich. —  bürgen  v:  Hünfeld.  v.  Schrecks- 
bach. Spiegel.  Wolsac.  v.  Wotep.  — 
kämmerer :  Ludwig.  —  kellermeister : 
Volknand.  —  custos :  Konrad.  —  de- 
cane:  156.  Dietrich.  H.  Hertwig.  — 
truchsess:  Heinnch.  —  vogt:  Trage- 
bodo. —  hospitalar :  Warmund.  —  in- 
firmar:  Gottfried.  —  marschall :  Hein- 
rich.— pfarrer:  Dietrich.  —  propst  156. 

—  propst  V.  St.  Maria:  Quonte.  — propst 
V.  st.  Michael:  Gerlach.  —  Schreiber 
des  abtes:  Rudolf.  —  schultheiss:  v. 
Merlan.  —  Siegel  der  stadt  287.  —  stift 
Bened.-ordens  141.  142.  156.  161.  205. 

Fuley.   Ludwig  zu  Marburg  1290,  511. 

Vulkese,  Vülkese.  Arnold  ritter  1280, 
376. 

Vulpes  (Wlpes)  s.  Fuchs. 

Furra,  Gross-  u.  Klein,  nw.  Sondershau- 
sen (Vuire).  Hermann  v.  —  u.  s.  bruder 
1273,  291. 

Vurstenbendil  s.  Wurstebendel. 

Vutdewang  s.  Feuchtwang. 

Fuzechin  (Fuzechinus,  -kin).  Berthold 
scheffe  zu  Gelnhausen  (1259—1267), 
159.  196.  200. 


G. 

G,  V.  Kalsmunt.  —  propst  v.  st.  Mathias 
vor  Trier  1278,  348.  —  domdecan  zu 
Mainz  1287,  484.  —  truchsess  v.  Schlot- 


heim. — propst  V.  St.  Andreas  zu  Worms 

1249,  92. 
Gaeta  (Gaietanus).    bischof:   Bartholo- 

maeus. 
Gangkofen  Niederbajrern  osö.  Landshut 

(Geynchoven,  -choil9n).  deutscho.-com- 

thur  1294,  583. 
Gans  (Gans,  Auca).   Wiogand  mönch  zu 

Haina  1273—1277,  297.  342. 

Garbenheim  onö.  Wetzlar  (Garbin-,  Gar- 
benheim). V.  G. :  Erwin  vogt,  ritter  u. 
burgmann  auf  Kalsmunt  1255  —  1288, 
134.  190.  199.  201.  220.  276.  303.  330. 
350.  429.  486.  Erwin  ritter  1255,  134. 
Gumpert  ritter  1298, 640.  Johann  pfar- 
rer zu  Oberwetz  1298,  640.  Wetzel 
ritter,  burgmann  auf  Kalsmunt  1262— 
1264,  190.  194.   199. 

Garnkoufer.  Gerhard  zu  Wetzlar  1285, 
454.  • 

Garsilius  pfan*er  zu  Giessen  1265,  215. 
Gauböckelheim  s.  Böckelheim. 

Gaufried  (-fridus)  dominikaner,  bischof 
V.  Hebron  1283,  409. 

Gebehardus  s.  Gebhard. 

Gebesee  sw.  Weissensee  (Gebese).  Diet- 
rich V.  —  1287,  467. 

Gebhard  (Gheue-,  Gebehardus)  v.  Arn- 
stein.  —  decan  zu  Kesterburg  1291, 
520.  —  propst  (v.  st.  Georgenberg)  zu 
Frankenberg  1292,  541.  543. 

Gebhardshain  rgbz.  Coblenz  ki-eis  u.  onö. 
Altenkirchen  (Geuershayn).  Rorich  v. 
—  ritter  1277,  340. 

Gecze  s.  Getze. 

Gehufthe  wüstung  bei  Wetzlar  oder 
Herbom.  die  frau  v.  —  1288,  490.  Her- 
mann V.  —  scheffe  zu  Herbom  1296, 
617. 

Geilinhusen  s.  Gelnhausen. 
Geynchoven  s.  Gangkofen. 
Geis,  Obern-,  wnw.   Hersfeld  (superior 

Gese)  65. 
Geisleden   so.    Heiligenstadt    (Gcizelc). 

Härtung  ritter  u.  L.  geistlicher  gebrü- 

der  V.  —  1258,  155. 
Geismar,    Hof-,  nnw.    Cassel   (Gesmar, 

Geys-,  Geismaria).  Werner v.  —  scheffe 

zu  Cassel   1285—1293,  452.   485.   562. 

564.  —  bürger:  v.  Nothfelden. 

Geismar.  welches?  (Geismar,  Geysma- 
ria).  Ditmar  v.  —  (1232),  28LV. — 
Heinrich  v.  —  deutscho. -priester  zu 
Marburg  1287,  468. 

Goizele  s.  Greisleden. 

Gela  V.  Moischt  hörige. 

Gelcenhusen  s.  Gelzenbausen. 

Geldershusen  s.  Gellershausen. 

Geldolf  (Gheldolfus)  deutscho, -comthur  zu 
Magdeburg  1225,  14, 

Gelingen  s.  Gellingen. 

Geljershausen   Waldeck  w.    Wildungen 


922 


Gelungen — Oerlaoh. 


(Geldeshüsen ,  Oelderahusen).  Mecht- 
hildv.  —  1264,  203.  204. 

CrelliDgen ,  Göllingen,  a.  d.  Wipper  wsw. 
Frankenhausen  (Gelingen)  580.  —Fried- 
rich V.  —  1280,  384.  —  kloBter  st.  Wig- 
berti  580.  581 .  —  decan :  Th.  —  propst : 
Rucher. 

Gelnhausen  onO.  Frankfurt  (Geilin-,  Gei- 
Ivn-,  Geylenhusen,  -husen,  Geilen-, 
Gelen-,  Gelin-,  Gelnhusen ,  -husyn)  23. 
200. —V.  G.:  Dietrich  (1232),  28LI1. 
Heinrich  ritter  1264,  200.  Johann 
deutscho.-bruder  zu  Marburg  1252, 110. 

—  bürger  u.  scheffen:  Anselmi.  y. 
Breidenbach.  v. Buseck.  v.  Gram.  and. 
Ecken.  Emich.  v.  Fulda.  Fuzechin. 
Grosse.  Hildebold.  v.  Lieblos,  v.  Orb. 
V.  Seibold.  Ungefug.  Weiss.  —  kirche 
St.  Mariae  200.  —  pfarrer  200.  —  schult- 
heise :  1274,  305.  Hermann.  —  stadt- 
siegel  159.  325.  — weinzehnte  196.  200. 
211.  325.  —  Ziegelhaus  (Tzigel-,  Chi- 
gelhus)  385.  517. 

Geizenhausen  wUstung,  letzt  Gilserhof, 
Niederhessen  osö.  Borken  (Gelcenhu- 
sen)  459. 

Gemünden  Oberhessen  so.  Frankenberg 
(Ghemundin).  Heinrich  v.  —  scheffe  zu 
Rauschenberg  1260,  167. 

Ge münden,  Burg-  oder  Nieder-,  Oberhes- 
sen a.  d.  Ohm  so.  Homberg  (Gemun- 
den).  Herden  u.  Walpert  v.  — 1244,  75. 

Genmunt.   Rudolf  v.  Merlau  1214,75. 

Genselache  wüstong  kreis  Weissensee. 
Hermann  v.  —  1293,  563.  571. 

Gensungen  Niederhessen  w.  Melsungen 
bei  Felsberg  (Ghensinghin) .  Ludwig  v. 

—  ritter  1263,  198. 

Georgenthal  ssw.  Gotha  bei  Ohrdruff, 
Cisterc.-mönchskloster.   abt  1234,  43. 

Gerardus  s.  Gerhard. 

Gerarkusen  s.  Gershausen. 

Gerbert  v.  Moischt  höriger.  —  Reye 
deutscho.-bruder  zu  Marburg.  —  vogt, 
dann  scheffe  zu  Wetzlar  1267  —  1288, 
238.  267.  284.  303.  312.  313.  330.  349. 
350.  360.  370.  399.  441.  448.  454.  463. 
465.  470.  477.  486. 

Gerberti  zu  Wetzlar.  Heine-,  Heilemann 
scheffe  1291—1297,  530.  560.  621.  629. 
Richolfscheffe  1249—1255,94.  129.  134. 

Gerbodo,  -bado,  -budo,  v.  Eppelsheim.  — 
V.  Flörsheim.  —  propst  v.  st.  Peter  zu 
Mainz  u.  v.  st.  Paul  zu  Worms  1211,3. 

Gerdrudis  s.  Gertrud. 

Gerhard  (Gerhar-,  Gerar-,  Gerrardus) 
1279,  362.  —  Schreiber  1256,  135.  —  v. 
Allendorf  bürger  zu  Wetzlar.  —  pfarr- 
vicar  zu  Amöneburg  1260,  162.  168.  — 
pfarrer  zu  Amöneburg  1290  (1293?), 
517.  —  Bischof  bürger  zu  Wetzlar.  — 
y.  Burbach.  —  y.  Kirsch  Schreiber  der 
Trierer  curie.  —  y.  Dirmstein  deutscho.  - 


bmder  (zu  Flörsheim).  —  y.  Treysa 
scheffe  zu  Amöneburg.  —  y.  Ebsdorf 
scheffe  zu  Homberg  a.  d.  0.  —  pfarrer  zq 
Eisoff  1275,  315.  —  y.  Eppstein  archi- 
diacon  zuTYier.  —  Gamkoufer  zuWete- 
lar.  —  scheffe  zu  Giessen  1265,  215.  — 
abt  zu  Haina  1267,  240.  — y.  Hesele.- 
Hobetshedel.  —  y.  Hünfeld  bürger  zu 
Fulda.  —  Johanniterpriester  1251,  tu4. 

—  Lützelkolbe  ritter.  —  erzbischof  v. 
Mainz  1254—1257,  125.  147. -erzbi- 
schof y.  Mainz  1291— 1296,  5ul.  026. 
537.  615.  616.  —decan  y.  st.  Gangolf 
zu  Mainz  1263—1264,  200.  —  propst 
y.  St.  Stephan  zu  Mainz  1227,  16.- 
deutscho. -Druder  zu  Marburg  1257, 14^i. 

—  Münzer  scheffe  zu  AmöneburL^  — 
Münzer  zu  Wetzlar.  —  bauer  zu  Oden- 
hausen  1271,  259,  — y.  Salzböden. - 
y.  Schrecksbach  deutscho.  -priester  za 
Marburg.  —  v.  Seelheim  scheffe  zu 
Amöneburg.  —  y.  Seelheim  pfarrtT 
zu  Amöneburg.  —  graf  y.  Öolms- 
Eönigsberg.  —  y.  Stein  canon.  v.  st. 
Simeon  zu  Trier.  —  Waldschmidt  gen. 
Bischof  bürger  zu  Wetzlar.  —  priester- 
bruder  (des  Johann iterbauses  zu  Weis- 
sensee) 1272,  275.  —  herr  y.  Wilden- 
burg.  —  y.  WUrdinghausen. 

Grerhartichusen  s.  Gershausen. 

Gerlach  (Gerlac,  -lacus)  1282,  401.  - 
priester  (1214—1220),  4.  —  y.  Ahren- 
fels.  —  Baschard  ritter.  —  schmied  zu 
Beltershausen  1 254, 121. —  weber,  b*ut'r 
zu  Besse  1292,  546.  —  y.  Biebelnhcim 
ritter.  — y.  Biedenfeld  ritter. — v.  Brei- 
denbach. —  Reiz  y.  Breuberg.  —  v.  Bü- 
dingen. —  y.  Cappel.  —  schul theiss  zo 
Kirchhain  1275—1281,  310.  311.  'i^v 
389.  —  Cnise  bürger  zu  Marburg.  - 
Kuppel  y.  Merzhausen.  —  y.  Diedens- 
hausen  ritter  u.  deutscho. -comthur  zu 
Marburg.  —  Treiyleis  scheffe  zu  Gies- 
sen. —  Eya.  —  höriger  zu  Eisenhauseo 
(Itzenhausen?)  1296,  606.  —  v.  Elm 
ritter.  —  Faber  bürger  zu  Hersfeid.  - 
y.  Feldkrücken  scheffe  zu  Alsfeld.  - 
y.  Viermünden  ritter.  —  y.  Flörsheim. 

—  glöckner  zu  Fritzlar  1287,  4 TS.  - 
söhn  des  yogtes  (zu  Fritzlar)  (1219  , 5. 

—  propst  y.  st,  Michael  zu  Fulda  I2:)3. 
37. —  scheffe  zu  Giessen  1265  — 12T6, 
215.  321.  —  bäcker,  scheffe  zu  Giessen 
1278,  353.  —  y.  Grifte  ritter;   edelkn. 

—  y.  Hasel  stein  ritter.  —  Hirz  y.  Hen- 
hausen.  —  propst  zu  Holzkirchen  Vi^l 
37.  —  höriger  zu  Itzenhausen  (Eisen- 
hausen?) 1296,  606.  —  Lesch  ritter. 
burgmann  auf  Kalsmunt.  —  y.  Leuo. 

—  y.  Linden  ritter.  —  v.  Linne.  - 
deutscho. -comthur  zu  Marburg  1256, 
140.  —  yogt  y.  Merlau.  —  Monin  bürger 
zu  Fritzlar.  —  Münzer  y.  Bauerbaeb 


Gerlachsbain  —  Ginselnau. 


523 


—  V.  Nordeck  ritter.  —  v.  der  Nuhne 
ritter  u.  burgmann  za  Nordeck.  — 
Quente  propst  v.  st.  Maria  n.  kämmerer 
des  abtes  zu  Fulda.  —  v.  Reddighauseu. 

—  Reiz  V.  Breuberg.  —  v.  Rohrbach 
ritter.  —  v.  Ruhlkirchen  ritter.  —  v. 
Seibelsdorf  ritter.  — v.  Wahlen  (bürger 
zU'Amöneburg). — v.  Wotere  zu  Fulda. 

—  Zies^enhainischer  schultheiss  1256, 
136.  — V.  Zwehren  deutscho.  -  comthur 
zu  Marburg. 

Gerhichshain  wUstung  Oberhessen  so.  Ge- 
münden  a.  d.  Wohra  (Gerlacheshan). 
Konrad  V.  —  J295,  593. 

Gerlaclisheim  a.  d.  Tauber  ssw.  Würz- 
burg. Herbord  v.  —  ritter  1261,  181. 

Germanu  vicar  zu  Fritzlar  1275,  309. 

Germerode  w.  Eschwege,  Praemonstr.- 
nonnenkloster  (Gernia-,  Grennarrode) 
294.  —  Rutward  v.  —  1273,  294.  — 
propst:  1294,  575.  Johann. 

Gennizze  s.  Girmes. 

Gernand  1272, 269.  —der  hinkende  (1280) , 
371.  —  höriger  zu  Burkendorf  1279, 
362.  —  V.  Buseck  ritter  zu  Giessen.  — 
V.  Giessen  ritter.  —  Lye  scheffe  zu  Wetz- 
lar. —  y.  Schwalbach  ritter  zu  Giessen. 

Gerold  v.  Rossberg  höriger. 

Gerrardus  s.  Gerhard. 

Gerrettichusin  s.  Gershausen. 

Gershausen  wUstung  rgbz.  Arnsberg  bei 
B  erleburg  (Gerarkusen ,  Gerhartich  usen , 
Gerrettichusin,  Gerhareghusin) .  y.  G. : 
Adelheid  1292,  541.  Konrad  u.  Hart- 
mann ritter  1292—1 294,  541.  576.  Hein- 
rich, Heinrich  pfarrer  zu  Bromskirchen, 
Jutta  1292,  541.  Werner  ritter  1261, 
180.   Werner  1294,  576. 

Gerstenseffil.  Heinrich  1287,  467. 

Gertrud  (Gertrndis,  -drudis,  -thrudis, 
Gherdrudis,  Gerdrudiz,  -drüdis)  nonne, 
tochter  des  Griefstedter  deutscho.- 
bruders  Reinhard  1289,  499.  ~  land- 
gräfin  y .  Thüringen ,  meisterin  zu  Al- 
tenberg.  —  v.  Altenburg.  —  v.  Besse. 

—  v.  Bracht  bürgerin  zu  Wetzlar.  — 
hörige  zu  Burkendorf  1279,  362.  —  y. 
Buseck.  —  müUerin  zu  Kirchhain  1281, 
389,  —  hörige  zu  Thalheim  (1230— 
1231),  19.  —  landgräfin  y.  Thüringen, 
meisterin  zu  Altenberg.  —  Dichtere  y. 
Beltershausen.  ~  Ditter  zu  Wetzlar. 

—  gattin  des  schultheissen  Wiegand 
zu  Treysa  12S7,  481.  —  y.  Ehrings- 
hausen.  —  Eyberacht  bürgerin  zu  Her- 
born. —  Fleming.  —  Groppe  y.  Guden- 
burg.  —  y.  Hackebom.  —  y.  Heskem. 

—  Uobeherr.  —  y.  Holzheim.  —  y.  Lie- 
derbach. — äbtissin  zuMarienbom  1293, 
560.  —  y.  Merenberg.  —  Redel  hörige. 

—  Schwerzel  zu  Willingshausen.  — 
Sinnige  bürgerin  zuHerbom. — y.Wol- 
fershausen.  —  gräfin  y.  Ziegenhain. 


Geruo  deutscho.-priester  zu  Marburg  1 287 , 
483. 

Gerwig  (-wicus)  y.' Molsdorf. 
Gerwinshain    wüstung     Oberhessen     w. 

Treysa  bei  Mengsberg  (Gerwins-,  Ger- 

wiges-,    Gerwinhain) .    y.  G. :    Bruno 

ritterl2H0— 1262, 166.  188.  J89.  Mecht- 

hild  1262,  188.  189. 
Gerwinshain  wÜstung  Niederhessen  osö. 

Homberg  (Gerwineshagen).  Tilmann  v. 

—  scheffe  zu  Homberg  1294,  577. 
Gese  s.  Geis. 
Greseke  rgbz.  Arnsberg   osö.  Lippstadt 

(Gesike) .  Arnold  y .  —  Franciskaner  zu 

Paderborn  1295,  600. 
Getze  (Gecze).    Eitel  u.  Richard  ritter 

1298,641. 
Greuershayn  s.  Gebhardshain. 
Gezen  s.  Giessen. 
Gheldolfus  s.  Geidolf. 
Ghemundin  s.  Gemttnden. 
Ghensinghin  s.  Gensungen. 
Gherdrudis  s.  .Gertrud. 
Gheuehardus  s.  Gebhard. 
Ghynere  s.  Ghiuere.. 
Ghiselbertus  s.  Giselbert. 
Ghiso  s.  Giso. 
Ghodensperg  s.  Gudensberg. 

Ghfuere,  Ghuuere,  Gnouere,  Ghynere, 
Wüstung  Oberhessen  ssw.  Amöneburg 
181. 

Gibeno  gerber ,  scheffe  zu  Fritzlar  1 290, 
512. 

Giesenrod  wüstung  Niederhessen  kreis 
Homberg  ö.  Mühlbach  (Gisenrode)  294. 

Giessen  (Giezen,  Gezen,  Gizen,  Giza,  Giz- 
zin,  Gyzen,  Gyezein,  Gyezen,  Giezzen) 
353.  —  y.  G. :  Eberhard,  Elisabeth  geb. 
y.  Hattenrod,  Gernand  ritter  1277,  330. 
Gumpert  ritter  1271,  259.  Heidenrlch* 
(1232),  28VIL  —  burgmannen:  y.  Bel- 
lersheim.  y.  Buseck.  y.  Kinzenbach. 
Fraz.  y.  Heuchelheim.  y.  Linden. 
Schlaun.  v.  Schwalbach.  —  pfarrer: 
Garsilius.  —  scheffen :  Treiyleis.  Ger- 
hard. Gerlach.  Gerlach  bäcker.  — 
schultheissen :  Cruch.  Johann.  Johann 
ritter.  —  stadteiegel  215.  312.  313.  321. 
330.  353.  430.  486. 

Giflitz  Waldeck  n.  Wildungen  (Gyffelce) 
497.  —  Benigna  tochter  Konrads  y.  — 
1 288,  497.  Wiegand  y.  —  geistlicher  (zu 
Fritzlar)  1277,  341. 

Gige.   Heinrich  zu  Fritzlar  1287,  478. 

Gilbert  (Gilibertns)  y.  Dembach. 

Gilsa  SSW.  Fritzlar  bei  Jesberg  (Gilse). 

Adelheid  u.  Wiegand  y.  ~  1250, 101. 
Gilserhof  s,  Gelzennausen. 
Gindemahe  s.  Gönnern. 
Ginseidorf  nö.  Marburg  (Ganzellen-,  Gyn- 

cilndorf)  117.  379. 
Ginselnau  wüstung  nö.  Marburg  bei  Gin- 


524 


Oirmes  —  Goiz. 


seldorf  (Gunchilhoauwe,  Gunciinnowe) 
293.  378. 

GirmeSp  Nieder-,  n.  Wetzlar  (Germizze). 
Adolfv.  —  1272,  267. 

Gisela  (Gis-,  Gysela,  Gisle,  Gisse-,  Gys- 
la)  y.  Bauerbach.  —  v.  Bischofshausen- 
Löwenstein.  —  gattin  Hermanns  bür- 
gers  zu  Amöneburg  1269,  249.  —  gattin 
llertrichs  bUrgcrs  zu  Worms  1252,  114. 

—  V.  Romrod.  —  v.  Schweinsberg.  — 

Giselbert  (Gisil-,  Gisel-,  Gisl-,  Gvsil-, 
Ghisel-,  Gyselbertus)  gewesener  pfarrer 
zu  Biedenkopf  1296,  607.  —  Bobpo 
ritter.  —  v.  Braunshom  deutscho.-bru- 
der  zu  Marburg.  —  Kalb  ritter ,  burg- 
mann auf  Kaismunt.  —  höriger  zu 
Kirchhain  1264,  207.  —  v.  Dernbach 
gen.  V.  Vetzberg  ritter.  —  deutscho.- 
bnider  zu  Flörsheim  1293,  555.  —  Low 
ritter.  —  domcanon.  zu  Mainz  u.  pfar- 
rer zu  Seelheim  1240—1247,  66.  «8.  70. 
71.  83.  —  V.  Michelbach  scheffe  zu 
Herboro.  —  v.  Niederwald.  —  v.  Rü- 
desheim. —  Schönhals.  —  pfarrer  zu 
Seelheim  s.  vorher  Mainz.  —  scholast. 
zu  Weilburg  1231,  21.  —  decan  zu 
Wetzlar  1262—1273,  190.  195.  227.  288. 

Gisele.  Siegfried  1287—1289,  467.  499. 

Gisenrode  s.  Giesenrod. 

Gisla  8.  Gisela. 

Giso  (Gi-,  Gy-,  Ghiso)  scheffe  zu  Bieden- 
kopf 1296,  606.  —  Franciskaner  1274, 
304.  —  V.  Gudensberg.  —  Pauper  ritter. 

—  V.  Queckbom.  —  Sprengel  ritter.  — 
V.  Steinau  ritter.  —  v.  Ziegenberg  ritter. 

Gisonis  (Gizonis).  Volpert  bUrger  zu 
Frankenberg  1281,  394. 

Gissela  s.  Gisela. 

Gizen  s.  Giessen. 

Gizonis  s.  Gisonis. 

Gladenbach  wsw.  Marburg  (Gladin-,  Gla- 
denbach)  609.  —  v.  G. :  Kraft  Remey 
+  1262,  184.  207.  Dammo  Remey  ritter 
1262—1274,  184.  207.  299.  Elisabeth 
u.  Hildegard  1264,  207.  Volpert  1286, 
461. 

Gladiator  s.  Schwertfeger. 

Glate  (Glatt  in  Hohenzollem  ?  oder  Glat- 
ten beiFrendenstadtim  Schwarzwald?} . 
Walther  v.  —  pfarrer  zu  Bischheim 
1237,  57. 

Gleen,  Ober-,  Oberhessen  so.  Kirtorf 
(superior  Gleinen,  Gleyne,  superior 
Glene)  314.  419.  647.  —höriger:  Sieg- 
fried. Vgl.  Klein. 

Gleiberg  nw.  Giessen  (Gliperg,  Clitberg) . 
bürg  139.  —  Heinrich  v.  —  s.  Fleisch. 

Gleichen  nnö.  Fritzlar  fGli-,  Glychen) 
513.  514.  Ober-  u.  Nieder-  450.  —v. 
G. :  Konrad  scheffe  zu  Fritzlar  1277 — 
1290,  343.  47S.  51«.  Thomas  1275,  309. 
•—  kirche  u.  patronatsrecht  78.  309.  — 


hörige  der  kirche :  Aba.  t.  Arnsbacb 
Eberhard,  v.  Herzhausen.  Hildeguod. 
Irmtrud.  Jutta,  v.  Wölfterode.  —  pfir- 
rer:  Hugo. 

Gleichen  ruine  so.  Grotha  (Glichen, .  grafen 
V.  — :  Albert  u.  Heinrich  v.  Gleichen- 
Btein  1280,  384.  Hermann  dommmm 
zu  Mainz  1 289—1 290 .  500.  5(»b.  laiu- 
bert  propst  v.  st.  Maria  zu  Erfurt  i>*< 
—1291,  500.  508.  hM. 

Gleichenstein  ruine  wnw.  Mühlhausk-u 
(Glichinstein).  grafen  v.  —  s.  Gleich« 

Gleimenhain  wttstung  wnw.  Homber«:  ti^-i 
Borken  (Gliminhain)  10. 

Gleimenhain  Oberhessen  n.  Kirtorf  (iii- 
menhain,  Gliminhan).  JOitmar  v.  - 
ritter  1262—1274,  187.  188.  298. 

Gleine  s.  Klein. 

Gleinen  s.  Gleen. 

Gleissberg  (Cunitzburg)  bei  Jena  Gliz 
berg,  -perch).  v.  G. :  H.  1267.  ür.. 
Heinrich  vogt  1273,  289. 

Glene  s.  Klein. 

Glichen  s.  Gleichen. 

Glichinstein  s.  Gleichenstein. 

Gliminhain  s.  Gleimenhain. 

Gliperg  s.  Gleiberg. 

Glizberg  s.  Gleissberg. 

Gnip.  Siegfried  zu  Wetzlar  1288,  49o 

Gnost.  Gottfried  scheffe  zu  Treysa  12T\ 
351. 

Gnouere  s.  Gh^uere. 

Grobelo,  Goblo,  v.  Wetzlar  deutscho.-tnp- 
pier  zu  Marburg. 

Groda  s.  Guta. 

Goddefridus  s.  Gottfried. 

Godebert  s.  Gottbert. 

Godeiridus  s.  Gottfried. 

Godelibi,  -leui,  -lebi  zu  Fritzlar.  Ber- 
thold canon.  1290—1293,  506.  510.  Ml 
521.  549.  552.  557.  Gottfried  c»m. 
1277—1292,  333.  364.  506.  510.511 
521.549.  Hermann  schaffe  1288-12!« 
497.   585. 

Godelmann  (Godel-,  Gudelmannus  \ 
Flörsheim.  —  v.  Metz. 

Godenburg  s.  Gudenburg. 

Godensberg  s.  Gudensberg. 

Godfridus  s.  Gottfried. 

Godsalcus  s.  Grottschalk. 

Göllingen  s.  Gellingen. 

GrÖnnern  kreis  Biedenkopf  nw.  Gladen- 
bach (Gind ernahe) .  Heidenrich  u.  Sieg- 
fried V,  —  scheffen  zu  Biedenkopt 
1296,  606. 

Göns  (welches?)  s.  Giessen  (Gunse.  Gvn- 
se).  V.  G. :  Konrad  canon.  zu  Schiffen- 
berg  1287,  468.  Richard  1272,  284. 

Gröringen  wttstung  Oberhessen  sw-  R««"* 
rod  (Goringin) .  Ludwig  v.  —  hüTger 
zu  Alsfeld  1274—1280,  302.  373.  374. 

Goiltbach  s.  Goldbach. 

GrOiz  S.  GrOZ. 


Goldbach  —  Gregor. 


525 


(joldbach  iiO.  Weimar  oder  G.  nw.  Gotha? 
!Goli-,  Goütbach).  v.  G.:  Heiwig  mai^ 
schall  des  landgr.  Albert  v.  Thüringen 
1273,  291.  Helwig  deutflcho.-landcom- 
thur  in  Thüringen  1292,  551. 

Goltscredere ,  Scoltscredere.  Helwig 
scheffe  zu  Amöneburg  1263—1281,  192. 
193.  225.  389. 

Gombet  Niederhessen  wnw.  Homberg  bei 
Borken  (Gvmpeht,  -peth,  Gnmppettho, 
Gunpetthe,  Gompethe,  -petthe,  Gvm- 
pbede,  Gumphete,  Ganpette)  451.  480. 
506.  510.  527.  531.  547.  565.  577.  592. 
624.  —  bauer:  Vrone. 

Gompertus  s.  Gumpert. 

Gonterus  s.  Günther. 

Goringin  s.  Göringen. 

Gorsieben  kreis  Eckartsberga  sw.  Held- 
rungen (Gourisleibin).  Albert  v.  — 
1295,  599. 

Goslar  (Goslaria) .  propst :  Eckard. 

(vosmar  (Gozmarus)  graf  v.  Eirchberg. 

Gossfelden  nnw.  Marburg  (Gozfelden, 
-uelden,  -feldin)  285,  296.  382.  401. 
623.  —  V.  G. :  Dammo  1282,  401.  Dit- 
mar  1259,  160.  Elisabeth  1282,  401. 
Heinrich  1282,  401.  Heinrich  Vogel 
1273,  296.  Jutta  1282,  401.  Ludwig 
1282,  401.  Menn:ot  1259,  160.  —  kirche 
434.  —  gericht  u.  patronat  296.  — 
pfarrer :  Konrad  Schreiber  des  landgr. 
V.  Hessen.  Heinrich. 

Goswin  (Goz-,  Gozewinus)  abt  zu  Harde- 
hausen  1235,  50.  —  diener  des  deut- 
schen hauses  zu  Marburg  1294,  587.  — 
diacon  zu  Merseburg  1255,  130.  —  y. 
Osterhausen  edelkn.  —  y.  Sangerhau- 
sen ritter.  -  pfarrer  zu  Seelheim 
1236,  56. 

Gotensberg  s.  Gudensberg. 

Gotfridus  s.  Gottfried. 

Gotha.  August. -kloster  567.  —  mönch: 
y.  Wvssenfeld.  —  prior :  y.  Herbsleben. 

Gotscalüus  s.  Gottschalk. 

Gottbert  (Gode-,  Godebertus)  1221,  12. 

—  y.  Aubach.  —  y.  Diedenshausen 
ritter. 

Göttern  nw.  Langensalza  (G^teren,  Gut- 
tern).  Alten-  (Antiquum-)  14.  —Hein- 
rich y.  —  prior  der  August. -Eremiten 
zu  Erfurt  1293,  567. 

Gottfried  (Gode-,  Got^,  Godde-,  Got-, 
Gothe-,  Groth-,  God-,  Godofridus)  y. 
Bickenbach.  —  y.  Buseck.  — ^  Körner 
deutscho.-comthur  zu  Griefstedt.  — 
Cruso  zu  Wetzlar.  —  y.  Diedenshau- 
sen. —  y.  Tonin  Bche£fe  zu  Cassel.  — 
kaplan  des  officials  zu  Trier  1276,  322. 

—  y.  Ehrich.  —  y.  Eppstein.  —  y. 
Erlebach.  —  y.  Flörsheim  ritter.  —  y. 
Fronhausen.  —  infirmar  zu  Fulda  1233, 
37.  —  Gnost  scheffe  zu  Treysa.  —  Go- 
delibi  canon.  zu  Fritzlar.  —  gewesener 


abt  zu  Hardehausen  1250,  97.  —  Lesch 
ritter,  burgmann  auf  Kalsmunt.  —  y. 
Linden.  —  domcustos  zu  Mainz  1211, 
3.  —  magister,  canon.  y.  st.  Johann  zu 
Mainz  1288,  491.  —  deutscho.-bruder 
zu  Marburg  1257—1260,  149.  152.  170. 

—  deutscho.-trappier  zu  Marburg  1266 
—1272,  226.  285.  —  y.  Merenberg.  — 
y.  Boteustein  ritter,  walpoto  u.  Hessi- 
scher marschall.  —  graf  y.  Sayn.  — 
canon.  zu  Schiffenberg  1287,  468.  — 
y.  Seelhoim.  —  Streckeriemo  schul  t- 
heiss  zu  Wetzlar.  —  deutscho.-comthur 
zu  Wallhausen  1292,  551.  —  y.  Wetter 
canon.  zu  Fritzlar.  —  y.  Niederwetter. 

—  y.  Wetzlar  deutscho.-bruder  zu  Mar- 
burg. —  yorstehcr  des  deutschen  hau- 
ses zu  Wetzlar  1293,  566.  —  graf  y. 
Zi^enhain.  —  graf  y.  Ziegenhain  gen. 
y.  Reichen  bach. 

Gottschalk  (Godsalcus,  -scaicus,  Got- 
schalcus,  -scaicus)  Kerlingere  bürger 
zu  Erfurt.  —  y.  Treisbach.  —  Lange 
bürger  zu  Erfurt.  —  pfarrer  zu  Lens- 
windehüsen  1250,  101.  —  Paruus  ca- 
non. V.  St.  Seyerus  zu  Erfurt.  —  y. 
Samau. 

Grotzelshausen  wüstung  n.  Wetzlar  bei 
Hohensolms  (Gozelis-,  Gotzelshusen). 
Wiegand  v.  —  scheffe  zu  Wetzlar  1282 
—1285,  399.  448.  622. 

Gouris]eibin  s.  Gorsieben. 

Goz,  Gozonis,  Gozzo,  Goiz  zu  Franken- 
berg. .  .  1281 ,  394.  Heinrich  scheffe 
1264,  205.  208.  Jacob  scheffe  1291—- 
1295,  520.  582.  602.  603.  Johann  scheffe 
1285—1295,  443.  .^20.  554.  584.  602. 
603.  Siegfried  (deutscho.-bruder  zu 
Marburg)  1291,  535. 

Gozelishusen  s.  Gotzelshausen. 

Gozfelden  s.  Gossfelden. 

Gozmarus  s.  Gosmar. 

Gozo,  Gozzo,  y.  Flörsheim. 

Gk)zold  y.  Hersfeld  Mainzischer  Schreiber 
u.  pfarrer  zu  Kindelbrttck. 

Gozwinus  s.  Groswin. 

Gozzo  s.  Gozo. 

Graben,  am,  zu  Marburg  (in  Fossato,  in 
Fossa,  de  Fossato,  supra  Fossatum). 
Heinrich  1279—1288,  359.  492.  Hilla 
yermählte  Rinka.  Siegfried  scheffe 
1260—1288,  166.  170.  296.  359.  380. 
492. 

Grebe  (Comesl.  Volkmar  scheffe  u.  bür- 
germeister  zu  Fritzlar  1277—1295,  333. 
341.  343.  497.  506.  518.  522.  532.  592, 

Grebe  (Comes).  Ditmar  scheffe  zu  Hom- 
berg 1294,  577. 

Greda  s.  Margare tha. 

Gregor  U[.  papst  1229—1238,  18.  22.  25. 
27  —  36.  39.  40.  41.  43.  53.  54.  55. 
60.  74. 


526 


Oreifenstein  —  Oadensberg. 


Greifenstein  nw.  Wetzlar  (Griffinstein, 
Grifenciteyn,  GrifinBtein).  v.  G. :  Kraft 
1266,  220.  Kraft  1287,  46».  Mangold 
1274,  303.  Rorich  1287,  469.  Rudolf 
1255,  134. 

Grenzebach,  Ober-  u.  Nieder-^  Oberhessen 
onö.  Ztegenhain  (Grunzen-,  Grinzen-, 
Grincinbach).  v.  G. :  Ditmarl262,  1S8. 
189.  Hartrad  ritter  1261  —  1264,  179. 
205.  Hartrad  1264,  205. 

Gretha  s.  Margaretha. 

Greussen  wnw.  Weissensee  (Gruzzen). 
V.  G. :  Heidenrich  ritter  1293,  556. 
Heinrich  u.  Ot.  ritter  1269,  248.  Vgl. 
Velknere  u.  Meise. 

Griefstedt  nö.  Weissensee  (Grifstete, 
-stede,  Griffestete,  Griftede,  -stet, 
-steten)  45.  55.  301.  328.  384.  496. 
559.  570.  571.  581.641.  Dorf- (G.  major) 
133.  —  Albert  v.  —  1280  —  1288,  377. 
496.  —  kapelle  282.  —  deutsches  haus 
85.  104.  133.  248.  275.  282.  291.  301. 
328.  339.  377.  384.  400.  405.  417.  424. 
425.  447.  494.  496.  499.  502.  524.  536. 
556.  558.  559.  563.  570.  571.  574.  580. 
58J.  594.  598.  599.  613.  616.  628.  632. 
636.  637.  641.  brüder:  Bruno,  v.  Cöl- 
leda.  Könrad.  v.l'uteleiben.  Erenfried. 
Friedrich.  Heinrich.  Reinhard,  v.  Ri- 
chowe.  y.  Schwarzburg,  comthure:  v. 
Ammendorf.  v.  Körner,  v.  Ebeieben. — 
mühle  133.  384.  641. 

Grient  s.  Grün  unter  Marburg. 

Griffede  s.  Grifte. 

Griffestete  s.  Griefstedt. 

Griffinstein  s.  Greifenstein. 

Grifte  ssw.  Cassel  bei  Gudensberg  (Grif- 
fede, Grifede,  Griffeide),  v.  G. :  Ger- 
lach ritter  1267—1275,  235.  309.  Ger- 
lach edelkn.  1290^1291,  509.  523. 

Griftede  s.  Griefstedt. 

Grincinbach  s.  Grenzebach. 

Grindah  s.  Grttndau. 

Grindelach  s.  Grilndlach. 

Grindelin  s.  Grün  unter  Marburg. 

Grindestat  s.  Grttnstadt. 

Grinzenbach  s.  Grenzebach. 

Groppe  V.  Gudenburg  (Grope).  Gertrud 
geb.  V.  Besse  1292—1293,  549.  557. 
562.  Ludolf  edelkn.  128S-1293,  485. 
562. 

Groppo  s.  Bellersheim. 

Grosse  (Magnus).  Berthold  bttrger  zu 
Gelnhausen  1264—1276,  200.  325. 

Grossenlinden  s.  Linden. 

Grossenltider  s.  Lttder. 

Grossenritte  s.  Ritte. 

Grozenlinden  s.  Linden. 

Grün  s.  unter  Marburg. 

Grünberg  ö.  Giessen  (Grüne-,  Grunen- 
berg,  -berc,  Grvnen-,  Grünemberch, 
Gruninberg,  Grunenberch,  Gerunen-, 
Cronenberg)  280.  —  y.  G.  s.  Gulden.  — 


benannte :  Aba  ( 1 232) ,  28  LVin.  Sib« ! 
1283, 423.  Walther  der  scbmied  .1^  >:! 
28XLVL    Wiegand   (1232;,    2r>XXVl 

—  bürger  u.  scfaeffen :  Araold.  Ronn'j 
V.  d.  Krähen.  Dietrich.  Dietrich  kr^ 
mer.  Engel.  Günther.  Hildegard!  <> 
y.  Lindenstmth.  y.  Saasen.  Sibert.  - 
burgmannen :  Kalb.  Gulden,  y^.  Qu^r. 
born.  Strebekotz.  Wisegrockcl.  — pu- 
rer: 200.  Eckard.  —  schaltheiss:  G.i> 
den.— Stadtsiegel  75.  99.  363.  423.  4»- 

Gründau,  Nieder-,   Mittel-  oder  Haic- 
wnw.  Gelnhausen  (Grindah)  I  ü2. 

Griindlach  s.  Erlangen  (GrindeUch  .  I 
u.  Lupoid  V.  —  1231,  23. 

Grüningen  wnw.  Weissensee  (Gruningfc 
Heinrich  v.  —  ritter  1273— 1293.  2y; 
301.  556.  —  schultheiss :  Th. 

Grüningen,  welches?  (Grunin^n,  -fs 
Dietrich  v.  —  yicedeutschmeister  u 
landmeister  inLiyland  u.  Preoasen  124 
—1258,  79.  152. 

Grünstadt  Bayern  Pfalz  n.  Landau  Grbi 
destat).   Ulrich  v.  —  1221,  12. 

Grusen  Oberhessen  so.  Frankenbr-r. 
(Gruse),   hirte  (1232),  28 XXXIV. 

Grug  8.  Krug. 

Gruueberg  s.  Grünberg. 

Grüne wai dis.  Siegfried  höriger  zu  Neues- 
hain  1273,  295. 

Gruningen  s.  Grüningen. 

Grunenberch  s.  Grünoerg. 

Gruningin  s.  Grüningen. 

Grunzenbach  s.  Grenzebach. 

Grus  s.  Kranich. 

Gruse  s.  Grusen. 

Gruzeren  gattin  des  metzgers  Cruch  zs 
Fritzlar  1295,  591. 

Gruzzen  s.  Greussen. 

Guda  8.  Guta. 

Gude.  Heinrich  zu  Rauschenbei^  12>^ 
379. 

Gudelmannus  s.  Godelmann. 

Gudenburg  ruine  wnw.  Gasse!  bei  Ziem- 
berg (Gudebyrc,  Goden-,  Gudenbor? 
y.  G. :   Hermann  u.  Werner  1290,  h\ 
Wilhelm  1219,  6.  Vgl.  Groppe  u.  Wolt 

Gudensburgnö.  Fritzlar  (Gudi  na-,  Gädem- 
berg,  Gk>aenspergh,  -berg,  Gydensberir 
Gudensberc,  Gotensberg,  Ghodensper^ 
235.  —  Giso  edler  y.  —  1267,  235.  - 
benannte:  Konrad  scheffe  zu  Cassd 
1288—1293,  485,  562.  564.  Eberhsnl 
1272,273.  Elisabeth  bürgerin  zu  Cassel 
1293,  564.  —  landgräfl.  amtmann  271 

—  die  untere  bürg  272.  —  bürger  n 
scheffen:  Burkardi.  y.  Venne.  Vrede- 
burgis.  y.  Holzhausen.  Mynkel.  Schio- 
deleib.  Steynbregere.  Wisegucke' 
Zuckeduch.  —  pfarrer  27 1 .  Johann.  - 
schultheissen :  Eberhard,  y.  Linsingen 
Mein  Word.  Mynkel.  —  stadtstegel  bifif 
523.  548. 


Gudnla —  Haohbom. 


527 


Guduls  y.  Stein. 

Gueke  zu  Fritzlar  1287,  478. 

Giinstedt  nnö.  Weissensee  (Gunne-,  Gun-, 
Gunestete)  405.  467.  494.  499.  536.  — 
y.  G. :  Konrad  scheffe  zu  Weissensee 
1272,  275.  Eckard  1272,  275.  Johann 
tt.  Siegfried  1277,  339.  —  kirche  u.  pa- 
tronat  236.  405.  499.  —  ofticium  45. 
55.  —  pfarrer:  Werner. 

Günther  (Gunthe-,  Gunte-,  Gynthe-,  Gon- 
terus)  walbode  1251,  105.  —  v.  Allen- 
dorf.  —  graf  y.  Eäfernburg.  —  ante 
Valuam.  —  scheffe  zu  Grünberg  1275 
— 1277,  316.  344.  —  y.  Leubingen.  — 
y.  Marburg  scheffe  zu  Amüneburff.  — 
y .  Nonnenhausen  scheffe  zu  Biedenkopf. 

—  V.  Salza.  —  truchsess  y.  Schlotheim. 

—  graf  y.  Schwarzburg;  deutsch©. -bru- 
der  (zu  Griefstedt).  —  y.  Seelheim 
scheffe  zu  Amönebur^.  —  Wanko.  — 
y.  Willersleben  deutscno.-bruder. 

Günzeldorf  Wüstung  Oberhessen  ssw.  Als- 
feld zwischen  Oberbreitenbach  u.  Wind- 
hausen (Guzelin-,  Gynzeln-,  Günzel- 
dorf) 99.  419. 

Guillelmus  s.  Wilhelm. 

Gulden  zu  Grttnberg  (Aurei,  Guldin). 
Konrad  ritter  1269—1272,  250.  274. 
Elisabeth  yermählte  y.  Langenstein. 
Johann  ritter,  schultheiss  zu  Grünberg 
1250—1279,  97.  99.  216—219.  221.  250. 
257.  273.  280.  306.  316.  323.  326.  344. 
363.  Johann  1269,  250.  Meingoz  ritter 
1250—1264,  99.  200.  Meingoz  burg- 
mann zu  Grünberg  1277—1285,  344, 
363.  394.  443. 

Gulechin.  Heinrich  1263,  194. 

Gympeht  s.  Gombet. 

Gumpert  (Gumpertus,  -bertus,  Ganpertus, 
Gumbertus ,  Gym-,  Gompertns)  y.  Al- 
lendorf hOriger.  ~  bürger  zu  Amöne- 
burg  1240,  67.  —  ritter,  schultheiss  zu 
Antref  1264,  205.  208.  —  y.  Asbach.— 
y.  Beltershausen.  —  v.  Betziesdorf.  — 
y.  Bicken  geistlicher.  —  y.  Biedenkopf 
bürger  zu  Marburg.  —  Canto  scheffe  zu 
Marburg.  —  y.  Kirchhain  zu  Fritzlar. 

—  höriger  zu  Thalheim  (1230—1231), 
19.  —  waldbodo  zu  Ebsdorf  1254,  121. 

—  propst  zu  Fritzlar  1219—1220,  5.  6. 
7.  9.  —  y.  Garbenheim  ritter.  —  y.  Gies- 
sen  ritter.  —  Hobeherr  ritter.  —  Myn- 
kel  schultheiss  zu  Gudensberg.  —  Oze. 

—  scheffe  u.  schultheiss  (zu  Romrod) 
1278,  352.  —  Store  bürger  zu  Fritzlar. 

—  y.  Zusehen. 
Guncelinus  s.  Gnnzelin. 
Gunchilhnauwe  s.  Ginselnau. 
Gyucilndorf  s.  Ginseidorf. 
Gundheim  wnw.  Worms  (Guntheim,  Gant-, 

Güntheym)  390.  393.  —  Wolfram  ritter 
u.  Agnes  y.  —  1281,  390.  393. 


Gundramus  s.  Guntram. 

Gunestete  s.  Gttnstedt. 

Gunpertus  s.  Gumpert. 

Gunpetthe  s.  Gombet. 

Gunse  s.  Göns. 

Gunstete  s.  GÜnstedt. 

Gunterus  s.  Günther. 

Gnnthard  (Gnntardus,  -thardus)  y.  Venne 
ritter. — y.  Venne  scheffe  zu  Gudensberg. 

Guntram  (Guntramus,  -dramus)  y.  Bech- 
lingen  bürger  zu  Wetzlar.  —  zu  Ehriugs- 
hausen  1279,  362.  —  Vogt  y.  Pron- 
hausen.  —  müller  zu  Ebiusen  yor  Wetz- 
lar u.  gattin  Ida  1287, 476.  —  y.  Linden- 
struth  scheffe  zu  Grttnbei^.  —  y.  Mar- 
burg ritter.  — Schenk  y.  Schweinsberg. 

—  y.  Ulfa.  —  landgräfl.  amtmann  zu 
Weissensee  1282,  405. 

Gunzelin  (Gunze-,  Guncelinus ,  Gunzelo) 

graf  y.  Beichlingen. 
Gynzelndorf  s.  Günzeldorf. 
Guda  s.  Guta. 
Gudensberg  s.  Gudensberg. 
Gumbertus  s.  Gumpert. 
Gantheym  s.  Gundheim. 
Gunzellendorf  s.  Ginseidorf. 
Gvteren  s.  Göttern. 
Guta  (Go-,  Guda,  Guta,  Guda)  y  Bicken. 

—  y.  Cappel.  —  y.  (Wald-)  Cappel.  — 
hörige  zu  Thalheim  (1230—1231),  19.— 
y.  Nordeck. 

Guttem  s.  Göttern. 
Guzelindorf  s.  Günzeldorf. 
Gwilhelmus  s.  Wilhelm. 

H.  grebe  1281 ,  386.  ~  pfarrer  zu  Anzefahr 
1270,  254.  —  y.  Kalsmunt.  —  prior  y. 
St.  Mathias  yor  Trier  1278,  348.  —  Ei- 
gilo  bürger  zu  Friedberg.  —  decan  zu 
Fulda  1257,  141.  142.  —y.  Gleissberg. 

—  Heyliwarc.  —  Meise.  —  y.  Münch- 
hausen  scheffe  zu  Frankenberg,  —pfar- 
rer zu  Baumland  1 270,  254.  —  pfarrer 
zu  Salza  1285,  447.  —  v.  Schemdorf. 

—  pfarrer  zu  Seelheim  f  (1240),  66.  — 
propst  y .  st.  Germanus  zu  Speyer  1 232, 
27.  —  y.  Wehrshausen.  —  Wolsac  bür- 
ger zu  Fulda. 

Habechebumen  s.  Hachbom. 

Habechenheim  s.  Hochelheim. 

Habeherre  s.  Hobeherr. 

Habertshausen  wüstung  Oberhessen  s. 
Kirtorf  (Hadebrateshusin,  -tiz-,  -tes-, 
-tshusen)  481.   517;  627. —  Eckard  y. 

—  1266,  224.  —  pfarrer :  Peter. 
Hachbom     ssö.     Marburg     (Habeche-, 

-bechenburaen ,  Habiohebumen ,  Ha- 
l^eghebümin ,  Habege-,  Hagebumin) 
105.  117.  —  Volpert  y.  —  1269,  250.— 
benannte:  Hermann  höriger  1276,  323. 
Ludwig  höriger  1 276—1279, 323.  363,-- 


528 


Hachen  —  Hartmann. 


Praemonstr .  -nonnenkloster.  meisterin 
u.  conveot  117.  prior:  Ditmar.  —  schul t- 
heiss:  Konrad. 

Hachen  ( Hachyn ,  -en) .  Heinrich  ritter 
127 5— 1292,  315.    541, 

Hachiche  s.  Hazzeken. 

Hackeborn  ö.  Halberstadt  (Hakebume, 
-bum) .  V.  H. :  Albert  u.  gattin  Gertrud 
V.  Ziegenhain  1207,  1.  Albert  1221,  10. 

Hadamar  rgbz.  Wiesbaden  nnw.  Limburg 
(superior  Hademare)  477^. 

Hadcbrateshusin  s.  Habertshausen. 

Hademarsleibin  s.  Hadniersleben. 

HadewigiB  s.  Hedwig. 

Haduiar  pfarrer  zu  Ohmen  1244,  75. 

Hadmersleben  a.  d.  Bode  sw.  Magdeburg 
(Uademarsleibiu) . .  wittwe  Boders  v.  — 
geb.  V.  Beichlingen  1280,  377. 

Hageburnin  s.  Hacnbom. 

Hagen  s.  Hain. 

Hagenau  n.  Strasaburg  i.  £.  (Hagenowe). 
Friedrich  v.  —  domkeilermeister  zu 
Strassburg  1237,  57.  —  bürger:  Biiiung. 

Hagene  b.  Haina. 

Haghin  s.  Hain. 

Hagke  (Hako)  ritter  v.  Weissensee  1282, 
405. 

Haiger  rgbz.  Wiesbaden  w.  Dilleuburg 
(Heigere,  He-,  Heygeren,  Heigre).  v.  H.: 
Eberhard  u.  Johann  ritter  1281—1287, 
3S6.  469.    Irmgard  u.  Lene  1287,  469. 

—  landdechant  453. 

Hain  ö.  Siegen  (Hagin,  -gen) .  Konrad  v. 

—  ritter  1275—1287,  315.  477. 

Hain  wüste  bürg  nw.  Mühlhausen  (In- 
dago,  Hain),  y.  H.:  Heidemann  ritter 
1281,  397.   Heinrich  1273,  291. 

Hain  wüstung  nö.  Giussen  bei  Heuern 
(Nemus)  143. 

Hain,  Obern-,  wüstung  bei  Amöneburg 
(Haghin,  superior  Indago,  Ouerenhagen) 
168.  389.  —  Konrad  vogt  v.  —  1281, 
389. 

Haina  Oberhessen  osö.  Frankenberg  (He- 
genehee,  -he,  Helene,  Heyne,  Hagin- 
nehe, Hagene).  uelnrich  v.  —  1262, 
189.  —  Cisterc.-mönchskloster  240.  297. 
äbte:  .  .  1243,  72.  Grerhard.  Hermann. 
Ludwig^Wiegand.  mönche:  28  XXXIV. 
Gans.  Heinrich  kellermeister.  Heinrich 
Steinmetz,  v.  Lotheim.  v.  Marburg,  v. 
Momberg.  y.  Neukirchen. 

Haka.   Heinrich  ritter  1259,  160. 

Hakebume  s.  Hackebom. 

Hako  s.  Hagke. 

Halber  y.  Cleeberg  (Albus,  Halbyr) .  Kuno 
y.  Cleeberg  ritter,  burgmann  auf  Kals- 
munt  1272—1284,  276.  279.  313.  330. 
350.  429.  Kuno  ritter  1298,  640.  Hed- 
wig geb.  y.  Linden  1275, 313.  Hermann 
ritter,  burgmann  auf  Kalsmunt  1272— 
1278,  276.  330.  350. 

Halberstadt  (Halber-,  Halbirstad,  Halber- 


stat; 417.  —  bischof :  Vobad.  —  cam 
y.Clettenberg.  y.  Naumburg  v.Schan- 
feld.  —  yicar:  Siegfried,  —geistlicher. 
Werner.  —  scholast. :  v.  Kraaichfeld 

Haldinchusin  s.  Holdinghausen. 

Haidunge  s.  Holungen. 

Halle  a.  d.  Saale,    deutscho. -comtburr 
y.  Hochheim.  Philipp. 

Halleberg  (Hallenberg  s.  Brilon?  HallWr; 
ö.  Siegburg?).  Albert  y.  —  deutv^ 
meister  1248,  91. 

Hallermund  zerstörte  bürg  s.  HanaoTt: 
bei  Eldagsen  (Halremunt; .  grafeDv- 
Ludolf  (1235  —  1255),  48.  169.  Lud«: 
1260,  169. 

Halmatsdorp  s.  Almarsdorf. 

Hama.  Konrad  bauer  zu  LaDgensteii 
1269,  250. 

Hambach  rgbz.  Wiesbaden  sw.  I(kc:i 
(Hanbach)  19. 

Hauendal,  thal  bei  Bermersheiin  «n? 
Worms  390. 

Hangenweisheim  s.  Weisheim. 

Hapesuelt  s.  Hfttzfeld. 

Harbshausen  a.  d.  Eder  nn9.  FrankeDberi 
bei  Vöhl  (Harbrachteshusen).  Keinur; 
y.  —  1261,  174. 

Hardehausen  ssO.  Paderborn  bei  Wvbor: 
Benedict  -  mönchskloster  ( Herswisdr 
husin,  -yithehusen,  -edehuse,  -oiK- 
-wide-,  Hirswindehusen)  49.  50.— ab'/ 
49.  1243,  72.  Goswin.  Gottfried. - 
prior:  C.  —  Siegel  50. 

Hardenberg  n.  Göttingen.  Hermann  t- 
canon.  zu  Fritzlar  1292,  546. 

Harderadus  s.  Hartrad. 

Hardungus  s.  Härtung. 

Harheim  n.  Frankfurt  (Horheim)  HS. 

Harle  Niederhessen  sw.  Felsberg  iHvIot 
-loyn)  504.  510.— y.  H.:  Johann edelki 
1275,318.  Johann  bürger  zu  Felstirr: 
1289—1293,  504.  514.  528.  540.  56> 

Harmod  scheffe  zu  Herbom  1272,  2SI 

Harras  wnw.  Eckartsberga  bei  Heldrse- 
gen  (Harrazj.   Albert  y.  —ritter  12'" 
—1298,328.    377.    384.   496.  502  ö5 
641. 

Harsnure  flur  bei  Oberflürsheim  648. 

Harstal.    Berthold  y.  —  ritter  1298.  Wl 

Harteradus  s.  Hartrad. 

Harth  rodland  Niederhesson  bei  God^^ 
592 

Hartlif  höriger  zu  Thalheim  (1230-1231 
19. 

Hartmann  (Ebirt-,  Harthmannus,  EATtm 
eidam  des  y.  Böckelheim  1275, 319.  - 
y.  Allendorf  höriger,  —bischof v.Augf 
bürg  1282,  403.  —  v.  Bauerbacli.' 
Blendebera.  —  y.  Breidenbach  büi?f' 
zu  Gelnhausen.  —  y.  Burgau.  —  v.  Bu- 
seck  ritter.  —  Cere  (zu  Seelheim  - 
y.  Klein  scheffe  zu  Rauschenberg  - 
Clette  zu  Amöneburg.  —  y.Dalewm« 


H&rtmat —  Hegere. 


529 


ZU  MerBebnrg.  —  deutscho.-hochmeister 
1276— 1281,326.381.384.397.— v.Ebfl- 
dorf.  —  an  der  Ecken  scheffe  zu  Geln- 
hausen. —  V.  Eubach.  —  v.  Gershausen 
ritter.  —  Heyliwarc  zu  Weilbur^?.  — 
y.  Heimbach  scheffe  zu  Rauschenberg. 

—  V.  Heldrungen.  —  v.  Holbach  ritter. 

—  V.  Homberg.  —  Johanniterpriester 
1259,  160.  —  V.  Lehrbach  ritter.  — 
y.  Leidenhofen.  —  y.  Mingerode  ritter. 

—  y.  Mölln.  —  V.  Mühlheim  dentscho.- 
bruder  zu  Marburg.  —  Rösche.  —  y. 
Schwalbach  ritter.  —  Spillenere. 

Hartmut  (Hartmudus,  -modus,  -mydus) 
propst  zu  Bonnrode  1298,  636.  —  Ka- 
stellane scheffe  zu  Alsfeld.  —  de  Colle. 
— V.  Gram  scheffe  zu  Gelnhausen.  —  v. 
Cronberg;  deutscho.-comthur  zu  Mar- 
burg. —  y.  Trohe  ritter.  —  Swinog^e 
scheffe  zu  Fritzlar.  —  höriger  zu  Wei- 
derichshausen 1271,  264. 

Hartpert  deutscho.-kellermeister  zu  Mar- 
burg 1236,  5b. 

Hartrad  (Hartra-,  Hartera- ,  Harttra-, 
Hardera-,  Hardradus)  Bilde  scheffe  zu 
Wetzlar.  —  y.  Fellingshausen.  —  v. 
Grenzebach  ritter.  —  y.  Hörnsheim  bür- 
ger  zu  Wetzlar.  —  y.  Leimbach.  —  v. 
Marburg  gen.  y .  Kalsmunt.  —  v  Meren- 
berg;  deutscho. - bruder  zu  Marburg; 
geistlicher.  —  y.  Reichenbach  ritter.  — 
Sigewin. 

Härtung  (Hardun-,  Hartun-,  Harttungus) 
Brunm^  scheffe  zu  Marburg.  —  y.Geis- 
leden  ritter.  —  Zöllner  scheffe  zu  Mar- 
burg. 

Haselbach  s.  Hasselbach. 

Haselstein  onö.  Hünfeld  (Haselstein, 
-sten).  y.H.:  Gerlachritter  1233— 1235, 
37.  51.  52.  Reinhard  deutscho.-bruder 
zu  Marburg  1235—1262,  51.  52.  56.  121. 
168.  184. 

Hasselbach  Niederhessen  osö.  Lichtenau 
(Haselbach)  294. 

Hassenhausen  s.  Marburg  (Hozzinhusin, 
-sen)  321. 

Hassia  s.  Hessen. 

Hasungen,  Burg-,  Niederhessen  ö.  Wolf- 
hagen, Benedict.  -  mönchskloster  (Ha- 
sungen) 306.  307.  —  abt:  Werner. 

Hatdorp  s.  Hattorf. 

Hattenbach  sw.  Hersfeld.   Ludwig  y.  — 

ritter  1235,  51.  52. 
Hattendorf    nnö.    Alsfeld    (Hattindorf). 

Heinrich  v.  —  1267,  237. 

Hattenrod  ö.  Giessen  (Hattin-,  Attenrode, 
Hattenrodde) .  y.H.:  Adelheid  1284, 
430.  Elisabeth  yermählte  y.  Giessen. 
Siegfried  söhn  des  ritters  Werner  1276 
—1284,  321.  330.  430.  Werner  mönch 
zu  Amsburg  1277,  330. 

Hattorf  Idr.  Hildesheim  w.  Herzberg  (Hat- 

Hess.  Urkundenbnob.  L 


dorfz,  -dorp).  Eckbert  y.  —  ritter  1299, 
644.  645. 

Hatzfeld  a.  d.  Eder  wsw.  Battenberg  (Ha- 
pesuelt,  Hauesfelt).  y.  H. :  Hertha  yer- 
mählte y.  Schweinsberg.  Eckard  ritter 
1 236— 1240,  56.  67. 

Hauesfelt  s.  Hatzfeld. 

Hauichenheym  s.  Hochelheim. 

Hausen  wüstung  yor  Wetzlar  (Husen). 
mühle  94.  238.  382.  476.  —  müller: 
Guntram  u.  gattin  Ida. 

Hausen  wo!  wüstung  bei  Weissensoe  oder 
Heldrungen  (Husen)  248.  275.  289.  301. 
372.  377.  396.  447.  563.  571.  580.  581. 

—  y.  H.:  Jutta  1293—1294,  571.  580. 
581.    Ludwig  1293,  563. 

Hazzeka  (Hatzega)  bürgerin  zu  Alsfeld 
1280,385. 

Hazzeken  (Ha-czhe,-chiche,  -zcega,-zcege, 
-eiche,  -zehen,  -zze^^e,  -zzega,  -cze- 
chen).  Friedrich  (gatte  der  H.)  acheffe 
zu  Alsfeld  1272—1283,  277.  293.  295. 
335.  346.  351.  355.  357.  373.  374.  385. 
394.  414. 

He.  y.  Reifenberg. 

Hebel  Niederhessen  nnw.  Homberg  (He- 
uel-,  Hebeide).  Heinrich  v.  —  btirger- 
meister  u.  scheffe  zu  Homberg  1277— 
1294,  342.  577. 

Hebererus  s.  Eberher. 

Hebron  in  Palaestina  (Ebronensis).  bischof: 
Gaufried. 

HechearduB  s.  Eckard. 

Heckenhausen  wüstung  Niederhessen  bei 
Borken  iHeckenhusen).  mühle  457. 

Hedenricus  s.  Heidenrich. 

Hedwig  (Hade-,  Hede-,  Hedwigis,  Hede- 
wighis,  -guihis,  Heydewigis,  Heidegui- 
gis, -wigis)  (1232),  28  IL  —  y.  Ams- 
burg. —  y.  Bauerbach.  —  zu  Besse 
1292,  548.  —  Blendebera.  —  y.  Borken. 

—  hörige  zu  Burkendorf  1279,  362.  — 
hörige  zu  Kirchhain  1262  —  1264,  187. 
207.  —  hörige  zu  Cölbe  1271,  264.  — 
y.  Felsberg.  —  y.  Volpertshausen.  — 
y.  Fronhausen.  —  Halber.  —  y.  Linden. 

—  y.  Linne.  —  begine,  hörige  zu  Merz- 
hausen 1261  —  1264,  179.  205.  —  y. 
Momshausen  begine.  —  MUnzer  zu 
Wetzlar.  —  y.  Naubom.  —  y.  Nordeck. 

—  Prasse  zu  Merzhausen.  —  y.  Raden- 
bansen begine;  hörige  zu  Kirchhain.  — 
y.  Reichenbach.  —  y.  Sangerhausen.  — 
V.  Seebach.  —  Strebekotz.  —  y.  Uslar. 
y.  Warmansbausen.  —  y.  Wehrda.  — 
gattin  Luprands  bürgers  zu  Wetzlar, 
dann  Eckards  scheffen  das.  1266—  1 297, 
227.  238.  263.  284.  368.  410.  471.  474. 
622.  —  gräfin  y.  Ziegenhain. 

Heenret  s.  Hohenrieth. 
Hegenehee  s.  Haina. 

Hegere.  Hermann  bürger  zu  Wetzlar  1282, 
399. 

34 


530 


Hegeren — Heinridi. 


Hegeren  s.  Ebiiger. 

Heideguigis  b.  Hedwig. 

Heideinann  v.  Hain  ritter. 

Heidenrich  (Heiden-,  Heden-,  Hedin-, 
Heyden-,  Heinden-,  Heydericus,  Heyn- 
denrich)  pfanrer  zu  Rirchhain  1260 — 
1266,  168.  226.  —  v.  Daliieim  ritter.  — 
V.  Dernbach ;  canon.  zu  Wetzlar.  —  v. 
Dorheim.  —  v.  Elkerhausen  ritter.  — 
Velknere  v.  Greussen  ritter.  —  diener 
Herberts  bürger  zu  Feiaberg  1293,  568. 
— -  pchultheiss  zu  Felsberg  1286—1291, 
458. 514. 528.  —  custos  der  Franciskaner 
in  Hessen  1289,  505.  —  v.  Giessen.  -— 
V.  Gönnern  scheffe  zu  Biedenkopf.  — 
V.  Greussen  ritter.  —  Johanniterbruder 
1251,  104.  —  graf  V.  Lauterberg.  — 
Mttnzer  scheffe  zu  Weissensee.  —  v. 
Scharzfeld  canon.  zu  Halberstadt. 

Heydenrici.    Heinrich  söhn  Konrads  bür- 
ger zu  Cassel  1293,  562.    Vgl.  Conradi. 
Heienbach  s.  Heimbach. 
Heigere  s.  Haiger. 
Heilemannns  Gerberti  scheffe  zu  Wetzlar. 

Heiligenstadt  ssö.  Göttingen  (Heligensta- 

densis).  canon. :  Johann  söhn  Elbicho's 

zu  Fritzlar. 
Heiligen tal  s.  Helletal. 
Heilingen  osö.  Mühlhausen  (Heilinghen) 

14. 
Heyliwarc,  Hellewargus  zu  Weilburg.  H. 

1264,  202.  Hartmann,  Heinrich,  MargSr 

rethe,  Mechthild  1254,  128. 
Heilwig  (Helewigis)  v.  MUnzenberg. 

Heimau,  jetzt  Löhnberg,  a.  d.  Lahn  n. 
Weilburg  (Heymoy) .  Kucher  bäcker  v. 

—  1254,  128. 

Heimbach  zwischen  Landau  u.  Speyer  bei 

LuBtadt   (Heim-,  Heienbach)    138.   — 

Eonrad   v.    —   Johannitermeister    in 

Deutschland  1232,  27. 
Heimbach  wnw.  Ziegenhain  (Hein-,  Heim- 

bach).    y.  H. :  Bruno  ritter  u.  Ziegen- 

hainischer  truchsess  1262, 187. 188. 189. 

Hermann,  auch  Hartmann  scheffe  zu 

Rauao.henberg  1280,  379. 
Heimboldshausen  a.  d.  Werra  ö.  Hersfeld 

(Hemboldishusen) .  Heinrich  v.  —  1226, 

15. 
Heimbftrge.   Heinrich  zu  Anzefahr  1259, 

160. 
Heimerad  (Heyme-,  Herne-,  Heym-,  Eme- 

radus)  canon.  u.  cantor  zu  Fritzlar  1285 

—1295,  451.  497.  510.  521.  523.  531.  533. 

538.  540.  545.  549.  552.  557.  591. 

Heimersdorf  wüstung  Oberhessen  nö. 
Kirchhain  bei  Langenstein  (Heimers- 
dorf, Hemersdorph,  Hemmersdorfj  274. 

—  Heinrich  v.  —  viceschultheiss  zu 
Amöneburg  1277—1283,  331.  404.  421. 
428. 

Helmertshausen  w.  Alsfeld  (Heimefshu- 


sen,  -hnsin,  Heymershusen)  278.  414. 

482. 
Heinbach  s.  Heimbach. 
Heindenricus  s.  Heidenrich. 
He^e  8.  Haina. 
Heinemann  (Heyneman,  Hejnue-,  Heile-. 

HeinemannuB)  Frenkwini  zu  Herfoon. 

—  Gerberti  scheffe  zu  Wetzlar.  —  t 
Münzenberg  bürger  zu  Wetzlar. 

Heino  (Hei-,  Heyno)  v.  Hennstedt  ritt« 

—  Reye  deutscho.-bruder  zu  Marbo^. 

—  V.  Rothenburg  ritter. 

Heinrich  (Heinricus,  Henric,  Hen-,  Hejt- 
ricus,  Henrich,  vgl.  Heidenrich,  Heiou 
Heinzemann,  Henzo)  (1214—1220,4.- 
f  1294,  587.  —  erster  gatte  der  v.  Giflb 
f  1288,  497.  —  bäcker  1290  i'1293?..ölh 

—  truchsess  (1214-1220),  4.  —  hruAr. 
(1214—1220),  4.  —  deutsche. -bnide: 
1282,  406.  —  geistlicher  (1232j,  28XX 

—  ritter  (1232),  28  XXII.  —  v.  Atchrs 
deutscho.-bruder  zu  Marbni^.  —  v.  Ai 
lendorf.  —  v.  Allerstedt.  —  v.  AlsfelJ 
krämer.  —  zu  Alsfeld,  früher  zi 
Schweinsberg  1278,  355.  —  kämioercr 
zu  Alsfeld  1272, 278.  —  deutacho.-coui- 
thur  zu  Altenburg  1225,  14;    12S0.  :iTi 

—  zu  Amöneburg  1265, 209. 1265, 213.- 
V.  Amöneburg  Schuhmacher,  deutscbo- 
bnider  zu  Marburg.  —  v.  Andenufl 
prior  zu  Altenberg.  —  Anselmi  scheffe 
zu  Gelnhausen. — bauer  zu  Antref  r*^" 
240.  —  zu  Anzefahr  1259,  160.  —  bni? 
graf  V.  Aremberg.   —  Bacchus.  —  ^\ 
ßartenhausen.  ~  Franciskaner,  bischo; 
V.  Basel  1282,  403.  —  v.  BattenfeW 
scheffe  zu  Marburg.  —  v.  Bauerbaeh 
deutscho.-prior  zu  Marburg.  —  ?raf  ^ 
Beichlingen.  —  v.  Bendeleben  ritier.- 
V.  Bentref.  —  v.  Berghausen  canon.  zu 
Wetzlar.  —  grebe  zuBesse  1285—12« 
452. 540.  —  scheffe  zu  Biedenkopf  r2T5 
315.  —  v.Bielen.  —  deutsche  -comthur 
zu  Biesen  1231, 21.  —  v.  BischofshauseD 
ritter.  —  v.  Blankenhayn.  —  v.  BoUn- 
den  propst  v.  st.  Stephan  zu  Mainz-  - 
Bonecker  ritter.  —  herzog  v.  Brabanf 

—  herzog  v.  Braunschweig.  —  v.  Brei- 
denlo  scheffe  zu  Felsberg.  —  abt  t 
Breitenau  1277,  341.  —  v.  Breiten bacli 

—  Buman  einwohner  zu  Aslar.  —  C»- 
helhard  zu  Amöneburg.  —  Kalb  ritter. 

—  V.  Kalsmunt  canon.  zu  Wetzl«r; 
pfarrer  zu  Oberwetz.  —  v.  Cannewurf. 

—  erzpriester  zu  Cannewurf  1 29S,  ß3''. 

—  V.  Katzenfurth  scheffe  zu  Wetzlar. 

—  Katzmann  scheffe  zu  Fritzlar.  —  \- 
Kerstengerode  decan  zu  Fritzlar.  —  ^' 
pura  bürger  zu  Worms.  —  graf  v.  Kireb- 
berg.  —  schultheiss  zuKirchhain  •{■  1261 
184. 207.  —  V.  Kirtorf.  —  Cisa  zu  Anze- 
fahr. —  V.  Cythercusin  scheffe  zu  B«n- 
schenberg.  —  v.  Cleeberg.  —  ClinkbÄni  i 


Heinriob. 


531 


bürger  zu  Fränkenberg.  —  Kobold.  — 
V.  Cölleda  litter.  —  erzbischof  v.  Cöln 
1234, 39.  —  V.  Körner.  —  Kois  metzger 
zu  Herbörn.  —  Conrad!  scheffe  zu  Cas- 
sel.  —  V.  Kranichsteiu  canon.  zu  Schif- 
fenberg. —  V.  Krauthausen  bürger  zu 
Felsberg.  —  v.  Croppach.  —  Crumfoiz 
scheffe  zu  Fritzlar.  —  Kule  deutsch o.- 
bruder  u.  vicecomthur  zu  Marburg.  — 
K&uegizsten  zu  Ruhlkirchen.  —  Fran- 
ciskaner,  bischof  v.  Kurland  1255,  132. 

—  Kur  man  scheffe  zu  Rauschenberg.  — 
V.  Dagobertshausen. — v.  Dalheim  ritter. 
— V.  Damshausen.  —  v.  Tannroda  ritter. 

—  V.  Tennstedt.  —  v.  Terbanshain  rit- 
ter. —  V.  Dembach  deutscho. -bruder  zu 
Marburg.  —  v.  Dersch  ritter.— IV.  deut- 
scher kaiser  69.  70. — ^VI.  deutscher  kai- 
ser 1190,  649.  —  (VII.)  deutscher  könig 
1231—1233,  20,  23.  37.  150.200.340.— 
höriger  zu  Thalheim  (1230—1231),  19. 

—  IV.  landgraf  v.  Thüringen.  —  söhn 
Albrechts  landgraf  v.  Thüringen.  -—  v. 
Dimarrode  ritter.  —  Ditter  deutscho. - 
priester  zu  Marburg.  —  söhn  Riperts  v. 
Treysa  scheffe  das. — v.Driedori  scheffe 
zu  Wetzlar.  —  bischof  v.  Trient  1286 — 
1289,  460.  501.  —  erzbischof  v.  Trier 
1282,  403.  —  Trinepos  zu  Amöneburg. 

—  V.  Trugelnrode.  —  v.  Duisburg 
deutscho. -priester  zu  Marburg.  —  mar- 
schall  V.  Ebersburg.  —  an  der  Ecken 
bürger  zu  Gelnhausen.  —  bischof  v. 
Eichstädt  1254,  126.  —  v.  Eisenberg. — 
Engel  scheffe  zu  Marburg.  —  v.  Englis. 

—  pfarrer  zu  Englis  1291,  533.  —  vogt 
V.  Erksdorf.  —  gewesener  bischof  v. 
Ermland  1254,  127.  —  v.  Eudorf  ritter 
zu  Alsfeld  —  Faber  deutscho.-bruder 
zu  Marburg.  —  v.  Vacha.  —  kSmmerer 
V.  Fahner.  —  v.  Valanga  Johanniter.  — 
V.  Felsberg  scheffe  zu  Fritzlar.  —  Vin- 
gerhut  schultheiss  zu  Fritzlar.  —  Finke 
ritter.  —  Vishman.  —  Flascmunt 
deutscho.-bruder  zu  Marburg.  —  Fleisch 
V.  Gleiberg  ritter.  —  Fliko  v.  Allna  zu 
Ebsdorf.  —  v.  Flörsheim.  —  v.  Völkers- 
hausen  ritter.  —  Vogel  v.  Gossfelden. 
— deutscho. -comthur  zu  Frankfurt  1225 
—1231,  14.  21.  —  Vredeburgis  scheffe 
zu  Gudensberg.  —  Fridach.  —  Friling 
scheffe  zu  Frankenberg.  —  kämmerer, 
canon.  zu  Fritzlar  1243,  72.  —  cantor 
zu  Fritzlar  1220,  9.  1243,  72.  —  decan 
u.  vicepropst  zu  Fritzlar  1243,  72.  — 
vicar  zu  Fritzlar  1290—1292,  506.  549. 

—  priester  zu  Fritzlar  1277,333.  — 
priester  u.  Schreiber  zu  Fritzlar  1285, 
439.  451.  —  scholast.  zu  Fritzlar  1220, 
9.  —  V.  Frömmstedt  ritter.  —  v. 
Fronhausen  scheffe  zu  Marburg.  — 
abt  zu  Fulda  1257,  141.  142.  —  truch- 
sess  zu  Fulda  1233,  37.   —  marschall 


zu  Fulda  1267,  230.  —  v.  Geismar 
deutscho. -priester  zu  Märburg.  —  v. 
Gelnhausen  ritter.  —  v.  Gemünden 
scheffe  zu  Rauschenberg.  —  v.  Gers- 
hausen; pfarrer  zu  Bromskirchen.  — 
Gerstenseffil.  —  Gige  zu  Fritzlar.  — 
graf  V.  Gleichenstein.  —  v.  Gleissberg 
vogt.  —  V.  Gossfelden.  —  pfarrer  zu 
Gossfelden  +  1284,  434.  —  v.  Gottern 
prior  der  August. -Erem.  zu  Erfurt. 

—  Goz  scheffe  zu  Frankenberg.  —  am 
Graben  zu  Marburg.  —  v.  Groussen 
ritter.  —  (deutscho.-bruder  zu  Grief- 
stedt)  1248,  85,  —  V.  Grüningen  ritter. 

—  Gude  zu  Rauschenberg.  —  Gulechin. 

—  Hachen  ritter.  —  v.  Hain.  —  v. 
Haina.  —  kellermeister,  mönch  zu 
Haina  1273,  297.  —  Steinmetz,  mÖnch 
zu  Haina  1273,  297.  —  Haka  ritter.  — 
V.  Hattendorf.  —  v.  Hebel  bürger- 
meister  zu  Homberg.  —  Heyliwarc  zu 
Weiiburg.  —  v.  HeimboldshauSen.  — 
heimburge  zu  Anzefahr  1259,  160.  — 
V.  Heimersdorf  viceschultheiss  zu  Amö- 
neburg. —  V.  Heldrungen,  —  v.  Heim- 
brechtsdorf. —  Henzeler  scheffe  zu 
Amöneburg.  —  gewesener  pfarrer  zu 
Herborn  u.  deutsch o.-priester  zu  Mar- 
burg 1269—1295,  247.  468.  601.  «04.  — 
V.  Herbsleben  August. -prior  zu  Gotha. 

—  bauer  zu  Hermannshain  1286,  466. 

—  abt  zu  Hersfeld  1293,  570.  571.  — 
bur^graf  zu  Hersfeld  1226,  15.  —  Hert- 
wigi  scheffe  zu  Frankenberg.  —  v. 
Herzhausen  höriger  der  kirche  zu  Glei- 
chen. —  V.  Heskem  scheffe  zu  Amöne- 
burg. —  Hesse.  —  landgraf  v.  Hessen. 

—  marschall  (des  landgrafen  v.  Hessen) 
1285,  445;  wol  v.  Romrod,  s.  d.  — 
Schreiber  des  landgrafen  y.  Hessen 
1272—1280,  269.  273,  306.  329.  381.  — 
V.  Hesserode.  —  v.  Heuchelheiiü.  — 
Hildegardis  scheffe  zu  Grünberg.  —  v. 
Hochheitn  deutscho.  -  landcomüiur  in 
Thüringen  u.  comthur  zu  Halle.  —  v. 
Hohentels  gen.  v.  Reipoltskirchen.  — 
V.  Hohenlohe  deutsch-  u.  hochmoister. 

—  graf  V.  Hohnstein.  —  v.  Holding- 
hausen ritter.  —  Holtmunt  bürger  zu 
Worms.  —  V.  Holzhausen  scheffe  zu 
Rauschenberg.  —  v.  Holzheim  scheffe 
zu  Fritzlar.  —  v.  Holzheim  zu  Wetzlar. 

—  Hoizschuher  zu  Wetzlar.  —  v.  Hom- 
berg ritter.  —  V.  Homberg  kaplan.  — 
pfarrer  zu  Homberg  u.  Ofleiden  (vor 
1235—1240),  49.  68.  69.  70.  —  v.  Hopf- 
garten. —  Hornunc  bürger  zu  Hom- 
berg. —  Hotzo  ritter.  —  Houeman  (zu 
Wetzlar).  —  Hubslagere  bürger  zu  Her- 
börn. —  Imhof  scheffe  zu  Marburg.  — 
propst  zu  Immichenhain  1*283,  413.  — 
Johannitermeister  in  Deutschland,  Böh- 
men, Oesterreich  u.  Polen  1256,  138. 

34* 


532 


Heinrich. 


—  V.  Isserstedt.  —  v.  Laer  ritter.  — 
Landgraf.  —  v.  Laabach  höriger.  — 
Lens  ritter.  —  v.  Lieblos  bttrger  zu 
Geluhausen.  —  v.  Lilienberg  ritter.  — 
V.  Linden  edelkn.  —  bischof  v.  Lin- 
köping  1283,  409.  —  Linvngen  ritter. 

—  erzbiflchof  V.  Lyon  1297,  620.  —  v. 
Löbstedt.  —  y.  Löwenstein  deutecho.- 
bruder  zu  Marburg.  —  v.  Löwenstein 
gen.  V.  Sciiweinsberg.  —  v.  Lohra  rit- 
ter. —  V.  Londorf  höriger.  —  pfarrer 
zu  Lotheim  1261,  174.  —  Lützelkolbe 
ritter.  —  y.  Mainz  deutscbo.-bruder. 

—  erzbischof  y.  Mainz  1287,  479.  — 
Mancho  zu  Marburg.  —  zu  Marburg 
1236,  56.  —  deutscho.-küchenmeister 
zu  Marburg  1287,  483.  —  deutscho.- 

griester  zu  Marburg  s.  yorher  unter 
[erborn.  —  biBchof  y.  Marienwerder 
1286,  460.  —  Marstein.  —  Megedeuelt 
(zu  Fritzlar).  —  Meise  y.  Greussen 
ritter.  —  Mergardis  zu  Fritzlar.  — 
deutscho. -comthur  zu  Mergentheim 
1225,  14.  -  bischof  V.  Merseburg  1287, 
472.  —  priester  zu  Merseburg  1255, 
130.  —  höriger  zu  Merzhausen  1261 — 

1264,  179,  205.  —  y.  Metze.  —  y.  Mölln 
ritter.  —  y.  Mölsheim.  —  Monin  bürger 
zu  Fritzlar.  —  Monin  yicar  zu  Fritzlar. 

—  prope  Montem  scheffe  zu  Homberg. 

—  y.  Morsbach  ritter.  —  y.  Morsberg 
ritter.  —  y.  Mttnchhausen  bürgermei- 
ster  zu  Frankenberg.  —  y.  MUnchhau- 
sen  scheffe  zu  Wetzlar.  —  Münzer  zu 
Fritzlar.  —  scheffe  zu  Herbom.  —  y. 
Munzenbach  höriger.  —  graf  y.  Nassau. 

—  höriger  zu  Neuenhain  1278,  295.  — 
hörif-rer  zu  Neuhof  (1230—1231),  19.  — 
y.  Neukastei  canon.  y.  st.  Germanus 
zu  Speyer.  —  höriger  zu  Niederwald 

1265,  213.  —  y.  Nordhausen  Johanniter. 

—  y.  Nothfelden  bürger  zu  Hofgeismar. 

—  y.  Nürnberg  deutscho. -bruder.  — 
y.  Überrod  ritter.  —  pfarrer  zu  Oberrod 
1272—1278,  278.  346.  352.  —  v.  Offen- 
bach scheffe  zu  Herbom.  —  y.  Ofleiden 
rittcT.  —  pfarrer  zu  Ofleiden  s.  yorher 
unter  Homberg.  —  y.  Ortenberg  ritter. 

—  y.  Osterhausen  ritter.  —  thesaurar 
y.  St.  Peter  zu  Paderborn  1295,  600. 

—  Papst  scheffe  zu  Fritzlar.  —  Peffer- 
sach  ritter  (zu  Alsfeld).  —  y.  Pfingsten 
Bchultheiss  zu  Münzenberg  ritter.  — 
Prasse  zu  Merzhausen.  —  de  Prato.  — 
Prume  official  des  propstes  y.  st.  Ste- 
phan zu  Mainz.  —  Puerorum.  —  Redel 
nöriger.  —  bischof  y.  Regensburg  1286, 
460.  —  deutscho. -comthur  zu  Reichen- 
bach 1225,  14.  —  Reime  ritter.  —  y. 
Reipoltskirchen.  —  y.   Rengshausen. 

—  y.  Retterode.  —  Richeri  bürger  zu 
Worms.  —  Richolfi  canon.  zu  Wetzlar. 

—  y.  Rieth  zu  Weissensee.  —  y.  Ritte 


scheffe  zu  Fritzlar.  —  y.  Eödenen.  - 
y.  Rollshausen  ritter.  —  y.  ßommer- 
hausen  ritter.  —  y.  Romrod ;  Hessiscktr 
marschall.  —  Rösche.  —  v.  ßosplir 
ritter.  —  y.  Rossbach  ritter.  —  y 
Rossla.  —  Rote  Jnratus  zu  Beltetv 
hausen.  —  Rote  ntter,  burgnuLOD  luf 
Kalsmunt.  —  y.  Roth.  —  v.  Roihet- 
burg  ritter.  —  y.  Saarbrück  bischof  \ 
Worms.  —  y.  Saasen  scheffe  zu  Gräs- 
berg. —  Sabe.  —  y.  Salzungen.  - 
bischof  y.  Samland  1265,  211.  -t 
Sangerhausen.  —  Sceytben  bauer  r^ 
Vockenrode.  —  Schade  zu  BelteR«hiL- 
sen.  —  Schalün.  —  y.  Scheid.  -  \ 
Schellnhausen.  —  y.  Scheuern.  -  \ 
Schirue  deutscho.-bruder.— Schleilh« 

—  y.  Schlitz.  —  y.  Schmaleichen  schd- 
zu  Rauschenberg.  —  Schrenke  zuWrt 
heim.  —  Schurweder  bürger  zu  Wetz 
lar.  —  Schwarz  scheffe  zu  Franke«- 
berg.  —  graf  y.  Schwarzburg.  -  \ 
Seellieim  bürger  zu  Amönebur};  - 
pfarrer  zu  Seelheim  1233,  37.  —  .%- 
win  deutscho. -bruder  zu  Reichenhsii 

—  Sinnige  scheffe  zu  Herbom.  -  Sl- 
der  scheffe  zu  Frankenberg.  —  v.  Sc- 
mem  ritter,  burgmann  zu  WeisseDStr 

—  graf  y.  Solms.  —  y.  Spangenbtr. 
scheffe  zu  Fritzlar.  —  Specht  ritter.  - 
Spedel.  —  canon.  y.  st.  Trinitjtf  i: 
Speyer  12:i2,  27.  —  Spule  v.  Grosses 
linden.  —  y.  Stahleck  domcanon.  u 
Mainz.  —  Stappe.  —  y.  Stedtfeld.  - 
Steingoze  gerber  zu  Fritzlar.  —  Steji- 
zu  Ebsdorf.  —  graf  y.  Stolberg.  - 
Store  bürger  zu  Fritzlar.  --  Stores 
Schwarzenborn  höriger.  —  v.  8a£ 
bürger  zu  Hersfeld.  —  üebelwunur 
Fritzlar. — y.  Uffhausen.  —  Vmmesici 
ritter.  —  y.  ürf.  —  y.  ütU^rshsusr-. 

—  y.  Waidenburg.  —  Waldscbmi 
bürger  zu  Wetzlar.  —  y.  WebemW; 
decan  y.  st.  Seyerus  zu  Erfurt.  - 
pfarrer  zu  Wehrda  1284,  431.  -  T^ct 
y.  Weida.  —  y.  Weidenhausen.  —  K-^ 
riger  zu  Weiderichshausen  Till,  i'>i 

—  decan  zu  Weilburg  1254,  12v - 
Weiss ;  zu  Amöneburg ;  bürger  zu  iic!-- 
hausen.  —  y.  Weissensee  scbreibtr  - 
y.  Weitershausen  ritter.  —  custos  r. 
Wetzlar  1288,  491.  —  maxister,  vo^t 
zu  Wetzlar  1297,  621.  —  Wienzo. - 
pfarrer  zu  Wieseck  1265,  215.  -  ' 
Wildenburg.  —  y.  WillershÄUsen  - 
WiseguckeT  scheffe  zu  GudensbVrjr.  - 
y.  Witzenhausen.  —  y.  Wulften-^ 
höriger  der  kirche  zu  Gleichen.  -  ^ 
Wölkau.  —  V.  Wörsdorf.  -  ;v.  Wut 
dersleben.  —  Wurstebendel  scheffe  v- 
Marburg.  —  graf  v.  Ziegenhain ;  gen  ^ 
Reichenbach  deutscho.-bruder;  gen^ 
Reichenbach  u.  v.  Wegebach  deutsch 


0.- 


Heinzemann  —  Herborn. 


533 


bruder.  —  Ziegenhainischer  Schreiber 
1275— 12S0,  310.  311.  379.  —  Zöllner 
bürgermeister  zu  Homberg.  —  Zöllner 
scheffe  zu  Marburg.  —  Zweifleisch. 
Heinzemann   (Hence-,   Henze-,  Heinze- 
mannus)  Wiseguckel  scheffe  zu  Gudens- 
berg. 
Heistincheim  s.  Heskem. 
Helbe  nebenfl.  der  Unstrut  236.  494. 
Helburgis  hörige  zu  Burkendorf  1 279, 362. 
Heldeberc.  Hermann  v.  —  1281,  394. 
Heldrungen  so.  Frankenhausen  (Heide-, 
Heldrungen),    v.  H. :  .  .  brüder  1280, 
372.    Friedrich  1298,   641.    Hartmann 
1225,  13.    Hartmann  deutscho. -bruder 
1251,    104    (identisch    mit   Hartmann 
deutscho.-hochmeister,  s.  d.).  Heinrich 
1225-^1280,  13.  133.  384.    Hoyer  (Jo- 
hanniter zu  Weissensee)  1272,  275. 
Helewicus  s.  Helwig. 
Helewigis  s.  Heilwig. 
Helfenberg  wüste  bürg  Niederhessen  ö. 
Wolfhagen  (Helfinberg,  -fenberc,  -fen- 
berg,  -phenberg,  -phenberc,  -femberch, 
-femberg).  v.  H. :  Eckard  ritter  1285 — 
1295,    443.   541.   602.   603.    Friedrich 
1285,  443.   Johann  scheffe  zu  Franken- 
berg 1291—1295,  520.  554.  602.  Rudolf 
ritter  1264—1281,  205  208.  394. 
Helfenstein  ruine  nnw.  Ulm  bei  Geislingen 
(Elphenstein).     Eberhard   graf  v.  — 
1221,  11. 

Helfericheshaghain  s.  Helpershain. 

Helfrich  (Helf-,  Helfericus)  1221,  12.  — 
V.  Eisenberg.  —  v.  Lautersheim  ritter. 
—  V.  Röhrenfurth.  —  v.  Rüdigheim 
ritter. 

Heligenstadensis  s.  Heiligenstadt. 

Helinbrechtestorf  s.  Helmbrechtsdorf. 

Heiingen  mahle  bei  Weissensee  (Heilin- 
gen?) 104. 

Helisabeth  s.  Elisabeth. 

Hellenburg.  Ditmar  zu  Fritzlar  1285,  452. 

Helletal  wol  wüstung  nw.  Fritzlar,  wo 
die  Hellenwarte  u.  der  berg  ,auf  dem 
Hollen'  (Helle-,  Heiligental,  Helledal). 
Wiegand  v.  —  vicar  zu  Fritzlar  1277— 
1290,  341.  439.  451.  457.  459.  497.  506. 

HellewarguB  s.  Heyliwarc. 

Hellewich  s.  Helwig. 

Helmbrechtsdorf  wol  wüstung  kreis  Weis- 
sensee oder  kreis  Eckartsberga  (Holein- 
brechtisdorf,  Helinbrechtestorf.  v.  H. : 
Berthold,  Friedrich,  Sophie  1293,  559. 
Heinrich  1293,  559.  570. 

Helmshausen  Niederhessen  wsw.  Melsun- 
gen  (Helmungeshusen)  15. 

Helmudehusin  s.  Elmshausen. 

Heimung  v.  Eaufungen. 

Helmungeshusen  s.  Helmshausen. 

Helpershain  Oberhessen  s.  Romrod  (Hel- 
fericheshaghain) 224. 

Helphenberg  s.  Helfenberg. 


Heltwineshusen  s.  Eltmaunshausen. 

Helwig  (Helwicus,  Hellewich,  Hele-,  Hel- 
lewicus)  V.  Crumbach.  —  propst  des 
hospitals  vor  Fritzlar  1285,  451.  — 
V.  Goldbach  Thüringischer  marschall ; 
deutscho  -landcomthur  in  Thüringen.  — 
Goltscredere  schöffe  zu  Amöneburg. — 
pfarrer  zu  Isserstedt  1282, 406.  —  Mün- 
zer zu  Treysa.  —  bürger  zu  Oppenheim 
1239,  61.  —  V.  Rustenberg  canon.  zu 
Fritzlar.  —  Schicke.  —  pfarrer  zu 
Schlierbach  1245,  78.  —  v.  Seelheim 
Schöffe  zu  Amöneburg. 

Hemboldishusen  s.  Heimboldshausen. 

Hemeleibin  s.  Hemmleben. 

Hemeradus  s.  Heimerad. 

Hemersdorph  s.  Heimersdorf. 

Hemmleben  kreis  Eckartsberga  s.  Hel- 
drungen (Hemeleibin,  -loibin,  -leybin). 
v.H. :  Friedrich  ritter  1288—1291,  496. 
502.  536.  Ludwig  ritter  1282,  400. 

Henceleri  s.  Henzeler. 

Hencemannus  s.  Heinzemann. 

Henneberg  ruine  s.  Meiningen  (Hennen- 
berg, -berch).  Hermann  graf  v.  —  1264 
—1265,  200.  211. 

Henning  (Heningus)  v.  Winningen  vogt 
zu  Sangerhausen. 

Henricus  s.  Heinrich. 

Henzeler  (Henceleri,  -celere,  -celen,  -cela, 
-zeleri).  Heinrich  seheffe  zu  Amöneburg 
1261—1267,  177.  192.  193.  209.  2l3. 
225.  229. 

Henzo  Engel  scheffe  zu  Marburg. 

Henzemannus  s.  Heinzemann. 

Heppenheim  Rheinhessen  ö.  Alzey  oder 
H.  WSW.  Worms  555. 

Her.  vogt  v.  Siebleben. 

Herbach  s.  Hörbach. 

Herbenhusin  s.  Erbenhausen. 

Herberen  s.  Herborn. 

Herbersleiben  s.  Herbsleben. 

Herbert  (Here-,  Herbertus)  zu  Felsberg 
1293,  568.  —  V.  Wichdorf. 

Herboldshausen  wüstung  Niederhessen 
bei  Borken  (Herboldehusen)  458.  534. 
565.  605.  —  schultheiss :  Fenns. 

Herbord  (Herbordus,  -tus)  pfarrvicar  zu 
Bottendorf  1294,  584.  —  v.  Gerlachs- 
heim ritter.  —  v.  Linden  burgmann  zu 
Alsfeld.  —  V.  Mardorf  zu  Alsfeld.  — 
Suze  ritter  zu  Oppenheim.  —  v.  Wehrda. 

—  V.  Wetter. 

Herbom  nnw.  Wetzlar  (Herberen,  -uere, 
-bem,  -berin,  -ueberen,  -beryn)  247. 
264.  268.  281.  387.  477.  —  Konrad  v. 

—  deutscho. -priester  zu  Marburg  1280 
—1292,  382.  387.  483.  535  544.  —bür- 
ger u.  scheffen:  601.  y.  Burg.  Kois. 
Treiffere.  v.  Dune.  Tuzel.  Eyberacht. 
Emudis.  Engelze.  Frenkwin.  Frenkwini. 
V.  Gehufthe.  Harmod.  Hubslagere.  Hur- 
te. Isfried.  Lomman.  v.  Michelbach. Mün- 


534 


Herbrachtflbftusen — Hennannshain. 


zer.  V.  Munzenbach.  v.  Offenbach.  Pelle. 
Batgebe.  Siegfried  kaufiauuxn.  Sinnige. 

—  bürgermeister :  Ernst.  —  kaufhaus 
607 . — Tilmann  keller,  deutBcho.-bruder 
zu  Marburg.  —  kirche  u.  patronatsrecht 
20.  23.  124.  150.  322.  340.  475.  477.  601. 
617. — pfarrer:  Egon.  Heinrich.  Otto. — 
Btadtsiegel  247.  264.  268.  2h].  6()1.  617. 

Herbrach tshausen  wüstung  wsw.  Aisfeld 
bei  Heimertshausen  (Herebratheshu- 
Ben) < 63. 

Herbsleben  a  d.Unstrat  nnö.  Gotha  (Her- 
uersleiue,  -bers-,  uersleiben,  -uersley- 
bin)  14.  —  V.  H. :  Heinrich  August- 
prior  zu  Gotha  1293,  567.  Johann  1234. 
45.  Jutta  vermählte  v.  Spangenberg. 

Hercenrode  s.  Hesserode. 

Herdegen  (Herdenus,  -deinus,  -degen, 
-dennus,  -danus,  -deynus)  Zimmermann 
1279,  362.  —  V.  Behringen  ritter.  — 
priester  (zu  Fritzlar)  1275,  317.  —  v. 
Gemünden.  —  v.  Ruhlkirchen  ritter. 

Hereber tuB  b.  Herbert. 

Herebratheshusen  s.  Herbrachtshausen. 

Herewicus  s.  Herwig. 

Herinand  v.  Sonenbach  deutscho.-bruder 
zu  Marburg. 

Herlishem  s.  Hömsheim. 

Hermann  (Hermannus,  -man,  Hirman) 
vogt  1274,  298.  —  vogt  v.  Almarsdorf. 

—  söhn  der  Aila  u.  gattin  Gisela  bUrger 
zu  Amöneburg  1269,  249.  —  glöckner 
zu  Anzefahr  1259,  160.  —  Johanniter- 
comthur  zu  Anzefahr  1259,  160.  — 
pfarrer  zu  Anzefahr  1259, 160.  —  mark- 

fraf  V.  Baden.  —  Banso.  —  v.  Barten- 
ausen.  —  Baschard  zu  Frankenberg.  — 
y.  Besse  canon.  zu  Fritzlar.  —  scheffe 
zu  Biedenkopf  1275, 315.  —  v.  Bischofs- 
hausen  ritter.  —  v.  Bodenstein  deutsch- 
o.-bruder. —  V.  Brandenfels.  —  bauer 
zu  Burkendorf  1283—1286,  413.  420. 
466.  —  höriger  zu  Burkendorf  1279, 362. 

—  Kalb  ritter.  —  Kalb  v.  Weitershau- 
sen  ritter.  — v.  Cappel  deutscho.-bruder 
zu  Marburg  u.  amtmann  des  landgrafen 
V.  Hessen.  —  v.  Kembach.  —  Halber 
V.  Cleeberg  ritter  u.  burgmann  auf  Kals- 
munt.  —  Knvt  ritter.  —  Conrad!  scheffe 
zu  Cassel.  —  Cuzhan.  —  deutscho.- 
hochmeister  1221—1225,  11.  14.  77.  — 
I.  u.  II.  landgrafen  v.  Thüringen.  — 
Diehtere  v.  Beltershausen.  —  v.  Dill 
ritter.  —  v.  Tonin  scheffe  zu  Cassel.  — 
marschall  v.  Eckartsberga.  —  v.  Eh- 
renberg dompförtner  zu  Strassburg.  — 
V.  Eichen.  —  v.  Eiben ;  canon.  zu  Fritz- 
lar. —  V.  Eltmannshausen  bürger  zu 
Eschwege.  —  Faber  deutscho.-Drnder 
zu  Marburg.  —  v.  Falkenberg.  —  v. 
Felsberg.  —  vicar  zu  Fritzlar  1275, 309. 

—  V.  Furra.  —  v.  Gehufthe  scheffe  zu 
Herborn.  —  schultheiss  zu  Gelnhausen 


(1259—1267),  159.  200.  gattin:  Jita. 
■—  V.  Genselache.  —  v.  Gleichen  dom> 
non.  zu  Mainz.  —  Grodelibi  fichef«ii 
Fritzlar.  —  v.  Gudenburg.  —  v  Hiä- 
born  höriger.  — abt  zu  Haina  ITiZn: 

—  Halber  v.  Cleeberg  ritter,  burgHaa 
auf  Kalsmunt.  —  v.  Hardenberg  c&di: 
zu  Fritzlar.  —  Hegere  bürger  zu  W^it 
lar.  —  y.  Heimbach  scheffe  znKauscb» 
berg.  —  V.  Heldeberc.  —  gnif  v.  Ho- 
net^ßrg.  —  bauer  zu  Hermannshainl^H 
466.      burggraf  zu  Hersfeld  im.  W 

—  v.  Hersilderode  ritter.  —  v.  fleueliel- 
heim.  —  v.  Hömsheim  scheffe  znH^- 
berg  a.  d.O. — v.  Holzheim.—  v.  Low«- 
stein.  —  V.  Löwenstein  gen.  v.  Bomp'- 

—  V.  Lotheim.  —  bürger  zu  Mari>L*: 
1287,  469.  —  deutscho. -priester  zu Mi'- 
burg  1254—1284,  121.  149.  285.43^- 
pfarrer  u.  Vorsteher  des  Francisca&Lt^ 
pitalszuMarburg  1232—1233,  27.3:  - 
V.  Mardorf  ritter,  —  Matz.  —  Meixi- 
bug ;  burgmann  zu  Felsberg.  —  pfvr 
zu  Metze  1291  ,  523.  —  v.  Mihla.  - 
Milchling  cantor  zu  Wetzlar.  —  Mo:> 
bürger  zu  Fritzlar.  —  v.  Mühlheim  i: 
ger  zu  Wetzlar.  —  v.  Münchhai>-. 
bUrger  zu  Wetzlar.  Münzer  ecbts 
zu  Amöneburg.  —  Münzer  schefft  i 
Wetzlar.  —  v.  Munzenbach  zu  HtTb*r. 

—  Nenzeman.  —  höriger  zu  Niedeni 
1287,  4<>9.  —  V.  Niederwetter.  -  UP 
deutschmeister.  —  Piscatorum  zu  Mi 
bürg.  —  V.  Ramersdorf  deutscho.-pi^ 
ster  zu  Marburg.  —  v .  Rustenbeig  ri: 
ter.   -    Ratgebe  v.  Munzenbach  bni^': 
zu  Herbom.  —  v.  Reddighausen. - 
Rengshausen.  —  v.  Rickele  deutsebi 
comthur  zu  Marburg.  —  v.  Romrod- 
V.   RudolBtadt.  —  v.    Rückershis««: 
ritter.  —  pfarrer  zu  Ruhlkirchen  12" 
258.  —  gewesener  bischof  v.  Samlss 
1283, 415.  —  truchsess  v.  Schlotiieia- 
Selig  scheffe  zu  Wetzlar.  —  Sigewin  - 
V.  Steindorf.  —  Store  v.  Schwaraenb»' 
höriger.  —  v.  Spangenberg.  —  Sjh 

—  V.  Steckelberg.  —  Stranx.  —  v,  >t 
nin^hausen  domdecan  zu  Paderborn  - 
V.  Uslar  ritter.  —  v.  Wallensteio  ffr£ 
V.  Wolfershausen  ritter.  —  v.  Weiiu 
geistlicher.  —  Weiss  scheffe  zn  Auk- 
neburg.  —  Kalb  v.  Weitershaufen  - 
V.  Wendehausen,  —v.  Niederwetter. - 
diener  Bemo's  zu  Wetzlar  12S8, 4iHi  - 
pfarrer  zu  Wetzlar  1262—1266, 19ü.  t:' 

—  V.  Wilnsdorf  ritter;  ritter,  vogtr 
Siegen.  —  Wiseguckel.  —  v.  Witzlet' 
ritter.  —  V.  Wolfershausen  ritter. - 
Wolfrude.  —  Zahn  scheffe  zu  M&rbuT> 

—  Zöllner  scheffe  zu  Marburg. 
Hermannshain  wüstung  nw.  Alsfeld  U 

Vockenrode  ( Hermaoshain ,  -nuuuiz- 
han,  -manneshainj  344.   464.  466.  - 


fiermstedt — Hezbolt. 


535 


bauern:  Dormftn.  Heinrich.  Hermann. 
Siegfried. 

Hermstedtnnw.  Jena  (Hermestete) .  Heino 
V.  —  ritter  1280,  377. 

Hemestos  s.  Ernst. 

Herold  v.  MUnnerstadt  deutsoho.-bmder 
zu  Marburg. 

Herpipolis  s.  Wtirzburg. 

Herrenschwenda  nw.  Weissensee  (Her- 
richeswenden)  405. 

Herridcshusen  s.  Herzhausen. 

Hersedehuse  s.  Hardehausen. 

Hersfeld  (Hersveldia,  -feldia)  136.  —  Go- 
zold  y.  —  Mainzischer  Schreiber  u. 
pfarrer  zu  Kindelbrück  1298,  637.  — 
übte:  43.  136.  612.  613.  616.  637. 
Heinrich.  Ludwig,  y.  Schaumbun?.  — 
bürger:  y.  Borscha.  Kylian.  Kraft 
münzmeister.  Faber.  v.  Suhl.  —  burg- 
grafen:  Heinrich.  Hermann.  —  kam- 
merer  des  abtes:  Th.  —  hübe  641.  — 
schultheiss:  Herwig.  —  Stadtsiegel  136. 

Hersilderode  (Hesserode  w.  Nordhau- 
sen?).  Hermann  y.  —  ritter  1281,  397. 

Herstraze  weg  bei  OberflOrsheim  648. 

Uerswindehusin  s.  Hardehausen. 

Herteshusen  s.  Herzhausen. 

Herting  1267,  230. 

Hertrich  (-ricus)  bttrger  ,zu  Worms  u. 
gattin  Gisela  1252,  114. 

Hartwig  j-wicus)  decan  zu  Fulda  1233 — 
1235,  37.  51.  —  V.  Hörsel^au. 

Hertwigi  (Hertliwici) .  Heinrich  scheffe  zu 
Frankenberg  1291,  520. 

Herueberen  s.  Herbom. 

Heruere  s.  Herborn. 

Heruersleiue  s.  Herbsleben. 

Herwig  (Herwicus,  -wigus,  Herewicus) 
y.  Borscha  bürger  zu  Hersfeld.  —  y. 
Kirchhain.  —  y.  Connefeld.  —  höri- 
ger zu  Thalheim  (1230—1231),  19.  — 
y.  Ditmold.  —  schultheiss  zu  Hersfeld 
1256,  136.  —  V.  MöUrich  höriger.  — 
y.  Sandershausen  edelkn. 

Herzhausen  a.  d.  Eder  nnö.  Frankenberg 
bei  Vöhl  (Herrideshusen).  y.  H. :  Kon- 
rad u.  Gerlach  Hirz,  Reimar  1261,  174. 

Herzhausen  wüstung  Niederhessen  bei 
Jesberg  (Herteshusen).  Cunza  u.  Hein- 
rich hörige  der  kirche  zu  Gleichen  1245, 
78. 

Hesele  wüstung  Oberhessen  w.  Kirchhain 
zwischen  Bauerbach  u.  Grossseelheim 
(Heselehe).  Bertradis,  Ditmar,  Elisa- 
beth, Gerhard,  Hildegund  y.  —  1290 
(1293?),  516.  —  mUhle516. 

Hesilrode  s.  Hesserode. 

Heskem  ssö.  Marburg  (Hestenchem,  Hei- 
stincheim,  Hestinchem,  Hestingkeim, 
Heistenkem,  Heistinchem) .  y.  H. :  Ger- 
trud geb.  Hobeherr  1278,  347.  Heinrich 
scheffe  zu  Amöneburg  1260—1269, 162. 
209.  225.  229.  249.  Johann  1276--1279, 


327.  347.  366.  Ludwig  scheffe  zu  Amö- 
neburg 1266,  225.  Werner  1251,  105. 
Werner  1296,  614.  Wiegand  1263,  192. 
193. 
Hesse  (Hesse,  Hessa) .  Adelheid  geb.  Stre- 
bekotz 1277—1279,  344.  363.  Heinrich 
1256,  139.  Heinrich  1276—1279,  323. 
363.  Hugo  1276—1286,  323.  344.  363. 
369.  466.  Johann  1276—1279,  323.  363. 
Petrissa  1279,  363. 

Hessen  (Hassia,  -ya,  Hessia)  495.  — 
Mainzischer  amtmann  in  — :  y.  Nor- 
deck. —  custos  der  Franciskaner  in  — : 
Heidenrich.  —  geldwährung  130.  510. 
528. 540. 557. 576.  —  landgrafen :  Adel- 
heid geb.  y.  Braunschweig  1272,  273. 
Heinrich  1258—1299,  153. 155. 166.214. 
216— 21SL  221.  235.  257.  269.  271.  272. 
273.  306.  307.  329.  380.  381.  383.  433. 
434.  435.  445.  461.  477.  498.  519.  586. 
588.  633.  634.  635.  646.  Heinrich  1286, 
461.  Johann  1294,  586.  Mechthild  1294 
—1298,  586.  634.  635.  Mechthild  yer- 
mählte  gräfin  y.  Ziegenhain.  Sophie  s. 
Brabant.  —  landgräfliche  hofamter. 
kapläne:  Konrad.  Meingoz.  Walther. 
truchsess:  y.  der  Nuhne.  marschälle: 
Heinrich,  y.  der  Nuhne.  y.  Romrod.  y. 
Rotenstein.  Schreiber:  Konrad.  Hein- 
rich. 

Hesserode  Niederhessen  s.  Felsberg  (He- 
sil-,  Hesyl-,  Hercenrode).  y.  H. :  Kuno 
scheffe  zu  Felsberg  1286,  458.  Heinrich 
1226,  15. 

Hesso  Stadtschreiber  zu  Strassburg  1237, 
57. 

Hestenchem  s.  Heskem. 

Hettstedt  nw.  Rudolstadt  bei  Stadt-Ilm 
(Hetstetej.  pfarrer  248. 

Hetzel  y.  Englis. 

Hetzelshagen  wüstung  Niederhessen  n. 
Lichtenau  (Hezzelshage,  -hagen)  7.  9. 

Heuchelheim  w.  Giessen  (Huchel-,  Hu- 
chelnheim,  Huchelem,  Huchil-,  Hukel- 
heim,  Huchel-,  Huhgil-,  Huhelhem, 
Hüchelcheim,  Huchilheym)  220.  430.  — 
y.  H.  :  Adolf  ritter,  burgmann  zu  Gies- 
sen 1262—1284,  186.  215.  312.  313.  321. 
330.  353.  395.  430.  Bernhelm  1278,  353. 
Dietrich  1276,  321.  Eberhard  1278,  353. 

Heuchelheim  n.  Hadamar  (Huchelinchem, 
Huchelheym)  477.  —  Heinrich  v.  — 
1285,  453. 

Heuchclheim  wüstung  a.  d.  Ohm  bei  Amö- 
neburg (Hychel-,  Hukelhem,  Huchel- 
heim,  Huchelenheym,Huchilheim).  be- 
nannte :  Konrad  bürger  zu  Amöneburg 
u.  Hermann  1287,  469.  —  mühle  222. 
225.  226.  249.  326.  423. 

Heueide  s.  Hebel. 

Hezbolt.  Berthold  —  y.  Schönstedt  burg- 
mann zu  Weissensee  1282,  405. 


536 


Hezicho —  Hohenrieth. 


Hezicbo  grebe  zu  Seelheim  1290  (1293?), 
516. 

Hezzechin,  Escekin,  pfarrerzuMöllenbach 
(Maulbach?)  1235,  49.  50. 

Hezzelshage  s.  Hetzelshagen. 

Hildebold  glöckner,  bürger  zu  Gelnhausen 
1264,  200. 

Hildebrand  (-brant,  -brandus;  vgl.  Ilde- 
brandinus)  pfarrer  zu  Oetmannshausen 
1273, 294.  —bürger  zu  Oppenheim  1239, 
61. 

Hildegard  (Hil-,  Hyldegardis)  v.  Gladen- 
bacn.  —  Hobeherr.  —  Low. 

Hildegardis.  Heinrich  scheffe  zu  Grün- 
berg  1275—1279,  316.  344.  363. 

Hildeger  priester  zu  Fritzlar  i  279,  364. 

Hildegund  (Hildegundis,  -gunt,  Hilte-, 
HyldegundlB)  v.  Bechlingen*  —  gattin 
des  metzgers  Ronrad,  bUrgers  zu  Wetz- 
lar 1285,  440.  —  hOrige  zu  Thalheim 
(1230—1231),  19.  —  gattin  des  krämers 
Eckelo  zu  Wetzlar  1283,  410.  —  hörige 
zu  Eisenhausen  (Itzenhausen  ?)  1296, 
606.  —  V.  Fronhausen  bürgerin  zu  Mar- 
burg. —  hörige  der  kirche  zu  Gleichen 
1245,  78.  —  V.  Hesele.  —  Imhof  zu  Mar- 
burg. —  Matz.  —  V.  Münchhausen  bür- 
gerin zu  Wetzlar.  —  v.  Naubom  zu 
Wetzlar.  —  Redel.  —  Selig  zu  Wetzlar. 

—  V.  Steinau.  —  Striuclre  zu  Wetzlar. 

—  bürgerin  zu  Wetzlar  1285,  440. 
Hildemar  deutscho.-bruder  (zu  Flörsheim) 

1253,  119. 

Hildemud  (-mvdis,  -mf  dis)  wittwe  zu  Mar- 
burg 1288,  492. 

Hildeaheim  (Ildesem,  Hildenseem).  bi- 
schof :  Konrad. 

Hilla  Buerchen  zu  Seelheim.  —  v.  Lau- 
bach hörige.  —  V.  Mühlheim  bürgerin  zu 
Wetzlar.  —  Rinka  bürgerin  zu  Marburg. 

Hiltegundis  s.  Hildegund. 

Hiltwin  V.  Burkhardsfelden.  —  v.  Elker- 
hausen  ritter.  -  zu  Wetzlar  1288,  490. 

Hilwartshausen  a.  d.  Weser  n.  Münden, 
August,  -nonnenkloster  (Hiltwordeshu- 
sen).  propst:  L.  \ 

H}i)pele.  ETonrad  zu  Fritzlar  1288,  497. 

Hircinhain  s.  Hirzenhain. 

Hirman  s.  Hermann. 

Hirswindehusen  s.  Hardehausen. 

Hirtinghagen  s.  Hirzenhain. 

Hirz.  Gerlach—  v.  Herzhausen  1261, 174. 

Hirzenhain  Oberhessen  osö.  Nidda  (Hir- 
tinghagen, Hircinhain) .  Werner  v.  — 
1269—1272,  250.  274. 

Hittisdorf  s.  Hutzdorf. 

Hizzico  höriger  zu  Niederwald  1265,  213. 

Hobeherr  (in,  ex,  de  Curia,  extra  Curiam, 
Houe-,  Höbe-,  Habeherre).  Adelheid 
vermählte  v.  Wolfskehlen.  Adolf  1278, 
347.  Albradis  geb.  v.  Nordeck  1270— 
1297,  255.  331.  610.  626.  Albradis  ver- 
mählte V.  Hohenfels.    Volpert  ritter  zu 


Amöneburg  1248,  89.    Volpert  Francts- 
kaner  1260,  168,    Volpert  ritter  1260- 
1297,  168.  177   240.  241.  327.  366.  461 
627.  Volpert  ritter  1260 — 1297, 168.331. 
347.  461.  610.  626.  627.     Volpert  12«* 
461.  Volpert  v.  derWenigenburg  ritte 
1296,  614.    Friedrich  ritter   1236,  56 
Friedrich  ritter,  burgmann  zu  Marbmf 
1272—1288,  270.  433.  461.  492,  Gertrud 
1263—1278,  192. 193.  2l3.  347.  Gertrud 
vermählte  v.  Heskem.  Gumpert  1257- 
1274,    145.  168.  IbO.  192.    193.  194.213. 
299.347.  Gumpert  1278,  347.  Hild^^ard 
vermählte  Low.    Siegfried  1240— 12a 
66.  71.  168.  192.  193.     Siegfried  1-M»*» 
16N.   Widerold  1278,  347.     Vgl.  Imhof. 

Hobetshedel.    Gerhard  1290  (1293?,  51<>. 

Hochelheim  so.  Wetzlar  (Habeeben-,  fl»- 
bichin-,  Habchinheim,  Hauiefaenhejnoi 
195.  279.  622. 

Hochheim  sw.  Erfurt  oder  H.  nnw.  Goth» 
(Hochheim,  Hoycheim) .  Heinrich  v.  - 
deutsche. -landcomthur  in  Thüringen  u. 
comthur  zu  Halle  1290—1292,  508.  551. 

Hodenekin,  wald.  Hohe  Eiche  bei  Langen- 
stein? 250. 

Hoenhart  s.  Hohenhart. 

Hoenio  s.  Hohenlohc. 

Hoeustein  s.  Hohenstein. 

Hörbuch  ssw.  Herbom  (superior  et  ioft- 
rior  Herbach)  477. 

Hörnsheim  osö.  Wetzlar  (Herlishem. 
-heim) .  v.  H. :  Hartrad  scheffe  zu  Wetz- 
lar 1283  —  1293,  410.  560.  HermanD 
scheffe  zu  Homberg  1267,  229. 

Hörseigau  wsw.  Gotha  (Hursegowe.. 
Hertwigv.  —  1225,  13. 

Hofgarden  s.  Hopfgarten. 

Hofgeismar  s.  Geismar. 

Hohenberg  s.  Homberg. 

Hohenfels  ruine  s.  am  Donnersberg  (Ho- 
henvels)  337.  —  v.  H. :  Agnes  u,  Til- 
mann  1277,  337.  Heinrich  gen.  v.  Rei- 
poltskirchen  1299,  642.  Philipp  1280-^ 
1281,  376.  390.  Vgl,  v.  Bolanden  u.  v. 
Falkenstein. 

Hohenfels  wüste  bürg  Oberhessen  ssö. 
Biedenkopf  bei  Bucnenau  (Hohinuels, 
-vels,  Honuels,  Hohenvels,  -uels).  v. 
H. :  Albradis  geb.  Hobeherr  1278,  347. 
Bruno  1281,  395.  Kraft  1274.  299. 
Eckard  burggraf  ritter  1264— 1 278, 207. 
299.  347.  Volpert  1274,  299. 

Hohenhart  hof  Baden  nö.  Wiesloch  (Hoen- 
hart) .  e.V.  —  domcanon.  zu  Speyer 
1232,  27. 

Hohenlohe  ausgegangene  Stammburg  w. 
Nürnberg  bei  Holach  (Hohenloch,  Honlo, 
Hoenio,  -loch,  Hoinlo).  v.  H. :  Andreas 
deutscho.-bruder  1225,  14.  Heinrich 
deutsch-  u.  hochmeister  1234—1245, 45. 
46.  61.  79. 

Hohenrieth  ruine  bei  Unterheinrieth  bsÖ. 


Hohenstaufen — Hoaeheim. 


537 


WeinsbeiK  (Heenret) .  Konrad  u.  Elisa- 
beth v.  —  1285,  442. 

Hohenstaufen  s.  Stanfen. 

Uohnstein  rnine  nnö.  Nordhausen  bei  Neu- 
stadt (Hohenstuyn,  -stein,  Hoenstein) 
524.  —  grafenv.  — :  Dietrich  1281  — 
1295,  396.  524.  594.  Heinrich  1273— 
1280,  289.  384.  Heinrich  1291—1295, 
524.  594. 

Hoycheim  s.  Hochheim. 

Hoyer  (Hoigerus)  v.  Heldrungen  (Johan- 
niter zu  Weissensee) . 

Hoinberc  s.  Homberg. 

Hoinlo  s.  Hohenlohe. 

Holbach  wnw.  Nordhausen.  Christian  u. 
Hartmann  v.  —  ritter  1269,  248. 

Holceim  s.  Holzheim. 

Holdinghausen,  Burg-,  rgbz.  Arnsberg 
nnw.  Siegen  (Haldinchusin).  Heinrich 
V.  —ritter  1275,  315. 

Holeinbrechtisdorf  s.  Helmbrechtsdorf. 

Holendre  s.  Holler. 

Holephe  s.  Ulfa. 

Holler  rgbz.  Wiesbaden  s.  Montabaur  (Ho- 
lendre) 340. 

Holtmunt.  Heinrich  bürger  zu  Worms 
1252,  114. 

Holungen  osö.  Duderstadt  (Haidunge, 
-düngen).  Berthold  v.  —  1299,  644. 645. 

Holzhausen  so.  Marburg  (Holzhusen,-hu- 
sin,  Holtzhusen,  Holzhusun)  177.  181. 
369.  —  benannte:  Dietrich  1252,  112. 
Dietrich  scheffe  zu  Amöneburg  1277, 
331 .  336.  Heinrich  scheffe  zu  Bauschen- 
berg 1260.  107.  Ludwig  u.  gattin  Jutta 
V.  Bortshausen  1251,  106. 

Holzbausen  a.  d.  Dautphe  s.  Biedenkopi 
(Holzhusen  ante  montem  Streichem- 
berge)  103.  —  Konrad  v.— f  1251, 103. 

Holzhausen  Niederhessen  nnO.  Gudens- 
berg  (Holthusen).  Konrad  v.  —  scheffe 
zu  Gudensberg  1290,  509. 

Holzhausen,  welches?  (Holzhusin).  Bern- 
hard v.  —  (1232),  28  XVII. 

Holzheim  wtistung  sw.  Fritzlar  (Holceim, 
Holcheim,  Holz-,  Holtzheim.  -heym. 
Holthem,  Holtzeham,  Holzhem,  Holtz- 
eym,  Holzheym)  439. 497.  538.  —  v.  iL  : 
Bertha  1290,  506.  Kuno  (1219).  5. 
Eckard  1219,  6.  Gertrud  vermählte  v. 
Altenburg.  Hermann  1290,  500.  Mech- 
thild  vermählte  v.  Falkenberg.  Onarg 
ritter  1272,  273.  Wittekind  1220,  U. 
Wittekind  ritter  1243.  72.  Wittekind 
ritter  1277—1291,  344.  439.  506  527.— 
benannte:  Konrad  1295,  605.  Degen- 
hard  bürger  zu  Fritzlar  1285-1 286, 45 1 . 
462.  Heinrich  scheffe  zu  Fritzlar  1290 
—1291,  512.  532. 

Holzheim  so.  Dietz  oder  H.  wsw.  Lieh 
(Holzheim,  -heym).  v.  H. :  Heinrich  zu 
Wetzlar  1279  —  1288.  368.  490.  604. 
Mechthild  1279,  368. 


Holzhusen  apud  Cle  s.  Domholzhausen. 

Holzkirchen  w.  Würzburg,  Benedict. - 
propstei.  Gerlach  propst  1233,  37. 

Holzsadel.  Eberhard  ritter  1277,  342. 
Wiegand  canon.  zu  Fritzlar  1243,  72. 

Holzschuhcr.  Heinrich  zu  Wetzlar  1285, 
454. 

Hombergin  Niederhessen  (Hoinberc,  Hon- 
burc,  Hohenberg,  -berc,  Hoen-.  Hoin- 
berg,  Hoenburg,  Honi-,  Hohin-,  Ho- 
hem-, Honberg,  Hoynberc)  45. 235. 273. 
318.  —  V.  H.:  Kunigunde  1277,  342. 
Dietrich  1220.  9.  Volkhard  u.  Hart- 
mann 1219—1220.  7.  9.  Heinrich  ritter 
1277—1207,  342.  592.  624.  Johann  1294 
—1297,  577.  624.  —  benannte :  Konrad 
scheffe  zu  Treysa  1283,  422.  Konrad 
scheffe  u.  btirgcrmeister  zu  Fritzlar 
1271—1291,  262.  317.  333.  34;i.  439.449. 
451.  457.  459.  478.  518.  522.  Wilhelm 
scheffe  und  bUrgermeister  zu  Fritzlar 
1285—1295,  449.  451.  456.  457.  459  478. 
497.  506.  513.  518.  522.  529.  592.  — 
bürger  u.  scheffen:  v.  Berge.  Böhm. 
Cellerarius.  Voszagel.  v.  Gerwinshain. 
Grebe.  v.  Hebel.  Hornunc.  der  Meide, 
prope  Montem.  M Unzer.  Stutfoz.  — 
bürgermeister :  v.  Hebel.  Zöllner.  — 
pfarrer:  Reinhard.  —  Stadtsiegel  342. 
577. 

Homberg  a.  d.  Ohm  wsw.  Alsfeld  (Hon- 
berg, Hoenburc,  Hohemburch,  Hohen- 
burch,  Hohinburg.  -bürg)  2:)0.274.398. 
—  V.  H.  s.  Schade.  —  pfarrer :  Hein- 
rich. —  scheffen :  v.  Bernsfeld.  Berwig. 
V.  Ebsdorf.  v.  Ehringshausen.  v.  Höms- 
heim.  Strutwolf. 

Homberg,    welches?    (Honburc,    -bürg, 
Hoinberg,  Hohenburg).    Heinrich  v.  — 
kaplan  1235.  51.  52.  — pfarrer:  Arnold 
gewesener  pf. ,   deutscho.-priester  zu 
Marburg. 

Honau  coTlegiatstift  auf  einer  Rheinihsel 
unterhalb  Strassburg  bei  Wanzenau 
(Honaugia).  custos:  Konrad. 

Honburc  s.  Homberg. 

Honlo  s.  Hohenlohe. 

Honnels  s.  Hohenfels. 

Hopfgarten  w.  Weimar  (Hofgarden,  -gar- 
tnen ,  -garten ,  Hophegarten)  v.  H. ; 
Heinrich  1295.  599.  Siegfried  1273— 
1274,  291.  301. 

Hoppenere.  Konrad  bauer  zu  Bentref 
1264,  208. 

Höre.  Konrad  Ziegenhainischer  schult- 
heiss  1295,  593. 

Horheim  s.  Harbeim. 

Hornunc.  Heinrich  bürger  zu  Homberg 
1286,  459. 

Horreum  s.  Scheuern. 

Hospertus  s.  Ospert. 

Hotzo.   Heinrich  ritter  1251,  103. 

Houeheim  391. 


33« 


Houeherre  —  Imhof. 


Houeberre  8.  Hobeherr. 

HouemaD.  Heinrich  (zu  Wetzlar)  1267, 
238. 

Hozmanni  s.  Huzzemanni. 

Hozzinhusin  b.  HasBenhausen. 

Hubel  Wüstung  bw.  Kirtorf  bei  Schaden- 
bach (Rubele)  363. 

Hubeneren  bäuerin  zu  Seelheim  1296, 
614. 

Huberich  (-ricus) .  Rudolf  bUrger  zu  Fritz- 
lar 1219,  5.  6. 

Hubert  (Hupertus,  -bertuB)  zu  Amöne- 
burg  1265,  213.  —  biBchof  v.  Monte- 
feltre  1297,  620. 

Hubslagere,  Hupslagere.  Heinrich  bttrger 
zu  Herbem  1272,  268.  281. 

lluchelheim  s.  Heuchelheim. 

HudenhuBcn  s  Odcnhausen. 

HUnfeldnnö.  Fulda  (Huneweit).  Gerhard 
V.  —  bUrger  zu  Fulda  1272,  287, 

Hugo  1288,  495.  ~  bischof  v.  Bethlehem 
1283,  409.  —  V.  Böckelheim  ritter.  — 
V.  Flörsheim.  —  pfarrer  zu  Gleichen 
1245,  78.  —  HeBse.  —  v.  Mertinsheim 

(Mörzheim?j.  —  cardinallegat  v.  st.  Sa- 
bina  1252-1253,  113.  120.  —  v.  Som- 
mern. —  canon  v.  st.  Trinitas  zu  Speyer 
1232,  27.  —V.  Uttershausen. 

Hugshoven  ehemal.  Benedict. -mönchs- 
kloster  Elsass  nw.  Schlettstadt  bei  Wei- 
ler (Hugonis  Curia)  57.  —  abt:  J. 

Huhgilhem  s.  Heuchelheim. 

Hukelhem  s.  Hcuchelheim. 

Hund  (Canisj.   Otto  ritter  1285,  450. 

Hundem  Westfalen  onü.  Olpe  (Hundeme). 
V.  H. :  Arnold  vogtu.  deutscho.-bruder 
zu  Marburg,  Konrad ,  Dc^c^nhard ,  Dit- 
mar  1270,254.   -  pfarrvicar;  Eberhard. 

HuQcrschorre  flur  bei  Oberflörsheim  376. 

Huneweit  s.  Hilnfeld. 

Hunold  V.  Kelbra  ritter. 

Hübele  s.  Hubel. 

Huchelcheim  s.  Hcuchelheim. 

Hüsman  s.  Husman. 

Hütdingein  s.  Huttingein. 

Hupertus  s.  Hubert. 

Hupslagere  s.  Hubslagere. 

Hurephe  s.  Urf. 

Hursegowe  s.  Hörsei gau. 

Hurte.   Konrad  zu  Herborn  1271,  264. 

Husen  s.  Dreihausen  u.  Hausen. 

Huslat  s.  Uschlag. 

Husman.  (Hus-,  Hub-,  HuzmannuB,  -man). 
Konrad  scheffo  zu  Alsfeld  1272—1283, 
277.  293.  302.  314.  335.  357.  373.  374. 
385.  413.  414.  419. 

Hustorph  (Heusdorf  bei  Apolda?).  Diet- 
rich V.  —  canon.  zu  Fritzlar  1243,  72. 

Huttingen  wüstung  a.  d.  Ohm  (Hütdin- 
gein) 427. 

Hutzdorf  Oberhessen  nö.  Schlitz  (Hittis- 
dorf).  mühle295.  414.  — mtiller:  Kon- 
rad. 


Huzzemanni  (Huzze-,  Hozmanni .  Men^ 
scheffe   zu  Marburg  1248— r25i>.  M 

93.  96. 

i 

I,  J  und  Y. 

J.  abt  zu  Hugshoven  1237,  57. 

Jacob  bischof  v.  Acemo  1297,  hjn . 
Schulmeister  v.  st.  Simeon  zo  lüa 
1 276,  322.  —  canon.  zu  FriUUr  im 
309.  —  Goz  Bcheffe  zu  FraDkeober?  - 
deutscho.  -  comthur  zu  MOllricii  l!» 
130.  —  V.  Neapel  päpstlicher  8chrd>r 

—  V.  Seelheim  scneffe  zu  Amönebci 

—  V.  Stein  ritter. 
Jadra  s.  Zara. 
Jaisberg  s.  Jesberg. 

Iba  osö.  Rotenburg  a.  d.  Fuld»  Yvi 
V.  I..  Konrad  1221,  10.  Ludwig!*: 
—1226,  10.  15. 

Ibenhansen  wüstung  Oberhessen  beiFm 
kenberg  (Ibenhusen)  110. 

Ibernshausen  wüstung  s.  Marburg  Ebrn: 

husen,  Ybemshusinj .  mühle  SS.  ^yh 
Ibersberg  berg  a.  d.  Ohm  nö.  Marls:. 

bei  Ginseldorf  (Ybers-,  Ebersben:   ' 

379.  412. 
YbirmaruB  s.  Ebermar. 
Iburg  8.  Osnabrück.   Konrad  v.  —  pn 

V.  st.  Paul  zu  Paderborn  1295,  m 

Ichendorf  wüstung  Niederhessen  '^ 
Lichtenau  bei  Hasselbach  294. 

Ida  (Yda,  Ida)  v.  Reichenbach.  -  bOi 
zu  Kirchhain  1264,  207.  -  fniu  u 
müllers  Guntram  zu  Hausen  ii^T.  / 

—  V.  Reddehausen  hörige. 
Jerusalem,     erzbischöfe:  154.    Basili- 

—  Vgl.  Deutschorden  u.  Johannittr. 
Jesberg  ssw.   Fritzlar   (Jaisberg     V. 

Lenswindchusen.   scbultheiss :  v.  Ir. 

geinrode. 
Iggebrandus  s.  Ingebrand. 
Iggilhildis  s.  Ingelhild. 
libenstadt   ssö.    Friedberg    (Elven»t 

Elewenstat).    Ruze  v.  —  ritter  1*^ 

530.    —   Praemonstr.  -  mönchskloMV 

prior :  C. 
Ildebrandinus  graf  v.  Tuscien. 
Ildesem  s.  Hildesheim. 
Ylias  B.  Elias. 
Ymagina  v.  Bolanden.  —  v.  Merenber? 

Imhof  (de,  in,  ex  Curia).  Adelheid.  Hil: 
gund,  Irmtrud,  Mechthild  znMarj»- 
1288, 493.   Heinrich  scheffe  zu  Mark:: 
1274—1290  (1293?),  299.  380.  412 .^'•• 
507.  516.   Ludwig  scheffe  zu  M*rb- 
1271—1297,  266.    269.    270.  »  ->'' 
334.  380.  468.  493.  495.  611.  626.  L- 
wig  scheffe    zu  Marburg  r290---l-'' 
507.  550.    Ludwig  bürger  zu  Alf 
1283 ,  419.   Ospert  scheffe  zu  Mirtiur^ 
1280,  380.   Vgl.  Hobeherr. 


Immichenhain — Yrengizhusen. 


5a9 


Immichenhain  kreis  Ziegenhain  s.  Nen- 
kirchen(Tmmi-,Ymichenhan} .  August.- 
nonnenkloster  413.  647.  —  meisterin: 
Kunigunde.  —  priorin:  Bertradis.  — 
prOpste:  Heinrich.  Johann. 

Imola  osü.  Bologna  (Ymolensis).  bischof: 
Synnibald. 

Indagine  ,  de,  s.  Hain. 

IneptuB  s.  Ungcfug. 

Ingebrand  (luge-,  Iggebrandus)  bauer  zu 
Schwalbach  1267,  238.  —  v.  Werdorf. 

Ingebrechterode  wüstung  nnö.  Alsfeld  bei 
Elbenrod  (Ingebratherode)  647. 

Ingelhild  (Ingel-,  Iggilhildis)  Fraz  v. 
Giessen.  —  v.  Wilnsdorf. 

Ingerode  s.  Angerod. 

Innocenz  IV.  papsj;  1244—1254,  74.  76. 
77,  80.  81.  95.  98.  107.  120.  123. 

Inquies  s.  Unruh. 

Insula  sancte  Marie  s.  Marienwerder. 

Johann  (Johan,  -hannes)  deutscho.-prie- 
ster  1280,  372.  -  priester  (1232),  28111. 
—  V.  Alsfeld.  —  pfarrer  zu  Alsfeld 
1233  —  1263,  37.  51.  168.  198.  — 
deutscho.-comthur  zu  Altenburg  1292, 
551.  —  graf  v.  Anhalt.  —  v.  Balhom 
vicar  zu  Fritzlar.  —  v.  Bilstein.  — 
Blendigans.  —  Böhm  ritter.  —  kaplan 
der  herzogin  Sophie  v.  Brabant  1272, 
273.  —  V.  Burg  scheffe  zu  Herbom.  — 
V.  Buseck  ritter.  —  bischof  v.  Capaccio 
1297,  620.  —  V.  Cappel.  —  v.  K^tten- 
heim  ritter.  —  v.  Kirchhain  zu  Fritz- 
lar. —  V.  Dernbach;  ritter;  ritter,  burg- 
mann auf  Kalsmunt ;  deutsche. -bruder 
zu  Marburg ;  gen.  v.  Vetzberg  ritter.  — 
V.  Desingerode  ritter.  —  v.  Dorla 
magister.  —  v.  Ebeleben  deutscho.- 
comthur  zu  Griefstedt.  —  v.  Ebsdorf 
ritter,  deutscho.-bruder  zu  Marburg.  — 
V.  Ehringshausen.  —  söhn  Elbicho's  zu 
Fritzlar,  canon.  zu  Heiligenstadt  1285, 
452.  —  Elbyn  scheffe  zu  Treysa.  —  v. 
Erthal  ritter.  —  v.  Falkenberg.  — 
deutscho.-priester,  vicar  zu  Felsberg 
1255.  130.  —  V.  Flörsheim;  ritter.  — 
deutscho.-bruder  (zu  Flörsheim)  1253, 
119.  —  söhn  des  schultheissen  Konrad 
zu  Flörsheim  1299,  648.  -  bUrger  zu 
Friedberg  u.  gattin  Elisabeth  1297,  621. 
— Stadtschreiber  zu  Fritzlar  1 290— 1 294, 
513.  515.  518.  522.  546.  562.  585.  — 
Winzer  zu  Fritzlar  1287,  478.  —  v.  Gar- 
benheim pfarrer  zu  Oberwetz.  —  v. 
Gelnhausen  deutscho.-bruder  zu  Mar- 
burg. —  propst  zu  Germerode  1273, 
294.  —  schultheiss  zu  Giessen  1265, 
.  215.  —  schultheiss  zu  Giessen  ritter 
1277,  330.  —  Goz  scheffe  zu  Franken- 
berg. —  pfarrer  zu  Gudensberg  1291, 
523.  531 .  —  V.  Günstedt.  —  Gulden ; 
ritter,  schultheiss  zu  Grünberg.  —  ▼. 
Haiger  ritter.  —  v.  Harle  edelkn. ;  bür- 


ger  zu  Felsberg.  —  canon.  zu  Heiligen- 
stadt 1285,  452.  —  Y.  Helfenberg  scheffe 
zu  Frankenberg.  —  v.  Herbsleben.  — 
V.  Heskem.  —  Hesse.  —  landgraf  v. 
Hessen.  —  v.  IJomberg.  —  propst  zu 
Immichenhain  1299,  647. — Johanniter- 
priester  1251, 104.  —  bischof  v.  Lamego 
1289,  501.  -r-  V.  Linden  ritter;  canon. 
zu  Wetzlar,  dann  deutscho.-priester 
zu  Marburg.  —  deutscho.-priester  u. 
bischof  V.  Litthauen  1283—1287.  408. 
472.  —  Low  burgmaun  zu  Nordeck.  — 
Lumbardus  advocat  der  Trierer  curie. 

—  erzbischof  y.  Limd  primas  v.  Schwe- 
den 1297,  620.  —  V.  Lutt.  .  mönch  zu 
st.  Martin  in  Trier.  —  dominikanerlese- 
meister  zu  Mainz  1 287 ,  484 . — deutscho.- 
bruder  u.  pfarrer  zu  Marburg  1256 — 
1274,  140.  266.  269.  308.  —  Matz.  — 
V.  Meissen  canon.  zu  Fritzlar.  —  v. 
Merlan  1266—1267,  224.  228.  —  pfarrer 
zu  MöUrich  1277.  341.  -  Mönch  v.  Bu- 
seck ritter.  —  Münzer  zu  Wetzlar.  — 
V.  Neylach. — v.  NesselrÖden  deutscho.- 
comthur  zu  Marburg.  —  v.  Ossenheim 
ritter.  —  V.  st.  Paulin  mönch  v.  st. 
Martin  zu  Trier.  —  v.  Rohrbach  Jo- 
hannitercomthur  zu  Nidda.  —  Ruhe  zu 
Fritzlar.  —  v.  Ruhlkirchen.  —  keller- 
meister  zu  Schiflfenberg  1287,  468.  — 
Schonhildis  scheffe  zu  Amöneburg.  — 
V.  Schrecksbach  zu  Alsfeld ;  zu  Fulda. 

—  Schwerzel  zu  Willingshausen.  —  v. 
Siegen  geistlicher.  —  erzbischof  v.  Sl- 
ponto  1283,  409    —  v.  Wehren  ritter. 

—  V.  Weidelbach.  —  Weiss  zu  Amöne- 
burg:. —  propst  zu  Weissenstein  1285 — 
1286,  451.  452.  462.,—  v.  Wemswig 
edelkn.  —  v.  Wetzlar  deutscho.-prie- 
ster zu  Marburg.  —  decan  zu  Wetzlar 
1279  —  1288,  370.  488.  490.  491.  — 
Widerewe.  —  Winze  pfarrer  zu  Lichte- 
nau. —  Wrede  scheffe  zu  Fritzlar.  — 
y.  Xanten  geistlicher. 

Johanuesberg  s.Fulda,  Benedict.-propstei. 
propst:  Albert. 

Jonannicius  erzbischof  v.  Mocesus  1289 
—1297,  501.  620. 

Johanniter  (fratres  hospitalis  st.  Johannis 
in  Jerusalem)  25.  26.  122.  160.  —  brü- 
der  ohne  genanntes  haus :  Aberwin.  v. 
Valanga.  Gerhard.  Hartmann.  Heiden- 
rich.  Johann,  y.  Nordhausen.  Wolf- 
ram. —  commenden  u.  häuser :  Anze- 
fahr.  Mergentheim.  Nidda.  Rüdigheim. 
Weisel.  Weisheim.  Weissensee.  Wie- 
senfeld.  —  meister  in  Deutschland, 
Böhmen,  Mähren  (Oesterreich)  u.  Polen 
(grosspriore):  Clemens.  Eberhard,  v. 
Heimbach.  Heinrich. 

Joytta  s.  Jutta. 

Yrcus  s.  Bock. 

Yrengizhusen  s.  Ehringshausen. 


540 


Irfried  —  Landgraf. 


Irfried  (-fridus)  v.  Allerstedt  deutsche- 
bruder. 

Yrinchishusin  s.  Ehringshausen. 

Iring  bischof  V.  Wtirzburg  1259,  154. 

Iringeshusen  s.  Ehringshausen. 

Irmendrudis  s.  Irmtrud. 

Irmgard  (Irmen-,  Yrmin-,  Ermen-,  Erme-, 
Yrmengardis)  v.  Altenkirchon.  —  v. 
Besse.  —  v.  Bischofshausen -Löwen- 
stein gen.  V.  Westerburg.  —  Eyberacht 
zu  Herborn.  —  v.  Haiger.  —  v.  Rei- 
chenbach. 

Irmtrud  (Irmentrudis,  Ermentrut,  Irmen-, 
Irmin-,  Yrmindrudis,  Ermetrudis)  be- 
gine  12S7,  469.  —  v.  Bortshausen.  — 
Clawe.  —  hörige  der  kirche  zu  Gleichen 
1245,  78.  —  Imhof  zu  Marburg.  —  v. 
Leih^^estoru  hörige.  —  zu  Marburg 
(1232;,  2S  XXVII.  ~  tochter  des  schult- 
heissen  Richwin  zu  Alsfeld  127S,  355. 

Irsuti  comites  s.  Raugrafen. 

Yschirstete  s.  Isserstedt. 

Ysenatihe  s.  Eisenach. 

Isenburch  s.  Isenburg  u.  Eisenberg. 

Isenburg  onö.  Neuwied  (Ysen-,  Isenburg, 
Isenburch).  v.l.:  Dietrich  1272,280. 
283.  Eberhard  (deutscho.-hoch-?)mei- 
ster  1221,  12. 

Isenburgerodde  s.  Eisemrod. 

Isenkolbo.  Meingozl25J,  106. 

Isentrud  (Isintrudis,  Ysen-,  Ysindrudis, 
Ysenthru-,  Isendrudis)  (1232),  2sXVI. 

—  V.  AmÖneburg  bUrgerin  zu  Marburg. 

—  V.  Cassel  nonne  zu  Weissenstein.  — 
V.  Kirtorf.  —  hörige  zu  Thal  heim 
(1230—1231),  19.  —  V.  Ditmold  nonne 
zu  Weissenstein.  —  Ditter  zu  Wetzlar. 

—  V.  Moi seht  hörige.  —  v.  Schlitz. 
Ysen  werke  s.  Eisenwerkel. 

Isfried  (Is-,  Ysfridusi  söhn  des  kellers  zu 
Dillenburg  1296,  6o7.  —  eidam  Frenk- 
wins  (zu  Herborn)  1290,  607.  — Rotleui 
scheffe  zu  Fritzlar. 

Ysnach  s.  Eisenach. 

Isrutus.  Adolf  ritter  1251,  106. 

Isserstedt  nw.  Jena  (Yschir-,  Ischerstete). 
v.l.!  Berthold  ritter,  Dietrich,  Hein- 
rich, Lukardis  1282,  406.  —  pfarrer: 
Helwig. 

Itel  s.  Eitel. 

Itter  Oberhessen  nnö.  Frankenberg  bei 
Vöhl  (It-,  Ytth-,  Ith-ere).  v.  I.:  Rein- 
hard ritter  1261  ,  174,  Sibodo  ritter 
1292—1293,  547.  565. 

Itzenhausen  wUstung  Niederhessen  ssw. 
Wolfhagen  bei  Merxhausen,  oder  Ei- 
senhausen? s.  d.  (Yzenhusen).  hörige: 
Volpert.  Gerlach.  Hiidegund. 

Junge  zu  Alsfeld  (Juvenis).  Friedrich 
scheflFe  1263,  198. 

Junge  zu  Felsberg  (Juvenis).  Ditmar 
1289—1290,  504.  514. 

Junge  zu  Friedberg   (Juuenis,    Junge). 


Friedebert  1270—1297,  252.  621.  Frie- 
debert 1297,  621. 

Justingen  w.  Ulm  bei  Schelklingen.  An- 
selm  kaiserl.  marschall  1221,  11. 

Jutta  (Jutta,  Judta,  Jutta,  Joytta,  Jotta. 
Jottha,  Juttha,  Juittha)  1251,  106.  - 
V.  Allendorf.  —  v.  Biedenfeld.  —  v. 
Bortshausen.  —  v.  Cappel.  —  Kttppel 
V.  Merzhausen.  —  v.  Ehringshausen. 

—  V.  Felsberg.  —  Finke  gattin  Trebo- 
do's.  —  V.  Gershausen.  —  hörige  der 
kirche  zu  Gleichen  1245,  78.  — v.  Goss- 
felden.  —  v.  Hausen.  —  v.  Herbsleben. 

—  gattin  des  schultlieissen  Hermann  v. 
Gelnhausen  (1259  —  1267),  159.  —  y. 
Holzhausen.  —  v.  Linden.  —  äbtissin 
zu  Ramsen  (1 28ü) ,  37 1 .  —  Redel  hörige. 

—  v.  Ruhlkirchen.  —  v.  Sangerhauseu. 

—  Schwerzel  zu  Willingshausen.  —  v. 
Spangenberg.  —  v.  ürf.  —  v.  Wölfte- 
rode  hörige  der  kirche  zu  Gleichen.  — 
gräfin  V.  Ziegenhain. 

Juvenis  s.  Junge. 
Ywa  8.  Iba. 

Iwan  scheffe  zu  Fritzlar  1287—1295,  478. 
592. 

K  siehe  C. 
L. 

L.   propst  zu  Fritzlar  1291,   529.  —  y. 

Geisleden  geistlicher.  —  propst  zu  flil- 

wartshausen  1234 ,   38.   —  bischof  v. 

Naumburg  s.   Ludolf.    —    bischof  v. 

Worms  s.  Landolf. 
Lache  uebcnfl.  der  Unstrut  405. 

Lacman.  Meingot  scheffe  zu  Treysa  1294, 
589. 

Lacu  s.  See. 

Laer  so.  Arnsberg  bei  Meschede  (Lare'- 
Heinrich  v.  —  ritter  1275,  315. 

Lahn  fluss  (Loi-,  Loy-,  Loge-na,  Lone, 
88.  10t».  238.  435. 

Lambert  (Lanpertus,  Lambertus,  -per- 
tus)  v.  Gleichen  propst  v.  st.  Maria  za 
Erfurt.  —  Franciskanergardian  zu  Mar- 
burg 1254—1256,  127.  139. 

Lambsheim  Bavern  Pfalz  wsw.  Franken- 
thal (Lannesheim).  Frank  u.  Friedrich 
V.  —  1253,  119. 

Lamego  Portugal  nnö.  Coimbra  (Lame- 
censis).  bischof:  Johann. 

Lami)ertshausen  wüstung  osö.  Marburg 
zwischen  Schröck  u.  Kossdorf  (Lam- 
prechshusen,  -prashusin,  -pras-,  -pra- 
tes-,  'prechtishusen.  -pratishfisen)  14^. 
228.  229.  230.  395.  470. 

Lampertus  s.  Lambert. 

Lanoeckere.  Nicolaus  Schreiber  der 
Wormser  curie  1299,  648.     . 

Landgraf  (Lantgrauius) .  Heinrich  1259, 
160. 


Landolf —  LeotheriuB. 


541 


L.(andolf)  bischof  v.  Wonna  1239,  61. 

Landschad  (Lantscade).  Ditmar  1256, 139. 

Langte  zu  Alsfeld  (Longus).  Friedrich 
scheffe  (1263)— 1288,  191.  302.  314.  335. 
361.  367.  373.  374.  385.  394.  413.  414. 
419.  487. 

Lange  zu  Erfurt  (Longus).  Gottschalk 
bUrger  1251,  108. 

Lange  zu  Marburg  (Longus).  Eberhard 
scheffe  1249—1254,  93.  110.  121. 

Langcln  w.  Halberstadt  (Langhel).  Vor- 
steher des  deutschen  hauses :  Absalon. 

Langenberg  berg  bei  Fritzlar  (Longus 
Mons)  478. 

Langenselbold  s.  Seibold. 

Langenstein  Oberhessen  onö.  Kirchhain 
(Langenstein,  -sten)  136.  250.  274.  — 
V.  L. :  Knnigunde  gattin  des  ritters 
Bobpo  1278,  350.  Elisabeth  geb.  Gul- 
den 1269—1272,  250.  274.  Friedrich 
ritter  1269  —  1280,  250.  274.  383.  — 
bauern:  Erkinger.  Ilama.  Othelo. 

Langenyenne  s.  Venne. 

Laugsdorf  Oberhesson  nw.  Hungen  (Lan- 
ges torf).  Werner  v.  —  1244,  75. 

Lannesheim  s.  Lambsheim. 

Lanpertus  s.  Lambert. 

Lantgrauius  s.  Landgraf. 

Lantscade  s.  Landschad. 

Lapide,  de,  s.  Stein. 

Lapidea  Domo,  de,  s.  Steinhaus. 

Lare  s.  Laer,  Lohra  u.  Lohre. 

Larino  nnö.  Neapel  am  Bifemo.  bischof: 
Peronus. 

Lasphe  Oberhessen  w.  Biedenkopf  (Las- 
fa).  Rupert  V.  —  1275,  315, 

Lateran  s.  Rom. 

Laubach  osö.  Giessen  (Loppach).  Hein- 
rich u.  Hilla  V.  —  hörige  1287,  469. 

Laucha  wsw.  Gotha  oder  L.  nw.  Naum- 
burg (Loucha).  Diether  v.  —  Schreiber 
1225,  13. 

Lauchstedt    wnw.    Merseburg    (Louch- 

stete)  14. 
Laumersheim  Bayern  Pfalz  '0.  Grünstadt 

f Lumersheim) .    Berthold  v.  —  ritter 

1253,  119. 
Launsbach  nnw.  Giessen  (Luns-,  Lunys- 

bach)  197.  —  Markwart  v.  —  u.  gattin 

Elisabeth  1266,  220. 
'  Laurenburg  a.  d.  Lahn  sw.  Dietz  (Luren- 

burg).  Dietrich  v.  —  1286,  463. 
•  Laurentius  abt  des  Schottenklosters  st. 

Jacob  zu  Erfurt  1289—1290,  500.  508. 

—  erzbischof  v.  Zara  1283,  409. 

Lauterberg  nw.  Nordhausen  (Lvterberch, 
Luterberh,  Luttherberch ,  Lutirberc, 
Lutterberh ,  Luterberg ,  -bech ,  Lutter- 
berg ,  -bergh) .  grafen  v.  — :  Burkard 
1225,  13.  Heidenrich  1299,  644.  645. 
Otto  1273—1282,  291.  396.  397.  405. 
Otto  1299,  644.  645.   Werner,  zuletzt 


deutscho.-comthur  zu  Marburg  1294 — 
1299,  5S6.  635.  641.  644.  645.  647. 

Lautersheim  Bayern  Pfalz  nw.  Grüns tadt 
(Lütirs-,  Luters-,  Luttersheim) .  v.  L. : 
Adelheid  1299,  648.  Albert  1221,  12. 
HelMch  ritter  zu  Oberflörsheim  1299, 
643.  648. 

Lazs  s.  Lossa. 

Lechinsedin  s.  Lichtenscheid. 

Lehrbach  Oberhessen  wnw.  Kirtorf  (Lo- 
ber-, Louer-,  Loyberbach).  v.  L. : 
Eckard  1278,  355.  Hartmann  ritter 
1278—1291,  355.  366.  520. 

Leidenhofeujssö.  Marburg  (Ludenhowe). 
Hartmanu  v.  —  1251,  105. 

Leiderstädt  wüstung  Oberhessen  onö. 
Kirchhain  zwischen  Lan^enstein  u. 
Allcndorf  (Lettersteden,  Lither-,  Lei- 
ter-, Leterstede,  Leiterstedi n ,  Liter- 
stede).  y.  L.  zu  Amüneburg:  Bruno 
scheffe  1273—1283,  292.  298.  331.  336. 
347.  389.  404.  428.  Eckard  1282,  402. 
Wiegaud  scheffe  1260,  162. 

Leihgesteni  s.  Giessen  (Leytge-,  Leit- 
kesteren)  486.  621.  —  Irmtrud  v.  — 
hörige  1287,  469. 

Leimbach  wüstung  Niederhessen  a.  d. 
Fulda  s.  Spangenberg  zwischen  Alt- 
morschen u.  Heinebach  (Leiubach, 
Leynbah,  Leinbeche).  v.  L. :  Berthold 
1220,  9.  Eckard  bürger  zu  Eschwege 
1261,  175.  Hartrad  1220,  9.  Ludwig 
1220—1226,  9.  15. 

Leimsfeld  Oberhessen  nnö.  Ziegenhain 
(Luminitsfelt,  Lumesvelt)  Konrad  v.  — 
ritter  1262—1278,  189.  351. 

Leinbach  s.  Leimbach. 

Leiningen  Bayern  Pfalz  sw.  Grunstadt 
(Lininge,  -gin,  -gen,  Ljmingin)  12.  — 
grafen  V.  —  :  Agnes  1221,  12.  Emich 
1253—1275,  119.  182.  242.  265.  319. 
Friedrich  1207,  1.  Friedrich  1221,  12. 
Friedrich  1262,  182. 

Leisa  Oberhessen  ssw.  Battenberg  (Le- 
sen) .  Ludwig  V.  —  scheffe  zu  Franken- 
berg 1291,  520. 

Leisnig  rgbz.  Leipzig  wnw.  Döbeln  (Liz- 
nig).  Th(imo)  v.  —  1267,  232. 

Leiterstede  s.  Leiderstädt. 

Leytgesteren  s.  Leihgestern. 

Lene  v.  Haiger. 

Lengsfeld  ssw.  Eisenach  (Lengesuelt) . 
bürg  51.  52.  —  pfarrer :  Konrad. 

Lens  (=Nis8e?).  Heinrich  ritter  1282, 400. 

Lenswindehusen  früherer  name  v.  Jesberg 
SSW.  Fritzlar,  pfarrer :  Gottschalk. 

Lenze  v.  Wölfterode  hörige  der  kirche 
zu  Gleichen. 

Leo  s.  Low. 

Leonis.  Konrad  scheffe  zu  Cassel  1288, 
485. 

Leotherius  bischof  v.  Veroli  1289,  501. 


54a 


L«ich — LöbstedC. 


Losch  (Lesehe,  Lescho,  Lescha).  ..geb. 
\  V.  Bicken  1272,  279.  Kraft  ritter  u. 
deatscho.-bruder  zu  Marburg  1272 — 
1280,  279.  382.  622.  Gerlach  ritter  u. 
burgmann  auf  Kalsrount  1262 — 1278, 
190.  194.  199.  323.  350.  Gottfried  ritter 
u.  burgmann  auf  Ealsmunt  1278 — 1298, 
350.  429.  640. 

Lesen  s.  Leisa. 

Leterstede  s.  Leiderstädt. 

Lethouia  s.  Litthauen. 

Lettersteden  s.  Leiderstädt. 

Leubingen  ö.  Weissensee  (Loubingin, 
Loibingen)  502.  —  Günther  v.  —  1288 
—1289,  496.  502. 

Leun  w.  Wetzlar  (Lune).  Gerlach  v.  — 

1263,  192.  193.  —  pfarrer  1269,  247. 
Lewenstein  s.  Löwenstein. 
Lvbelahes  s.  Lieblos. 

Libenstete  s.  Löbstedt. 

Liber.  Albert  1220,  9. 

Lichtenau  Niederhessen  ssw.  Witzenhau- 
sen (Lichtinowe) .  btirgermeister :  Dit- 
mar.  —  pfarrer :  Winze. 

Lichtenscheid  Wüstung  Oberhessen  bezirk 
Schotten  s.  Bobenhausen  (Lichthin- 
scheit, Lechinsedin)  198. 

Lichtenstein  bürg  bei  Neustadt  a.  d.  Hardt 
(Lichdinstein).  Eonrad  v.  —  1229,  17. 

Lye,  Lyen.  Gemand  scheife  zu  Wetzlar 
1272— 128S,  267,  303.  312.  330.  349.  350. 
3b0.  368.  399.  448.  486.  622. 

Lieblos  wnw.  Gelnhausen  (Lybelahes). 
Heinrich  v.  —  bürger  zu  Gelnhausen 

1264,  200. 

Liebrichsdorf  wUstung  Niederhessen  osö. 
Lichtenau  bei  Harmuthsachsen  (Liebe- 
richesdorf)  294. 

Liederbach  ssw.  Alsfeld  (Ly-,  Liderbach) 
198.  —  V.  L. :  Konrad  burgmann  zu 
Alsfeld  1283,  413.  Eckard  ritter  1263— 
1267,  198.  237.  Gertrud  1263,  198. 

Lilienberg  hof  kreis  Wittgenstein  sw. 
Diedenshausen  (Liliinberg).  Heinrich 
V.  —  ritter  1267,  234. 

Limburg  a.  d.  Lahn  (Lim-,  Lympurg) 
28X111.  —  decan  453.  -  mass  453.  — 
pfarrer  453.  —  scheifen:  Mttnzer.  Wet- 
zel.  —  Btadtsiegel  220. 

Lincopensis  s.  Linküping. 

Linden  (Grossen)  s.  Giessen  (Linden, 
Lyn-,  Lindin,  Lynden)  186.  —  v.  L. : 
Bertha  1278, 349.  Eonrad  ritter  zu  Als- 
feld 1263  —  1283,  198.  237.  258.  277. 
278.  419.  Eckard  ritter  zu  Alsfeld 
1263—1278,  198.  237.  277.  293.  295. 
302.  314.  335.  357.  Frank  1262,  186. 
Gerlachritterl262— 1266, 186.  195.  215. 
220.  Gottfried  1261—1278,  177.  195. 
331.  347.  Gottfried  edelkn.  1298,  640. 
Hedwig  vermählte  Halber.  Heinrich 
edelkn.  1298,  640.  Herbord  burgmann 
zu  Alsfeld  1267—1283,  237.   314.   335. 


345.  354.  357.  362.  367.  385.  413.  414 
Johann  ritter  1262, 186.  Johann  canoD. 
zu  Wetzlar,  dann  deutscho.-priester  zu 
Marburg  1262—1266,  190.  195.  226. 
Jutta  1284,  429.  Lukardis  +  1278,  349. 
Macharius  ritter  zu  Giessen  1262 — 127S. 
186.  312.  313.  321.  323.  330.  353.  Phi- 
lipp ritter,  burgmann  auf  Kalsrount 
1264—1288,  199.  276.  279.  330.  35«. 
429.  477.  486.  Werner  1278,  349. 

Linden,  Grossen-,  s.  Giessen  (Grozenlin- 
den)  330.  350.  —  Heinrich  Spule  v.  - 
1288,  490. 

Linden,  LUtzel-,  ssw.  Giessen  (Lucelinlin- 
den,  Luzzillindin,  Luzellinden,  Lutzil- 
linde,  Lvzillinden)  201.  267.  312.  313. 
349.  569.  —  Richwin  v.  —  1288,  490. 
Werner  Lucardis  zu  —  1293,  569.  - 
Vryhob  569. 

Lynden  rodland  Niederhessen  bei  Gombet 
592. 

Linden,  unter  der,  (sub  Tiliä)  zu  Amöne- 
burg.  Werner  scheffe  1263,  192.  193. 
Wiegand  scheffe  1283—1296,  428.  614. 

Lindenstruth  ö.  Giessen  (Lindenstrot . 
Guntram  t.  —  scheffe  zu  Grfinberg 
1275—1279,  316.  344.  363. 

Linde werra  so.  Witzenhausen  (Lindene- 
werdc)  644.  645. 

Lininge  s.  Leiningen. 

Linköping  in  Schweden  (Lincopensis;. 
biscnof :  Heinrich. 

Linne  wUstung  Oberhessen  ssö.  Franken- 
berg  zwischen  Bottendorf  und  Wiliers- 
dort  (Linne,  Lynne).  v.  L. :  Konnul 
ritter  1251—1270,  106.  112.  172.  173. 
258.  Eonrad  1292,  543.  Eonrad  schnlt- 
heiss  zu  Biedenkopf  1296,  606.  Elisa- 
beth 1292,  543.  Gerlach  1292—1297. 
543.  625.  Hedwig  1270,  258.  Siegfried 
ritter  f  1292,  543.  Siegfried  deutscho.- 
brnder  zu  Marburg  1295,  604.  Siegfried 
1297.  625. 

Linsingen  nnO.  Zicg^nhain  (Linsingin,  -en, 
Lynshungen).  v.  L. :  Eonrad  schultlieisä 
zu  Gudensberg  1291,  523.  531.  Dietrich 
ritter  1274,  298.  Ludwig  1281,  38s\ 

Linyngen  (wol  nach  Leinungen  bei  San- 
gerhausen).  Heinrich  ritter  1297.  632. 

Lyon  (Lugdunum)  SO.  8f .  95.  98.  —  erz- 
bischof :  Heinrich. 

L^poldus  s.  Lupoid. 

Litherstede  s.  Leiderstädt. 

Litthauen  (Litto-,  Lethouia).  bischof :  Jo- 
hann. 

Livland  (Liuonia)  649.  —  deutscho.-land- 
meister:  v.  Grüningen. 

Lizcercolbo  s.  Lützelkolbe. 

Liznig  s.  Leisnig. 

Loberbach  s.  Lehrbach. 

Lodewicus  s.  Ludwig. 

Löbstedt  nnO.  Jena  (Libenstete).  Hein- 
rich V.  —  1281,  392. 


LöhnbeTg  —  Lnd'vrig. 


513 


Löhnberg  s.  Heimau. 

Low  (v.  Steinfurt)  (Leo).  Eberwin  ritter 
1270,  253.  Eberwin  1296,  614.  Gißel- 
bert ritter  +1278,  347.  Hildegard  geb. 
Hobeherr  1278,  347.  Johann  bnrgmann 
zu  Nordeck  1252,  112. 

Löwenstein  ruine  sw.  Fritzlar  bei  Oberurf 
(Leweneten,  -stein) .  y.  L.,  zuerst  v. 
Bischofshausen  gen. :  Adelheid  gen.  v. 
Schweinsberg  1292.547.  Albert  u.  Ber- 
thold 1291,  534.  Gisela  v.  B.  geb.  t. 
Scbweinsberg  1292,  547.  Heinrich  v.B. 
ritter  1264—1277,  203.  204.  343.  Hein- 
rich deutscho.-bruder  zu  Marburg  1291, 
534.     Heinrich  gen.   v.  Schweinsberg 

1292,  547.  Hermann  v.  B.  ritter  1277, 
343.534.  Hermann  1291,  534.  Hermann 
gen.  V.  Romrod  1292—1295,  547.  565. 
605.  Irmgard  v.  B.  gen.  v.  Westerburg 

1293,  565.  Werner  v.  B.  ritter  1277, 
:U3.  565.  Werner  1291,534.  Werner  v. 
B.  gen.  V.  Westerburg  ritter  1291 — 
1293,  534.  547.  565.  Werner  gen.  v. 
Schweinsberg  ritter  1291—1293,  533. 
534.  542.  547.  565. 

Logelin  s.  Lugelin. 

Logena  s.  Lahn. 

Lohra  sw.  Marburg  (Lare).  v.  L. :  Konrad 

f deutscho.-bruder  zu  Marburg)    1277, 

338.     Volpert  ritter  1259—1274,   160. 

184.  286.  300.  Heinrich  ritter  1259, 160. 

Werner  ritter  1256—1271,  139. 194. 259. 

Widerold  1259—1264,  160.  184.  207. 
Lohre  Niederhessen  wsw.  Felsberg  (Lare) . 

Ditmar  v.  —  1292,  540. 
Loyberbach  s.  Lehrbach. 
Loibingen  s.  Leubingen. 
Lo^gelin  s.  Lugelin. 
Loina  s.  Lahn. 
LoUar  nnö.  Giessen  (Lollayr,  Lollor)  334. 

495. 
Londorf  Oberhessen  (>.  Allendorf  a.  d. 

Lumda  (Lündorf,  Lundorph,  -dorf)  347. 

—  benannte:  Albert  1276—1292,  323. 

347.  348.  353.  550.    Heinrich  1278,  348. 

353.  Ludwig  1278,  348. 
Lone  8.  Lahn. 
Longum  Venne  s.  Venne. 
Longus  8.  Lange. 
Longus  Mons  s.  Langenberg. 
Loppach  s.  Laubach. 
Loselin  geistlicher  zu  Strassburg  1237,  57. 
Lossa  nebenfl.  der  Unstrut  (Lazs)   133. 

384.496.  641. 
Lotgardis  s.  Lukardis. 
Lotheim.   Kirch-,    Alten-   u.   Schmitt-, 

Oberhessen  nnö.  Frankenberg.   v.  L. : 

Konrad  mönch  zu  Haina  1261—1273, 

174.  297.    Hermann  u.  Walther  1261, 

174.—  kirche  u.  pfarrer  Heinrich  zu 

Kirch- (Nideren  L.)  1261,  174. 
Lothringen  (Lotha-,  Lotoringia).  herzöge 

V.  — 8.  Brabant. 


Loubingin  s.  Leubingen. 

Loucha  s.  Laucha. 

Louchstete  s.  Lauchstedt. 

Louerbach  s.  Lehrbach. 

Loufrot  walddistrict  bei  Marburg  257. 

Lubeke  s.  Lübeck. 

Lucardis  s.  Lukardis. 

Lucera  n0.  Benevent  (Luceria).    bischof: 

Aymardus. 
Lucelinlinden  s.  Linden. 
Luchardis  s.  Lukardis. 
Ludenhowe  s.  Leidenhofen. 

Luder  deutsche. -comthur  zu  Mainz,  dann 

zu  Frankfurt  1286—1287,  463.  477. 
Ludere  s.  Lutere. 
Ludewicus  s.  Ludwig. 

Ludolf  (Lv-,  Ludolfus,  Ludolphus,  Lu- 
tolfas,  Lvdolphus)  v.  Berlstedt.  —  graf 
V.  Bilstein. —  v.  Critin  ritter.  — Groppe 
V.  Gudenburg  edelkn.  —  graf  v.  Hal- 
lermund. —  bischof  V.  Naumburg  1284, 
437.  —  bauer  zu  Seelheim  1296,  614. 

Ludwig  (Lodhe-,  Lude-,  Lvde-,  Lodewi- 
cus,  L^deuuicus,  Lvde-,  Ludo-,  Lüde-, 
Ludwicus)  geistlicher  1282,  401.  —  v. 
Ahr  ritter.  —  v.  Alsfeld  scheffe  zu  Mar- 
burg. —  decan  zu  AmOneburg  1273 — 
1282,  293.  402.  —  v.  Amsburg  ritter; 
pfarrer  zu  Seega.  —  schulthelss  zu  As- 
senheim 1270,  252.  —  Azonis  zu  Anze- 
fahr.  —  herzog  v.  Bayern.  —  pfarrer 
zu  Beichlingcn  1280,  377.  —  pfarrvicar 
zu  Bentref  1264,  205.  —  v.  Borken; 
scheffe  zu  Fritzlar.  —  höriger  zu  ßur- 
kendorf  1279,  362.  —  Kalb  ritter.  — 
Calhard  scheffe  zu  Alsfeld.  —  de  Cel- 
lario  scheffe  zu  Frankenberg.  —  höriger 
zu  Kirchhain  1264,  207.  —  deutscho.- 
comthur  zu  Coblenz  1 231 ,  21 .  —  Grawe 
bürger  zu  Wetzlar.  —  v.  Croppach.  — 
höriger  zu  Thalheim  (1230-1231),  19. 

—  landgraf  v.  Thüringen.  —  Dichtere 
V.  Beltershausen.  —  v.  Ehringshausen 
scheffe  zu  Homberg  a.  d.  0.  —  Elsezere 
scheffe  zu  Alsfeld.  —  deutscho.-prie- 
ster  u.  pfarrer  zu  Flörsheim  1299,  643. 
648.  — V.  Frankenstein  ritter.  —  Vrecke 
bUrger  zu  Amöneburg.  —  v.  Fronhau- 
sen ;  scheffe  zu  Marburg ;  scheffe  u.  bür- 
germeister  zu  Marburg.  —  Vogt  v.  Fron- 
hausen. — pfarrer  zu  Fronhausen  ( 1 232) , 
28  VI.  1256, 139.  —  kämmerer  zu  Fulda 
1233,  37.  —  Fuley  zu  Marburg.  —  v. 
Gensungen  ritter.  —  v.  Göringen  bür- 
ger zu  Alsfeld.  —  V.  Gossfelden.  —  v. 
Hachborn  höriger.  —  abt  zu  Haina 
1274,304.  —  V.  Hattenbach  ritter.  — 
V.  Hausen.  —  v.  Hemmleben  ritter.  — 
abt  zu  Hersfeld  1221—1226,  10.  14.  15. 

—  V.  Heskem  scheffe  zu  Amöneburg. 

—  V.  Holzhausen.  —  v.  Iba.  —  Imhof 
bürger  zu  Alsfeld ;  scheffe  zu  Marburg. 


544 


Lflbeek  —  Maar. 


—  V.  Leimbach.  —  v.  Leisa  scheffe  zu 
Frankenberg.  —  v.  Linsingen.  —  v. 
Londorf  höriger.  —  v.  Marburg;  ritter 
zu  Treysa.  —  deutBcho.- pries ter  u. 
pfarrer  zu  Marburg  1252—1256,  110. 
121.  137.  —  deutscho.-priester  zu  Mar- 
burg 1263—1284,  198.  285.  438.  —  mUl- 
1er  am  GrUn  zu  Marburg  1249,  93.  — 
Matz.  —  y.  Mellingen  Mainzischer  käm- 
merer.  —  deutscho.-pfleger  zu  MOllrich 
1279,  365.  —  V.  Mudersbach  ritter.  — 
y.  Münchhausen  scheffe  zu  Franken- 
berg. —  Münzer  scheffe  zu  Limburg. 

—  V.  Munzenbach  deutscho.-trappier 
u.  oomthur  zu  Marburg ;  deutscho.-prie- 
ster zu  Marburg.  —  v.  Murlebach.  — 
y.  Naumburg  deutscho.-bruder  (zu  Mar- 
burg) .  —  V.  Neukirchen  mönch  zu  Hai- 
na.  —  V.  Oettingen  deutscho.-priester. 

—  V.  Orb  scheffe  zu  Gelnhausen.  — 
Paza  y.  Ohmes.  —  Quanz  scheffe  zu 
Treysa.  —  v.  Baumland  ritter.  —  Rau- 
stein  scheffe  zu  Amöneburg.  —  y.  Rein- 
boldshausen  ritter.  —  abt  zu  Reinhards- 
brunn 1251,  108.  —  Reynoldi,  auchRu- 
dewigi  scheffe  zu  Alsfeld.  —  Reni  rit- 
ter. —  Riedesel  zu  Alsfeld.  —  y.  Rod- 
heim. —  y.  Romrod  ritter  —  Ruspeler. 

—  y.  Sangerhausen.  —  y.  Schauenforst. 

—  y.  Schlutwinsdorf.  —  y.  Seelheim 
scheffe  zu  Amöneburg ;  bUrger  zu  Mar- 
burg. —  Sidenswanz  bürger  zu  Cassel. 

—  Simeleire  y.  Bracht.  —  Smitdichin 
bürger  zu  Wetzlar.  —  Spiegel  ritter.  — 
bauer  zu  Stansebach  1279,  366.  —  Sun- 
dag  höriger.  —  y.  ürf  canon.  zu  Fritz- 
lar. — y.  Waldmannshausen. — y.  Wan- 
genheim. —  graf  y.  Wartburg.  —  y. 
Wehrda.  —  y.  Wehrshausen.  —  sattler 
zu  Wetzlar  1288.  490  —  gewesener 
schultheiss,  scheffe  zu  Wetzlar  1249— 
1266,  94.  134.  197.  199.  201.  220.  — 
graf  y.  Ziegenhain. 

Lübeck  (Lubeke)  472.  —  bischof:  Bur- 
kard. 

Lüder,  Grossen-,  wnw.  Fulda  (Ludere). 
Albert  y.  —  12r>7,  230. 

Lüfrid.  Peter  ritter  1293,  555. 

Luempo  s.  Lumpo. 

Lützelkolbe  (Lutzelkolbe,  Lözelcoiue,  Lu- 
zelcolbe,  Lizcercolbo,  -culbo,  Luzel- 
kolbe) .  Gerhard  ritter  u.  gattin  Gretha 
1274.  299.  300.  Heinrich  ritter  12.33- 
1250,  37.  56.  84.  101.  299. 

Lützellinden  s.  Linden. 

Lützelmann  zu  Amöneburg  (Lutzel-,  Luz- 
celmannus)  ^-1282,  404.  421. 

Lu^unum  s.  L^on. 

Lugelin  (Lugelmus,  Lu-,  Loy-,  Logelin) . 
.  .burgmann  zu  Felsberg  1 293, 568 .  Kon- 
rad 1220,  9.  Werner  1286—1292,  4.'i8. 
514.  528.  540. 

Luipoldus  s.  Lupoid. 


Lnkardis  (Luch-,  Luc-,  Luck-,  Lncg-. 
Lotg-,  Luk-,  Lucc-,  Lutg-»rdi8)  v.Beeae. 

—  hörige  zu  Thalheim  (1230— 1231  .1<I. 

—  V.  Falkenberg.  —  y.  !*' ronhausen.  — 
y.  Isserstedt.  —  y.  Linden.  —  v.  Mar- 
burg gen.  y.  Ealsmunt.  —  Matz.  —  \. 
Nordeck.  —  y.  Rödersen.  —  grafin  v. 
Ziegenhain. 

Lukardis  (Lucardis).  Werner  zu  Lützel- 
linden 1 293,  569. 

Luley.  Peter  v.  Alzey  ritter  1293,  555. 

Lum Dardns.  magister  Johann  adyocatder 
Trierer  curie  1276,  322. 

Lumda  nebenfl.  der  Lahn  (Liina)  240. 

Lumersheim  s.  Laumersheim. 

Luminitsfelt  s.  Leimsfeld. 

Lumpo  (Luempo,  Lüxnpe).  Konrad 
deutscho.-comthur  zu  Flörsheim  12v;^ 
—1299,  555.  643.  648, 

Lund  in  Schweden,  erzbischof :  Johann 

Lundorph  s.  Londorf. 

Lune  s.  Leun. 

Lunsbach  s.  Launsbach. 

Lücgardis  s.  Lukardis. 

Lüdewicus  s.  Ludwig. 

Lumman.  Konrad  bürger  zu  Herborn 
1295,  601. 

L&mpe  8.  Lumpo. 

Luna  s.  Lumda. 

Lundorf  8.  Londorf. 

Li&tere  s.  Lutere. 

Lutirsheim  s.  Lautersheim. 

Lüzelcolue  s.  Lützelkolbe. 

Lupoid  (Lui-,  Lyp-.  Lup-,  Lu-poldus!  v. 
Gründlach.  —  pröpst  zu  Nörten  129(^- 
1291,  510.  513.  529.  —  y.  Wehrda. 

Luppim.  Christian  1297,  632. 

Luprand  bürger  zu  Wetzlar  f  1297,  622 

Lupus  s.  Wolf. 

Lurenburg  s.  Laurenburg. 

Luscus.  Eckard  y.  Seelhcim  1266.  224. 

Lutbrand  grebe  zuEbsdorf  1254,  121. 

Luteger,  -theger,  pfarrer  zu  Tuteleiben 
1289—1290,  500.  508. 

Lyterberch  e.  Lauterberg. 

Lutere  =  Lauter?  Lüder?  (Ly-,  Lutere. 
Ludere,  Lutere) .  Arnold  y. — deutscbo- 
bruder  zu  Marburg    1256— 1258.  139 
148.  149.  152 

Lutgardis  s.  Lukardis. 

Luthwin  bürger  zu  Oppenheim  1239,  61. 

Lutrea  s.  Kaiserslautern. 

Lutt..  (Lucc..?).  Johann  y.  —  mönch  zo 
St.  Martin  in  Trier  1276,  322. 

Luttersheim  s.  Lautersheim. 

Lutzelkolbe  s.  Lützelkolbe. 

Lutzelmannus  s.  Lützelmann. 

Luzellinden  s.  Linden. 

M. 

Maar  Oberhessen  n.  Lauterbach  (Moreni- 
pfarrer:  Wiegand. 


Machanus  —  Marburg. 


545 


Macharius,  -rias  v.  Linden  ritter  zuGies- 

sen. 
Macz  8.  Matz. 
Maden  nö.  Fritzlar  bei  Gudensberg  (Ma- 

dene).  Bericht  273. 
Mähren  (Moravia)  104. 
Magdeburg  (Magdeburch).  deutacho.-com- 

thur:  Geldolf.  —  erzbischof :  Albert. 
Magnus  8.  GroBBe. 

Mainz  (Mogvn-,  Mognn-,  Maguntia,  Ma- 
guncia)  16.  26.  59.  68.  185.  200.  222. 
223.  244.  407.   431.  434.  473.  616.    — 
Heinrich  v.  —  deutscho.-bruder  1225, 
14.  —  st.  AlbanTorM.,  Bened.-mönchs- 
kloster503.  abt:  Eonrad.  —  kämmerer: 
V.  Meilingen.  —  deutsches  Haus  453. 
463.  bruder:  Anselm.  comtbure :  Luder. 
Peter.  —  dioecese  41.  59.  60.  68.  74. 
76.  77.  80.  98.   113.  120.  123.  125.  126. 
154.  156.   157.  158.  162.  163.   170.  185. 
223.  238.  244.  348.  403.  408.  409.  411. 
418.  437.  444.  453.  455.  479.  483.  490. 
501.  530.  560.  591.  620.    629.   637.  — 
dominikaner.   lesemeister :  Johann.  — 
domstift.  canon. :  Ditmar.  Giselbert.  v. 
Gleichen.  Opert.  v.  Stahleck.  capitel  26. 
custos:   Gottfried,  decan:  G.   propst: 
Konrad.  —  erzbiscböfe:  40.  41.  336. 
408.  409.  415.  416.  423.  427.  436.  437. 
(Christian).   Gerhard.  Gerhard.   Hein- 
rich. Siegfried.  Siegfried.  Werner.  -^ 
erzstift  3.  222.  225.  ~  collegiatstift  st. 
Victor  vor  M.  decane:  .  .  (1240),  66. 
1288,  491.    Wilhelm,  scholast. :    1288, 
491.    Bernhard.    Erenfried.    Volkmar. 
—  collegiatstift  st.  Gangolf,  decane: 
..1297,631.  Gerhard,  propst:  .  .  1297, 
631.   —  collegiatstift  st.  Johann,  ca- 
non.:   Gottfried,    scholast.:   .  .   1296, 
615.  616.  —  collegiatstift  st.  Maria  z. 
d.  Greden.    scholast. :    Erenfried.   — 
collegiatstift  st.  Peter  vor  M.  cantor: 
. .  1297,631.  propst:  Gerbodo.  scholast. : 
Rifried.  -  nchter  66.  68—71.  200.407. 
433.  453.  503.  612.  613.  616.  -  Schrei- 
ber: Eonrad.  v.  Hersfeld.  —  collegiat- 
stift st.  Stephan,  official  des  propstes : 
431.    618.   619.   639.   Prume.   prOpste: 
.  .  (1232),   28.    1247,  83.   v.  Bolanden. 
Gerhard, 
lyz  8.  Matz. 

ilkes  w.  Fulda  (Malcuses).  Otto  t.  — 
1267,  230. 

ilus  Vennis  s.  Uebelwurm. 
incho.    Heinrich  aus  Marburg  (1232), 
28  L. 

Lndern  Waldeck  ö.  Wildungen  (Mande- 
pen,  -dere)  510.  532.  —  Eonrad  v.  — 
leutscho.-comthur  zu  Marburg  1285— 
1295,  451.  452.  462.  505.  508—511.  513. 
>18.  526.  535.  544.  672.  585.  587.  590. 
►92.  596. 
negoldus  s.  Mangold. 

Hess.  Urknndanbiicli.  L 


Manfredonia  (Manfridonia)  409. 

Mangold  (Manegoldus,  -guldus)  v.  Grei- 
fenstein. —  bürger  zu  Wetzlar  u.  gattin 
Hertha  1249,  94. 

Mannsbach  nnö.  Fulda  (Mannesbach) .  Ru- 
cher V.  —  ritter  (1232)  —  1235,  2HXIX. 
51.  52. 

Marbach  wnw.  Marburg  (Martpach).  ge- 
richtsbarkeit  381. 

Marburg  (Marcboch,  -borch,  Marburc, 
-bürg,  -purch,  -purg,  -pur,  -buch, 
-burch,  -bruch,  -pure,  Mart-,  Marcburc, 
Martburch,  -bürg,  Mareburc,  Mar- 
borch,  Marhburch,   Marthp&rg,  Mar- 

Sorc,  -purgc,  Marthpurg,  -bürg,  -bürg, 
[arlpurc,  Marpuch,  -buhrc,  -purgk, 
-purgh,  -phurg,  Marcburg,  Marporg, 
-borg,  Marbpurch,  Marthpurga,  Marp- 

Surg,  Marcburgh,  Martpurch,  Margpurg, 
[areporch,  Marcborg,  Margburg,  -burc, 
Marcpurg,  Mardburg,  Margb&rg,  Mor- 
purg,  Marthpurgh)  34.  42.  45.  47.  49. 
56.  67.  82.  84.  87.  88.  90.  93.  100.  127. 
128.  144.  149,  151.  163.  164.  lOa.  170. 
183.  184.  206.  214.  216.  218.  219.  221. 
228.  231.  234.  240.  243.  260.  261.  266. 
269.  285.  286.  296.  299.  300.  304.  321. 
322.  333.  344.  347.  366.  369.  378.  383. 
398.  403.  412.  415.  416.  418.  426.  435. 
436.  438.  461.  468.  470.  474.  492.  525. 
566.  586.  597.  618.  633.  —  v.  M. :  die 
herrin  s.  Brabant.  Bertha  gen.  v.  Eals- 
munt  1267—1274,  231.  308.  Eonrad 
söhn  Widerolds  1256,  137.  Friedrich 
gen.  T.  Ealsmunt  ritter  1262,  183.  184. 
209.  231.  270.  323.  Friedrich  gen.  v. 
Ealsmunt  1267—1296,  231.  270.  308. 
378.  412.  553.  611.  Guntram  ritter,  var 
ter  Erafts  y.  Schweinsberg  (vor  1235) 
—1236,  49.  56.  Hartrad  gen.  v.  Eals- 
munt 1267,  231.  Ludwig  1260—1261, 
167.  177.  Ludwig  ritter  zu  Treysa  1283 
—1287,  422.  481.  Ludwig  ntter  zu 
Treysa  1287,  481.  Lukardis  gen.  v. 
Ealsmunt  vermählte  v.  Nordeck.  Ru- 
dolf ritter  1278,  351.  Widerold  ritter 
+  1256,  137.  —  beginen:  Cina.  Mech- 
thild.  —  benannte:  Bertha,  Eckard, 
Eckard,  Irmtrud  1248,  90.  Burkard 
mönch  zu  Haina  1273,  297.  magister 
Eonrad  Prediger  1227—1233,  16.  25.27. 
28.  VL  X.  XVL  XXXm.  XLIU.  LIX. 
31—36.  43.  96.  132.  416.  649.  Günther 
scheffe  zu  Amöneburg  1260,  162.  Ru- 
dolf priester  (zuFritzlar)  1275,  317.  — 
Weidenhäuser  brücke  100.  435.  —  bür- 
ger u.  schefFen:  110.  121.  137.  v.  Als- 
feld. V.  AmönebuTff.  v.  Battenfeld.  v. 
Biedenkopf.  Bruning.  Canto.  Eoil. 
Eolbe.  E^nrad.  Gruse.  Eberhard.  El- 
win.  Engel.  Engelbert.  Ernst,  v.  Fron- 
hausen. Fuley.  am  Graben.  Heinrich. 
Hermann.  Hildemud.  Huzzemamü.  Im- 

35 


546 


Marburg. 


hof.  Irmtrnd.  Lange.  Mancho.  Ospert. 
Osperti.  Pisoatonim.  Ranstein.  Rinka. 
Rote.  Radewart.  Rndolf.  Rakel.  Schi- 
nebein.  y.  Seelheim.  Siegfried,  v.  Stein- 
haas. Stezza.  Suzokvrsne.  Widrad 
metzger.  meister  Wiegand.  Wolfrade. 
Worstebendel.  Zahn.  Zöllner.  —  bür- 

fermeister:  v.  Biedenkopf,  v.  Fron- 
aasen. —  bargmannen:  137.  461. 
Brandel.  Hobeherr.  —  Kämpfrasen  (pla- 
nicies  jadicii  lantgravii)  435.  —  kirch- 
höfe:  k.  der  fremden  244.  260.  436. 
Marienk.  93.  266.  — -  Krammbogen  (Gra- 
mewach)  435.  —  deutsches  haas  48.  50. 
56.  62.  63.  66.  67.  68.  70.  71.  79.  80.  S3. 
87.  89.  96.  98.  101.  103.  105.  106.  107. 
109.  110.  112.  113.  115.  117.  118,  120. 
121.  125.  128.  132.  135.  136.  137.  139. 
140.  141.  144.  145.  146.  148.  149.  151 
—158.  161—170.  172.  173.  174.  177— 
181.  183.  184.  186—196.  198.  200.  202 
—219.  221.  222.  224.  225.  226.  228— 
231.  233.  234.  235.  237.  239.  240.  241. 
243.  245.  247.  249.  250.  251.  253.  254. 
255.  258.  260.  261.  264.  266.  268.  269. 
271—274.  278—281.  283—288.  290.  292. 
293.  295—300.  302.  303.  304.  306.  307. 
308.  310.  311.  314—318.  320.  321.  323. 
325.  326.  327.  329.  331.  332.  333.  335. 
336.  338.  341—348.  351—358.  360—364. 
366.  367.  369.  373.  374.  378—383.  385— 
389.  391.  394.  395.  398.  399.  401—404. 
407.  412—415.  418—429.  433.  434.  435. 
437.  438.  441.  443—446.  448.  451.  455— 
459.  461.  462.  464.  465.  466.  468—472. 
474.  476.  480-483.  486—490.  492.  497. 
503—507.  509—523.  525—535.  538— 
550.  552.  553.  554.  557.  561.  562.  565. 
566.  568.  572.  573.  576—579.  582— 
593.  595.  596.  597.  600—609.  611.  612. 
614.  616.  618.  619.  621—627.  629.  630. 
631.  633.  634.  635.  637.  639.  640.  644— 
647.  649.  brttder:  V.  Aachen,  v.  Amöne- 
bnrg  Schuhmacher.  Arnold  früher  pfar- 
rerzaHomberg.  Arnold  pfarrerzaWal- 

fem.  V.  Battenberg,  y.  Biedenkopf 
albbrader.  Bruno  pfarrer  zu  Marburg. 
v.Braunshom.  v.  Büdingen,  t.  Cappel 
landgräfl.  amtmann.  v.  Cappel  pfleger 
der  Kapelle  magister  Konrads  v.  Mar- 
burg, y.  Katzenfurth.  y.  Cronberg. 
Eule.  y.Dembach.  y.  Diedenshausen. 
Tilmann.  Tilmann  kelier  zu  Herbom. 
Ditter.  Döring,  y.  Duisbui^.  y.  Ekes- 
sen.  Engelberti.  y.Erbach.  y.  Erfurts- 
hausen. Faber.  Flascmunt.  Friedrich, 
y.  Fronhausen,  y.  Geismar  priester. 
y.  Gelnhausen.  Gerhard.  Geruo  priester. 
Goswin  diener.  Gottfried.  Qoz.  y.  Ha- 
selstein. Heinrich  gewesener  pfarrer  zu 
Herbom.  y.  Herbom.  Hermann  prie- 
ster. y.  Hundem.  Lesch.  y.  Linden 
priester.   y.  Linne.  y.  Löwenstein,  y. 


Lohra.    Ludwig  priester.     ▼.   Lutere. 
y.  Mardorf  bäcker.    y.  Merenberg^.    v. 
Merzhausen,  y.  Mölln,  y.  MfinnerBtadl. 
y.  Mühlheim.  v.  Naumburg,  v.  Nordeck. 
y.Ottrau.  y.  Ramersdorf priester.  Beye. 
y.  Schrecksbach.  y.  Sebirstat.  v.  S^l- 
heim.  Sibold.  y.  Sonenbach.   ▼.  War- 
burg priester.    Werner.    ▼.  Wetzlar. 
Wiegand  gewesener  pfarrer  za  SehrSek. 
Willekin.  kellermeister:  Har^rt.  com- 
thure  u.  yicecomthure :  .  .  1280,  370 
381.  y.  Battenbei^.  y.  Büdingen.  Bur- 
kard.  y.  Cronberg.  Knie.  y.  Diedens- 
hausen.   y.  Fronhausen.    Gerlach.    v. 
Lauterberg.    y.  Mandem.    y.  Mnnzen- 
bach.    y.  Nesselröden.    y.  Ottr&u.    v. 
Rickele.  v.  Solms.  Winrich.  ▼.  Zweh- 
ren.    küchenmeister:  Engebert.    Hein- 
rich, trappier:  623.  Grobelo.  Gottfried 
y.  Munzenbach.  hospitalmeister:  Sie. 
fried.    marschSUe:  Rudolf.    SiegfrietI 
priore:   81.   98.   597.    y.  Burbach.    y. 
Wetzlar.  — dominikaner.  prior  501.  — 
Elisabethenkirche  53.  59.  60.    73.  7«.. 
80.  95.    113.    120.    123.  132.  147.   1^\ 
157.  158.   163.  214.  223.  261.  403.  4i>> 
409.  411.  415.  418.  436.  437.  444.  4bb 
460.  464.  472.  479.  525.  596.  634.  641^. 
altärc:  h.  Kreuz  471.  474.  st.  Elisabeth 
153.  214.  583.  623.  st.  Georg  u.  Mardo 
426.   hochaltar  649.  st  Johann  d.  tauf. 
147.  261.   kapeile  st.  Elisabeth  123.  - 
Elisabethenhospital    ( zuerst    Francis 
cushosp.)    18.   22.   25.   26.  27.   29.  3(.i 
33.  34.  36.  37.  40.  41.  42.  45.    55.  74 
77.  84.  88.  93.  97.  100.  120.  125.  126 

218.  226.  320.  411.  415.  620.  622.  623. 
hospitalkirche    30.    34.      hospitalyor- 
steher:   28  X.  XII.  XV.  XXI.   XLIV. 
XLV.  41.  Albert.  Hermann  pfarrer.  — 
firmaneikapellel25.  126.  460.  471.  471 
474.  525.— Franciskaner  127.  139.  5ol. 
bruder:  Egidius.  gardian:  501.   Lam- 
bert. —  Frohnhof  fFronehob,  Vronbop. 
Vroilehob)  435.  539.  609.  —  geldwih- 
rung90.  112.  174.  193.  231.  492.  507. 
526.  543.  544.  550.  573.  583.  587.  6öV 
623.  625.  646.  —  weltl.  gericht  492.  - 
grabkapelle  Konrads  y.  Marburg  9h. 
132.    416.   —  Grün   (Grient.   Grindu. 
Grint)  u.  mühle  das.  88.  93.  206.  43o 
müller:  Bertha.  Konrad.  Ludwig.  — 
Lahninseln    (werde,  Bygen)   435.  - 
mass  391.  511.  572.  623.  646.  —  Micba- 
elskapelle  244.   260.  436.  ^  mfihlen 
Elwinsm.  100.  Grünm.  s.  yorher  Grün 
m.  zwischen  d.  Grünm.  u.  Ibemshausec 
88.  646.  m.  am  hospital  45.  55.  m.  a.d. 
Weidenhäuser  brttoKe  100.  m.  zwischen 
Wehrda  u.  dem  deutschen  hause  445 
—  die  neustadt  166.  —  patronatsrecht 
u.  Pfarrkirche  16.  22.  26.  40.  41.  2b 

219.  269.  620.  —pfarrer:  .  .  1232,34. 


Marcelllnns — Meingoz. 


649 


1296,  618.  Bnmo.  Hermann.  Johann. 
Ludwig.  Peter.  Widerold.  —  Schul- 
meister: Konrad.  —  schultheiBBen : 
.  .  1252,  110.  V.  Thine.  Erwin.  Phi- 
lipp. Baustein,  y.  Botenstein.  Senand. 

—  Stadtsiegel  84.  90.  93.  96.  103.  105. 
106.  109.  110.  112.  121.  137.  140.  148. 
149.  160.  166.  170.  183.  184.  206.  207. 
266.  269.  270.  286.  296.  299.  320.  334. 
359.  380.  461.  492.  493.  495.  507.  511. 
550.  553.  590.  611.  614.  625. 

Marcellinns  bischof  v.  Tortiboli  1289, 501. 

Mardorf  so.  Marburg  (Hart-,  Marcdorf, 
Martorf,  -torph,  Mardorf,  Marc-,  Mar- 
dorph)  37.  45.  55.  89.  168.  590.  —  v. 
M.:  Eonrad  ritter  1269-1281,  249.  292. 
327.  331.  336.  366.  389.  Eckard  ritter 
1236,  56.  Eckard  deutscho. -i)äcker  zu 
Marburg  1266,226.  Herbord  zu  Alsfeld 
1273—1280,  293.  295.  373.  374.  Her- 
mann ritter  1 236, 56.  —  Morardshube  89. 

Margaretha  (Margareta,  Greta,  -da)  v. 
Diedenshausen.  —  Heyliwarc  zu  Weil- 
burg. —  Ltitzelkolbe.  —  v.  Mellingen. 

—  bürgerin  zu  Wetzlar  +  1286,  440. 
Margpurg  s.  Marburg. 
Marienbergrgbz.  Wiesbaden  osö.  Hachen- 

bürg  (Mons  sanete  Marie)  477. 
Marienbom   Oberhessen   sw.  Büdingen, 
Cisterc. -nonnenkloster    (Föns   sanete 
Marie)  560.  <-  äbtissin :  G«rtmd. 
Marienwerder  in  Westpreussen    (Insula 
sanete  Marie) .  bischof :  Heinrich. 

Marienwerder  nw.  Hannover  (Insula)  113. 

Markelo  v.  Naubom  zu  Wetzlar. 

Mark  wart  (Mar-,  Marc-quardus)  v.  Cöl- 
leda.  —  V.  Launsbach  ritter.  —  v.  Nau- 
bom scheffe  zu  Wetzlar.  —  abt  zu 
Beinhardsbrunn  1281,  397.  —  pfarrer 
u.  kämmerer  zu  Bodheim  1 298,  640.  — 
graf  V.  Solms.  —  graf  ▼.  Solms-Königs- 
berg.  —  canon.  v.  st.  Trinitas  zu  Speyer 
1232,  27. 

Marpurch  s.  Marburg. 

Mar(]^uardus  s.  Markwart. 

Marsüius  der  schmied  u.  seine  wittwe 
Kunigunde  zu  Fritzlar  1295,  595. 

Marstein.  Dietrich  söhn  Heinrichs  1284, 
432. 

Martburc  s.  Marburg. 

Martdorf  s.  MardoriT 

Martin  IV.  papst  1283,  409. 

Martpach  s.  Marbach. 

Mathias  deutscho. -comthur  zu  Coblenz 
1277—1286,  340.  463.  —  Schreiber  des 
landgrafen  Albert  v.  Thüringen  1281— 
1293,  392.  396.  405.  556. 

Matz  (Macz,  Maz,  Matz,  Mazo,  Mayz, 
Maiz).  Adelheid  1291—1292,  529.  552. 
Adelheid  1292,552.  Konrad  vicepropst 
u.  custos  zu  Fritzlar  1277—1295,  341. 
364.  451.  457.  459.  497.  506.  510.512. 
513.  515.  518.  521.  522.  523.  529.  531. 


533.  538.  540.  545.  546.  549.  552.  557. 
591.  595.  Eonrad  u.  Hennann  1291— 
1292,  529.  552.  Hermann  1291,  529. 
Hildegund  1292,  552.  Johann  1291, 
529.  Ludwig  u.  Ludwig  1291—1292, 
529.  552.  Ludwig  1291—1293,529.  565. 
Lukardis  1292,552.  Werner  1291—1292, 
529.  552. 

Maulbach  Oberhessen  0.  Homberg  a.d.  0. 
(M&lenbach)  383.  — Vergl.  MOllenbach. 

Maurus  bischof  v.  Amelia  1289,  501. 

Mazheim  s.  Mosheim. 

Mazo  s.  Matz. 

Mechthild  (Mehtil-,  Metil-,  Mettil-,  Me- 
thil-,  Meythel-,  Mechtil-,  Meytil-,  Meth- 
hil-,  MectMl-,  Mevthil-,  Mehthil-, 
Mechthil-,  Mechhil-,  Metthildis)  v.  Als- 
feld. —  V.  Bauerbach.  —  v.  Bechlingen 
bürgerin  zu  Wetzlar.  —  v.  Bicken.  — 
V.  Blasbach.  —  v.  Bleichenbach.  —  v. 
Borken.  —  hörige  zu  Burkendorf  1279, 
362.  —  äbtissin  zu  Caldem  1291,  539. 

—  V.  Ealsmunt!  —  hörige  zu  Eirchhain 
1262—1264,  184.  207;  1264,  207.  —  hö- 
rige zu  Cölbe  1275,  311.  —  Cruse  bür- 

Serin  zu  Marburg.  —  Culbe  hörige.  — 
dichtere  t.  Beltersfaausen.  —  zu  Eilo 
1296,  611.  —  gattin  Engels  am  Frohn- 
hof  zu  Marburg  1290—1291,  511.  539. 

—  V.  Falkenberg.  —  v.  Fronhausen  — 
V.  Gellershausen.  —  v.  Gkrwinshain.  — 
Heyliwarc  zu  Weilburg. — wittwo  Hein- 
richs 1294, 587.  —  landgrSfin  v.  Hessen. 
— V.  Holzheim.  —  v.  Holzheim  zu  Wetz- 
lar. —  Imhof  zu  Marburg.  —  geistliche 
zu  Marburg  (1232),  28  X aXL  —  tochter 
der  Oina  begine  su  Marburg  1279,  369. 

—  tochter  der  Isentrud  zu  Marburg 
1254,  121.  —  V.  Merenberg.  —  v.  Mölln. 

—  gräfin  y.  Nassau.  —  y.  Olbeze  hörige 
der  kirche  zu  Gleichen.  —  y.  Bomroa. 

—  y.  Schlotheim.  —  y.  Schrecksbach. 

—  V.  Schröck.  —  y.  Seelheim.  —  hörige 
zu  Weiderichshausen  1271,.  264.  —  y. 
Wetzlar.  —  y.  Wilnsdorf.  —  y.  Wölf- 
terode  hörige  der  kirche  zu  Gleichen. 

—  gräfin  y.  Ziegenhain. 
Meekwinsberg  wttstung  Niederhessen  bei 

Homberg  (Mekewinisberge)  15. 
Meczehe  s.  Metze. 
Medebach   rgbz.    Arnsberg   ssö.    Brilon 

(Midebach)  28XLI. 
Mediocris  Venne  s.  Venne. 
Megedeuelt.  Heinrieh  (zu  Fritzlar)  1275, 

317. 
Mehtildis  s.  Mechthild. 
Me^ce  s.  Meise. 
Meide,  der,  (Pnelle).  Wasmud  scheffe  zn 

Homberg  1277,  342. 
Meingoz  (Meingotus,  Mengodus,  Mongoz, 

Mengotus ,  Mein-,  Meyngoz ,  Meigotus) 

1266,  224.  —   mann   der   Eunignnde 

Efippel  1281, 394.  —  Eyrman.  —  Enatz 

35* 


548 


Meinhard — Metz. 


zu  Beltershausen.  —  Cnibe  y.  Qaeck- 
born  ritter.  —  Kolbe  v.  Ebsdorf.  — 
scheffe  zu  Tre^sa  1283,  422.  —  Elle. 

—  de  Veten  Civitate  ritter.  —  v.  (Joss- 
felden.  —  Gulden  ritter;  burgmann  zu 
Grüiiberg.  —  kaplan  landgraf  Hein- 
richs y.  Hessen  1280,  381.  —  Huzze- 
mann!  scheffe  zu  Marburg.  —  Isen- 
kolbo.  —  Lacman  scheffe  zu  Treysa.  — 
y.  Merzhausen.  —  y.  Wetzlar.  —  pfarr- 
vicar  zu  Witteisberg  1276,  327. 

Meinhard  (Meinardus,  Mein-,  Meynhar- 
dus)  pfarrer  zu  Kindelbrück  1255,  133. 

—  deutsche. -comthur  zu  Eger  1293^ 
567.  —  graf  y.  MUhlberg. 

Meinharteshusen  s.  Merzhausen. 

Meinrich  (-ricus)  canon.  zu  Fritzlar  1220, 9. 

Meinsenbnch  s.  Meisenbug. 

Meinwart  (Meynwardus,  -wordus]  schult- 
heiss  zu  Gudensberg  1290,  509.  —  y. 
Ramershausen  scheffe  zu  Cassel. 

Meise  (Meyze,  Meizze,  Meyce,  Meize, 
Parix).  Albert  1289,  499.  Th.  1285, 
447.  Dietrich  1248,  85.  H.  1274,  301. 
Heinrich  ritter  y.  Greussen  1282,  405. 

Meisenbug  ( Meisen-,  Meinsenbuch ,  Mei- 
senboch,  Meissen-,  Meysenbuch).  Ber- 
thold ritter  u.  Berthofd  edelkn.  1275, 
318.  Berthold  burgmann  zu  Felsberg 
1290—1293,  514.  568.  Hermann  1219 
— 1220,  7.  9.  Hermann  burgmann  zu 
Felsberg  1293,  568. 

Meissen  (Misna,  Missena).  Johann  y.  — 
canon.  zu  Fritzlar  1290,513. — bischof: 
Wittich.  —  markgrafen  s.  Thüringen 
landgrafen. 

Meister.  Dietrich  btirger  zu  Fritzlar  1295, 
591. 

Mejrtheldis  s.  Mechthild. 

Meyze  s.  Meise. 

Mekewinisberge  s.  Meckwinsberg. 

Mela  zu  Fritzlar  1287,  478. 

Melderike  s.  MöUrich. 

Meldingen  s.  Meilingen. 

Meldrich  s.  MöUrich. 

Mellingen  so.  Weimar  (Meldingen,  -in), 
y.  M. :  Ludwig  Mainzischer  kämmerer 
1251,  108.  406.    Margarethe  1251,  108. 

Melnau  n.  Marburg  bei  Wetter  (Einoch). 
Knibo  y.  —  ritter  1274,  299. 

Memmleben  a.  d.  Unstrut  kreis  u.  nnw. 
Eckartsberga,  Benedict,  -mönchskloster 
(Memeleibin).  propst:  Berthold. 

Mendewin  zum  Bart  bürger  zu  Strass- 
burg. 

Meneburg.   Konrad  1270,  254. 

Mengelo  y.  Naunheim. 

Mengotus  s.  Meingoz. 

Menhardishusin  s.  Merzhausen. 

Merenbergwnw.  Weilburg  (Meren-,  Merin- 
berc,  Merem-,  Meren-,  Merinberg,  Me- 
renberich).  herren  y.:  Konrad  1255— 
1257,  134.  139.  143.   Kunigunde  1255, 


134.  Gertrud  1297,630.  Gottfried  1291. 
530.  Hartrad  1219,  6.  Hartrad  1255- 
1287,  134.  197.  246.  259.  283.  303.  399. 
463.  469.  477.  Hartrad  deutscho.-bm- 
der  zu  Marburg  1256,  139.  Hartrad 
1296,  608.  Hartrad  geistlicher  1297. 
630.  Imagina  yermählte  y.  Bolanden. 
Mechthild  1257,  143.  Wittekind  1256, 
134. 
Mereweter  s.  Merwetter. 

Mergardis.  Heinrich  zu  Fritzlar  1219,  6. 

Mereentheim  a.  d.  Tauber  ssw.  Würzbuii^ 
(Merghent-,  Mergint-,  Mergentheim . 
deutsche. -comthure:  y.  Bastheim.  Hein- 
rich. —  Johannitercomthur :  Eberhard. 

Mergestat  s.  Mörrstadt. 

Merlan  Oberhessen  nO.  Grünberg  (Merlov. 
-lowe,  Mirlowe)  228.  —  y.  M. :  Adelheid 
1281,  395.  Bertha  1267,  229.  Eberhard 
1244—1267,  75.  224.  228.  Eberhard 
schultheisB  zu  Fulda  (derselbe*?]  1272, 
287.  Eckard yogt,  ritter  1244—1267. 75. 
177.  192.  193.  225.  229.  Eckard  1244. 
75.  Gerlach  yogt  1244—1267,  75.  229 
395.  Gerlach  1244— 1261,75.  177.  Jo- 
hann u.  Peter  1266—1267,  224.  22^. 
Reinbold  decan  zu  Fritzlar  1285-1295, 
451.  457.  459.  510.  521.  591.  595.  Bu- 
dolf  Genmunt  1244,  75.  Sara  u.  Ulrich 
1281,395. 

Merseburg  (Mersburc,  Merseburg)  1 30.  — 
bischof:  Heinrich.  —  canon. :  y.  Cloue- 
louchesdorph.  y.  Dale.  —  domkirche 
1 30.  —  geistliche :  y.  Treben.  Croswin. 
Heinrich.  —  propst  1255,  130. 

MertinshauBen  wüstung  bei  Wetzlar  (Mer- 
tinishusen) .  wiese  Brule  530. 

Mertinsheim  Rheinpfalz,  Mörzheim  sw. 
Landau?  (Mertinisheim) .  Hugo  y.  — 
1221,  12. 

Merwetter,  Mereweter.  Ernst  1261 — 1292, 
175.  176.  540. 

Merzhausen  Oberhessen  s.  Ziegenhain 
(Meinhartes-,  -hardes-,  -hars-,  Men- 
harthusen)  148.  —  y.  M. :  Adelheid 
wittwe  Sibodo's,  Albert,  Meingoz,  Si-  i 
bodo  u.  Sibodo  (y.  M.  oder  y.  Schröckt 
1257, 148.  Sibodo  ritter  1233—1240,  37. 
56.  67.  Vgl.  Kuppel.  ' 

Merzhausen  hof  kreis  Frankenberg  bei 
Rosenthal  (Menhardishusin,  Meinhar- 
tes-, -harcz-,  -harzhusen,  -harttishusio. 
-hartes-,  -harczhüsen,  Men-,  Meyn- 
harsthüsen)  135.  174.  180.  498.  —  be- 
nannte: Eckard  deutscho.-bmder  zu 
Marburg  1293—1294,  554.  584.   Prasse. 

Meteiberg  berg  bei  Heldrungen ,  Mittei- 
berg a.  d.  Ünstrut  w.  Nebra?  (Metel- 
berc)  400.  417. 

Metildis  s.  Mechthild. 

Metz  a.  d.  Mosel  (Metis)  120.  —  Borthold 
u.  Godelmann  y.  -—  1221,  12. 


Metze — Moresberc. 


549 


•  Metze  Niederhessen  nw.  Gudensberg 
(Mezhee,  Mezzehe,  Meze,  Meczehe, 
<!  Hetze).  V.  M. :  Berthold  scheffe  zu 
.  Tritzlar  1290—1292,  512.  545.  Konrad 
1  1220,  9.  Heinrich  1219—1221,  5.  6.  10. 
.^  —  pfarrer :  Hermann. 
,  Michael,  magister,  canon.  v.  st.  Guido 

zu  Speyer  1232,  27. 
;  Michelbach   nw.    Marburg    (Michelbach, 

Mihcilbahc).    y.  M.  gen.  v.  Nordeck: 

Adolf  söhn  Wideroldsritter  1274—1278, 
^     299.  327.  331.  336.  347.  Widerold  ritter 

1250-1264,  97.  206.    Vgl.  Milchling  u. 

Schutzbar. 
^' Michelbach,  welches?  (Mychelbach).    Gi- 

selbert  v.  —  schefFe  zu  Herbom  1296, 

617, 
Midebach  s.  Medebach. 
Myenze  hörige  zu  Burkendorf  1279,  362. 
Mihla  a.  d.  Werra  n.  Eisenach  (Mila).    v. 

M.:  Kunemund  1273,  289.    Hennann 

1273—1281,  289.  291.  396. 
MHchling  (Milchelingus,  -linc,  Milckelin- 

gus,  Milcheling).   t.  Mioheibach  1274, 

299.  V.  Nordeck +  1272, 280.  Konrad  v. 

Mühlheim  u.  gattin  Albradis  1264,  19U. 

Konrad  1250,  97.  Konrad  burgmann  auf 

Nordeck  1250—1252,99.112.  Hermann 

cantor  zu  Wetzlar  1404,  477. 
Milfesheim  s.  Mölsheim. 
Milnrode  wüstung  ssw.  Friedewald  bei 
Motzfeld  (Mybrode).    Eberhard  v.  — 
ritter  1293,  570.  571. 
tf  iltrudis  Mttnzer  bürgerin  zu  Fritzlar, 
^filuissen  s.  Mülsheim. 
Ilincenberch  s.  Münzenbei^. 
if ingerode,  Minnieerode  n.  Dnderstadt 
(Muningerode).    üartmann  y.  —  ritter 
1299,  644.  645. 
lynkel.    Gumpert  scheffe  u.  schultheiss 

zu  Gudensberg  1290—1292,  509.  548. 
[inores  fratres  s.  Franciskaner. 
[inzenberg  s.  Mttnzenberg. 
[irlowe  s.  Merlan, 
isna  8.  Meissen. 

ittelhansen  Sachs.  -  Weimar  nnö.  All- 
stedt (Mittelhusen)  339. 
ittelyenne  s.  Venne. 
ocesus  in  Gappadocien  (Moki-,  Mucieen- 
Bis),  erzbiscnof :  Johannicius. 
t$llenbach  wttstung  Oberhessen  s  Allen- 
dorf a.  d.  Lumda,  oder  Maulbach?  (Mu- 
len-,  Mulebach)  49. 331 .  535.  —  pfarrer : 
Hezzechin. 

31  In  bbO.  Marburg  (Mulen,  Mulne,  Mul- 
Da,  MfLlene,  Mulne)  351.  443.  493.  541. 
—  V.  M. :  Adelheid  1285,  443.  Hart- 
mann +  1236,  56.  Hartmann  1236,  56. 
Hartmann  edelkn.  1264—1285,205.208. 
143.  Hartmann  fdeutscho.  -  bruder  zu 
Marburg)  1292,  544.  Heinrich  ritter 
1236,  56.  Mechthild  1236,  56.  Wiegand 
■itter  1260—1266,  168.  177.  225. 


Möllrieh,  Nieder-,  osO.  Fritzlar  (Melderi- 

cum  inferius)  510.  —  zins  gen.  yogtgut 

510. 
Möllrich,  Ober-,  (5.  Fritzlar  (Meldrich,  su- 

perior   Melderike,    -deriche,  -derich, 

-driche,  -dricum)  24.  38.  152.  262.  341. 

343.  510.  591.  —  Herwig  v.  —  höriger 

1286,  456.  —  deutsches  haus  38.  591. 

comüiure,  pfleger:  Jacob.  Ludwig.  — 

pfarrer :  Jonann. 
MÖlsheim  w.  Worms  bei  Dalsheim  (Mil- 

uissen,  Milfesheim)  648.  —  Heinrich  v. 

—  (1280),  371.  —  M— er  Slideweg  648. 
MOnch  (Monich)  s.  y.  Buseck. 
MOri,  y.,  s.  Böhm 

Mörrstadt  wnw.  Worms  (Mergestat)  393. 
Mo^ntia  s.  Mainz. 
Momscheit  (Moinsceith).    Ditmar  scheffe 

zu  Fritzlar  1290,  512. 
Moischt  so.  Marburg  (Muschede,  Muske- 

de).    benannte :  Albert,  Gela,  Gerbert, 

Isentrud  hörige  1271, 264.  Gerbert  1 252, 

112. 
Mokicensis  s.  Mocesus. 
Molendinarius  s.  Molner. 
Molinbach  s.  Mühlbach. 
Molinheim  s.  Mühlheim. 
MoUestorf  s.  Molsdorf. 
Molner  zu  Fritzlar  (Molendinarius,  -narii). 

Tilmann  priester,  Elisabeth,  Hermann 

1294,  585.    Hermann  1290—1291,  518. 

522.  532.  585. 
Molsdorf  osö.  Gotha  (MoUestorf).  G«rwig 

V.  -  1293,  567. 
Momberg   kreis  Kirchhain   n.   Neustadt 

(Mun-,  Mominberg) .  Sibodo  y .  —  möneh 

zu  Haina  1273,  297.  —  decan  (1232),  28. 
Mommenheim  wnw.  Oppenheim  (Mumin- 

heim).  Konrad  y.  —  ritter  1239,  61. 
Monasterium  s.  Münster. 
Monechusein  s.  Mttnchhausen. 
Monetarius  s.  Münzer. 
Monich  s.  Mönch. 
Monio,  Munin,  zu  Fritzlar.  Gerlach  1243, 

72.  Heinrich  1287,  478.  Heinrich  yicar 

J275— 1285,  317.  364.  365.  449. 
Mons  s.  Berge. 

Mons  sancte  Marie  s.  Marienberg. 
Monsheim  w.  Worms  (Munnis-,  Mfinnes-, 

Munnes-,  Monsheim)  256.  —  y.  M. : 

Berthold  ritter  1270, 256.  Konrad  truch- 

sess  1221, 12.  Rudeger  ritter  1280,376. 
Montabaur  onö.  Coblenz  (Muntabur)  340. 
Montefeltre  bei  Urbino  (Fereteranus) .  bi- 

schof :  Hubert. 
Montem,  prope.  Heinrich  scheffe  zu  Hom- 

berg  1294,  577. 
Monxhom.   Sibodo  schultheiss  zu  Alzey 

ritter  1293,  555. 
Morards-,  Morandshube  zu  Mardorf  89. 
Morayia  s.  Mähren. 
Moren  s.  Maar. 
Moresberc  s.  Morsberg. 


53ft 


MoriiAlutiuea — MurichisUt. 


Hornshausen  a.  d.  Salzböde  bv.  Marburg 
bei  Gladenbach  (MoroldeshuBin)  320.  — 
benannte :  HartmannBlendebera  n.  Hed- 
wig begin«  1275,  320. 

Morpurg  s.  Marburg. 

Morsbach  Bayern  Pfalz  w.  y .  Donnersberg 
bei  Rockenhausen.  Heinrich  y. — ritter 
1299,  643. 

Morsberg  ruine  nö.  HUnfeid  bei  Basdorf 
(Mores-.  Morsberc) .  Heinrich  v.  —  rit- 
ter 1235,  51.  52. 

Mosheim  Niederhessen  nnö.  Homberg 
(Mazheim).  Dietrich  v.  —  1219,  7. 

Mncicensis  s.  Mocesus. 

Muckel.  Rorich  12S5,  453. 

Mudersbach  n.  Wetzlar.  Ebelo  u.  Ludwig 
V.  —  ritter  1264,  201. 

Mtthlbach  rgbz.  Wiesbaden  n.  Hadamar 
(Molin-,  Mulebach)  19.  477. 

Mtthlberg  so.  Gotha  (Mvleburch).  Mein- 
hardgraf  V.  —  1225,  13. 

Mühlhausen  wnw.  Erfurt  (Mulhusen). 
Dietrich  Kämmerer  v.  —  1273,  289.  — 
pfarrer:  Berthold.  Sibodo. 

Mtthlheim,  jetzt  Hennannstein,  n.  Wetzlar 
(Muln-,  Mulin-,  Molin-,  Mulheim).  Kon- 
rad  Milchling  v.  —  ritter  u.  gattin  Al- 
bradis 1264,  199.  —  benannte:  Eonrad 
bürger  zu  Wetzlar  1255, 134.  Hartmann 
deutscho.-bruder  zu  Marburg  1287, 483. 
Hermann  btlrger  zu  Wetzlar  u.  gattin 
Hilla  12S5,  454. 

Mtinchhausen  ssw.  Herbom  bei  Driedorf 
(Munechusen,  Munichuson,  -h^en).  v. 
M.  za Wetzlar:  Heimich  scheffe  1264— • 
1267,  199.  201.  227.  238.  Hermann  u. 
gattin  Hüdegnnd  1287,  470. 

Mtinchhausen  wttstung  Oberhessen  an(). 
Frankenberg  bei  Schmittlotheim  (Mo- 
nechusein,  Munechusen,  Münecheh&sen, 
Monichusen,  Munichehusen,  Mu-,  Mv- 
nichusen).  v.  M.  zu  Frankenberg :  Kon- 
rad scheffe  1264,  205.  208.  Konrad  1285 
—1294,  443.  584.  H.  scheffe  1264^  208. 
Heinrich  bflrgermeister  1 281—1295,394. 
443. 520. 541.  543. 554. 582.  602.  Ludwig 
scheffe  1281—1295,  394.  443.  520.  541. 
543.  582.  602.  603.  Ludwig  d.j.  scheffe 
1285—1295,  443.  520.541.543.  554.  582. 
584.  602.  603.  Ospert  1204—1295,  582. 
602.  603. 

Mtinchhausen  wtistun^  Oberhessen  0. 
Kirchhain  (Munichusm,  -sen)  298.  590. 
Konrad  u.  Eckard  v.  —  hörige  1275, 
310. 

Mttnnerstadt  nnH.  Wtirzburg  (Mu-,  Mun- 
richistat).  Herold  v.  —  deutscho.-bru- 
der  zu  Marburg  1264^  200. 

Münster  in  Westfalen  (Monasterium)  41 1 . 
—  bischof :  Eberhard. 

Mttnzenberg  Oberhessen  onö.  Butzbach 
(Mincenberoh ,  -berc,  -beig,  Minciun, 
Minzen-,  Myncenbei^)  115. 253.  —  Hei^ 


nemann  y.  —  bürger  zu  Wetilir  IM 
—1283,  39».  410.  —  herren:  Km\y, 
1.  Ulrich  u.  gattin  Heilwig  1252. 11; 
—  schultheiss :  y.  Pfingsten. 
Mttnzer  (Monetarius,  -rii).  zuAmOnebu: 
Gerhard  scheffe  1260—1267,  102.  h^ 
177.  192.  193.  225.  229.  233.  24ii.  iV 
298.  336.  Hermann  scheffe  1274-ir: 
298.  336.  —  zu  Bauerbach:  Gerbdt 

fittin  Bertha  1248,  90.  —  mTw?ö 
onrad  u.  Wiegand  scheffen  12'^ 
1283,  351.422.  Helwig  1248.90.- 
ztt  Eschwege:  Siegfried  1261,  ITo.- 
zu  Fritzlar :  Walthelm,  gattin  Mittn 
u.  söhne  Yolkmar  geistlicher,  HeinriH 
u.  Walthebn  1287,  478.  —  zu  Herbon 
Heinrich  scheffe  1269,  247.  --zuBoi- 
berg:  Konrad  1277,  342.  Siegfri^. 
scheffe  1294,  577.  —  zu  Limburg.  U> 
wig  scheffe  1266,  220.  —  zuWeiesei- 
See:  Burkard  1293,  556.  Heideorki 
scheffe  1272,  275.  —  zuWetelirAi 
nold  scheffe  1264^1266, 199.20i.tr 
Konrad  1293,  560.  569.  Friedrich  1^ 
197.  Hermann  scheffe  1271-12b>,h 
267.  303.  312.  313.  330.  349.  35ü.?»>" 
410.  430.  440.  448.  465.  476.  4^6.  c 
(Gerhard,  Hedwig,  Hermann,  JoluLt 
Petrissa,  Richildis  1297,  629. 

Mule,  Mvl.  Otto  1292—1293,  547. 51» 

Mulebach  s.  Möllenbach  u.  Mtthlbach. 

Mvleburch  s.  Mtthlberg. 

Mulen  8.  MOIln. 

Mulenbach  s.  Möllenbach. 

Mulheim  s.  Mühlheim. 

Mulhusen  s.  Mtihlbausen. 

Mulinheim  s.  Mtihlheim. 

Mulne  s.  Mölln. 

Muminheim  s.  Mommenheim. 

Munberg  s.  Mombeig. 

Muncinbach  s.  Munzenbach. 

Munechusen  s.  Mtinchhausen. 

Munin  s.  Monin. 

Muningerode  s.  Minferode. 

Munnisheim  s.  Monsneim. 

Munrichistat  s.  Münnerstadt. 

Muntabur  s.  Montabaur. 

Munzenbach  wUstung  bei  Herborn  Süt 
zen-,  Munzem-,  Mnnzin-,  Mumeo 
Muncin-,  Muncenbach)  129.  —  beiunot' 
Heinrich  höriger  1275,  3J1.  HenDiu 
(bürger  zu  Herbom)  1271,  264.  Ludr- 
deutscho.-bruder,  trappier  u.  comtii- 
zu  Marburg  1252—1284.  109.  110.  U* 
152.  226.  285.  435.  Ludwig  deuts^bo 
priester  zu  Marburg  1266-1281.2^' 
387.  Vgl.  Ratgebe. 

Mulenbach  s.  Maulbach. 

M^^lene  s.  Mölln. 

Münechehüsen  s.  Münchhauseo. 

Münnesheim  s.  Monsheim. 

M&nzenbach  s.  Munzenbach. 

Murichistat  s.  Münnerstadt 


Murlebach  —  Niederwald. 


551 


irlebach  (MOrlenbach  kreis  Heppenheim 
3ei  Fürth?).  Ludwig  v.  ■—  1288,  495. 
iBchede  s.  Moischt. 


N. 

^elstedt  d.  Langensalza  (Neghelstete). 

deutscho.-comthor:  Eonrad. 

,rni  SSW.  Spoleto.  bischof :  Orlandus. 

bssau  a.  d.  Lahn  osö.  Ems  (Nass-owe, 
-auya,  -auwen,  -^,  -anwe,  -awa,  -auga. 
-ouwe).  Einnolf  v.  —  1287,  477.  — 
^afen  v.  — :  Agnes  1277—1296,  340. 
463.  477.  607.  Heinrich  (1230)— 1231, 
19.  20.  21.  23,  150,  340.  Heinrich  1285, 
453.  Mechthild  (1230)  — 1231,  19.  21. 
Otto  1276—1287,  322.  340.  453.  463. 
477.  Robert  deutscho.-bruder  (1230— 
1231),  19.  W(alram)  1264,  202.  —  graf- 
schaft  19.  —  pfarrer:  Welter. 
iuborn  s.  Wetzlar  (Nnueren,  -veren, 
Nvueren)  560.  —  v.  N.  zu  Wetzlar: 
Ernst  u.  gattin  Hildegund  1285,  440. 
Hedwig  geb.  Münzer  1297, 629.  Markelo 
1293—1297,  560.  629.  Markwart  scheffe 
1272—1297,  267.  303.  312  330.  349. 
350.  360.  441.  454.  465.  476.  486.  560. 
629. 

aumburg  Niederhessen  s.  Wolfhagen 
(Nuenbvrc,  Nuwenburch,  Nuemberc, 
Niwenburc,  Nvwem-,  Nuinburg,  Novum 
Castrum,  Nuwen-,  Nnwenburg).  be- 
nannte: Konrad  büreer  zu  Fritzlar 
1288,  497.  Siegfried  scheflfe  zu  Fritzlar 
1291  —  1295,  532.  592.  —  grafen  u. 
herren :  Hertha  in  zweiter  ehe  vermählte 
V.  Ziegenberg.  Berthold  u.  Wittekind 
söhne  erster  ehe  der  Hertha,  Vaters- 
name? 1286,  456.  Volkwin  1234—1255, 
47.  131.  Ludwig  deutscho.-bruder  (zu 
Marburg)  1234—1265,  47.  87.  88.  216 
—219.  Osanna  1234,  47.  Wittekind 
1219-1234,  6.  47.  Wittekind  canon.  zu 
Halberstadt  1265,  212. 
aumburg  a.  d.  Saale  (Nuen-,  Nuwen- 
burg).  bischöfe:  Bruno.  L(udolf). 

aunheimnnö.  Wetzlar  (Nüynheim,  Nuen- 
heym,  -heim)  199.  530.  —  Mengelo, 
Rupert  u.  Walther  v.  —  1288,  490. 

lausiss  nw.  Weissensee  (Nu-,  Nuwe-seze) 
405.  494. 

[eapel  (Neapolis) .  Jacob  v.  —  päpstlicher 
Schreiber  1296,  608. 

[eghelstete  s.  Nägelstedt. 

[eylach  wüstung  Waldeck  n.  Wildungen 
bei  Bergheim.  Johann  v.  —  1292,  547. 

femus  s.  Hain. 

[enzemann  (Nenz-,  Nenzemannus,  Nence- 
man,  -mannus,  Nenzeman)  ritter  1255, 
133.  V.  Beichlingen  ritter  1277 ,  328. 
339.  y.  Rettgenstedt  ritter  1282,  400. 
Hermann  1282—1283,  400.  417. 


Nesselröden  kreis  Eschwege  s.  Netra 
oder  N.  wsw.  Duderstadt?  (Nezzilryt, 
Nezzelrieth,  Neszelrit,  -ride,  -rid) .  Jo- 
hann V.  —  deutscho.Hsomthnr  zu  Mar- 
burg 1295—1297,  604.  609.  621.  622. 
623. 

Netze  Waldeck  osö.  Sachsenhausen  (Nez- 
zehe,  Nezce).  Eckard  v.  —  1219,  6.  — 
Cisterc.-nonnenkloster  238. 

Neuendorf  wol  wüstung  bei  Wetzlar  oder 
Giessen  (Noua  Villa,  Nuwendurf)  139. 
143. 

Neuenhain  wüstung  Oberhessen  wsw. 
Romrod  (Nuinhain)  295.  414.  —  hörige: 
Heinrich  u.  Siegfried  bruder  Grune- 
walds 1273,  295. 

Nenhaus  ruine  im  Rheingau  nw.  Eltville 
(Noua  Domus)  537. 

Neuhof  nnw.  Wiesbaden  bei  Wehen  (No- 
va Curtis)  19.  —  einwohner:  Konrad. 
Heinrich. 

Neukastei  Bayern  Pfalz  w.  Landau  (Ni- 
kastele).  Heinrich  y.  —  canon.  v.  st. 
Germanus  zu  Speyer  1251,  107. 

Neukirch  rgbz.  Wiesbaden  amt  u.  onö. 
Marienberg  (Noua  Ecclesia)  477. 

Neukirchen  Oberhessen  so.  Ziegenhain 
(Nunkirchen,  Nuinkirchin) .  benannte: 
Bertradis  (1232),  28  XXIX.  Ludwig 
mönch  zu  Haina  1273,  297. 

Nezzilryt  s.  Nesselröden. 

Nicolaus  (Nico-,  Nicho-,  Nycolaus,  Glas) 
IV.  papst  1289,  501.  —  v.  Aspelt  advo- 
cat  der  Trierer  curie.  —  Blendigans 
pfarrer  zu  Friedland.  —  v.  d.  Krähen 
decan  zu  Wetzlar.  —  Elsezere  scheffe 
zu  Alsfeld.  —  Landeckere  Schreiber  der 
Wormser  curie.  —  y.  Sangerhausen 
priester. 

Nidda  Oberhessen  onö.  Friedberg  (Nidee, 
Nidehe).  Wiegand  v.  —  ritter  1274, 
298.  —  Johanniter-comthur :  v.  Rohr- 
bach. 

Niederasphe  s.  Asphe. 

Niederauroff  s.  Auroff. 

Niederbesse  s.  Hesse. 

Niedercleen  s.  Oleen. 

Niederfischbach  s.  Fischbach. 

Niedergirmes  s.  Girmes. 

Niederlotheim  s.  Lotheim. 

Niedermöllrich  s.  Möllrich. 

Niederohmen  s.  Ohmen. 

Niederquembach  s.  Quembach. 

Niederreissen  s.  Reissen. 

Niederscheid  s.  Scheid. 

Niedersuhl  s.  Suhl. 

Niederurf  s.  Ürf. 

Niederyorschütz  s.  Vorschütz. 

Niederwald  Oberhessen  wnw.  Kirchhain 
(Nieder-,  Nydrewalde,  Niderenwalt, 
Nider-,  Nydeiv,  Niderenwalde,  Nidei^ 
wald)  245.  427.  582.  587.  —  benannte : 
Eckard  1282,  402.  Giselbert  1262,  1S4. 


552 


Niederweisel — Obeneuzheim. 


—  hörige:  Adelheid.  Heinrich.  Her- 
mann. Hizzico. 

Niederweisel  s.  Weisel. 

Niederwetter  s.  Wetter. 

Niederzenzheim  s.  Zeuzheim. 

Niederz wehren  s.  Zwehren. 

Niger  s.  Schwarz. 

NiEastele  s.  Neokastel. 

Niwenburc  s.  Naumburg. 

Noderena  s.  Nordema. 

Nodung  schultheiss  zu  Frankenberg  1281, 
394.  -  V.  Wehrda. 

NOrten  n.  Göttingen  (Northunensis) . 
propst:  Lupoid. 

Nona  8.  Nuhne.  i 

Nonnenbausen  wüstung  nö.  Marburg  zwi- 
schen Bauerbach  u-  Ginseidorf)  Nnn- 
nenhusen,  Nunnin-,  Nunnenhusin)  140. 
233.  239.  401. 

Nonnenhausen  wüstung  wnw.  Marburg 
bei  Caldem  (Nunnehusen) .  Günther  v. 

—  scheffe  zu  Biedenkopf  1296, 606. 
Nordeck  ssö.  Marburg  (Nordeke,  -tecke, 

-decken,  -decchen,  -theke,  -deken,  -de- 
chin,  -deckin,  -teke,  -decke,  -deche, 
-teken,  -deckein,  -teckin,  -dekin,  -the- 
cke).  y.  N. :  Adolf  ritter,  schultheiss 
zu  Amöneburg  u.  Mainzischer  amtmann 
in  Hessen  1252-1285,  112.  192.  193. 
222.  225.  292.  336.  366.  389.  423.  427. 
428.  446.  Agnes  1266,  225.  Albradis 
Termählte  Hobeherr.  Antonia  geb.  ▼. 
Schweinsberg  1267  —  1277,  233.  255. 
331.  Hertha  (1232),  28 XXX.  Kraft  1267 

—  1277,  233.  255.  331.  Elisabeth  1270 
—1277,  255.  331.  Friedrich  1267,  240. 
241.  Gerlach  ritter  1260  —  1266,  168. 
177.  225.  233.  255.  331.  Gerlach  1267— 
1278,  233.  255.  331.  351.  Guta  1252, 
112.  Hedwig  geb.  Strebekotz  1277,  344. 
Lukardis  geb.  ▼.  Marburg -Kalsmunt 
1265—1282,  209.  233.  240.  241.  246. 
323.  327.  332.  402.  Walther  ritter,  seit 
1268  deutscho.-bruder  zu  Marburg  1261 

—  1287,  177.  192.  193.  209.  225.  233. 
239.  240.  241.  243.  246.  323.  327.  332. 
382.  387.  398.  402.  421.  438.  477.  483. 
Walther  J 267  — 1277,  233.  255.  331. 
Widerold  1277—1279,  344.  356.  363.  — 
burgmannen,  zum  theil  v.  N.  sich 
n^nend:  Low.  v.  Michelbach.  Milch- 
ling.  ▼.  d.  Nuhne. 

Nordema  wüstung  ssö.  Marburg  bei  Nor- 
deck (Nor-,  Noderena,  Nordernowe) 
241.  246. 

Nordhausen  nnw.  Erfurt  (Northusen, 
Nortusen)  1.  44.  —benannte:  Heinrich 
Johanniter  1251 ,  104.  Rudolf  bürger 
zu  Erfurt  1251,  108.  -  geldwährung 
632.  —  mass551. 

Nordwig  wüstung  Niederhessen  wnw. 
Homberg  bei  Singlis  (Nordewich). 
fischerei  457. 


N(Htecke  s.  Nordeck. 

Northunensis  s.  Nörten. 

Nothfelden  Niederhessen  nö.  Wolfk&n 
(Notfeit).  Heinrich  v.  -  bürger  zu  Hof- 
geismar 1285,  452. 

Nourenberc  s.  Nürnberg. 

Nova  Gurtis  s.  Neuhof. 

Noua  Domus  s.  Neuhans. 

Nova  Ecciesia  s.  Neukireh. 

Noua  Villa  s.  Neuendorf. 

NoTum  Castrum  s.  Naumburg. 

Nuenbyrc  s.  Naumburg. 

Nuenheym  s.  Naunheim. 

Nürnberg  (Nfrin-,  Nuren-,  NoarcDbe«. 
V.  N. :  Konrad  deutschmeister  VA 
152.  219.  Heinrich  deutsche. -bn.6? 
1234, 45.  —  burggraf :  C(onrad.  1231. :i 

Nuhne  wüstung  Oberhessen  n.  Fiukn- 
berg  bei  Schreufa  (Nona).  v.  derX 
Genach  ritter  u.  burgmann  auf  Noniad 
1277  —  1281,  344.  383.  398.  ßDp« 
ritter,  truchsess  u.  aeit  1274  mtrs'.bü 
landgr.  Heinrichs  v.  Hessen  1*25  <- 
1277,  99.  216—219.  221.  250.  257.2:. 
274.  306.  323.  326.  329. 

Nuinhain  s.  Neuenhain. 

Nunkirchen  s.  Nenkirehen. 

Nunnenhusen  s.  Nonnenhausen. 

N&ynheim  s.  Naunheim. 

N^nberc  s.  Nürnberg. 

Nttseze  s.  Nausiss. 

Nutenhoue.  Konrad  v.  —  ritter  l'i'^ü,  T! 

Nuueren  s.  Naubom. 

Nuwenburch  s.  Naumburg. 

Nnwendurf  s.  Neuendorf. 

Nuweseze  s.  Nausiss. 


0. 

0.  herzog  v.  Bayern.  —  propst  v.  Ct^^ 
1245,  78. 

Obenrade  s.  Oberrod. 

Oberauroff  s.  Auroff. 

Oberflörsheim  s.  Flörsheim. 

Obergleen  s.  Gleen. 

Oberhausen  s.  Dreihausen. 

ObermöUrich  s.  MöUrich. 

Obemgeis  s.  Geis. 

Obemhain  s.  Hain. 

Obernhusen  s.  Dreihausen. 

Oberohmen  s.  Ohmen. 

Oberquembach  s.  Quembach. 

Oberreissen  s.  Reissen. 

Oberrod  wüstuug  ssw.  Alsfeld  bei  Liedtr 
bach  (Obe-,  Oben-rade) .  Heinrieb  t.  - 
ritter  1292,  550.  —  pfarrer:  Heinridi 

Oberrosphe  s.  Bosphe. 

Obersuhl  s.  Suhl. 

Oberwalgem  s.  Walgern. 

Oberweimar  s.  Weimar. 

Oberwetz  s.  Wetz. 

Oberzeuzheim  s.  Zeusheim. 


Ockenhausen — Otter. 


553 


lerBhauBen  sw.  Marburg  (OkerhuBin, 
cker8hnseD)-42.  269. 
ndorf  Wüstung  ö.  Marburg  bei  GrosB- 
3elheim  (Odendorf,  Odenstorf)  67.  614. 

inhausen  a.  d.  Lahn  nnö.  Giessen 
i^den-,  Vten-,  Hudenhusen,  Vdinhusin, 

'thenhusen  penes  Sthaufenberg,  Oden- 

usen)    134.    139.  143.   240.   246.   259. 

80.  283.  489.  579.  —  Eonrad  truohsess 

.  —  1271,  259.  —  bauer:  Gerbard.  — 

farrer:  Konrad. 

mstorf  B.  Odendorf. 

iraleibin  s.  Ottersleben. 

lia  8.  Otilia. 

iterreicb  (Austria)  138.  158. 

imannshausen  sw.  Eschwege  bei  Biscb- 

lausen  (Otwinshusen) .   pfarrer:  Hilde- 

irand. 

ttingen  nnw.  Augsburg  (Othingin) .  Lud- 

vig  V.  —  deutscno.-priester  1245,  79. 

enbach  onö.  Herborn  (Vffen-,  Offen- 
)ach).  Heinrich  ▼.  —  scheffe  zu  Her- 
>orn  1269—1272,  247.  281. 

eiden  Oberhessen  nnw.  Homberg  a.  d. 
:>.  (üf-,  Vfleiden,  Vfleyden)  383.  — 
7.  0.:  Konrad  ritter  1272—1281,  274. 
)98.  Heinrich  ritter  1280,  383.  —  pfar- 
rer: Heinrich. 

m  nebenfluss  der  Lahn  (Amene)  378. 
^79.  407.  412.  427, 

men,  Nieder-  oder  Ober-,  Oberhessen 
anö.  u.  onö.  Grünbeig  (Amene} .  pfarrer : 
Hadmar. 

imes  Oberhessen  wnw.  Alsfeld  (Omesa, 
Omisa.  Omesidie).  benannte:  Ludwig 
Paza  1288,  487.  Rudolf  scheffe  zu  Als- 
feld (1263)— 1270,  191.  237.258.  Rudolf 
scheffe  zu  AmOneburg  1273,  292.  Sieg- 
fried scheffe  zu  Alsfeld  1277—1279, 
335.  361. 

isse  bürger  zu  Oppenheim  1239,  61. 
nrphe  s.  ürf. 
'sbertus  s.  Ospert. 
Lorhusin  s.  Ockershausen, 
beze  Wüstung  Niederhessen  am  Send- 
berg sw.  Homberg.  benannte :  Berthold 
1272,  273.  Mechthild  hörige  der  kirche 
zu  Gleichen  1245,  78. 
mutz  (Olmocensis).    bischof:  Konrad. 
pho  s.  Ulfa. 
ricus  s.  Ulrich, 
nesa  s.  Ohmes, 
larg  V.  Holzheim  ritter. 
pert  domcan.  zu  Mainz  121 1,  3. 
pold.  Ditmar  1221,  10. 
ppenheim  am  Rhein  ssö.  Mainz  (Oppin- 
heim)  61 .  —  Otto  ritter  u.  Pauline  v. 
—  1239,  61.  —  bürger:  Base,  de  Torto 
Circulo.  Volknand.  Helwig.  Hildebrand. 
Luthwin.   Ohsse.  Rotkolbe.  —  vogt: 
Konrad.  —  pfarrer:  Albert.  —  ritter 
(burgmannen) :  Anselm.  Balderam.  ▼. 


Biebelnheim.  v.Dill.  deVeteriCivitate. 
v.Mommenheim.  Parvulus.  Reiner.  Su- 
me.  Suze.  —  schultheiss  473.  —  stadt- 
siegel  61. 

Orb  onö.  Gelnhausen  (Orbaha,  -he).  Lud- 
wig T.  —  scheffe  zu  Gelnhausen  (1259 
—1267),  159.200. 

OrlanduB  bischof  v.  Nami  1289,  501. 

Orreum  s.  Scheuem. 

Orte  onö.  Viterbo  (Orthanus).  bischof: 
BartholuB. 

Ortenberg  Oberhessen  ssö.  Nidda.  Ber- 
tiioid  söhn  des  ritters  Berthold  u.  Hein- 
rich v.— ritter  1276,325. 

Orthanus  s.  Orte. 

Ortlieb  (Vrtlibus)  canon.  y.  st.  Germanus 
zu  Speyer  1232,27. 

Orto  oanon.  zu  Wetzlar  1263,  195. 

Ortolf  V.  Kalsmunt ritter u.  bur^mann'das. 

Ortwin  ▼.  Beltershausen.  —  juratus  zu 
Beltershausen  1252—1254,  112.  121.  — 
Schrenke  zu  Wertheim. 

Orvieto  n.  Viterbo  (Vrbs  üetus)  630. 

Osanna  gräfin  t.  Naumburg. 

Osnabrück  (Osnaburg)  bischof:  Konrad. 

Osnert  (Osprehtus,  Ozbertus,  Ozprechtns, 
Os-,  Hospertus,  Oysbertus)  y.  Alsfeld 
scheffe  zu  Marburg  —  Imhof  scheffe  zu 
Marburg.  —  scheffe  zu  Marburg  1248 
—1280,  84.  93.  96.  103.  109.  110.  121. 
149.  183.  206.  207.  216—219.  286.  334. 
378.  y.  MUnchhausen  scheffe  zu  Fran- 
kenberg. —  Osperti  scheffe  zu  Mar- 

.    bürg. 

Osperti  zu  Marburg.  Konrad  scheffe  1279 
—1288, 359. 378. 468. 493.  Ospert  scheffe 
1267—1288,  231.  359.  493. 

Osse.  Wilhelm  bürger  zu  Wetzlar  1285, 
454. 

Ossechin.  Peter  1272,  274. 

Ossenheim  osö.  Friedberg  (Ossinheim). 
Johann  y.  —  ritter  1270,  252. 

Osterhausen  wüstnng  a.  d.  Twiste  s. 
Arolsen  (Osterhusen).  y.  0.:  Goswin 
edelkn.  1286—1290,  456.  510.  Heinrich 
ritter  1275,  317. 

Osterlange  flur  bei  Gundheim  wnw.  Worms 
390. 

Osterlindishube  zu  Rossdorf  165. 

Ostinghausen  rgbz.  Arnsberg  nö.  Soest 
(Ostinchusen,  Oystenkusen)  48.  169.  — 
hof  Emesehus  daselbst  169. 

Ot.  y.  Greussen  ritter. 

Othelo  bauer  zu  Langenstein  1269 — 1272, 
250.  274. 

Othingin  s.  Oettingen. 

Otho  8.  Otto. 

Otilia  (Odilia)  Fleming. 

Otte  s.  Otto. 

Ottenhausen  wnw.  Weissensee  (Vtenhu- 
sen) .  Siegfried  y .  —  burgmann  zu  Weis- 
sensee 1282,  405. 

Otter.  Hermann  deutsohmeister  1225,  14. 


554 


Otten  — PflngBteii. 


Ottera  s.  Ottrau. 

Otterberg  nnö.  KaiBerslautem,  Cisterc- 

münchskloster  (Otterbarg)  648. 
Ottersleben  sw.  Magdeburg  (Odersleibin, 

-leiben),   v.  0.:    Dietrich   128S,   494. 

Friedrich  ritter  1280,  377. 
Otto  (Otto,  Ottho,  Otte)  herzog  v.  Bayern. 

—  graf  V.  Bilstein.  —  Bleche.  —  v. 
Gronberg.  —  FV.  deutscher  kaiser  1211, 
3.  —  V.  Falkenberg  ritter.  —  deutscho.- 
priester  u.pfarrer  zuHerbom  1276, 322. 

—  Hund  ritter.  —  graf  v.  Lauterberg. 

—  V.  Malkes.  —  Mule.  —  graf  v.  Nas- 
sau. —  V.  Oppenheim  ritter.  —  bischof 
V.  Paderborn  1282—1295,  403.  600.  — 
v.Richowe  deutscho.-bruder  (zuGrief- 
stedt).  —  Slintwecke  zu  Alsfeld.  — 
Sphizzinc  ritter.  —  bischof  v.  Würz- 
burg  1207—1219,  1.  7. 

Ottonis.  Volpert  bürger  zu  Frankenberg 
1295,  602. 

Ottrau  Oberhessen  ssö.  Neukirchen  (Ot- 
tera, Ottra).  Volpert  v.  —  deutscho.- 
bruder  u.  comthur  zu  Marburg  1235 — 
1250,  51.  52.  56,  66.  67.  71.  79.  97. 

Otwinahusen  s.  Oetmannshausen. 

Ouerenhagen  s.  Hain. 

Overen  Besse  s.  Bosse. 

Ovstenkuaen  s.  Ostinghausen. 

Ozbertus  s.  Ospert. 

Oze.  Gumpert  1259,  160. 

P. 

Paderborn  (Patherbur-,  Palbur-,  Pader- 
bomensis,  Paderbume)  600.  —Arnold  v. 

—  ritter  1290,  510.  —  bischöfe:  B(ern- 
hard).  Otto.  —  dioecese  28  XVII.  600. 

—  domstift.  decan :  t.  Sünninghausen. 
thesaurar  600.  —  Franciskaner :  v.  Ge- 
seke.  gardian  600.  —  st.  Paul,  prior:  t. 
Iburg.  —  st.  Peter,  decan :  Adolf,  the- 
saurar: Heinrich,  propst:  v.  d.  Asse- 
burg.  — St.  Ulrich,  propst:  Bodo. 

Pafphenberg  s.  Pfaffenberg. 

Palburnensis  s.  Paderborn. 

Pankuche  zu  Alsfeld  (Pfanh^che,  Pancu- 
cha,  -chucho,  -kohe,  -kucha,  Phannen- 
kuchen,  Pancucke).  Konrad  scheffe  zu 
Alsfeld  1272—1283,  277.  314.  345.  357. 
361.  385.  394.  414.  419. 

Papa  s.  Papst. 

Papenheim  ruine  zwischen  Warburg  u. 
Liebenau  bei  Ersen  (Papenhem).  Ka- 
ueno  V.  —  ritter  +  1295,  600. 

Paphinwisen  s.  Pfaffenwiesen. 

Pappenheim  a.  d.  Altmühl  ssw.  Nürnberg, 
dieses?  (Bapheheim).£.  v.—  1272,276. 

Papst  (Papa).  Heinrich  scheffe  zu  Fritzlar 
1294—1295,  585.  592. 

Parenzo  ssw.  Triest  (Parentinus).  bischof: 
Bonifacius. 

Parix  s.  Meise. 


Parvttlus.    Peter    ritter   zu   Oppenheim 

1239,  61. 

Paryum  Gastrum  s.  Amöneburg. 

Paruus.  Adolf  1261. 177.  —  Konrad  ritter 
u.  Ditmar  1251,  103.  —  Gottschalk  ca- 
non.  V.  stSeverus  zu  Erfurt  1293,  567. 

Pascalis  bischof  v.  Salpe  1*283,  418. 

Passau  (Patt-,  Patauia).  bischöfe :  Ulrich. 
Wernhard. 

Patherbumensis  s.  Paderborn. 

Pattauia  s.  Passau. 

Paul  (Paulus)  dominikanerprior  zu  Eise- 
nach 1250,  97. 

Paulin  geistlicher  zu  Strassburg  1237,  57. 

Paulin  St.,  vor  Trier.  Johann  v.  —  mönch 
y.  St.  Martin  zu  Trier  1276,  322. 

Paulina  t.  Buseck.  —  ▼.  Oppenheim. 

Paulus  s.  Paul. 

Pauper.  Giso  ritter  1236,  56. 

Paza.  Ludwig  v.  Ohmes  1288,  487. 

Peffersach.  Heinrich  ritter  zu  Alsfeld 
1263,  198. 

Pelle.  Konrad  zu  Herbom  1296,  617. 

Perronus,  Peronus,  bischof  v.  Larino  1289 

—1297,  501.  620. 
Perugia  n.  Rom   (Perusium)   18.  43.  53. 

54.  55. 
Peter  (Petrus)  fischer  zu  Anzefahr  1259, 

160.  —  erzbischof  V.  Arborea  1289, 501 . 

—  pfarrvicar  zu  Biedenkopf  1296,  6ii6. 

—  ▼.  Buchenau  ritter.  —  Caputius  car- 
dinaldiacon  s.  Georgii  ad  Velum  Au- 
reum  u.  päpstlicher  legat.  —  v.  Viterbo 
Schreiber  des  cardinallegaten  Hugo  v. 
St.  Sabina.  —  deutscho. -bruder  zu 
Flörsheim  1299,  648.  —  zu  Fritzlar 
1219,  6.  —  pfarrer  zu  Habertshausen 
1279,  362.  —  Lufried  ritter.  —  Luley 
V.  Alzey  ritter.  —  magister,  dentscho.- 
comthur  zu  Mainz  1296,  613. — deutsch- 
o.-priester  u.  pfarrer  zu  Marburg  1287, 
468.  —  V.  Merlan.  —  Ossechin.  —  Par- 
vulus  ritter  zu  Oppenheim.  —  bischof 
V.  Pistoja  1297,  620.  —  v.  Weilburg 
ritter. 

Petemsheim  s.  Pfeddersheim. 
Petersberg  nö.  Fulda,  Benedict. -propstei. 

propst:  Berthold. 
Petrissa ,  Beterse ,  Hesse.  —  Münzer  zu 

Wetzlar.  —  v.  Wetzlar.  —  v.  Z wehren 

nonne  zu  Weissenstein. 
Petrus  8.  Peter. 

Pfaffenberg  berg  Oberhessen  onö.  Kirtorf 
(Pafphenberg)  419. 

Pfaffenwiesen  wtistung  oder  flur  Ober- 
hessen wol  bei  Kirtorf  (Paphinwisen) 
363. 

Pfanhvche  s.  Pankuche. 

Pfeddersheim  w.  Worms  (Peternsheim} . 

Wolfram  v.  —  ritter  zu  Worms  1252, 

114. 
Pfingsten  (Pingesten).    (Heinrich)  v.  — 


Ph.  —  Rtttoif. 


53& 


ritter,  schultbeiBS  zu  Münzenberg  1297, 

621. 
Ph.  truchsess  y.  Alzey. 
Phannenküchen  8.  Panknche. 
Phesulanus  s.  Fiesole. 

Philipp  (Phy-,  Phi-,  PhiMippus)  tnichseßs 
V.  Alzey.  —  v.  Bolanden.  —  deutscher 
könig  1207,  1.  —  v.  Domusch  (Dom- 
mitzBch?).  — V.  Falkenstein.  —  bischof 
V.  Fiesole  1289,  501.  —  dentscho.-com- 
thur  zu  Halle  1225,  14.  —y.  Hohenfels. 
—  V.  Linden  ritter,  burgmann  auf  Kals- 
munt.  —  schultbeiss  zu  Marburg  1272, 
269.  —  erzljischof  v.  Salemo  1289— 
1297,  501.  620.  —  Franciskanergardian 
zu  Wetzlar  1269,  247.  —  v.  Wilnsdorf. 

Pilegrim  geistlicher  (1214—1220),  4. 

Pingesten  s.  Pfingsten. 

Pinguia  s.  Bingen. 

Piscator  Rufus.  Eonrad  zu  Wetzlar  1285, 
454. 

Piscatorum.  Hermann  zu  Marburg  1274, 
:^08. 

Pistoja  nw.  Florenz  (Pistoria).  bischof: 
Peter. 

Plauen  a.  d.  Elster  sw.  Zwickau  (Plawe) . 
deutscho. -prior:  Berthold. 

Pleissen  (Plizensis).  herren  v.  —  s.  Thü- 
ringen landgrafen. 

Polen  (Polonia)  104.  138.  158. 
Pomesanien.  bischöfe  s.  Marienwerder. 
Popardia  s.  Boppard.     ' 

Poppenhagen ,  Popenhagen  wüstung  Nie- 
derhessen  w.  Lichtenau  7.  9.  72. 

Poppo  (Boppo,  Poppo,  Bobbo)  graf  y. 

W  ertheim.  —  dompropst  zu  Würzburg 

1259,  154. 
Porcus.  Eckard  1277,  345.    Friedrich  y. 

Romrod  ritter  1257,  148. 

Porstendorf    nn0.    Jena    (Borsendorf). 

deutscho.-comthur :  Eonrad. 
Praedicatores  s.  Dominikaner. 
Praemonstratenser.    klöster:  Altenberg. 

Amstein.  Cappel.  Germerode.   Hach- 

born.   Ilbenstadt.  Rommersdorf.  Sei- 

bold. 
Prag,  bischof:  Tobias. 
Prasse.    Heinrich  u.  Hedwig  hörige  zu 

Merzhausen  1261—1264, 174.  179.  205. 

Prato,  de.  Heinrich  1270,  254. 
Pratum  fabarum  s.  Bohnenwiese. 
Preussen    (Prüscya,    Pruscia)    649.  — 
deutscho. -landmeister:  y.  Grüningen. 
Printsach.  Richard  1250,  99. 

Prame.  Heinrich  official  des  propstes 
y.  St.  Stephan  zu  Mainz  1297,  631. 

Pruscya  s.  Preussen. 

Paelle  s.  Meide. 

Puerorum.  Heinrich  1 289,  499. 

Pozel.  Eonrad  y.  Dillenburg  u.  gattin 
Adelheid  1254,  121. 


Quanz.  Ludwig  scheflfe  zuTreysa  1287, 
481. 

Queckborn  Oberhessen  sw.  Grünberg 
(Quec-»  Ewakbume,  Queppurne) .  y .  Q. : 
Adelheid  1275, 316.  Albert  1275—1277, 
316.  345.  Arnold  1250,  99.  Enibo  rit- 
ter, burgmann  zu  Grünberg  1 26 1— 1 279, 
207.  316.  344.  363.  Giso  1250,99.  Giso 
1275—1288,  316.  345.  487.  Meingoz 
Cnibe  ritter  (yor  1235),  49. 

Quembach,  Ober-  u.  Nieder-,  ssw.  Wetz- 
lar (Quenenbach)  159.  360.  399. 

Quente.  Gerlach  propst  y.  st.  Maria  u. 
kämmerer  des  abtes  zu  Fulda  1233 — 
1235,  37.  51.  52. 

R.  abty.  Eberbach  s.  R(aimund). — päpst- 
licher poenitentiar  123*i,  34.  —  päpst- 
licher Schreiber  1232—1249,  29.  30.  40. 
41.  76.  81.  95.  —  y.  Reifenberg.  — 
prior  zu  Selbold  s.  Rudeger. 

Rabe,  Raueno,  v.  Berleburg. — y.  Papen- 
heim  ritter. 

Rabenold  1267,  230.  —  bauer  zu  Seelbeim 
1296,  614. 

Rabenswald  ruine  kreis  Eckartsberga  sw. 
Wiche  (Rayenswalt).  grafen  y.  —  s. 
Schwarzburg. 

Rabodo  (1214—1220),  4. 

Radenhausen  wüstung  nw.  Amöneburg 
(Rodehusin,  Rode-,  Radehusen)  407. 
427.  428.  446.  590. —y.R.:  Bereio^er 
1282—1283,407.  428.  Elisabeth  u.  Wie- 
gand  1283—1285,428.  446.  Wiegand 
ritter  +  1285, 446.  —  benannte :  Hedwig 
tochter  Bertrams  hörige  zu  Eirchhain 
1264,207.   Hedwig  begine  1292,  544. 

Ragusa  in  Dalmatien  (Ragusinus).  erz- 
bischof :  Bonayentura. 

R(aimund)  abt  zu  Eberbach  1232  —  1234, 
31.  32.  35.  43. 

Rainrod  Oberhesseu  nnö.  Nidda  (Rein- 
roth). Eufemia  y.  —  (1232),  28LIV. 

Ramersdorf  osö.  Bonn  (Ramerstorph, 
Rammersdorf,  Ramersdorp,  -torp). 
Hermann  y.  —  deutscho.-priester  zu 
Marburg  1266— 1287,226.  382.  3S7.  483. 

Ramershausen  wüstung  bei  Cassel  (-hu- 
sen).  Meinward  y.  —  scheffe  zu  Cassel 
1288—1293,  485.  564. 

Ramsen  Rheinpfalz  ssw.  GöUheim,  Gi- 
sterc.  -  nonnenkloster  ( Ramese ,  Ra- 
mosa)  371.  648.  —  äbtissin:  Jutta. 

Ramung  y.  Cammerstein. 

Raspenberc  s.  Rastenberg. 

Rastenberg  Sachs. -Weimar  n.  Buttstedt 
(Raspenberc).  Hermann  y.  —  ritter 
1280—1291,  377.  384.  536. 

Rastorf  a.  Rossdorf. 


Ö56 


Ratelelbin  —  Reinhard. 


Rateleibin  b.  Rottieben. 

Ratgebe  (Ratghebo,  -gebe,  Ra-,  Ratgeue). 
Hermann  v .  Munzenbach  bürger  zu  Her- 
born  1272—1287,  268.  386.  477. 

Ratisbonenflis  s.  Re^ensburg. 

Ratolnerot  s.  Rottleberode. 

Raugrafen  ( comites  Irsuti) .  .  .  1229,  17. 
E(Derhard)  bischof  ▼.  Worms  u.  Rupert 
1271,265. 

Raumland  Westfalen  s.'  Berleburg  (Rum- 
lange, Rumeiangen}.  Ludwig  ritter  v. 

—  12ö0,  173.  —  pfarrer :  H. 
Rausohenberg  Oberhessen  n.  Kirchhain 

(RuBchin-,  Kusckin-,  Ruskinberg)  310. 

379.  —  Wipodov.  —  1270, 255.  —  bür- 
ger u.  schefFan :  v.  Bracht,  v.  Cyther- 
cusin.  ▼.  Klein.  Kurmann.  t.  Gemtln- 
den.  Gude.  v.  Heimbach.  v.  Holz- 
hausen. ▼.  Schmaleichen.  Sensinsmith. 

—  Bchultheissen :  Berthold.  v.  Schwar- 
zenberg. 

Raustein  (Rauesteyn,  Rausteinus,  -sten- 
nus,  -BteinnuB,  -stein,  -sten,  -stevn). 
Albert  schefFe  zu  Marburg  1248—1250, 
84.  88.  93.  96.  101.  Friedrich  bürger 
zu  Marburg  1257,  148.  Friedrich  1295, 
590.  Ludwig  (scheffe  zu  Amöneburg) 
1283,  428.  Rudolf  schultheiss  zu  Mar- 
burg 1248--1257,  84.  88.  93.  96.  101. 
HO.  148.  Wiegand  scheffe  zu  Marburg 
1257  —  1280,148.   273.    286.   308.    320. 

380.  Wiegand  (scheffe  zu  Amöneburg) 
1283,  428. 

Raueno  s.  Rabe. 

Ravenswalt  s.  Rabenswald. 

Reate  s.  Rieti. 

Rebeningen  s.  Rohlingen. 

Rechtenbach  Bö.  Wetzlar  (Rethinbach)  313. 

Recke.  Wiker  zu  Beltershausen  1251— 
1254,  105.  106.  112.  121. 

Reddehausen  nnO.  Mari)urg  (Reidenhu- 
sen).  Albert  söhn  der  Ida  t.  —  höriger 
1  >95,  593. 

Reddighausen  a.  d.  Eder  wsw.  Batten- 
berg (Redichusin) .  Gerlach  u.  Hermann 
V.  —  1294,  576. 

Reddingshausen  Niederhessen  ssö.  Hom- 
berg  (Retwinishusen)  15. 

Redel.  Adelheid,  Konrad,  Gertrud,  Hein- 
rich, Hildegund,  Jutta  v.  Urf  sehe  hörige 
1281,388. 

Redichusin  s.  Reddighausen. 

Regel.  Rudolf  scheffe  zu  Wetzlar  1249 
—1255,  94.  134. 

Regensburg  ( Ratisbonensis ) .  bischof : 
Heinrich.  —  geldwährung  583. 

Reiche  (DiTes) .  Friedrich  scheffe  zu  Als- 
feld 1263—1267,  198.  237. 

Reiche  in  Thüringen  (Diues).  Albert 
ritter  1255— 1280,  133.  377.  Eckard 
ritter  1282,400. 

Reichenbach  Niederhessen  ssö.  Lichtenau 
(Riehen-,     Richembach,     Richenbao, 


-bahc,  -bah,  Rfohin-,  Ryohen-,  Rychin- 
bach)  7.  —  V.  R.:  Hartrad  ritter  1291 
—1294,  521.  575.  Hartrad  u.  Hedwig 
1291,521.  Irmgard  (y.  ^.  ?)  vermählte 
V.  Hesse.  Reinfried  1273,  294.  Werner 
canon.  zu  Fritzlar  1275  —  1294,  317. 
333.  457.  459.  497.  506.  510.  521.  528. 
531.  533.  540.  546.  549.  557.  562.  585. 
Werner  u.  Werner  1291 ,  521.  Werner 
(V.  R.?)  1293,  557.  —  kirche  1.  2.  3.  — 
deutsches  haus  u.  deutscho.-brttder  5. 
6.  175.  176.  294.  575.  Eckard.  Sige- 
win.  —  grafen  v.  —  s.  Ziegenhain.  — 
mtthle  zwischen  burgu.  ^orf  175.  176. 

Reichenbach  in  Böhmen  kreis  Eger 
( Richenbach ) .  deutsoho .  -  comthur : 
Heinrich. 

Reidenhusen  s.  Reddehausen. 

Reve  zu  Wetzlar  (Reio,  Revo,  Reie, 
Reye,Reyge).  Adelheid  1277—1286, 
330.  349.  350.  430.  465.  621.  Konrad 
scheffe  1249—1275,  94.  129.  134.  199. 
201.  220.  267.  303.  312.  313.  Kon- 
rad 1277  —  1286,330.  349.  350.  399. 
430.  465.  621.  629.  Gerbert  u.  Heino 
deutscho.-brüder  zu  Marburg  1286,465. 
RuloBcheffe  1264,199.  201.  Kuloscheffe 
1297,  629.  —  hauB  zu  Wetzlar  629. 

Reifenberg  ssö.  Bamberg,  dieses?  (Ry-, 
Riphenberg).  He.,  R.,  R.  u.  R.  v.  — 
1272,  276. 

"ELefge  s.  Reye.  . 

Reimar  v.  äerzhausen. 

Re^bodo  s.  Reinbodo. 

Reimboldus  s.  Reinbold. 

Reime.   Heinrich  ritter  1299,  644.  645. 

Re^ald  herzog  v.  Spoleto. 

Remardus  s.  Reinhard. 

Reinbodo  (Ren-,  Revmbodo)  v.  Botten- 
dorf.  —  Schwendebecher  v.  Ehrings- 
hausen. 

Reinbold  (Reim-,  Reym-,  Rein-,  Reyn-, 
Ren-,  Remboldus)  v.  Altenburg.  — 
höriger  zu  Kirchhain  1262,  187.  —  v. 
Dalheim  ritter.  —  v.  Merlau  decan  zu 
Fritzlar.  —  graf  v.  Sohns -Königsberg. 

•  —geistlicher  zu  Strassburg  1237,  57. 

Reinboldshausen  wUstung  Niederhessen 
bei  Spangenberg  (Reinboideshusen). 
Ludwig  V.  —  12(il,  175.  176. 

Reiner  ritter  zu  Oppenheim  1239,  61. 

Reinersburn  s.  Remhardsbrunn. 

Reinfried  (-fridus)  ritter  1257,  145.  —  v. 
Reichenbach. 

Reingozhusen  s.  Rengshausen. 

Reinhard  (Rein-,  Revnhardus,  Reinardus, 
Renhardus)  v.  Altenburg  bei  Alsfeld. 

—  v.  Altenburg  bei  Felsberg.  —  v. 
Gappel  deutscho.  -  bruder  zu  Marburg. 

—  V.  Kranichfeld  scholast.  zu  Halber- 
stadt.  —  Coppe.  —  v.  Thengen  dom- 
canon.  zu  Strassburg.  —  deutscho. - 
bruder  zu  Griefstedt  1289,  499.  —  v. 


Reinhardt  -^  Bisen . 


557 


Haselstcin  deutscho. -brnder  zu  Mar- 
burg. —  pfarrer  zu  Homberg  1294,  577. 
—  V.  Itter  ritter.  —  v.  ßottleberode 
ritter.  —  v.  Salzungen.  —  dompropst  zu 
Stra88burgl237,  57. 
Reinhardi.    Siegfried  bürger  zu  Cassel 

1293,  564. 
Reinhardsbrunu  sw.  Gotha  bei  Fnedrichs- 
roda,  Benedict.  - mOuchskloster  (Rein- 
hers-, Beinheris-,  Beinersburn)    108. 
397.   —  äbte:   Ludwig  Markwart.   — 
kämmerer  108.  397. 
Reynhedis  v.  Biedenkopf. 
Remher  v.  Wichdorf  ritter. 
Reinhersburn  8.  Reinhardsbrunn. 
Re^nold  v.  Suhl  bUrger  zu  Hersfeld. 
Reinoldi  (&ey-,  Rei-,  Reyn-noldi;,  auch 
Rudewigi,  zu  Alsfeld.    Ludwig  scheffe 
1279—1288,  367.  394.  414.  419.  487. 
Reinroth  s.  Rainrod. 
Reinurit  v.  Harbshausen. 
Reio  s.  Reye. 

Reipoltskirchen  Bayern  Pfalz  cant.  Lau- 
terecken (Rypoldeskirchen).  Heinrich 
V.  Hohenfels  gen.  v.  —  1299,  642. 
Reissen ,  Ober-  u.  Nieder-,  nnö.  Weimar 

(Risen)  14. 
Reiz  s.  Breuberg. 

Rekkebuch.  Bertholfl  (1240—1260),  65. 
Remboldus  s.  Reinbold. 
Remey  s.  v.  Gladenbach. 
Remsfeld  Niederhessen  sO.  Homberg  (Ri- 
megozzisvelden).  Volpertv.  — 1256, 136. 
Renbodo  s.  Reinbodo. 
Renboldus  s.  Reinbold. 
Rendirshusin  s.  Rennertehausen. 
Rengshausen     Niederhessen     zwischen 
Homberg  u.  Rotenbu]^(Reingoz-,  Ren- 
gershusen) .    v.  R. :  Heinrich  u.  Her- 
mann 1267,  235.  Widerold  1219— 1220, 
6.  7.  9. 
Renhardus  s.  Reinhard. 
Reni.  Ludwig  ritter  1219,  6. 
Rennertehausen  a.  d.  Eder  onö.  Batten- 
berg (Rendirshusin)  304. 
Reprode  wüstung  Oberhessen  bei  Alsfeld 
(Eep-rade,  -erode,  -fenroide,  -hrode) 
237.  295.   354.  394.  —  Reppheroders- 
berg  394. 
Rethinbach  s.  Rechtenbach. 
Rethrode  s.  Retterode. 
Retingestete  s.  Rettgenstedt. 
Retterode    Niederhessen    s.    Lichtenau 
(Rethrode).  Eonrad  u.  Heinrich  y.  — 
1294,  575. 
Rettgenstedt  rgbz.  Merseburg  onö.  Cöl- 
le£i  (Retingestete).    Nenzemann  y.  — 
ritter  1282,400. 
Retwinishusen  s.  Reddingshausen. 
Reveningen  s.  ROblingen. 
Rhein  (Rbuus).  pfalzgrafen  s.  Bayern. 
Rhode -sur-Dyle   Belgien   arr.  Leuyen 
(Rode)  100. 


Richard  (Richartdus,  Richardus)  Getze 
ritter.  —  y.  Göns.  —  Printsach.  —  bi- 
schof  y.  Worms  1254,  125. 

Richenbach  s.  Reichenbach. 

Richeryogt  1287.  477. 

Richeri.  Heinrich  bUrger  zu  Worms  1252, 
114. 

Richildis  Münzer  zu  Wetzlar. 

Richolf  (Richolfus,  -phus,  Ricolphus, 
Richolwus,  Rycholfus,  -phus)  v.  Bracht 
scheffe  zu  Wetzlar.  —  y.  Kinzenbach. 
—  in  üalle  zu  Fritzlar.  —  zu  Fritzlar 
1287,  478.  —  Gerberti  scheffe  zu  Wetz- 
lar. —  y.  Romrod  ritter.  —  y.  Wetzlar 
deutscho.-prior  zu  Marburg. . 

Richolfi.  Heinrich  canon.  zu  Wetzlar 
.1263,  195. 

Richolues  wüstung  w.  Fulda  bei  Blan- 
kenau28XXXVra. 

Richowe.  Otto  y.  —  deutscho.  -  bruder 
zu  Griefstedt  1277-1298,  328.  641. 

Richwin  (Rieh-,  Ric-,  Richiwinus)  schult- 
heiss  zu  Alsfeld  1263—1275,  198.  237. 
258.  277.  278.  293.  295.  314.  355. 
kinder:  Bertha  1279,  361.  362.  Elisa- 
beth, Irmtrudl278,  355.  Wiegand  1278 
—1279,355.  361.  gattin:  Christine  1278 
—1279,  355.  361.  —  y.  Lützellinden. 

Rickele,  Rykele.  Hermann  y. —  deutscho.- 
comthur  zu  Marburg  1280—1281,  382. 
387. 

Ricolphus  s.  Richolf. 

Riedesel  (Rith-,  Ritesel).  Ludwig  zu  Als- 
feld 1272—1273,  278.  295. 

Rieth,  jetzt  Riethgen,  nnö.  Weissensee 
(yille  Kieth,  Rith  yel  inferior  palus,  in- 
ferior R.,  Rithe)  45.  55.  291.  —Kon- 
rad u.  Heinrich  y.  —  zu  Weissensee 
1273  291. 

Rieti  nö.  Rom  (Reate)  39—42. 

Rifried  (-fridus)  scholast.  y.  st.  Peter  zu 
Mainz  1211,  3. 

Rilendis  Vrecke  bürgerin  zu  Amüneburg. 

Rimegozzisyelden  s.  Remsfeld. 

Rimershusin  s.  Römershausen. 

Rimund(Ri-,Rymundus)  scheffe  zuFritz- 
lar 1288— 1294,  497.  532.  545.  585. 

Rindolinsdail  thal  bei  Herbom  617. 

Ringleben  onö.  Frankenhausen  (Rinkc- 
leyben)  551. 

Rinka  zu  Marburg  (Rinka,  -che«  -ken). 
Adelheid  geb.  Wurstebendel  u.  Albert 
1279, 359.  Hilla  geb.  am  Graben  begine 
1271  —  1288,  266.  359.  492.  Rudolf 
+  1271,  266.  359. 

Rinkeleyben  s.  Ringleben. 

Ripert  (Bi-,  Rypertus)  y.  Breidenlo  bür- 
ger zu  Felsberg.  —  y.  Treysa.  —  schult- 
heiss  zu  Fritzlar  1219, 5.  6.  —  Schneider 
zuFritzlarl27S— 1277,  317.  343. 

Ryphenberg  s.  Reifenberg. 

Rjrpoldeskirchen  s.  Reipoltskirchen. 

Risen  8.  Reissen. 


558 


Rysenhain  —  Rossbach. 


Rysenhain.  All}ert  1289,  499. 

Rispeler  s.  Ruspeler. 

Rith  s.  Rieth. 

Rithesel  b.  Riedesel. 

Ritte,  Alten-  u.  Grossen-,  sw.  Cassel 

(Ritte ,  Ritthe ,  Rytthe)  485.  562.   564. 

—  Heinrich  v.  — scheffe  zu  Fritzlar  1290 

—1292,  512.  513.  532.  545.— Grossen- 

(Kyrch-,  Kircrytthe)  552.  562.  —  ein- 

wonner :  Karl. 
Robertus  s.  Rnpert. 
Rockenhausen     wüstung    Niederhessen 

kreis  Homberg  nnw.    Niederbeisheim 

(Rokinhusen) .  Werner  v.  —  1220,9. 
Rode  s.  Rhode-sur-Dyle  u.  Roth. 
Rodegerus  s.  Rudeger. 
Rodeheim  s.  Rodheim. 
Rodehnsin  s.  Radenhaosen. 
Rodenhansen  sw.  Marburg  (Rvdenhvsen). 

Kraft  V.  -  1256,  139. 
Rodenstein  s.  Rotenstein. 
Roderikessen  s.  ROdersen. 
Roderius  erzbischof  v.  Compostella  1297, 

620. 
Rodheim  nw.  Giessen  (Rode-,  RSdeheim). 

Ludwig  V.   —  1263,  194.  —  pfarrer: 

Kraft.  Markwart. 
Rodolueshusen  s.  Rudolfshausen. 
Rodolvestat  s.  Rudolstadt. 
RodulfuB  B.  Rudolf. 
Rohlingen  s.  Sangerhansen  (Rebe-,  Reve- 

ningen).  v.  R. :  Ernst  1297, 632.  Fried- 
rich 1277,  339. 
ROddenau  Oberhessen  wsw.  Frankenberg 

(Rudenehe)  503.  —  Siegfried  v.  —  ritter 

1264,  205. 
Rödersen    Niederhessen    n.    Wolfhagen 

(Roderikessen,  -rixen).   Heinrich  v.  — 

u.  gattin  Lukardis  (geb.  v.  Besse)  1293, 

562. 
RShrenfarth  a.  d.  Fulda  n.  Melsungen 

(Rorinwort,  -vort).  Berthold  u.  Helf- 

richv.  — 1219-1220,  7.9. 
Roeldehusen   wol   wüstung  Ruhlhansen 

nw.  Weissensee  bei  Topfstedt.  Dietrich 

u.  Dietrich  v.  —  1225,  13. 
Römershausen   Oberhessen   w.  Gladen- 

bach   (Rimershusin).    Arnold  höriger 

1272,  268. 
Rohrbach    Oberhessen   wnw.    Büdingen 
(Rorbach).    v.  R.:    Gerlach  ritter  1290 

(1293?),  517.  Johann  Johannitercomthur 

zu  Nidda  1268,  245. 
Roinhusen  s.  Ronhausen. 
Rokinhusen  s.  Rockenhausen. 
Rolekirhen  s.  Ruhlkirchen. 
Rollshausen    sw.    Marburg    (Rolshuscn, 

Rollis-,  RoUeshusin).   Heinrich  v.  — 

ritter  1256—1271,  139.  194.  259. 
Rom  (Roma)  501.  608.  620.  631.  —  kaiser 

u.  könige   s.  Deutschland.  —  cardi- 

näle :  Caputius.  Hugo.  —  curie  79.  — 

Lateran  22.  60.   74.   76.   77.   171.  — 


pSpste :  649.  Alexander  IV.  Bonifaz 
VlIL  Coelestin  III.  Gregor  IX.  Inno- 
cenz  IV.  Martin  IV.  Nicolaus  IV.  ür- 
ban  IV.  —  Peterskirche  608.  631.  — 
päpstl.  poenitentiar :  R.  —  päpstl. 
Schreiber :  v.  Aquamunda.  y.  Neapel.  R. 

Romanus  bischof  v.  Croia  1289,  501. 

Rommersdorf  rgbz.  Coblenz  wnw.  Neu- 
wied, Praemonstr.-mönchskloster  (Rü- 
merstorf).  abt  (1232),  28. 

Rommershausen  1  Oberhessen  n.  Treysa 
(Rumershusin) .  Heinrich  v.  —  ritter 
1262,  189. 

Romrod  ssw.  Alsfeld  (Rumrode,  R&men- 
rod,  Rume-,  Römerode,  Rumerodin, 
Rumerade,  Romeroide,  -rode,  -rade) 
290.  352.  367.  —  v.  R. :  Adelheid  geb. 
V.  Schlitz  1272—1279,  277.  278,  290. 
295.  302.  352.  367.  Adelheid  1274,  302. 
Albert  ritter  1266,  221.  277.  278.  290. 
295.  302.  Albert  1272—1283,  277.  278. 
302.  352.  367.  398.  414.  Albert  zu  Als- 
feld 1278—1280,  357.  361.  362.  367. 
373.  374.  Elisabeth  1272  —  1274,  278. 
302.  Elisabeth  1272,  278.  Friedrich 
Porcus  ritter  1257,  148.  Gisela  1274, 
302.  Gisela  1272—1281,  278.  295.398. 
Heinrich  1272  —  1283,  277.  278.  290. 
295.  302.  345.  346.  352.  367.  398.  414. 
Heinrich  Hessischer  marschall  (der 
vorige?)  1285—1294,  445.  588.  Her- 
mann 1234—1244,  45.  75.  Ludwig  ritter 
1272  —  1277,  277.  278.  295.  302.  314. 
335.  338.  345.  346.  Mechthild  1281— 
1283,  398.  414.  Richolf  ritter  1272  — 
1279,  278.  295.  302.  314.  335.  345.  346. 
355.  367.  —  schultheiss:  Gumpert. 

Ronhausen  s.  Marburg  (Roinhusen)  507. 

Ropertus  s.  Rupert. 

Rorbach  wüstung  Niederhessen  nnw. 
Lichtenau  bei  Fürstenhagen  175.  176. 

Rorbach  s.  Rohrbach. 

Rorich  (Roricus)  canon.  zu  Fritzlar  1220, 
9.  —  V.  Gebhardshain  ritter.  —  v. 
Greifenstein.  —  Muckel. 

Rorinwort  s.  Röhrenfurth. 

Rorstorf  s.  Rossdorf. 

Rösche.  Adelheid  wittwe  Hartmanns, 
Heinrich  u.  Widrad  1278,  351. 

Rosdorfs.  Rossdorf. 

Rosenbaum,  zum  (de  Arbore  Rosanim). 
Konrad  bürger  zu  Worms  1252,  114. 

Rosenberg  Baden  Unterrheinkreis  nö. 
Adelsheim  (Rdsenberch).  Sophie  v.  — 
(geb.  V.  Bicken)  1272,  279. 

Rodfe  s.  Rosphe. 

Rosla  s.  Rossla. 

Rospahc  s.  Rossbach. 

Rosphe,  Ober-  n.  Unter-,  n.  Marburg  bei 
Wetter  (Rosfe).  Heinrich  v.  —  ritter 
1236,  56. 

Rossbach  wüstung  Oberhessen  ssw.  Als- 
feld bei  Windhausen  (Rospahc,  Rosse- 


Ro88b6x^ — Rudolfshansen. 


559 


bach).  Heinrich  v.  —  ritter  1256-1267, 
135.  237. 
KoBsberg  ssü.  Marburg  (Rosse-,  Rose- 

berg,  Rosseberch)  240.  241.  323.  332. 

363.  369.  398.  402.  553.  —  Gerold  v.  — 

höriger  1276—1279,  323.  363. 
Kossdorf  BÖ.  Marburg  (Rosdorf,    Ras-, 

Rors-,  Rostorf,  Rosdorph,  -thorp,  ^»rff) 

37.  131.  162.  165.  168.  170.  177.  181. 
186.  245.  —  benannte:  Bertha  1252— 
1262,  109.  162.  170.  186.  Konrad  1260, 
170.  Rupert  1252—1260,  109.  162.  170. 
186.  Wi.  1260,  170.  —  Armannifr-  u. 
Osterlindishube  165.  —  pfarrer:  Kon- 
rad. 
RoBsla  w.  Sangerhausen  (Rosla) .  Heinrich 

V.  —1281,  392. 
Rostorf  s.  Rossdorf. 
Rote   (Rufus,   -ffus)   zu  Beltershausen : 
Albert  1250, 101.  Heinrich  juratue  1250 
—1254,101.  106.  112.  121.— Heinrich 
ritter,  burgmann  auf  Kalsmunt  1264, 199. 
—  zu  Fritzlar:  Konrad  söhn  Eckards 
1288,497.  Konradvicar  1290—1291, 506. 
538.  —  (zu  MarburgO  Arnold  1252— 
1262,  109. 184.  —  zu Wetzlar:  Dietrich 
scheffe  1249—1275,  94.  199.  201.227. 
263.  267.  284.  288.  303.  312.  313. 
Rotenbnrc  s.  Rothenburg. 
Rotenstein  wttste    bürg  wnw.   Marburg 
bei  Caldern  ?  (Roten-,  Rotin-,  Roden- 
stein ,  Rodinsten) .    v.  R. :    Adelheid 
1272,269.  Konrad  ritter,  schultheiss  zu 
Marburg  1248—1257,  88.  93.  103.  110. 
137.  148.  Gottfried  ritter,  walpoto,  dann 
Hessischer  marschall  1256—1266,  137. 
166.  207.  216—219.  221.  2ü9. 

Roth  a.  d.  Lahn  ssw.  Marburg  (Rode) 
363.  —  Heinrich  V.  —  (1232),  28XLVm. 

Rothenburg  a.  d.  Tauber  wsw.  Nürnberg 
(Rotenburc)  102. 

Rothenburg  rnine  wsw.  Sangerhausen  bei 
KeLbra  (Rotenburg,  Rotinburc,  Roten- 
burk).  Heinrichv.  — ritter  1280— 12S2, 
377.  400.  —  graf  Y.  —  s.  Beichlingen. 

Rothwesten  n.  Oassel  (Rotwarssen)  586. 

Rotkolbe  (ad  Rufam  Clavam).  Th(eode- 
rich)  blirger  zu  Oppenheim  1239,  61. 

Rotleui.  Isfried  scheffe  zu' Fritzlar  1277 
—1285,  343.  439. 

Bottleben  wnw.  Frankenhausen  (Rate- 
leibin).  Albert  v.  -  1282,  400. 

Rottleberode  (Ratoluerot,  -veröde),  v. 
B.:  Friedrich  1225, 13.  Reinhard  ritter 
1255,  133. 

Botwarssen  s.  Rothwesten. 

Rucher  (Ru-,  RAcherus,  Rukerus)  propst 
EU  Gellingen  1294,  580.  581.  —  v.  Hei- 
mau  bäcker.  —  v.  Mannsbach  ritter.  — 
Schütz  V.  Holzhausen  ritter. 

Ruchershusen  s.  Rückershausen. 

Rnclo  8.  Rukei. 

Rudeger  (Rüde-,  Rvde-,  Ruthe-,  R&de- 


gerus,  Rudegherus,  Rut-,  Rode-,  Ru- 
dengerus)  vor  dem  Mainzer  thor  scheffe 
zu  Alsfeld  1272—1280,  277.  293.  314. 
335.  345.  346.  354.  356.  357.  361.  373. 
374.  —  decan  zu  AmOneburg  (vor  1229), 
49.  —  V.  Craiufeld  bürger  zu  Gelnhau- 
sen. —  pfarrer  zu  Treysa  1295,  593.  — 
Schmied  zu  Flörsheim  1280,  376.  -  zu 
Fritzlar  1287,  478.  —  v.  Monsheim 
ritter.  —  prior  zu  Selbold  1263,  196.  — 
Suzekvrsne  scheffe  zu  Marburg.  —  v. 
Zell  höriger. 

Rudenehe  s.  Röddenau. 

Rvdenhvsen  s.  Rodenhauseu. 

Rudenkeim  s.  Rüdigheim. 

Rudewart  zu  Marburg  1250,  96. 

Rudewig  (Rudewicus,  -wich,  Rodewigus, 
auch  Kudewinus)  scheffe  zu  Alsfeld, 
zuletzt  geistlicher  1270—1283,  258.  277. 
278.  293.  295.  367.  419. 

Rudewigi  zu  Alsfeld  s.  Reinoldi. 

Rudeivin  scheffe  zu  Alsfeld  s.  Rudewig. 

—  V.  Flörsheim  ritter. 
Rudicitus  (1280),  371. 
Rudinc.  Kraft  1291,  526. 

Ruding  (Rudinch,  Ru-,  Rudiugus)  v. 
Bockendorf  edelkn.  —  (zu  Frankeu- 
berff)  1281,  394. 

Rudinkeim  s.  Rüdigheim. 

Rudolf  (Ru-,  R^-,  Rudolfus,  Rudulfus, 
Rodolfus,  -dulfus,  -dolphus,  Rudol- 
phus,  Rvdolfus)  1251,  105.  —  1272, 
275.  —  1288,  495.  —  höriger  1287,  469. 

—  zu  Anzefahr  1259,  160.  —  v.  Arns- 
burg.  —  V.  Bitzingsleben.  —  richter 
(v.  Burkhardsfelden)  1281 ,  395.  —  v. 
Kehna.  —  Clusinhere.  —  Knatz  zu  Bel- 
tershausen. —  de  Golle  scheffe  zu 
Treysa.  —  v.  Croppach.  —  Cruk.  — 
deutscher  könig  1274—1287,  305.  473. 

—  V.  Dillesberg.  —  Dorman.bauer  zu 
Hermannshain.  —  v.  Trugelnrode.  — 
V.  Tunzenhausen.  —  v.  Erfurtshausen 
deutscho.-bruder  zu  Marburg.  —  schenk 
V.  Vargula.  —  Vloge  scheffe  zu  Treysa. 

—  V.  Fronhausen  ritter.  —  schreibet 
des  abtes  zu  Fulda  1233—1235,  37.  51. 
52.  —  Genmunt  v.  Merlau.  —  v.  Grei- 
fenstein. —  V.  Heifenberg  ritter.  — 
Huberich  bürger  zu  Fritzlar.  —  v. 
Marburg  ritter.  —  v.  Marburg  priester 
zu  Fritzlar.  —  deutseho.-marschall  zu 
Marburg  1266—1287,  226. 483.—  scheffe 
zu  Marburg  1248,  84.  —  v.  Nordhausen 
bürger  zu  Erfurt.  —  v.  Ohmes  scheffe 
zu  Alsfeld;  scheffe  zu  Amöneburg.  — 
Baustein  schul theiss  zu  Marburg.  — 
Regel  scheffe  zu  Wetzlar.  —  Rinka 
bürger  zu  Marburg.  —  Scholzenbolz 
ritter.  —  v.  Seelheim.  —  scholast.  zu 
Wetzlar  1266—1273,  227.  288. 

Rudolfshausen  wüstung  n.  CasseL  bei  Sim- 


560 


Rudolstadt  — Salicha. 


mershausen  (Bodolueshasen) .  Amech- 
tob  586. 

Rudolstadt  a.  d.  Saale  (Bodolvestat) . 
Hermann  v.  —  1225,  13. 

Bübesame  (Rfuesame,  Rubisami).  Kon- 
rad ritter  1231,  21.  Eberhard  1254, 128. 

Rückershausen  Oberhessen  so.  Ziegen- 
hain (R&kershusen,  Rokershusin,  -hu- 
sen,  Ruchershusen).  Hermann  y.  — 
ritter  1262—1281,  188.  189.  356.  394. 

RUdesheim  am  Rhein  (Rüdensheim) .  Gi- 
selbertv.  —  1211,  3. 

Rüdigheim  nnü.  Hanau  (Rüden- ,  Rudin- 
keim,  Rudencheim) .  Helfrich  v.  —  ritter 

.  1264—1276,  200.  325.  —  Johanniter- 
comthure:  Damar.  Sibodo. 

Rufam  Clavam,  ad,  s.  Rotkolbe. 

Rufus  s.  Rote. 

Ruhe.  Johann  zu  Fritzlar  1287,  478. 

Ruhysen.  Friedrich  ritter  1261,  181. 

Ruhlkirchen  Oberhessen  nw.  Alsfeld 
(Rulinkirchin ,  Rulkirchein,  -kirckin, 
Ruleskirchin ,  Rulenkirchen ,  Rolekir- 
hen,  Role-,  Rule-,  Ruleskirchen,  Rule- 
kirhein,  -kirhen,  Ruliskirchen,  -chir- 
ken)  466.  —  v.  R. :  Elisabeth  1270— 
1288,  258.  354.  357.  373.  374.  487. 
Gerlach  ritter  1267  —  1277,  237.  258. 
314.  338.  Gerlach  1278,  354.  357.  358. 
Herden  ritter  1267—1290,  237.  258.  338. 
345.  354.  357.  358.  361.  362.  373.  374. 
487.  519.  Johann  u.  Jutta  1270,  258.  - 
einwohner:  K^Lnegizsten.  —  pfarrer: 
Hermann. 

Rukel  (Rukel,  Rückelo,  Rukelo,  BA-, 
Ruclo)  y.  Ehringshausen  1279,  362.  — 
scheffe  zu  Marburg  1283—1297,  412. 
492.  511.  590.611.626. 

Rukershusin  s.  Rückershausen. 

Rukerus  s.  Rucher. 

Rulinkirchin  s.  Ruhlkirchen. 

Rulo  V.  ßechlingen.  —  Reye  scheffe  zu 
Wetzlar. 

Rumerode  s.  Romrod. 

Rumlange  s.  Raumland. 

Rump.  Adam  (1214—1220),  4. 

Rumrode  s.  Romrod. 

R^Lbisami  s.  Rübesame. 

Rucherus  s.  Rucher. 

Ruckelo  B.  Rukel. 

Rudegerus  s.  Rudeger. 

Rudensheim  s.  Rüdesheim. 

Rudingus  s.  Ruding. 

Rukershusen  s.  Rückershausen. 

Rämenrod  s.  Romrod. 

Rümershusin  s.  Rommershausen. 

Rümerstorf  s.  Rommersdorf. 

Rüpertus  s.  Rupert. 

Rüsenberch  s.  Kosenberg. 

Ruthegerus  s.  Rudeger. 

R^nesame  s.  Rübesame. 

Rüzerus  s.  Ruzer. 

Rüzza  s.  Ruze. 


Rupert  (Rober-,  Ropertus,  R&-,  Rüper- 
tus; Vgl.  Ripert)  v.  Bracht.  —  v.  Brei- 
denlo  Bürger  zu  Felsberg.  —  v.  Karben 
burggraf  zu  Friedberg.  —  höriger  zu 
Thalheim  (1230—1231),  19.  —  pfarrer 
zu  Driedorf  1277  —  1281,  340.  386.  — 
y.  Lasphe.  —  graf  y.  Nassau  deutscho.- 
bruder.  —  v.  Naunheim.  —  y .  d.  Nuhne 
ritter,  truchsess,  dann  marschall  des 
landgrafen  y.  Hessen.  —  Raugraf.  —  v. 
Rossdorf.  -^  y.  Schrecksbach  ritter.  — 
Zukeduch  scheffe  zu  Gudensberg. 

Ruschinberg  s.  Rauschenberg. 

Ruspeler,  Kispeler.  Ludwig  u.  Ulrich 
1295,  598. 

Rustenberg  w.  H^iligenstadt  (Rusteberc, 
-berg).  y.  R. :  Konrad  canon.  zu  Fritz- 

.  lar  1219—1220,  5.  7.  9.  Helwig  canon. 
zu  Fritzlar  1291,  538.  Werner  canon. 
zu  Fritzlar  1290,  513. 

RutgeruB  s.  Rudeger. 

Ruthard  y.  Allendorf  höriger. 

Rythartishysen  s.  RutterBhausen. 

Ruttershausen  a.  d.  Lahn  nnö.  Giessen 
(Rythartishysen,  Rutharteshusen)  139. 
143.  —  schultheiss :  Wiegand. 

Rutward  y.  Germerode. 

Ruze  (Ruz,  Rözza,  Ruze,  Ruzza).    Den- 
hard  ritter  1263—1267,  198.  237.    Wie- 
gand y.  Ehringshausen  1244,  75.  Wie- 
gand 1269, 250.  y.Ilbenstadt  ritter  1291, 
530. 

Ruzer  (Ruzerus»  -zere,  Ruzerus)  y.  Boseck 
ritter  zu  Giessen. 

S.  y.  Dalheim  canon.  zu  Wetzlar. 
Saarbrück    ssö.    Trier    (Sarepontensis). 

S-afen  y.  — :  Friedrich  s.  Leiningen, 
einrieb  bischof  y.  Worms  1221,  12. 
Simon  1221,  12. 

Saasen  Oberhessen  w.  Grünberg  (Sassin, 
Sassen,  Sasen.  Saxonia).  y.  S.  zu  Grün- 
berg: Volknand  scheffe  1275  —  1279. 
316.  344.  363.  Volpert  scheffe  1275— 
12S6,  316.  363.  464.  Heinrich  scheffe 
1268^1279,  245.  316.  363. 

Sabe.  Heinrich  1281,  395. 

Sabina,  cardinal  y.  st.  —  s.  Hugo. 

Saccus.  Eckard  1289,  499. 

Sachsa  nw.  Nordhausen  (Saxchsa).  Tilo 
y  —  bürger  zu  Erfurt  1292,  551. 

Sachsen  (Saxonia).  deutscho.-landcom- 
thur  8.  Thüringen.  —  pfalzgrafen  s. 
Thüringen  landgrafen. 

Sagitarii  s.  Schütz. 

Sayn  n.  Goblenz  (Senensis).  Gottfried 
graf  y.  --  1277,  340. 

Salerno  (Salernitanus).  erzbischof :  Phi- 
lipp. 

Salicha  schultheiss  zu  Amöneburg  1260, 
168. 


Salpe-— Schlichting. 


561 


Salpe,  Salpi.  sbö.  Hanfredonia  (Salpe)  418. 

—  bischof :  Pascalis. 

Salza  nnw.  Nordhausen,  oder  Langen-? 
V.  S. :  Eberher  1225, 13.  Günther  1281, 
396.  —  pfarrer :  H. 

Salzböden  n.  Giessen  (Salzbvten) :  Ger- 
hard v. —1256,  139. 

Satzungen  Sachs. -Heiningen  ssw.  Eise- 
nach. Reinhard,  Heinrich  v.  — 1233, 37. 

Samland  (Sambia).  bischOfe:  Christian. 
(Heinrich).  Hermann. 

Sandershausen  ö.  Gassei  (Sandrades-i 
Sandradihusen).  v.  S.:  Herwigedelkn. 
1275,  318.  Siradis  nonne  zu  Weissen- 
stein  1285,  451. 

Sangerhaiisen  rgbz.  Merseburg  (Sanger- 
husen)  632.  —  v.  S. :  Goswin  ritter, 
Goswin,  Hedwig  geb.  v.  Amsburg, 
Heinrich,  Jutta,  Ludwig  1297,  632. 
Nicolaus  priester  1298,  636.  —  vogt:  v. 
Winningen. 

Sauna  zu  Wetzlar  1287,  470. 

Sauten  s.  Xanten. 

Sara  t.  Herlau. 

Sarnau  n.  Marburg  (Samowe,  -nowa)  483. 

—  Eberhard  u.  Gottschalk  v.  —  1282, 
401. 

Sarraceni  649. 

Sassin  s.  Saasen. 

Saxchsa  s.  Sachsa. 

Saxo.  Friedrich  v.  Weissensee  1287,467. 

Saxonia  s.  Saasen  u.  Sachsen. 

Scade  s.  Schade. 

Scala  s.  Bigen. 

Sceytben.  Heinrich  bauer  zu'Vockenrode 
1283,413. 

Scelmenhusen  s.  Schellnhausen. 

Scemere  s.  Schemmem. 

Schabe.  Kraft  1256,  139. 

Schade  (Scade,  Schado).  Heinrich  zu  Bel- 
tershausen  1251--^1252,  106.  112. 

Schade  v.  Homberg  a.  d.  0.  (Schade,  Scada, 
-do,  -de,  Schado) .  . .  schultheiss  zu  Als- 
feld ritter  1277—1283,  335.  345.  354. 
355.  356.  385.  394.  414.  ..  ritter  u.  gat- 
tin  Sophie  1297,  627.  Emmerich  ritter 
1258—1269,  151.  164.  250. 

SchaBn.  Heinrich  1297,  632. 

Scharzfeld  wnw.  Nordhausen  bei  Herz- 
berg (Schartfelt).  Heidenrich  v.  —  ca- 
non.  zu  Halberstadt  1283,  417. 

Schauendorf  wüstung  n.  Jena  bei  Zwätzen 
(Scowendorf)  372. 

Schauenforst  ruine  wnw.  Orlamttnde 
(Schowenvorst).  Ludwig  v.  —  1281, 
392. 

Schaufuss  (Scowenwz,  Scouuz,  Sch^^f&z, 
Scowenfosz,  Scowinuuz,  Scoufuz,  Sco- 
winuz,  Scouenwz,  Scaufoz,  Scofoz). 
Siegfried  scheffe  zu  Alsfeld  1263—1278, 
191.  19S.  277.  293.  302.  314.  335.  345. 
354.  355.  356. 

Schaumburg  ruine  wsw.  Cassel  bei  Hoof, 

Hess,  ürknndenbach.  I. 


dieses?  (Schowemburg).  Werner  v.  — 
gewesener  abt  zu  Hersfeld  1256,  136. 

Schebe  s.  Altenburg. 

Scheid,  Nieder-,  sstf.  Diilenburg  (Schelte, 
Shelte).  Heinrich  v.  —  1285—1296, 453. 
607. 

Schellenberger  (Schellinbergere).  Eonrad 
bttrger  zu  Wetzlar  1282,  399. 

Schellnhausen  Oberhessen  sw.  Alsfeld 
(Scelmenhusen).  Heinrich  y.  —  1279, 
362. 

Schelte  s.  Scheid. 

Schemmem  Niederhessen  sw.  Waldcap- 
pel  (Scemere,  Schemmere).  pfarrer: 
Eckard.  . 

Schenebein  s.  Schinebein. 

Schereren.  Christine  zu  Wetzlar  1285, 
454. 

Scherlingen  s.  Schiriingen. 

Schemdovf  ö.  Weissensee  (Sehern-,  Scher- 
dorf) 502.  594.  —  H.  u.  H.  v.  —  1274, 
301 .  —  pfarrer :  Sibodo. 

Schetzel  (Scetzele).  Werner  scheffe  zu 
AmOneburg  1269,  249. 

Scheuem  a.  d.  Lahn  bei  Nassau  (Horreum, 
Orreum).  Heinrich  v.  —  1285,  453. 

Schicke.  Helwig  1281,  388. 

Schiffenberg  sO.  Giessen,  regularstift  Au- 
gust.-ordens  (Schiffenburg)  468.  —  ca- 
non. :  Y.  Eranichstein.  Ditmar.  y.  GOns. 
Gottfried.  Johann  kellermeister.  Setze- 

Sfand.  Wilhelm.  — propst:  Siegfried, 
illen,  Zschillen,  jetzt  Wechselburg, 
a.    d.    Mulde   s.   Kochlitz    (Schulen), 
deutscho.-comthur :  y.  Ammendorf.  — 

Eropst:  Siegfried, 
indeleib  (Scindeleib,  Schindeleip,-leib, 

Skindelebus,    Scindeliph,    Syndeleip, 

Scindelyp,  Scyndeleyp,  -liph).  Eonrad 

scheffe   u.  bttrgermeister   zu  Fritzlar 

1285—1295,  451.    456.   457.   459.  478. 

497.  510.  518.  522.  532.  540.  552.  585. 

592.    Dietrich  scheffe  zu  Gudensberg 

1267,  235.    Volpert  scheffe  zu  Fritzlar 

1290—1292,  512.  545. 
Schinebein  zu  Marburg  (Schineben,  -bei- 

nus,  Scheue-,  Schienebein).   Wiegand 

scheffe   1248—1260,   84.  93.  137.  160. 

166.  Wiegand  scheffe  1290-1296,  511. 

614. 
Schinstete  s.  Schönstedt. 
Schiriingen  Wüstung  wnw.  Limburg  bei 

Staffel  (Scherlingen) .    Siegfried  y.  — 

+  1269,  247. 
Schirue  (Schorba  ssw;  Jena?).    Heinrich 

y.  —  deutscho.-bmder  1251,  104. 
Schlaun  (Slun,  Slvun,  Sluna,  -no,  Slyn). 

Walther  ritter,  burgmann  zu  Giessen 

1262—1284,   186.   215.   312.   313.   321. 

353.  430. 
Schleifras  (Slefroz).  Heinrich  1283,  420. 
Schlichting    (Slichtinc).     Vrischo   ritter 

1288,  494. 

36 


562 


Schlierbach  —  Schwarzenborn. 


Schlierbach  NiederheBsen  sO.  Jesberg 
(Slirbach).  pfarrcr:  Helwi^. 

Schlitz  Oberhessen  osO.  Alsfeld  (Slitese, 
Sluedizse,  Slidese).  v.  S. :  Adelheid 
vermählte  v.  Romrod.  Friedrich  ritter 
1281—1283,  398.  414.  Heinrich  (siegel) 

1251,  398.  Isentrud  u.  Simon  1281,398. 
Simon  ritter  1235,  51.  52. 

Schlotheim  zwischen  MUhlhausen  u.  Son- 
dershausen (SLatheim,  -hem,  -heym). 
V.  S.:  Anno  1293,  563.  Bertho  truch- 
sess  1225—1273,  13.  45.  4«.  230.  291. 
Eunemund  1225— 1234,  13.45.  Günther 
truchsess  1207,  1.  G((intheri  truchsess 
1267,232.  Günther  1281,396.  Hermann 
truchsess  1225, 13.  Mechthild  1293, 563. 

Schlutwinsdorf  wUstung  Niederhessen  bei 
Spangenberg  (Slitwinsdorf).  Ludwig  v. 
—  1261,  176. 

Schmaleichen  wUstung  Oberhessen  sO. 
Rauschenberg  (Smaincichen ,  Smalin- 
echin) .  Heinrich  v.  —  scheffe  zu  Rau- 
schenberg 1 280,  379. 

Schobil  12S9,  502. 

Schönbach  nö.  Marburg  (Schoner-,  Scho- 
nen-, Sconenbach/  137.  178.  254. 

Schönburg  onö.  Naumburg  a.  d.  Saale 
(Sconcnburch).  Friedrich  v.  —  1280, 
372. 

Schönhals  (Schonehalz) .  Giselbert  ritter 
1277,  340. 

Schönstadt  nnö.  Marburg  (Schonestad). 
pfarrvicar:  Albert. 

Schönstedt  (Schinstete).  Berthold  Hez- 
bolt  V.  —  burgmann  zu  Weissensee 

1252,  405. 

Scholzenbolz  (Scol-).  Rudolf  ritter  zu 
Strassburg  1237,  57. 

Schonehalz  s.  SchÖnhals. 

Schonenbach  s.  Schönbach. 

Schonestad  s.  Schönstadt. 

Schonhildis  (Sconhildis,  Scone-,  Schone- 
heldis) .  Johann  scheffe  zu  AmÖneburg 
1267—1285,  229.  249.  292.  327.331.336. 
347.  389.  446. 

Schorba  s.  Schirue. 

Schottenklöster :  Erfurt. 

Schowemburg  s.  Schaumburg. 

Schowenvorst  s.  Schauenforst. 

Schrecksbach  Oberhessen  ssö.  Ziegenhain 
(Screkespach,  -bach,  Sre-,  Screckes-, 
Screckisbachi  Screxbhec,  -bhc,  Scre- 
ciz-,  Screiz-,  Scrichkes-,  Schrikesbach,. 
V.  S. :  Gerhard  deutscho.-priester  zu 
Marburg  1266,  226.  Jobann  zu  Alsfeld 
1270,258.  Johann  (zu Fulda)  1272.287. 
Mechthild  1275,  314.  Rupert  ritter  1*275 
—1283,  314.  338.  356.  394.  420.  Wie- 
gend ritter.  burgmann  zu  Alsfeld  1 267 
—1281,  237.  277.  278.  295.  314.  3.35. 
338.  345.  346.  354—357.  361.  362.  373. 
374.  385.  394.  Wiegand  edelkn.  1275, 
318. 


Schrenke.  Heinrich  u.  Ortwin  zn  Wert- 
heim 1261,  181. 

Schreufa  Oberhessen  n.  Frankenberg: 
(Schroufe)  578. 

Schrikesbach  s.  Schrecksbach. 

Schröck  so.  Marburg  (Scrickede,  Scrikede, 
-chede,  -cheden,  Sohrikede,  Scirckede, 
Srichkede,  SchrickedCi  Srikede)  101. 
148.  —  V.  S. :  Adelheid  1267,  230.  Al- 
bert ritter  1262—1279,  184.  229.  239. 
299.  359.  Berthold  1252,  112.  Konrad 
1257,  148.  Mechthild  1252,  110.  Sibodo 
1267,228.229.230.  Vgl.  v.  Merzhausen. 
—  pfarrer:  Wiegand,  später  deutscho.- 
priester  zu  Marburg. 

Schroufe  s.  Schreufa. 

Schütz  (Sagitarii).  Dietrich  1272,  275. 

Schütz  V.  Holzhausen  (Scitze).  Dietrich 
ritter  u.  Rucher  1287,  477. 

Schübel.  Werner  ritter  1259,  160. 

Schüf&z  8.  Schaufnss. 

Schurweder.  Heinrich  bürger  zu  Wetzlar 
1285.  454. 

Schutzbar  (Scutze-,  Schute-,  Sncze-, 
Scuce-,  Schutze-,  Schutzisper).  Adolf 
ritter  1286,461.  Dietrich  v.  Michelbach 
ritter  127:^—1286,  292.  299.  331.  332. 
336.  389.  428.  461. 

Schwab  V.  Preungesheim  (Suap) .  Berthold 
1253,  118. 

Schwalbach  ssw.  Wetzlar  (Swalebach, 
Swalbac,  Suale-,  Swalbach)  238.  —  v. 
S. :  Amilias,  Bernhard  u.  Konrad  ritter 
1269,  247.  Gemand  ritter  zu  Giessen 
1265—1276,215.312.313.321.  Gemand 
ritter,  burgmann  zu  Giessen  1275 — 
1284,  312.  313.  321.  430.  Hartmanii 
ritter  1256,  139.  —  bauer:  Ingebrand. 

Schwalm  nebenfluss  der  Eder  (Svalmene) 
506. 

Schwanden  bürg  im  Emmethal  bei  Bern 
(Swanden,  Suandin,  S vanden) .  Burkard 
V.  —  deutscho. -hochmeister  1283 — 
1291,  418.  424.  425.  474.  475.  500.  502. 
508.  537. 

Schwarz  (Niger).  Heinrich  scheffe  zu 
Frankenberg  1292—1295,  541.  543.  582. 
602.  603. 

Schwarzburg  sw.  Rudolstadt  (Swarzburc, 
Swarczburg,  Swarzburch).  grafenv. — : 
Friedrich  v.  Rabenswald  1293,  574. 
Günther  1269,  248.  Günther  deutscho.- 
bruder  ^zu  Griefstedt)  1277,  339.  Hein- 
rich 1231,  24.  Heinrich  1281,  392.  — 
gräfl.  burgmannen  248.  —  griifl.  Schrei- 
ber :  Th. 

Schwarzenberg  Niederhessen  nnö.  Mel- 
sungen  (Swarzen-,  Swarz-,  Swarcem- 
berg).  Friedrich  V. —  ritter,  schnltheiss 
zu  Rauschenberg  1275—1295,  310.  311. 
379.  602. 

Schwarzenborn  Oberhessen  ö.  Ziegenhain 


Schweden — Selig. 


563 


(Swarzinbarnen,  -nin,  Swarzeburnen). 
benannte  s.  Store. 

Schweden  (Swecia).  priinas:  erzbischof 
V.  Lund  1297,  620. 

Schweinsberg  bbü.  Amöneburg  (Sweins-, 
Sweinberch»  Sweinß-,  Swenesperoh, 
Saensberg,  Sveinesberc,  Swensberg, 
Sweinsber,  -berc,  Swenesberg)  |355.  — 
V.  S. :  Antonia  vermählte  ▼.  Nordeck. 
Bertha  geb.  v.  Hatzfeld  1236—1260,  56. 
145.  167.  Kraft  ritter  1236,  56.  145. 
Kraft  1260,  167.  Gisela  vermählte  v. 
LOwenstein.  Guntram  v.  Marburg  ritter 
(vor  1235)  — 1236,  49.  56.  Guntram 
schenk  1244—1257,  75.  122.  144.  145. 
Guntram  ritter  1281,  398.  —  Vgl.  v. 
Löwenstein. 

Schwendebecher  (Swendebecherh).  Rein- 
bodo V.  Ehringshausen  1280,  383. 

Schwertfeger  (Suertfeghere ,  Gladiator). 
Kunigunde  hOrige  zu  Kirchhain  1264, 
207.  Eberhard  zu  Amöneburg  1282, 404. 

Schwerzel  zu  Willingshausen  (Seurcel, 
Suerzel).  Konrad,  Eckard,  Volpert, 
Gertrud,  Johann  u.  Jutta  1283,  420. 
Volpert  1277,  346.  420L 

Schwobach  wtistung  ssw.  Wetzlar  bei 
KröflFelbach  (S wabach) .  Kraft  v.—  1 264, 
202. 

Scirckede  s.  Schröck. 

Scitze  8.  Schütz. 

Scofoz  s.  Schaufuss. 

Scoltscredere  s.  Goltscredere. 

Scolzenbolz  s.  Scholzenbolz. 

Sconenbach  s.  SchOnbach. 

Sconenburch  s.  Schönburg. 

Sconhildis  s.  Schonhildis. 

Scouuz  8.  Schaufuss. 

Scowendorf  s.  Schauendorf. 

Scowenwz  s.  Schaufuss. 

Screkespach  s.  Schrecksbach. 

Scrickede  s.  Schröck. 

Scutzesper  s.  Schutzbar. 

Sebeche  s.  Seebach. 

Sebeleibin  s.  Siebleben. 

Sebirstat.  Walther  v.  — deutscho.-bruder 
zu  Marburg  1280,  3S2. 

Sechenstede  28  XXXV. 

See,  vom  (de  Lacu).  Konrad  btirger  zu 
Erfurt  1292,  551. 

Seebach  nw.  Langensalza  (Sebeche, 
-bech).  V.  S.  :  Albert  u.  Eckard  1234, 
45.  Hedwig  f  1261,  178. 

Seega  sw.  Frankenhausenj(Sega) .  pfarrer : 
V.  Amsburg. 

Seelheim ,  Gross-  n.  Klein-,  ö.  Marburg 
(Seieheim,  -hem.  Sei-,  Seilheim,  Sele- 
heym,  Selheym,  -hem)  56.  70.  141.  146. 
183.  190.  193.  224.  231.  270.  299.  300. 
544.  623.  Gross-  (major-,  Kyrchselhem) 
433.  461.  550.  Klein-  (minor  S.)  610. 
Gross-  u.  Klein-  553.  61 1 .  61 4.  —  v.  S. : 
Albert  1266.  224.    Ditmar  scheffe  zu 


Amöneburg  1260—1277,  168.  213.  229. 
249.  292.  326.  336.  423.  Eckard  edler 
1267,  231.  Eckard  Luscus  1 266,  224. 
Engel  scheffe  zu  Amöneburg  1283 — 
1296,  428.  446.  614.  Ezelin  1240,  67. 
Gerhard  scheffe  zu  Amöneburg  1236 — 
1285,  56.  145.  177.  184.  229.  240.  241. 
249.  257.  292.  327.  332.  336.  347.  366. 
389.  428.  446.  Gerhard  pfarrer  zu  Amö- 
neburg (1290)— 1297,517.627.  Gottfried 
1266,  224.  Günther  scheffe  zu  Amöne- 
burg 1236—1297,  56.  298.  389.  614. 627. 
Heinrich  bürger  zu  Amöneburg  1283^ 
1290(1293?),  423.  517.  Helwig  scheffe 
zu  Amöneburg  1236—1260,  56.  67.  162. 
168.  Jacob  scheffe  zu  Amöneburg  1260 
—1296,  162.  184.  225.  229.  292.  331. 
336.  347.  366.  389.  428.  446.  517.  614. 
Ludwig  scheffe  zu  Amöneburg  1236 — 
1279,  56.  145.  162.  168.  177.  180.  184. 
209.  213.  229.  233.  239.  240.  241.  249. 
257.  292.  298.  327.  331.  332.  336.  347. 
366.  Ludwig  bürger  zu  Marburg  1262, 
183.  Ludwig  1273—1290  (1293?),  292. 
517.  Mechthild  vermählte  v.  Alsfeld. 
Rudolf  1292.  550.  Ulrich  1272—1274, 
273.  299.  Ulrich  deutscho.-bruder  zu 
Marburg  1280,  382.  —  einwohner: 
Akele.  Buerchen.  Durst.  Ezzilo.  Fran- 
kenberger.  Hubeneren.  LudoLf.  Raben- 
old.  Spora.  Wilhard.  —  vogtei  u.  ge- 
richtsbarkeit  37.  51.  56.  68.  69.  70.  141. 
168.  193.  553.  610.  614.  —  grebe:  He- 
zicho.  —  patronatsrecht  56.  62.  66—71. 
83.  614.  —  pfarrer  u.  vicare :  Friedemar. 
Giselbert  domcanon.  zu  Mainz.  Gos- 
win.  H.  Heinrich.  Widerold.  —  Was- 
mudshube433.  461. 

Sega  8.  Seega. 

Segenandus  s.  Senand. 

Segene  s.  Siegen. 

Segewin  s.  Sigewin. 

Seibelsdorf  nw.  Alsfeld  (Syboldis-,  Sy- 
boldes-,  Siboldes-,  Siboldiz-,  Siboldis-, 
Sibolizdorf,  Syboldestorf)  237.  258. 
344.  345.  346.  357.  358.  373.  374.  394. 
487.  519.  — V.  S.:  Adelheid,  Elisabeth, 
Gerlach  1267,  237.  Gerlach  ritter  1263 
—1277,  198.  237.  258.  338.  —  Ditmar 
V.  —  höriger  1288,  487. 

Seilbach  wüstung  nnö.  Giessen  bei  Treis 
a.  d.  Lumda  (Sylebach)  240. 

SeiLheim  s.  Seelheim. 

Sevnandus  s.  Senand. 

Selbold,  Langen-,  zwischen  Hanau  u. 
Gelnhausen  (Selbolt) .  Werner  v.  —  bür- 
ger zu  Gelnhausen  1264,  200.  —  Prae- 
monstr.-mönchskloster  196.  prior:  R(u- 
deger).  propst:  Wiegand. 

Seieheim  s.  Seelheim. 

Seihofen  wüstung  s.  vor  Wetzlar  (Sele- 
houen)  370. 

Selig  zu  Wetzlar  (Selege,  Felix,  Selge, 

36* 


564 


Seligenstadt  — -  Sinlgaglia. 


Selige).  Hennann  Bcheffe  1293—1298, 
560.  609.  621.  629.  638.  Hildegund  1296, 
609. 

Seligenstadt  am  Main  ssö.  Hanau  (Sele- 
genstat).  Friedrich  v.  —  pfarrer  v.  st. 
Rupert  zu  Worms  1299,  648. 

Semisdorf  wÜstung  b.  Herborn  399. 

Senand  (Syge-,  Se-,  Sey-,  Si-,  Syghe-, 
Segenandus)  v.  Buseck  ritter  zu  Gies- 
sen.  —  ritter ,  schul theiss  zu  Marburg 
1259—1272,  160.  166.  206.  207.  216— 
219.  231.  257.  269.  273. 

Senensis  s.  Sayn. 

Senogaliensis  s.  Sinigaglia. 

Sensinsmith.  Berthold  scheffe  zu  Rau- 
schenberg 1275,  310.  311. 

Setia  auf  Kandia.  C.  v.  —  päpstlicher 
Schreiber  1297,  630. 

Setzepfand  (Setsephant).  (Konrad)  canon. 
zu  Schiffenberg  1287,  468. 

Shelte  8.  Scheid. 

Sibert  (Sibreht,  Sybcrtus)  scheffe  zu 
Frankenberg  1291,  520.  —  bttrger  zu 
GrUnbergl244,  75. 

Sibodo  (Siboto,  -bodo,  -bido,  Syboto, 
-bodo)  V.  Ebsdorf  ritter.  -  v.  Franken- 
stein. —  V.  Itter  ritter.  —  v.  Merzhau- 
sen ritter.  —  y.  Momberg  mönch  zu 
Haina.  —  Monxhom  schultheiss  zu  Al- 
zey  ritter.  —  deutscho.-priester  u.  pfar- 
rer der  altstadt  Mühlhausen  1290—1292, 
508.  551.  —  Johannitercomthur  zu  Rü- 
digheim  1263, 196. —  pfarrer  zu  Schem- 
dorf 1272,  282.  —  V.  Schröck. 

Sibold  V.  Grünberg.  —  deutscho.-priester 
zu  Marburg  1257— 1266,  149.  152.226. 

S^boldisdorf  s.  Seibelsdorf. 

Sibreht  s.  Sibert. 

Sichertshausen  a.  d.  Lahn  s.  Marburg  bei 
Fronhausen  (Sigehartishusen).  Konrad 
u.  Witrad  v.  —  hörige  1256,  139. 

Side.  Konrad  zu  Wetzlar  1288,  490. 

Sidenswanz,  Sydenauans,  zu  Cassel.  .  . 
scheffe  1288,  485.  Ludwig  1293,  564. 
Siegfried  scheffe  1293,  564. 

Siebleben  ö.  Gotha  (Sebeleibin) .  Her. 
vogt  V.  —  1280,  377. 

Siegen  s.  Arnsberg  (Sigin,  Segene).  — 
Johann  v.  —  geistlicher  1276,  322.  — 
vogt:  V.  Wilnsdorf. 

Siegfried  (Sifridus,  Si-,  Syffridus,  Syfri- 
dus)  V.  Altenburg.  —  bürger  zu  Amö- 
neburg  1240,  67.  —  Bavrus.  —  v.  Ben- 
deleben ritter.  —  v.  Biedenkopf  bürger- 
meister  zu  Marburg.  —  schultheiss  zu 
Biedenkopf  1251—1259,  103.  160.  -  v. 
Biasbach  ritter  u.  deutscho.-bruder.  — 
V.  Breidenbach  scheffe  zu  Gelnhausen. 

—  höriger  zu  Burkendorf  1279, 362.  —  v. 
Buseck  bürger  zu  Gelnhausen.— pfarrer 
zuBuseck  1281, 395.— v.Waldcappel.— 
Kippe  scheffe  zu  Alsfeld.  —  v.  Kirtorf. 

—  erzbiachof  V.  Cöln  12S2— 1286,  403. 


415.  463.  —  V.  Kriegsheim  Wnger.  — 
V.  Dalheim  ritter.  —  t.  Dalheim  canon. 
zu  Wetzlar.  —  v.  Dembach.  —  v.  I>ira- 
rode.  —  y.  Ehringahausen,  früher  zu 
Zell,  höriger.  —  Elsezere  scheffe   zu 
Alsfeld.  —  y.  Vi^pach.  —  Fraz  ritter 
zu  Giessen.  —  Fniing  bürger  zu  Fran- 
kenberg. —  Gisele.  —  höriger  zu  Ober- 
gleen  1275,  314.  —  Gnip  zu  Wetzlar.  — 
y.  Gönnern  scheffe  zu  Biedenkopf.  — 
Goz  (deutscho.-bruder  zu  Marburg).  — 
am  Graben  scheffe  zu  Marburg.  —  Gm- 
newaldis  höriger  zu  Neuenhain.  —  v. 
Günstedt.  —  yicar  zu  Halberstadt  1 283, 
417.  —  y.  Hattenrod;  mönch  zu  Ams- 
burg.  —  kaufmann  zu  Herbom  1272 — 
1281,  281.  387.  —  bauer  zu  Hermanns- 
hain  1283—1286,  420.  466.  —  Hobeherr 
ritter.  —  V.  Hopfgarten.  —  y.  Linne ; 
ritter;  deutscho.-bruder  zu  Marburg.  — 
erzbischof  y.  Mainz  1211-1227,  2.  3.  9. 
16;   1232—1238,  26.  27.  28.  31.  32.  34. 
35.  43.  59.  —  bürger  zu  Marburg  1252, 
109.  —   deutscho.-hospitalmeister  zu 
Marburg  (1263)— 1291,   191.   526.   — 
deutscho.-marschall  zu  Marburg  1252 — 
1260,  109.  110.  121.  148.  149.  152.   170. 
—  Münzer  bürger  zu  Eschwege.  — 
Münzer   scheffe   zu  Homberg.  —   t. 
Naumburg   scheffe  zu  FritzUr.  —  v. 
Ohmes  scneffe  zu  Alsfeld.  —  y.  Otten- 
hausen  burgmann  zu  Weissensee.  — 
Reinhardi  bürger  zu  Cassel.  —  y.  RÖd- 
denau  ritter.   —  Schaufuss  scheffe  zu 
Alsfeld.  —  propst  zu  Schiffenberg  1287, 
468.  —  propst  zu  Schulen  1292—1293. 
551.  567.  —  V.  Schiriingen.  —  Siden- 
swanz scheffe  zu  Cassel.  —  Sigewin.  — 
Stahl  ritter.  —  Wilde.  —  graf  v.  Witt- 
genstein. —  V.  Würdinghausen.  —  v. 
Zell  höriger. 

Sigehartishusen  s.  Sichertshausen. 

Sigelo  y.  Kirchheim. 

Sygenandus  s.  Senandus. 

Sigewin  (Segewin,  Si-,  Sygewinus)  Hart- 
rad 1220,  9.  Heinrich  deutscho.-bruder 
zuReichenbach  1207—1226,  1.  5.  6.  15. 
Hermann  1207,  1.  Siegfried  1220,  9. 

Sylebach  s.  Seilbach. 

Simeleire.   Ludwig  y.  Bracht  1265,  212. 

Simon  (Symon)  scheffe  zu  Cassel  1288, 
485.  —  y.  Tann  ritter.  —  graf  v.  Saar- 
brück. —  y.  Schlitz  ritter. 

Sinandus  s.  Senand. 

S^deleip  s.  Schindeleib. 

Smdersfeld  Oberhessen  sw.  Rauschen- 
berg  (Syndelosfelde ,  Sindelosfeldin) 
235.  —  Dammo  y.  —  1282,  402. 

Sinkershausen  w.  Marburg  bei  Gladen- 
bach  (Synkershusin ,  Sin-,  Synkers- 
husen)  266.  359.  492. 

Sinigaglia  wnw.  Ancona  (Senogaliensia). 
bischof:  Franciscus. 


Synnibald  —  Spoleto. 


565 


S;pniba]d  bischof  v.  Imola  1289,  501. 

Sinnige  zu  Herborn  (Sinnige,  Synnega, 
Sinnegho,  Sinnege).  Gertrud  1272  — 
1281,  281.  387.  Heinrich  scheffe  1269>- 

1281,  247.  264.  268.  281.  387. 
Siponto,  jetzt  Manfredonia  (Sypontinus). 

erzbisenof:  Johann. 

Siradis  (Syrath,  -radis]  zu  Hesse  1292, 
548.  —  V.  Sandershausen  nonne  zu 
Weissenstein. 

Skindelebus  s.  Schindeleib. 

Slatheim  s.  Schlotheim. 

Sieder,  Sledro.  Heinrich  scheffe  zu  Fran- 
kenberg 1264,  205.  208. 

Slefroz  s.  Schleifras. 

SlicMnc  s.  Schlichting. 

Slidese  s.  Schlitz. 

Slintwecke  (-wecche,  -wecke).  Otto  zu 
Alsfeld  1277—1281,  346.  394. 

Slirbach  s.  Schlierbach. 

Slitese  s.  Schlitz. 

Slitwinsdorf  s.  Schlutwinsdorf. 

Sluedizse  s.  Schlitz. 

Slun  s.  Schlaun. 

Smalneichen  s.  Schmaleichen. 

Smelink.  magister  Albert  canon.  zu  Fritz- 
lar u.  pfarrer  zu  Fjelsberg  1247—1255, 
82.  130. 

Smitdichin.  Ludwig  bürger  zu  Wetzlar 
1295,  604. 

Smüzzel,  Smuzel.  Herthold  ritter  1253— 
1280,  119.  376. 

Snowe.  Werner  1295,  598. 

Sömmerda  ssö.  Weissensee  (Sumerde, 
-mirde) .  Konrad  v.  —  ritter,  burgmann 
zu  Weissensee  1274—1282,  301.  405. 
Vgl.  Sommern. 

Sommern  kreis  Weissensee,  welches? 
oder  Sömmerda?  (Svme-,  Sume-,  Som- 
meringen, Su>,  Svmeringin,  Somering- 
gen)  558.  —  Wenigen-  (Paruum  Somer- 
de)  594.  —  V.  S. :  Dietrich  1287,  467. 
Eckard  1225  —  1231,  13.  24.  Heinrieh 
ritter,  burgmann  zu  Weissensee  1274 — 

1282,  301.  405.  Hugo  1225,  13.  —  pfar- 
rer: Baldewin. 

Soest  n.  Arnsberg  (Sosat,  Susatensis). 
propst:  Th(eoderich).  —  schultheiss 
(1214—1220),  4. 

Sötem  sw.  Birkenfeld  (Sothfan).  Berthold 
V.  —  canon.  v.  st.  Simeon  zu  Trier 
1276,  322. 

Sola  Domus  s.  Einhaus. 

Solms ,  Burg-  oder  Hohen- ,  bei  Wetzlar 
(Solmes,  Svlmese,  Solmesse,  -misse, 
-mese,  -mze)  489.  —  grafen  v.  — :  145. 
Arnold  bischof  v.  Bamberg  1288,  489. 
Konrad  deutscho.-comthur  zu  Marburg 
1248,  88.  Konrad  canon.  v.  st.  Gereon 
zu  Cöln  1288—1294,  489.  579.  Elisabeth 
geb.  V.  Wildenburg  1288,  489.  Ger- 
hard 1288,  489.  Heinrich  1257-1260, 
144.  151.  172.    Heinrich  n.  Markwart 


1260,   164.  165.  172.    Markwart  1288, 

489.    Reinbold  v.  Königsberg  1257— 

1272,  144.  151.  164.  165.  173.  283.  489. 

Reinbold  1288—1294,  489.  579. 
Solumbria  zum  patriarchatConstantinopel 

gehörig,  bischof:  Franciscus. 
Somerde  s.  Sömmerda. 
Sommeringen  s.  Sommern. 
Sondershausen  (Sundershusen)    594.    — 

burgmannen:  Clawe.  Kömer. 
Sondheim    Niederhessen  ssw.  Homberg 

(Sunt-,  Sunthem)  576. 
Sonenbach.   Herinand  v.  —  deutsche. - 

bruder  zu  Marburg  1251,  105. 
Sontra    Niederhessen     nö.     Rotenburg 

(Suntraha).    Kunigunde  v.  —  (1232), 

28  XX  vm. 

Sophia  (Sophya,  -ia,  Shoph-,  Sohpya)  v. 
Bauerbach.  —  v.  Bicken.  —  v.  Biel. 

—  herzogin  v.  Brabant.  —  v'.  Kirtorf. 

—  V.  Dernbach.  —  v.  Feldbach.  —  v. 
Helmbrechtsdorf.  —  v.  Rosenberg.  — 
Schade  y.  Homberg.  —  gräiin  y.  Ziegen- 
hain. 

Sosat  s.  Soest. 

Sossenheim  w.  Frankfurt  bei  Höchst  (So- 
zenheim)  118. 

Sothran  s.  Sötem. 

Sozenheim  s.  Sossenheim. 

Spahl  Sachs.-Weimar  sw.  Geysa  (Spa- 
nele).  Eberhard  v.  —  1267,  230. 

Spanele  s.  Spahl. 

Spangenberg  Niederhessen  osö.  Melsun- 
gen  (Spangenberc,  -berg).  v.  S.:  Her- 
mann 1261,  175.  176.  Jutta  geb.  v. 
Herbsleben  1261,  176.  —  benannte: 
Ditmar  1279,  361.  Heinrich  scheffe  zu 
Fritzlar  1277— 1290,  343.  478.  512.  — 
pfarrer:  Volrad. 

Spanheim  s.  Sponheim. 

Specht.  Heinrich  ritter  1255,  133. 

Speculum  s.  Spiegel. 

Spedel.  Kunigunde,  Friedemar  pries ter 
u.  Heinrich  1287,  468.  Hermann  1240, 
67.  Sp.'shof  zuEilo611. 

Speyer  (Spira).  domstift  27.  canon.:  y. 
Efohenhart.  propst:  Konrad.  —  st.  Tri- 
nitas  27.  canon.:  Diether.  Heinrich. 
Hugo.  Markwart.  Stephan.  —  st.  Ger- 
manus 27.  canon.:  Bemo.  Konrad. 
Diether.  y.  Neukastei.  Ortlieb,  decan: 
Eckard.  propst:  H.  —  st.  Guido  27. 
canon.:  Konrad.  Michael.  Wolfram, 
decan  *   i^ 

Sphizzinc.  Otto  ritter  1264,  200. 

Spiegel  (Speculum).  Konrad  zu  Fulda 
1272,  287.  —  Ludwig  ritter  1255—1277, 
133.  339. 

Spiescappel  s.  Cappel. 

Spillenere.  Hartmann  1291,  534. 

Spira  s.  Speyer. 

Spoleto  nnö.  Rom  (Spoletum).  Reynald 
herzog  y.  —  1221,  11. 


566 


Sponheim  —  Stnitwolf . 


Sponheim    w.    ELreuznach    (Spai^eim). 

A(delheid)  gräiin  v.  — ,  versiäülte  gräfin 

V.  Ebersteln  1237,  58. 
Spora.  Konrad  zu  Seelheim  1274,  308. 
Sprengel.    Qiso  ritter  1255— J267,   131. 

165.  235. 
Spule.   Heinrich  v.  Grossenlinden  1288, 

490. 
Sreckesbach  s.  Schrecksbach. 
Srichkede  s.  SchrÖck. 
Stahl  (Stail).  Siegfried  ritter  1231,  21. 

Stahleck  bürg  über  Bacharach  am  Rhein 
(Stahelke).  Heinrich  domcanqn.  zu 
Mainz  1211,3. 

Stail  6.  Stahl. 

Stalberg  s.  Stolberg. 

Stappe,  Stapphe.  Heinrich  1285  —  1286, 
451.  462. 

Starkerad  (Sterkeradus)  ritter  1274,  303. 

Staufen,  Hohen-,  osö.  Stuttgart  bei  Göp- 
pingen (Stoffin).  C.  V.  —  1231,  23. 

Staufenberg  a.  d.  Lahn  nnö.  Giessen 
(Sthaufenberg)  280. 

Stausebach  Oberhessen  nnw.  Kirchhain 
(Stuzenbach,  Stuszenbaig,  Stusinbach) 
366.  588.  589.  —  bauer:  Ludwig. 

Steckelberg  ruine  osö.  Schlttchteiii  bei 
Ramholz  (Steckel-,  Stekelenberg) .  v.  S. : 
Konrad  canon.  zu  Fritzlar  1290—1291, 
513.  538.  Hermann  1272,  278. 

Stedebach  ssw.  Marburg  623. 

Stedelpad  weg  bei  Oberflörsheim  648. 

Steden  s.  Stetten. 

Stedtfeld    wnw.    Elsenach     (Stetefeld). 

Heinrich  v.  —  1298,  635. 
Steghen,  zu  den,  mtthle  bei  Marburg  623. 
Steigerbach  wald  bei  Fritzlar  510. 
Stein,  Bischof-,  w.  Mühlhausen  (Lapis). 

Tuto  V.  —  1234,  45. 

Stein  in  der  Rheinpfalz ,  Ober-?  (Lapis). 

Jacob  V.  —  ritter  u.  Gudula  1268,  242. 
Stein -Callenf eis   kreis   Kreuznach   nw. 

Kim  (Lapis).   Gerhard  v.  —  canon.  v. 

St.  Simeon  zu  Trier  1276,  322. 

Steina  Oberhessen  so.  Ziegenhain  (Stei- 
naha)  28  XL. 

Steinau  nö.  Fulda  (Stennowe).  Giso  v.  — 
ritter  u.  Hildegund  1281,  398. 

Steynbole  s.  Stempel. 

Steynbregere.  Konrad  bürger  zu  Gudens- 
berg  1292,  548. 

Steinbühl  wüstung  nnw.  Grünberg  zwi- 
schen Geilshausen  u.  Odenhausen  (Sten- 
bule,  Steinbole)  241.  246. 

Steindorf  w.  Wetzlar  (Steindorf,  Steyn- 
dorp)  399.  —  Hermann  v.  —  1288,  490. 
Steinnschbach  s.  Fischbach. 
Steinfurt,  v.,  s.  Low. 

Steingoze.  Heinrich  gerber  u.  bürger  zu 

Fritzlar  1285,  439. 
Steinhaus  (Domus  Lapidea,  Lap.  Dom., 


Stenhus) .  Konrad  y.  —  scheffe  zu  Mar- 
burg 1248—1280,  84.  148.  149.  170.  286. 
320.  380   572. 

Steyzo.  Heinrich  zu  Ebsdorf  1272,  270. 

Stekelenberg  s.  Steckelberg. 

Stempel    waldhöhe    ssO.    Marburg    bei 

Schröck  (Steynbole)  257. 
Stenhus  s.  Steinhaus. 
Stennowe  s.  Steinau. 
Stephan  (Stephanusj  herzog  v.  Bayern. 

—  magister,  canon.  v.  st.  Trinitas  za 

Speyer  1232,  27. 
Stephania  ▼.  Weimar. 
Sterkerad  ritter  1274,  303. 
Stetefeld  s.  Stedtfeld. 

Stetten  osö.  Kirchheim-Bolanden  ^de- 

reweg  643. 
Stezza.  Arnold  zu  Marburg  1271.  266. 
Sthaufenberg  s.  Staufenberg. 

Stolberg  nö.  Nordhausen  (Stalberch, 
-berc,  Staleberc).  grafen  v.  — :  Fried- 
rich 1255,  133.  Friedrich  1280,  384. 
Heinrich  1225—1234,  13.  45.  46. 

Store,  Storo,  zu  Fritzlar.  Gumpert  scheffe 
1275—1277,  317.  333.  343.  Heinrich 
1243,  72. 

Store  V.  Schwarzenbom.    Hermann  höri- 

fer  1262,  188.  189.     Anselm,  Arnold, 
:onrad,  Heinrich,  Walther  1262,  189. 
StSffin  s.  Staufen. 
Stranz.  Hermann  1281,  396. 

Strassburg  (Argentinensis) .  bischöfe : 
Berthold.  Konrad.  —  bürger:  zum 
Bart.  —  domstift  57.  canon. :  v.  Dell- 
mensingen, y.  Thengen.  y.  Entringen, 
cantor  u.  scholast. :  Ulrich,  kellermei- 
ster:  y.  Hagenau.  decan:  Berthold, 
pförtner :  y.  Ehrenberg,  propst.  Rein- 
nard.  —  geistliche:  Loselin.  Paulin. 
Reinbold.  —  Stadtschreiber :  Hesse. 

Straubing  a.  d.  Donau  (Strubing)  583. 

Straussberg  wnw.  Sondershausen  (Stni- 
zisberc)  236. 

Straussfurt  sw.  Weissensee  (Stubes-, 
Stuzforte).  y.  S. :  Eberher  1272—1287, 
275.  467.  Eckard  1248,  85.  Eckard 
1287,  467. 

Strebekotz  (Strebekoz,  -coz,  -kotz,  -ko- 
tus,  -kotiz).  ..1277  —  1286,  344.  466. 
Adelheid  yermahlte  Hesse.  Emmerich 
ritter  zu  Grünberg  1250—1286,  99.  323. 
344.  356.  363.  464.  466.  Hedwig  yer- 
mahlte y.  Nordeck. 

Streckeriemo.  Grottfried  schultheiss  zu 
Wetzlar  1255—1263,  134.  197. 

Streichemberg  berg  Oberhessen  s.  Bieden- 
kopf bei  Holzhausen  a.  d.  Dautphe  103. 

Striuelre.  Volpert  u.  gattin  Hildegund  zu 

Wetzlar  1271,  263. 
Strubing  s.  Straubing. 
Strutwolf  (Strud-,  Strütwolf).   Berthold 


Stmzisberc — Urf . 


567 


Bcheffe  2u  Homberg  a.  d.  0.  1 267 — 1 272, 
229.  250.  274. 
Strazisberc  s.  Straussberg. 

Stubenac.  Wiegand  canon.  zu  Fritzlar  u. 

pfarrer  zu  Bentref  1293,  573. 
Stubesforte  s.  StrauBsfurt. 
Stuscenbechere.  Konrad  1281,  386. 

Stutfoz.  Konrad  (zu  Homberg)  1277,  342. 

Stuzeubach  b.  Stausebach. 

Stuzforte  s.  Straussfurt. 

Suap  8.  Schwab. 

SuczeBper  s.  Schutzbar. 

Suema  b.  Sweme. 

SUnninghauBcn  rgbz.  MttnBter  onö.  Bec- 
kum (SunninghoBen).  Hermann  dom- 
decan  zu  Paderborn  1295,  600. 

Suhl,  Ober-  u.  Nieder-,  onö.  HerBfeld  a. 
d.  Werra  (Svia,  Sulahe) .  v.  S.  zu  Hers- 
feld: Berthold  1279,  361.  Heinrich  u. 
Reinold  1256,  136. 

Sulinghen  (Solingen?).  Dietrich  v.  — 
deutscho.-eomthur  zu£lmeBburchl225, 
14. 

SvlmcBe  B.  Solms. 

Sulzelache  flur  bei  FelBberg  546. 

Sume.  Eberhard  ritter  zu  Oppenheim 
1239,  61. 

Svmeringen  s.  Sommern. 

Sundag.  Ludwig  höriger  1275,  316. 

Sündern  nnw.  Arnsberg  (Sundere)  4. 

Sundershusen  s.  SonderBhausen. 

Sunninghosen  s.  SünninghauBen. 

Sunthem  s.  Soudheim. 

Suntraha  s.  Sontra. 

Susatensis  s.  Soest. 

SuBcekursneha  s.  Suzekvrsne. 

Sutri  BBÖ.  Viterbo  (Sutrinus).  bischof: 
Aldebrand. 

Suze  (Dulcis) .  Herbord  ritter  zu  Oppen- 
heim 1239,  61. 

Suzekvrsne ,  Suscekursneha.  Budeger 
scheffe  zu  Marburg  1254—1286,  121. 
140.  148.  149.  170.  206.  207.  216—219. 
231.  266.  286.  296.  299.  334.  461. 

Svalmene  s.  Schwalm. 

Svinoge  s.  Swinoge. 

Swabach  s.  Schwobach. 

Swalebach  s.  Schwalbach. 

S wanden  s.  Schwanden. 

Swarzburc  s.  Schwarzburg. 

Swarzenbei^  s.  Schwarzenberg. 

Swarzinbumen  s.  Schwarzenbom. 
Swecia  s.  Schweden. 
Sweinsberch  s.  Schweinsberg. 

Sweme,  Suema,  Sueime.  Konrad  ritter 
1267-1269,  229.  250.  Wiegand  1277, 
331. 

Swendebecherh  s.  Schwendebecher. 

Swezen  b.  Zwätzen. 

Swin^e,  -ouge,  Svinoge.  Hartmut  scheffe 
zu  fVitzlar  1277,  333.  341.  343.  538. 


T  siehe  D. 

Vbach  s.  Aubach  u.  Eubach. 
Vbelacker.  Konrad  1267,  234. 

üda  ( Vda)  v.  Weinheim. 

Udenborn  ssö.  Fritzlar  (Vdenbumen, 
-bornen)  342. — Konrad  v.  —  bürger  zu 
Fritzlar  u.  gattin  Adelheid  1290,  512. 

VdenhuBen  s.  Odenhausen. 

Udo  (Vdo)  Bcheffe  zu  Wetzlar  1279—1285, 
368.  399.  410.  440.  448. 

üdorf  8.  Eudorf. 

Uebelwurm  zu  Fritzlar  (Malus  Vermis, 
Vuilworm).  Konrad  1243,  72.  Heinrich 
1219,  6. 

Uelmen  in  d.  Eifel  wnw.  Cochem  (Vlmena) . 
Konrad  v.  —  1276,  322. 

Vffemia  s.  Eufemia. 

Vffenbach  s.  Offenbach. 

Uffhausen  nnö.  Fulda  (Vfhusen).  Hein- 
rich v.  —  (1^32),  28  XIX. 

Ufleiden  s.  Ofleiden. 

Ulfa  Oberhessen  sw.  Schotten  (Olpho, 
Holephe).  v.  U. :  Konrad  ritter  1291, 
533.  Ountram  1250,  99. 

Vlmena  s.  Uelmen. 

Ulrich  (VI-,  Olricus)  v.  Amsburg.  — 
Bock  ritter.  —  Kalb.  —  v.  Knöringen. 
—  V.  Kranichborn  burgmann  zu  Weis- 
sensee.  —  v.  DüUstedt.  —  v.  Dum 
deutscho.-priester.  —  v.  Ellnhausen.  — 
V.  Grünstadt.  —  v.  Merlan.  —  herr  v. 
Münzenberg.  —  bischof  v.  Passau  1221, 
11.  —  Ruspeler.  —  v.  Seelheim; 
deutscho.-bruder  zu  Marburg.  —  dom- 
cantoru.  scholast.  zuStrassburg  1237, 
57. 

Vmmesiohe.  Heinrich  ritter  1266,  225. 

Ungarn  (Vngaria)  158. 

Ungefug  zu  Gelnhausen  (Ineptus).  An- 
selm  scheffe  (1259)— 1264,  159.  200. 
Friedrich  1264—1276,  200.  325. 

Unruh  (Vnrfiwe,  Inquies,  Vnrowe,  -ruwe) . 
Bruno  ritter  zu  Weissensee  1274 — 1293, 
301.  405.  574.  Konrad  1248,  85. 

Unshansen  NiederhoBsen  nnw.  Homberg 
(Vnshusin)  576. 

Unstrut  nebenfl.  der  Saale  (Ünstrot)  392. 

Unterrosphe  s.  Rosphe. 

Vdorf  B.  Eudorf. 
Unstrot  s.  Unstrut. 

Vthenhusen  s.  Odenhausen. 

Urban  IV.  papst  1262,  185. 

Vrbs  Uetus  s.  Orvieto. 

Vrefe  s.  Auroff. 

Urf,  Nieder-,  ssw.  Fritzlar  (Vrpha,  Oyr-, 
Vrphe,  Vrfe,  Or-,  Hure-phe).  v.  U. : 
Beatrix  1281,  388.  Konrad  1220,  9. 
Konrad  1291,  533.  Kunigunde  1291, 
533.  Heinrich  1220,  9.  Heinrich  1281— 


568 


Vrtlibas  —  Warbarg. 


1291,388.457.518.522.533.  Heinrich 
ritter  1290—1292,  518.  622.  533.  542. 
Jutta  1291—1292,  533.  542.  Ladwig 
canon.  zu  Fritzlar  1290—1292,506.510. 
513.  538.  542.  546. 

VrtlibuB  B  Ori;!ieb. 

Uschlag  onO.  Cassel  (Vzlaht,  Yslathe, 
-lach,  -layth,  -lacht,  Hnslat).  Konrad 
V.  —  ritter  1285—1291,  451.  456.  509. 
510.  523.  531. 

Ufllar  nw.  Göttingen  (Vslaria).  Hermann 
ritter  11.  Hedwig  v.  —  (1220—1240),  8. 

Vtenhusen  s.  Odenhausen  u.  Ottenhausen. 

Vtergassen.  Dietrich  bauer  zu  Hesse  1292, 
546. 

Uttershaosen  so.  Fritzlar  (Vthers-,  Vters- 
hnsen)  497.  —  v.  ü. :  Eberhard  u.  Hein- 
rich 1220.  9.  Hugo  1219,  5.  6.  7.  Wer- 
ner 1219—1220,  6.  7.  9. 

Vuilworm  s.  Uebelwurm. 

Vzlaht  s.  Uschlag. 

Y  siehe  P, 
W. 

W.  graf  V.  Nassau.  —  decan  v.  st.  Guido 
zu  Speyer  1232,  27.  —  dompropst  zu 
Worms  s.  Walram. 

Wabern  osO.  Fritzlar  (Waberen),  vogt- 
gut 510. 

Wachenheim  w.  Worms  (Wachenhem). 
Dizo  V.  —  ritter  1271,  265. 

Wachmodus  (Johanniter  zu  Weissensee) 
1272,  275. 

Wackermnl  (Wackermule,  -m&l,  Wacher- 
mul).  Wittekind  ritter  1290—1294,  509. 
513.523.  531.  533.  577.  685. 

Wächterode  flur  nnw.  Marburg  bei  Wehr- 

da  (Wehthe-,  Wettherrode)  221.  329. 
Wagenbach  wol  wüstung  Niederhessen 

oder  Waldeck.    Dietrich  v.  —  ritter 

1290,  510. 
Wahlen  Oberhessen  n.  Kirtorf  (Walhen). 

Gerlach  v.  —  (bürger  zu  AmOneburg) 

1276,  327. 
Waldanbach  s.  Aubach. 
Waldcappel  s.  Cappel. 
Waldebrun  bischof  v.  Aveilino  1289— 

1297,  501.  620. 
Waldeck  nnw.  Wildungen  (Waldecken). 

Albert  v.  —  bürger  zu  Fritzlar  1291, 

532. 
Waidenburg  a.  d.  Mulde  nnO.  Zwickau 

(Waldenberch).    Heinrich  v.  —  1280, 

372. 
Waldensteyn  s.  Wallenstein. 
Walderdort  s.  Wallendorf. 
Waldmannshausen   n.    Hadamar    (Walt- 

manshusen).  Ludwig  v.  —  1285,  453. 
Waldolferode  s.  Wölfterode. 
Waldoluerode  s.  Wolfterode. 


Waldschmidt  zu  Wetzlar  (Waltsmit) .  Ger- 
hard gen.  Bischof  1288,  489.  Heinrich 
1282-1288,  399.  489. 

Walehusen  s.  Wallhausen. 

Walgem,  Ober-,  ssw.  Marburg  (superior 
Walgeren,  Walgren,  -gern,  -gere)  334. 
495.  —  kirche  u.  patronatsrecht  153. 
214.  286.  287.  618.  619.  633.  634.  639. 
—  pfarrer :  Arnold  deutsche. -priester 
zu  Marbi^.  Konrad.  Ernst. 

Walhen  s.  Wahlen. 

Walldürn  s.  Dürn. 

Wallendorf  ssw.  Herbom  (Walderdorf) 
530. 

Wallenstein  Niederhessen  so.  Homberg 
(Waldensteyn,  -stein,  -sten).  v.  W. : 
Adelheid  nonne  zu  Weissenstein  1285, 
451.  Albertgraf  1226,  15.  Albert  graf 
1275,  318.  Konrad  ritter  1289—1290, 
504.510.515.  Elisabeth  1289, 504.  Her- 
mann, auch  y.  Wolfershausen  (s.  d.) 
1289—1290,  504.  515. 

Wallhausen  wsw.  Sangerhausen  (Wale-, 
Walhusen).  Eckbert  v.  —  1276,  328.  — 
deutsches  haus  551 .  comthur :  Gottfried. 

Walpert  v.  Gemünden. 

Walpurgis  (Vol-,  Wolpurgis)  Engelberti 
bürgerin  zu  Fritzlar. 

W(alram)  graf  v.  Nassau.  —  dompropst 
zu  Worms  1251,  107. 

Walsdorf  rgbz.  Wiesbaden  n.  Idstein 
(Walsdorph)  19. 

Walthelm  priester  zu  Fritzlar  1275—1287, 
309.  478.  —  scheflFe  zu  Fritzlar  1277, 
343.  —  Milnzer  bürger  zu  Fritzlar. 

Walther  (Waltherus,  Wal-,  Wolterus) 
1251,  106.  —  juratus  zu  Beltershausen 
1252,112.  —  kaplan  der  herzogin  So- 
phie V.  Brabant  1248—1273,  87.  216— 
219.  273.  296.  —  v.  Cronberg.  —  v. 
Tennstedt.  —  v.  Thine  schultheiss  zu 
Marburg.  —  v.  Eschborn.  —  v.  Var- 

Sila.  —  V.  Frankenhausen  ritter.  —  v. 
late  pfarrer  zu  Bischheim.  —  schmied 
V.  Grünberg.  —  v.  Lotheim.  —  v.  Naun- 
heim.  — v.  Nordeck ;  ritter u.  deutscho.- 
bruder  zu  Marburg.  —  Schlaun  ritter, 
burgmann  zu  Giessen.  —  v.  Sebirstat 
deutsche. -bruder  zu  Marburg.  —  Store 
V.  Schwarzenbom  höriger.  —  pfarrer, 
dann  canon.  zu  Wetzlar  1272—1298, 
279.  285.  288.  303.  360.  370.  382.  429. 
440.  441.  463.  465.  470.  477.  489.  530. 
566.  569.  579.  604.  640.  —  Wiseguckel 
scheffe  zu  Gudensberg.  —  Wursteben- 
del scheffe  zu  Marburg. 

Waltmanshusen  s.  Waldmannshausen. 

Wammeseier.  Wiegand  1 288,  495.     . 

Wangenheim  nw.  Gotha  (Wangehem, 
-heim).  Ludwig v.  —  1207—1233, 1. 37. 

Wanko.  Günther  1251,  106. 

Waraha  s.  Wohra. 

Warburg  a.  d.  Diemel  ssQ.  Paderborn 


Warenrode  —  Weissenbach. 


569 


(Warberg,  Wartberg).  Arnold  v.  — 
deutscho.-priester  zu  Marburg  1287, 
483.  — dominikanerkloster  600.  mönch : 
y.  Amelunxen. 

Warenrode  wol  wOstung  in  Niederhessen. 
Werner  v.  —  1220,  9. 

Warila  s.  Vargula. 

Warmanshausen  wttstung  Oberhessen  0. 
Laubach  oder  wnw.  Battenberg  (War- 
manshusin).  Eonrad  u.  Hedwig  y.  — 
(1232),  28  XXIV. 

Warmatia  s.  Worms. 

Warmiensis  s.  Ermland. 

Warraund  hospitalar  zu  Fulda  1233,  37. 

—  y.  Wemswig. 
Wamerus  s.  Werner. 
Warperch  s.  Wartburg. 
Wartberg  s.  Warburg  u.  Wartburg. 
Wartburg  bürg  bei  Eisenach  (Warperch, 

Wartberg,  -berc)  97.  116.  599.  —  Lud- 
wig grafy.  —  1225,  13. 

Wasmud  der  Meide  scheffe  zu  Homberg. 

Wasmudi,  Wastmodi.  Konrad  scheffe  zu 
Fritzlar  1277—1286,  343.  439.  456. 

Wasmudshube  zu  Grossseelheim  (mansus 
Wasmodi,  Wahsmudi)  433.  461. 

Watzendorf  wol  wUstung  Oberhessen 
kreis  Eirchhain  (Wazzindorfj  245. 

Watzenrode  wüstung  Oberhessen  nnO. 
Eirtorf  zwischen  Wahlen  u.  Bemsburg 
(Watzen-,  Wazenrode)  151.  164. 

Webach  s.  Wegebach. 

Weberstedt  w.  Langensalza  (Webirstete) . 
Heinrich  y.  —  decan  y.  st.  Seyerus  zu 
Erfurt  1333,  567. 

Wechselburg  s.  Schulen. 

Wecil  s.  Wetzel. 

Weckesheim  onö.  Friedberg  (Wekens- 
heim)  252. 

Weczflar  s.  Wetzlar. 

Wedegenstein  s.  Wittgenstein. 

Wederoldus  s.  Widerold. 

Wedrebiensis  s.  Wetterau. 

Weiinbach  s.  Weifenbacb. 

Wegebach  wttstung  Oberhessen  nnw.  Zie- 
genhain (Webach) .  grafen  y .  —  s.  Zie- 
genhain. 

Wehrda  nnw.  Marburg  (Werde,  -the, 
Wherde,  Werden)  28  XXXIII.  221.  445. 

—  y.  W. :  Elisabeth  yermäblte  y.  Bu- 
seck, Hedwig,  Hedwig,  Lupoid  1297, 
625.  Herbord  1277,  329.  Ludwig  1267, 
231.  Nodung  1266,  221.  329.  —  kirche 
u.  patronatsrecht  97.  431.  —  mtthle 
646.  —  Pfarrer:  (1232),  28  XVIL 
XXXin.  Heinrich.  Wiegand. 

Wehren  Niederhessen  nnö.  Fritzlar  (Wer- 
hene,  Werben,  Werne,  Weren,  Wirhene) 
271.  272.  273.  306.  307.  341.  382.  422. 

—  y.  W. :  Bertradis,  Dietrich  edelkn., 
Gisela  1290,  509.  Eonrad  ritter  1267— 
1275,  235.  309.  Johann  ritter  1290— 
1291,  509.  523.—  hWger:  Albert. 


Wehrshausen  w.  Marburg  (Wershusen) 
128.  — y.  W. :  Adelheidu.  H.  1264,  202. 
Ludwig  1260,  166. 

Wehtherode  s.  Wächterode. 

Weiboldshausen  sw.  Marburg  (Wipaldes- 
husen).   Zabelo  y.  —  ritter  1272,  286. 

Weida  osö.  Weimar  (Wida).  Heinrich 
yogt  y.  —  1295,  599. 

Weidelbach  n.  Dillenburg  (Widelbach). 
Johann  y.  —  1281,  386. 

Weidenhain  wttstung  Oberhessen  ssO. 
Frankenberg_bei  Kosenthai  (Widen- 
hain,  -hein,  Widinhagin)  203.  204.  234. 

Weidenhausen  yorstadt  y.  Marburg  (Wi- 
denhusen,  Wiedenhusin,  Wydennusen) 
435.  646.  —  Heinrich  y.  —  1277,  332. 

Weiderichshausen  wüstung  nnö.  Marburg 
bei  Schönstadt  (Widerkusin,  Witir-, 
Wityrchusen)  264.  541.— hörige:  Adel- 
heid, Eonrad,  Hartmut,  Heinrich, 
Mechthild  1271.  264. 

Weiershausen  wsw.  Marburg  (Wigers- 
h^sen)  445. 

Weifenbach  Oberhessen  nnw.  Biedenkopf 
(Wefinbach).  Eonrad  y.  —  1294,  576. 

Weilburg  a.  d.  Lahn  sw.  Wetzlar  (Wile- 
burch,  Vilberg,  Wilibfirg,  Wile-,  Wyle- 
burg)  128.  139.  —  y.  W.:  Heyliwarc. 
Peter  ritter  1231—1264,  21.  128.  202.  — 

Sfarrer :  Dietrich.  —  Walpurgisstift  128. 
ecan:  Heinrich,  propst:  B(urkard). 
scholast. :  Giselbert.  —  wirth :  Eyipwin. 

Weilmünster  so.  Weilburg  (Wylemun- 
stere) .  Berenger  y.  —  bürger  zu  Wetz- 
lar f  1295,  604. 

Weimar  a.  d.  Um  (Wimar,  Wimaria). 
y.  W.:  Berthold  1274,  301.  Th.  bttrger 
zu  Erfurt  1293,570.  571. 

Weimar,  Ober-,  ssw.  Marburg  (Wimere, 
Wymare,-mere)381.  520.  526.  — y.W.: 
Hermann  geistlicher ,  Stephania ,  Wie- 
gand 1290,  507.  —  Pfarrkirche  16. 

Weinheim  Rheinhessen  wsw.  Alzey  (Win-, 
Wienheim).  v.W.:  üda  1293,  555.  Wer- 
ner ritter  1280— 1293,  376.  555. 

Weinmarsdorpf  s.  Willemansdorf. 

Weisel,  Nieder-,  Oberhessen  ssö.  Butz- 
bach (Wyszele).  Jobannitercommende 
621.  comthur:  y.  Bellersheim.  prior: 
Baschard. 

Weisheim,  Hangen-,  Rheinhessen  so. 
Alzey  ( Wiszen) .  Johanniter  648. 

Weiss  (Albus).  Eonrad  1220,  9.  Ditmar 
1251,  103.  Heinrich  1207—1220,  1.  9. 
Heinrich  1220,  9.  —  zu  Amöneburg: 
Eonrad  +  1273,  292.  421.  Eunigunde 
1273,  292.  Heinrich  Cahelhard  1273— 
1283,  292.  404.  421.  Hermann  scheffe 
1273—1283,292.  331.  332.  336.  389. 
421.  Johann  1273  —  1282,  292.  404.  — 
zu  Gelnhausen :  Heinrich  1263,  196. 

Weissenbach  Niederhessen  ö.  Grossalme- 
rode   (Wizen-,   Wizzen-,    Wizinbach) 


570 


Weisseosee  —  Wetfe. 


175.  176.  iuferior  Villa  575.  —  Berthold 
V.  —  1273,  294. 
Weissensee  n.  Erfurt  (Wicen-,  Wizen-, 
Wiszen-,  Wiszin-,  Wizsin-,  Wiezense) 
1  J.  46.  85.  275.  291.  556.  —Wilhelm 
V.  —  1269,  24S.  —  landgräfl.  amtmann : 
Guntram.  —  benannte :  Friedrich  Saxo 
1287,  467.   Heinrich  Schreiber  1234,  45. 

—  (bUrger)meister  1248,  85.  —  burg- 
inannen:  v.  AroldeBhausen.  v.  Elranich- 
bom.  Hagke.  Hezbolt  v.  Schönstedt. 
v.Ottenhausen.  v.  Sömmerda.  v.  Som- 
mern. Unruh. — geldwährung  580.  581. 

—  Johanniter  104.  brüder  (wol  zuW.): 
Gerhard,  v.  Heldrungen.  Wachmod. 
comthur  282.  301.  —  pfarrer  1248,  85. 

—  preco :  Ditmar.  —  scheffen :  v.  Tal- 
heim. V.  GünBtedt.  Milnzer.  —  der  obere 
u.  untere  see  46.  —  stadtsiegel  405. 

Weissenstein ,  jetzt  Wilhelmshühe ,  w. 
Cassel,  August. -kloster  (Wizzeusteyn, 
Wizensten,  -stein,  Wizzenstein)  451. 
452.  462.  480.  —  nonnen:  v.  Cassel. 
V.  Ditmold.  y.  Sandershausen.  v.  Wal- 
lenstein. V.  Zwehren.  —  prior  in :  Kuni- 
gunde.  —  propst :  Johann. 

Weitershain  Oberhessen  n.  Grünberg 
(Widrades-,  Wideradeshagen,  Widertz- 
hayn)  241.  246. 

Weitershausen  w.  Marburg  (Witers-, 
Witerhusen)  445.  —  Heinrich  ritter  u. 
Hermann  Kalb  v.  —  1260,  166. 

Weitflaria  s.  Wetzlar. 

Wekensheim  s.  Weckesheim. 

Wellen  Waldeck  nö.  Wildungen.  (Wel- 
dene)  497.  510.  545. 

Welssperg  s.  Felsberg. 

Welter  pmrrer  zu  Nassau  1277,  340. 

Wendehausen  rgbz.  Erfurt  wsw.  Mtthl- 
hausen  (Wendehusen).  Hermann  v.  — 
1297,  632. 

Wenemannesdorph  s.  Willemansdorf. 

Wenigensömmern  s.  Sommern. 

Werberg  s.  Wirberg. 

Werda  s.  Kaiserswerth. 

Werde  s.  Wehrda. 

Werdorf  nw.  Wetzlar  (Wertorf).  Inge- 
brand V.  —  1277,  330. 

Wereberc  s.  Wirberg. 

Werflo  Wüstung  Oberhessen  sw.  bei  Kirch- 
hain 45.  55.  75.  626. 

Werhene  s.  Wehren. 

Werkel  nö.  Fritzlar  (Werkele)  595. 

Werne  s.  Wehren. 

Werner  (Wernhe-,  Werne-,  Werinhe-, 
Warne-,  Warnherus)  bauer  (1280),  371. 

—  ritter  (1232),  28XXn.  —  Schreiber 
1263,  196.  —  V.  Aslar.  —  v.  Battenberg 
deutscho.- comthur  zu  Marburg.  —  v. 
Bellersheim  ritter.  —  v.  Besse  ritter.  — 
scheffe  zu  Biedenkopf  1275,315.  — graf 
V.  Bilstein.  —  pfarrer  zu  Bilzingsleben 
1255,  133.  —  V.  Bischofshausen  ritter. 


—  V.  Bischofshausen  gen.  v.  Wester- 
burg  ritter.  —  v.  Bockenheim  ritter. 

—  V.  Bolanden.  —  höriger  zu  Thalheim 
(1230-1231),  19.  —  Dichtere  v,  Belters- 
hausen.  —  Distele.  —  v.  Treysa  bUrger 
zu  Fritzlar.  —  v.  Eisbach.  —  v.  Falken- 
stein. —  V.  Vippach.  —  V.  Flörsheim 
edelkn.  —  de  Foro  scheffe  zu  Cassel. 

—  bttrgermeister  zu  Frankenberg  1281 , 
394.  —  Friling  bürger  zu  Frankenberg. 

—  zu  Fritzlar  1287,  478.  —  v.  Geismar 
scheffe  zu  Cassel.  —  v.  Gershausen 
ritter.  —  Groppo  v.  Bellersheim  ritter. 

—  V.  Gndenburg.  —  pfarrer  zu  Gtin- 
stedt  1289,  499.  —  magister,  geistlicher 
zu  Halberstadt  1283,  417.  —  abt  zu 
Hasungen  1274,  307.  —  y.  Hattenrod 
ritter.  —  V.  Heskem.  —  v.  Hirzenhain. 

—  V.  Langsdorf.  —  graf  v.  Lauterberg 
deutscho. -comthur  zu  Marburs^.  —  v. 
Linden.  —  unter  der  Linden  scheffe  zu 
Amöneburg.  —  v.  Löwensteid.  —  v. 
Löwenstein  gen.  v.  Schweinsberg  ritter. 

—  V.  Lohra  ritter.  —  Lugelin  burgmann 
zu  Felsberg.  —  Lukardis  zu  Ltttzel- 
linden.  —  erzbischof  v.  Mainz  1260— 
1283,  163.  168.  185.  222.  223.  225.  244. 
261.  403.  426.  —  ZU  Marburg  1291,535. 

—  deutscho. -bruder  zu  Marburg  1257, 
149.  —  Matz.  — y.  Reichenbach ;  canon. 
zu  Fritzlar.  —  y.  Bockenhausen.  —  v. 
Rustenberg  canon.  zu  Fritzlar.  —  y. 
Schaumburg  abt  zu  Hersfeld. — Schetzel 
scheffe  zu  Amöneburg.  —  Schäbel  ritter. 

—  V.  Seibold  bUrger  zu  Gelnhausen.  — 
Snowe. —  y.  Uttershausen.  —  y.  Waren- 
rode.  —  y.  Weinheim  ritter.  —  bürger 
zu  Wetzlar  1287, 470. —Winter  y.  Alzey 
ritter.  —  y.  Zusehen  edelkn. 

Wemes^vich  s.  Wemswig. 

Wemhard  bischof  y.  Passau  1287,  472. 

Wernherus  s.  Werner. 

Wemswig  Niederhessen  sw.  Homberg 
(Wernes-,  Werswich,  Wemeswic). 
y.  W.:  Albert  1220,  9.  Konrad  1272, 
273.  Johann  edelkn.  1272,  270.  War- 
mund 1220,  9. 

Wersdorph  s.  Wörsdorf. 

Wershusen  s.  Wehrshausen. 

Werswich  s.  Wemswig. 

Werthe  s.  Wehrda. 

Wertheim  am  Main  w.  WÜrzburg.  grafen 
y.  — :  Kunigunde  u.  Poppo  1261,  181. 

—  Heinrich  u.  Ortwin  Schrenke  zu  — 
1261,  181. 

Wertorf  s.  Werdorf. 

Westerburg  rgbz.  Wiesbaden  nnw.  Hada- 

mar  (Westerburc,  -bürg).  —  v.W.  s.  y. 

Löwenstein. 
Westfalen  (Westfalia) .  marschall :  Eren- 

fried. 
Wetere  s.  Wetter. 
Wetfe  8.  Wetz. 


Wetflaria  —  Widerold. 


57« 


Wetflaria  s.  Wetzlar. 

Wetter  nnw.  Marburg  (Wettere,  Wetthere, 
Wetere,  Wittere)  401.  —  v.  W.:  Gott- 
fried canon.  zu  Fritzlar  1275—1282, 
317.  333.  341.  343.  364.  365.  407.  Her- 
bord 1282,  401.  —  äbtissin  u.  convent 
401.--stadtr-  u.  Stiftssiegel  401.—  Vgl. 
Wotere. 

Wetter,  Nieder-,  nnw.  Marburg  (Nide- 
renwettere ,  -werthere ,  Niderwetthere) 
110.  —V.  N.:  Gottfried  1266,  224.  Her- 
mann 1282,  401. 

Wetterau.   denarii  Wedrebienses  627. 

Wettherrode  s.  Wächterode. 

Wetz,  Ober-,  s.  Wetzlar  (Wetfe,  superior 

Wetzfe)  360.  399.— patronatsrecht640. 

— pfarrer:  v.Kalsmunt.  y.  Garbenheim. 

Wetzel  (Wecil,  -tzelin,  -zzlo,  -zzelo, 
-zelo)  höriger  1261,  175.  —  scheflFe  zu 
Alsfeld  1263,  198.  —  v.  Garbenheim 
ritter,  burgmann  auf  Ealsmunt.  — 
scheffe  zu  Limburg  1*266,  220. 

Wetzelsrode  wüstung  Niederhessen  bei 
Lichtenau  (Wezzelsroith,  -roth)  7.  9. 

Wetzfe  s.  Wetz. 

Wetzlar  (Wet-,  Weit-,  Witflaria,  Wecz- 
flar)  94.  134.  139.  190.  197.  199.  276. 
279.  285.  288.  360.  382.  399.  440.  444. 
448.  465.  469.  476.  486.  488.  489.  530. 
569.  579.  621.  622.  —  benannte:  Eber- 
hard deutscho.-bruder  zu  Marburg  1280, 
382.  Gobelo  deutscho.-trappier  zu  Mar- 
burg 1291—1297,  526.  535.  604.  625. 
626.  Gottfried  deutscho.-bruder  zu 
Marburg  1288,  495.  Johann  deutscho.- 
priester  zu  Wetzlar  1280—1291,  382. 
483.  526.  Mechthild  (1232),  28IV.  V. 
Meingot  (1232),  287.  Petrissa  (1232), 
28  IV.  XXIII.  Richolf  deutscho. -prior 
zu  Marburg  1287—1292,  483.  535.  544. 
—  bom  (fons)  263.  —  bürg  621.  —  bür- 
gern.  scheffen:  94.  465.  488.  569.  604. 
622.  629.  y.  Allendorf.  y.  Bechlingen. 
Bemo.  Bischof.  Blide.  y.  Bracht.  Bru- 
derman.  Kalore  metzger.  y.  Katzen- 
furth.  Knotte.  y.  KOlschhausen.  Kon- 
rad metzger.  Grawe.  Cruso.  Ditter. 
y.  Driedorf.  Eberhard.  Eckard  der 
krämer.  y.  Frankeubach.  Fromelin. 
Gamkoufer.  Gerbert.  Gerberti.  Gnip. 
y.  Gk)tzelshausen.  Hegere.  Hermann 
diener  Bemo's.  Hiltwin.  y.  Hömsheim. 
y.  Holzheim.  Holzschuher.  Houeman. 
Lye.  Ludwig  gewesener  schultheiss. 
Ludwig  der  sattier.  Luprand.  Mangold, 
y.  Mühlheim.  y.  Münchhausen.  y.  Mttn- 
zenberg.  Mttnzer.  y.Nauborn.  Osse.  Pis- 
catoHRufus.  Regel.  Reye.  Rote.  Schel- 
lenber^er.  Schereren.  Schurweder.  Se- 
lig. Side.  Smitdichin.  Streckericmo. 
Striuelre.  Udo.  Waldschmidt.  y.Weil- 
mttnster.  Werner.  —  Koramarkt  (forum 
frumenti)  454.  —  deutsches  haus  u.  ka- 


peile 475.  566.  comthur:  569.  Gottfried. 

—  Eisenmarkt  (forum  ferri)  569.  629.  — 
erzpriester  561.  640.  —  yögte:  305.  y» 
Garbenheim.  Gerbert,  «magister  Hein- 
rich. —  Franciskaner.  gardian :  Philipp. 

—  häuser:  Reye  465.  621.  629.  Stern 
(Stella)  569.  —  hospital  569.  —  land- 
capitel  640.  —  landdechant  453.  — 
Marienstift  541.  569.  canon.:  y.  Berg- 
hausen, y.  Dalheim.  y.  Dernbach.  ma- 
gister  Thomas,  y.  Linden.  Orto.  Ri- 
cholfi.  Walther,  frllher  pfarrer.  cantor-. 
Milchling.  kirche  490.  621.  custoden: 
y.  Bicken.  Konrad.  Heinrich,  decane : 
569.  y.  d.  Krähen.  Giselbert.  Johann. 
Wiegand.  yicar:  Anselm.  scholast. : 
Dietrich,  magister  Rudolf.  Siegel  190. 
227.  288.  569.  —  mass  430.  440.  448. 

476.  569.  —  münzhaus  410.  —  pfarrer: 
561.638.  Dietrich.  Hermann.  Walther. 

—  richter  94.  303.  465.  488.  569.  604. 
622.  629.  —  schultheissen :  Ludwig. 
Streckeriemo.  —  unter  den  Schuppen 
(sub  thuguriis)  410.  4*54.  —  stadtsiegel 
94.  129.  134.  197.  199.  201.  220.  227. 
238.  263.  267.  284.  288.  303.  312.  313. 
330.  349.  350.  360.  368.  370.  399.  410. 
430.  440.  441.   448.  454.  465.  470.  476. 

477.  486.  488.  530.  560.  621.  629.  638. 

—  Walpurgiskapelle  195.  —  Wetfer- 
gazze  604. 

Wezelo  s.  Wetzel. 

Wezzelsroith  s.  Wetzelsrode. 

Wezzlo  s.  Wetzel. 

Wherde  s.  Wehrda. 

Wi.  y.  Rossdorf. 

Wibel.  Konrad  scheffe  zu  Treysa  1278— 
1283,  351.  422. 

Wicenhusen  s.  Witzenhausen. 

Wicense  s.  Weissensee. 

Wichard  zu  Fritzlar  1219,  6. 

Wichartisdorf  s.  Wickersdorf. 

Wichdorf  Niederhessen  nw.  Gudensbcrg 
(Wichtorph,  Wychdorf).  y.  W. :  Her- 
bert 1292,  540.  Reinher  ritter  1275,  317. 

Wicherus  s.  Wigger. 

Wickersdorf  Wüstung  Oberhessen  s.  Fran- 
kenberg (Wichartisdorf ,  Wighardes- 
dorp).  Volpert  y.  —  edelkn.  1264,  205. 
208. 

Wida  s.  Weida. 

Widecho  s.  Wittich. 

Widekindus  s.  Wittekind. 

Widekinstein  s.  Wittgenstein. 

Widelbach  s.  Weidelbach. 

Widenhain  s.  Weidenhain. 

Widenhusen  s.  Weidenhausen. 

Widerewe.  Johann  u.  Johann  1291,  534. 

Widerknsin  s.  Weiderichshausen. 

Widerold  (We-,  Wi-,  Wiederoldus)  1219, 
6.  —  y.  Anzefahr.  —  Hobeherr.  —  y. 
Lohnt.  —  y.  Marburg  ritter.  —  pfarrer 
zu  Marburg  (yor  1235],  49.  —  y.  Michel- 


572 


Widrad  —  Willemansdorf. 


bach  gen.  v.  Nordeck  ritter.  —  v.  Nor- 
deck. —  V.  Bengshaosen.  —  pfarrer  zu 

.  Seelheim  1290  (1293?),  516.  —  v.  Wol- 
fershausen  canon.  zu  Fritzlar. 

Widrad  (Witra-,  Widera-,  Widradus) 
Knatz  zu  Beltershausen.  —  v.  Ebsdorf. 

—  metzger  zu  Marburg  1274,  308.  — 
Rösche.  —  V.  SichertsnauBen  höriger. 

Widradeshagen  s.  Weitershain. 

Wiedenhusin  s.  Weidenhausen. 

Wiederoldus  s.  Widerold. 

Wiegand  (Wi^andus,  Wigilo,  Vi-,  Wy- 
gandus,  Wigelo)  cellerar  scheffe  zu 
Alsfeld  1272—1278,  277.  278.  302.  346. 
352.  —  Baschard  Johannitcrprior  zu 
Weisel.  —  Battenfelder.  —  v.  Bauer- 
bach ritter.  —  v.  Betzlesdorf.  —  Bru- 
ning  scheffe  zu  Marburg.  —  bauer  zu 
Bruningsberg  1298,  638.  —  Cellerarius 
scheffe  zu  Homberg.  —  Kylian  zu  Hers- 
feld. —  V.  Kirchhain  zu  Fritzlar.  — 
Ditter  scheffe  zu  Wetzlar.  —  v.  Dor- 
heim.  —  v.  Treysa.  —  schultheiss  zu 
Treysa  u.  gattin  Gertrud  1287,  481.  — 
V.  Elbsdorf.  — Voszagel  scheffe  zu  Hom- 
berg. —  Fraz  V.  Ziegenhain  ritter.  — 
Frihng  bUrger  zu  Frankenberg.  —  v. 
Fronhausen.  —  Gans  mönch  zu  Haina. 

—  V.  Giflitz  geistlicher  (zu  Fritzlar) .  — 
y.  Gilsa.  —  v.  Gotzelshausen  scheffe 
zu  Wetzlar.  —  v.  Grünberg.  —  abt  zu 
Haina  1227,  16.  —  v.  Helletol  geist- 
licher zu  Fritzlar.  —  v.  Heskem.  — 
Holzsadel  canon.  zu  Fritzlar.  —  v.  Lei- 
derstädt  scheffe  zu  Amöneburg.  —  unter 
der  Linden  scheffe  zu  Amöneburg.  — 
pfarrer  zu  Maar  1279,  362.  —  meister 
(zu  Marburg)  1295,  590  —  v.  Mölln 
ritter.  —  Münzer  scheffe  zu  Treysa.  — 
V.  Nidda  ritter.  —  v.  Radenhausen  rit- 
ter. —  Raustein  scheffe  zu  Amöneburg ; 
scheffe  zu  Marburg.  —  söhn  des  schul t- 
heissen  Richwin  zu  Alsfeld  1278—1279, 
355.  361.  —  schultheiss  zu  Ruttershau- 
sen  1256,  139.  —  Ruz  v.  Ehringshausen. 

—  Schinebein  scheffe  zu  Marburg.  — 
V.  Schrecksbach  edelkn. ;  ritter  u.  bürg- 
mann  zu  Alsfeld.  —  pfarrer  zu  Schröck, 
1250  kaplan  der  herzogin  Sophie  v.  Bra- 
bant,  seit  1252  deutscho.-priester  zu 
Marburg  1233-  1254,  37.  56.  68.  69.  70. 
75.  97.  IJO.  121.  —  propst  zu  Seibold 

•  1263  —  1264,  196.  200.  —  Stubenac 
canon.  zu  Fritzlar  u.  pfarrer  zu  Ben- 
tref.  —  Sweme.  —  Wammeseier.  — 
pfarrer  zu  Wehrda  +  1284,  431.  —  v. 
Weimar.  —  decan  zu  Wetzlar  1298, 
640.  —  Wiseguckel. 

Wiegendorf  onö.  Weimar  (Wiffhendorf)  14. 

Wiche  kreis  u.  nnw.  EckartsDerga  (Wie) 
574. 

Wielandestorf  s.  Wilnsdorf. 

Wienheim  s.  Weinheim. 


Wienzo.  Heinrich  1273,  294. 

Wieseck  nnö.  Giessen  (Wiseka) .  pfarrer : 
Heinrich. 

Wiesenbach'Oberhessen  wsw.  Biedenkopf 
(Wisentbach)  28  XXXVII.  —  Ditmar 
V.  —  scheffe  zu  Biedenkopf  1296,  606. 

Wiesenfeld  Oberhessen  ssw.  Frankenberg 
(Wisentveit,  -feit).  Johannitercom- 
thure :  Konrad.  Thomas. 

Wiezense  s.  Weisscnsee. 

Wigandus  s.  Wiegand. 

Wigelo  s.  Wiegand. 

Wigershf  sen  s.  Weiershausen. 

Wigger  (Wiche-,  Wikerus)  1251,106.— 
V.  Bortshausen.  —  Recke  zu  Belters- 
hausen. —  graf  V.  Ziegenhain  gen.  v. 
Reichenbach. 

Wighardesdorp  s.  Wickersdorf. 

Wighendorf  s.  Wiegendorf. 

Wiffilo  s.  Wiegand. 

WiKcrus  8.  Wigger. 

Wilde.  Siegfried  1295,  599. 

Wildefuer.  C.  deutscho.-bruder  zu  Flörs- 
heim 1293,  555. 

Wildenburg  rgbz.  Cublenz  a.  d.  Sieg  nnö. 
Altenkirchen  (Wildenberc,  Wildin-, 
Wildenbepg)  280.  —  v.  W. :  Elisabeth 
vermählte  gräfin  v.  Solms.  Grerhard 
1248—1272,  87.280.  Heinrich  1286, 461. 

Wildgraf  (comes  Agrestus)  1229.  17. 

Wildprechtrode  Sachs. -Meiningen  ssö. 
Salzungen  (Willobrahterode).  Berthold 
V.  —  1235,  51.  52. 

Wildungen  Waldeck  w.  Fritzlar  47.  — 
Bcrthold  v.  —  söhn  des  Dietrich  Gecns 
1291,  529. 

Wileburch  s.  Weilburp. 

Wilemannesdorf  s.  WiUemansdorf. 

Wylemunstere  s.  Weilmünster. 

Wilhard  zu  Anzefahr  1259,  160.  —  bauer 
zu  Seelheira  1296,  614 

Wilhelm  (Wille-,  Wilhelmus,  WillelmuB, 
Willemmus,  Wul-,  Gwilhelmus,  Guillel- 
mus)  v.Besse.  — bischof  v.  Cagli  1289, 
5Q1 .  —  Knotte  zu  Wetzlar.  —  deutscher 
könig  1248— 1 252, 91.111. 200.  —Schrei- 
ber des  landgrafen  v.  Thüringen  1295, 
599.  —  bischof  V.  Tiberias  1283,  409. 
—  pfalzgraf  v.  Tübingen.  —  magister, 
canon.  u.  vicepropst  zu  Fritzlar  1245, 
78.  —  v.  Gudenburg.  —  v.  Homberg 
scheffe  zu  Fritzlar.  —  decan  v.  st.  Vic- 
tor vor  Mainz  121 1,  3.  —  Osse  btirger 
zu  Wetzlar.  —  canon.  zu  Schiffenberg 
1287,  468.  —  V.  Weissensee. 

Wilikowe  s.  Wölkau. 

Willandisdorf  s.  Wilnsdorf. 

Willebrahterode  s.  Wildprechtrode. 

Willehelmus  s.  Wilhelm. 

Willekin  deutscho.-bruder  zu  Marburg 
1287,  483. 

Willelmestorf  s.  Wilnsdorf. 

Willemansdorf  wüstung  n.  Marburg  (Wi- 


WUlerahausen  —  Witzleben. 


573 


lemannes-,  Winemarsdorf,  -torf,  Wil- 
mansdorf,  Weinmarsdorpf,  Wineman- 
nisdorf,  Wilmansdorff,  Wineinans-, 
Winemarisdorf,  Wenemannesdorph, 
Winemanstorph ,  Wilmannesdorf)  84. 
144.  145.  149.  151.  164.  177.  191.  470. 

Willershäusen  8w.  Marburg  (Wilrizhusin) . 
Heinrich  v.  —  (1232),  28 XXV. 

Willersieben  nw.  Budoistadt  (Wilriches- 
leiben) .  Günther  v.  —  deutsoho.-brader 
1234,  45. 

Willestete  8.  Willstedt. 

Willicho  Rufus  v.  Flörsheim  ritter. 

Willingshausen  Oberhessen  ssw.  Ziegen- 
hain (Willingishusen,  -geshusen,  Vi- 
lingheshusen).  v.  W.  s.  Schwerzel. 
mühle  297.  —  pfarrer  1»77,  338. 

Willstedt  Wüstung  onö.  Weissensee  (Wil- 
lestete) 45.  55.  104.  291.  301.  405.  556. 

Wilmansdorf  s.  Willemansdorf. 

Wilnsdorf  ssö.  Siegen  (Willandisdorf, 
Wielandes-, Wilielmes torf).  v.W. :  Kon- 
rad 1257,  146.  Hermann  ritter,  vogt  zu 
Siegen  1257--1264,  146.  190.201.  Her- 
mann 1257—1262,  146.  183.  Ingelhild 
1262,  190.  Mechthild  (geb.  v.  Bicken) 
1272,  279.   Philipp  1257,  146.  190. 

Wilrichesleiben  s.  Willersleben. 

Wilrizhusin  s.  Willershausen. 

Wilsberg  s.  Felsberg. 

Wimere  s.  Weimar. 

Winberg  beig  bei  Oberbesse  546. 

Winden  s.  Winnen. 

Winemarsdorf  s.  Willemansdorf. 

Winheim  s.  Weinheim. 

Winnen  ssö.  Marburg  bei  Allendorf  (Win- 
den, -de),  pfarrer:  1290,  511.  Konrad, 
früher  pfarrer  zu  Walgem. 

Winningen  bei  Aschersleben.  Heningv.  — 
Yogt  zu  Sangerhausen  1297,  632. 

Winrich  (-ricus)  deutscho. -comthur  zu 
Marburg  1236—1240,  56.  67. 

Winrisloiben  s.  Wundersleben. 

Winter  (Win-,  Wyntherus)  1251,  105.  — 
y.  CrUftel  edelkn. 

Winter  v.  Alzey  (Winthero).  Werner  rit- 
ter 1293,  555. 

Winterscheid  Oberhessen  wnw.  Treysa 
(Winterseit).  Bruno  v.  —  1256,  135. 

Wintherus  s.  Winter. 

Winze.  Johann  pfarrer  zu  Lichtenau 
1294,  575. 

Wipaldeshusen  s.  Weiboldshausen. 

Wipodo  1273,  293.  —  v.  Dirsrode  burg- 
mann zu  Alsfeld.  —  V.  Rauschenberg. 

Wirberg  onö.  Giessen,  August. -nonnen- 
kloster  (Werberg,   Wereberc)   63.  — 

Wpropst  (1232),  28. 
irceburg  s.  WUrzburg. 
Wirhene  s.  Wehren. 

Wiringshausen  wol  wUstunff  Niederhessen 
oder  Waldeck  (Wiringesnusen).  Bruno 
V.  —  ritter  1275,  318. 


Wirland  (Vir-,  Wironensis).  bischof: 
Dietrich. 

Wirstebendel  s.  WurstebendeL 

Wischstete  s  Fischstedt. 

Wiseguckel  (Wisegukel,  -guckelo,  Wyse- 
gfi^el).  Konrad  ritter  (vor  1235),  49. 
Kalb  burgmann  zu  GrUnberg  1277,  344. 
Hermann  u.  Wiegand  1281,  395. 

Wiseguckel  zu  Gudensberg  (Wizeguc- 
kel,  Wisegukel,  -guckel).  Heinzemann 
scheffe  1290—1292,  509.  515.  523.  548. 
Walther  scheffe  1290—1292,  509.  523. 
548. 

Wiseka  s.  Wieseck. 

Wisemar  s.  Wissmar. 

Wisentbach  s.  Wiesenbach. 

Wisentveit  s.  Wiesenfeld. 

Wyssenfeld.  Konrad  v.  —  Augustiner  zu 
Gotha  1293,  567. 

Wissmar  n.  Giessen  (Wisemar)  220. 

Wyszele  s.  Weisel. 

Wiszen  s.  Weisheim. 

Wiszense  s.  Weissensee. 

Witekindus  s.  Wittekind. 

Witershusen  s.  Weitershausen. 

Witflaria  s.  Wetzlar. 

Witgesteine  s.  Wittgenstein. 

Withelesberg  s.  Witteisberg. 

Witigenstein  s.  Wittgenstein. 

Witirchusen  s.  Weiderichshausen. 

Witkindus  s.  Wittekind. 

Witoldesfelden ,  Witoldisuelden  wUstung 
Oberhessen  bei  Kirtorf  151.  164. 

Witradus  s.  Widrad. 

Wittekind  (Wide-,  Wite-,  Witkindus, 
Widekjnftdus)  graf  v.  Battenberg.  — 
graf  V.  Bilstein.  —  v.  Falkenberg.  — 
V.  Holzheim.  —  herr  v.  Merenberg.  — 
herr  v.  Naumburg;  canon.  zu  Halber- 
stadt. —  söhn  erster  ehe  der  Hertha  v. 
Naumburg,  Vatersname?  1286,  456.  — 
Wackermul  ritter.  —  v.  Wittgenstein. 

Wittelsbergsö.  Marburg  (Wittils-,  Withe- 
les-,  Wittelesberg)  228.  240.  241.  — 
pfarrvicar:  Meingoz. 

Wittere  s.  Wetter. 

Wittgenstein  Westfalen  s.  Berleburg  bei 
Lasphe  (Witigenstein,  Witgesteine, 
Wedegen-,  Widekinstein) .  Wittekind 
V.  —  1275,  315.  Siegfried  graf  v.  — 
1248—1275,  87.  173.  280.  315. 

Wittich  (Widecho)  bischof  v.  Meissen 
1283—1287,  426.  436.  472. 

Witzelbach  r^bz.  Wiesbaden  nnö.  Monta- 
baur (Wizcillinbach).  Anselm  v.  —  rit- 
ter 1277,  340. 

Witzelinbechere.  Konrad  1285,  453. 

Witzenhausen  a.  d.  Werra  onö.  Cassel, 
dieses  ?  (Wiazen-,  Wizen-,  Wicenhusen). 
Heinrichv.— 1272— 1292,273.  531.  545. 

Witzleben  Seh warzb. -Sondershausen  Ö. 
Arnstadt  (Wizceleiben) .  Hermann  v.  — 
ritter  1269,  248. 


574 


Wiz«  —  Worstebendel. 


Wiza.  Konrad  v.  Friedensdorf  1259, 160. 

Wizceleiben  s.  Witzleben. 

Wizcillinbach  s.  Witzelbach. 

Wizegackel  8.  Wiaeguckel. 

Wizenbach  s.  Weissenbach. 

Wizenhusen  s.  Witzenhausen. 

Wizense  s.  Weissensee. 

Wizensten  s.  Weissenstein. 

Wizzenhasen  s.  Witzenhausen. 

Wizzensteyn  s.  Weissenstein. 

Wlbagere  s.  Wolbagere. 

Wlda  8.  Fulda. 

Wlfersfausen  s.  Wolfershausen. 

Wlfhain  s.  Wolfhagen. 

Wlizbach  s.  Fleisbach. 

Wlpertus  s.  Volpert. 

W'lDes  s  Fuchs. 

Wölftörode   so.'  Sontra  ( Waldolferode) . 

Kunigunde,  Heinrich,  Jutta,  Lenze  u. 

Mechthild  v.  —  hörige  der  kirche  zu 

Gleichen  1245,  78. 
Wölkau  a.  d.  Saale  so.  Merseburg?  oder 

wlistungw.  Merseburg  bei  Langeneich- 

stedt?  (Wilikowe).  Heinrich  v.  —  1293, 

556. 
Wörsdorf  rgbz.  Wiesbaden   n.    Idstein 

(Wersdorph,  -dorp)  19.  —  Heinrich  v.  — 

1285,  453. 
Wohra  nebenfluss  der  Ohm  (Waraha)  626. 
Wolbagere  (Wlbagere).  Ditmar schaffe  zu 

Fritzlar  1295,  592. 
Wolcmarus  s.  Volkmar. 
Wolf  (Lupus)  y.  Gudenburg.  Arnold  1220, 

9.  Arnold  1296,  606. 
Wolfershausen  Niederhessen  nw.  Melsun- 

gen  (Wolfers-,  Wlfershusen,  Wolfers- 

h&sen,  Wlffers-,  Wolfelrshusen,  Wolfis- 

häsin,  Wolffershusen) .  v.  W. :  Gertrud 

1291,523.531.    Hermann  ritter  1267— 

1291,  235.  504.  509.  510.  515.  523.  531. 
533.  Widerold  canon.  zu  Fritzlar  1275 — 

1292,  317.  457.  459.  552. 

Wolfhagen  w.  Cassel  (Wolfhagen ,  Wlf- 
hain). Ditmar  v.  —  scheffe  zu  Fritzlar 
1290—1294,  510.  512.  513.  585. 

Wolfhain  wüstung  Oberhessen  s.  Bomrod 
bei  Helpershain  (Wolfhein,  -hain)  198. 

Wolfram  (Wolfra-,  Wolferamus)  v.  Gund- 
heim  ritter.  —  Johanniter  1259,  160.— 
V.  Pfeddersheim  ritter  zu  Worms.  — 
canon.  v.  st.  Guido  zu  Speyer  1232,  27. 

Wolfrude  (Wolfrudo,  -rude^  -rüde).  Adel- 
heid 1292,  550.  Eckard  scheffe  zu  Mar- 
burg 1279—1292,  359.  550.  Hermann 
1251,  106. 

Wolfshausen  a.  d.  Lahn  ssw.  Marburg 
(Wolshusin,Wolfeshusen)  572.—  v.  W.: 
Adolf  ritter  u.  Kraft  1274,  299.  —  pfar- 
rer:  Konrad. 

Wolfskehlen  wnw.  Darmstadt  ( Wolueske- 
lein,  -veskelen,  -uischele,  -feskelen, 
Volfeskelen)  v.  W. :  Adelheid  geb.  Ho- 


beherr 1263—1278,  194.  347.  Emmerich 

ritter  1263—1281,  194.  267.  347.  389. 
Wolfstein  s.  Wollstein. 
Wolfterode  wnw.  Eschwege  bei  Abterode 

(Waldoluerode).    Dietnch  v.  —  1273, 

294. 
Wollgasse  (vicus  laue).    Eberhard  in  der 

—  bürger  zu  Worms  1252,  114. 
Wollstein  Niederhessen  w.  Waldcappel 

(Wolfstein)  294. 
Wolpertus  s.  Volpert. 
Wolpurgis  s.  Walpurgis. 
Wolsac.  Konrad  u.H.  zu  Fulda  1272,  287. 
Wolshusiu  s.  Wolfshausen. 
Wolterus  s.  Walther. 
Wolueskelein  s.  Wolfskehlen. 
Worbom.    Volpert  bürger  zu  Felsberg 

1293,  568. 
Wordinchusen  s.  WUrdin^ausen.   * 
Worms  (Wormatia,  -cia,  Warmatia)  2.  3. 

28XLII.  107.   114.   125.  403.555.648. 

—  St.  Andreasstift,  propst :  G.  —  be- 
hausung  der  Flürsheimer  deutochherren 
555.—  bischOfe:  Friedrich.  L(andolf). 
Raugraf.  Richard,  v.  Saarbriick.  — 
bürger  u.  scheffen:  114.  Berthold  ger- 
ber.  Cipura.  hinter  der  Kuchen.  Dirolfi. 
Vossehn.  Frank.  Hertrich.  Holtmunt. 
V.  Pfeddersheim.  Richeri.  zum  Rosen- 
baum, in  der  Wollgasse.  —  dioecese 
107.  156.  265.  —  domstift.  kirche  107. 
propst :  W(alram) .  scholast. :  magister 
Konrad.  —  st.  Paulsstift.  prOpste: 
1251,  107.  Gerbodo.  —  pfarrer  v.  st, 
Rupert :  V.  Seligeustadt.  —  richter  648. 

—  Schreiber  der  curie :  Landeckere.  — 
Btadtsiegel  1 14.  —  stra8se648.  —  Woll- 
gasse (vicus  lane)  114. 

Worstebendel  s.  Wurstebendel. 

Wotere  (irrig  statt  Wetere,  Wetter?),  v. 
W. :  Bertho,  Elisabeth,  Friedrich,  Ger- 
lach 1272,  287.  Elisabeth  1272,  286. 
287. 

Wrede.  Johann  scheffe  zu  Fritzlar  1290, 
512. 

Wrezlaus  söhn  des  künigs  v.  Bühmen. 

Wronhusen  s.  Fronhausen. 

Wrstebendel  s.  Wurstebendel. 

WUrdinghausen  Westfalen  onO.  Olpe 
(Wordinchusen).  Gerhard  u.  Siegfried 
V.  —  1270,  254. 

Würzburg  (Wirceburg,  Herpi-,  Erbi-, 
Herbipolis)  1.  460.  472.  —  bischöfe: 
Berthold.  Iring.  Otto.  —  st.  Burkard, 
Benedict.-mönchskloster.  abt:  Fried- 
rich. —  dioecese  156.  —  dompropst : 
Poppo.  —  richter  433. 

Wulhelmus  s.  Wilhelm. 

Wundersleben  a.  d.  Unstrut  ssw.  Weissen- 
see (Winrisloiben,  -leybin)  392.  — 
Heinrich  (v.)  —  1287,  467. 

Wurstebendel  zu  Marburg  (Vurstenben-, 
dil,  Wurste-,  Wirste-,  Worste-,  Wrste- 


Xanten  —  Zwesten. 


575 


bendel,  Warstebendil,  Worsthe-,  Wfir- 
stebendel).  Adelheid  vermählte  Rinka. 
Konrad  scheffe  1259—1288,  160.  170. 
299.  359.  378.  380.  383.  492.  Heinrich 
scheffe  1274—1283,  299.  359.  412.  Wal- 
ther scheffe  1279,  359. 

X. 

Xanten  (Santen).  Johann  v.  —  geistlicher 
(1214—1220),  4. 

T  siehe  I« 

Z. 

Zabel,  Zabelo,  ritter  1272—1285,  269.  446. 
—  V.  Weiboldsbausen  ritter. 

Zahlbach  ende  der  Marburger  vorstadt 
Weidenhausen  (Zaylbach)  646. 

Zahn  (Zanh,  Dens,  Zan).  Hermann  scheffe 
zu  Marburg  1248—1265,  84.  121.  149. 
166.  170.  183.  206.  207.  216—219. 

Zaylbach  s.  Zahlbach. 

Zanh  s.  Zahn. 

Zara  in  Dalmatien  (Jadra)  409.  —  erzbi- 
schof :  Laurentius. 

Zcuzheym  s.  Zeuzheim. 

Zekenvelt.  Elisabeth  v.  — (1232),  28LIII. 

Zell  Bayern  Pfalz  nö.  Göllheim  (Cella). 
decan  1299,  643.  —  der  unrechte  Zeller 
weg  648. 

Zell  sw.  Alsfeld  bei  Romrod  (Cella).  be- 
nannte: Rudeger  höriger  1273,  290. 
Siegfried  höriger  1273—1278,  290.  352. 

Zellingen  am  lOiin  nw.  Wttrzburg  (Cel- 
lingen) 52. 

Zennern  so.  Fritzlar  (Cenre)  365.  inferior 
C.  510.  superior  C.  364.  510.  —  be- 
nannte: Bertradis  u.  Volpert  1279,  364. 
Volpert  geistlicher  1275  —  1279,  309. 
364. 

Zeuzheim,  Nieder-  u.  Ober-,  rgbz.  Wies- 
baden nnw.  Hadamar  (Züpzhem ,  Zuz- 
heim,  Züzehem,  Zcuzheym,  Zcutzeym). 
Nieder-,  kirche  21.  124.  —  Ober-  (su- 
perior Z.).   zehnte  453.  477. 

Ziegelhaus  s.  unter  Gelnhausen. 

Ziegenberg  ruine  Niederhessen  wnw. 
Witzenhausen  (Cygenberg).  v.  Z. : 
Hertha  geb.  v.  Naumburg  1286,  456. 
Giso  ritter  1277—1286,  344.  456. 

Zi^enhain  a.  d.  Schwalm  onö.  Marburg 
(Gegen-,  Cegehagen,  Cinthanc,  Cygen-, 
Cigenhi^en ,  Cy;genhain ,  Cyginhan, 
Zi^en-,  Cyeginhain,  Ciginhagen,  Cigen- 
hain,  Cyginhein,  -hagin,  Ciegenhain, 
Cyginhen,  -hain ,  Cigenhayn,  Cygen- 


han)  251  .  —  V.  Z.  s.Fraz.  Krug.  —  gra- 
fen :  3.  Hertha  gen.  v.  Wegebach  u.  v. 
Reichenbach  1220,9.  Hertha  1275,  310. 
311.  Herthold  1256,  135.  136.  139.  Ku- 
nigunde  vermählte  gräfin  v.  Valken- 
stein.  Eilika  1256^1261,  135.  179. 
Friedrich  geb.  landgraf  v.  Thüringen 
1207,  1.  Gertrud  vermählte  v.  Hacke- 
born. Gottfried  gen.  v.  Reichenbach 
1219—1267,7.  9.  72.  234.  Gottfried 
1261—1270,  179.  251.  310.  311.  Gott- 
fried 1275—1295, 310.  311.358.  379.519. 
578.  593.  Hedwig  1275— 1280,  310.  311. 
379.  Heinrich  gen.  v.  Wegebach  u.  v. 
Reichenbach,  später  deutscho.-bruder 
1207—1221,  1.   4.   7.   9.   10.    Heinrich 

fen.  V.  Reichenbach,  später  deutscho.- 
ruder  1219—1220,  7.  9.  Jutta  1275, 
310.  311.  Ludwig  1207—1221,  1.  10. 
Ludwig  1262—1277,  187.  188.  189.  237. 
243.  251.  298.  336.  Lukardis  1207,  1. 
Mechthild  geb.  landgräfin  von  Hessen 
1290—1295,519.  578.  593.  Sophie  1274, 
298.  Wigger  1219— 1220,  7.  9.  — ffräfl. 
truchsess:  v.  Heimbach.— gräfl.  Schrei- 
ber: Heinrich. 

Zöllner  (Thelo-,  Tholenearius,  Zolnere, 
Theole-,  Theolo-,  ToUenarius)  zu  Hom- 
berg:  Heinrich  bUrgermeister  1277,  342. 
—  zu  Marburg:  Albert  u.  Knnigunde 
1260,  166.  Eckard  1290,  511.  Härtung 
scheffe  1250—1264,  96.  137.  140.  149, 
16H.  206.  207.  233.  Heinrich  scheffe  1286 
—1296,  461.  511.  550.  590.  614.  Her- 
mann scheffe  1236—1257,  56.  75.  84.  88. 
90.  93.  103.  109.  110.  121. 137.  140.  145. 
149.  166.  Hermann  1260,  166. 

Zopf.  Dietrich  ritter  1261,  176. 

Zosayngreberint  bona  et  Zosaunger  de- 
cima  bei  Hesse  528. 

Zschillen  s.  Schulen. 

Zusehen  Waldeck  nw.  Fritzlar  (Zuscenen, 
Thuskene)  v.  Z. :  Gumpert  1220,  9. 
Werner  edelkn.  1275,  318. 

Zukeduch.  Rupert  scheffe  zu  Gudensberg 
^1267,  235. 

Züpzhem  s.  Zeuzheim. 

Zwätzen  nnö.  Jena  (Swezen)  372. 

Zwehren,  Nieder-,  ssw.  Cassel  (Thwcm, 
Twerin,  Thuem,  Tweme).  v.  Z. :  Ger- 
lach deutscho.  -comthur  zu  Marburg 
1263—1279,  191.  195.  198.  200.  2ü6. 
208.  218.  219.  221.  226.  257.  261.  269. 
273.  274.  278.  285.  304.  327.  333.  336. 
364.  369.  Petrissa  nonne  zu  Weissen- 
stein  1285,  451. 

Zweifleisch  (Zwe-,  Zweifleis,  Zweiflechs). 
Heinrich  1290—1291,  518.  522. 

Zwesten  s.  Tvisten. 


Berichtigungen.  I 


( 


Seite    25  zeile  12  setze  ein  komma  nach  Stephan!  L 

»       64     »     39  lies  perferendam  k 

»       90     w       4    »    plures 

»  195     )»       9    »    KurmannuB 

»  230     »       6    »    TjTsin 

»  252     »     32  setze  ein  komma  nach  Herbordos 

»  253     p     39  lies  642 

»  273     »       2    »    Friteslariensis 

»  314     »     16    »    Colle 

»  438     »     21     »    in  unum  intendimus 

»  486     »       7    »    adjectum 

»  505  spalte  1  zeile  4  v.  u.  lies  Kraft. 


Druck  von  fireitkopf  und  Hfcrtel  in  Leiptig. 


i 


♦  '   i ,    *rf'2".?igr  ■ 


■  '•'       .'  • 


••I J  '  t, 

'I 

'  /.•'  i    :.  ö  •'    '.  i.i  1 

.     ^     •'  ' 

I 


>n' 


1   •  V 


i        .    '. 


Ml 
11  l     V 


j.    ||, .,».••■.. 


,  i '      ;  I     1 


•   -■       '    ll.  rt,  1   'i'i    ,. 


fiucüiL